GPS FOR ENTERPRISES
This project has been funded with support from the European Commission. This publication reflects the views only of the author, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
3
THINKKIT Wie heeft de tool ontwikkeld?
Organisatie
De GPS voor ondernemingen werd ontwikkeld door Flanders District of Creativity.
Flanders District of Creativity
Waarom werd deze tool ontwikkeld?
Beknopte beschrijving van de activiteiten
De GPS voor ondernemingen is een brianstormmethode die werd ontwikkeld voor het scannen van de toekomst door bedrijven, en om de kloof tussen de huidige en toekomstige activiteiten te overbruggen, gebaseerd op opkomende trends in wetenschap, technologie, maatschappij en markten. Op een dieper niveau biedt de GPS voor ondernemingen een antwoord op de innovatieparadox: we onderzoek veel en zien veel op ons afkomen, toch zien we tekortkomingen in de valorisatie van deze kennis. GPS voor ondernemingen stimuleert ook om externen te betrekken uit de hele waardeketen en deskundigen uit onderzoekcentra.
Flanders DC, of voluit Flanders District of Creativity, is de Vlaamse organisatie voor ondernemingscreativiteit, opgericht door de Vlaamse regering. Flanders DC heeft als missie om ondernemend Vlaanderen creatiever te maken en creatief Vlaanderen ondernemender. Flanders DC bouwt daarom aan kennis, sensibiliseert en ontwerpt handige hulpmiddelen voor wie creatief en ondernemend aan de slag wil en richt zich op ondernemers, leerkrachten, leerlingen, beleidsmakers en het grote publiek. Voor meer info: www.flandersdc.be – www.flandersdc.be/blog - www.districtsofcreativity.org
Voor wie is deze tool ontwikkeld? De GPS voor ondernemingen werd in de eerste plaats ontwikkeld voor KMO’s. We hebben echter ervaren dat de tool ook gebruikt kan worden in de grotere brainstormsessies, zelfs tot 500 en 1000 mensen. GPS voor ondernemingen is met succes toegepast in een brede waaier van sectoren, publieke, private en non-profit; bedrijfsleven, onderzoek en beleid. Wie zou deze tool moeten gebruiken? De tool kan gebruikt worden met groepen van 8 tot 12 personen (een of meerdere groepen) onder begeleiding van een facilitator.
4
Contactgegevens Naam Flanders District of Creativity Adres (straat + nummer) Diestsevest 76 Postcode + Stad 3000 Leuven Land Belgium Tel. (+32) 16 24 29 24 Fax (+32) 16 24 29 19 Email
[email protected] Website www.flandersdc.be www.districtsofcreativity.org
5
De methode
VOORBEELDEN
Hoe werkt het?
Voorbeeld 1
Voor GPS voor Ondernemingen breng je een groep van 10 à 12 mensen bij mekaar. Kies voor mensen die verschillende functies uitoefenen: van directeur tot magazijnier, van HR-manager tot secretaresse. En nodig liefst ook enkele externen uit (kennisinstellingen, klanten, leveranciers,…). Zij kunnen zeer originele inzichten leveren.
Enkele jaren geleden is de Katholieke Universiteit Leuven (KULeuven) gestart met een nieuw samenwerkingsverband met dertien Vlaamse hogescholen (associatie KULeuven). Dit integratieproces vergde veel aanpassingen aan de organisatie van zowel de universiteit als de hogescholen.
Met deze groep ga je na hoe je met je organisatie kan inspelen op een aantal trends en ontwikkelingen die op het GPS-bord liggen. Kan je nieuwe producten of diensten op de markt brengen, de marketing-aanpak verbeteren, nieuwe processen invoeren, het personeelsbeleid veranderen, een nieuw bedrijfsmodel ontwikkelen,…?
Medewerkers van de Associatie KULeuven besloten de GPS voor Ondernemingen te gebruiken om ideeën en concrete projecten te genereren. Er werden vier sessies georganiseerd: een eerste pilootsessie beperkt tot de centrale staf en daarna nog drie sessies met in totaal honderd medewerkers van alle hogescholen en alle afdelingen (management, onderzoek, enz.). Tijdens deze sessies werden meer dan 1.000 ideeën gegenereerd. Deze ideeën gaven aanleiding tot dertig projecten. Na een initiële evaluatie zijn de meeste van deze projecten opgenomen in de planning voor de komende tien jaar.
