Theaterbeoefenaars in Nederland gemeten

Theaterbeoefenaars in Nederland gemeten

Jongerentheater leeft: er is ondanks de crisis vanaf 2008 nog steeds nieuw aanbod ontwikkeld voor jeugd- en jongerentheater. Theateraanbieders werken voor het overgrote deel met freelancers. Daarnaast werkt tweederde van hen met vrijwilligers of onbetaalde krachten. Een vast dienstverband is een uitzondering. Opvallend is dat aanbieders zich voor het merendeel op 12 jarigen en ouder richten. Voor de basisschoolleeftijd is er minder aanbod. Daarnaast geven aanbieders aan dat de jongeren met wie zij werken ook wel eens jeugd/jongerentheaterfestivals bezoeken. De eenmalige publicatie TheaterJONG die het LKCA en het Platform Theater uitbrachten, geeft tekst en uitleg over jeugd- en jongerentheater. Hier presenteert het LKCA meer feiten en cijfers dan in het magazine terecht konden komen. 5% Theaterbeoefenaars Afgezien van het jaar 2009 schommelt het aantal theaterbeoefenaars in vrije tijd vanaf 6 jaar rond de 750.000. Dit is ongeveer 5% van het totaal aantal amateurkunstbeoefenaars, dus van de mensen die aan beeldende kunst, muziek, dans, creatief schrijven, theater en mediakunst in hun vrije tijd doen: iets minder dan de helft van de Nederlandse bevolking doet in de vrije tijd aan een of meer vormen van kunstbeoefening.

Theaterbeoefenaars van 900.000 naar 750.000

950.000 900.000 850.000 800.000

Theaterbeoefenaars van 900.000 naar 750.000

750.000 700.000 650.000

2009

2010

2011

2012

2013

2015

Overzicht van AK-beoefenaars theater (Bron: Monitor amateurkunst LKCA en rechtsvoorganger Kunstfactor)

60% 50%

52%

52%

48%

40%

48%

41%

41%

Totaal AK in %

30% 20% 10%

0%

% Theater 6%

2009

5%

2010

5%

2011

5%

2012

4%

2013

4%

2015

Door de jaren heen is een relatief stabiel aandeel theaterbeoefenaars in amateurkunstbeoefening van rond de 5% het landelijk beeld.

Relatief jong: van 5 tot 20 jarigen Net als bij de meeste amateurkunstbeoefenaars zijn er meer jonge dan oudere beoefenaars van theater. Het grootste aandeel wordt gevormd door kinderen en jongeren tot een jaar of 20 die aan amateurtheater doen. Met theater beginnen amateurs doorgaans op jonge leeftijd, rond de 5 jaar. (Factsheet 2013). Dit beeld verandert niet sterk in 2015 (NMAK 2015). Oprichting jeugdtheaterscholen: 1985 In de publicatie Theater jong (maart 2016) zijn twee plattegronden van Nederland te zien met oprichtingsdata van jeugdtheaterscholen en het huidige spreidingsgebied van Jeugdtheaterscholen in Nederland in Vlaanderen.

Bron: TheaterJONG, eenmalige uitgave van het Platform Theater en het LKCA

2


2003: Theaterwerk NL telt 44 jeugdtheaterscholen in NL 1985: oprichting 1e theaterschool: jeugdtheater Hofplein

2006: 41 jeugdtheatersch olen, 20 organisaties die met jeugdtheater bezig zijn. De teller staat dan op 61.

2015: 50 jeugdtheaterschol en bij netwerk theater, 90 niet aangesloten JTS – en. In totaal 140 jeugdtheaterschol en in Nederland.

