Jaargang 14, nr. 4 – 7 juni 2013
Thema processing equipment Dutch Spices is vrij van 24 allergenen
Kinderobesitas: industrie heeft taak www.nutri-akt.nl
01_cover.indd 1
24-05-13 10:16
HACCP Management.
De nieuwe definitie.
De nieuwe LIGHTNING MVP ICON brengt HACCP en hygiëne monitoring naar een hoger niveau. Resultaten van ATP en andere belangrijke HACCP parameters worden automatisch verzameld en gerapporteerd en in een overzicht weergegeven. Het scherm geeft u direct toegang tot de belangrijkste waarden. Kwaliteitsmanagers kunnen vertrouwen op de MVP ICON voor niet alleen het monitoren, maar ook het managen van hun HACCP programma.
www.biocontrolsys.com |
[email protected]
Jaargang 14, nr. 4 – 7 juni 2013
Inhoud nr. 4 – 7 juni 2013
Thema processing equipment Dutch Spices is vrij van 24 allergenen
Kinderobesitas: industrie heeft taak www.nutri-akt.nl
01_cover.indd 1
24-05-13 10:16
Bij de voorpagina: Bosgraaf Convenience heeft een vernieuwde lijn die volautomatisch 1800 wraps per uur produceert. Zo kan een voedingsmiddelenproducent zijn productie vergroten en besparen op arbeidskosten. Vanaf pagina 19.
Mixed
4
Kort nieuws uit de sector
NVVL
18
Profish Food
Donateurschap biedt meerwaarde
Processing equipment
19 24 26
Vernieuwde wraplijn
47
Verpakking tot 80 procent plantaardig
Akoestiek
48
Geluid draagt bij aan gezonde keuze
Vakbeurs Foodtech
Nieuwe fabriek babyvoeding Danone
Bake off
9
Europese markt blijft groeien
Dutch Spices
10 14 16
High care-ruimte bant 24 allergenen
Kinderobesitas Sector moet vechten tegen ‘veelkoppige draak’
Bakkerijgrondstoffen Terug naar natuurlijk
Service
50 28 31 34 36 40
Cartoon, agenda en colofon
Vakbeurs IFFA
Cryogeen vriezen
Astra Faam na de brand
Productnieuws processing equipment
Transmitter in sensor
Extraatje bij deze uitgave van EVMI: Products4Engineers, met informatie voor technische specialisten over instrumenten en machines.
eisma voedingsmiddelenindustrie | juni 2013
03_Inhoud.indd 3
3
27-05-13 14:14
Kort nieuws Studenten Van Hall succesvol Studenten van de afdeling Life Sciences & Technology van Van Hall Larenstein in Leeuwarden zijn dit jaar derde geworden tijdens het Europees Kampioenschap voor het beoordelen van zuivelproducten, de European Sensorial Evaluation Contest. Danone investeert in China Danone gaat voor zo’n 325 miljoen euro investeren in China. Het bedrijf sluit daarvoor twee jointventures met Chinese bedrijven, waaronder één met Mengniu voor de productie en verkoop van gekoelde yoghurtproducten in China. Samenwerking vergroot transparantie Door meer samen te werken in de keten en exclusieve afspraken te maken met retailers kan de transparantie in de foodketen worden vergroot. Dat stelt ABN Amro in het rapport Visie in Food. Door nauwer samen te werken kan bovendien de effectiviteit van de keten worden vergroot. Afzet babyvoeding verdubbeld De verkoop van babyvoeding is in een jaar tijd verdubbeld. Dat blijkt uit een brief van staatssecretaris Dijksma aan de Tweede Kamer over de beschikbaarheid van babymelkpoeder. De binnenlandse afzet van de twee grootste producenten, Nutrilon en Friso, is tussen het eerste kwartaal van 2012 en dezelfde periode in 2013 ruwweg verdubbeld. De stijging van de vraag deed zich vooral voor in de laatste maanden. Structuur voedsel beïnvloedt verzadiging Voedsel dat door de structuur zorgt voor meerdere lagen in de maag, kan de verzadiging helpen bevorderen. Dat blijkt uit onderzoek binnen TI Food and Nutrition dat wordt uitgevoerd door Nizo food research en het Britse Institute of Food Research. Vlees van varkens gevoerd met wiet Een slager uit het Amerikaanse Seattle verkoopt vlees van varkens die als veevoer pure wiet hebben gekregen. “We hebben dit eerder met wodka gedaan”, vertelt hij in een video. ”En nu doen we het met wiet. Nieuw en cool.” Danone neemt Happy Family over Danone neemt de Amerikaanse producent van de biologische babyvoeding Happy Family over. Het Franse concern heeft een overeenkomst gesloten met Happy Family over de overname van meer dan 90 procent van de aandelen. België overweegt frisdranktax De Belgische minister van Volksgezondheid Onkelinx onderzoekt de invoering van een frisdranktax. Een heffing op suikerhoudende frisdrank in Frankrijk dient voor België als voorbeeld.
4
Mixed
Z g
Plus komt met Groentefriet DE BILT – Plus Supermarkten brengt als eerste Nederlandse retailketen friet op de markt die gemaakt is van groenten: Groentefriet. Voedingstechnoloog Marc van Hulst (Van Hulst & Partners) merkte net als veel andere ouders dat kinderen dol zijn op frietjes, terwijl ze de groenten op het bord maar mondjesmaat eten. Zo kwam hij op het idee om groenten in de vorm van frietjes te maken. Van Hulst heeft zes jaar aan het product gewerkt. De Groentefriet wordt voor Van Hulst & Partners geproduceerd door snackproducent Royaan. Groentefriet is gemaakt van gepureerde wortel, maïs, witte bonen en een mix van kruiden en specerijen. De frietjes zien eruit als gewone friet: bruin en krokant van buiten en egaal/glad van binnen. Volgens de retailer smaken ze net zo lekker. Kinderen krijgen met een portie Groentefriet ruim 50 procent van de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid vezels binnen (3x zo veel als in friet). Bovendien is Groentefriet rijk aan eiwitten (1,5x zo veel als in friet) en een bron van vitaminen en mineralen (A, B1, B2, bron van vitamines B11, kalium en koper). Groentefriet bevat daarnaast minder koolhydraten (de helft van de hoeveelheid van friet) en geen toegevoegde suiker en kunstmatige kleur- en smaakstoffen en conserveringsmiddelen. Het is vegetarisch en glutenvrij. Het product past in het voedingsadvies van twee ons groenten per dag en mag het ’Gezondere Keuze’ Vinkje voeren. Het product wordt diepvries en voorgebakken verkocht en is te bereiden in oven, frituur of Air-Fryer. Scelta Mushrooms presenteerde een eerste versie van de Groentefriet in oktober 2012 op de Sial in Parijs als Veggiefries. Dit bedrijf zou ook voor Van Hulst gaan produceren. Scelta-directeur Jan Klerken laat weten dat dat niet gelukt is omdat de nieuwe snackfabriek van Scelta pas in januari kon worden opgeleverd. Van Hulst ging toen in zee met Royaan. “Maar we gaan de groentefriet wel produceren voor de export”, zegt Klerken.
Commissie onderzoekt suikerkartel BRUSSEL – De Europese Commissie doet onderzoek bij suikerproducenten in Europa in verband met vermeende kartelvorming. Ook Suiker Unie van Cosun maakt deel uit van het onderzoek. De commissie heeft in samenwerking met de nationale voedselautoriteiten onaangekondigde inspecties gedaan bij de suikerproducten in diverse lidstaten. Het onderzoek betreft de periode vanaf de suikercampagne 2011/2012 tot nu. In Nederland heeft de Europese Commissie onderzoek gedaan bij de vestigingen van Cosun in Breda en Dinteloord. Het bedrijf stelt volledig mee te werken aan het onderzoek en de uitkomst daarvan met vertrouwen tegemoet te zien. De Commissie laat weten dat de inspecties niet betekenen dat de bedrijven schuldig zijn bevonden aan overtreding van de mededingingsregels. Er is geen wettelijke periode waarin het onderzoek afgerond moet zijn. De duur van het onderzoek is onder meer afhankelijk van de complexiteit en de mate van medewerking van de betrokken bedrijven.
eisma voedingsmiddelenindustrie | juni 2013
04-05-06-07_mixed.indd 4
27-05-13 14:15
Z d h t v D v d w R o z c v T h p s v d e
C
D t d O l s l U d v
N D
U m ‘ g m u g k D A
Column Zoutgehalte vleeswaren gaat omlaag ZOETERMEER – Retailketens en de vleeswarenindustrie sluiten nog voor de zomer een akkoord om het zoutgehalte in vleeswaren in twee jaar tijd met tien procent terug te brengen. Het gehalte aan verzadigde vetten gaat met vijf procent omlaag. De overeenkomst is een direct gevolg van de druk van de overheid om de hoeveelheid zout terug te dringen. “We willen dat consumenten geleidelijk wennen aan minder zout”, zegt woordvoerder Richard van der Kruijk van de Vereniging voor de Nederlandse Vleeswarenindustrie (VNV). De nieuwe overeenkomst gaat voor alle vleeswaren gelden, dus ook voor worsten, hammen en patés. Supermarkten zullen het vastleggen in hun inkoopspecificaties. Ook een fabrikant die in Duitsland gekookte worst produceert, zal straks aan de voorwaarden moeten voldoen om zijn producten in de Nederlandse supermarkten verkocht te krijgen. De regel geldt daarentegen niet voor beschermde soorten, als bijvoorbeeld parmaham. Te veel zout leidt tot een hoge bloeddruk en wordt in verband gebracht met een toegenomen risico van hart- en vaatziekten en hogere sterfte. Volwassen mannen krijgen in Nederland gemiddeld 9,9 gram zout per dag binnen en vrouwen 7,5 gram per dag. De door de Gezondheidsraad aanbevolen maximumrichtlijn staat op 6 gram per dag. Vleeswaren zorgen voor tien procent van de dagelijkse inname aan zout via levensmiddelen. De FNLI is verheugd over de afspraken tussen de vleeswarensector en de supermarkten om de hoeveelheid zout en verzadigd vet in vleeswaren te verlagen. De Consumentenbond, de Nierstichting en de Hartstichting noemen de toezegging van de industrie echter ‘vermoedelijk de zoveelste loze belofte’.
Crisis: consument weert snoep, snacks en fris DEN HAAG – Consumenten zijn sinds het begin van de economische crisis gaan bezuinigen op snoep, hartige snacks en frisdrank. Dat meldt het Voedingscentrum op basis van onderzoek van GfK. Aan eten en drinken buitenshuis geeft 7 op de 10 Nederlanders minder geld uit. Op de kosten van de dagelijkse boodschappen bespaart 63 procent van de mensen geld. Van alle Nederlanders koopt 37 procent minder of geen snoep. Voor snacks ligt dit op 34 procent. Het Voedingscentrum stelt blij te zijn dat consumenten op snoep, snacks en fris besparen, omdat deze weinig voedingsstoffen leveren en vaak veel suiker, zout of vet bevatten. Uit het onderzoek blijkt dat bijna 20 procent van de Nederlanders minder vaak of geen vis meer koopt door de crisis. Het Voedingscentrum noemt dit een negatieve ontwikkeling. “Goedkopere vis uit de diepvries is ook een prima keuze.”
Nieuwe koffievarianten Douwe Egberts UTRECHT – Douwe Egberts heeft twee nieuwe varianten van Aroma Rood op de markt gebracht. Bij Aroma Rood Blond zijn de bonen lichter gebrand, voor een ‘vriendelijke koffie met een zachte smaak’. Aroma Rood Donker is donkerder gebrande koffie met ‘meer pit en een vollere smaak’. De donkere variant is gemaakt van een mix aan Arabica- en Robusta-bonen. Blond bestaat voornamelijk uit Arabica-bonen. De nieuwe koffiemelanges passen bij de ‘behoefte aan een goede start of juist een moment languit op de bank’. Koffie is de meest gedronken drank in Nederland. Er worden per dag gemiddeld 4,4 koppen gedronken. De koffiefabrikant stelt dat uit onderzoek van Nielsen blijkt dat Douwe Egberts Aroma Rood de meest gedronken koffie van Nederland is.
De ontwikkelingen in de maatschappij zijn de afgelopen tien jaar in een stroomversnelling geraakt. Er is een ingrijpende verandering in het normbesef en in de relatie tussen individu en maatschappij. Die veranderingen hebben ook gevolgen voor de levensmiddelenindustrie. Mensen zijn mondiger geworden. Ze komen sterk
Mee op voor hun belangen en zien zichzelf als deskundig op ieder gebied. Ze hebben bovendien de technische mogelijkheden om hun ideeën te verspreiden. Werd de publieke opinie vroeger beinvloed door een handjevol mensen, nu zijn er in Nederland 16 miljoen mediabedrijven. Via Twitter en Facebook kan iedereen razendsnel zijn mening ventileren. De opkomst van social media valt samen met de economische recessie, voor een deel veroorzaakt door misstanden in de financiële wereld, zoals zelfverrijking. Die combinatie zorgt ervoor dat vermeende misstanden voortdurend aan de kaak worden gesteld. Niet alleen over de bankensector, maar over de overheid en het bedrijfsleven. En dus ook over de levensmiddelenindustrie. De voedingsmiddelenindustrie kan dat niet negeren, maar moet mee. De sector moet veranderen én daarover communiceren. De maatschappij eist verduurzaming. Met name dierenwelzijn raakt veel consumenten en bovendien zijn de mensen die zich met dat thema bezighouden, zoals Wakker Dier, zeer invloedrijk. Niet meegaan met verduurzaming of een beetje verduurzamen vanwege het imago, window dressing, is geen optie. Consumenten prikken daar doorheen en berichten daarover. Voor productherformulering geldt hetzelfde. Minder zout en een betere vetzuursamenstelling is een goede zaak. Doen dus. Of ook hier uitgebreid over gecommuniceerd moet worden, is de vraag. Een gezonder product schept bij sommige mensen de verwachting dat het minder lekker is en kan dus negatieve reacties op Facebook oproepen. Voedingsbedrijven hebben beperkt invloed op wat consumenten melden op social media. Wel kunnen ze zorgen voor een goede follow-up. Ze kunnen reageren op klachten van consumenten op social media over hun product. Als ze dat goed doen, kunnen ze een klant behouden en hun imago versterken. Niet alleen bij die ene klant, maar ook bij diens achterban. Norbert van der Werff, redactiecoördinator eisma voedingsmiddelenindustrie | juni 2013
04-05-06-07_mixed.indd 5
5
27-05-13 14:15
Kort nieuws Atze Schaap directeur zuivel China Atze Schaap wordt directeur zuivelontwikkeling China bij FrieslandCampina. Hij is nu nog directeur coöperatiezaken bij het zuivelconcern. Schaap draagt zijn huidige functie in augustus over aan Thom Albers, de huidige directeur corporate strategy van FrieslandCampina. Logistiek streekproduct verbeteren Foodservice-groothandel Deli XL, ondernemersvereniging ZLTO en Wageningen UR starten samen twee onderzoeken om de logistiek en de kwaliteitsborging van streekproducten te verbeteren. Ze willen de versnipperde keten professionaliseren. Sceti nieuwe CEO Iglo De Itialiaan Elio Leoni Sceti is benoemd tot nieuwe CEO van Iglo Group. Interim-CEO Erhard Schoewel keert daardoor terug naar zijn functie als niet-uitvoerend voorzitter van Iglo Group. Lab FrieslandCampina ontruimd FrieslandCampina heeft 14 mei het laboratorium van de locatie in Leeuwarden moeten ontruimen omdat een fles met natriumsulfide was omgevallen. Zo’n 100 medewerkers moesten hun werkplek tijdelijk verlaten en werden opgevangen in de kantine. Koetjesreep wordt duurzaam De nostalgische Koetjesreep wordt voortaan gemaakt van duurzame cacao. De reep wordt UTZ gecertificeerd. Dat heeft de producent, The Belgian Chocolate Group, bekendgemaakt. Joint-venture Heineken Heineken heeft een overeenkomst gesloten met Alliance Brewery Company (ABC) voor het brouwen en verkopen van Heineken-bier in Myanmar, het vroegere Birma. Heineken neemt via dochteronderneming Asia Pacific Breweries (APB) een aandeel van 57 procent in de joint-venture die de naam APB Alliance Brewery Company Limited gekregen heeft. Vion verkoopt Oerlemans niet Vion meldt dat de verkoop van Oerlemans Foods aan Baltussen Holding niet doorgaat. Er is geen overeenstemming bereikt over de definitieve voorwaarden en verkoopprijs. Vion maakte op 11 januari 2013 de voorgenomen verkoop bekend. Oerlemans Foods behoort niet langer tot de kernactiviteiten van het bedrijf. Heinz Culinair Ketchup Heinz heeft Culinair Ketchup ontwikkeld, culinaire varianten van tomatenketchup in een potje. Culinair Ketchup bestaat in drie smaken: balsamicoazijn, basilicum en oregano; geroosterde knoflook, thijm en honing; en curry, peper en citroen. De potten zijn verkrijgbaar in de supermarkt.
6
Mixed EFSA stelt aspartaam-opinie uit PARMA – EFSA stelt de publicatie van de herevaluatie van aspartaam (E 951) uit tot november 2013. De opinie had in mei moeten verschijnen. Begin dit jaar riep EFSA belanghebbenden op te reageren op de conceptversie van de opinie. In de consultatieperiode, van 9 januari tot 15 februari, kreeg EFSA meer dan 200 reacties, onder meer over de wijze waarop het voedselagentschap studies voor de risicobeoordeling selecteert, de veiligheid van metabolieten (afbraakproducten) van aspartaam en de manier waarop onzekerheden in de conceptversie worden gemeld. Op basis van de reacties hebben de leden van het ANSpanel van EFSA vastgesteld welke onderdelen van de conceptopinie verduidelijking behoeven, waaronder de weergave van onzekerheden. Ze hebben nu meer tijd nodig voor de definitieve versie. In de conceptversie concludeerde het ANS-panel dat aspartaam bij de huidige aanvaardbare dagelijkse inname (ADI) als veilig kan worden beschouwd. Wel moeten patiënten met de genetische aandoening fenylketonurie (PKU) oppassen. PKU-patiënten kunnen geen fenylalanine afbreken.
Vion stopt met hybride Hackplus EINDHOVEN – Vion heeft Hackplus in Nederland van de markt gehaald. Volgens het vleesconcern kochten consumenten het hybride vleesproduct met erwteneiwit te weinig. In Duitsland, waar het vlees tarwe-eiwit bevat (zie foto), ligt Hackplus nog wel in de winkel. Hackplus werd vorig jaar mei in Nederland bij C1000 geïntroduceerd. Het vleesproduct met plantaardige eiwitten was ‘clean label’, bevatte 30 procent minder vet en 30 procent minder zout en kwam goed uit consumententesten. Toch werd het geen succes. Volgens Vion omdat de herhalingsaankopen te laag waren. Volgens John Hendriks van Lacto Trade uit Elst (dat de erwteneiwit voor de Nederlandse Hackplus leverde) is het geen succes geworden omdat C1000 met zelfstandige slagers werkt, die moeilijk afzonderlijk te overtuigen zijn om hybride producten in het assortiment op te nemen, meldt VMT. Vion blijft overigens geloven in hybride vleesproducten. “We zijn bezig om nieuwe vleesproducten te ontwikkelen met andere grondstoffen en voor andere afzetkanalen”, zegt Vionwoordvoerder Marc van der Lee. Ook Lacto Trade blijft overtuigd van vleesproducten met erwteneiwit, maar dan moet bij de communicatie het accent niet op vegetarisch liggen.
eisma voedingsmiddelenindustrie | juni 2013
04-05-06-07_mixed.indd 6
27-05-13 14:15
Akkoord duurzamer varkensvlees in super
Beemster brengst ‘Liefs uit de Polder’ WESTBEEMSTER – Kaasmerk Beemster is gestart met de prcampagne ‘Liefs uit de polder’. Een team van kaasmeisjes rijdt tot eind september wekelijks door de grote steden van Nederland. De Beemster-kaasmeisjes fietsen op Beemster-polderfietsen door zo’n 30 grote steden. Onderweg stoppen ze op meerdere locaties om hun kaas te laten proeven, ansichtkaarten en ballonnen met ‘Liefs uit de polder’ uit te delen en met mensen op de foto te gaan. De tour wordt ondersteund met een fotowebsite en is ook op Facebook te volgen. Met deze campagne wil Cono Kaasmakers aangeven dat hun kaas al generaties lang met veel zorg en passie in een echte polder gemaakt wordt. “Consumenten hechten steeds meer waarde aan authentieke en regionale streekproducten. En wat is er nou authentieker en regionaler dan Beemster-kaas?”, meldt het bedrijf.
Plukon sluit InterChicken Bodegraven BODEGRAVEN – Plukon Food Group gaat op termijn de vestiging in Bodegraven sluiten. Die productielocatie maakte deel uit van het overgenomen InterChicken. Dat bericht het Bodegraafs Nieuwsblad. De productie wordt ondergebracht bij andere Plukonvestigingen. Voor het personeel wordt een oplossing gezocht. Eén van de mogelijkheden is dat medewerkers meeverhuizen naar een andere productielocatie. Interchicken werd per 2 januari overgenomen. De nieuwe groep heeft een omzet van zo’n 1,4 miljard euro en heeft 14 productielocaties en ruim 4100 medewerkers.
‘Voedselveiligheid en kwaliteit zijn meest kwetsbaar’ BARENDRECHT – Foodbedrijven in de wereld zien ‘voedselveiligheid’ en ‘kwaliteit’ als meest kwetsbare aandachtsgebieden binnen de supply chain. Aandacht voor de impact op het milieu en ethiek blijft laag. Dat blijkt uit onderzoek van certificerende instelling DNV Business Assurance onder 500 foodprofessionals van voedingsmiddelenbedrijven in Europa, Noord- en Zuid-Amerika en Azië. Voedselveiligheid wordt binnen supply chain management door 63 procent gezien als het aandachtsgebied dat het meest kwetsbaar is, gevolgd door kwaliteit (54 procent). Om dergelijke risico’s te verminderen, kiezen kleinere bedrijven relatief vaker voor diversificatie van leveranciers en het vermijden van sourcing in risicovolle gebieden. Grote bedrijven kiezen vaker voor maatregelen als het beoordelen van leveranciers en risico’s en voor co-productie, certificering en calamiteitenplanning. Financiële risico’s (38 procent) worden als minder bedreigend gezien, net als risico’s bij compliance met wet- en regelgeving en uitdagingen op milieugebied. De foodprofessionals zien het minste risico’s in de relaties met de gemeenschap (10 procent) en ethische aspecten (8 procent). DNV Business Assurance heeft het wereldwijde onderzoek uitgevoerd tussen 29 januari en 15 februari 2013, samen met internationaal marktonderzoekbureau GfK Eurisko.
eisma voedingsmiddelenindustrie | juni 2013
04-05-06-07_mixed.indd 7
7
27-05-13 14:15
(Foto SignElements)
LEIDSCHENDAM – De varkensvleessector en de supermarkten hebben een akkoord bereikt over duurzaam varkensvlees. Varkens krijgen meer ruimte en antibioticagebruik wordt teruggedrongen. Door de maatregelen komt al het verse varkensvlees in de supermarkt binnen twee jaar op het niveau van het Beter Leven kenmerk met één ster. De maatregelen zijn een uitvloeisel van het Verbond van Den Bosch uit september 2011. Bij de overeenkomst zijn de supermarktkoepel CBL en de Nederlandse varkensvleessector, vertegenwoordigd door LTO en de Centrale Organisatie voor de Vleessector (COV), betrokken. De maatregelen die worden genomen om het verse varkensvlees in de Nederlandse supermarkten te verduurzamen, gaan over mens, dier en milieu. “Er is nadrukkelijk gezocht naar een balans tussen deze verschillende duurzaamheidsaspecten, zonder de kostenfactor uit het oog te verliezen. De nieuwe eisen worden dusdanig ingericht dat een rendabele productiewijze in de varkensvleessector mogelijk blijft”, aldus de betrokken partijen. De belangrijke stappen in dierenwelzijn zijn dat uiterlijk in 2015 de varkens meer ruimte en afleidingsmateriaal krijgen. Vleesvarkens krijgen 25 procent meer ruimte en biggen tot 50 procent. Hierdoor wordt verveling voorkomen en ontstaat er meer rust in de stal. Het vervoer van varkens mag maximaal zes uur duren en de biggen mogen langer bij hun moeder drinken (gemiddeld 28 dagen). Op het gebied van gezondheid wordt sterk ingezet op verdere beperking van het antibioticagebruik. Dit dient per 2015 verlaagd te zijn met 70 procent ten opzichte van 2009. Op milieugebied is onder andere afgesproken dat voor het voer van de varkens uiterlijk in 2015 100 procent verantwoorde soja wordt gebruikt, volgens de specificaties van de Round Table on Responsible Soy (RTRS).
