the Future Roots2Share Een Groenlandse toekomst vanuit Nederlands perspectief Museon, Den Haag 13 oktober 2011

Roots2Share

the

Een Groenlandse toekomst vanuit Nederlands perspectief Museon, Den Haag | 13 oktober 2011

e r u Fut

Redactie: Annemieke Berckenkamp en Diederik Veerman

Voorwoord

Met deze publicatie presenteren wij het evenement ‘Roots 2 Share: the future’ dat op 13 oktober 2011 in het Haagse Museon heeft plaatsgevonden. Hopelijk is het voor alle betrokkenen een feest van herkenning en geeft het mensen die niet aanwezig waren een helder beeld van hetgeen heeft plaatsgevonden: een inspirerend samenspel van jongeren en (pool)deskundigen brainstormend over de toekomst van Groenland. Dit aan de hand van historisch en actueel beeldmateriaal van het grootste eiland ter wereld. Foto`s en film als startpunt voor dialoog en debat over uiteenlopende thema`s. Deze terugblik op het Roots 2 Share-evenement is ook gebaseerd op het spraakmakend potentieel van beelden. Daarom ligt voor u een ‘wrap-up’ van foto`s, Groenlandse toekomstvisualisaties en persoonlijke reflecties van vele betrokkenen. Wij hopen hiermee recht te doen aan het dynamische en vruchtbare karakter van het evenement. Hopelijk is het niet alleen terugblik, maar ook een inspiratie voor de toekomst. Een toekomst waar Nederland en Groenland elkaar steeds meer ontmoeten. Diederik Veerman

organisatie ‘Roots 2 Share: the future’ Museon

Op www.roots2share.nl vindt u meer foto`s en films van dit evenement.

‘Roots 2 Share: the future’ is mogelijk gemaakt dankzij bijdragen van:

2

PR OG RA

A InhoudDe dag begMM int met vier speedcolle ges door Neder

landse pooldeskundi uit diverse vakgebied PR OG RA gen Inleiding 2 en. Vervolgens blik je, MM A samen met o.a. Z.K.H. van Ora nje de Prins De dag begint met, ter ug op Mis sie SIL A; een bijzondere ond 2 vier speedcolleges doo Voorwoord r Nederlandse pooerz mei 2011 op Groenl uit divers ldeoek and heeft plaatsgev skusex e vakgebieden. Ver ndiped genitie die in onden. Op 13 oktobe volgens blik je, sam van jull r a.s. zullen enkelen en met o.a. Z.K Rootsvan 2 Share 4 ie sam en Oranje, ter me .H. t de de Pri Prins ug op Missie SILA; ns nieuwe expositie ‘Ro eendebijz ots 2 Share’ mogen ope ondere interactieve tentoo erzoeksex i 201In1 dez peditie die in nen. op eGro nstelling over hetond MissiemeSILA 4 enland heeft plaats Gro enl gev and ond van toen en nu vertell en. Op 13 oktober a.s it hun persoonlijke ver van jullInu ie sam . zullen enkelen en en met de Prins dehaa l bij fot o’s van nieuwe expositie het Museon Speedcolleges 5en’ Mu den. ‘Roots In dezeLei Volkenkunde, 2 Share inte moseu ractieve tentoonstelli genmope nen. ng over het Groenland De opg eda ne van Inuit hun Terugblik missie SILA 12 ken toe nis en ervaringen uit n en persoonlijke ver nu ver tell en haa het l och bij ten fot o’s dpr van ogr `s am het Museon en gebruik je Leiden. middags voor een intensieve bra seuma m Vol kenkunde, Opening Roots 2 Share zaal 13 instormsessie. ElkMu e the magroep (natuur, cul ie en technologie) bre De opgeco edanom tuur, ne ken ngt de Groenlandse nis en ervaringen uit toe het kom Brainstorm enctie debat; in 2051 14 och perspe st vanuit een specifiek dprogramma f in beeld.Groenland `s middag geb Je krijgt daarbij hulten s voo rui k r een je intensieve brainstormsessp minenten uit de weten bed rijf ie.van sle Elkpro e the econom en politiek. Net zoa magro Evaluatie & vervolg 26ep (natuur, culsch ap, ie en tecven hnolog ls de aanwezige Gro tuur, ie) brengt de Gro enl enl Bu andse minister van and iten se lan toe dse kom perspectief in beeld. Zaken zullen zij je tips st van uit een spe cifi Je ek geven, vragen beantw Nawoord gt daarbij hulp van verder op weg helkrij prominenten uit34 en jouw groep bedrijfsle deoor ven en politiek. pen weden De dag eindigt me tensch ap, Net .zoa t een slotdebat35 ls de aan we the wa zig ma ar e Fotoverantwoording Gro ideeën van de vier enlandse ministede Buitenlandse gro Zakepe r van en n zulwo lenrden samengevoegd

Roots2Share

Haagse Museon het jongeren evenement ‘Roots 2 GroenlandDo Sh are : the future’. , he t gro ots13 nderdag te ok eiltob anderter d,an 20we sta 11 rel atert org hie rbi jij in VW ise j cen tra he O seo t al. Zit Ha 5 ofn6he ag se Mu ent jon benge jeren klaev aren vo oren eetn‘Ro leeots em rzame onnd uit de,rzo Groenla 2 Shen dage are nd sdag : e ’. the heek fut Wieil t gro ure l je ots?te act ief we aanrelde and ter d, sla t rbi stagatme dejact hie ua van lite jij in VW itZit cen t no en tra toe ordbe O he al. komst 5 of ponolg 6 en eb ied ? je klaar vo Ge jenda nrza orefee opme ! Joen lee uwuit doda cen insek tnd onderzo chsd heeeft een rijfag for ge Leief ?mu Willie t op jer.act : he t nta aan deaa platats sla g lme deen de actvo uaor van het noordpoolgeb lite g ko is ms itze bepe enda toe t rkt! ied? Geef je dan op! Jo uw docent heeft een inschrijfformulier. Le t op : he t aa nta l plaatsen voor deze WA AR OM GR OE NL AN dag is beperkt! D? Al eeuwe

er / Museon 1967

nlang heeft dit land een

‘Roots 2 Share: the futu re’ is mogelijk gemaakt dan kzij nanciële steun van de ‘Roots 2 fi Share: the future’ is dria Stichting en Fon mogelijkMon gemaakan ds 1818. t dankzij financiële steun van de Mondriaan Stichting en Fonds 1818.

