THEMAPAKKETTEN VOOR OUDERBIJEENKOMSTEN EEN OVERZICHT
Mei 2010
PAKKETTEN Vooraf In het decreet opvoedingsondersteuning van 13 juli 2007 krijgen de Vlaamse coördinatoren opvoedingsondersteuning van het Agentschap Jongerenwelzijn belangrijke opdrachten. Eén van die opdrachten is de ondersteuning van de samenwerkingsverbanden van de opvoedingswinkels in de centrumsteden. Die ondersteuning gebeurt op diverse manieren. Einde 2008 startten de West-Vlaamse coördinatoren met de studie van bestaande themapakketten. Hierover was er ook overleg met de coördinatoren van de opvoedingswinkels van West-Vlaanderen. Op basis van een aantal criteria werd uiteindelijk een keuze gemaakt en kocht het Agentschap Jongerenwelzijn een aantal themapakketten. Die worden ter beschikking gesteld van de opvoedingswinkels. Een werkgroep van de coördinatoren van de winkels en de Vlaamse coördinatoren opvoedingsondersteuning volgt de verspreiding en actualisatie verder op. Wat is een themapakket? Themapakketten zijn een hulpmiddel bij het organiseren van een (ouder)bijeenkomst over opvoedingsthema´s. De pakketten kunnen gebruikt worden door beroepskrachten en vrijwilligers in het onderwijs, ouderverenigingen, het welzijnswerk, buurtwerk, … Een themapakket is een handig koffertje of map met achtergrondinformatie over het onderwerp en allerlei praktische materialen en werkvormen die op de bijeenkomst zelf gebruikt kunnen worden. U kunt hierbij denken aan een kant en klare inleiding, een DVD, kaartjes met stellingen/vragen, artikels over het thema, …. Themapakketten zijn ontwikkeld voor ouderbijeenkomsten rond opvoedingsthema´s waarbij naast informatieoverdracht ook aandacht is voor het uitwisselen van ervaringen. De werkvormen in de themapakketten zijn bedoeld om eigen ervaringen van de ouders tot onderwerp van gesprek te maken en een onderlinge uitwisseling te stimuleren. Ouders kunnen op die manier nieuwe ideeën opdoen of steun of herkenning vinden bij elkaar. Wij vinden het belangrijk het vertrouwen van ouders in hun eigen opvoedingsvaardigheden te versterken. Uitgangspunt is dat ouders zelf het meest deskundig zijn waar het hun eigen kind betreft en dat zij het beste met hun kind voor hebben. Welke onderwerpen? De themapakketten die in de loop der tijd ontwikkeld zijn, hebben te maken met veel gestelde vragen van ouders over de opvoeding. Sommige pakketten richten zich op een bepaalde leeftijdsgroep zoals baby´s, peuters of schoolkinderen, jongeren. Andere gaan over een specifiek onderwerp zoals pesten, echtscheiding of televisie kijken. Daarbij wordt rekening gehouden met leeftijdsverschillen van de kinderen. Voor groepsbijeenkomsten met allochtone ouders zijn in sommige pakketten de werkvormen vertaald. Daarnaast zijn er ook
2
aparte themapakketten ontwikkeld die rekening houden met specifieke vragen uit deze groep. Praktisch Themapakketten zijn gratis uitleenbaar voor drie weken, en kunnen mogelijks drie weken worden verlengd bij de opvoedingswinkel Brugge. U betaalt een waarborg van 20 euro, die u volledig terugkrijgt bij het in orde terugbrengen van het themapakket. Voor nadere informatie en het aanvragen van een themapakket kunt u contact opnemen met de opvoedingswinkels: Opvoedingswinkel Brugge 050/32.77.68
[email protected] www.opvoedingswinkelbrugge.be Opvoedingswinkel Roeselare 051/26.21.76
[email protected] www.infopuntopvoeding.be Opvoedingswinkel Kinfo Oostende 059/51.08.41
[email protected] www.opvoedingswinkeloostende.be Opvoedingswinkel De Pluim Kortrijk 056/27.72.87
[email protected] www.kortrijk.be/opvoedingswinkel (themapakketten beschikbaar vanaf 15 december 2010)
Ook kunt u een afspraak maken om de themapakketten in te zien.
3
Beschikbare pakketten Over baby‟s Peuters, lief maar lastig Druktemakers Beweegkriebels Taalontwikkeling van 0-4 jarigen Weerbaarheid 2-4 jaar Weerbaarheid 4-12 jaar Opvoeden en zo Omdat ik het zeg Drukke kinderen Bang c.q. angst Eten, ja gezellig Waardenvol opvoeden Dit ben ik! Naar het eerste leerjaar Het verhaal van Jacub De school is uit, is de school uit Thuistaal voor leerkrachten Het digitale kind Pesten, live en online Naar de puberteit In de puberteit Omgaan met pubers, vaardigheden voor ouders Beter omgaan met pubers Positief opvoeden Nieuw samengestelde gezinnen Contactdoos Opvoedingsspel Opgroeien met liefde
4
Over baby’s Doelgroep: Opvoeders van kinderen in de babyleeftijd. Elk stapje in de ontwikkeling van een kind heeft weer zijn eigen vragen. Dat kan bij ouders onzekerheid oproepen. Bekendheid met gedrag en ontwikkeling van baby‟s kan bij vragen veel duidelijkheid geven. Inzicht in de ontwikkeling van baby‟s staat centraal. Daarnaast biedt het opvoeders de gelegenheid ervaringen uit te wisselen. Door middel van een spel of door de discussiekaarten te gebruiken kan een discussie op gang worden gebracht. Foto‟s geven een duidelijk beeld van de ontwikkelingsmomenten.
