Thuis in de Stad -prijs 2013 Inschrijvingsformulier

‘Thuis in de Stad’-prijs 2013 Inschrijvingsformulier Digitaal opsturen naar [email protected] U krijgt een ontvangstmelding. Waarvoor dient dit formulier? Met dit formulier dingt u mee naar de ‘Thuis in de Stad’-prijs 2013, U kunt per stad één, twee of drie projecten indienen. Gebruik voor ieder ingediend stadsproject een nieuw formulier. Aan wie bezorgt u dit formulier? Verstuur dit formulier ten laatste op 10 september 2013 om 17.00 uur online naar [email protected] Waar vindt u meer informatie? U vindt meer informatie op onze website thuisindestad.be. Gegevens van de stad die het project indient 1 Vul hieronder de naam in van de stad die het project indient en het bankrekeningnummer Stad Turnhout – IBAN BE26 0910 0011 6429

Gegevens van de contactpersoon van het project 2 Vul hieronder de gegevens in van de contactpersoon van het project. voornaam en achternaam Marc Machielsen

Melanie Ryckaert

functie Coördinator Milieu

Beleidsadviseur Economie&Werk

straat en nummer Campus Blairon 200 postnummer en gemeente 2300 Turnhout telefoon 014 44 33 48

014 44 33 60

faxnummer 014 44 33 69 e-mailadres [email protected]

[email protected]

Gegevens van het project 3 Vul hieronder de gegevens in van het project. naam Turnhout: van Salon naar Tuin startdatum

dag 0 1

maand 0

1

jaar 2

0

1

2

einddatum

dag 3 1

maand 1

2

jaar 2

0

1

8

naam van de partners Verschillende partners in functie van de deelprojecten naam van de coördinator Marc Machielsen budget 10,5 miljoen

euro

‘Thuis in de Stad’-prijs 2013 - Pagina 2 van 15

4 Geef hieronder een korte beschrijving van het project. Het project moet al gerealiseerd zijn of moet zo ver gevorderd zijn dat het op zijn waarde en effectiviteit beoordeeld kan worden Het mag op 10 september 2013 niet meer dan twee jaar geleden gerealiseerd zijn. Turnhout: van Salon naar Tuin Net zoals alle centrumsteden in Vlaanderen werd in Turnhout de laatste jaren veel aandacht besteed aan strategische planning, citymarketing en het definiëren van de stedelijke eigenheid of een unique selling proposal. Turnhout is de kleinste van de 13 centrumsteden en situeert zich aan de rand van Vlaanderen. Net zoals alle centrumsteden neemt Turnhout een taak op naar de omliggende regio en wordt er ingezet op kwaliteitsvol wonen, ondernemerschap en beleven. Wat Turnhout echter uniek maakt in het rijtje van de Vlaamse centrumsteden, is de ligging in het groen. Meer dan 300ha aan natuurgebied ten noorden van de stadskern, geven een eigen karakter aan wonen, werken en leven in Turnhout. Tot een drietal jaar geleden moesten we echter vaststellen dat weinig Turnhoutenaren deze kwaliteiten kenden of wisten hoe ze deze actief konden beleven. De uitdaging lag bijgevolg bij de stad om deze belangrijke troef, die latent aanwezig was, via ruimtelijke planning en een sterke inhoudelijke programmering, zichtbaar te maken en ook uit te spelen als een meerwaarde voor de inwoners van Turnhout. Het project dat wordt ingediend voor de Thuis in de Stad prijs is dan ook een ruimtelijke projectketen, waarin elk onderdeel een eigen functie heeft en bijdraagt tot de realisatie van de algemene doelstelling: de waardevolle natuur die in het noorden van de stad op grote schaal aanwezig is, te ontsluiten en tot in het stadshart te brengen, zodat ze voor elke inwoner zicht- en beleefbaar wordt. Het project krijgt dan ook de naam mee ‘Turnhout: van Salon naar Tuin’, als referentie naar de heraanleg van de Grote Markt als het Salon van Turnhout en het groene noorden als de Tuin van Turnhout. De verschillende projectonderdelen schakelen zich aan één tot een groene corridor die het groene noorden naar het stadshart brengt. De projectketen bestaat uit volgende deelprojecten die hieronder stapsgewijs omschreven worden: -

Grote Markt Turnhout De Warande en kasteelomgeving Park Begijneveldekens Fietsbrug en Park Heijzijdse Velden Stadsboerderij Turnhout Turnhouts Vennengebied Klein Engelandhoeve

