THE PSYCHIATRIC SETTING Types of interventions :
Ineffectiveness Side effects
Polypharmacy
THE PSYCHIATRIC SETTING Subjectivity, difficult evaluation of the effectiveness :
Studies based on assessment scales These scales are not used in the clinical practice
THE PSYCHIATRIC SETTING Subjectivity, difficult evaluation of the effectiveness :
Studies based on assessment scales These scales are not used in the clinical practice Efficacy is also mesured by level of global fonctioning
CGI 2 : GLOBAL IMPROVEMENT Score
Rate total improvement whether or not, in your judgement, it is due entirely to drug treatment. Compared to his (her) condition at inclusion in the project, how much has he (she) changed ?
1
Very much improved
2
Much improved
3
Minimally improved
4
No change
5
Minimally worse
6
Much worse
7
Very much worse
THE PSYCHIATRIC SETTING Subjectivity, difficult evaluation of the effectiveness :
Studies based on assessment scales These scales are not used in the clinical practice Efficacy is also mesured by level of global fonctioning Imprecise diagnosis and … pathologies (schizophrenia spectrum, bipolar disorders ,…) Not only pharmacological treatment Inability to wait for a therapeutic effect …
THE PSYCHIATRIC SETTING Treatments : Long lasting treatment, need of « start slow, go slow »
Symptomatic treatments: no causal treatment of the disease Polypharmacy and polytherapy Increase of dose to respond to an acute situation
(no decrease when the situation is stabilized)
The psychiatric setting Polypharmacy (empiric treatments) Effectiveness : few studies (case series) Inefficacy: clinicians tend to add instead of switch Dose used in polytherapy > monotherapy What about actions on neuroreceptors?
The psychiatric setting Polytherapy: Correction of side effects: polytherapy instead of assessment of the current therapy Add on therapies Imprecise diagnostic or disease Psychotropic drugs have many indications Marketing
The psychiatric setting Conclusions: need of clinical pharmacy:
To avoid drug overload To find alternatives To promote evaluation of the whole therapy
procent patiënten in PC StJan 100
vast IN
98
90 80 70
88
83
1 ps 2ps
75 65
3ps
64
59
60
4ps benzo
50 40
36
30 20 10
33
28
meer dan 5
benzo IN AP
30
AP IN
20
19
AD Thymo
8 1
0 % patienten
KLINISCHE FARMACIE:
4
Rilatine
corr somatisch PSYCHOFARMACOTHERAPIE 10
soort interventie (461 interventies-2014) 25,00% 20,607%
20,00% 15,835%
14,967%
15,00% 11,931%
10,195% 10,00%
7,592%
6,508%
4,121%
5,00%
,651%
1,735% 1,500%
1,952%
3,254%
,651%
,00%
KLINISCHE FARMACIE: PSYCHOFARMACOTHERAPIE
11
Interventie door 70,00%
60,00%
59,870%
50,00%
40,00%
30,00%
21,041% 20,00% 13,015% 10,00% 3,905%
1,952%
,217%
,00% 01. Apotheker
02. Arts
03. Geneesheer specialist
04. Patiënt
05. Verpleegkundige
KLINISCHE FARMACIE: PSYCHOFARMACOTHERAPIE
NULL
12
Case 1
11/3
Admission: décompensation dépressive majeur, risque suicidaire, réveils précoces, anhédonie, anxiété, idées morbides,… Constat: inefficacité du traitement
Traitemnt prescrit: Annafranil IV (schéma de 8 jours), mais difficile à réaliser demande d’alternative
Case 1
11/3
Solutions multiples en add-on : • • • •
AP faibles doses: aripiprazole (0,5 à 3 mg/j), quetiapine (50 à 300 mg/j) Lithium (si risque suicidaire élevé) Anafranil IV Pulse Loading ( 200mg IV J1 , 75 mg PO J2, 150mg PO j3) Thyroxine : 25 à 100 µg
Aripiprazole 2,5 mg
Case 1
18/3
Arrêt précoce de l’Aripiprazole après 1 semaine! Pas efficace
Case 1
19/3