Advertorial
Ga mee op MVO Expeditie in de Food- en Agribusiness! Na het succes van de eerste expeditie (2012), gaat er in september 2013 weer een nieuwe MVO Expeditie voor bedrijven in de Food & Agribusiness van start. Tijdens de expeditie, die dit keer speciaal gericht is op food- & agribedrijven in Zuid Nederland, staat de internationale MVO-richtlijn ISO 26000 centraal. Deze richtlijn helpt uw bedrijf prioriteiten te stellen en zorgt ervoor dat alle MVO-aspecten worden meegewogen in de bedrijfsvoering. Gedurende zeven sessies ontwikkelt u, samen met de andere deelnemers: - een heldere visie op MVO voor uw bedrijf - een doordacht MVO-beleid, toegesneden op uw organisatie - een MVO-netwerk - praktische MVO-kennis en instrumenten voor de inbedding van ISO 26000 - een getoetste Zelfverklaring ISO 26000
Reacties van deelnemers “We doen veel op het gebied van MVO, maar nu gebeurt dat vaak vanuit verschillende afdelingen. We hebben behoefte aan meer structuur in het denken over MVO.” - Albert Wielink, kwaliteitsmanager, The Greenery. “We wilden inzichtelijk krijgen wat MVO kan betekenen voor ons bedrijf, wat er al gedaan wordt en verbeterd kan worden. Ik ervaar de expeditie als een pragmatisch traject, met
tastbare resultaten en het delen van ervaringen.” Annouschka Bolwerk, QHSE Manager, Hoogesteger De MVO Expeditie Food & Agribusiness is een samenwerking tussen HAS Kennistransfer en Bedrijfsopleidingen en de MVO Nederland Academie. Meer informatie en aanmelden voor de MVO expeditie via www.haskennistransfer.nl
kennistransfer en bedrijfsopleidingen
HAS Bedrijfsopleidingen,
dé foodopleider op HBO niveau Wij hebben een ruim aanbod opleidingen en cursussen voor food professionals op het gebied van: - Fooddesign - Voedingsmiddelentechnologie - Bedrijfskunde - MVO en duurzaamheid
Kijk op www.haskennistransfer.nl voor ons totale aanbod en startdata.
K NU OO O! B H T S PO
Bake off-markt blijft groeien Tekst: Clara Bloemhof | Foto: Ivan Mikhaylov
De Europese markt voor af te bakken stokbroden, pizzabroodjes en geprepareerde patisserie is nog lang niet verzadigd, stelt Rabobank International. Maar niet iedereen kan hier een graantje van meepikken. Zo vond CSM 800 miljoen euro aan bake off-omzet onvoldoende om mee te kunnen doen. Het bedrijf stootte de bakkerijdivisie af. De gemiddelde groei van de bake offindustrie in Europa tussen 2009 en 2014 is jaarlijks 4 procent, berekent Rabobank International in het rapport ‘Size Does Matter – Expanding Scale in European Frozen Bakery’, over schaalvergroting in de Europese bake off-industry, dat medio 2012 verscheen. Eind mei werd het rapport nog eens toegelicht op het congres voor de internationale bakkerijsector, AIBI, in Amsterdam. Grote groeiers zijn Italië (6,1 procent) en het Verenigd Koninkrijk (5,8 procent), waar nog relatief weinig bake off-producten verkrijgbaar zijn. Ook de grootste afnemers van afbakproducten, Frankrijk en Duitsland, zien in vijf jaar tijd hun bake off-markt jaarlijks groeien met respectievelijk 3,5 en 4 procent. Nederland blijft achter, maar ziet desalniettemin een jaarlijkse groei van 3 procent sinds 2009. De meeste groei is zichtbaar in het retailkanaal en in de out of home-markt, maar ook in de ambachtelijke bakkerij is een lichte stijging waarneembaar in de bake off-afzet: naar verwachting kopen bakkers in 2014 zo’n 5 procent meer afbakproducten in dan ze in 2009 deden. Grootte doet ertoe Hoewel Rabobank bedrijven in deze branche adviseert om te groeien, wordt een minimale omzet aangeraden om mee te kunnen
draaien in deze wereld waar miljarden bake off-broodjes goed zijn voor net zoveel euro’s. Marc Kennis, associate director voor de internationale Rabobank-afdeling Food & Agribusiness Research and Advisory en auteur van het rapport, laat weten dat het afstoten van de bakkerijdivisie van CSM, één van de aanleidingen was om de Europese bake off-sector onder de loep te nemen. “Voor CSM was 800 miljoen euro kennelijk niet genoeg om mee te kunnen of willen draaien in de markt”, vertelt Kennis. De grootste speler is het Ierse Arizta, met 7 procent marktaandeel. Toch zijn er ook vele ‘kleinere’ producenten die, vaak met innovatieve producten, meedoen in de bake off-wereld. Rabobank International adviseert bedrijven die willen inspringen op de groeiende markt, zich te richten op een minimum omzet van 200 tot 250 miljoen euro. Uitdagingen Groei biedt een bedrijf veel voordelen, maar de bake off-sector staat ook voor een aantal uitdagingen. Kennis licht er twee toe: “Eén van de belangrijkste uitdagingen zit in het relationele onderhoud met klanten. Hoe groter een bedrijf groeit, des te moeilijker het wordt om een klantrelatie goed te onderhouden. Relatiemanagement is lang ondergeschikt geweest bij veel van deze bedrijven”, merkt hij. “We zien dat er steeds vaker aan ‘dedicated
account management’ wordt gedaan: grote klanten hebben te maken met één contactpersoon bij het bakkerijbedrijf.” Een andere ontwikkeling waar producenten van gekoelde en gevroren bakkerijproducten voor staan, is de toenemende macht van grote retailers. Kennis meldt dat de drie grootste Nederlandse retailers meer dan 70 procent van de markt in handen hebben. “Een grote supermarkt als klant hebben, is heel goed voor een toeleverancier. Klant en toeleverancier denken samen na over productontwikkeling, wat innovaties teweegbrengt. Maar een dergelijke partij kan ook veel druk uitoefenen omdat hij zo’n sterke positie heeft. Dat kan de prijzen onder druk zetten. Daarnaast heeft het grote gevolgen voor de inkomsten als je zo’n partij als klant verliest.” Overcapaciteit Het brancherapport ziet in de meeste bake off-segmenten nog voldoende groeimogelijkheden, al kent de croissants- en stokbroodmarkt een overcapaciteit. “Productielijnen moeten draaiende gehouden worden om de productiekosten optimaal te houden”, verklaart Kennis. Met als gevolg een overcapaciteit van producten als baguettes en croissants. Deze afbakproducten worden wel gedistribueerd, maar buiten de radius die economisch wenselijk is: de transportkosten liggen hoger dan gewoonlijk. Dergelijke producten leggen dus steeds grotere afstanden af om in de schappen van een supermarkt terecht te komen, omdat de markt bínnen de radius verzadigd is. “Bedrijven die efficiënt kunnen produceren, zetten productielijnen in die geschikt zijn voor meerdere broodsoorten, maar veel bedrijven kijken voornamelijk naar de productieomvang.”
In het Verenigd Koninkrijk groeit bake off fors (+5,8 procent), vooral in de foodservice. In Nederland is de groei jaarlijks 3 procent.
eisma voedingsmiddelenindustrie | juni 2013
09_hybrideconsument.indd 9
9
27-05-13 14:15
Kruisbesmetting in high care-ruimte uitgesloten
Dutch Spices bant 24 allergenen
Tekst: Norbert van der Werff | Foto’s: Dutch Spices, Norbert van der Werff
Er komt steeds meer aandacht voor ‘free from’-producten. Dutch Spices gaat hierin het verst. De producten die het jonge bedrijf in de high care-productieruimte maakt, zijn niet alleen vrij van de 14 allergenen die op voorverpakte producten dienen te worden vermeld, maar ook vrij van tien andere allergenen. Dutch Spices wil voedingsmiddelenfabrikanten en versondernemers ondersteunen bij de productie van allergeenvrije producten. “We willen dat er een andere manier van denken komt in heel Europa.”
10
eisma voedingsmiddelenindustrie | juni 2013
10-11-12-13_dutchspices.indd 10
27-05-13 14:16
D 2 w m e v k a n m n h c n p d w j p “ v I S i v o d v e a é n h b d C g t
Dutch Spices bestaat sinds het najaar van 2011, maar de fundamenten van het bedrijf werden al eerder gelegd. Dutch Spices is namelijk een zusteronderneming van kruidenen specerijenleverancier Epos en is ook gevestigd in hetzelfde gebouwencomplex in Nijkerk. “Als Epos hadden we al recepturen met allergeenvrije kruiden en specerijen die organoleptisch hetzelfde zijn”, zegt commercieel manager Thédor van der Vleuten. De onderneming benadrukte enkele jaren geleden al het belang van allergeenvrije producten. “In contacten met klanten verwezen we er al naar dat allergische consumenten twee uur per week langer bezig zijn met boodschappen doen omdat ze zich steeds moeten afvragen wat ze kunnen eten, wat veilig is. Drie of vier jaar geleden waren we echter nog een roepende in de woestijn.” “Veel bedrijven maken speciale producten voor mensen met een allergie of intolerantie. Ik was een keer op een bijeenkomst van de Stichting Voedselallergie en toen werd het als iets positiefs gezien dat bedrijven speciaal voor hen producten maken. Ik haastte me om te zeggen dat dat natuurlijk zo is, maar dat we nog een stap verder gaan. Wij maken voeding voor iedereen, ook voor mensen met een voedselallergie. We willen voorkomen dat als een gezin van vier personen aan tafel zit, één persoon een ander potje heeft, dat ook nog eens minder lekker is.” Dutch Spices hanteert dan ook de slogan Food for Everybody. Vanuit die filosofie werden bij zusterbedrijf CêlaVíta, inmiddels onderdeel van McCain, alle recepturen aangepast. Dat heeft geen nadelige gevolgen gehad. Van der Vleuten meent zelfs dat geur, kleur, smaak en
Dutch Spices Academy De Dutch Spices Academy is het kenniscentrum van Dutch Spices voor de medewerkers en voor klanten in de voedingsmiddelenindustrie. Wekelijks zijn er bijeenkomsten met sprekers van binnen en buiten het bedrijf waar aandacht wordt besteed aan de vraag hoe fabrikanten voedselveilig kunnen produceren.
akeigenschappen verbeterd zijn toen de reb ceptuur onder de loep werd genomen. Bij Epos werd op maandagochtend allergeenvrij geproduceerd. Toch kon kruisbesmetting toen niet voorkomen worden. Dit werd aangegeven met een disclaimer op het etiket. “Een béétje je best doen kan niet”, meent Van der Vleuten. “If you want to change, you have to disconnect with the past”, vult marketing adviseur en diëtist Betty Groen aan. “Het gaat om de voedselveiligheid. Een allergische reactie is al mogelijk bij inname van enkele milligrammen. Dat mag je niet onderschatten.” Productie De productie voor Dutch Spices vindt plaats in hetzelfde pand als voor Epos, maar wel in een aparte productieruimte. Die is alleen voor geautoriseerd personeel toegankelijk. Zelfs Groen is er in anderhalf jaar maar twee keer binnen geweest en Van der Vleuten nog helemaal niet. Er is ook een aparte keuringsruimte voor allergeenvrije grondstoffen en eindproducten waar alleen geautoriseerde medewerkers naar binnen kunnen. Ook hier gelden aparte kledingvoorschriften: zo wordt er een blauwe jas en een rood haarnetje gedragen. Voor Dutch Spices is er een aparte kleedruimte. “Gaat de medewerker vervolgens naar een andere ruimte, dan moet hij eerst omkleden”, legt Quality Assurance medewerkster Nanda Dales uit. Ook mogen de apparatuur en gereedschappen in de productieruimte niet naar andere ruimtes worden meegenomen. In het centrale magazijn komen alle grondstoffen binnen, maar leveranciers mogen op een pallet slechts één grondstof tegelijk afleveren. Bij de ingangscontrole wordt gekeken of geleverd is volgens de pakbon en de bestelling en of de verpakkingen schoon en onbeschadigd zijn. Vervolgens worden de gegevens ingevoerd en daarna worden de partijen getest op vastgestelde parameters. De opslag van allergeenvrije grondstoffen vindt in een apart gedeelte van het magazijn plaats. Van daaruit wordt de productieafdeling bevoorraad. Alle verpakkingen zijn dan nog dicht. Na productie worden de eindproducten vervoerd naar een extern magazijn. Het transport van de allergeenvrije eindproducten vindt ’s ochtends als eerste plaats.
Nieuwe fabriek Er zat veel tijd tussen het idee een nieuwe fabriek neer te zetten en de daadwerkelijke uitvoering. Er moest namelijk veel tijd worden gestoken in het beheersen van de keten. Voor het allergenenmanagementsysteem en de inrichting van de productieruimte werd advies ingewonnen bij het gespecialiseerde bedrijf Allergenen Consultancy, dat ook nu nog optreedt als adviseur en een bijdrage levert aan de Dutch Spices Academy (zie kader). De fabriek zelf noemt Van der Vleuten echter niet
>>>
Allergenen De 14 allergenen die op verpakte producten gedeclareerd moeten worden, zijn: - gluten (onder andere tarwe, rogge, gerst) - schaaldieren - eieren - vis - pinda’s - soja - melk (inclusief lactose) - noten - selderij - mosterd - sesamzaad - sulfiet - lupine - weekdieren Volgens Dutch Spices zijn reguliere kruiden en specerijen het meest verontreinigd met gluten (paneermeel), pinda’s, selderij, sesamzaad en mosterd. De 10 andere allergenen van de LeDa-lijst die Dutch Spices weert, zijn: - lactose - cacao - glutamaat - koriander - maïs - peulvruchten - rundvlees - varkensvlees - kippenvlees - wortel Glutamaat is daarvan het enige allergeen met een E-nummer (E621). Allergenen die het meest worden aangetroffen in het reguliere aanbod kruiden en specerijen zijn, naast glutamaat, koriander en maïs.
eisma voedingsmiddelenindustrie | juni 2013
10-11-12-13_dutchspices.indd 11
11
27-05-13 14:16
Betty Groen (links) en Thédor van der Vleuten.
een stuk verder dan de wettelijke vereisten. Volgens de huidige wetgeving moeten fabrikanten op verpakte producten de allergenen vermelden op grond van de ingrediënten. Daardoor is de allergeneninfo op verpakkingen vaak niet compleet. Van der Vleuten: “Over kruisbesmetting is niets geregeld. Het kan dat er op een verpakking geen allergenen staan, terwijl er wel zes in zitten…” Het omgekeerde is ook mogelijk. Om zich in te dekken, vermelden producenten dat een product sporen van een reeks allergenen kan bevatten, waardoor consumenten het product links laten liggen terwijl dat eigenlijk niet zou hoeven. Volledig uitsluiten dat consumenten een allergische reactie krijgen van producten van Dutch Spices kan echter niet. “We doen alles wat we kunnen. Allergische consumenten weten dat er geen garanties zijn. Een Engelse producent gebruikt de slogan ‘a nut free promise’, dat is wat anders dan een ‘guarantee’.” Van der Vleuten en Groen stellen de afgelopen jaren veel verbeteringen te hebben doorgevoerd en de lat steeds iets hoger te leggen. Omdat ze in Europa de eerste waren die allergeenvrij wilden produceren, moest voor alles het wiel uitgevonden worden.
spannend. “Er zijn geen allergenen, dus is er geen kans op kruisbesmetting.” De productieruimte is een high care-ruimte met overdruk en speciale filters op het dak. Verder worden de risico’s beperkt door risicoanalyses per grondstof. “Allergenenanalyse vindt plaats op basis van vooraf geïnventari-
Hilvis In de ambachtelijke sector zijn er ook initiatieven voor allergeenvrije producten. Ambulante vishandelaar Hilvis uit Spakenburg heeft enkele keren de ‘glutenvrijdag’, gehouden, dagen waarop alle producten in de verkoopwagen glutenvrij zijn. Ondernemer Martijn de Graaf heeft zich daarvoor laten voorlichten door de Nederlandse Coeliakie Vereniging.
12
seerde risico’s. “Zo is bijvoorbeeld bekend dat boeren die in Indonesië witte peper verbouwen en op plastic folie in de zon laten drogen, vaak ook pinda’s telen. Daarom wordt witte peper wél op pinda’s gecontroleerd, maar niet op allergenen die in de keten van deze grondstof niet voorkomen, zoals melkeiwit.” Drempelwaarde Een deel van de controle vindt intern plaats en een deel wordt uitgevoerd door externe labs. Voor 11 allergenen wordt de veilige norm uit het Australisch-Nieuw Zeelandse systeem Vital 2.0 gehanteerd, voor de andere 13 geldt de laagste norm van 1 ppm (milligram allergeen per kilo product) of de detectielimiet van de analysemethode wanneer deze norm nog niet meetbaar is. Dat gaat
Richtlijnen De mixen en andere producten van Dutch Spices worden gebruikt door voedingsmiddelenfabrikanten en door versondernemers als slagers en visdetaillisten. Het gaat om melanges voor (pluimvee)vlees, vleeswaren, vis, soepen en sauzen, brood en banket en hartige snacks. In december 2014 wordt het verplicht ook op niet-voorverpakte producten een allergenendeclaratie te zetten. De voedingsmiddelenindustrie is daar al mee bekend, maar veel versspecialisten nog niet. “We willen daarom op korte termijn bijeenkomsten gaan organiseren voor slagers, visdetaillisten en groenteboeren. “Slagers en visdetaillisten zijn namelijk van goede wil, maar de kennis ontbreekt vaak. Er zijn ondernemers die het goed doen, maar die worden veelal gedreven doordat ze zelf iemand in de omgeving hebben die allergisch is…”, aldus Van der Vleuten. Dutch Spices wil daarom de grossiers gaan informeren en richtlijnen maken voor slagers, groenteboeren en visdetaillisten. “We schrijven een richtlijn om onder andere kruisbe-
eisma voedingsmiddelenindustrie | juni 2013
10-11-12-13_dutchspices.indd 12
27-05-13 14:16
smetting te voorkomen. Bijvoorbeeld hoe te voorkomen dat een grillworst met kaas kan druipen boven een grillworst zonder kaas. Ook mag er geen kruisbesmetting ontstaan door paneermeel van de schnitzels in de vitrine. Verpakkingen dienen na gebruik goed afgesloten te worden. Als iemand een allergeenvrije biefstuk vraagt en die is niet meer voorradig, mag je de klant niet ‘helpen’ met een reguliere biefstuk, maar moet je iets anders uit je allergeenvrije assortiment aanbieden of ‘nee’ verkopen. Je moet dus vanuit de klant denken.” Een ander advies is als verkoopmedewerkers iets niet zeker weten, ze moeten doorverwijzen. Een per twee verpakt allergeen product, mag niet in de winkel worden geopend wegens kans op besmetting.
“Ondernemers hoeven niet alle 14 allergenen te weren, zolang ze maar duidelijk weten welke allergenen ze gebruiken en de klanten hierover informeren.” Allergeenvrije productie in de slagerij kan bijvoorbeeld op maandag nadat de hele zaak grondig is gereinigd. In de voedingsmiddelenindustrie is dat ook gebruikelijk. De producten moeten apart worden opgeslagen in de koeling of diepvries. Als producten geseald zijn, hoeven ze niet apart te worden opgeslagen. Geen hoofdprijs vragen De commercieel manager stelt dat het voor ambachtelijke ondernemers een unique selling point ten opzichte van de supermarkt is als ze allergeenvrije producten aanbieden, maar ze
Keurmerk Dutch Spices werkt samen met Allergenen Consultancy en Service Allergy Suisse (SAS) aan een keurmerk voor allergeenvrije producten, waarbij ook rekening wordt gehouden met kruisbesmetting. Het keurmerk wordt in de loop van het jaar gelanceerd. Het gaat bij het keurmerk om de declaratie van de aandan wel afwezigheid van de 14 wettelijk verplicht te etiketteren allergenen. Het keurmerk is gebaseerd op Vital 2.0. Producenten die het keurmerk willen voeren, moeten zich laten certificeren door een externe certificerende instelling. Daarvoor werken de drie partijen samen met Lloyd’s en ISACert. Gegadigden moeten daarnaast ook een GFSI goedgekeurde norm bezitten, zoals BRC of IFS.
moeten dat alleen doen als ze goed voorbereid zijn. “Denk niet te snel dat je het op orde hebt. Het is een complex thema. Laat je goed adviseren. Verder moet je voor de producten niet de hoofdprijs vragen. Allergeenvrije producten moeten smaakvol, betaalbaar en minstens net zo goed zijn als andere producten.”
eisma voedingsmiddelenindustrie | juni 2013
10-11-12-13_dutchspices.indd 13
13
27-05-13 14:17
‘We hebben een veelkoppige draak te verslaan’
Industrie heeft rol bij tegengaan kinderobesitas Tekst: Bert van Rees – Bureau Berdt | Foto’s: p2 Projectmanagement
Teveel zoete en vette voeding gecombineerd met te weinig beweging heeft de afgelopen jaren geleid tot een enorme toename van het aantal kinderen met obesitas, met als gevolg langdurig hoge zorgkosten en veel sociaal-emotionele schade. De voedingsmiddelenindustrie moet een belangrijke rol spelen bij de bestrijding van kinderobesitas, vinden Els Grooten en Floor Verdenius van p2 Projectmanagement.
Floor Verdenius, projectmanager bij p2 Projectmanagement, gaf in zijn vrije tijd jarenlang zwemles. “In mijn eerste jaren hadden we zo nu en dan een kind dat, omdat het te zwaar was, moeite had om een krachtige beenslag te maken. Na een aantal jaren was het aantal te zware kinderen zodanig gestegen dat er altijd meerdere kinderen waren die last hadden van hun overgewicht, en daarom moeite hadden met leren zwemmen. Dit is illustratief voor de grote vlucht die kinderobesitas de laatste jaren maakt.” Zijn collega Els Grooten vult aan: “Wist je dat bijvoorbeeld in Utrecht-Overvecht maar liefst 20 procent van de kinderen overgewicht heeft of aan obesitas lijdt? En dat kinderen met obesitas er hun leven lang de gevolgen van dragen omdat ze veel meer kans hebben op hart- en vaatziekten, diabetes en vaak sociaal-emotionele problemen krijgen?”
Floor Verdenius: “Het is onze droom dat gezond eten echt hip wordt.”
14
Scala aan initiatieven Grooten en Verdenius doken verder in de materie en onderzochten hoe kinderobesitas wordt bestreden en welke rol de voedingsindustrie daarbij speelt. Uit persoonlijke interesse, maar ook omdat p2 veel projecten leidt voor voedingsbedrijven. De projectmanagers kwamen tal van initiatieven tegen. Elk met hun eigen opzet, doel en aanpak. “Hoewel er veel verschillen tussen de initiatieven zitten, was er één gemene deler: ze hebben allemaal andere partijen nodig om echt succesvol te opereren”, vertelt Grooten. “Tegelijkertijd zien we veel voedingsbedrijven zoeken naar
mogelijkheden om de bestrijding van kinderobesitas te ondersteunen. Omdat een belangrijk deel van ons werk bestaat uit het leggen en ondersteunen van verbindingen, zagen we hier een rol voor ons weggelegd. Daarom hebben we begin maart de workshop ‘Zwaarwegende Kinderbelangen’ georganiseerd. Verschillende initiatieven presenteerden zich daar aan elkaar en aan partijen uit de voedingsmiddelenindustrie.” Veel mogelijkheden Tijdens de workshop bleek dat de voedingsmiddelenindustrie op verschillende manieren een cruciale bijdrage kan leveren bij de bestrijding van kinderobesitas (zie kader). “Minder vet en minder suiker verwerken is daarbij een voor de hand liggende stap. Maar de industrie hoeft het daar niet bij te laten”, vindt Grooten. “Neem bijvoorbeeld een initiatief als de Johan Cruijff Foundation die jongeren stimuleert om meer te gaan sporten. Of Smaaklessen, een lesprogramma waarin basisschoolleerlingen ontdekken wat gezonde voeding is en dat gezonde voeding ook lekker is. Naast een financiële bijdrage kunnen bedrijven ook betrokken zijn bij onderdelen van de programma’s binnen deze initiatieven.” Inzet kennis Verdenius en Grooten zien meer mogelijkheden voor de industrie dan de portemonnee trekken. Zij wijzen bijvoorbeeld op het initiatief JOGG (Jongeren Op Gezond Gewicht).
eisma voedingsmiddelenindustrie | juni 2013
14-15_jogg.indd 14
27-05-13 14:17
J m p d s h a l p e g H d a h b s h p c
S V r
JOGG werkt op het niveau van een gemeente. In een JOGG-gemeente slaan de partijen waar jongeren mee te maken hebben de handen ineen: van consultatiebureau tot supermarkt, van school tot sportclub. Elk met hun eigen invalshoek en aanpak, maar ook allemaal met dezelfde boodschap. Beiden laten een YouTube-filmpje van een JOGGproject zien. Jongeren gaan op bezoek bij een filiaal van Albert Heijn. De jongeren krijgen van hun leeftijdsgenoten die bij de Albert Heijn werken uitleg over voeding en voedingswaarde en maken kennis met gezonde alternatieven. “Door leeftijdsgenoten het verhaal te laten vertellen, kom je veel dichterbij”, vertelt Verdenius, “en komt de boodschap in de juiste taal en setting over. En dat heeft effect. In Overvecht lag in 2004 het percentage te dikke kinderen nog op 28 procent. Dat is 8 procent hoger dan nu.’ Social marketing Voor JOGG speelt communicatie een cruciale rol. “Juist bij de vertaling van de boodschap
kan de industrie heel goed een rol spelen”, zegt Grooten. “Zij hebben als geen ander ervaring en kennis over hoe je gedrag beïnvloedt door slimme communicatie. Die kennis kan net zo goed worden ingezet om gezond eten zo hip te maken dat gezond gedrag een automatisme wordt. Bij een aantal JOGG-gemeenten zijn marketing- en communicatieadviseurs vanuit het bedrijfsleven op de achtergrond al betrokken. Het zou fantastisch zijn als dat er nog meer zouden worden en dat bedrijven ook gaan meedenken over een verbreding van de activiteiten. We hebben namelijk een veelkoppige draak te verslaan.” Lange weg De workshop heeft veel samenwerkingskansen opgeleverd en Verdenius en Grooten zijn hard aan de slag gegaan met het leggen van de verbindingen. Grooten: “Het zou fantastisch zijn als we de bestaande initiatieven sterker kunnen maken en zo, stapje voor stapje, kinderobesitas weer tot een zeldzame verschijning maken.”