Inhoud themapakket: Praktische suggesties voor de organisatie van een ouderbijeenkomst; Handleiding; Werkvorm: 1 speelbord, dobbelsteen, 5 x 10 + 1 x 13 discussievragen; Werkvorm: 2 x 15 foto‟s, 2 x 10 discussievragen (Nederlandse/Arabische/Turkse versie); Folder “Eten, slapen zindelijk worden”; Brochure “Baby‟s die huilen”; Brochure “Als een baby huilt”; Brochure “Welterusten”.
Peuters, lief maar lastig Doelgroep: Opvoeders van kinderen 0 - 4 jaar. Peuters ontwikkelen zich op hun eigen manier. Niet ieder kind is hetzelfde. Het ene kind is ondernemend, het andere kind is erg teruggetrokken. Het themapakket geeft informatie over de drie ontwikkelingsgebieden: lichamelijke ontwikkeling, sociaal-
5
emotionele ontwikkeling en verstandelijke ontwikkeling. Door een verband te leggen tussen het peutergedrag en de ontwikkelingsaspecten krijgen opvoeders meer inzicht in het gedrag van hun kind. Er kan gekozen worden uit twee werkvormen. Werkvorm 1 gaat in op voor alle ouders herkenbaar peutergedrag. Ervaringen uitwisselen staat hierbij centraal. De getekende kaarten zijn hierbij een hulpmiddel. Werkvorm 2 geeft informatie over de drie ontwikkelingsgebieden van kinderen. Opvoeders kunnen een verband leggen tussen peutergedrag en de aspecten van de ontwikkeling. Ook nu kunnen de getekende kaarten met discussievragen stimulerend werken. Inhoud themapakket: Praktische suggesties voor de organisatie van een ouderbijeenkomst; Handleiding; Werkvorm: 2 x ontwikkelingsschijf, 1 ontwikkelingsschijf in de vorm van een pop, Turkse en Arabische vertaling van de ontwikkelingsschijf; Werkvorm: 2 series van 22 getekende kaarten met vragen Nederlands/Turks/Arabisch; Peuterbrieven; 1 Vouwfolder: “Peuters”; 1 Vouwfolder: “Eten”; 1 Vouwfolder: “Pluimen”; Brochure: “……achter het behang plakken”.
in
Druktemakers Doelgroep: Opvoeders van kinderen 0 - 4 jaar. De peuterleeftijd is voor kinderen en opvoeders een heftige periode. Wanneer deze kinderen druktemakers zijn vragen ze veel aandacht en energie van hun opvoeders. Druk gedrag hoort bij de ontwikkelingsfase waarin de peuters zitten. Ook kan het drukke gedrag tijdelijk zijn vanwege stressvolle omstandigheden. En bij een aantal kinderen speelt het temperament mee. Deze wetenschap maakt het voor de opvoeders niet gemakkelijker om met hun drukke peuter om te gaan, maar kan wel verhelderend werken. Opvoeders vormen een belangrijke factor in het gedrag van hun drukke peuter. Soms helpen duidelijke regels en grenzen het drukke gedrag in toom te houden. De opvoeder moet soms zoeken welke opvoedingsmethode het best bij hun kind past. Het themapakket geeft ouders inzicht in het gedrag van drukke peuters en op welke manier ze daar het beste mee om kunnen gaan. Er kunnen werkvormen gekozen worden met discussieplaten of met stellingen. Ook kan het inlevingsvermogen van de opvoeder in de situatie of gedrag bespreekbaar gemaakt worden.
6
Inhoud themapakket: Praktische suggesties voor de organisatie van een ouderbijeenkomst; Handleiding; Werkvorm 1: 4 series van 10 kaarten (Nederlandse/Turkse/Arabische versie); Werkvorm 2: 4 series van 8 situatieschetsen; Werkvorm 3: 8 kaarten; Folder “Peuters lief maar ook wel eens lastig”; Folder “Pluimen”; Folder “Eten, slapen, zindelijk worden”; Kopieerfolder “Druktemakers”; Brochure “……achter het behang plakken”; Brochure “Drukke kinderen”; Themaboek “Druktemakers”.
Beweegkriebels Doelgroep Voor ouders van kinderen van 0-4 jaar over het belang van bewegen voor jonge kinderen. Inleiding Bewegen, ook bij jonge kinderen, is belangrijk. Niet alleen om overgewicht te voorkomen, maar ook om de motorische ontwikkeling te stimuleren. Maar ouders weten vaak niet welke bewegingsactiviteit ze met hun kind kunnen doen. Dit pakket biedt drie werkvormen, een dvd en gebruikershandleiding om ouders bewust te maken van het belang van bewegen en biedt hen praktische tips om met simpele middelen bewegingsspelletjes met hun kind te doen. Inhoud pakket Een handleiding met een inleiding op het thema, de beschrijving van de organisatie van de ouderavond, een inleiding voor de ouderavond en de beschrijving van een kennismakingsspel. Twee werkvormen: Werkvorm 1, „In beweging?‟ is een praktische werkvorm die ouders uitnodigt met elkaar over bewegen te praten (4 series van 10 kaarten met foto‟s en vragen voldoende voor een ouderavond met ca. 40 ouders).
7
Werkvorm 2 „Beweegkriebels‟ vraagt ouders stelling te nemen, te discussiëren en hun mening te vormen (stellingen). Beschrijving van de beweegwijzer, evaluatie en afsluiting. Achtergrondinformatie in de vorm van vier artikelen, beweegtips voor drie leeftijdsgroepen, literatuurlijsten en muzieksuggesties, interessante websites, enz. Een dvd met filmbeelden over bewegen: „Beweegkriebels in beeld‟. CD-rom met bestanden van een voorbeelduitnodiging, de inleiding voor de ouderavond, tips voor gespreksleiders van subgroepen, de stellingen van werkvorm 2 op groot formaat, het evaluatieformulier, drie folders „Beweegtips‟, een folder „Spelen met knijpers‟, de „Beweegwijzer‟, de brochure „Eten en bewegen met peuters‟ / Voedingscentrum, de achtergrondartikelen uit de handleiding. Kopieeroriginelen van bovenstaande bestanden. Flyer „Beweegkriebels‟. Brochures „De zintuiglijke ontwikkeling‟ en „De motorische ontwikkeling‟ van Hanneke Poot - van der Windt. De brochure „Praktische suggesties voor de organisatie van een ouderbijeenkomst‟.