Een GPS-sessie bestaat uit 3 ronden
Voorbeeld 2 Ronde 1: genereren van ideeën rond het GPS-bord. In duo verzint men ideeën rond de trends en ontwikkelingen die op het bord liggen. Ronde 2: selecteren van ideeën. Met de groep worden de beste ideeën gekozen. Ronde 3: uitwerken van ideeën. In kleine groepjes werkt men de top-ideeën uit tot een projectfiche. Na de sessie komt er best snel een verslag. Op basis hiervan kan na een weekje incubatietijd nog eens bekeken worden of men geen parels heeft laten liggen. Of dat de geselecteerde ideeën misschien toch niet zo fantastisch waren.
Timing
De online editing afdeling van de Vlaamse Media Maatschappij (VMMA) ontwikkelt en implementeert de online strategie voor elk van de VMMA media producties. De VMMA wou onderzoeken of de GPS voor Ondernemingen gebruikt kon worden voor het ontwikkelen van innovatieve online projecten die de algehele gebruikerservaring zouden verbeteren. De tv-serie So You Think You Can Dance werd gebruikt als een testcase voor het evalueren van de GPS-methode. Voorafgaand aan de GPS-sessie was er al een online strategie ontwikkeld voor het komende seizoen met conventionele brainstormtechnieken. Toch is de VMMA dankzij de GPS voor Ondernemingen er daarna nog in geslaagd om vijf geheel nieuwe concepten voor So You Think You Can Dance te ontwikkelen.
Een typische GPS-sessie duurt tussen de 2,5 à 3 uur. De meeste bedrijven die een sessie organiseren nemen er een halve dag voor. Op het einde van die 3 uren heb je een lijst van ideeën met reeds een eerste selectie en uitwerking van enkele top-ideeën. 6
7
inhoud De methode . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
•
Hoe werkt het? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
•
Een GPS-sessie bestaat uit 3 ronden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
•
Timing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
•
Voorbeelden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
The GPS for Enterprises . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 Hoe zet je een eigen sessie op
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
•
Stap 1: Bereid de sessie voor. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
•
Stap 2: Doe de sessie
•
Stap 3: Na de sessie - maak een verslag en kies definitief. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
Trends die je kan gebruiken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 Project fiche (te gebruiken in ronde 3 van stap . . . . 2) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Inspiradar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 Idee creatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
8
9
GPS voor ondernemingen GPS voor Ondernemingen is een eenvoudige maar effectieve brainstormmethode om ideeën te genereren. In groep ga je na hoe jouw organisatie kan inspelen op toekomstige ontwikkelingen en trends. Je benut het creatieve potentieel binnen je onderneming – en dat van anderen- optimaal en doet zo ideeën op voor de toekomst.
10
11
hoe zet je een eigen sessie op
Stap 1: bereid de sessie voor
Stap 2: DOe de sessie
Bepaal de centrale vraagstelling
Voor het begin van de sessie maakt u de flipchart klaar: 1. Schrijf op een eerste blad de vraagstelling duidelijk op. 2. Verdeel een tweede blad in twee helften: één met titel ‘Rode ideeën’, één met titel ‘Gele ideeën’.