Schematische weergave Centrum Turnhout met R13


Turnhouts Vennengebied

Klein Engelandhoeve

Turnhouts Vennengebied

Stadsboerderij Turnhout

Fietsbrug en Park Heijzijdse Velden

Park Begijneveldekens

De Warande en kasteelomgeving

Grote Markt

‘Thuis in de Stad’-prijs 2013 - Pagina 4 van 15 Grote Markt Turnhout In 2010 zette de stad Turnhout een grootschalige heraanleg van de Grote Markt in gang, die zich al enkele jaren opdrong door de fysische toestand van het plein. Om tot een gedragen keuze van het ontwerp te komen werden verschillende participatiemomenten georganiseerd waarbij burgers hun ideeën over het functioneren van hun centrum van de stad konden meegeven. Een Grote Markt is ook in de figuurlijke zin van het woord het echte centrum van de stad, omdat alle functies zich hier bundelen: stadhuis, toerisme&UiT kantoor, horeca, winkels, openbaar vervoer,…Het ontwerp moest dan ook aan verschillende functionaliteiten voldoen: ruimte bieden voor evenementen, functioneel zijn voor de kermis en de zaterdagse markt, een plein met ruimte voor handel en horeca, een verblijfsplek voor onze inwoners,… De Stad Turnhout organiseerde eind 2006 een laureatenwedstrijd voor ontwerpbureaus om hun visie te geven op wat de Grote Markt van Turnhout zou moeten zijn. Van meer dan 30 indieners mochten uiteindelijk 3 bureaus hun ontwerp verder uitwerken, waarvan het beste zou worden uitgevoerd. De keuze viel op Stramien in associatie met diverse partners. In hun ontwerp stond een intieme stadstuin centraal, waarbij de vroegere kerktuin ongeveer werd verdubbeld in oppervlakte en een prominente plaats zou innemen op het plein. De stadstuin werd beeldbepalend en moest een groene oase zijn in een stenen, stedelijke vlakte. Stramien motiveerde tijdens de mondelinge verdediging van hun ontwerp op de vraag waarom hun ontwerp nu net dé Grote Markt van Turnhout was als volgt: ‘Turnhout haar grootste kwaliteit is het enorme groengebied ten noorden van de stad en deze kwaliteit moet je dan ook een prominente plaats geven in het centrum van de stad’. Door een belangrijke focus te leggen op groenbeleving – zelfs op het centrale plein van de stad dat talloze vereisten heeft naar gebruik – krijgt de Turnhoutenaar (en bezoeker) al een belangrijke gewaarwording van groen en natuur in de stad en wordt een eerste toon gezet naar welke leefkwaliteit er bij moderne stadsontwikkeling wordt gestreefd. De realisatie van de werken duurde uiteindelijk 2 jaar, waarbij de Grote Markt feestelijk werd ‘heropend’ op 17 maart 2012 met het startschot voor het cultuurjaar Turnhout 2012. Meer dan een jaar laten beginnen ook de aanplantingen in de intieme stadstuin hun vormen aan te nemen en kunnen alle inwoners van Turnhout van april tot oktober genieten van het groen en de natuur in hun Salon. Het ontwerp van Stramien won ook de Prijs Publieke Ruimte in 2011 in de categorie ‘geplande projecten’.

De Warande en kasteelomgeving Enkele jaren voor de heraanleg van de Grote Markt in Turnhout werd gestart met de heraanleg van de Warande- en kasteelomgeving. Na de bouw van een tweede podiumzaal aan de Warande - de Kuub - werd een bestaande kleine parking vervangen door een comfortabele ondergrondse parking van 300 plaatsen. Deze moest soelaas bieden voor het parkeren gelinkt aan het cultuurcentrum en de rechtbanken in de onmiddellijke omgeving. Het openbaar domein boven de ondergrondse parking werd aansluitend ook vernieuwd. Het ontwerp voor de aanleg van het Warandeplein werd niet uitbesteed aan een studiebureau, maar ontworpen door de interne diensten van de sector stedelijke ontwikkeling na consultatie van verschillende gebruikers en belanghebbenden. Het plein moest functioneel zijn en bruikbaar voor grote ‘buitenevenementen’ van de Warande, maar zelfs in dit project werd de noodzaak aan meer groen in het centrum centraal gesteld. Het ontwerp baseerde zich op de oude afbeelding van de kasteeltuin of beter de warande die bewaard is gebleven op onder meer de Ferrariskaart: een groene tuin doorsneden met symmetrische wandelpaden, die een rustplek bieden in de stad.

‘Thuis in de Stad’-prijs 2013 - Pagina 5 van 15 Dit projectonderdeel was de kiem voor de verdere uitbouw van een fysiek sterk uitgebouwde en reëel beleefbare corridor van het groene noorden naar het stadshart. De herinrichting van de Warandesite loopt ook vandaag nog door. Na de recente ingebruikname van de ondergrondse fuifzaal ‘de Futur’ op de locatie, worden nu de laatste uitvoeringswerken gepland voor de afwerking van de buitenaanleg aan de Warande. Hierdoor ontstaat nieuwe, kwaliteitsvol ingerichte en groene openbare ruimte die de leefkwaliteit in de binnenstad verhoogt en een aangename verblijfsplaats wordt voor onze inwoners.

Park Begijneveldekens Een wandeling vertrekkende op de Grote Markt over de kasteelomgeving en de Warandesite verder naar de natuurgebieden in het noorden, botste tot begin 2012 op een desolaat ogend spoorrangeergebied dat slechts sporadisch werd gebruikt. Turnhout is een terminushalte en wordt slechts bediend door 2 treinen per uur, die het randland verbinden met Antwerpen en Brussel. In 2010 werd beslist dat op de gronden van het terrein Begijneveldekens een tweede stadspark zou ontstaan dat bijkomende een stapsteen vormt in de groene verbindingscorridor naar het noorden. Opnieuw werd het ontwerp voor deze stedelijke groenomgeving opgemaakt door de interne diensten van de stad Turnhout, waar naast een sterke groenbeleving ook werd ingezet op een diverse inhoudelijke programmering om gebruik door verschillende doelgroepen te stimuleren. Zo leefde er in Turnhout reeds lange tijd de vraag naar een Finse piste en een outdoor skateterrein, die in het ontwerp geïncorporeerd werden. Daarnaast is er ruim plaats voorzien voor een uitdagend speelweefsel. De werken werden in april 2012 opgestart en worden afgerond voor eind 2012. Het park Begijneveldekens maakt niet alleen deel uit van een keten van projecten om het groene noorden naar het stadshart te trekken, maar heeft daarnaast ook een relatie met de heraanleg van de stationsomgeving Turnhout en de ontwikkeling van de innovatiepool zorg. Bij de keuze voor de inrichting van het park, wordt er ruimte geboden aan de echte natuur met een variatie van ruigtevegeties en bloemenweides, die het niet alleen aangenaam vertoeven maken, maar ook bijdragen aan de biodiversiteit. Fietsbrug en park Heijzijdse Velden De realisatie van de geografisch gezien volgende schakel in de keten drong zich op om een de zware fysieke barrière in de stad letterlijk te overbruggen. Het kanaal Dessel – Schoten doorkruist Turnhout ten noorden van het centrum. De verspreide bewoning in het noorden werd in het verleden enkel met het centrum verbonden door twee ophaalbruggen, die ook voor autoverkeer worden gebruikt. Op het traject van het Bels Lijntje werd in 2012 een nieuwe fietsbrug over het kanaal in gebruik genomen met onmiddellijk een overweldigend succes. De fietsbrug werd geplaatst ter hoogte van de vroegere spoorwegbrug, die door de afschaffing van het treinverkeer tussen Turnhout en Tilburg jaren geleden werd afgebroken. Een moderne fietsbrug verbindt nu de zuidkant van het kanaal met de noordkant en zorgt voor een trafiek tussen de noordelijke woonwijken en het centrum. De fietsbrug sluit ook naadloos aan bij het Bels Lijntje waardoor ook een toeristische en economische meerwaarde wordt gerealiseerd. Het aantal recreanten en fietsers in het noorden van Turnhout is opmerkelijk gestegen sinds de ingebruikname van de fietsbrug, waardoor des te meer blijkt dat conflictvrije voetgangers- en fietsverbindingen een belangrijke bijdrage leveren aan de leefkwaliteit in een stad. Door dit te combineren met een hoogstaand ruimtelijk ontwerp met aandacht voor groen, speelweefsel, water en recreatie wordt hieraan nog een belevingswaarde gekoppeld: Turnhoutenaren leren hun stad op een heel andere manier kennen en zijn zelfs verbaasd over welke mooie plekjes er allemaal zijn.