Museon 2011, Gerti Noot bladet, Diederik Veerm an / Urban Andersson / Afton Bronnen afbeeldingen:

Bronnen afbeeldingen:

Kijk voor meer inform atie en verdiepingsstof op www.museon.nl en klik op: Roots 2 Sh are Kijk voor meer inform atie en verdiepingsstof op www.museon.nl en klik op: Roots 2 Sh are

Urban Andersson / Afton

bladet, Diederik Veerm an /

Museon 2011, Gerti Noot

er / Museon 1967

zij je tips geven, vratot aakmakend toekomstp genéén spr komstbeeld wordt ntw verder dit oorden en jouw groeperspectief; op toe weg op papier uitgewerkbea helpen. De dag ein t. Na afloop ontvan dig t me t een van slotde deelname. bat je een certificaat themagroepe wa ar de ideeëng van n worden samengevo de vier egd tot één spraakma dit toekomstbeeld wo kend toekomstperspec rdt op papier uitgew tief; erkt. Na afl aan de binnenkant van van deeKijk ontvang je een certifi lname . deze flyer voor eenoop caat overzicht van het pro en tijden. Aan dit eve gramma nement zijn geen kos ten verbonden! Wel ver van elke deelnemer een wachten we Kijk aan de binnenkant van dezgezonde portie lee e flyer voor een rgi erigheid en enthousia de lunch moet je zelf rzic ht van het programm sme! Voor en tijden. Aan dit evenementwa t meenemen. Ooove a k zijn is er gee eten te koop in het Mu n kos ten Voo ver r koffie en thee wordt bonden van elke deelne ! We l ver wa cht ged mer een gezonde por urende de dag doo en weseon-café. tie leergierigheid enr het Museon gezorg de lunch moet je zelf enthousiasme! Voord. wat meenemen. Ook is er eten te koop in Voor kof het Museon-café. fie PR enIEL OF the e wo WE RKrdt STged UKurende de dag door het Mu seon gezorgd. Heb je nog geen ond erwerp voor je profielw erkstuk? Groenland en noordpoolgebied bie het PR OF IEL den 1001 onderwerp WE RK ST UK en om mee aan de slag Me deelname aan ‘Roots te gaan. Heb je nogt gee n onderwerp voor 2jeShare: the future’ ma profielwerkstuk? Groak je een vliegende noordpoolgebied bie start! enl and en het den 1001 onderwerp en om mee aan de sla Met deelname aan ‘Ro g te gaan. ots 2 Share: the future ’ maak je een vliegen de start!

Roots 2 Share: the Futu re RoDoondtserdag213Share: the Futu oktober 2011 organise re ert het

Roots2Share

grote aantre

kkingskracht derlanders. Voor het WA ARop OMNe GR geld, avontuur of ond OE NL AN D? erzoek zijn talloze

landgenoten jou reeds Al eeuwenlang heeft dit voorgegaan. Als gev d een grote aan kkingskrachtolg van klimaatveranderinlan op Neder g staat Groenland tre landers. Voor het ook in de 21e eeuw gel d, avo ntu ur op in de bel talloze vol angstelling. Ondanksof onderzoek zijn landgenoten jou deze aandacht denken reeds voorgegaan. Als vee gevolg van mensen bij Groenland klimaatverland ering sta Groenland alleen aan ijs, ijsb eren en iglo`s. ook in de 21e eeu Dat is jammer enatver w volop in ontrustend, de toekom de belangstelling. On danks deze aandachtst van Groenland nam elij den k ken ook veel mezal inv nsen bij Groenlandloe d heb ben op die van Nederland. alleen aan ijs, ijsbere n en iglo`s. Dat is jammer en ver ontrustend, de toekom st van Groenland zal namGR elijOE k ook NLinv ANloe d heb D IN 20ben 51 …? op!die van Nederlan d. Door de opwarming van de aarde en de stij gen de vraag naar fos sie GR OE NL ANleDbra toffen wordt het steeds INnds 20 51 …? ! lucratiever om in het noo rdp ool geb Door de opwarming ied op zoek te gaan van de aarde en de stij naar olie en gas. Door gende vraag naar elten van het poolijs fossielehet brasm nds toffen wordt het stewo rden gigantische voo eds luc rraden ratiever om in het ste eds noordpoolgebbet ber eik baa r. Voo ieder r havensteden als Ro op zoek te gaan naa r olie en gas. Doortterdam en oliemaatschappi het smelte n van het poolijsjen ell is dit interessant nie woals rdeShgig antische voorraden uws. betekenen nieuwen zee steeds Ma betar er wa berteik baar. Voor havenstedvaartroutes en econom ische exp loit atie voor de unieke en bel en als Rotterdam en oliemaatschappi jen als Shell is dit inte angwekkende natuur res van de Noordpoo san t nie uw s. Maar wa t betekenen nie l? En welke kansen en uitd e zee agingen biedt vaartroutes en econom klimaatveranderinuw ische exploitatie de Inuit, de inwone voor de uniekeg en van Groenland? bel angwekkendersnat Ho e zie uur n zij van de Noordpool?de toe kom st van hun En welke kan land: serene natuur, en uitd aginge biedt isch wingebied, ofsen klimaateco vernom anderin een duurzame balnans g de Inuit, de inw one rs van Groenlandtus twe e uite rsten? En jij? Stel dat Hoe zien zij de toe ? sen deze komst in 2051 op Groenl hun land:jijser and bent. ene Wat zie je dan? Hovan nat uur , econom e breng jij de Groenl isch wingebied of andse toekomst in een duurzame balans beeld? >> lees ver, der tus sen twee uite dez e op rsten? En jij? Stel datde achterzijde jij in 2051 op Groenland bent. Wat zie je dan? Hoe bre ng jij de Groenlandse toekomst in beeld? >> lees verder op de achterzijde

Inleiding

Speedcolleges

Terugblik Missie SILA Opening zaal Roots 2 Share

Brainstorm en debat; Groenland in 2051

Evaluatie en vervolg

3

Roots 2 Share Aanleiding 1 In het project Roots 2 Share staat het delen van historische foto`s met de Groenlandse en Nederlandse bevolking centraal. Zo delen het Museon en Museum Volkenkunde in Leiden sinds mei 2011 hun Groenlandse fotocollecties met de lokale Inuit. Dit in samenwerking met het Nationale Museum van Groenland in Nuuk en het Ammassalik Museum in Tasiilaq. Op een website kunnen de Inuit de foto`s bekijken en verrijken met persoonlijke informatie. Aan elke foto kunnen verhalen worden toegevoegd en iedereen kan reageren op andermans aanvullingen. Foto`s zijn een goed middel om met elkaar te praten over vroeger, nu en de toekomst. Zo kan de website van Roots 2 Share zich ontwikkelen tot een digitaal erfgoedforum; een plek waar mensen kunnen ontdekken, reageren en leren. Daarnaast bestaat het project ‘Roots 2 Share’ uit een permanente expositie en zullen er een reizende tentoonstelling, een international symposium en diverse andere publieksactiviteiten worden gerealiseerd. In de toekomst gaan het Museon en Museum Volkenkunde onderzoeken welke fotocollecties nog meer gedeeld kunnen worden met de mensen die er op staan of met hun nakomelingen. Mensen uit de hele wereld worden dan uitgenodigd om hun verhalen te delen.

