Thematisch ambtsbericht Pakistan Positie van Ahmadi’s en christenen juni 2010
Directie Consulaire Zaken en Migratiebeleid Afdeling Asiel, hervestiging en Terugkeer Den Haag 070-348 4517
1
Inleiding In dit thematisch ambtsbericht wordt de situatie in Pakistan beschreven voor zover deze van belang is voor de beoordeling van asielverzoeken van Ahmadi’s1 en christenen die afkomstig zijn uit Pakistan en voor de besluitvorming over de terugkeer van afgewezen Pakistaanse Ahmadi’s en christenen. Dit ambtsbericht betreft een beknopte actualisering van het Thematisch ambtsbericht Pakistan, Positie van Ahmadi’s en christenen van maart 2009. Het Thematisch ambtsbericht beslaat de periode 31 maart 2009 tot en met 15 juni 2010. Dit ambtsbericht is gebaseerd op informatie van openbare en vertrouwelijke bronnen. Bij de opstelling is gebruik gemaakt van informatie van verschillende organisaties van de Verenigde Naties, niet-gouvernementele organisaties, vakliteratuur en berichtgeving in de media. Een overzicht van de geraadpleegde openbare bronnen is opgenomen in de literatuurlijst. Bovendien liggen vertrouwelijke rapportages van de Nederlandse vertegenwoordiging in Pakistan aan dit thematisch ambtsbericht ten grondslag. In het thematisch ambtsbericht wordt veelvuldig verwezen naar geraadpleegde openbare bronnen. Daar waar openbare bronnen zijn vermeld, wordt de tekst in veel gevallen ook ondersteund door informatie die op vertrouwelijke basis is ingewonnen.
1
Ahmadi’s zijn personen die behoren tot de Ahmadiyya-beweging. Dit is een religieuze beweging, waarvan de leden zichzelf beschouwen als moslim, maar door de betreffende Pakistaanse wetgeving niet als zodanig worden beschouwd. Zie paragraaf 2.
1. Juridische context Sinds 1974 bevat de grondwet een bepaling die stelt dat degenen die niet geloven dat Mohammed de laatste profeet is, tot niet-moslims worden verklaard.2 Het Pakistaanse Wetboek van Strafrecht (Pakistan Penal Code) bevat onder meer bepalingen gericht op bescherming van religieuze overtuigingen zoals die in Pakistan beleden worden. Tezamen worden deze artikelen ook wel de blasfemiewetgeving genoemd. Artikelen 295 en 295-A van dit wetboek stellen het moedwillig schade berokkenen aan religieuze objecten van anderen en het opzettelijk of kwaadwillend beledigen van de religieuze gevoelens van anderen strafbaar. Voor deze delicten geldt een gevangenisstraf van maximaal tien jaar. In artikel 295-B wordt besmeuring, beschadiging of ontheiliging van de Heilige Schrift (de Koran) strafbaar gesteld. Hiervoor geldt een maximale straf van levenslange opsluiting. Artikel 295-C stelt het beledigen van de profeet Mohammed strafbaar. Hierop staat de doodstraf of een levenslange gevangenisstraf. Op grond van artikel 298-A wordt belediging van de vrouwen of familieleden van de profeet Mohammed, de kaliefs en de metgezellen van de profeet Mohammed bestraft met maximaal drie jaar gevangenisstraf. De artikelen 298-B en 298-C zijn specifiek gericht tegen Ahmadi’s. Als gevolg van artikel 298-B is het een Ahmadi verboden personen aan te spreken of aan te duiden met bepaalde islamitische titels, is het een Ahmadi niet toegestaan de oproep tot zijn gebed te betitelen als Azan (de islamitische benaming voor een dergelijke oproep), alsmede een Ahmadi-gebedshuis een Masjid (moskee) te noemen. Volgens artikel 298-C is het een Ahmadi onder meer verboden zich een moslim te noemen, zijn geloof als Islam te betitelen en zijn geloof te prediken of te verspreiden. Een Ahmadi kan hiervoor bestraft worden met een maximale gevangenisstraf van drie jaar en een geldboete.3
2. Ahmadi’s Ahmadi’s zijn volgelingen van Hazrat Mirza Ghulam Ahmad die van 1835 tot 1908 leefde in Qadian, India. Toen de Britten India in 1947 verlieten, sloegen duizenden volgelingen op de vlucht, waarvan een groot deel in het huidige Pakistan neerstreek. Een aantal van hen stichtte de plaats Rabwah, die vandaag de dag nog steeds het centrum is van de Ahmadi-gemeenschap. Rabwah wordt ook wel gezien als een 2 3
Zie bijlage II voor de tekst van deze artikelen. Writenet, Pakistan: The situation of religious minorities, mei 2009; UNGA, A/HRC/12/NGO/14, 4 september 2009; US Commission on International Religious Freedom, Annual report 2009, mei 2009; US Department of State, International religious Freedom report 2009, oktober 2009; US Department of State, 2009 Country reports on human rights practices – Pakistan, 11 maart 2010.
