15‐6‐2014
Tijd van pruiken en revoluties 1700‐1800 Onderzoeksvraag:
7.4 Democratische revoluties.
Hoe probeerde men tijdens de Franse Revolutie enkele Verlichtingsidealen in praktijk te brengen?
Kenmerkende aspect: De democratische revoluties in westerse landen met als gevolg discussies over grondwetten, grondrechten en staatsburgerschap. Lodewijk XVI had in 1788 grote problemen: 1. hij gaf veel meer geld uit (hofhouding, oorlogen) dan hij binnenkreeg en de staat had grote schulden/tekorten 2. de 1e en 2e stand hoefden vanwege privileges bijna geen belasting te betalen en de belastingdruk bij de 3e stand was al erg hoog 3. door mislukte oogsten stegen de prijzen van voedsel.
Schulden in miljoenen livres
Belastinginkomsten in milj. livres
Tijd van pruiken en revoluties 1700‐1800
7.4 Democratische revoluties.
In 1783 werden de Verenigde Staten van Amerika na een oorlog tegen Engeland onafhankelijk. Deze onafhankelijkheidsstrijd had ook grote gevolgen voor Frankrijk en deze leidde zelfs indirect tot de Franse Revolutie. •
Door Franse steun aan de onafhankelijkheidsoorlog van Amerika deze Franse schulden verdubbeld. Hierdoor draaide het in Frankrijk uit op een economische crisis, één van de aanleidingen tot de Franse Revolutie.
•
Het Franse volk was razend enthousiast over de gebeurtenissen die in Amerika hadden plaats gevonden (afzetten van de Engelse koning) en bijvoorbeeld over de Verlichte ideeën die uit Amerika vandaan kwamen. Er werd zelfs een vertaling uitgegeven van de nieuwe, Amerikaanse grondwet.
natuurlijke rechten
Volkssoevereiniteit
1
15‐6‐2014
Tijd van pruiken en revoluties 1700‐1800
7.4 Democratische revoluties.
Ook de Amerikaanse grondwet werd beïnvloed door de idealen van de Verlichting.
Montesquieu, trias politica
Bescherming van godsdienstvrijheid en vrijheid van meningsuiting
Tijd van pruiken en revoluties 1700‐1800 Onderzoeksvraag:
7.4 Democratische revoluties.
Hoe probeerde men tijdens de Franse Revolutie enkele Verlichtingsidealen in praktijk te brengen?
Kenmerkende aspect: De democratische revoluties in westerse landen met als gevolg discussies over grondwetten, grondrechten en staatsburgerschap. Lodewijk XVI had in 1788 grote problemen: 1. hij gaf veel meer geld uit dan hij binnenkreeg en de staat had grote schulden/tekorten 2. de 1e en 2e stand hoefden vanwege privileges bijna geen belasting te betalen en de belastingdruk bij de 3e stand was al erg hoog 3. door mislukte oogsten stegen de prijzen van voedsel.
2
15‐6‐2014
Tijd van pruiken en revoluties 1700‐1800
7.4 Democratische revoluties.
Gebeurtenissen 1789: koning wil belastingen 1e & 2e stand verhogen koning moet hiervoor de Staten‐Generaal bijeenroepen (voor het eerst na 1614) er zou per stand gestemd worden 3e stand (98% = 1 stem) was het hier niet mee eens 3e stand stapt uit Staten Generaal en roept zichzelf uit tot Nationale Vergadering (Assemblée Nationale) en belooft pas uit elkaar te gaan als Frankrijk een nieuwe grondwet zou hebben.
Tijd van pruiken en revoluties 1700‐1800
7.4 Democratische revoluties.
Gebeurtenissen 1789: Gepeupel in Parijs wordt opgehitst, gaat zich bewapenen en bestormt op 14 juli 1789 de Bastille. De val van de Bastille werd het symbool van de overwinning op de tirannie en het begin van de Franse Revolutie. Daarna vinden er allerlei gebeurtenissen plaats die het ancien regime lieten eindigen zoals: •
de afschaffing van het feodale heerlijke rechten tijdens de nuit de sacrifices (nacht van de offers)
•
de verklaring van de rechten en plichten van de mens en de burger (vastlegging staatsburgerschap)
•
de onteigening van het kerkelijk bezit, het uitroepen van de republiek en onthoofding van de koning.