Missie SILA Aanleiding 2

Tijdens een bijzondere reis naar Groenland in mei 2011, bracht het Wereld Natuur Fonds diverse partijen bijeen om de schoonheid van het noordpoolgebied te ervaren en te praten over de verschillende belangen in een kwetsbaar gebied dat aan de vooravond staat van grote veranderingen. De deelnemers aan de Missie SILA bezochten onder andere wetenschappers op een afgelegen onderzoekslocatie en spraken met de Groenlandse regering. Ook het project Roots 2 Share was onderdeel van de Missie SILA. Aan de voet van Russel Glacier is het project officieel gepresenteerd door de conservatoren van het Museon en Museum Volkenkunde. De reis is hiermee een voorbeeld van het samenbrengen van verschillende expertisegebieden. De naam ‘Missie SILA’ is gekozen omdat ‘sila’ voor de Inuit een verzamelbegrip is voor de drijvende kracht achter alles wat leeft. De dialoog die tot stand is gebracht door Missie SILA is op verschillende manieren voortgezet in en met de Nederlandse samenleving. Het jongerenevenement ‘Roots 2 Share: the future’, dat in dit boekwerk wordt gepresenteerd, was een belangrijke vervolgactiviteit van Missie SILA. De deelnemers aan Missie SILA waren onder andere: • Zijne Koninklijke Hoogheid de Prins van Oranje • Prof. Robbert Dijkgraaf, president Koninklijke Akademie der Wetenschappen • Erik Oostwegel, voorzitter Raad van Bestuur, Royal Haskoning • Johan van de Gronden, directeur Wereld Natuur Fonds Nederland

Roots2Share

Deze vier deelnemers zijn tijdens de reis met raad en daad bijgestaan door (pool)wetenschappers van de Universiteit Utrecht, het European Space Agency (ESA), Wereld Natuur Fonds, Museum Volkenkunde en het Museon. Missie SILA is geïnitieerd, ontwikkeld en begeleid door de poolreizigers Philip de Roo en Marc Cornelissen.

Meer info: www.roots2share.nl

Meer info: www.wnf.nl

Inleiding

Speedcolleges




4

Speedcolleges

De multidisciplinaire benadering van Missie SILA werd op 13 oktober vervolgd. Het programma van ‘Roots 2 Share: the future’ startte met vier verschillende speedcolleges gegeven door Nederlandse (pool)deskundigen. Vanuit uiteenlopende perspectieven lieten zij de scholieren kort en krachtig kennismaken met Groenland.

Wie Michiel Helsen wat speedcollege – Poolijs in transitie Waar zaal Geologie & Techniek “Het geven van de speedcolleges was inspirerend. Als wetenschapper ben je toch vaak op de millimeter bezig; het vertalen van je werk naar een bredere context, en de nieuwsgierigheid van de leerlingen is een fijne zijsprong van het dagelijkse werk. Ik hoop de verschillen tussen landijs en zeeijs te hebben overgebracht, met name het verschil in snelheid van waargenomen veranderingen. Bovendien hoop ik bij enkelen een nieuwsgierigheid te hebben aangewakkerd waardoor ze zich meer zullen verdiepen in gevolgen van klimaatverandering voor de poolgebieden.” Michiel Helsen

Glacioloog Instituut voor Marien en Atmosferisch onderzoek Utrecht (IMAU)

Visualisatie speedcollege Poolijs in transitie

Inleiding

Speedcolleges




6

Wie Femke Koopmans & Gert Polet wat speedcollege – Booming economie en Arctische natuur Waar Poolzaal

“We hebben met veel plezier verteld over de schoonheid en kwetsbaarheid van het Arctisch ecosysteem. Het was een uitdaging de verschillende facetten van de natuur op de Noordpool en bedreigingen/ kansen voor natuurbescherming uit te lichten. De scholieren waren leuk om mee te werken en vormden een fijn publiek.” Femke Koopmans & Gert Polet Afdeling Natuurbescherming Wereld Natuur Fonds

Visualisatie speedcollege Booming economie en Arctische natuur

Inleiding

Speedcolleges




7

“Jeroen Toirkens en ik hebben samen speed colleges gegeven over Groenland in cultureel opzicht. Met als kernvraag ‘wat is cultuur?’ Hoe veranderen culturen en hoe relevant is dan de ervaring en kennis van ouderen, van jouw eigen ouders, of van Inuit elders, dan nog? Groenlandse cultuur is niet meer zeehonden jagen met kajaks; wat is de Groenlandse cultuur dan wel? Tijdens onze razendsnelle fotoworkshop schreven scholieren ludieke, toepasselijke, of diepzinnige tekstjes over Groenland bij foto’s van Toirkens of Nooter.” Cunera Buijs

Conservator ‘Arctische culturen’ Museum Volkenkunde

Wie Cunera Buijs & Jeroen Toirkens wat speedcollege – Roots 2 Share Waar zaal Roots 2 Share

Visualisatie speedcollege Roots 2 Share

Inleiding

Speedcolleges




8

“Voor de meeste - zo niet alle - scholieren zal mijn speedcollege over Groenland en het recht van de zee totaal onontgonnen terrein zijn geweest. Toch wisten meerdere scholieren enkele zeer scherpe vragen te stellen. Knap hoor! Dat is niet alleen leuk voor een docent, maar ook veelbelovend voor de toekomst van die scholieren!” Erik J. Molenaar

Onderzoeker recht van de zee Universiteit Utrecht/Universiteit van Tromsø

Wie Erik J. Molenaar wat speedcollege – Groenland en de zee: kansen en uitdagingen Waar zaal Recht & Vrede

Visualisatie speedcollege Groenland en de zee: kansen en uitdagingen

Inleiding

Speedcolleges




9

Interessant, ik heb dingen geleerd die ik normaal nooit zou weten.

De inhoud was boeiend, maar de zitplaatsen oncomfortabel en mijn spanningsboog is voor dit soort dingen te kort.

Hoog niveau en infodichtheid.

Geslaagd, door de beperkte tijdsduur bleven de colleges fris en boeiend. De experts wisten iedereen goed voor te bereiden op de rest van het programma.

Sommige interessanter dan de anderen, wel leerzaam. Saai, alles was eentoning. Ik vond het moeilijk om bij te houden.

Je zag het hele Museon en je leerde er heel veel van. Prima, het was kort en bondig.

Wat vond je van de speedcolleges? In de korte 20 minuten per onderdeel ben ik enorm veel te weten gekomen. Toen ik begon aan deze dag wist ik niets over Groenland, en nu erg veel.

Scholieren aan het woord Leuk, goede lengte, leuke PowerPoints…

Interessant, leuk dat we elke keer van ruimte wisselden om de colleges te volgen.