Herformulering goed mogelijk Gezonde(re) producten ontwikkelen is natuurlijk ook een belangrijke stap bij de bestrijding van (kinder)obesitas. De afgelopen periode is een range aan voedingsmiddelen op de markt gekomen die minder suiker of vet bevatten. Soms loopt de producent dan tegen de onwillige consument op die precies dezelfde smaak van het geherformuleerde product verwacht. Om te voorkomen dat consumenten een nieuwe formulering gaan vergelijken met de oude, kun je natuurlijk ook nieuwe producten ontwikkelen. Vrumona deed dat met haar nieuwe frisdrank Holy Soda. De frisdrank bevat een derde van de calorieën van cola en bestaat volledig uit natuurlijke ingrediënten. “Laten we eerlijk zijn, frisdrank bevat relatief veel suiker. Wij wilden een frisdrank maken die je met droge ogen aan je kinderen kunt geven”, licht Jetske Freeve, senior brand manager bij Vrumona, toe. “Daarbij richten we ons op een bredere doelgroep dan alleen kinderen. Holy Soda is bedoeld voor iedereen die gezonder wil leven, maar wel van frisdrank wil blijven genieten.” Holy Soda is gezoet met Stevia. “Een prima zoetstof”, stelt ze, “maar we zijn nog wel even aan het stoeien geweest om de dropsmaak te maskeren. Uit smaaktesten en de eerste verkoopcijfers blijkt dat we daar goed in gelukt zijn.” Holy Soda smaakt naar meer. “We zijn bij Vrumona zeker bezig met de ontwikkeling van meer verantwoorde frisdranken”, aldus Freeve.
Els Grooten: “Elk initiatief om kinderobesitas te bestrijden heeft anderen nodig om echt succesvol te zijn.” eisma voedingsmiddelenindustrie | juni 2013
14-15_jogg.indd 15
15
27-05-13 14:17
‘Natuurlijk’ in bakkerijgrondstoffen
d b d n k
Terug naar de basis Tekst: Hilco Wagenaar | Foto’s: Bakkers in bedrijf
Consumenten hebben een hang naar pure, eerlijke, liefst 100 procent natuurlijke producten en een afkeer van geknutsel met voeding. Fabrikanten van bakkerijgrondstoffen haken hierop in, want brood is puur. Maar hoe gaan ze dan om met broodverbetermiddel?
De pure en authentieke ingrediënten meel, bloem, water, gist en zout vormen al eeuwenlang de basis voor brood. Vanwege de Nederlandse vriezercultuur wordt aan dit basisdeeg sinds de jaren vijftig broodverbetermiddel (bvm) toegevoegd. Zo heeft brood dat drie dagen in de diepvries heeft gelegen, na ontdooien nog steeds een lekkere smaak, knapperige korst, een malse kruim en een mooie glans. Grondstofleveranciers gebruiken voor deze bvm’s onder meer emulgatoren die water en vetten met elkaar binden, laat Puratos weten. Afhankelijk van de bloem- en meelkwaliteit wordt ook ascorbinezuur E300
Puur en eerlijk óók in banket “Verkoop geen product, maar beleving”, is het advies van Lars Vierhout, applicatiespecialist bij Dawn Foods Benelux, als het gaat om puur en eerlijk in banket. “Je hele assortiment focussen op puur, eerlijk en authentiek hoeft niet”, vindt Jo-Ann van Geest, hoofd R&D bij Steensma/Damco. “Kies één product en specialiseer je daarin. Zorg er daarbij ook voor dat het gewoon lékker is!”
16
(antioxidant) en/of L-Cysteïne E920 (meelverbeteraar) toegevoegd. E300 en E920 worden ook in clean label-producten gebruikt, omdat deze in het eindproduct niet gedeclareerd hoeven worden. Maar net als emulgatoren staan ook deze stoffen te boek als E-nummers. En juist tegen E-nummers groeit weerstand. Consumenten vinden ze ‘fout’. Dat maakt dat fabrikanten van broodmixen hierop in moeten spelen. Maar hoe? Strenge eisen “De consument wil weten wat hij eet. Vertel dat dan ook!”, vindt bakker Patrick Boon van handgemaaktbrood, een nieuw concept in Nederland op basis van Duits afbakbrood gemaakt van pure ingrediënten, zonder bvm. “Wees als bakker eerlijk over en trots op je ingrediënten.” “Ik stel strenge eisen aan mijn grondstofleveranciers”, vertelt bakker Tom van Otterloo. Zijn streekproduct Halls desem volkorenbrood, gemaakt van biologisch graan dat wordt gemalen met een watermolen, werd onlangs verkozen tot het ‘Beste brood van Nederland’. “Ik vraag ze wat ze te bieden
hebben aan E-nummervrije grondstoffen en mixen zonder melkbestanddelen. Puur omdat mijn klant er ook naar vraagt. Heeft een partij te weinig te bieden op dat vlak, dan switch ik naar een ander.” De bakker is ervan overtuigd dat de in gang gezette trend niet stopt: puur en eerlijk brood met een goed verhaal heeft de toekomst. Helemaal afscheid nemen van zijn reguliere assortiment, doet Van Otterloo overigens niet. “Ik bied bewust een biologisch en een niet-biologisch assortiment. Maar wel zonder E-nummers en met zo weinig mogelijk andere hulpgrondstoffen.” Heroriënteren Bij Koopmans Meel herkennen ze zich in het verhaal van Van Otterloo. “Wij zijn ons als maalspecialist aan het heroriënteren”, vertelt commercieel manager Francesco Gribling. “Er worden steeds meer broodsoorten gebakken met weinig tot geen toevoegingen. De broodverbeterende eigenschappen moeten komen vanuit de graankorrel. Als specialist gaan we daarom terug naar de oorsprong.” Koopmans start een project met de Stichting Veldleeuwerik: een stichting voor duurzame akkerbouw. Speciaal geselecteerde graanrassen leveren een streekgebonden grondstof op waar broden mee zijn te bakken die passen in de trend ‘puur, eerlijk en authentiek’. Koopmans bedacht er de slogan ‘Puur vanuit
eisma voedingsmiddelenindustrie | juni 2013
16-17_broodmixen.indd 16
27-05-13 14:18
B H M n “ m d k a G e a t g e B e s m W m b v k t l b d d D o w
S
de oorsprong’ bij. Gribling verwacht niet dat bvm helemaal gaat verdwijnen. “Wil je brood drie dagen vers houden, dan heb je bvm nodig. Dat lukt je niet met alleen de graankorrel.” Beste uit graan Het beste uit graan halen, is ook het credo bij Meneba. Daar werd onder andere Prido, een natuurlijke procesverbeteraar, ontwikkeld. “Het water dringt langzamer en dieper in de moleculaire structuur van de grondstoffen door en draagt bij aan de open en spekkige kruimstructuur die zo karakteristiek is voor authentieke broodsoorten”, legt sales director Gerard Verkerke uit. “Zo is het mogelijk om een compleet ambachtelijk en puur broodassortiment via een regulier, standaard proces te bereiden. Prido bestaat uit tarwe, rogge, gist, zout en water. Helemaal natuurlijk, puur en eerlijk.” Bij Ranks Meel is ‘terug naar de basis’ eveneens het devies. Minder toevoegen van bvm staat centraal. “Bij de ontwikkeling van onze mixen Waddenplus, Waddenmeerkoren, Waddenwit en Krakatau, zijn broodverbetermiddelen tot een minimum beperkt”, laat bakkerijadviseur Bert Oppers weten. “Zo bevatten deze producten geen toegevoegde koemelk- en sojaeiwitten die allergische reacties kunnen opwekken. En het zoutgehalte lag al onder de norm die sinds 1 januari voor brood geldt.” Ranks focust verder op voedingswaarde. “Vezels zijn niet meer weg te denken uit het huidige voedingspatroon. Daarom hebben wij bijvoorbeeld Waddenwit ontwikkeld, een witbrood met de voedingswaarde en het vezelgehalte van bruin brood.”
Broodverbetermiddelen Broodverbetermiddelen (bvm’s) of broodverbeteraars bevatten grondstoffen die een verbetering geven aan het brood, zoals volume, malsheid, smaak, structuur en kruim. In het algemeen wordt gebruikgemaakt van emulgator E482 of bij krokante soorten de emulgator E472e. Met huidige enzymkennis is het ook mogelijk emulgatoren meestal te vervangen door enzymen. Daarnaast bevat bvm veelal suiker, dextrose of melkpoeder voor meer smaak en een mooie korstkleur. In wit- en bruinbroodsoorten wordt bonenmeel of sojabloem gebruikt voor een mooiere lichtere kruim, anders zou een witbrood enigszins grijs van binnen zijn. In bruin- en volkorensoorten wordt gerstemoutmeel of tarwemoutmeel toegevoegd voor een bruine kruim met meer smaak. In zwaardere (goed gevulde) soorten zitten ook tarwegluten. Plantaardige olie wordt toegevoegd voor malsheid en eeteigenschappen. Vrijwel alle bvm’s bevatten enzymen, die van nature ook in de tarwekorrel voorkomen. Afhankelijk van de bloem/meel kwaliteit wordt ascorbinezuur E300 en/of L-Cysteïne E920 (meelverbeteraars) toegevoegd. Voor specifieke broodsoorten kan bvm ook bestaan uit bijvoorbeeld zuurdesem, boter, diverse zaden (zonnebloem, gierst, sesam, lijnzaad), granen (tarwe, rogge, gerst, maïs en meer) en soms ook kruiden. (Bron: Puratos)
Genen Puratos, zestig jaar geleden de bedenkers van het eerste broodverbetermiddel, de T-500, stelt dat het verbeteren van brood prima samengaat met de trend ‘puur, eerlijk en authentiek’. “Broodverbetering is in vele gradaties mogelijk”, zegt marketing manager Mieke Rovers. “De consument heeft behoefte aan smakelijk brood dat enkele dagen houdbaar, vers en lekker is. Puratos richt zich daarom op smaak en voedingswaarde. We voeren een groot aantal consumentenonderzoeken uit die ons helpen vroegtijdig trends te signaleren en daarop in te spelen met innovaties.” Rovers wijst op de O-tentic-lijn: E-nummervrije, actieve desems die zonder gist of bvm te verwerken zijn tot authentiek brood. “Daarnaast bieden wij de Sapores: een assortiment van natuurlijke broodsmaken, gebaseerd op fermentatie vanuit de gehele wereld. Verder hebben wij ons clean label-assortiment zojuist uitgebreid met Easy Pure Granen.” Ook bij Sonneveld is er keuze: zo is er het vertrouwde, reguliere assortiment, een clean label-range (al sinds 2008) en een serie biologische mixen. “Bij alle nieuwe productontwikkelingen wordt ernaar gestreefd zo min mogelijk
additieven te gebruiken. Een goed voorbeeld is Vitason Spelt, een complete clean labelbroodmix voor de bereiding van speltbrood die uitsluitend speltbloem bevat en geen tarwebloem of tarwegluten”, laat product group manager Marjolein Slingerland weten. “We moeten ervoor waken dat bvm een vies woord wordt”, stelt Peter Weegels, director Innovation & Development bij Sonneveld. “Consumenten eisen betaalbaar brood met een hoge kwaliteit en in een grote variatie. Bvm helpt om dit op een efficiënte en kwalitatief hoogwaardige manier te bereiken.”
Steeds meer broodsoorten hebben weinig tot geen toevoegingen. Broodverbeterende eigenschappen moeten vanuit de graankorrel komen. eisma voedingsmiddelenindustrie | juni 2013
16-17_broodmixen.indd 17
1 7
27-05-13 14:18
NETWORK FOR FOOD EXPERTS
Network for Food Experts
Haal food-experts een stap dichterbij! De NVVL viert dit jaar haar 60-jarig jubileum. Wilt u met uw bedrijf deel uitmaken van een van de grootste en breedst opererende verenigingen van Nederland binnen het vakgebied voeding en technologie? En samen met ons het 60-jarig jubileum vieren? Dat kan door middel van het donateurschap. Door donateur te worden heeft u direct toegang tot de food experts binnen dit vakgebied. Daarnaast maakt u het de NVVL mede mogelijk om kennis over voeding en levensmiddelentechnologie uit te wisselen, wetenschappelijk gebaseerde discussies te stimuleren en verschillende voedingsthema’s aan de orde te stellen voor de sectoren overheid, bedrijfsleven, onderzoek en opleiding. U kunt al donateur worden voor 1000 euro per jaar.
Wat krijgt u ervoor terug? • Direct in contact met meer dan 500 Food Experts; • Updates van de ontwikkelingen binnen voedingsland; • Loyaliteit en naamsbekendheid; • Vrije toegang (voor een persoon) tot alle door de NVVL georganiseerde bijeenkomsten • Digitale NVVL-nieuwsbrieven (10x per jaar); • Vakblad EVMI per post (8x per jaar) ter waarde van 188,50 euro; • Toegang tot de NVVL LinkedIn groep.
Daarbij: • wordt u als eerste benaderd voor sponsormogelijkheden van de door de NVVL georganiseerde symposia; • wordt uw logo geplaatst op de NVVL-website en onder de aandacht gebracht tijdens onze activiteiten; • krijgt u een interview voor een artikel in een uitgave van de digitale NVVL-nieuwsbrief; • mag u het NVVL-logo gebruiken in uw communicatie-uitingen. Voor meer informatie over het donateurschap kan u contact opnemen met de NVVL, via
[email protected] of (0317) 420613.
NVVL LinkeIn groep blijft groeien De NVVL LinkedIn groep bestaat al sinds oktober 2007. Inmiddels (tweede helft mei) staat de teller al op 373 leden. Ben jij al lid? Het doel van deze groep is - naast netwerken - ook kennisoverdracht! Hoe meer mensen zich aansluiten bij deze groep, hoe meer kennis er aanwezig is en gedeeld kan worden. Dat kun je doen door bijvoorbeeld te discussiëren, te helpen of gewoon te schrijven. De LinkedIn groep kan ook gebruikt worden voor vacatures, projecten of opdrachten. Dit is vooral handig wanneer je zelf meer werk kunt gebruiken of als organisatie een vacante functie wil melden. Door (actief) deel te nemen aan deze groep leer je andere professionals kennen. Daarnaast deelt iedereen specifieke kennis. Dat opent ook de weg voor het uitbesteden van werk aan elkaar, mocht de benodigde kennis ontbreken. Zo zie je dat LinkedIn ook op dit vlak bijdraagt aan het vergroten van je netwerk.
18
De NVVL is opgezet voor kennisvermeerdering en informatieuitwisseling binnen de voedings(middelen)industrie. De vereniging telt 600 leden, van vakinhoudelijke professionals zoals levenmiddelentechnologen, voedingskundigen en diëtisten tot andere experts in food. De vereniging organiseert symposia, workshops en bedrijfsuitjes voor foodexperts. Met de jaarprijzen probeert de vereniging studenten die voedingsgerelateerde onderwerpen bestuderen te stimuleren. Lid of donateur worden kan via www.NVVL.nl of
[email protected]
Insturen NVVL scriptie jaarprijs Om goed (praktisch) onderzoek te stimuleren, reikt de NVVL jaarlijks twee NVVL-afstudeerprijzen uit, aan HBO- en WO-studenten levensmiddelentechnologie, voeding of diëtetiek. De beste HBO- én WO-scriptie wordt beloond met een oorkonde, een geldbedrag van 500 euro en een aandenken. Daarbij mogen de studenten hun onderzoek presenteren tijdens het NVVL-jaarcongres. De afstudeeronderwerpen dienen betrekking te hebben op het gebied van (toegepaste) voedingsleer, voedingsfysiologie, voedselbereiding, levensmiddelenchemie, -technologie, -microbiologie of -wetgeving. De inzendingen worden beoordeeld door een deskundige jury onder voorzitterschap van ir. Renske Visser, Unilever Research & Development Vlaardingen. De andere jury leden zijn: dr. ir. Ad van Bodegraven, MD, PhD VUmc Department of Gastroenterology Amsterdam, ir. Henk-Jan Meijer, Hogeschool HAS, Susanne Westenbrink, RIVM Bilthoven, dr. Rijkelt Beumer, Wageningen Universiteit, ir. Boudewijn Breedveld, Voedingscentrum Den Haag, en ir. Judith Bontenbal, Hogeschool Inholland Delft. Nieuwe scripties kunnen weer ingestuurd worden. De scripties moeten geschreven zijn na oktober 2012. De voorwaarden voor inzending en de procedure voor inzending staan op NVVL.nl De uiterste inzenddatum is dinsdag 15 oktober 2013.
eisma voedingsmiddelenindustrie | juni 2013
18_nvvl.indd 18
27-05-13 14:18
Volautomatische lijn BG Convenience
processing equipment
‘Elk uur 1800 wraps’ Tekst: Baukje van der Meer | Foto’s: Baukje van der Meer, Bosgraaf Convenience
Vullen, rollen en snijden. Alles gaat automatisch met de vernieuwde wraplijn van Bosgraaf Convenience in Joure, specialist in het bouwen van systemen voor de sector conveniencefood. De wraplijn produceert volautomatisch 1800 wraps per uur. Hiermee kan de gebruiker zijn productie vergroten, wraps van constante kwaliteit presenteren en besparen op arbeidskosten.
De wraplijn van Bosgraaf (BG) Convenience is erop gericht de gebruiker zoveel mogelijk werk uit handen te nemen. “Hij hoeft de tortilla’s alleen op de invoerbanden te leggen; de machine doet de rest”, legt projectmanager en verkoper Arend Jan van Gelder uit.
“Dat kan betekenen dat je voor eenzelfde capaciteit, van zestien medewerkers terug kunt gaan naar vier medewerkers.” Van de volautomatische wraplijn draaien inmiddels zeven stuks bij producenten in Nederland, Frankrijk en Duitsland.
Lijmstation In de dubbelbaanse wraplijn kunnen steeds twee platte wraps worden ingeladen. Eerst passeren de nog lege deegvellen het lijmstation; een sproeigordijn van bijvoorbeeld aardappelzetmeel. Deze kleeflaag zorgt dat de wrap na het rollen opgerold blijft. Vervolgens wordt de gewenste saus op de voorkant van de wrap gepompt. Voorzien van de saus komen de wraps door de zogeheten ‘stand alone doseerunits’. De eerste unit doseert bijvoorbeeld blokjes kip op de wrap, de tweede sla. Eenmaal voorbij de doseerunits worden de twee wraps gesplitst, waarna ze worden gevouwen, opgerold en gesneden. Het eerste model van deze volautomatische wraplijn verscheen vijf jaar geleden op de
>>>
>>> eisma voedingsmiddelenindustrie | juni 2013
19-20-21_bosgraafwrap.indd 19
19
27-05-13 16:08
derdelen van de machine zijn in ons magazijn voorradig. Mocht één van de machines ‘in het veld’ in storing vallen, dan kunnen we met onze serviceafdeling 24 uur per dag ondersteuning verlenen.” Hygiëne was ook een belangrijk aandachtspunt bij de (door)ontwikkeling van de wraplijn, die voor het merendeel bestaat uit rvsgepolijst materiaal dat makkelijk schoon te maken is. “De kast met het besturingssysteem hebben we bewust boven de lijn geplaatst, zodat de gebruiker daar geen last van heeft tijdens het reinigen van de machine”, vervolgt Feenstra. De wraplijn is opgebouwd uit verschillende modules en handlingsystemen. Veel onderdelen zijn te demonteren en los te reinigen, zoals de sausdispensers en de units waarmee de ingrediënten op de wrap worden gedoseerd.
Arend Jan Van Gelder (links) en Cor Feenstra bij de vernieuwde wraplijn
markt. De afgelopen jaren is er een aantal verbeteringen doorgevoerd aan het ontwerp van de wraplijn. “Hierbij is geluisterd naar de feedback vanuit de markt”, stelt Van Gelder. “Zo had de machine in het begin geen lijmstation. De dosering van de sauzen en vulling gebeurt nu nauwkeuriger, net als het draaien van de wrap, voordat hij wordt gesneden.” Ook op het gebied van veiligheid is de lijn geoptimaliseerd, zegt projectmanager Cor Feenstra. “Over de doseerunits zijn voor de veiligheid afschermingen geplaatst. Gaat de afscherming open, dan staat de machine stil.”
De wraps gaan onder de lijmsproeier.
20
Demonstratie Het vernieuwde model was voor de producent reden om de machine de afgelopen maanden opnieuw onder de aandacht te brengen. Belangstellenden konden de lijn de hele maand maart zien draaien in de productieruimte van Bosgraaf in Joure. “We hebben tientallen bezoekers mogen ontvangen”, vertelt Van Gelder. “Een goed moment om onze klanten te laten zien wat we in huis hebben en wat voor hen kunnen betekenen. Onze machines worden voor het overgrote deel in de eigen productieruimte gemaakt. Veel on-
De saus wordt erop gespoten.
De kip wordt toegevoegd.
Doseerunits Door gebruik te maken van de losse doseerunits kan snel en gemakkelijk worden gewisseld van ingrediënten. “Dat is handig als je bijvoorbeeld om en om wraps met vis en vlees wilt produceren”, stelt Feenstra. Hij ziet steeds vaker dat bedrijven één mix maken van bijvoorbeeld kip en stukjes aardappel en deze in één doseerunit voegen. Sla is een product dat beter in een aparte doseerunit kan, meent hij. “In die unit zit een speciaal mes waarmee de sla mooi wordt afgesneden en waarbij minder ‘bloeding’ in de sla ontstaat.” Aan de voorkant van de lijn, voorbij de sausdispensers, is plaats voor bakken waaruit de producent kwetsbare ingrediënten kan nemen die hij graag handmatig wil toevoegen.
De sla gaat erbij.
eisma voedingsmiddelenindustrie | juni 2013
19-20-21_bosgraafwrap.indd 20
27-05-13 16:08
T B k Z e h b j
Testen Bedrijven die interesse hebben in de wraplijn, kunnen hun eigen product eerst laten testen. Zo heeft een producent uit Frankrijk zijn wraps en de ingrediënten daarvoor opgestuurd naar het team van Bosgraaf. “We testen bijvoorbeeld of de wrap het juiste volume en het juiste gewicht krijgt”, vertelt Van Gelder. De
De wraps worden gesplitst en gevouwen.
wrap die bij Bosgraaf van de machine rolt, verschilt nog wel van de wrap die uiteindelijk bij de klant van de machine komt. “Proefdraaien bij de klant gaat altijd beter”, weet Van Gelder. “In onze productieruimte is het 16 graden Celsius, bij de klant is het met 7 graden Celsius een stuk koeler. Dat heeft invloed op bijvoorbeeld de structuur van de saus.”
De wraps worden opgerold.