alternatief spiritueel centrum, in plaats van de stad Qadian. De Ahmadi’s kunnen worden onderverdeeld in twee subgroepen: de Ahmadiyya moslimgemeenschap (ook wel de Qadiani genoemd) en de kleinere Lahore Ahmadiyya gemeenschap. Eén van de verschillen tussen beide groepen is dat de Lahore groep Hazrat Mirza Ghulam Ahmad als een Mujadidd (vernieuwer) zien, maar niet als profeet. De Qadiani’s zien Hazrat Mirza Ghulam Ahmad wél als een profeet. Zij stellen dat Mohammed weliswaar de grootste en belangrijkste profeet was, maar dus niet de laatste. Ahmadi’s zien zichzelf als moslims en nemen diverse islamitische gewoonten en gebruiken in acht. Beide stromingen binnen de Ahmadiyya beweging beschouwen Hazrat Mirza Ghulam Ahmad als de Mahdi (aangekondigde redder van de islam) en de beloofde Messias, terwijl de islamitische hoofdstromingen deze aanspraak vaak fel weerleggen.4 Schattingen over het aantal Ahmadi’s in Pakistan lopen sterk uiteen. De meest recente census van Pakistan (1998) gaf aan dat Ahmadi’s 0,22% van de bevolking (circa 286.000 personen) vertegenwoordigden.5 Dit getal is echter niet betrouwbaar aangezien Ahmadi’s de officiële volkstellingen sinds 1974 boycotten.6 Het werkelijke aantal Ahmadi’s ligt waarschijnlijk tussen de drie miljoen en vijf miljoen.7 De Ahmadi’s in Pakistan bevinden zich in een slechte sociaaleconomische positie. Zij zijn het slachtoffer van geweld, discriminatie, intimidatie en gebrek aan bescherming.8
3. Christenen Het aantal christenen in Pakistan wordt geschat op ruim twee miljoen tot ongeveer vier miljoen. Deze populatie is deels protestant en deels rooms-katholiek. Veruit de meeste christenen in Pakistan (80%) zijn woonachtig in de provincie Punjab, circa 14% in Sindh, 4% in North-West Frontier Province en 2% in Balochistan.9 De christenen in Pakistan bevinden zich over het algemeen in een slechte sociaaleconomische positie. Zij zijn het slachtoffer van geweld, discriminatie, intimidatie en gebrek aan bescherming.10 Een deel van de christenen in Pakistan stamt af van hindoes van lagere kasten die werden bekeerd door westerse protestanten. Het andere deel van de christenen stamt af van de Goan-migranten die in en rond Karachi wonen. Zij zijn rooms-katholiek en over het algemeen meer welgesteld dan de protestante christenen. 4 5 6 7
8
9 10
Writenet, Pakistan: The situation of religious minorities, mei 2009. Writenet, Pakistan: The situation of religious minorities, mei 2009. US Department of State, International religious Freedom report 2009, oktober 2009. US Department of State, International religious Freedom report 2009, oktober 2009; Writenet, Pakistan: The situation of religious minorities, mei 2009. Writenet, Pakistan: The situation of religious minorities, mei 2009; US Commission on International Religious Freedom, Annual report 2009, mei 2009; US Department of State, International religious Freedom report 2009, oktober 2009; HRCP, State of human rights in Pakistan, februari 2010; US Department of State, 2009 Country reports on human rights practices – Pakistan, 11 maart 2010. Writenet, Pakistan: The situation of religious minorities, mei 2009. US Department of State, International religious Freedom report 2009, oktober 2009; Writenet, Pakistan: The situation of religious minorities, mei 2009; US Commission on International Religious Freedom, Annual report 2009, mei 2009; HRCP, State of human rights in Pakistan, februari 2010; US Department of State, 2009 Country reports on human rights practices – Pakistan, 11 maart 2010.