Zoek een duidelijke vraag die het onderwerp uitmaakt van de sessie. Maak de vraag actiegericht en open. Ga zo breed mogelijk, dat laat veel ideeën toe. Het beste begin je dus met “Hoe kunnen we…”. Bv. “Hoe kunnen we als X inspelen op de voorliggende trends. Denk aan nieuwe producten, diensten, processen, organisatie, technologie, marketing, HR,…” Bepaal de trends U moet vijf trends kiezen om in het midden van het GPS-bord te leggen. De trends op het GPS-bord dienen als inspiratie voor nieuwe ideeën. Er zit een overzicht met mogelijke algemene trends in deze kit. Uiteraard kunnen er binnen uw sector ook specifieke trends spelen. Let wel dat u niet té specifiek bent. Hoe gedetailleerder een trend, hoe minder ruimte voor echte brainstorming. Kies ook enkele trends die op het eerste gezicht wat verder van u af staan. Dat leidt vaak tot meer creativiteit. Zie ook sites zoals www.trendwatching.com www.trendslator.nl, trends.startpagina.nl www.iconoculture.com
Zorg dat het GPS-bord op tafel ligt met in het midden de titels van de vijf trends plus één vrij veld. Dit laatste veld dient voor alle mogelijke ideeën die niets met de trends te maken hebben. Leg het beschrijvende overzicht dat u van de trends hebt gemaakt op de tafel. Zorg dat minstens elk duo een overzicht heeft. De deelnemers nemen plaats rond het bord. Leg ui dat ze in duo’s moeten zitten, Elk duo zet zich aan één veld van het bord. Zet nooit iemand alleen aan een veld, ook al is het aantal oneven. Maak dan een trio in plaats van een duo. Als u met minder dan 12 bent, dan bezet u niet het volledige bord. Toch raden we u aan om ook in dat geval met 5 trends en een vrij veld te werken. Dat levert immers meer kansen op voor meer goede ideeën! Er zal dan een duo zijn dat twee keer voor een leeg veld moet beginnen.
Bepaal de deelnemers Een GPS-sessie doe je best met minimum 8 mensen en maximum 12 mensen aan één bord. Ga zo breed mogelijk bij het bepalen van de deelnemers. Betrek de verschillende departementen, functies van uw organisatie. Zorg dat u zowel deelnemers vanuit de administratie, productie, magazijn, marketing, HR,… hebt. De verschillende inzichten leiden vaak tot verrassende ideeën. En voorzie ook externe deelnemers: klanten, leveranciers, kennisinstellingen, andere organisaties,… U zal merken dat hun bijdrage zeer waardevol zijn en soms volledig andere accenten met zich brengen. Externe deelnemers zijn uiteraard ook handig als u zelf maar met enkele medewerkers bent in uw organisatie. Een goede verhouding is 1/3 externen en 3/4 interne medewerkers. Zorg voor de logistiek en maak afspraken over verslag Zorg voor een ruimte waar je met de groep rond een grote tafel kan zitten. Liefst buiten de eigen locatie om niet gestoord te worden. Er moet met de deelnemers gewerkt kunnen worden aan de tafel. Zorg verder voor een flipchart en stiften, post-its, pennen en gekleurde stickertjes (gele stickers en rode stickers - kunnen ook andere kleuren hebben) om te stemmen 12
13
Ronde 2: selecteren van ideeën
10 min Ronde 1: genereren van ideeën
35 à 60 min
Leg uit dat rode stickers dienen voor creatieve ideeën realiseerbaar op korte termijn, en gele stickers voor creatieve ideeën realiseerbaar op langere termijn.
5 trends (liggen op bord, 1 trend per segment); één segment is vrij.
Geef aan dat de duo’s hun stemmen over alle ideeën op het bord moeten verdelen. Ze moeten stemmen vanuit hun buikgevoel. Welke ideeën zouden ze echt willen realiseren? Nog niet teveel vanuit de ratio en haalbaarheid laten stemmen.
Geef aan dat elk duo ideeën moet genereren die aan de centrale vraagstelling voldoen. En dit voor de trend waar ze aan zitten. Geef aan dat de ideeën ook crimineel mogen zijn, of gek, buitende-orde, enz. Verklaar dat alle ideeën goed zijn en opgeschreven moeten worden: stel oordeel uit want ‘quantity breeds quality’.