Taalontwikkeling van 0-4 jarigen Doelgroep: Dit themapakket is bedoeld voor bijeenkomsten met ouders van kinderen van 0-4 jaar over taalontwikkeling en voorlezen. Inhoud themapakket: Dit pakket bevat verschillende werkvormen: - dvd „oetsie koetsie‟ over de taal van je kind - handleiding: praktische suggesties voor het organiseren van een ouderbijeenkomst - handleiding: Taalontwikkeling van 0-4 jarigen - kopieerfolder „Voorlezen, ja doen‟ met praktische tips voor ouders - materiaal ter ondersteuning van de werkvorm „Zo leer je praten‟: 4 x 20 tekeningen m.b.t. taalontwikkeling, 4 x 22 tekstkaartjes m.b.t. taalontwikkeling - 4 x 21 kaartjes „Voorlezen ja doen‟
Weerbaarheid 2-4 jaar Doelgroep Beroepskrachten die een ouderavond of bijeenkomst willen organiseren voor ouders van kinderen in de leeftijd van 2 - 4 jaar.
8
Inleiding Ouders willen hun kinderen weerbaar opvoeden om zich te wapenen tegen pesten, onrecht en angsten. Hun kind moet leren vertrouwen op zijn eigen kracht en voldoende durf krijgen om oplossingen te zoeken en uitdagingen aan te gaan. Maar ook sterk genoeg zijn om hulp te vragen als dat nodig is. Dit themapakket bevat een handleiding, video en twee werkvormen om een ouderavond over weerbaarheid te organiseren. Een werkvorm is ook uitgewerkt in het Turks en Arabisch. Inhoud pakket Een handleiding met een theoretische onderbouwing van het thema, een inleiding voor een ouderavond, de beschrijving van de twee werkvormen, een literatuurlijst voor ouders, kinderen en beroepskrachten, tips voor ouders, verwijzingen naar projecten, brochures en internetsites en naar organisaties die hulp en advies kunnen bieden. Achtergrondinformatie. Hierin wordt voor degene die zich verder in het onderwerp wil verdiepen uitgebreid ingegaan op de theorie. Algemene handleiding voor het organiseren van ouderbijeenkomsten. Hierin komen praktische punten aan bod die bij de organisatie van een ouderavond van belang zijn. Een video met alledaagse situaties op school en in de kinderopvang. Hoe weerbaar zijn kinderen? In de situaties komen de verschillen in weerbaarheid duidelijk naar voren. Twee kant en klare werkvormen: Het discussiespel Na het invullen van de weerbaarheidsschalen gaan ouders aan de hand van situatieschetsen met elkaar in discussie. Doel van de werkvorm is de bewustwording van de ouders van de weerbaarheid van hun eigen kind ten opzichte van andere kinderen. Het dilemmaspel Ouders krijgen inzicht in de weerbaarheid van hun kind, in hun eigen weerbaarheid en de gevolgen daarvan voor de opvoeding. Ouders denken bewust na over de wijze waarop zij een kind stimuleren of juist beschermen. Deze werkvorm is uitgewerkt in het Nederlands, Turks en Arabisch.
9
Weerbaarheid 4-12 jaar Doelgroep: Opvoeders van kinderen 4 – 12 jaar. De laatste jaren komen steeds meer ouders met vragen die te maken hebben met “weerbaarheid”. Een weerbaar kind is in staat aan te voelen wat het wel en niet wil, wat het wel en niet kan en daarnaar handelen. Dat betekent dat een kind kan vertrouwen op zijn eigen kracht en mogelijkheden, voldoende durf heeft om nieuwe oplossingen te zoeken en uitdagingen aan te gaan, maar ook in staat is hulp te vragen als dat nodig is. In dit themapakket komen aan de orde: Wat is de normale ontwikkeling van kinderen; Hoe kun je kinderen weerbaarder maken; Hoe staan ouders zelf in de wereld; Hoe gaan andere ouders met hun kind om.
Inhoud themapakket: Praktische suggesties voor de organisatie van een ouderbijeenkomst; Handleiding en achtergrondinformatie; Een video “Weerbaarheid” 4 – 12 jaar; Werkvorm “Discussiespel”; Werkvorm “Dilemmaspel”, deze werkvorm is uitgewerkt in het Nederlands, Turks en Arabisch.
Opvoeden en zo Doelgroep: Opvoeden & Zo is een laagdrempelige cursus voor ouders van kinderen in de basisschoolleeftijd. Het pakket is bedoeld voor ouders met alledaagse opvoedingsvragen of beginnende opvoedingsproblematiek. Opvoeden & Zo beoogt de opvoedingscompetenties van ouders te vergroten door hen bewust te maken van de mogelijkheden om het gedrag van hun kinderen positief te beïnvloeden. De cursus is geschikt voor alle ouders en bestaat uit zes groepsbijeenkomsten van twee uur waarin ouders zes opvoedingsvaardigheden leren:
Aandacht geven Prijzen Verbieden Negeren Apart zetten
10
Straffen
In de praktijk blijken ouders het niet altijd makkelijk te vinden deze opvoedingsvaardigheden bewust, consequent en goed toe te passen. In de cursus leren de ouders hoe en wanneer zij de zes vaardigheden kunnen toepassen: door het bekijken en bespreken van filmbeelden van opvoedsituaties, instructies van de cursusleider, het uitwisselen van ervaringen, praktische oefeningen en thuisopdrachten. Daarnaast kan er, indien gewenst, aandacht besteed worden aan speciale thema's zoals het toepassen van de vaardigheden in moeilijke opvoedingssituaties.