‘Thuis in de Stad’-prijs 2013 - Pagina 6 van 15 De aanleg van de fietsbrug is ook belangrijk in het volgende project op de route naar het noorden: het project Heijzijdse Velden – wonen in het park. Net ten noorden van het kanaal wordt het gebied Heijzijdse Velden gefaseerd ontwikkeld als woongebied, waar op een termijn van 20 à 30 jaar bijna 2.800 bijkomende wooneenheden kunnen gerealiseerd worden. De eerste deelprojecten hiervan werden reeds opgestart. Opnieuw werd door de stad Turnhout een sterke regie gevoerd naar de ruimtelijke invulling van deze woongebieden. Om de leefkwaliteit ook voor volgende generaties te waarborgen, werd gekozen voor de realisatie van een groen, natuurlijk park tussen de 3 woonlobben in Heijzijdse Velden. Om dit park te kunnen realiseren, wordt aan projectontwikkelaars opgelegd dat zij delen van deze groene vinger moeten opkopen en gratis overdragen aan de stad Turnhout of een gelijkwaardige financiële bijdrage moeten leveren zodat de stad zelf tot aankoop kan overgaan om de aanleg mogelijk te maken. De Stad Turnhout heeft ook zelf gronden op strategische plaatsen aangekocht, om de regiefunctie sterker te verankeren.

Stadsboerderij Het centrale schakelelement in het park Heijzijdse Velden en een hub tussen het centrum van Turnhout en het natuurgebied Turnhouts Vennengebied is de Stadsboerderij Turnhout. Een oude Kempische langgevelhoeve werd in 2008 door de stad Turnhout aangekocht omwille van de ligging in het park Heijzijdse Velden. Als snel kwam het besef over het potentieel van deze hoeve in functie van het verbinden van het noorden met het centrum. Hier komen we ook op het punt dat niet enkel ruimtelijk planning en een kwaliteitsvolle inrichting van het openbaar domein belangrijk zijn om een link te maken, maar dat er een ook sterke inhoudelijke programmering nodig is om mensen te bewegen de stap naar het noorden te zetten. De Stadsboerderij wordt een onthaalplek van inwoners, bezoekers, passanten,…die op weg naar het noorden even tot rust willen komen en meer willen leren over wat Turnhout te bieden heeft. De inhoudelijke focus van de Stadsboerderij wordt gelegd op landbouw: hedendaagse landbouw en de landbouw van weleer, die een belangrijke rol heeft gespeeld in de ontwikkeling van de Kempen. De Stad Turnhout is voor de inhoudelijke uitwerking van het project ook partner in het Interreg NWE project PURE HUBS, waar naar mogelijkheden wordt gezocht om de stad en het rurale hinterland opnieuw met elkaar in contact te brengen en kansen te creëren voor rurale ondernemers. In kader van dit project leverde HAS Den Bosch 3 thesisstudenten, die een hoogstaand rapport afleverden over de mogelijkheden van de Stadsboerderij in relatie tot de landbouw die vandaag de dag in Turnhout nog aanwezig is. Op de Stadsboerderij krijgt de bezoeker een beeld over de hedendaagse landbouw en hoe hun productieketen functioneert, maar daarnaast ook hoe het leven op een boerderij vroeger er uit zag met specifieke aandacht voor levend erfgoed. De Stadsboerderij moet een plek worden voor de inwoners van Turnhout: vanaf oktober 2013 wordt de locatie dan ook ter beschikking gesteld als ophaalpunt voor een voedselteam. De belangrijkste inkomstenbron van de Stadsboerderij zal bestaan uit de uitbating van een zelfoogsttuin op basis van CSA (community supported agriculture).

‘Thuis in de Stad’-prijs 2013 - Pagina 7 van 15 Door deze programmering mee te geven aan de Stadsboerderij wordt dit een bestemming voor de Turnhoutenaar, een nieuw plekje om te ontdekken en van te genieten, dat een meerwaarde biedt aan wonen in de stad.

Turnhouts Vennengebied Van de Stadsboerderij nog slechts 1km verwijderd, komen we terecht in de Tuin van Turnhout: het Turnhouts Vennengebied. Fysiek gezien bevinden we ons op slechts 3km van het stadscentrum. Voor de recente realisatie van een aantal opgesomde deelprojecten werd deze verbinding haast onmogelijk gemaakt voor zwakke weggebruikers. Door enkel slimme ingrepen kan de Turnhoutenaar die binnen de Ring woont nu in 5 minuten fietsen zich midden in de natuur begeven op een veilige en aangename manier. Het Turnhouts Vennengebied is een absolute topbestemming: dit unieke heide- en vennengebied maakt deel uit van het Natura2000 netwerk en werd erkend op Europees niveau met bescherming als habitat- en vogelrichtlijn gebied. Het Turnhouts Vennengebied dat meer dan 200ha aan natuurgebied omvat heeft de laatste jaren ook een complete metamorfose ondergaan. Natuurpunt, VLM en ANB waren partner in een Life project dat een grootschalig ven- en heideherstel beoogde, met de hercreatie van een landschap zoals dit in de middeleeuwen aanwezig was in het noorden van Turnhout en enorm belangrijk zou zijn in functie van de biodiversiteit. Verschillende vennen zoals Zandven, Koeven, Grote en Klein Klotteraard, Peerdsven, Langven en het Zwart Water werden afgegraven en bomen gekapt, zodat er terug een open landschap zou ontstaan dat gedomineerd wordt door heide. Na de realisatie van de belangrijkste componenten van het natuurinrichtingsproject Turnhouts Vennengebied west ging Natuurpunt ook over tot het aanleggen van een heel netwerk aan wandelpaden door het gebied, waardoor dit toegankelijk en beleefbaar werd voor de bezoekers, maar vooral ook voor de Turnhoutse inwoners die vaak gewoon geen weet hadden van deze groene schat.