Leg uit dat elk duo maximum 2 stickers mag op 1 idee zetten, dus zoveel mogelijk verdelen over meerdere ideeën en niet alle stickers op 1 idee. Laat duo’s opstaan en rond de tafel lopen. Herhaal enkele malen dat ze bij de keuze moeten letten op: a. Kiezen met lef b. Vertrouwen op hun intuïtie c. Kiezen voor ideeën die hen energie geven
Leg uit dat ze meer info over hun trends vinden op het trendoverzicht. Leg daarbij uit dat het vrije segment dient voor alle mogelijke ideeën die misschien niet onder één van de trends zouden vallen. En voor de wildste ideeën die ze maar hebben. Leg uit dat ze hun ideeën op post-its dienen te schrijven (één idee per post-it) en dit op het segment moeten plakken waaraan ze zitten. Vraag in HOOFDLETTERS te schrijven en ZO CONCREET mogelijk te zijn. Tip: laat de ideeën met viltstift opschrijven. Dat leest makkelijker. START DE SESSIE Steeds aangeven om het bord te draaien en dit volgens een op voorhand gemaakt tijdschema. Deze afhankelijk van beschikbare tijd en ‘flow’ van de groep. 1. Min 8 – Max 12 minuten, dan draaien 2. Min 7 – Max 12 minuten, dan draaien 3. Min 6 – Max 10 minuten, dan draaien 4. Min 5 – Max 10 minuten, dan draaien 5. Min 4 – Max 8 minuten, dan draaien 6. Min 4 – Max 8 minuten (laatste keer draaien zodat elk duo terug bij hun beginsegment komt)
5 min
14
Iedereen zit terug voor zijn ‘beginsegment’. In 5 minuten maakt elk duo voor dit segment een verdeling tussen realiseerbaar op korte en lange termijn (gebruik hiervoor de kolommen op het GPS-bord: laat korte termijn op linkse helft van het segment leggen; en lange termijn op rechtse/ gearceerde helft).
Geef elk duo stickers om te stemmen. Per duo min. 12 – max 20 stickers: min. 6 rode & 6 gele, max. 10 rode & 10 gele stemmen. Meer stemmen bij veel ideeën op tafel.
15 min
Vraag om de ideeën op te sommen waar op gestemd is (bij veel verschillende ideeën, begin bij ideeën die meer dan 3/4/5/… stemmen hebben gekregen) Schrijf deze telkens op flipchart op: één kant voor rode ideeën één voor gele ideeën. Zorg dat je minimaal 12 ideeën opschrijft. Indien er dan nog ideeën zijn waar twee maal op is gestemd, schrijf deze ook nog op. Als deze ideeën op de flipchart staan nog even vragen of iemand een ‘joker’ wil gebruiken: een idee dat zeker gekozen zou moeten worden maar nog niet op de flipchart staat. Ga dan in overleg met deelnemers na welke ideeën kunnen worden samengenomen tot een groter idee. Dit samennemen van ideeën gebeurt tussen alle ideeën (zowel rood als geel). Vraag nu aan elke deelnemers om uit die uiteindelijke lijst 3 ideeën in hun hoofd te nemen waar zij voor te vinden zouden zijn. Na 1 minuutje: ga de deelnemers af om hun keuze te vragen. Zet telkens een streepje bij de ideeën waarop deelnemers stemmen om de score bij te houden. 15
Trends die je kan gebruiken
Ronde 3: uitwerken van ideeën
5 min
Leg uit dat in deze ronde de volgende activiteiten plaatsvinden: • het maken van een projectfiche volgens de template voor elk van de top 3/4/… ideeën. Deze projectfiche is terug te vinden op de DVD. (Achteraan dit boekje is een voorbeeld afgedrukt.) • het in hoofdlijnen presenteren van het idee (in max. 2 minuten!) Verdeelt de top ideeën onder de groep (3 à 4 groepjes afhankelijk van aantal ideeën en aantal deelnemers.) Indien er meerdere ideeën zijn met vele stemmen kan men uiteraard meer dan drie ideeën uitwerken.
zie trends op de flashcards Gemak en comfort Vergrijzing • Verpersoonlijking • De beleveniseconomie • Globalisering • Multiculturele samenleving • Respect - Ethisch ondernemen • Duurzaamheid en milieubewustzijn • Instant economy vs. onthaasting • (On)veiligheid • Verkeerscongestie als economisch en maatschappelijk probleem • Van consumer naar prosumer • Hogere energiekosten • Aanpasbaar wonen en werken • Slimme materialen, technologie • Anticiperen, preventie in welzijn en zorg • Track & trace • Kids rule! • Focus op gezondheid • Flexibele levensstijl met veel uithuizigheid • Alomtegenwoordige communicatienetwerken en –technologie
•
•
Elk groepje krijgt een A4 overzicht van de rubrieken van de projectfiche en een flipchartvel waarop men alles uitschrijft om nadien te kunnen presenteren.