4. Naleving en schending van mensenrechten Vrijheid van meningsuiting De vrijheid van meningsuiting is volgens de Pakistaanse grondwet onderworpen aan ‘redelijke wettelijke beperkingen in het belang van de glorie van de Islam’.11 De blasfemiewetgeving geeft daar nadere uitvoering aan. Hoewel alle Pakistani, dus ook moslims, het slachtoffer kunnen worden van deze wetgeving, treffen de blasfemiebeschuldigingen vooral de religieuze minderheden en dan met name de Ahmadi’s.12 Vrijheid van vereniging en vergadering De Pakistaanse grondwet voorziet in de vrijheid van vereniging en vergadering. Voor zover bekend heeft de Pakistaanse regering de oprichting van politieke partijen, die gebaseerd zijn op een bepaalde geloofsovertuiging of religie, niet beperkt.13 In de praktijk wordt de vrijheid van vereniging en vergadering van Ahmadi’s door de Pakistaanse autoriteiten beperkt. Zo mag de Ahmadi-gemeenschap al sinds 1983 haar jaarlijkse bijeenkomst in Rabwah niet meer houden.14 Daarnaast vinden aanvallen plaats op gebedshuizen van Ahmadi’s.15 De vrijheid van vereniging en vergadering van christenen wordt, voor zover bekend, in bestaande gebedshuizen niet beperkt.16 Er zijn echter incidenten bekend van aanvallen op gebedshuizen waarbij vernielingen zijn aangericht. Vrijheid van godsdienst Volgens de Pakistaanse grondwet heeft in beginsel iedere burger het recht om zijn geloof te belijden en te verspreiden. Bovendien heeft iedere gezindte en iedere sekte het
11
12
13
14
15
16
The Constitution of Pakistan. Geraadpleegd op http://www.unhcr.org/refworld/docid/47558c422.html, 15 juni 2010; US Department of State, International religious Freedom report 2009, oktober 2009; US Department of State, 2009 Country reports on human rights practices – Pakistan, 11 maart 2010. Writenet, Pakistan: The situation of religious minorities, mei 2009; UNGA, A/HRC/12/NGO/14, 4 september 2009; US Department of State, International religious Freedom report 2009, oktober 2009; US Department of State, 2009 country reports on human rights practices – Pakistan, 11 maart 2010. US Department of State, International religious Freedom report 2009, oktober 2009; US Department of State, 2009 Country reports on human rights practices – Pakistan, 11 maart 2010. Writenet, Pakistan: The situation of religious minorities, mei 2009; US Department of State, International religious Freedom report 2009, oktober 2009; US Department of State, 2009 Country reports on human rights practices – Pakistan, 11 maart 2010. Zo vond in de verslagperiode een aanval plaats op twee gebedshuizen van de Ahmadi’s in Lahore. Hierbij kwamen ten minste 80 Ahmadi’s om het leven. HRW, Pakistan: Massacre of minority Ahmadis, 1 juni 2010; Asian Human Rights Commission, Pakistan: The tragedy continues – the killing of more than eighty Ahmadis by Muslim extremists, 29 mei 2010; IRIN, Pakistan: Ahmadi minorty fearful after militants kill at leats 80 members, 30 mei 2010. US Department of State, International Religious Freedom Report 2008, 19 september 2008.