Divisies Bosgraaf Group Bosgraaf Group bestaat uit drie divisies BG Dairy, BG Convenience en BG Service. BG Dairy biedt wereldwijd klantspecifieke oplossingen aan voor kaasverwerkingssystemen. BG Dairy ontwikkelde onder andere een innovatief systeem waarbij de wei die tijdens het persen van de kaas vrijkomt, wordt opgevangen in een zogenoemd weivat. De wei wordt gebruikt voor verwerking in sportdrank of medicijnen. BG Convenience is een tak die in de loop der jaren steeds verder is uitgebreid. Het levert foodsystemen geïntegreerd met klantspecifieke doseerapparatuur voor producten als salades, groenten, sauzen en beleg. BG Convenience maakt bijvoorbeeld systemen waarmee sandwiches volledig automatisch kunnen worden gesmeerd, opgemaakt en verpakt. De derde tak, BG Service, is de overkoepelende divisie van de organisatie die zeven dagen per week zorgt voor 24 uur service & after sales.
De wraps rollen van de band.
Het eindproduct.
eisma voedingsmiddelenindustrie | juni 2013
19-20-21_bosgraafwrap.indd 21
21
27-05-13 16:08
MOCHT ER ’NS EEN DINGETJE ZIJN
DAN HEEFT U DE ZEKERHEID VAN RENAULT PRO+
RENAULT TRAFIC: LAGE KOSTEN PER KILOMETER LAGE KOSTEN PER MAAND: € 240,- FINANCIAL LEASE LAGE AANSCHAFPRIJS: VANAF € 15.590,-
Met de Renault Trafic hoeft u zich nergens druk over te maken. U heeft de zekerheid van lage kosten per kilometer en van PRO+. Met voor elk probleem de perfecte oplossing. Bijvoorbeeld vervangend vervoer en een haal- en brengservice. Zo verliest u nauwelijks tijd. Want tijd is geld.
Alle genoemde maandbedragen en vanafprijzen zijn inclusief het zorgeloos rijden voordeel van € 2.000,- excl. BTW, BPM en kosten rijklaar maken. Trafic vanafprijs van € 240,- per maand is gebaseerd op de Renault Trafic L1H1 T27 dCi 90 Générique. Financial leaseprijs Renault Trafic vanaf € 240,- op basis van Financial Lease via Renault Business Finance met een looptijd van 60 maanden met een rentepercentage van 4,9%. Leaseprijs per 01-04-2013. Financieringsaanbod alleen geldig op nieuwe Renault bedrijfswagen orders t/m 31-08-2013. Maximaal te financieren bedrag
Min./max. 6,8–8,0 l/100km. Reps. 14,7–12,5 km/l. CO2: 178-210 g/km.
100008118 BS 460x300 VU Pro Stier.indd 1
17-05-13 15:22
www.renault.nl
DRIVE THE CHANGE van E 20.000,- (aanbetaling mogelijk, slotbetaling niet mogelijk). Renault Business Finance en Renault Nederland behouden zich het recht voor de actie op elk moment zonder opgave van reden te wijzigen of te beëindigen. Getoonde modellen kunnen afwijken van standaarduitvoering. Drukfouten, prijs- en specificatiewijzigingen voorbehouden. Voor meer informatie en/of de exacte voorwaarden kijk op renault.nl of bel gratis 0800- 0303. Bedragen zijn afgerond op hele euro’s. Rentewijzigingen voorbehouden.
100008118 BS 460x300 VU Pro Stier.indd 2
17-05-13 15:23
NVC-directeur op Foodtech
‘Webretail roept nieuwe vragen op’ Tekst en foto’s: Norbert van der Werff
Leveranciers aan de voedingsmiddelenindustrie presenteerden medio mei op de Foodtech in Rosmalen een breed scala aan machines, instrumenten en diensten. De beurs bood ook gelegenheid tot kennisuitwisseling. Een rondgang over de beurs.
Michaël Nieuwesteeg denkt dat er een nieuwe structuur in de business gaat ontstaan, waarbij de scheidslijn tussen fabrikanten en retailers vervaagt.
Er is een ommezwaai aan de gang in de retail. Sinds de aankopen via internet in zwang zijn geraakt, is het niet langer enkel businessto-consumer, maar evengoed consumer-tobusiness. Dat stelde Michaël Nieuwesteeg, directeur van het Nederlands Verpakkings Centrum (NVC), tijdens een ‘learnShop’ op de beurs Foodtech. Hij ziet kansen voor technologen om in te spelen op de nieuwe realiteit. Nieuwesteeg schetste de geschiedenis van de retail in drie stappen. Aan de hand van een schilderij van Jeroen Bosch uit 1493 van een marskramer, maakte hij duidelijk dat de ‘eerste retailer’ geen goed imago had. Hij toonde 24
ook het Magasin de l’Impératrice in Parijs uit 1885, een winkel waarbij de goederen niet meer naar de mensen werden gebracht, maar waar de consument een winkel bezocht. De derde stap was het grootwinkelbedrijf uit 1958 van The Asquith brothers, inmiddels uitgegroeid tot Asda. “De volumes maakten het goedkoop en de lage prijzen geven volume.” Bij het zelfbedieningsconcept van het grootwinkelbedrijf is het personeel vervangen door verpakte producten. Nu is er een nieuwe fase. Nieuwesteeg toonde een foto van een winkel in het Zuid-Koreaanse Seoul, waarbij het schap niet meer was dan een platte plaat
met een afbeelding van de producten, met daarbij een bestelcode. De directeur van het NVC constateerde dat het point of Purchase niet meer het Point of Sale is en ook niet meer het Point of Delivery, zoals in een supermarkt. Een andere belangrijke verandering is dat als een consument in de winkel niet direct iets van zijn gading vindt, hij naar het volgende schap gaat, maar dat dat op het web een heel ander bedrijf is. Volgens Nieuwesteeg heeft de opmars van webretail meer implicaties. Dat er veel gaat veranderen, is volgens hem duidelijk, al zijn er vooralsnog meer vragen dan antwoorden. “Maar als je de vragen niet stelt, kom je ook niet bij het antwoord.” Ging het er eerst om ervoor te zorgen dat er zoveel mogelijk producten in een omverpakking gingen, nu heeft een consument maar één product besteld. De vraag is dan op welke manier het product efficiënt verpakt kan worden. Hier ligt volgens hem een uitdaging voor de sector. Een andere vraag is hoe er met retourlogistiek wordt omgegaan. Bij Zalando gaat vier van de vijf paar schoenen, tachtig procent dus, weer terug, stelde hij, dus dat is een extra logistieke stroom. En wat als een product beschadigd is. “Zeggen we dan: stuur het maar weer terug?” Consumenten verwachten van retailers en voedingsmiddelenfabrikanten dat ze zo min mogelijk verpakkingsmateriaal gebruiken. Hoe zit dat bij E-tailing? Nieuwesteeg nam de proef op de som en bestelde via internet een shampoo in blokvorm die bekroond is omdat het product zonder verpakking wordt verkocht. De thuisbezorgde shampoo bleek echter omhuld met veel verpakkingsmateriaal… Verkoop De verkoop via internet stelt nieuwe eisen aan verpakkingen. “In een normale winkel staat de zeep niet naast de beschuit. Als je die allebei bestelt, mag de beschuit natuurlijk niet naar zeep smaken.” Dat er een ander logistiek pro-
eisma voedingsmiddelenindustrie | juni 2013
24-25_foodtech.indd 24
27-05-13 16:20
c d v v v t k d k h h d v n m g w p p W v h v n t w d s v “ d v k
I V v m t l k n a b m o h b d n t b D d t d a b
processing equipment ces is, lichtte hij toe aan de hand van het pindakaasaanbod op heimweewinkel.nl, bedoeld voor Nederlanders in den vreemde. Daar is volumevoordeel te halen bij de aanschaf van vijf potten pindakaas, maar uiteindelijk moeten de glazen potten pindakaas gewoon per kilo luchtvracht worden afgerekend. De vraag dient zich aan of die pindakaas beter verpakt kan worden in een lichter, plastic potje of dat het dan niet meer hetzelfde product is. “Kan het ook in een vierkante plastic pot? Ik denk dat we die kant opgaan. Er zijn echt nieuwe verpakkingen nodig. We kunnen op die nieuwe ontwikkelingen inspelen.” Het argument dat daar geen geld voor is, snijdt volgens Nieuwesteeg geen hout. Wereldwijd worden via internet 30 miljoen verpakkingen per dag besteld en dat aantal groeit met tien procent per jaar. Webretail roept meer vragen op. Moet de verpakking dezelfde zijn als in de winkel? In hoeverre moet de verpakking de consument verleiden, wanneer deze de verpakking pas ná aanschaf te zien krijgt. Wat betekent internetverkoop voor de merkbeleving? Nieuwesteeg denkt dat er een nieuwe structuur in de business gaat ontstaan, waarbij de scheidslijn tussen fabrikanten en retailers vervaagt. Hoe dat eruit gaat zien, weet hij niet. “Dat is ‘blurry’, iedereen neemt een deel van de taken op zich en er komt een grotere rol voor fulfillness. Wie de regie gaat voeren? Dat kan ik niet zeggen.” Innovatieplein Voor het eerst was er op Foodtech een innovatieplein, georganiseerd in samenwerking met TOP BV. Bodec uit Helmond presenteerde er de pilotfabriek waar voedingsmiddelenbedrijven scheidings- en droogtechnieken kunnen testen. “Kleine bedrijven beschikken niet over een pilotplant en grote kunnen vaak alleen bepaalde technologieën testen”, legt business development manager Toine Hultermans (zie foto) uit. “Bedrijven testen nu vaak op labschaal en hopen dan maar dat het bij het opschalen goed komt.” De proeffabriek biedt de mogelijkheid de risico’s te beperken door echt te produceren. De producten kunnen ze weer gebruiken om zich op de markt te presenteren, aldus Hultermans. De gebruikte technologie van de Agitated Thin Film Dryer (ATFD) zit tussen sproeidrogen en vriesdrogen in; er wordt gedroogd op een lagere temperatuur dan bij sproeidrogen waardoor de eigenschappen van het product minder aangetast worden. De ATFD kan worden gebruikt voor onder meer plantaardige eiwitten,
gemodificeerd zetmeel en vruchten- en groentesappen. De pilotplant van Bodec is een half jaar operationeel. Het derde kwartaal van dit jaar wordt uitgebreid met een grotere proefinstallatie. Eveneens op het innovatieplein presenteerde CoolWave Processing de PurePulse technologie, een verfijning van Pulsed Electric Field (PEF). Door de milde conservering blijven vitamines en de geur, kleur en smaak van vruchtensappen langer behouden. Mits koel bewaard, worden de sappen tot 21 dagen als vers sap ervaren, legt commercieel directeur Frank Smelting van Coolwave Processing uit. “We kunnen nog verder gaan. Dan is het product microbiologisch nog in orde, maar is het sap niet meer als vers herkenbaar.” Door de milde conservering kunnen producenten hun afzetgebied vergroten van circa 200 tot wel 1500 kilometer. “Dat betekent dat uw markt groeit van 30 miljoen consumenten naar maar liefst 460 miljoen consumenten”, aldus het bedrijf. Quasydoc Quasydoc staat voor quality system documentation. “Het is een volledig webbased kwaliteitssysteem op huurbasis voor onder meer BRC en IFS”, zegt general manager Johan Vandercapellen van VDC Consulting. “Het is een laagdrempelig systeem dat gebruikt kan worden zonder dat een IT-afdeling nodig is. De support gebeurt op afstand.” Volgens Vandercapellen is bijzonder aan dit systeem dat niet alleen de kwaliteitsmanager ermee aan de slag kan, maar iedereen binnen het bedrijf. Er is dan ook geen beperking in het aantal users. De software bestaat naast een basismodule met het beheer van klanten, leveranciers, producten, en productstructuren (recepten) uit zestien modules waaronder: kwaliteitsborging, kwaliteitsmanagement, productie, kwaliteitscontrole en stockbeheer.
Inspectiesysteem DVC toonde een inspectiesysteem om seals en labels van verpakkingen te controleren. De capaciteit ligt bij bijvoorbeeld een vleeswarenverpakking op 180 verpakkingen per minuut. De verpakkingen worden vergeleken met een goedgekeurd voorbeeldexemplaar dat vooraf door de machine gaat en daar door twee camera’s wordt gefotografeerd. Met de machine kan onder meer worden gecontroleerd op de juiste taal en tekst, de THT-datum en de barcode. Bovendien wordt gecontroleerd of de seals goed sluiten. “Het systeem bestaat al acht jaar, maar dit is al de derde generatie”, vertelt sales engineer Erik in ’t Groen (foto) van DVC. Verbeteringen zijn onder meer het touch screen, het grotere scherm en de snellere computer.
Kraan met handdroger In juni komt een nieuwe kraan van Dyson met handdroger op de markt. Lets BV presenteerde de kraan half mei al op de Foodtech. Medewerkers hoeven niet met natte handen van de kraan naar de handdroger omdat die geïntegreerd zijn. Daardoor ontstaat er geen natte vloer, legt Herman van Loosenoord van Lets uit.
eisma voedingsmiddelenindustrie | juni 2013
24-25_foodtech.indd 25
25
27-05-13 16:20
J-Tec levert installaties
Nieuwe fabriek voor babyvoeding Danone Tekst: Jos Verleg (vakblad Bulk) | Foto’s: J-Tec
Danone heeft in Rusland een hypermoderne fabriek neergezet voor de productie van babyvoeding. J-Tec heeft aan de realisatie ervan een belangrijke bijdrage geleverd. Zo maakte het bedrijf uit het Belgische Kapellen voor het ontwerp van de procesinstallaties en randapparatuur bijvoorbeeld gebruik van 3D-technologie. In opdracht van Danone in Istra (in de regio Moskou) werkte J-Tec bij de realisatie van de fabriek samen met het Russische ingenieursbureau GPP-1. De gehele procesinstallatie en de bijbehorende randapparatuur, zoals centrale ontstoffingsinstallatie, vacuüm cleaning en suikermaalmolen, zijn turn key opgeleverd. Via 3D-technologie kon J-Tec de werkprocessen en
productielogistiek visualiseren en optimaliseren, nog voordat de eerste steen was gelegd. Qualification Het project is uitgevoerd volgens het IQ, OQ en PQ-principe (Installation, Operational en Performance Qualification). Hierbij is eerst met Danone als klant afgesproken welke doelstelling met de fabriek moest worden behaald in termen van onder meer productiecapaciteit en productkwaliteit. Op basis van de ‘Performance Qualification’ is vervolgens een plan ontwikkeld voor de operationele invulling van de fabriek, waarin de diverse processtappen en procedures zijn gespecificeerd (de Operations Qualification). Tenslotte is het processchema vertaald in concrete machines, installaties en componenten (de Installation Qualification). Bij de oplevering van de fabriek zijn
met Danone de drie Qualification-fases in omgekeerde volgorde doorlopen, waarbij steeds is gecheckt of aan de gemaakte afspraken is voldaan. Uiteraard is daarbij de Performance Qualification, die werd uitgevoerd onder leiding van Danone met ondersteuning van J-Tec, van cruciaal belang. Hoe sneller een fabriek op specificatie draait, hoe lager de aanloopverliezen voor beide partners. Menglijnen Voor de nieuwe fabriek is in samenwerking met Danone een masterplan ontwikkeld dat voorzag in drie menglijnen, één extruderlijn en één premix voorbereidingsafdeling. Elke menglijn zorgt voor het lossen, doseren, mengen en toevoeren van product naar de verpakkingsmachines. De menglijnen zijn verticaal uitgelegd zodat bij het interne transport
g t d p t m n o z v b
G D z l n m t e i p z w p v m t k d s d
D C v d l s e z h w
De stortvloer waar de big bags worden geleegd.
26
D
eisma voedingsmiddelenindustrie | juni 2013
26-27_j-tecdanone.indd 26
27-05-13 16:20
gebruik kan worden gemaakt van de zwaartekracht. Bij twee menglijnen wordt het product in een ‘bag in box’ (consumentenverpakking) verpakt. Hiertoe staan twee installaties van Rovema opgesteld. De derde menglijn betreft een pre-blendinglijn die met name wordt gebruikt voor de productie van ontbijtgranen. Hierbij worden meerdere (tot zelfs tien) componenten gemengd en afgevuld in een big bag, die later weer wordt gebruikt op een van beide andere mengmijnen. Grondstoffen De grondstoffen voor de menglijnen worden in zakken en big bags aangevoerd en in J-Tec losstations geleegd. De toegevoerde componenten worden via een demontabele valpijp met J-Tec doseerkleppen of via een schroeftransporteur voor poedersuiker gedoseerd in een dubbelassige paddle-menger. De menger is dankzij de grote inspectieluiken en grote capaciteit stofafzuiging eenvoudig toegankelijk, zodat de installatie snel en volledig droog kan worden gereinigd. Vanuit de menger wordt het product in een bufferhopper gestort. De conus van de bufferhopper is zwenkbaar uitgevoerd met het oog op een volledige reiniging en de toegang tot de onderkant van de menger. Suiker wordt toegevoerd in poedervorm, waarbij de gemalen suiker via een apart opgestelde suiker-maalinstallatie en transportsysteem naar de vullijnen wordt getransporteerd. Dubbele weegcellen Conform de geldende standaarden voor de voedselveilige productie van babyvoeding is de menger opgesteld met dubbele weegcellen. Elk weegpunt levert dus twee weeg signalen die in het besturingssysteem met elkaar worden vergeleken om er zeker van te zijn dat elke weegcel correct werkt. Tijdens het productieproces kunnen productmonsters worden genomen. Die monsters worden
De menger boven de bufferhopper.
processing equipment
automatisch vanuit de productielijn in een zak of fles geleid. In verband met inspectie en reiniging is de monstername-apparatuur zodanig ontworpen dat deze in minder dan één minuut volledig kan worden ontmanteld. Extruderlijn De fabriek beschikt voorts over een extruderlijn voor het verwerken van diverse soorten melen tot ontbijtgranen. Op deze lijn worden zowel melanges als enkelvoudige producten gefabriceerd. Om een additionele menger uit te sparen en een zo ‘lean’ mogelijke productielijn te realiseren, is gekozen voor een multifunctionele extruder. De diverse melen worden in-line gedoseerd in een pneumatisch transportsysteem waardoor voorafgaand aan de extrusie, een premix ontstaat. In de mengkamer van de extruder vindt vervolgens een finale, homogene menging plaats. Het geëxtrudeerde product wordt in een schudbed gedroogd en afgekoeld en vervolgens vermalen. Bij de productie van ‘shapes’ kan de maalmolen worden gepasseerd. Het eindproduct wordt afgevuld in big bags en klaargezet voor verwerking op de eerder genoemde menglijnen. Kruisbesmetting met gluten wordt in de extruderlijn voorkomen door enerzijds een speciaal voor dit doel ontworpen CIP-installatie, die op de extruder en het schudbed kan worden aangesloten, en anderzijds door gebruik te maken van speciale, gescheiden transportsystemen: voor gluten en voor non-gluten. Een neutralisatietank zorgt ervoor dat het spoelwater milieuvriendelijk kan worden afgevoerd. Master Batch-lijn In de Master Batch-lijn worden mengsels (vitaminen en mineralen) manueel samengesteld en gewogen en afgevuld in zakken. Deze premix wordt als grondstof toegevoerd aan de beide menglijnen voor de ‘bag in
box’-verpakkingsmachines. Ondanks de tussenkomst van operators is de voedselveiligheid volledig gewaarborgd dankzij een failsafe tracking & tracing-systeem. Automatisering J-Tec beschikt over een eigen team IT-specialisten met grote ervaring in de automatisering en de opstart van productielijnen. Er is daarom voorzien in bewezen oplossingen voor onder meer receptuurbeheer en tracking & tracing. Zo wordt gebruikgemaakt van RFID’s, barcodes en scanners. Ook kunnen toekomstige aanpassingen van de fabriek probleemloos in het modulair opgebouwde automatiseringssysteem worden geïntegreerd. Mede door deze specialisten kon de IQ-, OQ- en PQ-fase vlot doorlopen worden.
Hoogste hygiëne-eisen Danone Baby and Medical is sinds mei 2011 in Rusland werkzaam via dochter OJSC Istra Nutricia Baby Food. De productielijnen in Istra voldoen aan de hoogste hygiëne-eisen. Zo zijn alle installaties ontworpen en geconstrueerd volgens de EHEDGrichtlijnen. Ook is voorzien in diverse technische details die de voedselveiligheid van het proces ondersteunen. Zo is de bekabeling verticaal gepositioneerd en uitgevoerd volgens het ‘single layer/single bounded’-principe. De apparatuur is met het oog op een grondige en snelle reiniging eenvoudig te openen. Bovendien heeft J-Tec, voor de noodzakelijke operator-onafhankelijke voedselveiligheid, voor het big bag-losstation een speciale hygiëne-klep ontwikkeld. Bij het wisselen van big bags is het systeem open en dus gevoelig voor verontreiniging. De aangebrachte klep waarborgt dat er tijdens die wisseling geen vreemde materialen in het proces komen.
De extruderlijn voor de verwerking van diverse
Het geëxtrudeerde product wordt in een schud-
soorten bloem.
bed gedroogd en afgekoeld. eisma voedingsmiddelenindustrie | juni 2013
26-27_j-tecdanone.indd 27
2 7
27-05-13 16:20
Vleesvakbeurs IFFA 2013
Clean label en efficiency Tekst en foto’s: Baukje van der Meer, Tom van der Meer
‘Terug naar de pure smaak van vlees’ en ‘geen overbodige toevoegingen’ waren veelgehoorde kreten op IFFA 2013, vakbeurs voor de vleesverwerkende industrie, die van 4 tot en met 9 mei plaatsvond in Frankfurt. Bij machines stonden ‘efficiency’ en ‘optimalisatie’ centraal. Bizerba presenteerde een serie nieuwe oplossingen voor de industriële vervaardiging en verwerking van vleesproducten. De nieuwe, volautomatische prijsetiketteermachine GLM1evo 200, met een geïntegreerd camerasysteem voor het controleren van etiketten, weegt en etiketteert 200 verpakkingen per minuut. Er is eenvoudig van producten te switchen, dankzij de plug-in labelfunctie met automatische configuratie. Een andere innovatie is de volautomatische A550 snijmachine met geïntegreerde weegfunctie. De machine kan porties van maximaal 300 gram afwegen in beweging. De snijmachine bespaart gemiddeld 15 procent ‘give-away’ op elke gesneden partij vlees. Dunnere folie Hevel Vacuüm, specialist op het gebied van vacuümverpakkingen, kan steeds lichtere plastic verpakkingen produceren, waarbij dezelfde kwaliteit gewaarborgd blijft. De vraag naar lichtere verpakkingen blijft stijgen, merkt het bedrijf. Dunnere folies zijn steeds meer in. Voor de productie van deze verpakkingen is 28
Hevel op zoek gegaan naar andere grondstoffen die zorgen voor dezelfde eigenschappen (zoals rek), maar ook voor een lichtere verpakking. Marel had op de IFFA onder meer de Deboflex. “Bij het uitbenen en verwerken van varkensschouders zijn medewerkers zo’n dertig procent van de tijd bezig met het verleggen en draaien van de producten om er goed bij te kunnen”, meldt Roger Wijngaards. “Met de Deboflex worden de varkensschouders in een handeling opgehangen aan haken en gepositioneerd. Hierdoor neemt de lijnefficiency toe. Medewerkers kunnen hun werk doen zonder de producten steeds te moeten verleggen en kunnen daardoor sneller maar ook ergonomischer werken.” Ander voordeel is dat het werk meer gestructureerd en gestandaardiseerd wordt en dus kan worden verricht door lager ge-
schoolden. Uit het oogpunt van voedselveiligheid neemt de hygiëne toe omdat het vlees minder wordt aangeraakt en bovendien niet meer op de tafel komt. Marel is via Stork van oudsher sterk in pluimveevlees en daar is de hakenlijn niet nieuw, maar nu is het er dus ook voor varkensschouders. De eerste machine is volgens de website van Marel geïnstalleerd bij Compaxo Meat in Zevenaar. Machinefabrikant Boldt uit Bolsward stelde geen noviteiten te hebben. “Wel zijn de bestaande machines op basis van gebruikerservaringen geoptimaliseerd en is het verbruik omlaag gebracht”, zegt Ronald Boonstra van Boldt (foto). Het familiebedrijf dat ruim 35 jaar bestaat, levert onder meer mengers, grinders, hefkiepers en transportbanden voor diverse sectoren, waaronder vlees, vis, agf, maaltijden maar ook petfood.