Autre alternative Switch Venlafaxine Anafranil IV Pulse Loading
Case 1
31/3
Ok, efficace, diminution de symptomatologie dépressive, idées suicidaires mais plaintes effet indésirable: sédation
Case 1
7/4
Ok, Trazodone, Staurodorm et Xanax diminués Rem: durée de l’intervention: du 11/3 au 7/4/2015
Case 2
2/6
Ts 2 semaines
Suivi: 1.polypharmacie extrèmement lourde (± 60mg haloperidol /j et 600 mg clozapine) 2.effets indésirables neurologiques => 3. kemadrin: durée du traitement? 4, inefficacité
Case 2
Ts 2 semaines
Recommandations: Dosages plasmatiques halopéridol et clozapine
2/6
Case 2 Dosages plasmatiques halopéridol et clozapine: Clozapine / norclozapine : 276/293 ng/ml (100-600) Haloperidol: 3,5ng/ml (5-40) Métaboliseur rapide Demande stop haldol: résultat : haldol (forme orale) stoppé
14/6
Case 2
2/7
Dosages plasmatiques halopéridol et clozapine: Clozapine / norclozapine : 276/293 ng/ml (100-600) Haloperidol: 3,5ng/ml (5-40) Métaboliseur rapide Demande stop haldol: Demande stop haldol ou switch vers amisulpride (cyp450 peu impliqués)
haldol (forme orale) stoppé ajout amisulpride (=> 800mg), arrêt d’haldol
Case 2
5/8
Dosages plasmatiques halopéridol et clozapine: Clozapine / norclozapine : 276/293 ng/ml (100-600) Haloperidol: 3,5ng/ml (5-40) Métaboliseur rapide
Demande stop haldol: résultat : haldol (forme orale) stoppé Demande stop haldol ou switch vers amisulpride Conclusion médecin 12/8: rémission presque totale de la symptomatologie
CASUS 3: GEGEVENS Pt: man 42 jaar Chronisch schizofrene stoornis
Antipsychotica sinds geruime tijd: - solian 400 mg - risperdal consta 75 mg - clozapine 600 mg - invega 12mg PDD/DDD = 7
KLINISCHE FARMACIE: PSYCHOFARMACOTHERAPIE
25
CASUS 3: INTERVENTIE Noodzaak controle parameters -metabole controle (score 3)
cholesterol 250mg,LDL cholesterol 164, triglyceriden 154 - ECG (QT verlenging?) - EPS (speekselvloed) - sedatie? : veel in bed, weinig actief Afbouw SGA over drie maand. -invega 12 mg - zypadhera 405 mg
KLINISCHE FARMACIE: PSYCHOFARMACOTHERAPIE
26
CASUS 3: OUTCOME Naar een afdeling sociowoningen (herstelbehandeling) PDD/DDD= 3.5
Score 2 cholesterol 173, LDL cholesterol 94, triglyceriden 124
Psychische toestand: niet kwantitatief bepaald Geen speekselvloed
KLINISCHE FARMACIE: PSYCHOFARMACOTHERAPIE
27
Dopamine receptor upregulation what happens when receptor antagonists are withdrawn? Dopamine supersensitivity
Old drug
Steady state
Drug switch
Compensatory D2 receptor upregulation following chronic antagonism
Vulnerability period
Also seen with histamine H1 and ACh muscarinic receptor blockade L I JNNerv I S C HMent E F ADis.1992;180:265–270. RMACIE: PSYCHOFARMACOTHERAPIE 1. Ossowska K. Pol J Pharmacol. 2002;54:299–312; 2. Kirkpatrick B etKal.
28
PHARMACOLOGICAL CONSIDERATIONS WHEN SWITCHING BETWEEN ANTIPSYCHOTICS Switching FROM medication with
Switching TO medication with
Possible effects
High H1 affinity e.g. olanzapine
Low H1 affinity e.g. haloperidol or aripiprazole
Insomnia, restlessness
High D2-binding potential and D2 upregulation e.g. haloperidol
Low D2-receptor binding or lower intrinsic activity e.g. quetiapine
Rebound psychosis
High muscarinic binding e.g. olanzapine
Low muscarinic binding e.g. risperidone or aripiprazole
Cholinergic supersensitivity (nausea, vomiting, sweating, insomnia)
Buckley PF. J Clin Psychiatry. 2007;68 (Suppl 6):5–9.
KLINISCHE FARMACIE: PSYCHOFARMACOTHERAPIE
29
Plateau cross-titration strategy
Previous antipsychotic Aripiprazole Correll CU et al. J Clin Psychiatry 2006;67(1):160–1.