Erg informatief, soms wat te repetief. Inleiding

De colleges waren leuk, soms was het wel jammer dat het net te weinig tijd was om alles goed te vertellen. Speedcolleges


Heel interessant! Het werd leuk verteld en in de kleine setting heel persoonlijk.



10

Terugblik Missie SILA

Deelnemers aan Missie SILA blikten in woord en beeld terug op de indrukwekkende onderzoeksreis die in mei 2011 plaatsvond op Groenland. Net zoals Missie SILA was de terugblik in het Museon in handen van poolreizigers Marc Cornelissen en Philip de Roo. Naast de Nederlandse delegatie was ook de Groenlandse minister van Buitenlandse Zaken, Inuuteq Holm Olsen, aanwezig.

Opening zaal Roots 2 Share

Na de terugblik op Missie SILA opende Z.K.H. de Prins van Oranje de tentoonstelling ‘Roots 2 Share’; een interactieve expositie met historisch en actueel beeldmateriaal. De zaal is als het ware een driedimensionaal fotoboek waar bezoekers de Groenlandse foto`s kunnen verrijken met een vraag of verhaal. Door samen met enkele scholieren een persoonlijk commentaar bij een gekozen foto te plaatsen, opende de Prins deze permanente tentoonstelling.

Terugblik missie SILA

Prof. Robbert Dijkgraaf, Inuuteq Holm Olsen, Z.K.H. de Prins van Oranje, Johan van de Gronden.

Inleiding

Speedcolleges




12

Opening Roots 2 Share zaal t: | I choose this picture because:

Ik kies deze foto omda

“Een teer evenwicht tussen mens en natuur” Z.K.H. Prins van Oranje

“Museum Volkenkunde in Leiden en het Museon in Den Haag beschikken over een enorme collectie foto’s van enkele gemeenschappen in Oost-Groenland die nu digitaal ter beschikking gesteld worden aan twee Groenlandse musea. Diederik Veerman, conservator van Museon, heeft op creatieve Hollandse wijze een flatscreen uit de aankomsthal van het vliegveld van Kangerlussuaq geleend. Hierop wordt een zeer informatieve presentatie verzorgd in de tent van Russel Camp, waarbij ook een klein deel van de imposante fotocollectie van Gerti en Noortje Nooter wordt getoond. Bijzonder is de reactie van enkele Inuit die zichzelf of overleden familie op de foto terugzien. Die emoties tonen meteen ook het belang aan van zo’n project als Roots 2 Share.”

ze foto is: |

de Wat ik wil weten over

What I would like to know

about this photo is:

l: | My title for this photo is:

Ik geef deze foto de tite

ening Roots2Share, 13

nje, op Z.K.H. de Prins van Ora

oktober 2011

Fragment uit blog Missie SILA Z.K.H. de Prins van Oranje 10 mei 2011.

Gerti Nooter, Oost-Groenland 1967, collectie Museon Inleiding

Speedcolleges




13


De opgedane kennis en ervaringen uit het ochtendprogramma gebruikten de scholieren `s middags voor een intensieve brainstormsessie. Verdeeld over vier themagroepen - natuur, cultuur, economie en technologie - ging men aan de slag met de Groenlandse toekomst. Geïnspireerd op het Roots 2 Share-project hadden alle themagroepen dezelfde vraagstelling als startpunt: “Gerti en Noortje Nooter maakten in 1967 foto`s van Groenland, Jeroen Toirkens deed hetzelfde 42 jaar later, in 2009. Stel dat jullie, 42 jaar later, ook op Groenland zijn. Wat zien jullie in 2051 door de camera? Hoe brengen jullie de toekomst van Groenland in beeld?” Toekomstscenario’s voor Groenland werden door de jongeren ontwikkeld op alle vier kernthema`s. Tijdens de brainstormsessie kreeg men input van de vele aanwezige experts uit de wetenschap, bedrijfsleven en politiek. Met hen gingen de jongeren de dialoog aan om vervolgens de Groenlandse toekomstbeelden door sneltekenaars te laten visualiseren. Deze visualisaties vormden de rode draad in het afsluitende debat. Enkele weken na het evenement hebben diverse experts nog extra inhoudelijke feedback per toekomstbeeld opgestuurd. Hier volgt een selectie van de meest spraakmakende scenario`s voor Groenland in 2051. Hieruit blijkt dat niet alleen de actualiteit, maar ook de toekomst van Groenland contrastrijk zal zijn.

“De tekeningen zijn gemaakt als visie op Groenland in 2051. Deze tekening suggereert dat er slechts nog een dun laagje sneeuw op een bergtop ligt. Dit is zeer onrealistisch, aangezien het afsmelten van de Groenlandse ijskap weliswaar een versnelling laat zien, maar gezien de gigantische hoeveelheid ijs in de Groenlandse ijskap ligt opgeslagen, zal de ijskap in 2051 slechts een fractie kleiner zijn dan nu.

Thema Natuur & Klimaat Titel De laatste sneeuw?

Een aspect dat mogelijk wel kansen biedt voor Groenland (en ook uit de tekening naar voren komt), is een toename van smeltwater dat van de ijskap naar de zee zal stromen. Dit biedt wellicht economische kansen op het gebied van zoetwaterwinning, waterkrachtcentrales, en dergelijke.” Michiel Helsen


Experts aan het woord

“De titel en afbeelding geven het verlies van sneeuw op de Noordpool goed weer, maar ook het ijs verdwijnt. Dit is helaas niet alleen een toekomstbeeld, maar iets waar de Arctische natuur en bevolking nu ook al mee te maken heeft. De voorspelde afname van zee-ijs en sneeuwbedekking gaat in werkelijkheid vele malen sneller dan voorspeld. In de tekening is te zien dat er een klein gebied over blijft dat geschikt is voor ijsafhankelijke soorten zoals de ijsbeer. Dat is ook de verwachtinghoewel niet op verticale schaal zoals hier afgebeeld door middel van een berg. De zogenoemde ‘Last Ice Area’ zal binnen 30 tot 40 jaar het laatste gebied zijn waar ijsafhankelijke soorten kunnen overleven. Ook zal het een belangrijk gebied zijn voor lokale bevolking waar zij zich volgens traditie nog over het ijs naar jachtgronden kunnen begeven.” Femke Koopmans & Gert Polet Afdeling Natuurbescherming Wereld Natuur Fonds