Omdat ik het zeg Doelgroep Beroepskrachten die een ouderavond of bijeenkomst willen organiseren voor ouders van kinderen van 0 - 12 jaar.
Grenzen stellen vinden ouders vaak een van de moeilijkste dingen in de opvoeding. Ben ik wel duidelijk genoeg, of ben ik juist te streng.? Het zijn dilemma‟s waar menig ouder zich voor gesteld ziet. Dit pakket biedt materiaal om het onderwerp regels en grenzen in de opvoeding met ouders van kinderen tussen 0 - 12 jaar bespreekbaar te maken. Het bevat een handleiding, twee werkvormen, achtergrondartikelen en een kopieerbare ouderfolder.
Inhoud pakket Een handleiding met een theoretische onderbouwing van het thema, een inleiding voor een ouderbijeenkomst, de beschrijving van twee algemene werkvormen en twee specifieke werkvormen en een literatuurlijst. Achtergrondinformatie in de vorm van diverse artikelen over het thema. De reader 'Praktische suggesties voor de organisatie van een ouderbijeenkomst'. De ouderfolder 'Wie niet horen wil'/NIZW. De ouderfolder 'Omdat ik het zeg!?' als kopieerorigineel. De ouderfolder 'Pluimen' als kopieerorigineel. Twee kant-en-klaar uitgewerkte (algemene) werkvormen. CD-rom met de digitale versie van de ouderfolders 'Pluimen' en 'Omdat ik het zeg!?', de voorbeelduitnodiging, voorbeeldbericht voor de schoolkrant, inleiding voor een ouderbijeenkomst, sheets voor de inleiding om te printen en als PowerPoint presentatie, de stellingen, kaartjes van de specifieke werkvorm 4 om zelf te printen en een evaluatieformulier.
11
In het pakket zijn in totaal vier werkvormen opgenomen. De twee algemene werkvormen 1 en 2 zijn kant-en-klaar uitgewerkt in het pakket en zullen door het algemene karakter het meest gebruikt worden voor een ouderbijeenkomst. De specifieke werkvormen 3 en 4 worden veelal een specifieke groep of in een vervolgbijeenkomst gebruikt. Deze vindt u in de handleiding en op de CD-rom.
Drukke kinderen Doelgroep: Opvoeders van kinderen 4 – 12 jaar. Er zijn kinderen die soms druk zijn en er zijn kinderen die bijna altijd druk zijn. Kinderen kunnen ook in bepaalde perioden erg druk zijn, bijvoorbeeld rond een speciale gebeurtenis of rond een bepaalde leeftijd. Wat is nu druk gedrag? Daar verstaat niet iedere opvoeder hetzelfde onder. De manier waarop het drukke gedrag zich uit, is bij elk kind anders. De ene opvoeder ervaart druk gedrag sterker dan de andere opvoeder. En iedere opvoeder reageert anders op druk gedrag. Het themapakket gaat in op de kenmerken en oorzaken van druk gedrag. Door middel van sheets kan eerst informatie over druk gedrag worden gegeven. Daarna kunnen discussievragen in groepen besproken worden en in een spelvorm kunnen opvoeders kiezen tussen verschillende handelingsmogelijkheden.
Inhoud themapakket:
12
Praktische suggesties voor de organisatie van een ouderbijeenkomst; Handleiding; Achtergrondinformatie; Werkvorm 1: 4 series van 12 discussieplaten met tekeningen op de voorkant en vragen op de achterkant (Nederlands/Turks/Arabisch); Werkvorm 2: 4 series van 14 kaarten met situatieschetsen, 4 x 2 kaarten “Wat zou u doen?”, 4 speelborden.
Bang c.q. angst Doelgroep: Opvoeders van kinderen 0 - 12 jaar. De kindertijd brengt verschillende angsten met zich mee. Kinderen in de leeftijd van twee tot zes jaar hebben gemiddeld meer dan vier angsten. Dit loopt op tot gemiddeld zeven angsten voor kinderen tussen de zes en elf jaar. Na het elfde jaar worden de angsten weer even wat minder waarbij ze in de puberteit soms weer naar boven komen. Angst is een nuttig overlevingsmechanisme, maar vaak onbegrijpelijk. Kinderen kunnen meestal niet omschrijven waarom of waarvoor ze bang zijn. Kinderen moeten leren hoe ze met angstgevoelens om kunnen gaan. Opvoeders kunnen een belangrijke rol spelen bij dat leerproces. Het themapakket geeft opvoeders inzicht in het ontstaan van angsten en de angsten die bij een bepaalde leeftijd horen. Via de discussieplaten met situatieschetsen krijgen opvoeders reactie van elkaar. Bij de opdrachtenkaarten krijgen opvoeders meer inzicht in de manier van omgaan met bepaalde angst.
Inhoud themapakket: Praktische suggesties voor de organisatie van een ouderbijeenkomst; Handleiding; 6 Sheets; Kopieerfolder “Iedereen is wel eens bang”; Folder “Kinderen en angst”; 2 Wervingsfolders (0 - 4 + 4 - 12 jaar); Werkvorm 1: 4 x 6 kaartjes 4 - 12 jaar, 4 x 5 kaartjes 0 - 4 jaar; Werkvorm 2: 4 opdrachtenkaarten, 4 x 32 reageerkaarten.