Klein Engelandhoeve De Klein Engelandhoeve is het sluitstuk van de groene corridor van het Turnhouts stadscentrum naar het groene noorden. De Stad Turnhout sloot in 2009 een akkoord met de eigenaar van de Klein Engelanhoeve om op de locatie een bezoekerscentrum in te richten voor het Turnhouts Vennengebied. Opnieuw was de strategische ligging van de hoeve voor de Stad Turnhout van cruciaal belang. De Klein Engelandhoeve ligt centraal in het Turnhouts Vennengebied en geeft via het bijhorende domein ook aansluiting op de verschillende wandelroutes door het gebied. Het bezoekerscentrum Klein Engeland wordt in opdracht van de Stad Turnhout uitgebaat door een tewerkstellingsproject, waarbij een hele reeks andere partners betrokken werden om inhoud en vorm te geven aan het project: Natuurpunt en Natuurpunt Educatie, ANB, VLM, Rurant, Toerisme provincie Antwerpen,…. De Klein Engelandhoeve is een tweede brandpunt dat mensen moet aantrekken en een beleving bieden. Naast informatie over het Turnhouts Vennengebied en de toeristische troeven ervan wordt op de Klein Engelandhoeve ingezet op alles wat met streekproducten te maken heeft, om bezoekers letterlijk te laten proeven van de eigen streek. Op de locatie werden ook vakantieruimten voor kansarmen ingericht in partnerschap met Trefpunt Toreke, een vereniging waar armen het woord nemen. Op de Klein Engelandhoeve worden ook op regelmatige basis evenementen georganiseerd om nieuwe bezoekers te laten kennis maken met de troeven van onze stad.

‘Thuis in de Stad’-prijs 2013 - Pagina 8 van 15 Het bezoekerscentrum werd geopend in april 2010. Na een voorzichtige start mocht de Klein Engelandhoeve in 2012 al 17.000 bezoekers verwelkomen, waarvan een groot deel afkomstig uit Turnhout zelf. Om de trage weg verbinding compleet te maken werd in 2012 aan de Klein Engelandhoeve een speelbos ingericht door de stad Turnhout, dat de site bereikbaar maakte via zandwegen parallel met de gewestweg.

De aaneenschakeling van deze projecten om een verbinding te creëren tussen het stadscentrum en het groene noorden is geen louter toeval, maar gebaseerd op een sterktezwakte analyse over wat Turnhout uniek maakt en waarom mensen ervoor zouden kiezen om in onze stad te komen wonen. Door een doordachte ruimtelijke planning met aandacht voor een hoogstaande leefkwaliteit, werd tot nu toe al een positief resultaat neergezet dat ook de komende jaren nog verder zal groeien. De Stad Turnhout startte enkele jaren geleden met het planning- en uitvoeringsproces, waar ook de komende jaren nog veel werk voor moet gebeuren. De realisatie van deze projectenketen loopt geografisch gezien ook niet steeds chronologisch en op elkaar volgend, maar er wordt steeds zoveel mogelijk ingespeeld op opportuniteiten die zich in het veld aanbieden. De zoektocht naar subsidies is hierbij ook cruciaal, zowel voor de uitvoering van de herinrichting van het openbaar domein als de opstart van inhoudelijke programmaonderdelen in de fysieke hubs, zoals de Stadsboerderij en de Klein Engelandhoeve. 5.

Beschrijf de rol van de stad in de realisatie van het ingediende project? De stad Turnhout is de regisseur en uitvoerder van het project ‘Turnhout: van Salon naar Tuin’. Voor de verschillende deelprojecten met samengewerkt met actoren uit het veld, waarbij burgerparticipatie ook in verschillende vormen mogelijk werd gemaakt. In enkele deelprojecten gaf de stad Turnhout de opdracht aan ontwerpbureaus om plannen op te maken, maar bij 2 deelprojecten werd het masterplan opgemaakt door de interne diensten. De stad bepaalt de visie en legt kwaliteitsnormen op voor de uitvoering van projecten. De stad Turnhout zoekt ook naar financieringsmogelijkheden op de vooropgestelde doelstelling te behalen, maar vooral wordt er aandacht besteed op welke verbetering in de leefkwaliteit wordt bewerkstelligd door het ruimtelijk ontwerp. Bij de deelprojecten Stadsboerderij en Klein Engelandhoeve is de Stad Turnhout ook inhoudelijk eindverantwoordelijke, waarbij we borg staan dat er geen onrechtmatige concurrentie wordt georganiseerd met reguliere economische actoren en er niet wordt afgeweken van de vooropgestelde doelstelling. Tot slot is de Stad Turnhout in het hele proces de initiator: er worden opportuniteiten gezocht om de visie ook om te zetten in de praktijk en hierbij vooral naar een gelaagdheid te zoeken die voor de inwoner een meerwaarde betekend en die te ontdekken valt op lange termijn.

6 Kruis hieronder de twee hoofdaspecten aan waarop het project betrekking heeft. de huisvesting in de stad de stedelijke ruimte de mobiliteit in de stad het leefmilieu in de stad de plaatselijke economie de sociale cohesie in de stad de cultuurbeleving in de stad het democratisch besturen van de stad andere, namelijk:

7 Geef kort de karakteristieken weer, indien het project zich uitdrukkelijk richt tot een bepaalde buurt of doelgroep. Het project richt zich tot alle inwoners van de stad Turnhout en beperkt zich ook niet tot een buurt.