7 theater- en toneelopleidingen Er zijn in Nederland 7 opleidingen gericht op theater en toneel, waarvan er één alleen de docentenvariant aanbiedt. De rest van de opleidingen biedt ook de acteursvariant aan: Opleidingsplaatsen

Docenten- en acteursopleiding

Maastricht

Hogeschool Zuyd

Amsterdam

AHK

Tilburg

Utrecht

Leeuwarden

Zwolle/Arnhem

Alleen docentenopleiding

Fontys Hogeschool HKU

ArtEZ Hogeschool

NHL Hogeschool

Enquête onder theateraanbieders: 2015 Het LKCA heeft onder theateraanbieders en onder bij de NAPK aangesloten professionele theatergezelschappen een enquête uitgezet om te weten te komen wat de huidige stand van zaken rondom jeugdtheaterscholen en hun aanbod is, zowel binnenschools als buitenschools. Er zijn 509 digitale enquêtes verspreid met een respons van 128. Enkele resultaten zijn opgenomen in de publicatie TheaterJONG. De rest van de relevante resultaten zijn hier verwerkt.

Vóór 1980 De meeste aanbieders zijn al langer actief, 9 zijn zelfs al voor 1980 begonnen en 13 zijn in 2005 gestart met dit aanbod (zie tabel). De meeste aanbieders zijn in de jaren 2000 begonnen met hun aanbod voor kinderen en jongeren. Opvallend is dat ook in 2008 en later nog steeds aanbieders een nieuw jeugd- en jongerenaanbod starten, ondanks de crisis die zijn sporen in de culturele sector heeft achtergelaten.

3


Wanneer bent u begonnen met het theateraanbod voor kinderen en jongeren gericht op actief zelf theater maken, doen en leren?

14

Wanneer begonnen met aanbod

12 10 8 6

aantal aanbieders

4 2 0

De meeste aanbieders zijn zowel binnenschools als buitenschools actief. Aangezien slechts een minimaal percentage alleen een binnenschools aanbod heeft, kijken we niet verder naar deze groep. De resultaten van buitenschoolse aanbieders en de combinatie van binnen- en buitenschools aanbod, worden verder uitgewerkt. 68% van de respondenten combineert zowel binnen als buitenschools aanbod, tegenover 29% van hen dat alleen buitenschools aanbod heeft.

Waar actief

3%

29%

68%

4


Uitsluitend binnenschools (dus tijdens schooltijd van kinderen en jongeren) Uitsluitend buitenschools (in de vrije tijd van kinderen en jongeren) Zowel binnen- als buitenschools

Cursus-workshop-productiegroep: 100-87-80% We hebben de aanbieders met alleen een buitenschools en een combinatie binnen- en buitenschools aanbod gevraagd wat voor soort aanbod zij dan hebben.

Wat voor soort binnen- en buitenschools aanbod heeft u? 120% 100%

100%

80%

in %

80%

87%

60% 40% 20% 0%

Cursus

Workshop

Aanbod

Wat voor soort buitenschools aanbod heeft u? 100% 90% 80%

89%

70% 60%

Productie(groep)

89%

In %

50%

50% 40% 30% 20% 10% 0%

Cursus

Workshop

Aanbod

Productie(groep)

Varia: waar en met wie Dit aanbod wordt op verschillende locaties aangeboden, variërend van een eigen studio, een lokaal theater en of een centrum voor de kunsten, tot een basisschool in de directe omgeving van de kinderen. Wanneer er wordt samengewerkt zijn de samenwerkingspartners binnenschools:

5


Basisscholen, bibliotheken, cultuurpunten, gemeenten, kinderopvang, middelbaar onderwijs, centra voor de kunsten, toneelgezelschappen en zzp-ers. Partners voor samenwerking buitenschools zijn: andere theaterscholen, productiehuizen in binnen- en buitenland, basisscholen en kinderopvang, centra voor de kunsten, gemeenten, zzp’ers en kunstvakopleidingen.

Freelancers 93%, hbo’ers 97% Bijna alle aanbieders werken met freelancers (93%), variërend van 1 tot 200 en van een paar uur per jaar tot 1, 2, 5, 8 of 12 fte’s. In de theaterwereld –kunnen we concluderen- is het eerder regel dan uitzondering om freelancers in te huren voor enkele uren per week en soms per jaar. We zien dan dat bijna alle aanbieders met hbo (kunstvak) opgeleide docenten/begeleiders werken en dat een vijfde met wo en ruim een kwart met mbo opgeleiden werkt.