13
Eten, ja gezellig Doelgroep Beroepskrachten die een ouderavond of bijeenkomst willen organiseren voor ouders van kinderen in de leeftijd van 2 tot 12 jaar. Inleiding De maaltijd als hoogtepunt van de dag… Veel ouders streven er naar, maar in de praktijk eindigt zo‟n „gezellige‟ maaltijd vaak met lusteloos in het eten prikkende kinderen en halfvolle borden. Dit themapakket gaat in op de pedagogische aspecten rond eten en helpt ouders om de maaltijden in een goede sfeer te laten verlopen. Het pakket bevat een handleiding, een werkvorm met fotomateriaal en DVD.
Aan de orde komen onder andere: Achtergrond van eetgedrag; Hoe kun je als ouder positief eetgedrag stimuleren bij kinderen?
Inhoud pakket Een handleiding met een theoretische onderbouwing van het thema, een inleiding voor de ouders met kinderen van 2-4 jaar en een inleiding voor ouders met kinderen van 4-12 jaar, een beschrijving van de twee werkvormen en de DVD, literatuurlijst en tips voor ouders; Achtergrondinformatie over het onderwerp; Een DVD met aansprekende beelden van eetsituaties in gezinnen. De DVD kan gebruikt worden als opwarmer en is opgedeeld in fragmenten. Gekozen kan worden om de film tussentijds stil te zetten en met de ouders van gedachten te wisselen over de herkenning van een fragment; Twee kant en klare werkvormen: Fotokaarten: ouders vinden herkenning in de getoonde eetsituaties en ondervinden steun bij elkaar door het delen van ervaringen. Zo worden ouders zich bewust van hun handelen en krijgen tips over het omgaan met het eetgedrag van hun kinderen. Kaarten tafelmanieren: ouders worden zich bewust van het belang van keuzes maken op het gebied van tafelmanieren en leren daarbij van de inzichten van elkaar.
Waardenvol opvoeden
14
Doelgroep: Opvoeders van kinderen 0 - 12 jaar. Dit themapakket gaat over waarden en normen in de opvoeding. Waarden en normen staan volop in de belangstelling. Kinderen komen thuis met opvattingen waar ouders het niet mee eens zijn. Leerkrachten en andere opvoeders krijgen soms te horen: “dat hoef ik van mijn ouders niet te doen”. Het lijkt of er steeds minder eenstemmigheid is over waarden en normen, of volwassenen minder bereid zijn zich aan de regels te houden en het voor kinderen moeilijker is om ze te leren. Sommige mensen spreken van een crisis, anderen noemen het normvervaging. Er is in ieder geval onduidelijkheid en onzekerheid. Ouders en opvoeders vragen zich af: welke waarden en normen zijn belangrijk om aan kinderen door te geven, wie is daar verantwoordelijk voor en hoe doe je dat? Bovendien is een belangrijke vraag: hoe leer je kinderen om te gaan met mensen die andere waarden en normen hebben? Inhoud themapakket: Het pakket bestaat uit: Praktische suggesties voor de organisatie van een ouderbijeenkomst; Handleiding; Achtergrondinformatie; 1 Videoband 0 - 4 jaar “Waarde(n)vol opvoeden”; 1 Videoband 4 - 12 jaar “Waarde(n)vol opvoeden”; 15 Sheets; Werkvorm “Zo zijn onze manieren”; Werkvorm “Opvoeden doe je samen”.
Dit ben ik! Doelgroep: Opvoeders van kinderen 2 - 12 jaar. Een kind wat positief over zichzelf denkt heeft zelfvertrouwen. Een positief zelfvertrouwen heeft te maken met een positief zelfbeeld. Niet ieder kind beschikt over voldoende zelfvertrouwen. Het kind moet dan eerst een positief zelfbeeld ontwikkelen en vandaar uit kan het zelfvertrouwen groeien. Een kind met zelfvertrouwen staat stevig in zijn schoenen. Het heeft een reële kijk op zichzelf, maakt makkelijk contact en toont initiatief. De rol van de opvoeder is bij het ontwikkelen van zelfvertrouwen belangrijk. Want het zelfbeeld wordt gevormd door de ervaringen die een kind opdoet. Hoe een kind over zichzelf denkt, wordt beïnvloed door de mensen in de directe omgeving. Het thema leent zich heel goed om meerdere bijeenkomsten te vullen. Maar ook bij één bijeenkomst kunnen er voldoende aspecten over zelfbeeld en zelfvertrouwen naar voren komen.
15
Inhoud themapakket: Praktische suggesties voor de organisatie van een ouderbijeenkomst; Handleiding; Videoband “Dit ben ik”; Kopieerfolder “Dit ben ik”; Werkvorm 1: 4 x 8 tekeningen 2 - 4/6 jaar, 4 x 8 tekeningen 4/6 – 12 jaar; Werkvorm 2: 4 x 40 kind situaties, 4 vragenkaartjes, 8 zwart-wit speelborden.
Naar het eerste leerjaar Doelgroep: Opvoeders van kinderen die de overstap maken van kleuter- naar lagere school. Inhoud themapakket: Een themapakket rond de overstap kleuter- naar lager onderwijs. Het pakket wil ouders informeren en ervaringen laten uitwisselen rond de verwachtingen die de school heeft ten aanzien van eersteklassers, hoe je als ouder je kind kan voorbereiden op het eerste leerjaar en ouders informeren op welke wijze men als ouder zijn kinderen kan ondersteunen en begeleiden in het eerste leerjaar.