recht om religieuze instellingen te stichten en te onderhouden.17 Er zijn echter diverse wettelijke bepalingen die Ahmadi’s en christenen discrimineren (zie paragraaf 2 van deze brief). Bovendien is bepaald dat de islam de staatsreligie is en vereist artikel 227 van de grondwet dat alle wetten in overeenstemming zijn met de islam.18 Verder wordt toestemming voor het bouwen van nieuwe gebedshuizen door religieuze minderheden (met name Ahmadi’s, maar ook christenen) op districtsniveau door de autoriteiten geregeld verhinderd.19 Diverse gebedshuizen van Ahmadi’s en christenen zijn op last van de autoriteiten afgebroken en in sommige gevallen ontheiligd. 20 Het is religieuze minderheden (waaronder dus ook christenen) volgens de wet toegestaan om hun geloof te verspreiden, zolang het hierbij niet gaat om het bekeren van moslims, of gericht is tegen de koran. Voor Ahmadi’s geldt dit echter niet.21 Het is niet waarschijnlijk dat religieuze minderheden dit recht in de praktijk ongestoord kunnen uitoefenen.22 Personen die zich van de islam bekeren tot een ander geloof, lopen het risico om die reden slachtoffer te worden van geweld of dreiging van geweld. Het komt voor dat mensen gedwongen worden bekeerd tot de islam.23 Ook zouden verkrachters strafvervolging kunnen ontlopen wanneer zij hun slachtoffer laten bekeren en vervolgens met hen huwen. Bewegingsvrijheid Formeel gelden voor religieuze minderheden geen specifieke beperkingen van de bewegingsvrijheid. In de praktijk wordt de bewegingsvrijheid van Pakistaanse burgers soms beperkt vanwege veiligheidsincidenten, met name in de Federally Administered Tribal Areas, de North-West Frontier Province en delen van Baluchistan.24 Hoewel die beperkingen voor alle Pakistaanse burgers gelden, zijn leden van religieuze minderheden, waaronder christenen en Ahmadi’s, in deze gebieden extra kwetsbaar.25 Het is de Ahmadi’s in Pakistan niet toegestaan voor de Hajj af te reizen naar SaoediArabië.26 Rechtsgang Het justitieel apparaat in Pakistan omvat diverse rechtssystemen met gedeeltelijk overlappende en concurrerende jurisdicties, die zowel civielrechtelijk, strafrechtelijk als
17
18 19 20 21
22 23
24 25 26
US Department of State, 2009 Country reports on human rights practices – Pakistan, 11 maart 2010. US Department of State, International religious Freedom report 2009, oktober 2009. US Department of State, International religious Freedom report 2009, oktober 2009. Writenet, Pakistan: The situation of religious minorities, mei 2009. US Department of State, 2009 Country reports on human rights practices – Pakistan, 11 maart 2010. Writenet, Pakistan: The situation of religious minorities, mei 2009. US Department of State, International religious Freedom report 2009, oktober 2009; HRCP, State of human rights in Pakistan, februari 2010. HRCP, State of human rights in Pakistan, februari 2010. HRCP, State of human rights in Pakistan, februari 2010. US Department of State, International religious Freedom report 2009, oktober 2009; Writenet, Pakistan: The situation of religious minorities, mei 2009.
sharia-rechtelijk van aard zijn.27 De rechters zijn niet onafhankelijk, een eerlijk proces is niet gegarandeerd.28 Gedurende de verslagperiode werd de blasfemiewetgeving onder andere door gezagsdragers misbruikt voor persoonlijk gewin of om persoonlijke vetes uit te vechten. Niet-moslims, en dan met name Ahmadi’s, zijn in dit verband kwetsbaar. De Pakistaanse overheid heeft hiertegen tijdens de verslagperiode geen maatregelen genomen.29 Arrestaties en detenties Arrestaties van Ahmadi’s en christenen kwamen geregeld voor. In veel gevallen betrof het hier personen die van blasfemie waren beschuldigd.30 De gevangenissen in Pakistan zijn overvol en de omstandigheden zijn over het algemeen slecht.31 Gedetineerden werden misbruikt door politieagenten of gevangenbewaarders.32 Met name religieuze minderheden en personen die van blasfemie werden beschuldigd leden hieronder.33