PSYCHIATRIENET http://wiki.psychiatrienet.nl/index.php/SwitchAntipsychotics http://wiki.psychiatrienet.nl/index.php/SwitchAntidepressants
http://www.psychiatrienet.nl/switchtabel/show?id=CombiningMoodstabilizers http://wiki.psychiatrienet.nl/index.php/Special:RunQuery/CalcBenzo
KLINISCHE FARMACIE: PSYCHOFARMACOTHERAPIE
31
CASUS 4: GEGEVENS Pt 25 jaar, man Reden opname : suicidaliteit Depressief, persoonlijkheidsstoornis,misbruik in de jeugd Medicatie: - sipralexa 10mg - wellbutrin XR 300 mg Symptomen: nachtmerries, agressief, prepsychotisch
KLINISCHE FARMACIE: PSYCHOFARMACOTHERAPIE
32
CASUS 4: REDEN TOT INTERVENTIE Algoritme van naranjo: 4 (possible side effect) te scoren onder nr 10 (neveneffect) Wellbutrin: DNRI kan aanleiding geven tot meer dromen, psychotisch en agressief gedrag, en een verhoogde drive om suicidale gedachten uit te voeren
KLINISCHE FARMACIE: PSYCHOFARMACOTHERAPIE
33
CASUS 4: INTERVENTIE Door apotheker Wellbutrin stoppen en opstart laag gedoseerd SGA: invega 3mg (voor een sneller effect)
KLINISCHE FARMACIE: PSYCHOFARMACOTHERAPIE
34
CASUS 4: OUTCOME Pt werd rustiger en communicatiever. Agressie en het psychotische zijn verminderd, de nachtmerries verdwenen.
KLINISCHE FARMACIE: PSYCHOFARMACOTHERAPIE
35
CASUS 5: GEGEVENS Vrouw, 42 jaar Reden opname: depressie
Recentelijk borstkanker ontdekt Medicatie: fluoxetine 40mg Door oncoloog: nolvadex D 20mg toegevoegd
KLINISCHE FARMACIE: PSYCHOFARMACOTHERAPIE
36
CASUS 5: REDEN TOT INTERVENTIE Reden tot interventie: interactie Tamoxifeen is een prodrug die omgezet wordt (CYP 2D6) tot een actieve metaboliet
Fluoxetine remt de metabolisatie, zodat de kankerbehandeling in het gedrang komt
KLINISCHE FARMACIE: PSYCHOFARMACOTHERAPIE
37
CASUS 5: INTERVENTIE Door apotheker Stop fluoxetine en vervangen door venlafaxine (geen CYP 2D6 inhibitie) . Fluoxetine afgebouwd. Na stop venlafaxine opgebouwd tot 150mg.
KLINISCHE FARMACIE: PSYCHOFARMACOTHERAPIE
38
CASUS 6: GEGEVENS vrouw 85 jaar Komt van RVT
Diabetes, neuropathische pijn, schildklierprobleem, cardiale problemen Doodswens, persoonlijkheidsproblemen, geheugenstoornissen In PC: slaapaanvallen (Pickwick syndroom) Labo: verhoogde leverenzymen, ureum , kreatinine en urinezuur verhoogd. MMSE: 29 RR: 11/6 Pols : 82
KLINISCHE FARMACIE: PSYCHOFARMACOTHERAPIE
39
CASUS 6: GENEESMIDDELEN Cymbalta 120mg Magnepamyl 1co Fluoxetine 20mg Aldactone 100 mg Lormetazepam 2 mg Durogesic 50 µg/3 dagen Lantus 16 IU
Movicol 1 zakje Pantomed 20mg Minitran-10 1pleister L-thyroxine 25 µg Asaflow 80 1 co
burinex 0,5 co
KLINISCHE FARMACIE: PSYCHOFARMACOTHERAPIE
41
CASUS 6:INTERVENTIE Interventie in teamverband Afbouw durogesic naar stop Vermindering cymbalta naar 60mg Fluoxetine stop Aldactone naar 25 mg D-cure toegevoegd depakine 300mg toegevoegd omwille van stemmingstabilisatie Liponixx 1 co toegevoegd (neuropathische pijn)
KLINISCHE FARMACIE: PSYCHOFARMACOTHERAPIE
42
CASUS 6: OUTCOME Pt is aangenaam, doet mee aan de therapie, de depressie is opgeklaard. Geen slaapaanvallen meer. Terugkeer naar RVT wordt gepland.
KLINISCHE FARMACIE: PSYCHOFARMACOTHERAPIE
43