% aanbieders dat werkt met docenten met opleidingsachtergrond mbo, hbo en/of wo

120%

97%

100% 80% 60% 40%

26%

20%

20%

0%

MBO

HBO

% aanbieders dat werkt met docenten met opleidingsachtergrond mbo, hbo en/of wo

WO

We vroegen daarnaast om aantallen docenten en kwamen op het volgende uit:

Opleidingsachtergronden van docenten % Wo Mbo 14% 12%

Hbo 74%

6


Vrijwilligers: 1-30 67% van de respondenten zegt te werken met vrijwilligers en onbetaalde medewerkers. Het gaat om aantallen tussen de 1 en 30.

Hoeveel vrijwilligers in de organisatie 35

33

30

Aantal vrijwilligers

25 20 15 10

7

5 0

5

werkt met aantallen vrijwilligers

12

8

6

6

4

4

10

7

in % 6

4

3

3

3

3

2

2

2

2

4

3

1

1

3

2

23

Aantallen aanbieders

33% werkt met 0 vrijwilligers, 3% met 30, 1% met 22, etc.

Festivals In beide aanbodsvormen, dus zowel alleen buitenschools als de combinatie van binnen- en buitenschools aanbod doen leerlingen van aanbieders vaker niet dan wel mee aan festivals. Maar als ze meedoen bezoeken ze vooral de volgende festivals: (41 respondenten in totaal). Festival

Plaats

Aantal keer genoemd

Axis Festival

Assen

2

Twentse Lente Festival Noorderparkfestival

Theaterfestival Breda Ooievaarsfestival

Festival Havenwerk

Regatta, onderdeel van Festival Havenwerk Deventer op Stelten Brechtfestival

Dickens festijn

Nacht van Goud Humor Festival

Goes Kinderstad Jonge Harten Noorderzon

Festival Schijt aan de grens Bruis 7

5RoeFestival


Almelo

Amsterdam Breda

Den Haag Deventer Deventer Deventer Deventer Deventer

2

12 6 2

Deventer Deventer Goes

Groningen Groningen Limburg

Maastricht

Noordwijkerhout

3 3 5

Strandwalfestival

Rijswijk

FestiValDerAa

Schipborg

Amateur Theater Festival Rotterdam

Rotterdam

Festival aan de Maas

Rotterdam

Theaterontmoeting Laagland

4

Sittard

frUITMARKT- opening theaterseizoen

Sneek

Ut Sneek- straattheaterfestival

Sneek

Link

Tilburg

Onderstroom Festival

Vlissingen

Dromen over Feest

Zaandijk

Beste Buren festival Buurtfestivals

2

Kunstbende

Musicalfestival

Straattheaterfestival

Studenten Eenakterfestival Stukafest WAK

2

Zelfiefestival

2

Deelname festivals binnen- en buitenschools

Deelname festivals buitenschools

39%

Nee 62%

Ja

48%

Nee 52%

Ja

Aanbod 12+ Voor zowel die aanbieders met alleen buitenschools aanbod als de aanbieders die de combinatie van binnen- en buitenschools aanbod in hun pakket hebben ligt de hoofdmoot van het aanbod bij dat voor kinderen tussen de 12 en 18 jaar.

8


Alleen buitenschools en binnen – en buitenschools: Leeftijdscategorieën

% binnen- en buitenschools

33%

67%

9

% buitenschools 29% <12 >12


71%

<12 >12

Colofon Theaterbeoefenaars in Nederland gemeten Auteurs en samenstelling Amalia Deekman en Ingrid Smit

Uitgever Landelijk Kennisinstituut Cultuureducatie en Amateurkunst (LKCA) Kromme Nieuwegracht 66 Postbus 452 3500 AL Utrecht 030 711 51 00 [email protected] www.lkca.nl @LKCA Utrecht, maart 2016 10


Theaterbeoefenaars in Nederland gemeten

Recommend Documents