Mishandeling, verkrachting en foltering Leden van religieuze minderheden, met name de Ahmadi’s, liepen een groter risico dan andere Pakistanen slachtoffer te worden van mishandeling (soms met de dood tot gevolg), verkrachting en foltering.34 Ahmadi’s waren slachtoffer van gerichte moordaanslagen in 2009.35 Mishandeling, verkrachting en foltering van leden van
27
28
29
30
31
32
33
34
35
US Department of State, 2009 country reports on human rights practices – Pakistan, 11 maart 2010. US Commission on International Religious Freedom, Annual report 2009, mei 2009; US Department of State, 2009 country reports on human rights practices – Pakistan, 11 maart 2010. US Department of State, International religious Freedom report 2009, oktober 2009; UNGA, A/HRC/12/NGO/14, 4 september 2009; US Commission on International Religious Freedom, Annual report 2009, mei 2009; HRCP, State of human rights in Pakistan, februari 2010; US Department of State, 2009 country reports on human rights practices – Pakistan, 11 maart 2010. UNGA, A/HRC/12/NGO/14, 4 september 2009; US Commission on International Religious Freedom, Annual report 2009, mei 2009. US Department of State, 2009 country reports on human rights practices – Pakistan, 11 maart 2010. UNGA, A/HRC/12/NGO/14, 4 september 2009; US Department of State, International religious Freedom report 2009, oktober 2009. HRCP, State of human rights in Pakistan, februari 2010; US Department of State, 2009 country reports on human rights practices – Pakistan, 11 maart 2010. US Department of State, 2009 Country reports on human rights practices – Pakistan, 11 maart 2010; HRCP, State of human rights in Pakistan, februari 2010; US Department of State, International religious Freedom report 2009, oktober 2009; US Commission on International Religious Freedom, Annual report 2009, mei 2009. US Department of State, 2009 Country reports on human rights practices – Pakistan, 11 maart 2010; HRCP, State of human rights in Pakistan, februari 2010.
religieuze minderheden blijft dikwijls onbestraft.36 Zoals eerder vermeld, zijn gevallen bekend waarin verkrachters hun slachtoffers huwen nadat zij bekeerd zijn tot de islam. Personen die op beschuldiging van blasfemie gearresteerd worden en in voorlopige bewaring worden gesteld, worden soms door, of met medeweten van, politieagenten of gevangenbewaarders mishandeld of gefolterd.37 Ontvoeringen Personen afkomstig uit religieuze minderheden werden ontvoerd met als doel hen tot de islam te bekeren. Het ging in veel gevallen om minderjarige vrouwen,38 die na hun ‘bekering’ werden uitgehuwelijkt aan hun ontvoerder of aan een andere moslim.39 Ook werden personen, die tot religieuze minderheden behoren, ontvoerd door fundamentalistische moslimgroeperingen die hen zodoende trachtten te intimideren. Doodstraf Ahmadi’s en christenen werden op grond van de blasfemiewetgeving (zie paragraaf 3.1.2) vervolgd en ter dood veroordeeld.40 Voor zover bekend is de doodstraf in blasfemiezaken, gedurende de verslagperiode, niet uitgevoerd.41
36
37
38
39 40 41
US Department of State, 2009 Country reports on human rights practices – Pakistan, 11 maart 2010; US Commission on International Religious Freedom, Annual report 2009, mei 2009. UNGA, A/HRC/12/NGO/14, 4 september 2009; US Commission on International Religious Freedom, Annual report 2009, mei 2009; US Department of State, International religious Freedom report 2009, oktober 2009; US Department of State, 2009 country reports on human rights practices – Pakistan, 11 maart 2010. US Department of State, 2009 Country reports on human rights practices – Pakistan, 11 maart 2010. HRCP, State of human rights in Pakistan, februari 2010. US Commission on International Religious Freedom, Annual report 2009, mei 2009. US Commission on International Religious Freedom, Annual report 2009, mei 2009.