Het verhaal van Jacub Doelgroep: Dit pakket wil opvoeders van kinderen handvaten geven om een keuze te maken bij het kiezen van hun thuistaal en hen inzicht geven in de rol die ze kunnen vervullen bij de taalontwikkeling van hun kind. Inhoud themapakket: De werkvorm bestaat uit een boek 'Het verhaal van Jacub'. In tekeningen worden verschillende situaties, gaande vanaf zijn geboorte tot hij werk zoekt, weergegeven. Deze worden telkens verder uitgediept aan de hand van een discussievraag. Tevens
16
kunnen er een aantal tips gegeven worden, waarbij veel nadruk gelegd wordt op een goede communicatie en een goede ouder-kind relatie. De werkvorm is in het Nederlands, Turks en Arabisch.
De school is uit, is de school uit. DEEL 1 Doelgroep: Dit themapakket wil het onderwerp huiswerk bespreekbaar maken en is bedoeld voor ouders met kinderen op de lagere school. In dit themapakket zijn 3 werkvormen opgenomen: Inhoud themapakket: Kijk- en praatplaten : verschillende situaties waarbij kinderen bezig zijn met schooltaken. Dezelfde situatie wordt twee keer voorgesteld : positief en negatief, goed en slecht. Rollenspelbeschrijving : via actieve deelname krijgen ouders meer zicht op het onderwerp. Grondplaat 'De ene zegt dit, de andere zegt dat': uitspraken van leerkrachten, ouders en kinderen over huiswerk. DEEL 2 Doelgroep: Dit themapakket wil bij leerkrachten en/of schoolteams hun visie rond huiswerk bespreekbaar maken. Inhoud themapakket: Het pakket bevat een video, bedoeld als toeleiding waarbij verschillende gezinnen getoond worden die telkens anders reageren op het huiswerk van hun kind. In dit pakket vind je ook een grondplaat 'De ene zegt dit, de andere zegt dat' met uitspraken van leerkrachten, ouders en kinderen over huiswerk.
Thuistaal voor leerkrachten Doelgroep: Thuistaal, een project voor leerkrachten en andere beroepskrachten die met ouders werken.
17
Aanleiding voor dit pakket is het feit dat allochtone ouders vaak tegenstrijdige adviezen krijgen over welke taal ze thuis best spreken met de kinderen. Het themapakket stelt dat ouders het recht hebben om zelf te kiezen welke taal ze thuis spreken. De belangrijkste functie van taal is communiceren. Als ouders dikwijls het advies krijgen om een taal te spreken die niet hun moedertaal is, gaat men voorbij aan de belangrijkste functie van taal en loopt men het risico dat er steeds minder in plaats van beter gecommuniceerd wordt.
Inhoud themapakket: De werkvormen zijn schuiftabellen, een video en stellingen. Voor teams die het thema verder willen uitwerken is er materiaal voorzien voor een 2de samenkomst met een rollenspel en concrete voorstellen.
Het digitale kind Doelgroep Het themapakket is bedoeld voor eenmalige bijeenkomsten voor ouders van kinderen van 4-9 jaar en van 10-14 jaar. Het pakket biedt werkers in de jeugdgezondheidszorg, kinderopvang, onderwijs, welzijnswerk en jeugdzorg handreikingen om zelfstandig een bijeenkomst te verzorgen. Degene die de bijeenkomst voorbereidt kan een keuze maken uit het materiaal om het programma zo goed mogelijk samen te stellen aan de hand van de doelen en mogelijkheden van de te houden bijeenkomst. Dit pakket is geschikt voor kleine (10-12 personen) en grote groepen (tot maximaal 50 personen) ouders met kinderen in de leeftijd van 4 tot 14 jaar. Kinderen komen steeds vroeger in aanraking met de digitale wereld. Veel ouders worstelen met de vraag hoe ze hun kinderen hier op een verantwoorde en veilige manier mee kunnen leren omgaan. Dit themapakket gaat over het digitale gedrag van kinderen en de rol van ouders hierin. Het pakket bevat naast een handleiding, een PowerPoint presentatie, twee werkvormen (gericht op 4-9 jarigen en 10-14 jarigen) en een zelftest voor kinderen. Inhoud pakket Een handleiding, CD-rom met PowerPoint presentatie en beelden van internetspellen, werkvormen en achtergrondinformatie. Een zelftest voor ouders maakt deel uit van de introductiewerkvorm. De handleiding bevat een voorbeeldprogramma met een inleiding, waarin de belangrijkste aspecten van het thema en achtergrondinformatie zijn beschreven. Deze inleiding is te gebruiken als inspiratiebron voor een eigen inleiding en als achtergrondinformatie bij de PowerPoint presentatie. De werkvormen zijn samengesteld voor twee groepen ouders: van kinderen 49 jaar en van kinderen van 10 – 14 jaar. De achtergrondinformatie bestaat uit artikelen, literatuuroverzicht, evaluatieformulier en meegeefmateriaal voor ouders. Onderdeel van het uitdeelmateriaal is onder meer een zelftest voor kinderen.
18
Pesten, live en online Doelgroep Beroepskrachten die een ouderavond of bijeenkomst willen organiseren voor ouders van kinderen van 8–14 jaar over het thema pesten. Het is een pakket waarin naast het „gewone‟ pesten (live) het digitaal pesten (online) een belangrijke plaats inneemt. Het pakket bevat voldoende materiaal voor een bijeenkomst met ca. 40 ouders (werkvorm 1), maar kan ook voor grotere groepen gebruikt worden als gebruik gemaakt wordt van de interactieve PowerPoint presentatie. Pesten is onder jongeren een probleem. Naast het „gewone‟ pesten komt digitaal pesten, via MSN, chatboxen of mobiele telefoon, steeds vaker voor. In het themapakket neemt het cyberpesten dan ook een belangrijke plaats in. Het pakket bevat drie inspirerende werkvormen, een PowerPoint presentatie en diverse praktische bijlagen.