P T i a r s z a d
eisma voedingsmiddelenindustrie | juni 2013
28-29-30_iffa.indd 28
G G v g d v a t o p k t b s H t p E b O m
27-05-13 16:19
processing equipment Copycats Op de stand van Marel mocht de noviteit Deboflex niet gefotografeerd worden. Verder heeft het bedrijf diverse patenten op de machine lopen. “We moeten wel patenteren vanwege copycats”, stelt Roger Wijngaards van Marel. Of dit om Aziatische bedrijven gaat? Wijngaards: “In de vleesbranche hebben we ook concurrenten binnen West-Europa.” Volgens Ronald Boonstra van Boldt kunnen concurrenten inderdaad kopieën van de machines maken. “Maar doe dat maar. Bij bijvoorbeeld een menger zitten de verschillen toch onderhuids. Wij hebben de machine jarenlang kunnen vervolmaken tot de 2013-uitvoering.” Messe Frankfurt voert sinds 2006 de campagne ‘Messe Frankfurt against Copying’, met onder meer informatie over intellectueel eigendom. Dit om een rechtvaardige business-omgeving te creëren en het namaken van producten en merken te ontmoedigen. De campagne won bij de Mercury Awards in New York een Grand Award in de categorie ‘Campaigns – non profit/ public affairs. Geen extra personeel GEA presenteerde de MultiDrum (foto boven) voor het coaten van producten, als kipnuggets of kippenvleugels. “Coating is moeilijk industrieel te produceren”, zegt Luuc van Lankveld van het bedrijf. “Óf je doet concessies aan het uiterlijk, óf je hebt veel arbeidskrachten nodig.” Met de MultiDrum denkt GEA de oplossing te hebben. De machine blijft compact doordat voor en na de coating geen shaker of extra personeel nodig is om de producten recht te leggen. “Vóór de coating wordt breed geconvergeerd en erná komt het in drie stromen, in drie aparte trommels terecht. Hierdoor is er een perfecte spreiding en coating.” De machine is ook te gebruiken als pre-duster voor crumble coated producten. En omdat er in de machine onderdruk heerst, blijft de droge stof van de coating binnen. Ook is de machine makkelijk schoon te maken.
Provisur Technologies toonde onder meer de TST Super Combi-Dipper 600. Deze machine is bedoeld voor coatings met zowel een hoge als lage viscositeit. Het hygiënisch design (in rvs) zorgt er tevens voor dat er geen platte of scherpe, lastig reinigbare oppervlakken aan zitten. Gedurende het schoonmaken blijven alle componenten op de machine. “Verder is de bedrading flexibel maar degelijk uitge-
voerd”, meldt Tom Tonra van Provisur, “zodat deze goed op zijn plaats blijft.” Provisur is de overkoepelende naam voor machines die het hele productieproces van vlees naar eindproduct beslaan. Het Nederlandse TST (TS Techniek) werd vorig jaar overgenomen. Gezonde snack
Dutch Protein & Service (DP&S) liet een nieuwe, gezonde snack proeven die op het eerste gezicht doet denken aan de bekende kipnugget. Het kiphapje, dat voor de helft uit vlees en voor de andere helft uit groente bestaat, bevat minder zout dan een gewone snack. Fastfoodbedrijven kunnen hiermee inspelen op de vraag naar gezondere voeding. Het hapje is een mooie manier om kinderen meer groente te laten eten en ook voor volwassen is het een gezond tussendoortje, omdat het praktisch geen vet bevat. Nadat de melange van groenten en kip is gemaakt, wordt het gecoat met tempura van vlees en groenten, zoals maïs en wortel. Het gaat na het coaten meteen de welbak in en hoeft dus niet te worden gefrituurd. De coating zorgt voor een krokante bite. In de ‘Raps Bistro’ konden bezoekers vleesen vegetarische gerechten proeven met een Zuid-Amerikaans tintje. Raps, producent van onder meer dressings, sauzen en marinades,
presenteerde een speciale lijn die inhaakt op het WK Voetbal dat in 2014 wordt gehouden in Brazilië. De reeks bestaat uit pittige marinades, dips en exotische kruiden. Akzo Nobel Salt Specialties informeerde over hun oplossing voor natriumreductie in vlees. Op de stand konden bezoekers de verschillen proeven tussen een ‘normale’ gekookte ham en een gekookte ham waarbij gebruik is gemaakt van Suprasel OneGrain. Met de OneGrain-technologie zijn natrium, kalium en aroma samengevoegd in één korrel. Hiermee zijn producten te maken die tot vijftig procent minder natrium bevatten. Akzo Nobel heeft het product op de markt gebracht in samenwerking met Givaudan, dat een speciaal aroma ontwikkelde, waardoor de beleving van vlees optimaal blijft. Rijping in verpakking
Sealpac, specialist van onder meer schalensluitmachines en dieptrekmachines, introduceerde de TenderPac (foto): een verpakking met twee compartimenten. In het ene deel is het vlees vacuüm verpakt. De sappen die tijdens het natuurlijke rijpingsproces aan het vlees worden onttrokken, worden door dunne leidingen afgevoerd naar het gedeelte er-
>>>
eisma voedingsmiddelenindustrie | juni 2013
28-29-30_iffa.indd 29
29
27-05-13 16:20
naast. Het natuurlijke rijpingsproces kan doorgaan als het vlees is verpakt, zodat het een optimale smaak krijgt en zo’n dertig tot veertig dagen houdbaar is. TenderPac is onlangs in Duitsland op de markt gebracht en is naar verwachting binnenkort ook in Nederland verkrijgbaar. Daarnaast bracht het bedrijf onder meer de Easy Lid onder de aandacht: een verpakking met een hersluitbare seal en deksel in één, waardoor 25 procent wordt bespaard op verpakkingskosten. De gasdichte, transparante bakjes zijn verkrijgbaar in verschillende vormen en maten. Clean label was ook belangrijk bij Meatless, producent van 100 procent plantaardige vleesvervangers en -vezels. Met de producten van Meatless, gemaakt van lupine, tarwe of rijst, zijn duurzamere vleesproducten of vegetarische producten te maken. Zo is vlees deels te vervangen door Meatless Textured Rice Fibre (TRF). TRF kan worden gebruikt als vetvervanger of om de sappigheid van het vlees te verbeteren.
IFFA 2013 De beurs die om de drie jaar wordt georganiseerd, was dit keer groter dan ooit: 960 exposanten uit 47 landen presenteerden hun noviteiten verspreid over zes hallen. Nieuw was hal 11, een ruimte speciaal voor verpakkingsproducenten. IFFA trok dit jaar meer dan 60.000 bezoekers. Dat betekende een toename van 2,5 procent.
30
Intertaste, ontwikkelaar van onder meer kruiden en specerijen, coatings, dressings en marinades, presenteerde een uitgebreid assortiment producten zonder onnodige toevoegingen. Het bedrijf, dat ook het merk Degens voert, heeft bijvoorbeeld de reeks Dry Glazemarinades: droge poeders die een meerwaarde geven aan basisvlees, zonder dat er olie hoeft te worden gebruikt. Injecteren en tumblen Vaessen-Schoemaker toonde verschillende oplossingen voor het injecteren en tumblen van vers vlees en gevogelte. De producten vallen allemaal onder het clean label-merk Natuvas. Franklin Mijnhijmer, trainer en docent bij SVO, bereidde op de stand een aantal gerechten, waaronder gevulde kip met VascoFill kaasvulling van Vaessen-Schoemaker. Het Amerikaanse ADM, met een vestiging in Nederland, levert diverse soja-eiwitten aan ingrediëntenleveranciers, kruidenblenders en functionele eiwitblenders in Noord-Amerika en Europa. Nieuw in het assortiment zijn de eiwitten voor hybride droge worsten, knakworsten en hamburgers. “Met name bij de droge worsten, met droge gefermenteerde eiwitten, is dat lastig”, vertelde Roland Snel, technical manager Meat van het bedrijf, “omdat plantaardige eiwitten de eigenschappen veranderen. Zo wordt bijvoorbeeld melkeiwit zacht bij verhitting. De crumble van functionele soja-eiwitten emulgeert goed en geeft bij verhitting een vetachtige perceptie.”
AVO bracht een grote hoeveelheid specialiteiten onder de aandacht, waaronder Lafiness Premium: een assortiment fijne marinadecomposities, verkrijgbaar in de smaken ‘Mediterrane kruiden’, ‘4 Pepers’, ‘Roasted Jalapeño’ en ‘Truffel’. De smaken zijn samengesteld uit hoogwaardige grondstoffen, zonder smaakversterkers en allergenen. Op de beurs werd ook de Spicy Mango geïntroduceerd; een saus die zowel warm als koud kan worden gegeten en goed past in de zomerse keuken. Het is geschikt voor over gebakken of gegrild vlees, maar ook als dip voor fingerfood.
eisma voedingsmiddelenindustrie | juni 2013
28-29-30_iffa.indd 30
27-05-13 16:20
processing equipment
Invriesparameters beïnvloeden eigenschappen voedsel
Cryogeen vriezen Tekst: Adrien Agoulon, in samenwerking met Air Products
De organoleptische eigenschappen van producten na het ontdooien worden vooral bepaald door de invriessnelheid. Cryogeen invriezen is een goede methode om organoleptische achteruitgang (verlies van textuur en uitdroging) in gevoelige voedingsmiddelen zoals vis, fruit en vlees te voorkomen, stelt Air Products.
Door voedsel in te vriezen blijft de kwaliteit behouden. De invriestechnieken worden, net als de handel in bevroren levensmiddelen,
steeds sneller, efficiënter en kosteneffectiever. De klant eist producten van hoge kwaliteit voor wat betreft smaak en voedings-
Tabel 1: Invloed van temperatuur op het percentage bevroren water in vlees/vis
Bevroren water (%) Temperatuur (°C) -5 -10 -20 -30
Gevogelte spiervlees) 74 83 88 89
Mager rundvlees 74 82 87 88
Vis (kabeljauw) 77 84 89 91
waarde, maar wil steeds minder tijd besteden aan het bereiden van maaltijden. Om tegemoet te komen aan die behoeften, is het van belang de achterliggende principes van dit proces goed te begrijpen. Wetenschappelijke gegevens over de invloed van invriestechnologieën op organoleptische kenmerken als smaak, textuur, geur en uiterlijk van gevoelige voedingsmiddelen kunnen daarbij helpen. Bevroren water In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, is bevroren voedsel niet helemaal stabiel. Hoewel het product microbiologisch stabiel is, blijft het gevoelig voor fysische en biochemische reacties, die de organoleptische kwaliteit kunnen aantasten. Dit wordt duidelijker als gekeken wordt naar de hoeveelheid bevroren water die we in verschillende bevroren voedingsmiddelen aantreffen. Laten we als voorbeeld dierlijke producten nemen, zie tabel 1.
>>>
eisma voedingsmiddelenindustrie | juni 2013
31-32-33_cryogeenvriezen.indd 31
31
27-05-13 16:12
In een product als vlees bedraagt het percentage niet-bevroren water bij een gestabiliseerde temperatuur van -20 °C nog altijd meer dan 10 procent van het totale watergehalte van het product. Dit vloeibare deel heeft specifieke kenmerken. Het wordt in toenemende mate verrijkt met verschillende opgeloste stoffen naarmate er meer en meer ijskristallen uit het water worden gevormd. Dit wordt de vriesgeconcentreerde fase genoemd. Tijdens deze fase treedt een groot aantal veranderingen op naarmate de bevroren producten verouderen. In deze fase vindt met name hergroepering van enzymen en hun substraten binnen een beperkt vloeistofvolume plaats, waardoor bepaalde reacties worden versneld ondanks het vertragende effect van de lage temperatuur.
De kinetica van de afname in temperatuur tijdens het invriesproces (en dus de gebruikte invriestechniek) beïnvloedt de kenmerken (aantal en grootte) en de groei van de kristallen: • Nucleatiesnelheid. Dit is het aantal kernen dat per tijdseenheid wordt gevormd. Deze parameter neemt toe met een hogere koelsnelheid. Met elke graad temperatuurverlaging door subkoelen wordt de nucleatiesnelheid bijvoorbeeld met een factor 10 verhoogd. • Groeisnelheid van kristallen. De groei van kristallen is gekoppeld aan het vermogen om warmte te onttrekken aan de plaats waar de ijskristallen worden gevormd (hangt samen met de kenmerken van het product en de temperatuur van het medium). •G rootte van de kristallen. De grootte van de kristallen hangt af van de twee eerder ge-
Afbeelding 1: Invriestijd van een biefstuk voor verschillende invriestechnieken
31-32-33_cryogeenvriezen.indd 32
noemde factoren. Zowel de vorming van een groot aantal kernen als een hoge groeisnelheid bevorderen de vorming van kleine kristallen. In veel gevallen kan de achteruitgang die wordt veroorzaakt door ijs, worden verklaard door de rigiditeit en de grootte van de kristallen in de cellulaire structuur van het voedsel. Deze factoren leiden tot een mechanische druk die de cellulaire structuur van producten zoals vlees, fruit en groenten kan beschadigen. Invriestechnologieën De term mechanische koeling wordt gebruikt voor traditionele vriezers die werken met een dampcompressiecyclus en gewoonlijk een bedrijfstemperatuur hebben tussen -20 °C en -50 °C. Bij cryogeen invriezen wordt gekoeld met behulp van cryogene vloeistoffen zoals stikstof of koolstofdioxide en wordt gewoonlijk een bedrijfstemperatuur lager dan -70 °C gehanteerd. Afbeelding 1 toont de invriestijd (de tijd die nodig is om de temperatuur in het midden van het product van -1 °C naar -7 °C te brengen) van een biefstuk (200 gr, 2 cm dik) voor verschillende invriestechnieken. Door het grote temperatuurverschil tussen product en vriesmedium bij de cryogene techniek wordt een aanzienlijk kortere invriestijd behaald dan met mechanisch invriezen. Deze verschillen in koelkinetica zijn voor een groot deel verantwoordelijk voor de verschillen in de mate van achteruitgang die worden waargenomen in het eindproduct.
27-05-13 16:12
IJskristallen Langzaam invriezen (vriesfront breidt zich uit met een snelheid lager dan 0,2 cm/u) leidt tot de vorming van ijskristallen in de minder geconcentreerde extracellulaire ruimte. De toenemende concentratie van de extracellulaire ruimte (vriesconcentratie) heeft dehydratie van de cellen via osmose tot gevolg. Doordat er intracellulaire vloeistof naar buiten lekt, treedt er verzwakking van het weefsel en verlies van volheid in plantenweefsel op. In tabel 2 worden de kwantitatieve verschillen weergegeven tussen cryogeen invriezen met vloeibaar stikstof, geventileerd mechanisch invriezen en niet-geventileerd mechanisch invriezen. Bij het cryogeen invriezen van sperziebonen bleek de achteruitgang zeer gering terwijl er bij mechanisch invriezen een opmerkelijk kwaliteitsverlies was. De tijd die nodig was om het midden van het product op -20 °C te brengen, was langer dan 30 minuten.
decarboxylatie). De versnelling van deze enzymatische reacties bij langzaam koelen leidt tevens tot een tweede veranderingsmechanisme vanwege de mechanische druk die wordt veroorzaakt door de ijskristallen. Langzame invriestechnieken waarbij het vriesfront zich met een snelheid lager dan 0,2 cm/u uitbreidt, hebben invloed op het aantal en de grootte van de ijskristallen. De grote kristallen die bij langzamere invriescondities worden gevormd, genereren een mechanische druk en vormen scherpe randen die alle cellulaire componenten (bijvoorbeeld celorganellen en celmembranen) beschadigen. Door deze beschadigingen kunnen enzymen en substraten die voorheen gescheiden waren, bij elkaar komen, waardoor verschillende enzymatische reacties kunnen optreden. De organoleptische kwaliteitsfactoren van het vlees die worden beïnvloed door de invriesmethode, zijn met name malsheid, sappigheid en het vermogen om water vast te
Tabel 2: Effect van de invriessnelheid op de perceptuele eigenschappen van sperziebonen
Benodigde tijd om midden van product op -20 °C te brengen < 30 minuten 30 minuten - 2 uur > 12 uur
Perceptuele kenmerken van gekookt product Geen verlies van stevigheid, normale kleur en smaak Verlies van textuur, normale kleur en smaak Verlies van textuur, achteruit- gang van kleur en smaak
Als eerste treedt verlies van textuur op, als gevolg van het verlies aan volheid (gezwollenheid) van de cellen. Door de snelle koeling bij cryogeen invriezen is de vriesconcentratie beperkt en worden er zowel in de intracellulaire ruimte als in de extracellulaire ruimte ijskristallen gevormd. Omdat de hoeveelheid overgedragen koude niet alleen door de vorming van ijskristallen in de extracellulaire ruimte kan worden geabsorbeerd, worden er homogeen verdeeld over de hele matrix kernen gevormd. Door de homogeniteit van de nucleatielocaties blijft het effect van de osmotische druk, en dus het verlies van textuur, beperkt. Schadelijke reacties De mate van achteruitgang in kleur en smaak varieert sterk naar gelang de opslagcondities en de aard van het bevroren product. Toch is het duidelijk dat er door de aanwezigheid van enzymen en hun substraten in een beperkt vloeistofvolume, ondanks de lage temperaturen snelle, schadelijke reacties kunnen optreden. Door snel invriezen (cryogeen invriezen) wordt de omgeving gestabiliseerd doordat de stroming van stoffen door het weefsel wordt beperkt. Vloeistoffasen bevatten daardoor lagere concentraties opgeloste stoffen, met als gevolg een langzamere enzymatische achteruitgang (bijvoorbeeld oxidatie, hydrolyse en
Invriesmethode Cryogeen invriezen (vloeibare stikstof) Geventileerd mechanisch invriezen Niet-geventileerd mechanisch invriezen
houden. Een kortere invriestijd leidt tot betere organoleptische kenmerken, waarbij het vermogen om water vast te houden sterk gekoppeld is aan andere kwalitatieve descriptoren van vlees, zoals malsheid en sappigheid. Uitdroging Tijdens het invriesproces kunnen producten een hoge mate van uitdroging ondergaan, vanwege de sublimatie van oppervlaktewater. Deze uitdroging kan een aanzienlijk gewichtsverlies tot gevolg hebben (in sommige gevallen zelfs tot 10 procent) en de smaak van het product beïnvloeden. Door cryogene invriesprocessen te gebruiken, kan een significante vermindering van deze uitdroging worden bereikt (tot tien keer minder dehydratie) vergeleken met mechanisch invriezen. Tabel 3 geeft de verliezen bij invriezen en ontdooien weer voor de verschillende invriestechnieken. De verliezen zijn hier significant hoger bij het gebruik van een mechanische
vriestunnel (+625 procent bij -20 °C en +300 procent bij –40 °C) dan bij de proef die werd uitgevoerd met cryogeen invriezen. De mate van dehydratie is rechtstreeks gekoppeld aan de tangentiële snelheid van het gas (lucht, N2 of CO2) bij contact met het product. Bij mechanisch invriezen is er een hoge tangentiële snelheid nodig om de benodigde tijd voor het invriesproces te beperken, waardoor er in bepaalde voedingsmiddelen een aanzienlijke dehydratie optreedt. De efficiëntie van de thermische overdracht hangt ook af van het verschil in temperatuur tussen het oppervlak van het product en het invriesgas. Omdat cryogene vriezers bij lagere temperaturen werken, wordt snel invriezen niet alleen bereikt door een hogere tangentiële snelheid. Bovendien wordt de verzadigde dampdruk (de druk waarbij de gasfase en de vaste fase in evenwicht zijn) bij elke 10 graden temperatuurverlaging ongeveer gehalveerd. Omdat cryogene vriezers bij een lagere temperatuur werken, is de verzadigde dampdruk bij deze temperatuur lager en treedt er minder uitdroging op. Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met Air Products, leverancier van cryogene vriestechnologie voor de voedingsmiddelenindustrie. De auteur van het artikel, Adrien Agoulon is afgestudeerd aan de ENSIA (Ecole Nationale Supérieure des Industries Alimentaires). Hij gaf acht jaar lang leiding aan de R&D-afdeling in het technologiecentrum en is sinds 2010 directeur van Agro-Hall, dat bedrijven ondersteuning biedt op het gebied van R&D en innovatieve projecten.
Tabel 3: Gewichtsverlies (in %) voor ham bij verschillende invries- en ontdooiprocessen
Invriezen en ontdooien Tunnel -20 °C en magnetron Tunnel -40 °C en magnetron Vloeibare stikstof en magnetron
Verlies bij invriezen 0,50 0,24 0,08
Verlies bij ontdooien (magnetron) 0,80 0,70 0,58
eisma voedingsmiddelenindustrie | juni 2013
31-32-33_cryogeenvriezen.indd 33
33
27-05-13 16:12
Snoepproducent na de brand
Astra Faam breidt capaciteit uit Tekst en foto’s: Mark Dohmen (vakblad Logistiek Totaal)
Een verwoestende brand maakte dat Astra Faam de productielijnen en interne logistiek opnieuw moest inrichten. Met hulp van MPS Food Logistic Systems kwam de snoepfabrikant de tegenslag in een recordtijd te boven. Inmiddels wordt er weer volop geproduceerd; efficiënter, veiliger en meer ergonomisch.
Met behulp van een lijnlaser wordt gecontroleerd of de retourkratten ook écht leeg zijn.
Tijdens een felle brand, eind 2011, zag Astra Faam in Harlingen (onderdeel van Astra Sweets) een groot deel van haar productie en de intralogistieke installatie in vlammen opgaan. “Na jaren van grondige voorbereiding en veel werk verzetten hadden we nét de laatste aanpassingen in de lay-out voltooid en onze processen verder geoptimaliseerd. Alles was klaar voor verdere groei. Van het ene op het andere moment waren we terug bij af”, blikt plant manager Jan Walstra terug op die zwarte dag. Lang liet de producent van Frisia snoepgoed, zoals de geel-roze spekkies en diverse marshmallow-producten, het hoofd echter niet hangen. Met man en macht werd gewerkt om de tegenslag zo snel mogelijk weer te boven te komen. “Daarbij moesten we natuurlijk wel concessies doen”, vertelt hoofd technische dienst Anne Buwalda.
Jan Walstra (links) en Anne Buwalda: “Van het ene op het andere moment waren we terug bij af.”
Tussenoplossing Om zo snel mogelijk weer te kunnen leveren, werd de productie ondergebracht in een gedeelte van het toenmalige magazijn, dat bij de brand gespaard was gebleven. “Niet de meest ideale locatie, ook omdat het redelijk ver van de diverse nutsvoorzieningen ligt. Maar gezien de omstandigheden was het op dat moment het beste alternatief”, aldus Buwalda. Tussen de nieuwe productielocatie en de verpakkingsafdeling, die ook zonder al te veel kleerscheuren uit de brand was gekomen, werd – als tussenoplossing – een corridor gebouwd, zodat de geproduceerde snoepjes volgens alle food-eisen van A naar B kon worden getransporteerd. “Binnen tien weken konden we weer uitleveren”, vertelt Walstra. “Daarmee bleef de impact van de brand voor onze klanten minimaal.” ‘Overzichtelijk en veilig’ Inmiddels is Astra Faam al ruim een half jaar weer volledig op volle kracht. De periode na de brand is zonder verdere kleerscheuren overbrugd en een compleet nieuwe intralogistieke installatie garandeert een beschikbaarheid van het snoepgoed alsof er nooit iets is gebeurd. Het nieuwe systeem is geleverd door MPS Food Logistics Systems uit
34
Lichtenvoorde, dat het project in een recordtijd afrondde: binnen een half jaar was het nieuwe systeem operationeel. De keuze voor MPS had Astra Faam al gemaakt voordat de brand uitbrak. “We willen zo efficiënt mogelijk produceren”, aldus Buwalda. Enerzijds door uitbreiding van de productiecapaciteit. De nieuwe installatie biedt een grotere capaciteit dan zijn voorganger en is bovendien 30 procent kleiner. Anderzijds hebben we bij de keuze voor dit systeem ook gekeken naar onderhoudsaspecten, veiligheid en ergonomie.” Plant manager Walstra vult aan: “Een keuze voor AGV’s zou een enorme impact hebben gehad op de lay-out. Nu gebeurt vrijwel alle intern transport via conveyorbanen aan het plafond en blijft de werkvloer vrij. Overzichtelijk én veilig.” Tracking & tracing Tijdens een rondleiding wordt duidelijk hoe het nieuwe systeem precies werkt. Nadat de spekjes en marshmallows zijn geproduceerd, wordt het snoepgoed in kratten gestort. Elke krat is voorzien van een unieke RF-tag, waarmee krat en product in het door MPS geleverde warehouse management systeem (WMS) aan elkaar worden gekoppeld, zodat een volledige tracking & tracing mogelijk is.
eisma voedingsmiddelenindustrie | juni 2013
34-35_astrafaam.indd 34
27-05-13 16:17
“ a V k w s g k m t t t d é g
N
b
processing equipment
“Iets wat in onze tak van sport écht uniek is”, aldus Buwalda. Via een transportbaan vervolgen de afgevulde kratten hun weg naar een miniloadsysteem, waar ze door een van de twee kranen, in stapels van twee, twee diep worden opgeslagen. Elke kraan heeft een capaciteit van 160 kratten in én 160 kratten uit per uur, en het miniloadsysteem biedt plaats aan 7000 kratten. Langs dezelfde route worden lege kratten ook weer aangevoerd naar de afvullocaties. Met behulp van een lijnlaser wordt onderweg gecontroleerd of de retourkratten ook écht leeg zijn. “Zelfs het kleinste restje wordt gedetecteerd”, vertelt Buwalda. Mocht een
krat niet leeg zijn, dan wordt deze uitgesluisd en alsnog leeggemaakt voordat hij weer wordt afgevuld. Forse besparingen Het WMS bekijkt welk product op welk tijdstip bij een van de elf verpakkingslijnen moet zijn en geeft die informatie door aan het miniloadsysteem. Daarbij wordt ook de productiedatum gecontroleerd en wordt het snoepgoed volgens het FiFo-principe (first in, first out) uitgeslagen. Bij de verpakkingslijnen worden de kratjes automatisch geleegd. Dat gebeurde voorheen handmatig. En hoewel het product
Nadat de spekjes en marshmallows zijn geproduceerd, worden ze in kratten gestort en via een transport-
licht van gewicht is – een volle krat weegt ongeveer zeven kilo – zorgt het volume toch voor een belastende bezigheid. Per dag worden soms meer dan 3000 kratten geleegd. “Daar hebben we op ergonomisch vlak dus heel wat winst geboekt”, stelt Walstra. “Maar de automatisering bracht meer voordelen: een veiligere werkomgeving door het wegvallen van mobiel intern transport, een verhoging van de efficiency en een besparing op loonkosten van in totaal 16 fte.” Gedwongen ontslagen vielen er niet; de besparing in fte’s werd volledig gerealiseerd door natuurlijk verloop en een afname van het aantal uitzendkrachten.