8 Wat zijn de beoogde effecten van het project? De beoogde effecten zijn: -

Verhoging van de leefkwaliteit in de stad Verbetering van de fysieke leefomgeving voor onze inwoners Verhoging van de beleefwaarde van de stad Realisatie van veilige voetgangers- en fietsverbindingen Creëren van meer ruimte voor inheems en streekeigen groen Versterken van de groenstructuren Uitbouw van groene economie om meer tewerkstelling te realiseren

9 In welke mate zijn de beoogde effecten van het project gerealiseerd? Het project werd gedeeltelijk geïmplementeerd en een aantal van beoogde effecten zijn dan ook gerealiseerd. Door de aanleg van een conflictvrije voetgangers- en fietsverbinding over het kanaal maken meer inwoners gebruik van de fiets om zich te verplaatsen van het centrum naar het noorden van Turnhout en omgekeerd. De eerste woonontwikkeling Heijzijdse Velden (Bruyne Strijd fase 1) is een feit, waardoor nieuwe inwoners naar Turnhout werden aangetrokken. Door de verschillende herinrichtingsprojecten (Grote Markt, Warandeomgeving, park Begijneveldekens,…) werd een effectieve verbetering van de fysieke leefomgeving bereikt en een versterking van de groenstructuren, wat op zijn beurt een verhoging betekent van de leefkwaliteit. Het deelproject Klein Engelandhoeve betekent de start voor de uitbouw van groene economie in de stad Turnhout als één van de toekomstsectoren voor meer werkgelegenheid in de stad.

10 Op welke manier werden diverse beleidsdomeinen in het project geïntegreerd? In alle deelprojecten werd een integratie gemaakt van verschillende beleidsdomeinen. De verweving gebeurde al bij de planningsfase door het in kaart brengen van wensen en noden uit andere beleidssectoren en deze mee te nemen in het ruimtelijk ontwerp. Op die manier worden investeringen efficiënt ingezet voor een multifunctioneel gebruik van de gecreëerde publieke ruimte. Voor het ontwerp van de Grote Markt werden verschillende stadssalons georganiseerd om input te vragen aan burgers en gebruikers. Gezien het divers gebruik van de markt werd ook advies gevraagd aan de vrijetijdssector om rekening te kunnen houden met hun behoeften, naast de geregelde gebruikers van het marktplein zoals markt- en foorkramers, horecazaken en handelaars. Bij de eerste fase van de heraanleg van de Warandeomgving was uiteraard een belangrijke rol weggelegd voor het cultuurcentrum de Warande zelf, die de ruimte nodig had voor de grotere ‘buitenevenementen’. Bij het ontwerp voor het Park Begijneveldekens was er een sterke input uit de sporten jeugdsector, gezien de Stad Turnhout reeds langer op zoek was naar een geschikte locatie voor de inplanting van een skatepark en een Finse piste. Het ontwerp Park Heijzijdse Velden wordt begeleid door het studiebureau Fris in Landschap dat bij de opstart van hun project enkele ateliers organiseerde met burgers uit Turnhout om hun ideeën mee te nemen in het masterplan. Voor de invulling van de Stadsboerderij werd een stuurgroep opgericht met vertegenwoordigers van jeugd en onderwijs om een bevraging te organiseren bij hun doelgroepen, zodat noden eventueel konden meegenomen worden in de inhoudelijke programmering. Daarnaast is de stad Turnhout partner in het Interreg NWE project PURE Hubs met als lead partner Boerenbond. Door dit project wordt er ook een sterke economische input gegeven rond het stimuleren van ruraal ondernemerschap. Voor het project Klein Engelandhoeve werd een stuurgroep opgericht met een hele reeks partners die inhoud geven aan het project: Trefpunt Toreke, een verenging waar armen het woord nemen, Natuurpunt Beheer, Natuurpunt Educatie, VLM, ANB, Toerisme provincie Antwerpen, Rurant,..naast een vertegenwoordiging van verschillende stedelijke diensten zoals milieu, economie en toerisme. Door deze nauwe samenwerking worden bij deelproject automatisch verschillende beleidsdomeinen gecombineerd.

11 In welke mate is het project innoverend en draagt het bij tot stedelijkheid? Stadsontwikkeling is uiteraard geen nieuw gegeven, uniek bij deze projectketen is dat elk deelproject op zichzelf kan staan en een positieve betekenis heeft én daarnaast een schakel vormt in het grotere geheel van de groene corridor tussen het stadscentrum en het noorden van Turnhout. Innoverend daarbij is dat er resoluut gekozen wordt voor natuur en groen als dominerende factor bij de ontwerp- en planningsfase. Steden en overheden in het algemeen zijn de laatste jaren steeds meer taken op zich gaan nemen om het stedelijk leven te regisseren en in te zetten op een zeer breed spectrum van beleidsdomeinen. In sommige gevallen moet er zelf een overstretch worden vastgesteld, waarbij de overheid in de plaats treedt van burgerinitiatief. Innovatie daarentegen wil niet zeggen dat je steeds meer moet doen, soms ligt het antwoord in de eenvoud. Turnhout heeft als stad één grote troef, namelijk de ligging in een uitgestrekt groen- en natuurgebied. Deze kwaliteit zicht- en beleefbaar maken voor de inwoners en de bezoekers was de uitdaging voor het project ‘Turnhout: van Salon naar Tuin’. Innoverend is dat er in diepte gepland wordt: groen en natuur staan centraal en daaronder worden verschillende themalagen aangebracht naar gelang de ligging en eigenheid van de deelprojecten. Op de Stadsboerderij wordt ingezet op landbouw, op de Klein Engelandhoeve op natuur. Noden uit andere beleidsdomeinen worden mee gerealiseerd zonder dat het programma overladen wordt, de hoofddoelstelling blijft steeds zichtbaar. De koppeling tussen het ruimtelijk denken en de inhoudelijke programmering van de hubs zit sterk verankerd binnen de stedelijke diensten.