I
Literatuuropgave
HRCP, State of human rights in Pakistan, februari 2010 HRW, Pakistan: Massacre of minority Ahmadis, 1 juni 2010 The Constitution of Pakistan. Geraadpleegd op http://www.unhcr.org/refworld/docid/47558c422.html, 15 juni 2010 UNGA, A/HRC/12/NGO/14, 4 september 2009 US Commission on International Religious Freedom, Annual report 2009, mei 2009 US Department of State, 2009 Country reports on human rights practices – Pakistan, 11 maart 2010 US Department of State, International Religious Freedom Report 2008, 19 september 2008 US Department of State, International religious Freedom report 2009, oktober 2009 Writenet, Pakistan: The situation of religious minorities, mei 2009
II
Artikelen uit de Pakistan Penal Code Chapter XV of offences relating to religion Artikel 295: Injuring or defiling place of worship, with intent to insult the religion of any class Whoever, destroys, damages or defiles any place of worship, or any object held sacred by any class of persons with the intention of thereby insulting the religion of any class of persons or with the knowledge that any class of persons is likely to consider such destruction, damage or defilement as an insult to their religion, shall be punished with imprisonment of either description for a term which may extend to two years, or with fine, or with both. Article 295-A: Deliberate and malicious acts intended to outrage religious feelings of any class by insulting its religion or religious beliefs Whoever, with deliberate and malicious intention of outraging the religious feelings of any class of the citizens of Pakistan, by words, either spoken or written or by visible representations, insults or attempts to insult the religion or the religious beliefs of that class, shall be punished with imprisonment of either description for a term which may extend to [ten] years, or with fine or with both. Article 295-B: Defiling, etc. of copy of Holy Qur’an Whoever wilfully defies, damages or desecrates a copy of the Holy Qur'an or of an extract there from or uses it in any derogatory manner or for any unlawful purpose shall be punishable with imprisonment for life. Article 295-C: Use of derogatory remark etc., in respect of the Holy Prophet Whoever by words, either spoken or written, or by visible representation, or by any imputation, innuendo, or insinuation, directly or indirectly, defies the sacred name of the Holy Prophet Muhammad (peace be upon him) shall be punished with death, or imprisonment for life, and shall also be liable to fine. Article 298: Uttering words, etc. with deliberate intent to wound religious feelings Whoever, with the deliberate intention of wounding the religious feelings of any person utters any word or makes any sound in the hearing of that person or makes any gesture in the sight of that person or places any object in the sight of that person, shall be punished with imprisonment of either description for a term which may extend to one year, or with fine, or with both. Article 298-A: Use of derogatory remarks, etc. in respect of holy personages Whoever by words, either spoken or written, or by visible representation, or by any imputation, innuendo or insinuation, directly or indirectly, defies the sacred name of any wife (Ummul Mumineen), or members of the family (Ahle-bait), of that Holy Prophet (Peace Be Upon Him), or any of the righteous Caliphs (Khulafae-Raashideen), or companions (Sahaaba) of the Holy Prophet (Peace Be Upon Him) shall be punished with imprisonment of either description for a term which may extend to three years, or with fine, or with both.
Article 298-B: Misuse of epithets, descriptions and titles etc., reserved for certain holy personages or places (1) Any person of the Qadiani group or the Lahori group (who call themselves ‘Ahmadis’ or by any other name) who by words, either spoken or written, or by visible representation (a) refers to, or addresses, any person, other than a Caliph or companion of the Holy Prophet Muhammad (Peace Be Upon Him), as ‘Ameer-ul-Mumineen’, 'Khalifat-ulMumineen’, 'Khalifat-ul-Muslimeen’, ’Sahaabi' or 'Razi Allah Anhq’; (b) refers to, or addresses, any person, other than a wife of the Holy Prophet Muhammad (Peace Be Upon Him), as Ummul-Mumineen; (c) refers to, or addresses, any person, other than a member of the family (Ahle-bait) of the Holy Prophet Muhammad (Peace Be Upon Him), as Ahle-bait; or (d) refers to, or names, or calls, his place of worship as Masjid, shall be punished with imprisonment or either description for a term which may extend to three years, and shall also be liable to fine. (2) Any person of the Qadiani group or Lahori group (who call themselves 'Ahmadis' or by any other name) who by words, either spoken, or written, or by visible representation, refers to the mode or form of call to prayers followed by his faith as ‘Azan’ or recites Azan as used by the Muslims, shall be punished with imprisonment of either description for a term which may extend to three years and shall also be liable to fine. Article 298-C: Person of Qadiani group, etc., calling himself a Muslim or preaching or propagating his faith Any person of the Qadiani group or the Lahori group (who call themselves 'Ahmadis' or by any other name), who, directly or indirectly, poses himself as a Muslims, or calls, or refers to, his faith as Islam, or preaches or propagates his faith, or invites other to accept his faith, by words, either spoken, or written, or by visible representations, or in any manner whatsoever outrages the religious feelings of Muslims shall be punished with imprisonment of either description for a term which may extend to three years and shall also be liable to fine.