Inleiding

Speedcolleges




15

Moet de Groenlandse natuur en cultuur in een overdekte dierentuin annex museum worden gestopt? Dieren, gewoonten en tradities ‘geconserveerd’ in een klimaatkoepel? Maar welke culturele tradities of flora en fauna zouden we dan willen bewaren? Degenen die leefden in het jaar 2011? Of in 1960? Of de 17e eeuw? Het dierenrijk, ook in het noordpoolgebied, is een resultante van evolutie en de Groenlandse cultuur ontwikkelt zich al duizenden jaren. Groenland is niet altijd zo bevroren geweest en haar inwoners zijn geen statische eenheden. Echter, door globalisering, modernisering en klimaatverandering wordt het veranderingsproces versneld. Dit leidt ertoe dat de een (terecht) roept om het behoud van biodiversiteit en het culturele erfgoed , terwijl de ander (terecht) reageert dat ‘we’ Groenland niet het recht op ontwikkeling kunnen ontzeggen. Het één hoeft het ander niet uit te sluiten, maar zou er sprake kunnen zijn van de gulden middenweg? Het Hollandse ‘poldermodel’ op de Groenland ijskap?! Klinkt bijna net zo vreemd als die overdekte dierentuin…

Thema Natuur & Klimaat / Cultuur Rapid change / Culture dome Titel

“Bij het maken van deze afbeeldingen is duidelijk gedacht aan zowel mens als dier. Helaas zal een snel veranderende Noordpool waarschijnlijk niet leiden tot een ‘living planet’. Dit is echter wel de slogan van het Wereld Natuur Fonds, dat zich inzet om de Arctische natuur en zoveel mogelijk van het leven in dit gebied te beschermen. De tekeningen laten zien dat Arctische soorten en bevolking zich moet aanpassen aan de veranderingen die plaats hebben in Groenland. Door verlies van zee-ijs worden jachttechnieken aangepast en verschuift de verspreiding van Arctische soorten. Deze processen zijn al gaande en zullen een steeds grotere uitdaging vormen voor het voortbestaan van oorspronkelijke cultuur en biodiversiteit. Het is de vraag hoe snel de veranderingen zullen gaan en of natuur en cultuur dit kunnen bijbenen.” Femke Koopmans & Gert Polet Afdeling Natuurbescherming Wereld Natuur Fonds


Diederik Veerman Conservator/educator Museon

Inleiding

Speedcolleges




16

“De schets ‘Groenland kent twee gezichten’ steunt wat mij betreft op een belangrijke essentie. Groenland heeft de potentie om ruimte te bieden aan verdere economische ontwikkeling en het koesteren van belangrijke cultuur- en natuurwaardes. Of dat in een typische Noord-Zuid deling tot uitwerking zal komen, is maar zeer de vraag.”

“Vooral de hoofdstad Nuuk in West-Groenland oogt anno 2011 als een moderne, Europese plaats met een prachtig cultureel centrum, internetcafé en toprestaurants. Het is daar ook waar de regering zetelt en waar men komende decennia besluiten gaat nemen over de toekomst van het gehele land. Ik ben benieuwd of men hierbij voldoende rekening kan en gaat houden met de specifieke wensen, uitdagingen en behoeften van de kleine jagersnederzettingen in het noorden en oosten van het land. Zo is de samenleving van Oost-Groenland wezenlijk anders dan in het westen. Men spreekt een andere taal en heeft dankzij haar geïsoleerde ligging in de afgelopen eeuwen een unieke cultuur ontwikkeld. De circa 3000 OostGroenlanders leven in een gigantisch gebied vooral van jagen en vissen. Echter, de boycot van de Europese Unie op zeehondproducten heeft hier ook geresulteerd in een hoge werkeloosheid met bijhorende uitdagingen. Dit terwijl de schoonheid van het land en haar inwoners veel kansen herbergt. Toerisme kan zich in de toekomst ontwikkelen. Hiervoor zullen er echter forse en blijvende investeringen in educatie, gezondheidszorg en infrastructuur nodig zijn. Ook een betere internetverbinding past in dit plaatje. De besluitvorming hierover vindt 1500 kilometer westwaarts plaats. Daar vergadert niet alleen de regering, maar eveneens de gemeenteraad van Sermersooq; in oppervlakte de grootste gemeente ter wereld waar ook heel Oost-Groenland onder valt.”

Marc Cornelissen

Poolreiziger Duurzaamheidsadviseur


Thema Cultuur Titel Groenland kent twee gezichten

Diederik Veerman

Conservator/educator volkenkunde Museon Inleiding

Speedcolleges




17

Thema Cultuur Oude traditie in een nieuwe tijd Titel

“Oude traditie in een nieuwe tijd; het combineren van zeehondenjacht per snow mobile met een Amerikaanse toerist achterop is een heel realistisch beeld dat al bewaarheid werd. Een goede manier om oud en nieuw te verenigen, de band met de natuur te behouden. Maar daar redt Groenland het alleen niet mee. De combinatie met de tekening ‘Groenland kent twee gezichten’ wordt dan heel interessant. Volgens de scholieren zou met het smeltende ijs en nieuwe technologie het produceren en exporteren van (schone) energie mogelijk kunnen gaan worden. Met deze inkomsten kan nieuw te ontwikkelen onderwijs (een uitbreiding van het hoger en technisch onderwijs) worden bekostigd. De jeugd heeft de toekomst; maar die moet voldoende zijn toegerust op een mondiale wereld en sterk genoeg in de (culturele) schoenen staan om eigen keuzes te maken. Onderwijs is daartoe de sleutel. Een interessante gedachtegang en als ik mijn technische collega’s van de dag mag geloven, geheel niet onrealistisch. Hopelijk levert dat dan ook de financiën op die nodig zijn om de Groenlandse taal te behouden, een groot cultureel erfgoed, zelfs in de 21ste eeuw relevant voor identiteit en zelfrespect.” Cunera Buijs

Conservator Arctische culturen Museum Volkenkunde


Inleiding

“Toen mijn man in 2002 voor de eerste keer naar Groenland kwam, heeft hij vaak in Nederland moeten uitleggen dat Groenlanders niet in iglo’s wonen, dat je gewoon met Groenland kan telefoneren en dat de mensen daar ook centrale verwarming, internet en mobiele telefoon hebben. Mijn echtgenoot heeft zijn hart verloren aan Groenland, hij vindt het een heel bijzonder land; enerzijds dichtbij de natuur en anderzijds een levensstandaard zoals we die in Nederland kennen. Dat maakt Groenland in zijn ogen een ongelooflijk prachtig land om te zijn en om in te wonen.” Hanne Bruun

Groenlandse kunstenares metaal en moderne kunst

Groenland kent twee gezichten

Speedcolleges




18

“Deze tekening spreekt mij aan omdat door deze cultuurgroep breed is nagedacht en de scholieren een aantal disciplines hebben verbonden. Hun toekomstbeeld is een gemoderniseerd Groenland, een kenniseconomie waarin water letterlijk de motor van ontwikkeling is. Ik vind het sterk dat in dit toekomstbeeld er gezocht is naar koppelingen tussen verschillende kansen en dat de focus op Groenland zelf ligt.”