Inhoud pakket Handleiding Pesten Live en Online Uitwerking van 3 programmavoorbeelden voor een bijeenkomst Beschrijving van 3 „opwarmers‟ Achtergrondinformatie over het thema pesten bij de drie PowerPoint presentaties Werkvorm 1: Hoe reageert u? Kant en klaar uitgewerkte werkvorm bestaand uit 4 series van 14 kaarten met foto‟s, situatiebeschrijvingen en vragen. Klik op onderstaande foto's voor een voorbeeld. Werkvorm 2: Stellingen Werkvorm 3: Pesten Online – Afstemming Aanpak Ouders en School Diverse bijlagen zoals: Literatuurlijsten voor beroepskrachten en ouders, Tips en folders voor ouders Voorbeelduitnodiging Evaluatieformulier Brochure „Praktische suggesties voor de organisatie van een ouderbijeenkomst‟. CD-rom met diverse bestanden zoals onderdelen van werkvormen, folders voor ouders, voorbeelduitnodigingen, enz. CD-rom met drie PowerPoint presentaties Boek: Mijn kind online – Justine Pardoen en Remco Pijpers.
19
Naar de pubertijd Doelgroep: Opvoeders van kinderen voor / in de puberteit. Kinderen veranderen in de puberteit zowel lichamelijk als in gedrag. Vooral meisjes kunnen er al heel volwassen uitzien. De deur van bad- en slaapkamer gaat ineens op slot. De invloed van leeftijdgenoten wordt steeds groter en opvoeders komen steeds vaker op de tweede plaats. Sommige kinderen kunnen er tegenop zien om van school te veranderen. Andere kinderen gaan zich misschien veel stoerder gedragen. Het omgaan met een tiener is niet altijd gemakkelijk voor opvoeders. Het ene moment wil uw kind nog klein zijn en heeft het de steun van de opvoeder hard nodig, het andere moment vindt uw kind zichzelf al erg groot en wil het zelf beslissingen nemen. In dit themapakket wordt aan de hand van zes rubrieken over het omgaan met pubers gepraat: regels en grenzen school vriendschap/erbij horen genotmiddelen puberen seksualiteit. Getekende discussieplaten ondersteunen deze rubrieken. Inhoud themapakket: Handleiding; Brochure “In de puberteit”; Kopieerfolder “Naar de puberteit”; Werkvorm: 4 x 12 tekeningen, 4 kaarten met werkwijze van de werkvorm.
In de pubertijd Doelgroep: Opvoeders van kinderen 12 – 16 jaar. Pubers kunnen heel verfrissend en ontwapenend zijn. Ze laten je nadenken over de manier waarop je opvoeder wilt zijn, over je levensstijl, je uiterlijk, je smaak. Van pubers valt veel te genieten, net zoals van kinderen in een andere ontwikkelingsfase. Maar de puberteit kan ook spanningen en conflicten met zich meebrengen, want pubers kunnen soms onredelijk zijn, humeurig of dwars. Daardoor kan het opvoeden in deze periode ook lastig zijn. Dit themapakket gaat over opvoeden in de puber-periode. Ouders krijgen informatie over de ingrijpende veranderingen die kinderen in de puberteit doormaken en wat die
20
voor de kinderen zelf en hun opvoeders betekenen. Aan de hand van werkvormen kunnen ouders ervaringen en tips uitwisselen. Inhoud themapakket: Handleiding; Brochure “In de puberteit”; Kopieerfolder “In de puberteit”; Werkvorm: 8 x12 tekeningen en discussievragen.
Omgaan met pubers, vaardigheden voor ouders Doelgroep: Ouders van pubers. Inhoud themapakket: Een draaiboek dat houvast wil bieden bij het hanteren van dagelijks voorkomende situaties die als "storend" of "vervelend" ervaren worden. Hierbij vindt men een duidelijke en open communicatie tussen ouders en kinderen heel belangrijk.Het draaiboek is opgebouwd uit 5 samenkomsten : 1. In de puberteit: de puberteit als ontwikkelingsfase 2. Een positief zelfbeeld en zelfvertrouwen: het belang hiervan en hoe je dat als ouder kan stimuleren 3. Het verbeteren van de communicatie: rond aandacht geven, duidelijk zijn en begrip tonen voor je puber 4. Hanteren van conflicten: het onderhandelen 5. Synthese: aan de hand van tekeningen worden bovengenoemde vaardigheden geoefend
Beter omgaan met pubers Doelgroep Een cursus voor autochtone en allochtone (m.n. laagopgeleide) ouders van pubers. Doelstelling Er zijn 6 bijeenkomsten: 1. Veranderingen in de puberteit 2. Positieve aandacht en manieren van opvoeden 3. Ruzie voorkomen: luisteren naar je puber 4. Ruzie voorkomen: praten met je puber 5. Ruzie oplossen: overleggen met je puber 6. Grenzen stellen en straffen
21
en 3 keuzethema‟s (Alcohol en drugs, Seksuele opvoeding en Pubers en school) beschreven in het draaiboek (NIZW, 2000). Het draaiboek bevat ook alle cursusmaterialen: wervingsfolder, opdrachten voor ouders, folders met informatie voor ouders, certificaat en evaluatieformulier. Er wordt gebruik gemaakt van een DVD met een selectie uit televisiedocumentaires.
Positief opvoeden Een opvoedingsondersteunende cursus van de sociaal-pedagogische diensten voor ouders van kinderen met een lichte verstandelijke beperking Het cursuspakket Positief opvoeden is afgestemd op ouders van kinderen met een licht verstandelijke handicap. Het bevat een beschrijving van de cursus en al het materiaal dat werkers van sociaal-pedagogische diensten (SPD) nodig hebben om de cursus te geven. De volgende onderwerpen komen aan bod: aandacht geven, nee-zeggen en verbieden, negeren, apart zetten, straffen en iets leuks afnemen. Ook wordt aandacht geschonken aan het bedenken van beloningen en het oefenen van eigen opvoedingssituaties. Deze opvoedingsondersteunende oudercursus, ontwikkeld in samenwerking met de SPD in opdracht van de Landelijke Vereniging Somma, is een bewerking van de al langer bestaande cursus Opvoeden Zo!