20 à 30 min
Duo’s werken de projectfiche uit en bedenken een overtuigende wijze om hun idee aan de groep te presenteren.
Max. 2 min per idee
Presentatie ideeën door deelnemers. Hou de timing in de gaten! Max. 2 minuten per groepje.
Stap 3: na de sessie - maak een verslag en kies deinitief Binnen de week moet iemand die deelnam aan de sessie het verslag gemaakt en doorgestuurd hebben aan alle deelnemers. In dit verslag zitten de projectfiches, een lijst met de ideeën die uiteindelijk op het flipchart zijn opgeschreven, maar ook alle post-its die op het bord lagen. Ga dan met de groep (of met een aantal deelnemers) nog eens doorheen het verslag. Eventueel zijn sommige ideeën al niet meer relevant omdat een eerste haalbaarheidsstudie aanwees dat het niet mogelijk is het idee te realiseren. Eventueel blijkt na een weekje ‘incubatietijd’ dat men toch meer in andere ideeën gelooft. Kies uiteindelijk met de groep dat idee uit dat jullie energie geeft, dat idee waar jullie echt jullie geld op zouden zetten. En begin dit idee dan uit te werken! Niets zo erg als de resultaten van een goede brainstorm niet gebruiken! 16
Voor een GPS-sessie hebt je vijf trends nodig. Je kan hiervoor uit ons overzicht putten, maar ook eigen trends toevoegen. Internationaal kan je trends vinden op volgende sites: www.trendwatching.com www.iconoculture.com www.thefuturelaboratory.com www.trendslator.nl 17
Project fiche (te gebruiken in ronde 3 van stap 2) Definitie idee
Actieplan Voorbeelden van acties: haalbaarheidsstudie; marktbevraging; werkplan opmaken; contacteren andere partijen;…
Definitie idee Beschrijf hier wat het idee juist inhoudt. Dit om te zorgen dat iedereen er dezelfde interpretatie van heeft.
Actie
Voordelen
Wie
Wanneer
Beschrijf wat we meer/beter/sneller/goedkoper kunnen met dit idee.
Nadelen, valkuilen, belemmeringen
Oplossingen
Welke mogelijke problemen, risico’s zien we (technologisch, organisatorisch, markt…)?
Welke oplossingen zien we daarvoor of hoe anticiperen?
Impact Beschrijf wat er op het eerste zicht zou (moeten) veranderen aan de techniek (= technologie en processen), organisatie (nieuwe departement? Nieuwe functies, andere rapporteringslijnen?) en markt (nieuwe markten, andere benadering nodig?)
Nodige partijen Lijst de interne/externe partijen op die nodig zijn voor de realisatie van dit idee. En wie neemt er de ‘leiding’ van op?
18
19
Inspiradar Op internet ligt een schat aan goede ideeën en inspiratie verborgen. Je moet ze alleen weten te vinden. De Inspiradar helpt je daarbij. Dit handige tooltje maakt je aan de hand van 10 tips en een aantal links wegwijs in de wereld van het creatief zoeken. Met dank aan Marc Heleven voor de zoektips: www.7ideas.be
20
21
Zet de computer uit In het creatief probleemoplossen is de formulering van het probleem enorm belangrijk. Ook bij het zoeken op internet is een betere voorbereiding van de zoekopdracht meteen productief. Bereid de zoekopdracht minutieus voor. Liefst zonder toetsenbord! Schets een mindmap rond de creatieve probleemstelling. Al te vaak blijft men zoeken op basis van één algemeen trefwoord terwijl zoeken op verwante termen vaak verrassende resultaten geeft. • Zoek minstens 10 synoniemen van jouw centrale, evidente zoekterm. • Vertaal de zoektermen in minstens drie talen. • Bedenk zelf nieuwe dingen rond jouw creatieve vraagstelling of innovatiedomein. Zoek vervolgens of die nieuwe concepten op het web al bestaan.