Marten Hillen

Waterbouwkundig ingenieur Royal Haskoning

Thema Cultuur Titel Moderniseren met cultuurbehoud Inleiding

Speedcolleges




19

“Een noordelijke haven is realistisch als er naast het ijsvrij worden van de Noordelijke IJszee, ook grote vondsten van delfstoffen en/ of olie gedaan worden. Betreffende haven kan dan tevens een steunpunt worden voor schepen van Europa via de Noordpool naar Azië en visa versa. Een zuidelijk skioord is realistisch. Om dit te realiseren moeten er saaie sommetjes gemaakt worden, zodanig dat de baten de lasten overtreffen. Daarnaast moet er een 9-5 mentaliteit ontwikkeld worden (gelijk aan IJsland). Geprobeerd moet worden alles zoveel mogelijk met eigen mensen te doen, in plaats van met buitenlandse werkers en de eigen niet-werkers met uitkeringen te onderhouden.“ Ko de Korte

Arctic Program Oceanwide Expeditions

Thema Titel


Economie Noordelijke haven, zuidelijk skioord Inleiding

Speedcolleges




20

“Een prachtig idee, weliswaar mooi gevisualiseerd, maar niet realistisch. In 2051 is de Groenlandse ijskap alles behalve nagenoeg verdwenen. Nee, deze zal er nog ongeveer hetzelfde uitzien als tegenwoordig, hooguit met een hogere hoeveelheid smeltwater die er ’s zomers vandaan komt stromen. Dit biedt echter wel economische kansen, zoals het winnen van dit water voor exportdoeleinden, of het winnen van energie uit dit water.” Michiel Helsen



Thema Economie Titel Zoetwaterreservoir Inleiding

Speedcolleges




21

Thema Economie Beware of the rats Titel

“‘Beware of the rats’, één van de adviezen en tekeningen die ik kreeg te zien, waarschuwde me dat niet iedereen de beste intenties heeft. Het was duidelijk dat de studenten hoge verwachtingen hadden ten aanzien van duurzame ontwikkeling en de toekomst van groene energie, maar de vraag blijft of er hierbij wel een wederzijds vertrouwen bestaat over de toekomst van Groenland.” Vertaald door de redactie.

Inuuteq Holm Olsen

Vice-minister van buitenlandse zaken, Groenlandse regering.

“Als er ergens opeens veel geld te verdienen valt moet je oppassen dat je niet opgelicht wordt. Dat gevaar bestaat vooral in de beginfase van economische ontwikkeling. Het lijkt vooral deze waarschuwing die hier wordt gevisualiseerd. Of was het daarnaast ook de bedoeling om letterlijk te waarschuwen voor de introductie van ratten? Dat zal wel niet, want ratten zijn er waarschijnlijk al wel in Groenland. Toch zal Groenland door steeds intensiever contact met de rest van de wereld, en ook door klimaatverandering, wel degelijk te maken krijgen met de introductie van nieuwe dieren, planten en ziekten. Voorbereid zijn om, waar mogelijk, die introducties te voorkomen én bestrijden is nog zo’n uitdaging voor Groenland.” Erik J. Molenaar



Inleiding

Speedcolleges




22

“De scholieren die deze visualisatie leverden, hadden goed door dat infrastructuur de sleutel is voor de ontwikkeling van veel bedrijvigheid, zowel op land als op zee. Zonder infrastructuur geen bedrijvigheid. Met het idee dat de aanleg van infrastructuur betaald moet worden door bedrijven die zich in Groenland gaan vestigen, lossen deze scholieren tegelijkertijd twee andere problemen op. Ten eerste dat Groenland de aanleg van de infrastructuur momenteel niet zelf kan betalen en ten tweede dat de inkomsten van de nieuwe bedrijvigheid niet op één of andere manier verkwist worden, maar direct worden besteed aan Groenland’s ontwikkeling. Dat laatste is in het verleden in andere landen maar al te vaak gebeurd.” Erik J. Molenaar

Onderzoeker recht van de zee Universiteit Utrecht / Universiteit van Tromsø


Thema Economie Titel Infrastructuur en bedrijvigheid

Inleiding

Speedcolleges




23

Thema Technologie Titel Energie uit smeltwater

“Klimaatverandering wordt meestal gezien als een ernstig probleem. Echter, door energie op te wekken uit smeltwater maak je van een nadeel een voordeel. Op een aantal plaatsen in Groenland bestaan al waterkrachtcentrales, die elektriciteit leveren aan nabijgelegen dorpen. Ook de hoofdstad Nuuk wordt van stroom voorzien door een waterkrachtcentrale. Voor Groenland is duurzame energie normaler dan bijvoorbeeld Nederland of de Verenigde Staten. Ze hebben volop bergen en genoeg water, dus zijn heel geschikt voor waterkracht. De uitdaging is om de duurzaam opgewekte elektriciteit beschikbaar te maken voor afgelegen plaatsen. Wat mij betreft mag er dus op de tekening nog wel een waterstofcentrale bij.” Katja Kruit

Marten Hillen

Roger Haagmans


Energy Club Delft

Inleiding

“Voor Groenland liggen er veel kansen om op een duurzame wijze energie op te wekken. Er is een vraag naar energie en er is ruimte. Het is een grote uitdaging om de kracht van de natuur hiervoor te benutten, want de omstandigheden zijn zwaar. Technisch vraagt dit om zware ontwerpen die kunnen functioneren onder ruige omstandigheden. De kansen (water, wind, zon, bodemwarmte, …) zijn door de scholieren allemaal benoemd en uitgewerkt. Van deze ideeën denk ik dat water voor Groenland veel kansen biedt, het is er in overvloed en kan gecontroleerd ingezet worden voor energiewinning.”

“Dit is een pragmatische oplossing die de komende jaren zeker gebruikt kan worden. Het patroon van afsmelten van de ijskap kan met behulp van metingen van de satellieten en modellen steeds beter bepaald worden waardoor het ook mogelijk moet zijn om de beste locaties voor energie centrales te bepalen zowel nu als in de toekomst. Indien er met het ontwerpen van de centrales rekening wordt gehouden dat ze herbruikbaar en verplaatsbaar zijn dan kunnen ze met het veranderen van vorm van de ijskap op nieuwe locaties worden ingezet. Waarschijnlijk is de winning van energie op deze manier groter dan de behoefte dus transport zowel nationaal als internationaal is van groot belang.”