Nieuw Samengestelde Gezinnen Doelgroep Het leven in een nieuw samengesteld gezin stelt ouders voor nieuwe opvoedingsvragen. Het gezin staat voor de uitdaging een nieuw evenwicht te vinden waarin iedereen zijn of haar plaats verwerft en zich goed voelt. Het accent van het themapakket ligt op het opvoeden van kinderen in die nieuwe situatie. Het is voor gezinnen belangrijk om na een “wankele periode” terug tot opvoeden te komen. Het themapakket wil hierin een ondersteuning bieden. Ervaringsuitwisseling is daarbij een belangrijk gegeven. Inhoud pakket In de koffer zit spelmateriaal om te werken tijdens de sessies met ouders, jongeren en kinderen. Voor de begeleiding is er de begeleidersmap met doelstelling, situering, speluitleg en begeleidingstips. Naast de begeleidersmap vind je ook een cd-rom. Deze bevat alle informatie uit de begeleidersmap met de uitgebreide theoretische onderbouw en „afdrukklare‟ voorbeelden van het bij te maken spelmateriaal.
22
Contactdoos Een spel vol spanning over contact tussen tieners en hun ouders. Het zet jongeren en/of ouders aan om te communiceren over hun onderling contact. Communicatie en opvoeding staan centraal. Er bestaan geen eenduidige antwoorden op vragen in verband met communicatie en opvoeding tussen jongeren en ouders. Iedere ouder, iedere tiener, ieder gezin is uniek. Het contact tussen tieners en ouders en dus ook de manier waarop ze met elkaar omgaan, is binnen elk gezin verschillend. Met dit spel nodigen ze hen dan ook uit om stil te staan bij hun eigen visie en aanpak. Dit spel is meer dan een gezelschapsspel. Het wil de communicatie tussen ouders en tieners bevorderen. De spelers worden uitgedaagd om over het contact met hun ouders/tieners na te denken en een eigen mening te vormen. Daardoor krijgen ze een beter inzicht in en begrip voor elkanders leefwereld, behoeften, verlangens, problemen en drijfveren. Ook optimaliseren de spelers hun communicatieve vaardigheden. Een samenwerking tussen jeugddienst In Petto en de vakgroep ONLE van de VUB
Opvoedingsspel Doelgroep: Vanaf 18 jaar, 2 tot 12 spelers, 1 speltrainer, 30 tot 90 minuten Opvoeding bespreekbaar maken. Opvoeden is een zeer belangrijke en leuke, maar soms ook bijzonder moeilijke taak. Voor heel veel ouders en opvoeders is het dan ook geen kinderspel. Het „Opvoedingsspel‟ helpt bij het opvoeden van kinderen en jongeren: door middel van 144 kaarten wordt opvoeding op een laagdrempelige en gestructureerde manier bespreekbaar en inzichtelijk gemaakt. Als ouder kan je het „Opvoedingsspel‟ spelen met je partner, kinderen of andere ouders. Werk je met kinderen of jongeren, dan kan je het ook met collega‟s spelen. Gerealiseerd door Peter Gerrickens, Marijke Verstege en Zjef van Dun.
Opgroeien met liefde Doelgroep:
23
Met deze handleiding ondersteunt u ouders (autochtone en allochtone) bij de seksuele opvoeding van hun kinderen. Krijgt u wel eens vragen van ouders over de seksuele ontwikkeling of opvoeding van hun kind? Kent u ouders die zich afvragen of het seksuele gedrag van hun kind normaal is? Of ouders die zich zorgen maken over msn'en? De thema‟s relatievorming en seksualiteit zijn belangrijke onderdelen van de opvoeding. Maar ouders ervaren soms verlegenheid bij deze thema‟s. Ze vinden het moeilijk deze onderwerpen te bespreken met kinderen. Daarom heeft de Rutgers Nisso Groep, kenniscentrum seksualiteit, Opgroeien met liefde ontwikkeld. Een handleiding die beroepskrachten handvatten biedt om –autochtone en allochtoneouders te ondersteunen bij de seksuele opvoeding van hun kinderen. Inhoud themapakket: De handleiding besteedt aandacht aan de seksuele ontwikkeling van kinderen vanaf de geboorte tot en met 18 jaar. De puberteit, relatievorming, tienerzwangerschap, soa, seksueel grensoverschrijdend gedrag, internet en msn, seksueel misbruik en loverboys komen aan de orde. Opgroeien met liefde gaat over de rol van ouders bij de seksuele opvoeding. Het gaat over verschillen in waarden en normen over seksualiteit. Het materiaal biedt mogelijkheden om samen met ouders te werken aan concrete vaardigheden. Zoals het omgaan met vragen van kinderen over seksualiteit en relaties. En het zelf in gesprek gaan met je kind. In de handleiding gaat het over het begeleiden van groepen, veiligheid in de groep en het omgaan met diversiteit. Ook werven van ouders voor een cursus komt aan bod. De handleiding is opgedeeld in een aantal overzichtelijke bouwstenen. Deze zijn naar eigen inzicht te combineren tot een cursus of advies. Als voorbeeld is een draaiboek opgenomen voor een cursus over seksuele opvoeding die bestaat uit drie bijeenkomsten. Het is ook mogelijk om onderdelen te behandelen. Bijvoorbeeld in een eenmalige bijeenkomst of in een individueel contact.
24