Zoek inspiratie in beelden Creatief denken is vaak ver-beeld-ingskracht, beeldend denken. Eén beeld zegt meer dan duizend woorden en fantasie en dromen zijn altijd beeldgebonden. Laat je inspireren door beelden. Grasduin tussen honderden foto’s rond jouw zoekopdracht en vind die ene foto die je de juiste inspiratie geeft.
•
Google’s afbeeldingenzoeker www.google.com/imghp Ontdek de vele mogelijkheden van Flickr www.flickr.com • Meer dan 100 talen naar afbeeldingen www.panimages.org • Zoek ideeën in Ads of the World www.adsoftheworld.com • •
Gebruik alle mogelijkheden van Google Iedereen gebruikt Google, maar uit onderzoek blijkt dat velen slechts een fractie van de kracht of mogelijkheden van deze zoekmachine benutten. Gebruik minimaal drie zoekwoorden en gebruik “aanhalingstekens” als woorden samen horen. Test de mogelijkheden van het geavanceerd zoekscherm uit of gebruik www.Soople.nl. Soms vind je mooie resultaten als je zoekt naar specifieke bestandsformaten.
Vooral gericht zoeken naar PowerPoints of PDF’s levert vaak mooie overzichtspresentaties rond jouw zoekopdracht. Ook www.slideshare.net is handig om actuele presentaties te vinden. • Vind je bij een zoekopdracht te veel resultaten (bvb. Resultaten 1 - 10 van circa 438,000,000) zoek dan - zorgvuldig - naar extra zoektermen zodat je op een kleinere maar betere selectie belandt. • •
22
Associatief zoeken Zoek eens op een ‘brein-imiterende’ - associatieve manier. Met deze tools is het makkelijk om bloem- en kettingassociaties automatisch te genereren. Zeer handig, vooral in de fase van de probleemverkenning. Kan soms ook om tot verrassende kantelingen te komen. Visual Thesaurus: Visual Thesaurus bevat oa. meer dan 145.000 begrippen die associatief aan elkaar verbonden zijn. Mooie tool. www.visualthesaurus.com/index.jsp • Kartoo: leuke manier om de zoekresultaten gepresenteerd te krijgen in de vorm van een interactieve kaart. Bestudeer de geavanceerde mogelijkheden. www.kartoo.com • Webbrain: Webbrain toont het web visueel: in plaats van te browsen in lange lijsten van tekst zie je een dynamisch geheel van gerelateerde informatie. Je springt van het een op het ander, waarbij het laatst aangeklikte woord weer centraal komt te staan. www.webbrain.com • Tagneutica: associaties op basis van tags binnen Flickr. www.quasimondo.com/tagnautica.php
•
23
Van één superieure site naar meerdere ‘favorieten’ Als je één, twee of meer gespecialiseerde / uitzonderlijke / echt favoriete sites rond jouw creatieve zoekopdracht hebt gevonden: tik deze dan samen in de zoekmachine zodat je in sites of lijsten terecht komt met dezelfde passionele – toevallige voorkeur als jezelf. Achterliggend idee: Het komt erop neer om die mensen op het net te vinden die dezelfde sites als jou als zeer interessant vermelden. Waarschijnlijk vermelden ze op hun site ook nog links die jij rond dat specifieke onderwerp nog niet gevonden had. Supereenvoudig maar in vele sessies bleek dat weinigen op deze manier te werk gaan om gelijkaardige gelijkwaardige sites op te sporen. Een alternatief zijn natuurlijk social bookmarking sites zoals delicious.com.
Ideeënwedstrijden Op zoek naar nieuwe concepten of producten? Vergeet dan niet te surfen naar sites met design wedstrijden. Heel inspirerend is bijvoorbeeld designboom competitions www.designboom.com. Geniet van de talloze inzendingen rond “teenage furniture”, “the home in 2020”, ... of innovatieve tegels, nieuwe deurconcepten ... je bedenkt het maar. Ook boeiend is Dexigner. www.dexigner.com. Nog beter: sommige bedrijven betrekken vanuit een open innovatie gedachte customers bij de productontwikkeling: Dell IdeaStorm www.ideastorm.com, Lego Digital Designer of Philips ldd.lego.com. Tenslotte kan je ook gaan grasduinen in ideeënmarktplaatsen zoals Bright idea www.brightidea.com of Halfbakery www.halfbakery.com. Op Why Not www.whynot.net/related_websites.php vind je ze allemaal.