Speedcolleges



Wetenschapper aardobservatie Europese Ruimtevaart Organisatie ESA



24

“Hoewel er veel olie in de buurt van Groenland te vinden is, brengt het exploiteren ervan ontzettende risico’s en veel kritiek met zich mee. Toch kan Groenland een energie-exporteur worden: met zo’n oppervlakte, zoveel zoet water en zulke bergen kan er op allerlei manieren duurzame energie worden opgewekt. De vraag is echter: hoe kun je dit exporteren? Een van de manieren om energie op te slaan, is waterstof. Met behulp van duurzame elektriciteit is water (H2O) om te zetten in waterstof (H2). Dit kun je opslaan in tanks, metaalroosters of binden aan koolstof. Waterstof kan op de plaats van bestemming weer gebruikt worden als brandstof, waarbij er alleen water ontstaat en geen CO2. Wie weet is Groenland in 2051 dus wel een duurzame energie-exporteur.” Katja Kruit

Energy Club Delft

Exper ts aan h et woor d

Thema Technologie Titel Energietransport Inleiding

Speedcolleges




25

Evaluatie & vervolg

In dit laatste hoofdstuk blikken we terug op het evenement en kijken we vooruit naar de nabije toekomst. Met diverse activiteiten is of wordt er vervolg gegeven aan de doelstellingen van het evenement ‘Roots 2 Share: the future’ en het moederproject ‘Roots 2 Share’. Een aantal initiatieven vloeien direct voort uit het programma, andere projecten staan los van ‘Roots 2 Share’, maar streven wel een gezamenlijk doel na; het bestuderen en presenteren van de fascinerende realiteit van het noordpoolgebied. Variërend in achtergrond, organisatie en doel zijn de initiatieven een bewijs dat Groenland ook in de toekomst in de Nederlandse belangstelling blijft staan.

Het is een land met een van de meeste computers per persoon. Kleine hoeveelheid mensen (56.000), moeilijke positie in verband met klimaat en economie.

en

r Scholie

Dat er nog veel moet gebeuren om er een welvarend land van te maken.

De mogelijkheden die Groenland allemaal heeft in de toekomst zoals grondstoffen en een handelsroute naar Azië langs de Noordpool. Dat de ijskappen in feite nog uit de ijstijd stammen en dat het behoud ervan een illusie is.

d

oor w t e h aan

De enorme dilemma’s die het land heeft.

Ik had een heel ouderwets en primitief beeld bij Groenland. Nu weet ik dat het een land van mogelijkheden én schoonheid is.

Wat is het meest spraakmakende dat je hebt geleerd over Groenland?

Dat zo weinig mensen hun cultuur zo sterk hebben kunnnen behouden, daar heb ik echt respect voor.

De verandering die de lokale bevolking doormaakt: wat een mooie mensen.

Hoe de Groenlanders er zelf over denken. De potentie die Groenland heeft voor ontwikkeling door delfstoffen, ligging, etcetera.

Dat het niet zo anders is vergeleken met Nederland. Inleiding

Speedcolleges

Dat ze een balans moeten vinden tussen economische zelfstandigheid en behoud van de natuur en cultuur Terugblik Missie SILA Opening zaal Roots 2 Share



27

De scholieren die aanwezig waren op het Roots 2 Share evenement waren slimme, scherpe leerlingen. Dat merkten we aan het eind van de dag, toen de tekenaars hun ideeën amper bij konden houden. Tijdens de speedcolleges moesten ze duidelijk nog wakker worden, maar misschien was het even wennen aan het contrast met gewone lessen op school. Ze hebben in ieder geval gemerkt hoe belangrijk creativiteit is bij oplossen van problemen, van technologie tot cultuur. Katja Kruit

Energy Club Delft

“De deelnemende scholieren waren gemotiveerd en dachten creatief over de toekomst van Groenland. Ik was positief verrast over hun kennis en voorbereiding. Een aantal had al goede oplossingsrichtingen bedacht van tevoren. Ik heb hen gestimuleerd de oplossingen op papier te zetten, want door hun kennis dachten ze soms in beperkingen.” Marten Hillen


De scholieren die deelnamen aan het evenement waren positief, betrokken en open. Het belangrijkste dat ik hen heb mee kunnen geven is; Groenland als een gebied als zo velen in de derde wereld, en zoals Nederland in het verleden ook was. Een gebied, waar je niet in het verleden van jacht als bestaansgrond kunt blijven hangen, maar een gebied dat zich gaat ontwikkelen naar een urbane en geïndustrialiseerde samenleving. Daarnaast de bewustwording bij jonge mensen, dat in ‘exotische gebieden aan de rand van de bewoonde Wereld’ de mensen ongeveer dezelfde noden en wensen hebben als wij. Ko de Korte

Arctic Program Oceanwide Expeditions

De ov ex pe e r sc rt ho s lie de re n

Ik vond de scholieren buitengewoon geïnteresseerd en bereid om in korte tijd een stortvloed aan onbekende informatie op te nemen. Daarna bleken ze in staat om op creatieve wijze over de toekomst van een onbekend gebied als Groenland te discussiëren en te rapporteren. Geen eenvoudige zaak! Ze brachten het er geweldig van af. Mijn complimenten!

De leerlingen waren enthousiast en geïnteresseerd. Ze moesten creatief werken en buiten standaard kaders denken. Dit ging sommigen beter af dan anderen. De groepsgrootte was wellicht iets te groot voor de middag sessie om iedereen te betrekken en actief te houden. Het denken buiten de vaste kaders is tijdens deze dag voor mij belangrijk geweest om de leerlingen mee te geven.

Cunera Buijs

Roger Haagmans



Er was meer pers (met bijbehorende zaken) dan ik me had voorgesteld.

Prettig zou ook zijn als ze hun mening ook papier moeten zetten. Dan verplicht je ze meer tot deelname.

Ik was onder de indruk van de inhoud en opbouw van de dag Speedcolleges waren te pittig en er was te weinig structuur in deelname van de discussie.

De leerlingen zijn nog niet gewend aan het niveau de speedcolleges, dat ging sommige leerlingen ‘boven de pet’

Het niveau was lekker uitdagend. Goede speedcolleges en de cartoonisten was een heel goed idee. Inleiding

Speedcolleges

De Prins van Oranje was een belangrijke factor en die viel niet tegen.

e d n e d i e begel n e t n e c VO - d o n e r e t r rappo Terugblik Missie SILA Opening zaal Roots 2 Share

Goed om eens met leerlingen van een andere school samen te werken. Nadenken over een toekomstige studie in dit vakgebied is door de leerlingen zelf ook aan de orde gesteld.



28

De discussie. We kregen zelf de kans de stof toe te passen en na te denken over nieuwe ideeën. Ik vond de opening Roots 2 Share heel leuk. Er werden allemaal leuk en leerzame filmpjes afgespeeld. De aanwezigheid van Prins WillemAlexander vond ik ook bijzonder.

De speedcolleges, ik heb er veel van opgestoken en ben over dingen na gaan denken die ik normaal nooit zou doen.

Opening van de tentoonstelling en het bedenken van ideeën.

Het debat, het was interessant om alle ideeën van iedereen te horen.

Het vertellen van Missie SILA en de film van Jeroen Toirkens was heel pakkend.