‘Thuis in de Stad’-prijs 2013 - Pagina 10 van 15 Het project definieert de stedelijke eigenheid van Turnhout als een stad in het groen en verhoogt aanzienlijk de leefkwaliteit voor onze inwoners en de belevingswaarde voor bezoekers. De fysieke verbinding nodigt uit om Turnhout te verkennen en steeds nieuwe plekken te ontdekken. De deelprojecten hebben een directe lokale impact op de omliggende buurten, maar functioneren ook op stadsniveau door de inplanting van accenten, zoals bijvoorbeeld de Finse piste op het park Begijneveldekens. Op lange termijn zal dit project ook een economische meerwaarde betekenen voor de stad Turnhout door de toeristische ontsluiting van het Turnhouts Vennengebied en de link die er gemaakt wordt met het centrum. In de projectonderdelen Stadsboerderij en Klein Engelandhoeve kan ook steeds ingespeeld worden op nieuwe trends die zich binnen het thema groen, natuur en duurzaamheid manifesteren zoals de belangstelling voor streekproducten, slow food, ruraal ondernemerschap,….

12 Beschrijf waarom en op welke wijze dit project inspirerend kan zijn voor andere projecten?

Dit project kan inspirerend zijn voor andere projecten die nog gerealiseerd moeten worden in Turnhout of in andere steden en gemeenten, gezien er bij de ruimtelijke planning wordt uitgegaan van de sterktes van de eigen stad en dit resoluut door te trekken. Dit moet niet enkel gebeuren bij de grotere stadsontwikkelingsprojecten, maar ook de kleine ingrepen in het openbaar domein, die het de gebruiker aangenamer maken. Door een visie te bepalen die een sterk punt in de kijker zet en slimme investeringen in het openbaar domein wordt de leefkwaliteit in de stad verhoogd met een multiplicatoreffect. Cross-overs naar andere beleidsdomeinen creëren win-win situaties in tijden van budgettaire krapte. Een aantrekkelijk openbaar domein biedt ruimte voor sport en recreatie, cultuurbeleving en vrije tijd,… Een integrale planningsaanpak met een gekoppelde inhoudelijke programmering kan in elke stad gerealiseerd worden.

13 Op welke wijze werd de bevolking betrokken bij de voorbereiding en de realisatie van het project? Voor de verschillende deelprojecten werden participatiemomenten georganiseerd voor de bevolking. Bij de heraanleg van de Grote Markt werden verschillende Stadssalon georganiseerd waar burgers hun ideeën konden meegeven. Bij de afronding van een fase in de heraanleg werden ook publieksmomenten georganiseerd om de betrokkenheid van de Turnhoutenaar te verhogen. Een voorbeeld hiervan is de tentoonstelling met de vondsten van het archeologisch onderzoek. Voor het park Begijneveldekens en het park Heijzijdse velden werden verschillende werfwandelingen georganiseerd, waar inwoners met de projectleiders een wandeling door het gebied kregen en een idee werd geschetst van hoe de sites zullen evolueren. Tijdens de infrastructuurwerken aan de Stadsboerderij werden twee infomarkten georganiseerd, waarbij buurtbewoners inzage kregen in de plannen en suggesties konden doen naar de invulling van de boerderij. Tijdens evenementen op de Klein Engelandhoeve wordt er op een ludieke manier steeds gepolst naar reacties van bezoekers wat hun bijblijft van hun bezoek en hoe zij een invulling van de Klein Engelandhoeve zien.

14 Wie waren de betrokken partners en wat was hun rol en aandeel in het project? Geef aan of het om een horizontaal ( publiek – publiek; publiek – privé) of verticaal (federale, regionale, lokale overheden) partnerschap gaat.

Voornamelijk voor de deelprojecten Stadsboerderij en Klein Engelandhoeve wordt er intensief samengewerkt met partners. Voor de Stadsboerderij werd een traject opgestart met lokale landbouwers i.k.v. het Pure Hubs project, waardoor er dus een horizontaal partnerschap is ontstaan. De lokale landbouwers denken mee na hoe de Stadsboerderij een meerwaarde kan betekenen voor het ruraal ondernemerschap in de Stad Turnhout. Naast dit partnerschap participeert de stad Turnhout ook aan het Interreg NWE project Pure Hubs, waar verschillende organisaties (privé als publiek) samenwerken rond het thema om inwoners in steden terug in contact te brengen met het rurale hinterland. De partners in dit project delen kennis over hoe projecten in hun land of organisatie worden aangepakt. Verder werd voor de Stadsboerderij ook een partnerschap afgesloten met Voedselteams vzw, die hun werking zullen opstarten in de Stadsboerderij. Op de Klein Engelandhoeve wordt ook samengewerkt met verschillende partners: opnieuw zowel privé partners als publieke partners. Zij adviseren de stad Turnhout over hoe dit project verder kan groeien en waarop moet ingezet worden. In enkele gevallen hebben de partners ook een financiële bijdrage zoals bijvoorbeeld Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete naar aanleiding van het cultuurnatuurproject Litenatuurtjes (een reeks van 10 cortenstaal platen waar een gedicht over het landschap was uitgesneden en dat geplaatst werd langs een wandeling van 3km die vertrekt op de Klein Engelandhoeve). Enkele partners zijn ook verantwoordelijk voor de uitvoering van een bepaalde taak in functie van dit project, zoals bijvoorbeeld Natuurwerk vzw dat werd aangeduid als de uitvoerder van het sociaal tewerkstellingsproject op de locatie.


15 Hoe werd het project bekendgemaakt? De verschillende deelprojecten werden gecommuniceerd via de verschillende mediakanalen waarover de stad Turnhout en de partners beschikken (stadskrant, stadstv, facebook, website, streeknieuws, infoflyers, infoborden,….). Daarnaast werden infomarkten georganiseerd, werfwandelingen of buurtvergaderingen om het project kenbaar te maken.