24
25
Vind jouw “internetpartner” met ideeën Er is meestal wel iemand die geduldig en systematisch zijn ‘levenswerk’ bundelt in een zeer knappe site/blog die dicht aansluit bij jouw bedoelde zoektermen of -opdracht. Zoek dus niet naar partiële informatie op Google maar probeer meteen die ultieme persoon te vinden die nauwgezet alles rond jouw onderwerp bijhoudt. Enkele tips om zo’n internetpartner te vinden: Voeg weblog / blog toe aan de zoektermen. Zoek via blog search engines zoals Google Blog Search blogsearch.google.com of Technorati technorati.com/search?advanced. • Ga na of er geen goede startpagina bestaat rond jouw onderwerp. www.pagina.nl. • Bekijk niet alleen de eerste tien zoekresultaten van Google. De site die je zoekt wordt door Google misschien niet zo hoog gerankt. • •
Checklists om ideeën te ontwikkelen
Deze sites bieden de mogelijkheid om online te brainstormen, in groep of in je eentje: Thinkature: thinkature.com via mindmapping met anderen online ideeën genereren en uitwerken. Je kan zowel zelf tekenen als bestaande beelden toevoegen. • Mousebrains: www.kennieting.com/mousebrains na het invoeren van enkele inputs rond jouw vraagstelling genereert Mousebrains willekeurige triggers en vragen die je aanzetten tot creatieve gedachten. • Creativity Toolbox: gocreate.com/tools een collectie kleine online tools voor ideegeneratie en ‘instant stimulation’. • Idea Generator: www.tdbspecialprojects.com leuk. •
Web 2.0. en innovatie
Op het web vind je vele checklists, bruikbaar voor creatief denken, productontwikkeling, innovatie, ...
Vele web 2.0. applicaties bieden kansen om het innovatievermogen te verhogen.
Enkele voorbeelden:
Weblogs: rond haast elk mogelijk kansdomein of innovatie-onderwerp kan je mits volgehouden zoeken gespecialiseerde blogs vinden.
715 Idea Stimulators: www.7ideas.be/7-letters-van-scamper.html een nooit eindigende checklist om jouw ideeën te verbeteren. Checklist Osborn: http://members.optusnet.com.au/charles57/Creative/Techniques/osb_quest.htm de originele checklist van Osborn. Bruikbaar voor het verbeteren van vooral, maar niet uitsluitend, tastbare producten. • TRIZ principles: en.wikipedia.org/wiki/TRIZ Triz - Theory of inventive problem solving - is een methode voor het oplossen van problemen door innovatie en werd ontwikkeld door de Rus Genrich Altshuller. Hij ploos een zeer groot aantal patenten uit en zocht naar terugkerende patronen in het innovatieproces. Innovaties berusten vaak op dezelfde fundamentele oplossingen, al worden ze toegepast in verschillende industrieën en wetenschappen. Het komt vaak voor dat een voor de hand liggende oplossing voor een probleem blijkbaar onmogelijk is omdat er aan tegengestelde vereisten moet voldaan worden. Een oplossing wordt pas echt innoverend als het de contradictie elimineert.
Customers insights: ontdek op productvergelijkingssites de commentaren en fricties die consumenten t.a.v. bestaande producten formuleren als basis voor productinnovaties.