Het hart van de nieuwe installatie: een miniloadssysteem dat wordt aangestuurd door het door MPS op maat ontwikkelde WMS.
Foutloze werking De nieuwe installatie wordt 24/7 online en op afstand gemonitord. Daarmee is Astra Faam verzekerd van een efficiënte en foutloze werking en zijn er geen eigen monteurs meer nodig om storingen te verhelpen. Overigens heeft de snoepgoedfabrikant zelf ook nog een belangrijk aandeel in die foutloze werking van het systeem. Het meelstof dat wordt gebruikt bij de productie van spekjes dringt door in alle hoeken en gaten. Op den duur verblindt het zelfs de optische sensoren, waardoor uiteindelijk de motoren stilvallen. Naar een idee van Astra Faam wordt nu de retourlucht van de ventielen gebruikt om de optische sensoren schoon te houden. Storingen die in het verleden wel een paar keer per uur voorkwamen behoren nu tot het verleden.
baan naar het miniloadsysteem getransporteerd. eisma voedingsmiddelenindustrie | juni 2013
34-35_astrafaam.indd 35
35
27-05-13 16:17
ISACert start met Compliance+ Module Certificerende instelling ISACert is gestart met de Compliance+ Module, een aanvulling op de bestaande certificatie op basis van een GFSI-goedgekeurde standaard waarmee voedingsmiddelenbedrijven zich op een positieve wijze kunnen profileren. De module geeft invulling aan extra afspraken tussen gecertificeerde bedrijven en hun certificatie-instelling (CI) en maakt het mogelijk dat gecertificeerde bedrijven met een positief resultaat automatisch door de NVWA in de categorie ‘groen’ worden geplaatst. De ISACert Compliance+ Module richt zich op de kenmerken van de organisatie: de rol van het management, bewustzijn en pro-activiteit van personen, openheid en resultaat van de organisatie. Het gecertificeerde bedrijf moet de NVWA toestemming geven om inspectieresultaten door te geven aan de certificatie-instelling en de CI om het auditrapport vrij te geven aan de NVWA. Bovendien verklaart het gecertificeerde bedrijf zich akkoord met de mogelijkheid van een onaangekondigde praktijkaudit bij 5 tot 10 procent van de deelnemers. Ondernemingen komen in het register van deelnemende bedrijven. Ze moeten dan wel een geldig GFSI-voedselveiligheidscertificaat hebben en een positief resultaat halen op alle tien de criteria. De module wordt getest en verder ontwikkeld in een pilotproject. Bedrijven kunnen zich hiervoor aanmelden bij ISACert. Met de pilotgroep wordt de module getest en geoptimaliseerd. De beoordeling vindt gelijktijdig plaats met de reguliere voedselveiligheidsaudit. Meer info: ISACert Nederland Jacob Schilstra
[email protected]
Dymond röntgenserie van Sartorius Sartorius Industrial Weighing introduceert een serie röntgensystemen voor de inspectie van voedingsmiddelen. Met deze systemen is het mogelijk om verontreinigingen te detecteren in verpakte en onverpakte voedingsmiddelen. Bij verpakte producten gaat het onder meer om glas, flessen, blikken, foliepakken en alle overige onbuigzame containers De nieuwe serie omvat vier modellen: de Dymond40, -80, -120 en -S. Elk van deze is gericht op een specifieke applicatie en bijbehorende productafmetingen. Het instapmodel is de Dymond40. Deze modulaire machine is compact en flexibel, zodat deze eenvoudig kan worden geïntegreerd met eventueel bestaande infrastructuur. Voor grotere, gecompliceerdere toepassingen is er de Dymond120. Het vlaggenschip, de Dymond S, heeft een bochtconstructie, waardoor het mogelijk is om de Dymond zonder gordijnen te gebruiken. Producten zonder verpakking hebben dan gegarandeerd geen contact met potentieel onhygiënische oppervlakken. Het is ook mogelijk om een transportband te gebruiken waarmee de producten in één rechte lijn worden aangevoerd. Operators kunnen de machine bedienen zonder dat er enig risico is op blootstelling aan schadelijke straling. Alle Dymond machines zijn vervaardigd uit roestvaststaal en voldoen aan de strengste hygiëne-voorschriften. Meer info: Sartorius www.sartorius.com
36
Draadloze I/O-oplossingen van Advantech Isotron Systems biedt naast het uitgebreide pakket aan serieel en Ethernet gebaseerde I/O modulen nu ook draadloze I/O-oplossingen van Advantech. Er zijn modules met digitale en analoge in- en uitgangen en er is een module met geïntegreerde temperatuur- en luchtvochtigheidsmeting. De modules zijn zeer energiezuinig en de standaard I/O-modules kunnen met een tweetal AA Alkaline batterijen worden gevoed. Hierdoor is voor zowel de voeding als het netwerk geen bekabeling nodig en de levensduur van de batterijen bedraagt circa een jaar, aldus het bedrijf. De netwerken zijn op de IEEE802.15.4 wireless standaard gebaseerd en meerdere typologieën zijn mogelijk (zoals Star, Tree en Mesh). De gateways zijn voorzien van Modbus RTU-communicatie en kunnen hierdoor eenvoudig aan andere apparatuur zoals een operator panel of een SCADA-systeem worden gekoppeld. Advantech heeft een algoritme ingebouwd waarmee wordt gewaarborgd dat de data niet verloren kunnen gaan. Tevens heeft Advantech een ‘event trigger’ ingebouwd zodat een unit in ‘sleep mode’ geen ingangstatusverandering mist. De ADAM-2000 modules worden geleverd met een gratis configuratietool waarmee tevens de signaalsterkte, batterij- en I/O-status kan worden gecontroleerd. Meer info: Isotron Systems www.isotron.eu
‘Wireless Anywhere’ van Yokogawa Met ‘Wireless Anywhere’ introduceert Yokogawa een concept voor het bedrijfsbrede gebruik van ISA100.11a compliant draadloze communicatietechnologie voor monitoring- en besturingsapplicaties. De ISA100.11a-standaard staat garant voor een hoge betrouwbaarheid, flexibiliteiten compatibiliteit met tal van draadgebonden communicatiestandaarden, zoals Foundation Fieldbus, HART en PROFIBUS, stelt Yokogawa. Met het Wireless Anywhere concept stimuleert Yokogawa het gebruik van volledig functionele ISA100.11a draadloze veldsystemen binnen procesomgevingen. De draadloze componenten zijn modulair gemaakt. Eind 2013 verwacht Yokogawa op basis hiervan nieuwe draadloze veldapparatuur met deze componenten te kunnen leveren. Meer info: Yokogawa www.yokogawa.com
I l l z p t h g m v D r o w v t p D g v v s d g n V w d o a T p p g w D g
M I w
eisma voedingsmiddelenindustrie | juni 2013
36-37-39_prodnwsprocessingequipment.indd 36
A v
27-05-13 16:16
processing equipment Analysers Tews meten vocht en dichtheid Inventech Benelux is al meer dan vijf jaar de exclusieve leverancier van Tews Elektronik in de Benelux. De analysers van Tews worden gebruikt voor het meten van zowel vocht als dichtheid in de meest uiteenlopende producten in alle vormen, geuren en kleuren. De gepatenteerde microgolfresonantietechniek meet zowel aan het oppervlak als in de kern van het product het vochtgehalte én de dichtheid. De resultaten van deze meting met de microgolfresonantietechniek worden niet beïnvloed door een variërende dichtheid, vorm of kleur. De analysers beschikken over drie verschillende sensoren, elk met hun specifieke toepassing. Het gaat hier om een vlakke, buis- of vorksensor. Deze sensoren worden ingezet als ingangscontrole van grondstoffen, voor in-line metingen in de productie, kwaliteitscontrole in laboratoria en als kwaliteitscontrole van eindproducten. De analysers worden onder meer ingezet om het vochtgehalte van koffiebonen te bepalen. Het vochtgehalte van koffiebonen is cruciaal bij verwerking en opslag en voor de kwaliteit van het eindproduct. De microgolfresonantietechniek levert een snelle vochtmeting van de koffieboon, zonder dat de bonen vooraf gewogen, gemalen of bewerkt hoeven te worden. De koffiebonen worden niet beschadigd en ook niet verwarmd. Voor kwaliteitscontrole on-line of op het laboratorium wordt een sample van ongeveer 300 gram gemeten in de buissensor. Na de meting worden de koffiebonen opgevangen en kunnen ze verder gebruikt worden voor andere testen omdat de bonen niet zijn beschadigd. Tijdens de metingen wordt de invloed van wisselende producttemperatuur of omgevingstemperatuur gecompenseerd met temperatuursensoren. Specifiek voor de groene koffiebonen Arabica en Robusta kan gebruik worden gemaakt van de vooraf ingestelde kalibraties. De analysers kunnen ook voor een specifiek product gekalibreerd worden.
Meer info: Inventech www.inventech.eu
ValueSpray voor vlees en vis Marel presenteerde op de IFFA in Frankfurt onder meer de ValueSpray. Hier wordt in lijn via spuitnozzles een dunne laag marinade over het vlees gespoten. Omdat de marinade nat, gelijkmatig (ook met grove deeltjes), zeer dun en gericht wordt aangebracht is er minder marinadeverlies. Ook kan de marinade die over is, worden hergebruikt. Bij traditionele dippers is er meer ‘drip’ en kan de overtollige marinade niet worden hergebruikt. De ValueSpray heeft een korte omsteltijd en kan gebruikt worden voor convenienceproducten als filetlapjes, rib eye steaks en pluimveeproducten, zowel met als zonder been en zowel vers als bevroren. De ValueSpray is zuinig en er is maar vijftien liter marinade nodig om aan de slag te kunnen. De machine, die behalve voor vlees ook voor vis gebruikt kan worden, werd een jaar geleden op de markt gebracht met een breedte van 300 millimeter. Nu is een bredere versie van 600 millimeter geïntroduceerd. Meer info: Marel www.marel.com
PLe sensor met montagevrijheid Nieuwe CES-C04 sensoren van Euchner kunnen individueel worden gebruikt of serieel met elkaar worden verbonden. Dit doet geen afbreuk aan het veiligheidsniveau PLe. Deze sensoren kunnen ook deel uitmaken van een keten waarin andere Euchner veiligheidscomponenten zitten, zoals de vergrendelbare CET en MGB. Ook dan blijft PLe gehandhaafd, stelt het bedrijf. De flexibele montage- en detectiemogelijkheden zijn handige opties. De sensoren detecteren langs drie vlakken en de detectieafstanden zijn ruim. Bij de montage kan de positie van het transponderblokje worden afgesteld door middel van sleufgaten. Veiligheidssensoren met transpondertechnologie zijn volgens de onderneming uiterst betrouwbaar waardoor er geen ongewenste machinestops zijn. Meer info: Euchner www.euchner.nl
eisma voedingsmiddelenindustrie | juni 2013
36-37-39_prodnwsprocessingequipment.indd 37
37
27-05-13 16:16
F O O D
M A N A G E M E N T
Doeltreffende Food Defense-oplossingen • Begeleiding bij BRC en IFS certificering; • E-learning training Food Defense bewustwording voor medewerkers; • Training Food Defense implementatie en beheer voor beveiligingscoördinatoren; • Interim Food Defense / Security Manager; • Begeleiding Security Management; • Begeleiding Business Continuïteit Management; • Begeleiding Crisis Management.
Bekijk de E-Learning demo ‘Food Defense’ op www.precon-learning.com
030 - 656 60 10 | Regulierenring 16A, 3981 LB Bunnik @PreconFoodNews |
[email protected] | www.precon-food.nl
Staat u er al in? Ingrediënten en grondstoffen
Bedrijven die hun bekendheid
Wilt u weten hoe
en vindbaarheid willen
ook uw bedrijf kan
optimaliseren, gaan voor goud!
worden vermeld,
Machines, apparatuur en toebehoren / diensten
Bedrijvengids Bedrijvengids
Endress+Hauser B.V. Nikkelstraat 6-12 1411 AK NAARDEN 035-6958611 www.endress.nl
Onderstaand vindt u een praktische (alfabetische) lijst van de bedrijven die momenteel op de online versie op www.evmi.nl staan. Deze pagina’s worden dit jaar regelmatig gepubliceerd. Staat uw bedrijf er nog niet bij?
Gullimex BV Postbus 114 7620 AC BORNE 074-2657788 www.gullimex.com
Op www.evmi.nl/bedrijvengids kunt u de verschillende mogelijkheden hiervoor bekijken.
A Acatris Netherlands BV Rontgenweg 6
B Bakels Senior NV Postbus 44
Bouwpaco BV Voltastraat 22 3771 RZ BARNEVELD 0342-420821 www.bouwpaco.nl
3752 LJ BUNSCHOTEN-
1380 AA WEESP
SPAKENBURG 033-2982034 www.acatris.com
0294-414559 www.bakels-senior.nl
Brenntag Nederland BV
Bakon BV food equipment
Postbus 79 3300 AB DORDRECHT
ACO BV Postbus 217 7000 AE DOETINCHEM
Postbus 166 4460 AD GOES 0113-244330
0314-368280
www.bakon.nl
Bruins BV
Air Products
Barentz N.V. Excelsiorlaan 7-box 2
Postbus 255 2170 AG SASSENHEIM 0252-240040
Postbus 37601 1030 BA AMSTERDAM
B-1930 ZAVENTEM 0032-2725 2430
www.bruins.nl
020-4353535 www.airproducts.nl
www.barentz.com
Van den Burg Eiproducten BV Postbus 220
www.aco.nl
035-5889200 www.brenntag.nl
O P E N
C O N T R O L
Alfa Laval Benelux BV
0416-671400 www.vandenburg.nl
Postbus 9377 4801 LJ BREDA
Bytech
076-5791200 www.alfalaval.com Aminolabs by Eurofood Belgium NV Research Campus 6 B-3500 HASSELT 0032-11281000
Beneo Aandorenstraat 1 B-3300 TIENEN 0032-16801301 www.beneo.com
5100 BC DONGEN 013-5792911
Advies / consultancy
www.ardaghglass.com Avery Dennison BV Postbus 9013 3506 GA UTRECHT 030-2632233 www.machines.averydennison.com Azelis Netherlands Meerpaal 5 4904 SK OOSTERHOUT (NB) 0162-423240
www.bytech.nl
C
Eriks Bv Toermalijnstraat 5 1812 RK ALKMAAR 072 515 15 14 www.eriks.nl
Cimpro Postbus 3196 4800 DD BREDA 076-5317788 www.cimpro.com
Eurofins Food Leeuwarderstraatweg 129 8441 PK HEERENVEEN 088-8310000 www.eurofins.nl
Codrico Rotterdam B.V. Rijnhaven Z.z. 15 3072 AJ ROTTERDAM 010-4845133
F
www.codrico.com
Fa. L.I. Frank Postbus 46 7390 AA TWELLO 0571-272141 www.lifrank.nl
D Dera Sloterweg 258 1171 CX BADHOEVEDORP 020-658008 www.dera.nl
Flavodor Flavours & Fragrances BV Industrieweg 78 5145 PW WAALWIJK 0416-340405 www.flavodor.nl
Dinnissen BV Horsterweg 66 5975 NB SEVENUM 077-4673555 www.dinnissen.nl
Flottweg Nederland BV Nijverheidsweg 23 2102 LK HEEMSTEDE 023-5470800 www.flottweg.nl
Carels Goes BV
www.aminolabs.com Ardagh Glass Benelux Postbus 60
Postbus 401 3500 AK UTRECHT 030-2232330
S Y S T E M S
CIMPRO
5140 AE WAALWIJK
Postbus 81 4460 AB GOES
DSM Nutritional Products
Bito Systems NV Boomsesteenweg 97
0113-236400 www.carelsgoes.nl
Dorpsstraat 4 B-9800 DEINZE
B-2630 AARTSELAAR 0032-38709900
Cargill B.V. -
0032-93811234 www.dsm.com
www.bitosystems.com
Cargill Texturizing Solutions Postbus 499
Bosch Rexroth B.V. Kruisbroeksestraat 1
1500 EL ZAANDAM 075-6501501
5281 RV BOXTEL 041-1651623
www.cargilltexturizing.com
www.boschrexroth.nl
Chr. Hansen Gelderlandhaven 5A
G Geerlofs Koeltechniek BV Postbus 137 2600 AC DELFT 070-3192132 www.grenco.nl
E EBKA-Remis Prins Hendrikweg 3 3941 GC DOORN 06-28070228
Gronfa Procestechniek BV Brinkhorst 14 7207 BG ZUTPHEN 0575-523000 www.gronfa.com
www.remis.de
3433 PG NIEUWEGEIN 030-6019920 www.chr-hansen.com
www.azelis.com
42
H Hahn & Co. Benelux BV, G.C. Hoge Akkers 6 7961 AA RUINERWOLD 0522-263631 www.gchahn.com HAS KennisTransfer Postbus 90108 5200 MA ‘S-HERTOGENBOSCH 073-6923637 www.haskennistransfer.nl Hethon Nederland BV Granaatstraat 50 7554 TR HENGELO (O) 074-2500555 www.hethon.nl Hevea BV Postbus 1 8100 AA RAALTE 0572-341550 www.dunlopboots.com Hosokawa Micron B.V. Gildenstraat 26 7005 BL DOETINCHEM 0314-373333 www.hosokawamicron.nl
Imaje BV Grutterij 14 1185 ZV AMSTELVEEN 020-5457821 www.imaje.nl Improving Quality Liniestraat 1 -A 4051 BN OCHTEN 06-22940774 www.improvingquality.nl IN2FOOD Postbus 93 6920 AB DUIVEN 026-3186704 www.in2food.nl ISACert Nederland Obrechtstraat 28 E 8031 AZ ZWOLLE Tel: 088-4722378 www.isacert.nl
J Jan Dekker International B.V.
I Edisonweg 24-a 3752 LV BUNSCHOTEN 033-2990008 www.idepack.com
Lock Inspection Systems B.V. Daalderweg 17 4879 AX ETTEN-LEUR 076-5030212 www.lockinspection.com
op met Wilma
LSBL Services VOF Galvanistraat 1 6716 AE EDE 0 318 69 69 99 www.lsbl.nl Lubron Waterbehandeling BV Postbus 540 4900 AM OOSTERHOUT 0162-426931 www.lubron.eu
M MasterLab BV Postbus 1 5830 MA BOXMEER 0485-589470 www.masterlab.nl
Zijlstra via 088-
Plein 13-1 1521 AP WORMERVEER 075-6479999 www.jandekker.com
K Krohne Nederland b.v. Postbus 110 3300 AC DORDRECHT 078-6306200 www.krohne.com
Huijbregts Groep Postbus 165 5700 AD HELMOND 0492-596300 www.huijbregts.nl
Idépack Verpakkingsmachines BV
neem dan contact
L Labor Activa BV Postbus 58 4650 AB STEENBERGEN 0167-538913 www.laboractiva.nl
Kroonenburg Advies BV Helftheuvelweg 11 5222 AV ‘S-HERTOGENBOSCH
Mettler-Toledo BV Postbus 6006 4000 HA TIEL 0344 638363 www.mt.com
2944847 of
MPS Meat Logistics B.V. Albert Schweitzerstraat 33 7131 PG LICHTENVOORDE 0544-390500 www.mps-group.nl
073-6222867 www.kroonenburgadvies.nl
eisma voedingsmiddelenindustrie | maart 2013
eisma voedingsmiddelenindustrie | maart 2013
EVMI_bedrijvengids_.indd 42
Illycaffè Nederland B.V. Mijlweg 12 3295 KH ‘S-GRAVENDEEL 078-6738888 www.illy.com
04-03-13 16:19
EVMI_bedrijvengids_.indd 43
43
04-03-13 16:19
[email protected].
www.evmi.nl/bedrijvengids
processing equipment Efficiënt produceren instantkoffie CMYK Ltd. in Thailand is exclusieve co-fabrikant van Nestlé en is gespecialiseerd in het produceren en verpakken van instantkoffie en -thee. Direct vanaf de oprichting in 2001 is Lindor uit Dordrecht de strategische partner van CMYK voor mengers voor de verschillende productielijnen. In Azië worden veelal lintmengers gebruikt, maar met de Lindor-mengers is er een aanzienlijke verkorting van de mengtijd, betere en snellere reiniging en een betere kwaliteit van het eindproduct, stelt het bedrijf. Voor het mengproces van koffiepoeder worden verschillende L1000 Lindor-mengers gebruikt. Deze mengers zijn goed voor een batchvolume van 1000 liter of 500 kilo product en een productie van 5000 kg/u. Verder zijn Lindor-mengers geïnstalleerd in de productielijnen voor andere instant dranken zoals ice tea en lemon tea. In totaal produceert deze fabriek in Thailand miljoenen tonnen ‘3 in 1 Coffee’ (instantkoffie) en instant thee (ice tea, lemon tea, en dergelijke) per jaar voor de Aziatische markt. CMYK heeft het proces in samenwerking met Lindor en AMH Technologies (het engineeringbedrijf dat de twee laatste lijnen heeft ontworpen en gebouwd) geoptimaliseerd om acht tot tien batches per uur te kunnen verwerken. Dat is mede mogelijk door een netto mengtijd van slechts twee minuten per batch. Door het ‘gentle touch’ mengprincipe raken de poederdeeltjes niet beschadigd. Hierdoor is het eindproduct beter oplosbaar, is er minder stof en blijft het poeder ‘losser’. De productlijn van CMYK bestaat uit ‘3 in 1 Coffee’, ‘Coffee Mate’ en diverse andere Nestlé-dranken. In Azië verwijst de merknaam ‘3 in 1 Coffee’ naar de drie producten die gecombineerd worden in het eindproduct, namelijk instant koffiepoeder, melkpoeder (of creamer) en suiker. Sinds september 2012 is deze koffievariant onder de naam Nescafé 3 in 1 ook in Nederland te koop. Meer info: Lindor www.lindor.nl
Schokbestendige digitale drukdozen Dosco levert de nieuwe generatie schokbestendige digitale drukdozen voor industriële toepassingen van Eilersen. De drukdozen tolereren tot 1000 procent overbelasting en hebben een hoge nauwkeurigheid en een hoge meetsnelheid. De dozen zijn van rvs en ATEX-gecertificeerd voor gas- en stofzones 1, 2, 21 en 22. De digitale drukdozen van het fabrikaat Eilersen zijn gebaseerd op het capacitieve meetprincipe, waarin een keramieken sensor is gemonteerd. Omdat de drukdozen geen bewegende onderdelen bevatten en de sensor niet in contact staat met de drukdoosconstructie, tolereert deze een zeer hoge overbelasting en zijwaartse belasting. Bovendien zijn de drukdozen niet gevoelig voor torsie. De drukdozen zijn hermetisch afgesloten (IP68/IP69K), wat een waterdichte bescherming voor zware industriële toepassingen waarborgt. Eilersen digitale drukdozen kunnen van een paar milligram tot 500 ton meten, waardoor er een schokbestendige drukdoos is voor iedere industriële toepassing. De Eilersen digitale drukdozen beschikken over plug-and-play installatie omdat de drukdozen vooraf gekalibreerd zijn. De belasting wordt direct in gram, kilogram, ton of Newton weergegeven, waardoor de noodzaak van een kalibratie on-site vervalt. Er zijn elektronische modules beschikbaar voor het omzetten van de RS485 output van de Eilersen digitale drukdozen naar een groot aantal industriële interfaces (Profibus-DP, DeviceNet, EtherNet/IP, Modbus, RS232, 4-20mA, 0-10VDC). Meer info: Dosco Sales & Engineering B.V. www.dosco.nl
Detecteerbare doppen en nippels Producent van voedselveilige smeermiddelen Rocol heeft doppen en spuitnippels geïntroduceerd voor aerosol spuitbussen die ‘metaal-detecteerbaar’ zijn. Deze doppen en spuitnippels, die horen bij het Foodlube-assortiment, bieden een betere bescherming tegen vervuiling met vreemde voorwerpen tijdens het verwerken van voedsel en dranken, stelt het bedrijf. “De toevoeging van DETEX-doppen en -nippels vormt een belangrijke stap om voedsel- en drankenproducenten te helpen in het voorkomen van kostbare productietijdverlies, terugroepacties voor producten en het risico van reputatieschade”, zegt Joanne Ferguson, marketingmanager bij Rocol. De doppen en spuitnippels zijn gemaakt van veilige materialen die door de Amerikaanse Food and Drug Administration geschikt worden geacht voor gebruik in voedselverwerkende bedrijven. Voor de doppen en spuitnippels loopt een patentaanvraag. De Foodlube producten zijn beschikbaar voor een breed spectrum aan toepassingen binnen bedrijven in de voedsel-, dranken- en schoonmaakindustrie. Het Foodlube-assortiment omvat volledig synthetische olies, geschikt voor gebruik in hydraulische, luchtcompressor- en persluchtsystemen. De individuele smeermiddelen zijn allemaal NSF H1-geregistreerd, wat betekent dat zij onafhankelijk onderzocht en veilig bevonden zijn voor gebruik in apparatuur voor voedsel- en drankenproductie. Meer info: Rocol www.rocol.com
eisma voedingsmiddelenindustrie | juni 2013
36-37-39_prodnwsprocessingequipment.indd 39
39
27-05-13 16:16
SmartSens maakt transmitters overbodig
Analysesensor krijgt ingebouwde transmitter Tekst: Tom van der Meer | Foto’s: Krohne, Tom van der Meer
Transmitters zorgen in productieomgevingen dikwijls voor problemen. Ze zijn onjuist geinstalleerd, bekabeld of geconfigureerd en gaan ook altijd op de meest ongelegen momenten stuk. Krohne komt daarom met SmartSens, waarbij de transmitter is ingebouwd in de sensor.