16 Vermeld hieronder eventuele andere elementen die uw kandidatuur kunnen ondersteunen, bijvoorbeeld een onafhankelijke evaluatie van het project. Klein Engelandhoeve: reacties van bezoekers op de facebookpagina: www.facebook.com/kleinengelandhoeve http://www.zoover.be/belgie/antwerpen/turnhout/klein-engelandhoeve#upperPaging

"Prachtige wandelingen, uniek project."vertalen

7-11-2011 Klein Engeland is de perfecte plaats om het Turnhouts Vennengebied te ontdekken omwille van haar voorgeschiedenis, de erfgoedwaarde van de gebouwen en de centrale ligging van het Vennengebied. Daarnaast wordt er een tentoonstelling aangeboden die je laat kennismaken met alle aspecten van het gebied en is het tevens een startpunt voor de wandelingen doorheen het gebied. Deze wandelingen lopen door weidse landschappen, schitterende vennen en vormen een uitstekend beeld van de heide in herstel. Dit concept is vrij uniek, omdat met, door en voor kansarmen, dit gebouw dat lang verwaarloosd is, helemaal opgeknapt werd en een nieuwe bestemming kreeg! Top! 3-11-2011 De Klein Engelandhoeve is gelegen in het groene noorden van Turnhout, midden in het Turnhouts Vennengebied op de weg naar Baarle-Hertog. Door het bezoekerscentrum en de parking vormt de Klein Engelandhoeve de ideale vertrekplaats voor wandelingen in het Vennengebied. De aspecten natuur en natuurbeleving, toerisme, platteland en landbouw, sociale tewerkstelling, kansarmoede, landschapsbeheer en cultuurhistorie worden op een unieke manier met elkaar verweven waardoor er kruisbestuivingen tussen de verschillende beleidsdomeinen ontstaan. http://www.gazetvanturnhout.be/geschiedenis/erfgoed/13678-turnhout-open-monumentendag-geslaagd “Op naar de hoeve Wij hadden er echter dorst van gekregen en vermoedden dat die kon gelest worden in de Klein Engelandhoeve. Dat bleek inderdaad het geval: heerlijke biofruitsapjes, een borreltje voor moeder de vrouw, cakejes voor iedereen en warme chocomelk met slagroom én bisnummer voor zoonlief. Het smaakte allemaal even lekker. Hier waren begrijpelijkerwijs veel mensen op afgekomen. Het speelbos is natuurlijk vlakbij en ook het prachtige vennengebied kan je van hieruit makkelijk verkennen. Het zonovergoten terras zat vrolijk vol en ook binnen kon je maar plaatsnemen als iemand anders vertrok. In al dat Bourgondisch gewriemel was het misschien iets moeilijker de Klein Engelandhoeve en haar historie ook écht te verkennen. Er waren wel overzichten van het leven van Fanny Dierckxens – Auberge die hier woonde en van 1909 tot 1946, dus ook tijdens de twee wereldoorlogen, het rode kruis leidde. Verschillende documenten over deze merkwaardige vrouw, de oorlogen, de geschiedenis, functies en restauraties van het gebouw waren aanwezig en werden ter plaatse deskundig en enthousiast toegelicht. We keren zeker nog eens terug om op een kalmer moment één en ander rustig te bekijken.”


http://www.purehubs.eu/The-Hubs/Stadsboerderij-Turnhout Stad verbouwt Veldekenshoeve tot stadsboerderij

TURNHOUT - In februari 2012 starten de werken aan de stadsboerderij. De oude Veldekenshoeve zal gerenoveerd worden in zijn authentieke stijl en uitgebreid worden met een serre als ontvangstruimte en een bezoekerscentrum. De Veldekenshoeve is sinds 2008 in volledige eigendom van de stad. De hoeve langs de Veldekensweg, gebouwd in kempische langgevelstijl, dateert van ongeveer 1840 en is gelegen in het buitengebied van de stad Turnhout op de drempel van het groene noorden naar het stedelijk woongebied. De stad wil de bestaande hoeve restaureren en uitbreiden om er een volwaardige Stadsboerderij in uit te baten. ‘Met dit project willen we een ruimtelijk en verbindende schakel creëren tussen het buitengebied en de binnenstad en beleidsmatig het ruraal ondernemerschap stimuleren’, zegt schepen Luc Hermans (CD&V). ‘Bezoekers kunnen hier kennis komen maken met de natuur rond Turnhout. We willen de band met de natuur behouden. Stedelingen die niet meer zo vertrouwd zijn met de producten van de natuur, zoals de vergeten groente pastinaak, kunnen die hier leren kennen. We zijn blij dat we als stad nog een link hebben met het groene en dat willen we zo houden.’ Op infrastructureel vlak wordt eerst de bestaande hoeve gerestaureerd. ‘Dit gedeelte krijgt opnieuw de invulling van vroeger met stallingen en aansluitende woonruimte’, vervolgt projectmanager Yves Van Bouwel. ‘De hoeve wordt uitgebreid met een serrevolume dat fungeert als schakelelement met daarnaast een nieuw volume dat in modernere stijl wordt opgericht om zo een contrast te creëren tussen oud en nieuw. Het serrevolume zal dienst doen als centrale inkom met balie en geeft toegang tot het achterliggende erf. In het nieuwe gebouw worden bezoekersfaciliteiten voorzien en er komt een multifunctionele ruimte met keuken voor ontvangst van (school)groepen en vergaderingen. We denken ook bijvoorbeeld aan het geven van workshops over het koken met vergeten groenten. Buiten komt er een moestuin met vergeten groenten, een snoeptuin, een kruidentuin en een ruimte voor kleine en grotere dieren. Voor de kinderen komt er een kleine kinderboerderij.’ De stadsboerderij zal ook dienst doen als buurthuis, toeristisch infopunt en fietsstoppunt. De stad Turnhout haalde flink wat subsidies binnen voor het project. ‘Het gehele project draagt een kostenplaatje van 750.000 euro. Van de provincie kregen we 120.000 euro en vanuit Europa, via Pure Hubs, hebben we een subsidie van 140.000 gekregen’, zegt burgemeester Francis Stijnen (CD&V). ‘De stadsboerderij zal een nieuwe troef voor Turnhout zijn.’ De stadsboerderij zou klaar moeten zijn tegen maart of april 2013.