• •
26
Online-tools voor creatief denken / innovatie
Open source innovation: vele web 2.0. tools zijn hiervoor gemakkelijk en vrij goedkoop inzetbaar (wiki’s - social networking sites - ...) Overzichten van web 2.0. vind je op http://www.allthingsweb2.com/mtree/ en informationarchitects.jp/ia-trendmap-2007v2
27
IDEE CREATIE Een goede manier om op een korte tijd veel ideeën te krijgen, is een brainstorm. In deze sectie leggen we uit hoe een brainstorm in z’n werk gaat. We geven ook een overzicht van 10 vaak gebruikte technieken. Hoe werkt het? Brainstormen in vier stappen: Schrijf vóór je begint je probleem of vraag duidelijk op. Begin met ‘Hoe kan je…’ of ‘Hoe kunnen we…’ • De eigenlijke brainstorm. Verzamel tijdens deze fase zo veel mogelijk ideeën. Verder vind je tien brainstormtechnieken die je op weg helpen. Sommigen zijn gemakkelijk, anderen wat moeilijker. Kies er eentje of probeer ze allemaal eens uit. • Je hebt nu een hele hoop ideeën verzameld. Tijd om de beste eruit te kiezen. Brainstorm je in groep, dan vraag je aan iedereen om zijn vijf favoriete ideeën op te schrijven. Stel vervolgens een top-drie samen. • Werk de ideeën verder uit. Maak ze concreter en bedenk wie of wat je er voor nodig hebt, hoeveel het zal kosten, enzovoort. •
28
29
Brainwriting Dit is een snelle en eenvoudige brainstormtechniek. Brainwriting kan zowel alleen als in groep. Neem een blad papier. Noteer in 10 minuten zoveel mogelijk oplossingen op een blad papier. • Elk idee is goed. Schrijf dus alles op en vel nog geen oordeel. • •
30
Quickstorm Kies twee kernwoorden uit je probleemstelling. Maak bij elk woord een lijst van 10 specifieke eigenschappen. • Combineer de associaties uit de ene lijst met de andere. • Bedenk van hieruit nieuwe ideeën. • •
31
Refining
Negatieve brainstorm
Schaven is een gemakkelijke en snelle techniek als je iets wil veranderen aan een product of dienst. Pas hem alleen toe of in groep.
Een negatieve techniek met een positief resultaat. Deze ‘omgekeerde brainstorm’ is gemakkelijk uit te voeren, alleen of in groep.
Stel jezelf de volgende zeven vragen over je product of dienst.
•
Doe een ideeënronde totdat het vastloopt en je niets meer kan verzinnen. Bedenk met de groep zoveel mogelijk redenen waarom het niet lukt om het probleem op te lossen. • Ga door, fantaseer en overdrijf. • Buig al deze redenen om door je af te vragen hoe dit wel zou kunnen. Maak zo van de obstakels een kans. •
Substitueren: Kunnen we ons product of een onderdeel ervan vervangen, …? Combineren: Kunnen we nieuwe combinaties maken, …? • Herschikken: Kunnen we het product een andere samenstelling geven, op zijn kop zetten, de volgorde ervan vervangen, …? • Aanpassen: Kunnen we ons product van vorm veranderen, een andere kleur geven, van tijdstip veranderen, …? • Vergroten: Kunnen we het product vergroten, lichter maken, vaker aanbieden, …? • Elimineren: Kunnen we bepaalde onderdelen of functies van het product niet weglaten? • Nieuw nut: Kunnen we ons product een nieuw nut geven, er een nieuwe doelgroep mee aanboren, …? • •
S C H A
32
V
E
N
33
Bloem-associatie De bloemassociatie is een iets moeilijkere, maar erg nuttige brainstormtechniek. Deze techniek doet je afstand nemen van je probleem. Zo ontstaat er ruimte voor creativiteit. Zet het belangrijkste woord uit je probleemvraag in het midden van een groot blad papier. Bedenk associaties en zet ze als bloemblaadjes rond het woord. • Gebruik die nieuwe woorden weer als beginpunt om een nieuwe associatie te maken. Ga zo lang door als je wil. • Kies een woord als inspiratiebron om nieuwe oplossingen te vinden voor je probleem. • Herhaal dit met andere woorden.
34
Natuur als inspiratie Dit is een iets moeilijkere, maar leuke brainstormtechniek. Een goede techniek bovendien om out-of-the-box te denken. Doe hem in groep. Op een groot blad papier schrijf je de naam van een willekeurig dier. Er rond noteer je 8 à 10 woorden die dat dier bij je oproept. • Kies een van die woorden. Dit woord gebruik je als inspiratiebron voor nieuwe oplossingen voor je probleem.
•
•
•
•
35
persoonlijke nota’s
36
www.thinkkit.eu
37
38