Bij de productie van bijvoorbeeld vruchtensappen, frisdranken, zuivel of kaas meten analytische sensoren zaken als pH-waarden, maar ook het gehalte aan vet, eiwit, lactose en droge bestanddelen. Een transmit-
Goodbye transmitters SmartSens is volgens Wolfgang Babel, managing director van Krohne Analytics (foto), het eerste concept dat via gestandaardiseerde veldbus een directe verbinding van een analytische sensor met het procesbesturingssysteem mogelijk maakt. Het werd in april geïntroduceerd op de industriebeurs Hannover Messe, met een afvalcontainer vol transmitters, omdat het concept volgens het bedrijf transmitters overbodig maakt. Meer info: www.goodbye-transmitters.de.
ter zendt de signalen van de sensor door naar het controlesysteem van de productie. In dit geheel is de transmitter vaak de zwakste schakel. Het apparaatje blijkt als intermediair tussen de sensor en het besturingssysteem de belangrijkste bron van fouten te zijn. Temperatuur, vochtigheid (corrosie) en omgevingscondities als vervuiling zorgen ervoor dat analysesensoren hun accuratesse verliezen en daardoor schoongemaakt, opnieuw gekalibreerd en uiteindelijk vervangen moeten worden. De meeste analysesensoren gebruiken analoge technologie. Hierdoor moeten ze samen met de transmitter ter plaatse gekalibreerd worden, zelfs als de meetpunten elders of op moeilijk bereikbare plekken zitten. Onnodig te zeggen dat dit voor het kalibreren verre van
ideale omstandigheden zijn en dat de kans op onjuiste waarden in het gehele systeem dus zal toenemen. Snel inpluggen Krohne heeft, om dit te verbeteren, SmartSens op de markt gebracht. Bij SmartSens is de transmitter verkleind en ingebouwd in de kop van de sensor zelf, zodat aparte, externe transmitters niet meer nodig zijn. SmartSenssensoren zijn digitale sensoren die offline, van op afstand (in gecontroleerde omgevingen, bijvoorbeeld in een lab, maar ook met handhelds) gekalibreerd kunnen worden. De sensoren slaan de kalibratiegegevens op en kunnen in de productieomgeving snel weer ingeplugd worden. Voor offline kalibratie kan de sensor direct met de pc verbonden worden.
Wereldwijd familiebedrijf Krohne is producent en leverancier van complete meetoplossingen voor industriële procesinstrumentatie (flow-, druk-, niveau- en temperatuurmeters en analyse-instrumenten). Het familiebedrijf startte in 1921 in Duisburg en is nu wereldwijd actief met eigen productielocaties in tien landen, waaronder Nederland (in Dordrecht). Krohne ziet de omzet gestaag groeien en haalde vorig jaar een omzet van 448 miljoen euro, vooral in de sectoren olie, gas, chemie en water. Het bedrijf telt 3096 medewerkers, waarvan 260 in R&D.
O d d W K p t l e
G
e
40
eisma voedingsmiddelenindustrie | juni 2013
40-41_krohne.indd 40
27-05-13 16:15
processing equipment
Een deel van het SmartSens-assortiment, met achteraan de SmartSens Cond 7200, de rvs-uitvoering voor de voedingsmiddelenindustrie.
Omdat de kalibratie offline en niet in de productieomgeving plaatsvindt, wordt de levensduur van de sensoren vier keer langer, stelt Wolfgang Babel, managing director van Krohne Analytics, bij een bijeenkomst voor de pers in Heidelberg. De ingebouwde transmitter staat niet meer bloot aan vocht en vervuiling en gaat dus langer mee. Daarnaast is er een betere ‘total cost of ownership’ omdat de
prijs gehalveerd wordt, vooral omdat er geen externe transmitters meer zijn die elke keer vervangen moeten worden. Het kalibreren in een gecontroleerde omgeving en minder interfaces zorgen er bovendien voor dat de meetresultaten nauwkeuriger zijn en dat de zuiverheid van het product dus hoger is, omdat gewerkt kan worden met exactere hoeveelheden van de ingrediënten.
Günter Pinkowski, vice-president marketing van Krohne, meet in een testopstelling de pH-waarde van cola
Rvs voor in food Het productassortiment SmartSens-sensoren omvat diverse typen die alle speciaal zijn toegerust voor gebruik in de verschillende sectoren, zoals farma, chemie en water(zuivering). In de voedingsmiddelenindustrie, waar strikte regels rond hygiëne gelden, wordt de SmartSens Cond 7200 met corrosiebestendige rvselektroden en -stekkerverbindingen toegepast. De sensoren van de SmartSens-serie zijn gemakkelijk te gebruiken binnen bestaande procesomgevingen. Ze passen volgens het bedrijf in meer dan 98 procent van de gangbare procesarmaturen.
Potentie voor groei De sector Food & drink (voedingsmiddelenindustrie) is binnen de sectoren waar Krohne actief is nog maar een kleine speler. Volgens vice-president marketing Günter Pinkowski haalt het bedrijf er zo’n 5 à 7 procent van de omzet, onder meer bij fabrikanten van bier, sappen en zuivelproducten. Krohne heeft afnemers als Unilever, Coca-Cola Enterprises, Tate & Lyle, DSM, Akzo Nobel, Lactalis en Syngenta. “Er ligt in deze sector potentieel voor groei”, aldus Pinkowski. “Analytics zal ons daarbij helpen.”
en cola light.
eisma voedingsmiddelenindustrie | juni 2013
40-41_krohne.indd 41
41
27-05-13 16:16
Bedrijvengids Onderstaand vindt u een praktische (alfabetische) lijst van de bedrijven die momenteel op de online versie op www.evmi.nl staan. Deze pagina’s worden dit jaar regelmatig gepubliceerd. Staat uw bedrijf er nog niet bij? Op www.evmi.nl/bedrijvengids kunt u de verschillende mogelijkheden hiervoor bekijken.
A ACO BV Postbus 217 7000 AE DOETINCHEM 0314-368280 www.aco.nl Azelis Netherlands Meerpaal 5 4904 SK OOSTERHOUT (NB) 0162-423240 www.azelis.com
B Bakels Senior NV Postbus 44 1380 AA WEESP 0294-414559 www.bakels-senior.nl Barentz N.V. Excelsiorlaan 7-box 2 B-1930 ZAVENTEM 0032-2725 2430 www.barentz.com
Beneo Aandorenstraat 1 B-3300 TIENEN 0032-16801301 www.beneo.com
Bito Systems NV Boomsesteenweg 97 B-2630 AARTSELAAR 0032-38709900 www.bitosystems.com
42
Bosch Rexroth B.V. Kruisbroeksestraat 1 5281 RV BOXTEL 041-1651623 www.boschrexroth.nl Bouwpaco BV Voltastraat 22 3771 RZ BARNEVELD 0342-420821 www.bouwpaco.nl Brenntag Nederland BV Postbus 79 3300 AB DORDRECHT 035-5889200 www.brenntag.nl Van den Burg Eiproducten BV Postbus 220 5140 AE WAALWIJK 0416-671400 www.vandenburg.nl
C Cargill B.V. Cargill Texturizing Solutions Postbus 499 1500 EL ZAANDAM 075-6501501 www.cargilltexturizing.com Chr. Hansen Gelderlandhaven 5A 3433 PG NIEUWEGEIN 030-6019920 www.chr-hansen.com
O P E N
C O N T R O L
S Y S T E M S
CIMPRO Cimpro Postbus 3196 4800 DD BREDA 076-5317788 www.cimpro.com
Codrico Rotterdam B.V. Rijnhaven Z.z. 15 3072 AJ ROTTERDAM 010-4845133 www.codrico.com
D Dinnissen BV Horsterweg 66 5975 NB SEVENUM 077-4673555 www.dinnissen.nl
E Endress+Hauser B.V. Nikkelstraat 6-12 1411 AK NAARDEN 035-6958611 www.endress.nl
Eriks Bv Toermalijnstraat 5 1812 RL ALKMAAR 072 515 15 14 www.eriks.nl
F Fa. L.I. Frank Postbus 46 7390 AA TWELLO 0571-272141 www.lifrank.nl
G DNV Business Assurance Zwolseweg 1 2994 LB Barendrecht Tel: 010-2922700 www.dnvba.nl
Geerlofs Koeltechniek BV Postbus 137 2600 AC DELFT 070-31921 www.grenco.nl
DSM Nutritional Products Dorpsstraat 4 B-9800 DEINZE 0032-93811234 www.dsm.com
eisma voedingsmiddelenindustrie | juni 2013
_EVMI_bedrijvengids_.indd 42
27-05-13 11:20
ISACert Nederland Obrechtstraat 28 E 8031 AZ ZWOLLE 0031 (0) 88-4722378 www.isacert.nl
Gullimex BV Postbus 114 7620 AC BORNE 074-2657788 www.gullimex.com
H Hethon Nederland BV Granaatstraat 50 7554 TR HENGELO (O) 074-2500555 www.hethon.nl
J Jan Dekker International B.V. Plein 13-1 1521 AP WORMERVEER 075-6479999 www.jandekker.com
M MasterLab BV Postbus 1 5830 MA BOXMEER 0485-589470 www.masterlab.nl
Krohne Nederland b.v. Postbus 110 3300 AC DORDRECHT 078-6306200 www.krohne.com
Kroonenburg Advies BV Helftheuvelweg 11 5222 AV ‘S-HERTOGENBOSCH
073-6222867 www.kroonenburgadvies.nl
Mettler-Toledo BV Postbus 6006 4000 HA TIEL 0344 638363 www.mt.com
MPS Meat Logistics B.V. Albert Schweitzerstraat 33 7131 PG LICHTENVOORDE 0544-390500 www.mps-group.nl
I Illycaffè Nederland B.V. Mijlweg 12 3295 KH ‘S-GRAVENDEEL 078-6738888 www.illy.com Imaje BV Grutterij 14 1185 ZV AMSTELVEEN 020-5457821 www.imaje.nl Improving Quality Liniestraat 1 -A 4051 BN OCHTEN 06-22940774 www.improvingquality.nl IN2FOOD Postbus 93 6920 AB DUIVEN 026-3186704 www.in2food.nl
N
Nederlandsch Octrooibureau Jan Willem Frisolaan 13 2517 JS ‘S-GRAVENHAGE 070-3312598 www.nlo.nl
K
Hosokawa Micron B.V. Gildenstraat 26 7005 BL DOETINCHEM 0314-373333 www.hosokawamicron.nl Huijbregts Groep Postbus 165 5700 AD HELMOND 0492-596300 www.huijbregts.nl
Lubron Waterbehandeling BV Postbus 540 4900 AM OOSTERHOUT 0162-426931 www.lubron.eu
L Labor Activa BV Postbus 58 4650 AB STEENBERGEN 0167-538913 www.laboractiva.nl Lock Inspection Systems B.V. Daalderweg 17 4879 AX ETTEN-LEUR 076-5030212 www.lockinspection.com LSBL Services VOF Galvanistraat 1 6716 AE EDE 0 318 69 69 99 www.lsbl.nl
Nutrilab BV Postbus 7 4284 ZG RIJSWIJK 0183-446305 www.nutrilab.nl
O O. P. & P. Product Research BV Burg. Reigerstraat 89 3581 KP UTRECHT 030-2516772 www.opp.nl Oxoid BV Postbus 134 1170 AC BADHOEVEDORP 020-4106500 www.oxoid.com
P Munters BV Postbus 655 2400 AR ALPHEN AAN DEN RIJN 0172-421600 www.munters.nl
Paardekooper Postbus 1552 3260 BB OUD-BEIJERLAND 0186-648222 www.paardekooper.nl PACCOR Netherlands B.V. Watergoorweg 69 3861 MA NIJKERK 088-5790900 www.paccor.com Pedak Meettechniek BV Postbus 3030 6093 ZG HEYTHUYSEN 0475-497424 www.pedak.nl
eisma voedingsmiddelenindustrie | juni 2013
_EVMI_bedrijvengids_.indd 43
43
27-05-13 11:21
Pietercil Delby’s N.V. Vitseroelstraat 74 B-1740 TERNAT 0032-25838100 www.pietercil.com
Remia C.V. Dolderseweg 107 3734 BE DEN DOLDER 030-2297911 www.remia.nl
Rudolf Vermeulen Bonbons BV Willebrorduslaan 1-3 5581 GA WAALRE 040-2212360 www.rudolfvermeulenbonbons.com
Schobbers BV, H. CH. Vasco da Gamaweg 8 5928 LD VENLO 077-3969120 www.schobbers.nl
Pillopak BV Postbus 8 6960 AA EERBEEK 0313-676211 www.pillopak.nl
Remmers Bouwchemie BV Postbus 142 7900 AC HOOGEVEEN 0528-229333 www.remmerbouwchemie.nl
Ruig & Zonen BV Zuideinde 235 1511 GE OOSTZAAN 075-6847300 www.ruig.nl
Schouten wijn & gedistilleerd import BV Tasmanstraat 131-135 2518 VM ‘S-GRAVENHAGE 070-3454202 www.schoutenimport.nl
Précon Food Management BV Postbus 26 3980 CA BUNNIK 030-6566010 www.precon-food.nl Puratos Nederland Industrieweg 1 4762 AE ZEVENBERGEN 0168-326260 www.puratos.nl
S Heeft u al een gratis abonnement op de digitale nieuwsbrief van EVMI ? Ga naar de website en registreer u !
R Ranks Meel BV Postbus 16 4233 ZG AMEIDE 0183-606200 www.ranksmeel.nl
Ravoska Kaas Import Donau 86-88 2491 BC DEN HAAG 070-3012760 www.ravoska.com Refresco Benelux B.V. Oranje Nassaulaan 44 6026 BX MAARHEEZE 0172-630630 www.refresco.nl
44
Sara Lee Household & Body Care Nederland BV Postbus 2 3500 CA UTRECHT 030-2978700 www.saralee.com SATO Benelux Techniekweg 1-B 3481 MK HARMELEN 0348-444437 www.satoeurope.com
Rittal BV Postbus 246 6900 AE ZEVENAAR 0316-591911 www.rittal.nl Raps Benelux Postbus 369 5680 AJ BEST 0499-373525 www.raps.com
Sanders Vleeswaren BV Risseweg 24 6004 RM WEERT 0495-452300 www.sandersvleeswaren.nl
Roem van Yerseke B.V. Groeninx van Zoelenstraat 35 4401 KZ YERSEKE 0113-577700 www.roemvanyerseke.nl Roma Nederland BV Postbus 59 4940 AB RAAMSDONKSVEER 0162-512012 www.romaned.nl Royaan B.V. Hoge Maat 8 3961 NC WIJK BIJ DUURSTEDE 0343-596659 www.royaan.nl
Sauter Wijnen Withuisveld 16 6226 NV MAASTRICHT 043-3637799 www.sauterwijnen.nl SCA Hygiëne Products BV Postbus 670 3700 AR ZEIST 030-6984600 www.sca.com
Schouw Informatisering B.V. Postbus 435 4870 AK ETTEN - LEUR 076-5042520 www.schouw.org Senzora BV Postbus 104 7400 AC DEVENTER 0570-683333 www.senzora.com Sfinc Jadico Netherlands Linschotenstraat 93 NL-3044 AV ROTTERDAM (0)10 462 66 00 www.sfincgroup.eu Siebrand B.V. Postbus 121 8260 AC KAMPEN 038-3313041 www.siebrand.nl Silletti Vof Veldweg 16 5321 JE HEDEL 073-5992298 www.silletti.nl
Schaap Holland B.V. Postbus 7 8256 SB BIDDINGHUIZEN 0321-335050 www.schaapholland.com Scharff Techniek BV Atoomweg 51 3542 AA UTRECHT 030-2410972 www.scharfftechniek.nl Schmitt Söhne Nederland Baansestraat 14-B 5825 BX OVERLOON 0478-649162 www.schmitt-soehne.com
Silliker Netherlands B.V. Postbus 153 6710 BD EDE 0318- 649444 www.silliker.nl Simac QuadCore BV De Run 1101 5503 LB VELDHOVEN 040-2582100 www.simacquadcore.nl
eisma voedingsmiddelenindustrie | juni 2013
_EVMI_bedrijvengids_.indd 44
27-05-13 11:21
SKF Nederland Postbus 1275 3430 BG NIEUWEGEIN 030-6075957 www.nederland.skf.com
Sunware BV Postbus 5135 5004 EC TILBURG 013-5703200 www.sunware.nl
Trapo Nederland BV Merwedeweg 7-5 3621 LP BREUKELEN 0346-264174 www.trapo-group.com
SKM Europe BV Ridderplantsoen 7 3523 HV UTRECHT 030-2325846 www.skmegg.com
SVZ - International BV Postbus 27 4870 AA ETTEN-LEUR 076-5049494 www.svz.com
Trianon Productie B.V. Spaanderstraat 12 5348 LA OSS 0412-646760 www.trianon.nl
Sloten BV Postbus 474 7400 AL DEVENTER 0570-639999 www.sloten.com
T Tandex Districenter Anthonie Fokkerstraat 18 3772 MR BARNEVELD 0342-404880
Tricotbest BV Vliegeren 14 5683 KL BEST 0499-374044
SoFine Foods BV Postbus 30050 6370 KB LANDGRAAF 045-5338240 www.sofine.nl
Triumfus Onion Products Trading BV Postbus 1 4430 AA ‘S-GRAVENPOLDER 0113-315050 www.toponions.nl
Soubry Nederland BV Postbus 290 3720 AG BILTHOVEN 030-2291616 www.soubry.com
Twenteland Eieren Kerkstraat 2 7496 PC HENGEVELDE 0547-333252 www.twentelandeieren.nl
Spraybest Europe BV Zwanenburgerdijk 335 1161 NN ZWANENBURG 020-4976780 www.spraybest.nl St. Christoffel Bierbrouwerij BV Metaalweg 10 6045 JB ROERMOND 0475-341447 www.christoffelbier.nl Starbucks Manufacturing EMEA B.V. Postbus 58081 1040 HB AMSTERDAM 020-4076400 www.starbucks.com Strogoff Vleesgrootverbruik BV Postbus 62 1740 AB SCHAGEN 0224-272040 www.strogoff.nl Suiker Unie Postbus 100 4750 AC OUD-GASTEL 0165-525252 www.suikerunie.nl
Tebodin Netherlands B.V. Postbus 16029 2500 BA Den Haag 070-3480911 www.tebodin.com
Ten Have Koffiebranderij & Theepakkerij Postbus 51 7400 AB DEVENTER 0570-630900 www.tenhavekoffie.nl Thieme’s Echte Thee BV Tappersweg 12 2031 ET HAARLEM 078-6158618 www.theecultuur.nl Toradja Prince Weijpoort 18 2415 BV NIEUWERBRUG 0348-688090 www.koffietuin.nl TQC BV Molenbaan 19 2908 LL CAPELLE A/D YSSEL 0180-631344 www.tqc.eu
U
V VAF Instruments BV Vierlinghstraat 24 3316 EL DORDRECHT 078-6183100 www. vaf.nl Vaisala GmbH Adenauerallee 15 D-53111 BONN 0049-228249710 www.vaisala.com Van Delft Biscuits BV Postbus 365 3840 AJ HARDERWIJK 0341-411624 www.vandelftbiscuits.nl Van den Berg Good in Food Koopvaardijweg 21 4906 CV OOSTERHOUT NB 0162-476161 www.bergfood.nl Van der Meulen Meesterbakkers Mounebuorren 24- 32 9074 CK HALLUM 0518-438200 www.demeesterbakkers.nl
Unifine Industry Postbus 5631 3297 ZG PUTTERSHOEK 078-6762344 www.unifine.com
Van der Poel Desserts BV Postbus 103 7550 AC HENGELO OV 074-2505577 www.vanderpoeldesserts.nl
Union Edelchocolade BV Paul Krugerkade 45 2021 BN HAARLEM 023-5251750 www.unionchoc.nl
Van der Staay Venlo Postbus 23 5900 AA VENLO 077-3896666 www.staay.nl
Unipharma V.O.F. Postbus 57 4330 AB MIDDELBURG 0118-434400 www.unipharma.nl
Van Dijk Banket BV Postbus 13 8064 ZG ZWARTSLUIS 038-3866833 www.vandijkbanket.nl
Unitall BV / Epifine Postbus 273 2700 AG ZOETERMEER 079-3441180 www.epifine.com
Van Houtum Papier B.V. Boutestraat 125 6071 JR SWALMEN 0475-507300 www.vanhoutum.nl
Uticon Ingenieursgroep Beemdstraat 3 5653 MA EINDHOVEN 040-2974600 www.uticon.nl
Van Pelt Vlees Groep B.V./ Zeeuwse Vleeshandel B.V. Elektraweg 15 4338 PK MIDDELBURG 0118-637336 www.vanpeltvleesgroep.nl
Vo
nie
vo
ind
ww
eisma voedingsmiddelenindustrie | juni 2013
_EVMI_bedrijvengids_.indd 45
45
27-05-13 11:21
46
Van Ruiten Foodpack Veenderveld 110 2371 TX ROELOFARENDSVEEN 071-3319010 www.ruitenfoodpack.nl
Verduijn’s Fine Biscuits Postbus 19 4510 AA BRESKENS 0117-381796 www.verduijn.nl
Vleeswaren van de Laar Postbus 3026 6460 HA KERKRADE 045-5453277 www.vandelaar-vleeswaren.nl
Wendjoe BV Hooiweg 5 5165 NL WASPIK 0416-316731 www.wendjoe.nl
Van Sillevoldt Rijst B.V. Postbus 280 3350 AG PAPENDRECHT 078-6420720 www.vsr-rice.com
Verkoopcentrale Welp BV Ardeschstraat 11 3861 KX NIJKERK GLD 033-2457954 www.verkoopcentralewelp.nl
Vleeswarenfabriek Pauli BV Postbus 7117 6050 AC MAASBRACHT 0475-460500 www.pauli.eu
Wenneker Distilleries BV Postbus 124 4700 AC ROOSENDAAL 0165-537850 www.wenneker.nl
Van Vliet The Candy Company Postbus 178 2400 AD ALPHEN AAN DEN RIJN 0172-424200 www.van-vliet.com
Vero Sweet Presents BV Postbus 380 5140 AJ WAALWIJK 0416-338425 www.vero.nl
Vleeswarenfabriek Quartet Postbus 9 9670 AA WINSCHOTEN 0597-453900 www.quartet.nl
Westland Kaasspecialiteiten BV Postbus 13 1270 AA HUIZEN 035-5287528 www.westland-kaas.nl
Van Wandelen BV Postbus 1072 3860 BB NIJKERK 033-2457100 www.vanwandelensweets.eu
Verstegen Spices & Sauces B.V. Postbus 11041 3004 EA ROTTERDAM 010-2455100 www.verstegen.nl
Vofatec Procesinstallaties BV Industrieweg 19-a 5256 PN HEUSDEN 0416-665362 www.vofatec.com
Wijnimport J. Bart BV Postbus 231 1440 AE PURMEREND 0299-689111 www.wijnimportbart.nl
Van Wijngaarden BV Postbus 6 1520 AA WORMERVEER 075-6476060 www.vanwijngaardenbv.com
Vika BV Postbus 4174 6710 ED EDE 0318-619042 www.vika.nl
Vollebregt Fresh Company Platinastraat 10 2718 RZ ZOETERMEER 079-3610067
Wijnkopery Wielinga BV Molenstraat 34 8913 BC LEEUWARDEN 058-2125806 www.wielinga.nl
Vanka-Kawat Import en Export BV Elbe 13-19 2491 BT ‘S-GRAVENHAGE 070-3011700 www.vanka-kawat.nl
Vipack BV Postbus 31096 6370 AB LANDGRAAF 045-5327700 www.vipack.nl
Varta Batterijen b.v. Rutherfordweg 103 3542 CN UTRECHT 030-2480480 www.varta.nl
Vipam BV Poppenbouwing 26 a 4191 NZ GELDERMALSEN 0345-565670 www.vipam.nl
Vecozuivel BV Leusbroekerweg 17 3832 BG LEUSDEN 033-2866677 www.vecozuivel.nl
Visser Stroopwafels BV Hunebedstraat 1 5342 LK OSS 0412-671201 www.daelmansbanket.nl
Veldhuyzen Kaas BV Postbus 137 2410 AC BODEGRAVEN 0172-619226 www.veldhuyzenkaas.nl
VIV Vreeland BV Postbus 5 3633 ZT VREELAND 0294-233054 www.viv-vreeland.nl
Van de Ven Vleeswaren BV Nobelweg 16 6101 XB ECHT 0475-481731 www.vdvenverswaren.nl
Vleesgroothandel Visser & v. Walsum BV Heliotroopweg Bedrijventerrein Dordtse Kil 3 700 3316 KG DORDRECHT 078-6531840 www.visservanwalsum.nl
Volys Star v.o.f. Pascalweg 10 3208 KL SPIJKENISSE 0181-601313 www.volysstar.be Vos & van Dijk Goudse Wafel- Industrie BV Postbus 3074 2800 CD GOUDA 0182-514202 www.goudse.wafelindustrie.nl
W Weerdenburg BV Nieuwstraat 10 5384 TC HEESCH 0412-454647 Weko Food International B.V. Postbus 20 4050 EA OCHTEN 0344-642014 www.weko.nl Well Foods Vluchtoord 30 5406 XP UDEN 0413-255270 www.wellfoods.nl
Will & Co BV - Food Service & Technology (FST) Postbus 46 1170 AA BADHOEVEDORP 020-6597501 www.will-co.nl Windmolen Kaas BV Mijzijde 84 3471 GR KAMERIK 0348-402698 www.windmolenkaas.nl Winterhalter Nederland BV Ericssonstraat 32 5121 ML RIJEN 0161-220520 www.winterhalter.nl
Z Zoutewelle Import BV Handelsweg 140 2998 DC RIDDERKERK 0180-642300 www.zoutewelle.nl
eisma voedingsmiddelenindustrie | juni 2013
_EVMI_bedrijvengids_.indd 46
27-05-13 11:21
Nieuwe verpakking Profish tot 80 procent plantaardig
‘Milieuvriendelijker en betere THT’ Tekst: Baukje van der Meer | Foto: Profish