Park Begijneveldekens krijgt nieuwe invulling

Het park kan worden opgedeeld in twee grote zones die verschillend ingericht zullen worden. TURNHOUT - De stad Turnhout en de NMBS-Holding hebben een overeenkomst ondertekend voor de invulling van het park Begijneveldekens. Het park wordt ingedeeld in twee grote zones. Een zone voor te spelen en te sporten, de andere wordt een open weidelandschap. Sinds eind 2011 maakt de stad Turnhout plannen op om aan het rangeerterrein van de NMBS aan de Begijnendreef een nieuw park aan te leggen. Hiervoor werden de nodige onderhandelingen opgestart met de NMBS-holding om hun gronden hiervoor te mogen gebruiken. De officiële samenwerkingsovereenkomst werd woensdag plechtig ondertekend. Met de realisatie van het park wordt een eerste stap gezet in de woonontwikkeling Begijneveldekens waar op termijn nog woongelegenheden zullen komen. Intussen werd door de stadsdiensten en dankzij de input van enkele buurtbewoners een ontwerp opgemaakt over het uitzicht van het park. In september 2012 werd daarvoor een bouwaanvraag ingediend. Skatepark Het park kan worden opgedeeld in twee grote zones. ‘De eerste zone bevindt zich tussen de sporen van het rangeerterrein en de Begijnendreef’, vertelt Ive Van Bouwel, projectmanager. ‘Deze zone sluit qua sfeer aan bij de Warandeomgeving. Het wordt een aangename speelruimte met grasvelden en bomenrijen. Voor de kleinsten komt er tegenover de Meirstraat een peuterspeeltuin omringd door een haag. Skaters kunnen zich uitleven op een skateterrein met skatebowl en streetgedeelte, gelegen aan de parking Hannuitstraat. Er komt voldoende zitruimte en verlichting. De verlichting aan het skateterrein wordt tijdig gedoofd om nachtgebruik tegen te gaan. Ter hoogte van de Meirstraat wordt het kruispunt ook aangepast, zodat fietsers en voetgangers veilig kunnen oversteken.’ De tweede zone, het noordelijk gedeelte richting kanaal, zal worden ingericht als een open weidelandschap. Er komt ook een Finse piste, een loopcircuit op houtsnippers. ‘De piste wordt aan de kant van de spooraansluiting ingeplant in een lange smalle lus met in het midden een breder stuk in tweerichtingsverkeer’, aldus Van Bouwel. Groen Turnhout, de grote bezieler van het nieuwe park, klinkt tevreden. ‘Wij droomden al jaren van een bijkomend stadspark. Nu is er de unieke kans om tussen de parking Hannuitstraat en het kanaal een bijkomend park van 23.000 vierkante meter aan te leggen’, zegt Astrid Wittebolle.


Turnhout: Infosessie Voedselteam

In september start de stad met het eerste voedselteam in onze stad. Iets voor jou? Een voedselteam is een groep van 15 tot 20 personen die bij lokale boeren groenten aankopen, maar ook fruit, brood en zuivel. De taken verdelen ze onderling: de ene plaatst bestellingen, een ander maakt de rekeningen … Ze krijgen hierbij ondersteuning van Voedselteams vzw. ‘Wie bewust met zijn voeding bezig is, wil ook graag de herkomst weten van wat er op zijn bord komt. Bij een voedselteam zoekt u zelf uw producenten, bij u in de buurt. U weet dus precies waar uw groenten groeiden en hoe ze werden geteeld’, licht Tom Versmissen toe, schepen voor Lokale Economie. ‘Bestellen en betalen gebeurt via een beveiligde website. Geen verrassingen dus. Een keer in de week haalt u uw bestelling op in de Stadsboerderij.’ Op donderdag 22 augustus is er om 19 uur een infomoment op de Stadsboerderij, Veldekensweg 10.

17 Omschrijf hieronder waarvoor u de geldprijs eventueel zult gebruiken.

‘Thuis in de Stad’-prijs 2013 - Pagina 15 van 15 Een eventuele geldprijs zou worden ingezet om de belevingswaarde op onze groene corridor naar het noorden te verhogen. In kader van het Pure Hubs project werden 3 studenten HAS Den Bosch aan een eindwerk over de Stadsboerderij Turnhout. In dit eindwerk werd een belangrijk hoofdstuk gewijd aan land art als verbindende schakel tussen de fietsbrug en de Stadsboerderij. De studenten werkten 2 sterke concepten uit: de Natuurwaarnemers en Sibo: het Kempens heideschaap. De geldprijs zou dan ook ingezet worden om het concept van de studenten te implementeren, met prioriteit voor het laatste project dat door hun werd voorgesteld.

Op de Stadsboerderij wordt gewerkt met levend erfgoed, waarbij het Kempens heideschaap uiteraard een prominente plaats inneemt. De studenten stelden voor om een groene variant te maken op dit heideschaap en dit te herhalen op de route van de fietsbrug naar de Stadsboerderij om wandelaars en fietsers te begeleiden in het ontdekkingstocht naar het noorden. We zouden dit concept dan ook graag effectief implementeren. Het tweede voorstel: de Natuurwaarnemers kan nog niet op korte termijn gerealiseerd worden, gezien de nodige gronden nog niet ter beschikking zijn van de stad Turnhout. De studenten stelden voor om het schilderij van de Turnhoute kunstenaar Brénine te projecteren op het landschap. Het schilderij werd symbolisch gekozen, gezien de Natuurwaarnemers op termijn zullen verdwijnen naar mate de woonontwikkeling vooruit gaat. Langs de andere kant wordt een nieuwe groene ruimte in de plaats voorzien om de kwaliteit van het gebied te bewaren.

Thuis in de Stad -prijs 2013 Inschrijvingsformulier

Recommend Documents