3
15‐6‐2014
De Verklaring van de Rechten van de Mens en de Burger (Frans: Déclaration des Droits de l’Homme et du Citoyen) is gebaseerd op ideeën van de Verlichtingsfilosofen John Locke over natuurlijke rechten (recht op leven, vrijheid en bezit) en tolerantie; op Rousseau met zijn ideeën over vrijheid en de gelijkheid van alle mensen en op de scheiding der machten, uitgewerkt door de Montesquieu.
Vrijheid, gelijkheid en broederschap (Frans: Liberté, égalité, fraternité) is het motto van Frankrijk. De leus werd geïntroduceerd tijdens de Franse Revolutie en is beïnvloed door de Verlichting.
4
15‐6‐2014
De 1e en 2e stand kijken angstig toe als de 3e stand zich van zijn ketenen ontdoet.
Tijd van pruiken en revoluties 1700‐1800
7.4 Democratische revoluties.
•
1791: Koning Lodewijk XVI en zijn vrouw Marie‐Antoinette proberen te vluchten en worden net voor de grens gevangen genomen.
•
Lodewijk wordt gedwongen een nieuwe grondwet ( een wet waarin de grondbeginselen van een staat en de rechten en plichten van de burger en overheid staan opgeschreven) te ondertekenen.
Een koninkrijk (monarchie) waarbij de macht van de koning beperkt is door de grondwet (constitutie)
5
15‐6‐2014
Tijd van pruiken en revoluties 1700‐1800 1792: 1793:
7.4 Democratische revoluties.
Nadat Duitse en Oostenrijkse legers het land binnenvielen om de revolutie de kop in te drukken en de macht van de koning te herstellen schaft men de monarchie af en wordt Frankrijk een republiek. De ‘burger Louis Capet’ en zijn echtgenote Marie Antoinette worden hierna als landverraders ter dood veroordeeld. (Schooltv)
6
15‐6‐2014
Tijd van pruiken en revoluties 1700‐1800
7.4 Democratische revoluties.
•
1793‐1794: Radicale revolutionairen (Jakobijnen) willen nog meer veranderingen en beginnen de periode van De Terreur. Tijdens De Terreur werden onder de leiding van de Jakobijn RobesPierre zoʹn 40.000 mensen geëxecuteerd.
•
De ideeën van de revolutie worden via het Franse volksleger (leger vecht niet voor geld (zoals huurleger) maar voor het vaderland) ook verspreid in gebieden die door Frankrijk werden veroverd…. Nederland (vanaf 1795 De Bataafse Republiek genaamd).
•
In Nederland kwamen hierdoor: • • • • • •
godsdienstvrijheid eenheid van belastingen een nationaal onderwijsstelsel een grondwet een parlement een uniform rechtssysteem
In 1795 marcheerden de Franse troepen Amsterdam binnen. Door heel veel mensen werden de Fransen als bevrijders gezien. Ze maakten namelijk onmiddellijk een eind aan de heerschappij van de regenten en de stadhouder.
7
15‐6‐2014
De Marseillaise is het volkslied van Frankrijk. De naam Marseillaise dankt het lied aan het feit dat de troepen uit Marseille tijdens de Franse Revolutie het lied zongen bij hun intocht in Parijs. ‘Allons, enfants de la Patrie = kom kinderen van het vaderland’
Tijd van pruiken en revoluties 1700‐1800
7.4 Democratische revoluties.
1799:
In de chaos van de revolutie komt een jonge generaal van het Franse Revolutionaire leger genaamd Napoleon via een staatsgreep aan de macht. Hij verovert grote delen van Europa.
1804:
Napoleon roept zichzelf uit tot keizer. Frankrijk is dan geen democratie meer (tegen verlichtingsidealen) maar Napoleon zal wel een aantal andere idealen uit de Verlichting in heel Europa verspreiden. Bijvoorbeeld: • de code Napoleon die zorgde voor eenheid in rechtspraak en tot op de dag van vandaag in veel landen de basis van het recht vormt. Het nieuwe wetboek schiep een rechtstaat waarin alle onderdanen gelijk zijn voor de wet. • afschaffen van de voorrechten voor de adel
1815:
Na een mislukte veldtocht naar Moskou wordt hij in 1815 bij Waterloo verslagen.
8
15‐6‐2014
Diagram veldtocht
9