De consument hecht steeds meer waarde aan duurzaam geproduceerde producten. Daarom introduceert Profish Food, leverancier van voorverpakte vis aan de retail en groothandel, een nieuwe verpakking die voor 80 procent bestaat uit afbreekbaar materiaal. ‘Plantic’ is de naam van de nieuwe verpakking van Profish die in april is geïntroduceerd. Het bestaat voor het merendeel uit maïszetmeel en andere plantaardige grondstoffen. “Het is uniek dat een verpakking voor zo’n groot deel uit plantaardige grondstoffen bestaat”, zegt Freddy Kappert, key accountmanager bij Profish. “Het materiaal is snel afbreekbaar; puur lost het zó op in water. Dat kan natuurlijk niet als je werkt met een vochtig product als vis. Daarom zit er nog een kleine laag overheen, gemaakt van conservatieve grondstoffen. Zo blijft de kwaliteit van de vis optimaal gewaarborgd.” Minder afval Profish werkte al langer met verpakkingen die kunnen worden gerecycled, maar daarin zaten nog steeds zogeheten polymeren op oliebasis. De nieuwste verpakkingsvariant is nóg milieuvriendelijker. “Voor de productie
van de Plantic-verpakkingen heb je de helft minder energie nodig dan voor de productie van op olie gebaseerde plastic verpakkingen”, legt Kappert uit. “Ook de uitstoot van kooldioxide wordt gereduceerd. Doordat de verpakking voor een groot deel composteerbaar is, reduceer je de afvalstroom. Dankzij de plantaardige laag heeft de nieuwe verpakking ook een dichtere gasbarrière, waardoor de THTdatum beter kan worden gewaarborgd. Dat laatste resulteert weer in minder voedselverspilling.” Duurzaamheid is erg belangrijk bij Profish. “We zijn altijd voorloper geweest in het gebruik van duurzame grondstoffen”, zegt Léon Kamperman, accountmanager bij Profish. “Nagenoeg al onze vis is MSC- of ASC-gecertificeerd, daarnaast hebben we een uitgebreide lijn biologische visproducten. Ook als het gaat om bijvoorbeeld kruidenmarinades zoeken we altijd naar de meest duurzame
variant. De nieuwe, milieuvriendelijke verpakking vormt een goede aanvulling op het bestaande assortiment.” In de toekomst wil Profish ook kijken naar andere etiketten op de verpakkingen. “Etiketten worden bewerkt met een bepaalde verf, lak en glanslaag. Op dat gebied is nog veel te winnen als het gaat om duurzaamheid”, denkt Kappert. Kleinere verpakking Productontwikkeling krijgt bij Profish veel aandacht. Het bedrijf speelt in op het barbecueseizoen. “We willen het voor de consument makkelijker maken om voor vis te kiezen”, vertelt Kamperman. “We maken bijvoorbeeld gourmetschotels van vis, spreads van vis, visovenschotels en we hebben ook een uitgebreide barbecuelijn met bijvoorbeeld zalm op grillhout en verschillende gemarineerde spiescombinaties.” Profish biedt ook kleinere verpakkingen aan. Daar is steeds meer vraag naar, merkt Kamperman. “Bijvoorbeeld spiesen in verpakkingen van 120 gram of burgers verpakt per 130 gram doen het erg goed. Zo geef je mensen toch het gevoel dat ze een mooi product kunnen kopen tegen een betaalbare prijs.” eisma voedingsmiddelenindustrie | juni 2013
47_verpakkingprofish.indd 47
47
27-05-13 14:54
Akoestiek in de voedingsindustrie
‘Gebruik geluid bij gezonde keuze’ Tekst: Bert van Rees - Bureau Berdt | Foto’s: iStock, Arthur van Maurik
Directeuren van toonaangevende concertzalen, theaters en auditoria kennen hem. Arthur van Maurik, business developer bij ACS, is dan ook goed in zijn vak. Hij weet zelfs een betonnen bak om te toveren tot een zaal met een sublieme akoestiek. Hoewel hij het daarmee al razend druk heeft, wil hij koste wat kost een nieuwe markt aanboren: die van de voedingsindustrie.
Met gerichte geluidsbronnen is het mogelijk om producten op auditieve wijze uit te
“De industrie laat echt kansen liggen als het gaat om het bewust gebruiken van geluid”, zegt Arthur van Maurik. “De meeste restauranteigenaren weten wel dat je de sfeer kunt
beïnvloeden met muziek, maar de uitvoering is vaak ronduit knullig. In een restaurant worden dan een paar plafondspeakers aangesloten op een geluidsinstallatie. Omdat er niet
goed wordt nagedacht over de locatie van de speakers zijn er maar een paar tafeltjes waar je kunt genieten van de muziek en tegelijkertijd een gesprek kunt voeren. Aan de overige tafeltjes hoor je óf de muziek óf je gesprekspartner niet.” Van Maurik staat op en loopt met wat apparatuur heen en weer door zijn kantoor. Met een paar aanpassingen laat hij zien dat je vrij eenvoudig een heel gelijkmatige akoestiek in de ruimte kunt creëren. “Zo ingewikkeld hoeft het dus niet te zijn. En naast het toepassen van muziek kan er nog zoveel meer.”
G O i z b k l k o d v l “ t l h v G d
O V w a v o g s b u m t a w z m l v a z t d e
lichten. De gezonde keuze, zoals bijvoorbeeld vis, kan zo meer de aandacht trekken dan minder gezonde producten in een bedrijfsrestaurant.
G T p p p t e e 48
eisma voedingsmiddelenindustrie | juni 2013
48-49_akoestiek.indd 48
27-05-13 14:54
Geen geluidsonderzoek Om precies te achterhalen wat je met de inzet van geluid kunt doen, stak Van Maurik zijn licht op bij Nico Heukels. “Hij was destijds betrokken bij het Restaurant van de Toekomst van Wageningen UR. Daar doen ze allerlei onderzoek naar hoe je voeding aantrekkelijker en gezonder kunt maken. Ze kijken er onder andere hoe je met licht, geur en kleur de perceptie van de consument kunt beïnvloeden. Toen ik hem vroeg wat ze met geluid deden, werd het stil. Erg stil.” Heukels: “We deden daar inderdaad niets aan. Ik ben toen met mijn collega’s de wetenschappelijke literatuur ingedoken en we kwamen maar heel weinig onderzoek tegen naar het effect van geluid en akoestiek op consumenten. Gek eigenlijk, want je voelt wel meteen aan dat daar een verband tussen zit.” Ouderen Van Maurik deelt dat onderbuikgevoel. “Ik weet uit de praktijk dat de kwaliteit van de akoestiek heel belangrijk is voor het welbevinden van de personen die zich in een zaal of ruimte bevinden. Een goede akoestiek geeft energie maar ook rust. Maar van een slechte akoestiek raak je vermoeid en prikkelbaar. Het liefste wil je zo snel mogelijk weg uit de ruimte. Hoewel 99 procent van de mensen een leek is op het gebied van akoestiek, kunnen de meesten wel aangeven of de akoestiek goed of slecht is. Het is vreemd dat we daar dan bij de inrichting van ruimten en zelfs huiskamers nauwelijks actie op ondernemen. Dat gaat natuurlijk ook op voor eetzalen in bijvoorbeeld verzorgingstehuizen. Ik verwacht dat als je daar voor een goede akoestiek zorgt, dat mensen er langer blijven zitten en uiteindelijk ook meer maar ook rustiger gaan eten. Voor bijvoorbeeld ouderen, die vaak te weinig binnen krijgen, zou dit wel eens heel goed kunnen uitpakken.” Gezond aantrekkelijker maken Tegelijkertijd ziet Van Maurik ook andere toepassingen: “Je kunt met geluid ook gezonde producten extra aantrekkelijk maken.” Hij pakt een klein apparaatje dat hij tegen het tafelblad houdt en drukt op een knop. Opeens hoor je de wind ruisen, brekende golven en schreeuwende meeuwen. Je waant je aan
Arthur van Maurik ziet goede mogelijkheden om geluid en akoestiek in te zetten om consumenten te verleiden tot gezondere aankopen.
het strand. Loop je twee meter van het apparaatje weg, is het geluid verdwenen. “Stel dat je dit installeert in een bedrijfsrestaurant op een display met vers gebakken vis”, zegt hij. “Bezoekers die aan komen lopen, worden verwelkomd met prettige geluiden die je niet bij de afdeling vette hap hoort. Wat zou het effect dan zijn op de verkoop? Switchen de bezoekers dan van kroket naar kabeljauw?” Harde bewijzen Van Maurik heeft wel een vermoeden, maar zeker weten doet hij het niet. “Ik wil graag harde bewijzen hebben om het precieze effect van geluid en akoestiek op het eetgedrag in beeld te krijgen. Niet alleen om een goed beeld van de mogelijkheden te krijgen, maar ook om mee de boer op te gaan bij potentiële afnemers.” Van Maurik ging met Heukels in overleg. “Heukels was destijds niet alleen betrokken bij het Restaurant van de Toekomst, maar hij is ook innovatiemakelaar bij Food & Nutrition Delta. In die rol helpt hij ondernemers een innovatief idee verder te ontwikkelen. Hij raadde mij aan om een projectvoorstel te schrijven voor een onderzoek en dat in te dienen bij de FND-regeling van destijds. Samen met onderzoekers van Wageningen UR heb ik toen een projectvoorstel ingediend.” Het voorstel kwam echter niet in aanmerking voor financiering. “We hebben het voorstel in de volgende ronde weer ingediend”, aldus Van Maurik. “Ook toen vingen we bot. Voor mij weer de bevestiging dat ge-
luid en akoestiek een ondergeschoven kindje zijn. Ten onrechte wat mij betreft.” Honderden uren Inmiddels heeft Van Maurik honderden uren in zijn idee gestoken en is hij nog niet veel verder gekomen. “Ik heb nog steeds dat onderzoek niet kunnen laten uitvoeren, maar ik blijf er in geloven. De steun van Heukels helpt daar enorm bij. Hij blijft zoeken naar mogelijkheden en brengt mijn idee steeds bij zijn relaties onder de aandacht. Ook gaan we na of de nieuwe regelingen van de Topsector Agri & Food ons nieuwe mogelijkheden bieden.” Hoop aan horizon Tegelijkertijd gloort er hoop aan de horizon voor het idee van Van Maurik. “Een aantal partijen in de voedingsmiddelenindustrie begint nieuwsgierig te worden hoe ze geluid en akoestiek in kunnen zetten om consumenten te verleiden tot aankopen. Ik ben op dit moment met een partij in gesprek om te kijken of we samen een deel van het onderzoek dat ik voor ogen heb, kan uitvoeren. Toch zou ik het liefste mijn volledige onderzoek in één keer uitvoeren zodat we op die manier echt een goed beeld van de mogelijkheden van geluid hebben en de juiste toepassingen kunnen ontwikkelen. Gezien alle voedingsgerelateerde problemen in de maatschappij kunnen we daar beter vandaag dan morgen mee aan de slag.” eisma voedingsmiddelenindustrie | juni 2013
48-49_akoestiek.indd 49
49
27-05-13 14:54
In de rubriek Agenda staan evenementen en activiteiten vermeld voor de komende weken. Op www.evmi.nl is de volledige lijst beschikbaar voor zover de activiteiten bekend zijn bij de redactie. Daar vindt u ook uitgebreide informatie over de evenementen.
Agenda 11 juni AgriFoodTop, Groenekan
12-13 juni Congres Reducing and replacing sugar and sodium, Amsterdam
13 juni Cursus allergenenmanagement, Geldrop
14 juni Webinar Kostenreductie via industriële datacommunicatie
18-19 juni
Handelaren proberen de beperkingen aan de verkoop van blikken babyvoeding te omzeilen. Ze kunnen flink verdienen aan de grote behoefte in China aan Westerse babyvoeding.
Netwerkbijeenkomst Food Technology Professionals Platform, Rotterdam
18 juni Food & Safety Event, Vianen
24-29 juni Cursus Sustainability Analysis in Food and Biobased Production, Wageningen
25 juni Congres Digitale marketing, Kamerik
19-20 september Sports & Performance Nutrition Platform, Duitsland
23-25 september Beurs Gastvrij Rotterdam 2013
1-2 oktober
Colofon Eisma Voedingsmiddelenindustrie is het vakblad voor de professional in de levensmiddelenindustrie. Het richt zich op kwaliteitsmanagers, productontwikkelaars, marketingmanagers en algemeen managers bij bedrijven in de voedings- en genotsmiddelenindustrie, de toeleveranciers en de afnemers van deze bedrijven. UITGAVE Eisma Businessmedia bv, Postbus 361, 7000 AJ Doetinchem REDACTIE Norbert van der Werff (redactiecoördinator), tel. (088) 2944829 Tom van der Meer (eindredactie), tel. (088) 2944830 Clara Bloemhof, Baukje van der Meer, Lieneke Schuitemaker (redactie)
[email protected] DIRECTIE Egbert van Hes, algemeen directeur Bouke Hoving, financieel directeur Gerbert Tiecken, uitgeefdirecteur
Beurs AGF Detail, Rotterdam
UITGEVER Jacqueline Wijbenga
2-3 oktober
MARKETING Ria Hoekstra, tel. (088) 2944862,
[email protected]
ABONNEMENTEN E-mail:
[email protected] Tel. (088) 226 66 48 De abonnementsprijs bedraagt € 188,50 (excl. 6% BTW) per jaar (bij automatische incasso bespaart u € 2,- administratiekosten) en is bij vooruitbetaling verschuldigd. Voor andere landen op aanvraag. Abonnementen kunnen op elk moment van het jaar ingaan en worden genoteerd tot wederopzegging. Opzegging dient schriftelijk te geschieden, een maand voor het einde van de abonnementsperiode; u ontvangt van ons een schriftelijke bevestiging. BANKRELATIE Voor Nederland: Friesland Bank 29.80.05.298 Voor België: Postcheque Brussel 000-0007463-91 VORMGEVING ZeeDesign, Witmarsum DRUK Scholma druk bv, Bedum © 2013, Eisma Businessmedia bv Leeuwarden.
Beurs Pumps & Valves, Rotterdam
20-21 oktober Beurs Nordic Organic Food Fair, Malmö, Zweden
27-30 oktober
ADVERTENTIES Verkoop binnendienst: Wilma Zijlstra, tel. (088) 2944847,
[email protected] Senior accountmanager Felix Berentsen, tel. (06) 42759518,
[email protected] TRAFFIC ZeeDesign, tel.: (0517) 531672, fax: (0517) 531810,
[email protected]
Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of overgenomen in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid en/of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie. Gebruikers van dit blad wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren.
Leveringsvoorwaarden: zie www.eismamediagroep.nl.
EuroFedLipid Congress, Antalya, Turkije
www.evmi.nl
50
eisma voedingsmiddelenindustrie | juni 2013
50_Service.indd 50
27-05-13 14:59
Senior Manager R&D Die verantwoordelijk is voor zowel R&D als Kwaliteit
Huizen
Westland Kaasspecialiteiten BV is gespecialiseerd in de verkoop en marketing van verschillende kaasmerken, zowel nationaal als internationaal. Bekende merken zijn Maaslander en Old Amsterdam. Bij Westland Kaas werken ruim 100 medewerkers. Dit familiebedrijf is zeer succesvol door de commerciële, marktgerichte instelling en focus op innovatie. Zij onderscheidt zich door het continu ontwikkelen en uitvoeren van innovatieve ideeën op het gebied van zowel kaasconcepten als verpakkingen. Om deze ambitieuze onderneming verder te versterken, zoeken wij een daadkrachtige Senior Manager R&D, verantwoordelijk voor het ontwikkelen van nieuwe en het optimaliseren van bestaande kazen en verpakkingen. Deze analytisch en pragmatisch ingestelde innovator stuurt vier ervaren medewerkers aan en is samen met de Manager Kwaliteitsdienst verantwoordelijk voor het borgen van het kwaliteitsbeleieid. Consultant: Annemarie van den Bos, telefoon: 0317-468686 of 06-53310126
Technical Product Manager Expert role within the fast growing infant nutrition business
Zaandijk
AAK is one of the world’s leading manufacturers of high value-added speciality vegetable oils and fats. AAK is specialised in specific customer applications for fat compositions with a high level of technological support. In its final applications the speciality oils and fats are used in various food segments (like bakery, confectionery, dairy and infant food) and also in cosmetics. The company, with HQ in Malmö (Sweden), has 2,500 employees worldwide, manufacturing facilities in seven different countries and a global sales and distribution network. One of the factories and sales offices is located in Zaandijk (The Netherlands). For the global AAK Infant Nutrition Business Unit, we are currently searching for an ambitious Technical Product Manager, responsible for supporting the Customer Innovation Team and its customers by (proactively) providing technical information on recipes and processing conditions. Consultant: Imke Maas, telephone: +31 (0)317-468686 or +31 (0)6-23573775
Key Account Manager Initiatiefrijke professional die processen bij key accounts weet te beïnvloeden
Etten-Leur
SVZ International is een producent en leverancier van fruit- en groente ingrediënten voor de internationale voedingsmiddelenindustrie. De belangrijkste productgroepen van SVZ zijn sapconcentraten en purees, waarbij zij gespecialiseerd is in rood fruit en groentensapconcentraten. Bij SVZ werken in totaal circa 450 mensen en het hoofdkantoor is gevestigd in Etten-Leur. De organisatie heeft productiebedrijven, verkoopkantoren en inkoopkantoren in Europa, USA, Afrika en Azië. Voor de verdere ontwikkeling van de internationale commerciële organisatie, zijn wij op zoek naar een proactieve Key Account Manager die verantwoordelijk is voor het realiseren van omzet- en afzetgroei bij internationale key accounts. Voor universitair opgeleide kandidaten die waarde willen toevoegen aan het salesproces, is dit een interessante vervolgstap. Consultant: Annoek Kogelman, telefoon 0317-468686 of 06-12504148
Auditor Zelfstandige positie met een goede balans tussen werk en privé
Nederland
SACert Nederland is toonaangevend in het auditen en certificeren van (kwaliteits)zorgsystemen bij bedrijven in Nederland. De klanten zijn bedrijven in de levensmiddelensector en aanverwante bedrijven. De dienstverlening is erop gericht dat gecertificeerde bedrijven blijvend voldoen aan de verwachtingen van afnemers en overheid en worden gestimuleerd om verbeteringen te realiseren. Hierdoor staan de certificaten van ISACert in de markt bekend als waardevolle certificaten. Vanuit Zwolle worden de audits gecoördineerd en auditoren ondersteund. De auditoren werken voornamelijk bij de klant op locatie en vanuit huis. Om de organisatie verder te versterken, zijn wij ter uitbreiding op zoek naar kandidaten voor de functie van Auditor. Deze gedreven analyticus is verantwoordelijk voor audits bij bedrijven in de levensmiddelen- en verpakkingsindustrie op het gebied van voedselveiligheid, kwaliteit en duurzaamheid. Consultant: Janneke van der Logt, telefoon 0317-468686 of 06-23637490
Manager Operations Excellent step for professional with international ambitions
Zaandijk
AAK is one of the world’s leading manufacturers of high value-added speciality vegetable oils and fats. AAK is specialised in specific customer applications for fat compositions with a high level of technological support. In its final applications the speciality oils and fats are used in various food segments (like bakery, confectionery, dairy and infant food) and also in cosmetics. The company, with HQ in Malmö (Sweden), has 2,500 employees worldwide, manufacturing facilities in seven different countries and a global sales and distribution network. One of the factories and sales offices is located in Zaandijk (The Netherlands). For the AAK Netherlands B.V., we are currently searching for a highly motivated Manager Operations who is responsible for the development and implementation of the strategic growth plan for the AAK Netherlands plant and will be the representative for this location within the global organisation. Consultant: Imke Maas, telephone: +31 (0)317-468686 or +31 (0)6-23573775 Voor meer informatie zie onze website: www.dupp.nl of mail uw reactie naar:
[email protected]
Gen. Foulkesweg 66, 6703 BW Wageningen i www.dupp.nl e
[email protected] t 0317-468686
ISACERT onderscheidt kwaliteit U heeft passie voor uw producten en bent dagelijks bezig om een perfecte kwaliteit af te leveren. U streeft ernaar om uw afnemers optimaal van dienst te zijn en bent trots op de prestaties van uw bedrijf. U zoekt een professionele certificatie-instelling die u ondersteunt bij het realiseren van uw ambities. Een instelling die bijdraagt aan de bewustwording van uw organisatie en die steeds stimuleert tot verbetering en optimalisatie. Daarom is ISACert de specialist die bij u past. De diepgang van de ISACert-audit helpt u uw doelstellingen te realiseren en het imago van het ISACert-certificaat overtuigt uw afnemers. Kwaliteit maakt duidelijk het verschil. Dat geldt voor het product en met name voor het vertrouwen in uw organisatie. De ISACert certificaten maken dat heel zichtbaar. Samen geven we kwaliteit inhoud.
iSACert NederlANd | OBreCHtStrAAt 28e | 8031 AZ ZWOlle | tHe NetHerlANdS t. +31(0)88 - 4722378 | F. +31(0)88 - 4722399 | e.
[email protected] | i. WWW.iSACert.Nl