Wat vond je het leukste programma-onder deel en waarom? Tekeningen bedenken. Leuk om iets creatiefs te doen en dat uitgebeeld te zien worden door striptekenaars. De panel discussie aan het eind, het ontmoeten van de minister van buitenlandse zaken van Groenland

Scholieren aan het woord

Speedcolleges. Het was gewoon heel leerzaam.

Het brainstormen. Vanwege de interactie met de andere leerlingen en experts.

Roots 2 Share, de foto’s waren indrukwekkend.

Het leukste vond ik de film over de expeditie, die was het meest concreet.

Inleiding

Speedcolleges

Brainstorm, erg veel kans om de experts en betrokkenen te spreken. Terugblik Missie SILA Opening zaal Roots 2 Share



29

“‘Dit had de hele week mogen duren, zo leuk is het!’, zo zei één van de leerlingen van een groepje waarmee ik ‘s middags brainstormde. Ik kreeg kippenvel van die opmerking, want het is volgens mij het mooiste compliment dat het Museon kan krijgen.” Petra Sjouwerman

Freelance journalist in Scandinavië

“De grootste meerwaarde is denk ik het samenspel van verschillende thema’s, waarin de leerlingen hun weg probeerden te vinden. Leren omgaan met tegengestelde belangen, herkennen van de complexiteit van een situatie waarmee de huidige en toekomstige generatie Groenlanders en ook wij Nederlanders mee geconfronteerd worden.”


Michiel Helsen, glacioloog

Instituut voor Marien en Atmosferisch onderzoek Utrecht (IMAU)

“Het event van 13 oktober was een bijzonder en geslaagd experiment. Het was verassend om te zien hoe jongeren zich op basis van enkele korte sessies een beeld van Groenland hebben kunnen vormen wat verder ging dan het stereotype. Dat is belangrijk want de dialoog met de poolbewoners wordt vaak bemoeilijkt door de stereotype beelden die we hier in Europa hebben. In het wegnemen daarvan voegt een programma als ‘Roots 2 Share ‘ aantoonbaar waarde toe.” Marc Cornelissen


: the future’

Share Bloed’, over ‘Roots 2 TV-programma ‘Blauw 2011, EO Zaterdag 15 oktober

Wat is de meerwaarde van dit project geweest?

“Groenland is een heel groot land met een kleine populatie. Iedere keer als ik op Groenland ben heb ik het gevoel heel ver weg te zijn van de ‘wereld’. Ik merk dan dat het voor Groenlanders vaak heel moeilijk is om niet te (blijven) denken in de bestaande referentiekaders, die mede zijn bepaald door een lange voorgeschiedenis. De kracht van dit evenement is dat een grote groep jonge intelligente mensen brainstormend meedenken over de toekomst van de aarde in het algemeen en wat dat betekent voor Groenland in het bijzonder. Jonge mensen die niet worden beperkt in hun denken door kennis, geschiedenis en/ of vooroordelen. Dit kan mijns inziens leiden tot heel interessante oplossingen en het ontdekken van geweldige mogelijkheden.” Hanne Bruun

Groenlandse kunstenares metaal en moderne kunst

Algemeen D

agblad, vrijd

ag 14 oktobe

Inleiding

r 2011

Speedcolleges




30

“De grootste meerwaarde was de diversiteit aan invalshoeken die bij het project aan de orde kwamen. Het brainstormen over de toekomst van een land dat heel andere randvoorwaarden met zich meebrengt op allerlei terreinen.” Roger Haagmans


“Bij het Roots 2 Share evenement was een enorme synergie te zien tussen verschillende disciplines. Niet alleen zijn belangrijke vraagstukken over de toekomst van Groenland aan het licht gebracht, maar ook hebben zowel de leerlingen als de experts mogen meemaken hoe alle beetjes kennis en alle ideeën bij elkaar komen. Zo een samenwerking tussen vakgebieden maak je niet vaak mee.” Katja Kruit

“Ik zie meerwaarde in de manier waarop de scholieren Groenland van een groot aantal perspectieven, feiten, standpunten en mogelijkheden kregen voorgelegd. Maar vooral het onafhankelijke kritische denken dat bij de opdracht nodig was (over stereotypen, discriminatie, power imbalance en belangentegenstellingen milieu vs. cultuur) en het komen tot creatieve oplossingen.” Cunera Buijs


Voor mij was de meerwaarde van het evenement het op één dag bijeen brengen van scholieren, experts, bestuurders en betrokkenen om gezamenlijk na te denken een complexe uitdaging. Groenland voelde hierin als een soort blanco schetsvel waar kansen liggen om dit ‘from scratch’ duurzaam te ontwikkelen.” Marten Hillen


“De grootste meerwaarde van het evenement was voor mij dat scholieren op basis van directe interactie met, en bijstand door, ‘experts’ uit verschillende disciplines en vanuit verschillende invalshoeken met een concreet en realistisch scenario aan de slag kunnen gaan.” Erik J. Molenaar


Energy Club Delft

Trouw, za te

rdag 6 okt

jdag 14

f, vri Telegraa

oktober

ober 201

1

2011

Inleiding

Speedcolleges




31

Publiekspresentatie Roots 2 Share 13 oktober 2011 Vervolg 1 Publiekspresentatie ‘Roots 2 Share’, 13 oktober 2011 De 250 aanwezigen op de publiekspresentatie werden door Noortje Nooter meegenomen naar het OostGroenland van 1967; het jaar dat zij met haar man Gerti en haar drie zoons voor ruim een jaar neerstreek in het jagersdorpje Diilerilaaq. De foto`s van oud-conservator Gerti Nooter en echtgenote Noortje vormen de basis van het huidige Roots 2 Share-project. Als ode aan Gerti Nooter en zijn voorliefde voor Bob Dylan speelden twee Haagse conservatorium-studenten live hun interpretatie van ‘The times they`re a changin’; het lied dat volgens Gerti Nooter het naoorlogse Groenland zo typeerde.

Twee scholieren van het Dalton College Den Haag, Willem Cant en Can Pekdemir, deelden hun ervaringen van het jongerenevenement. Hun ontwapende presentatie zijn net als andere hoogtepunten van zowel het dag- als avondprogramma via internet terug te kijken. Afsluiting van het plenaire gedeelte was een inspirerende lezing door Prof. Robbert Dijkgraaf over zijn ervaringen op en visie over Groenland. Een mooie passage uit zijn bijdrage: “Wij hadden die prachtige week in Groenland (Missie SILA, red.), maar voor je het weet verdampt die ervaring. Maar ik denk hier met de tentoonstelling, met de fantastische dag, met de jonge mensen die er allemaal kennis mee hebben gemaakt - die er ongetwijfeld vanavond of morgen door over praten - heeft dit een vervolg.” De avond werd afgesloten met zes speedcolleges met even zoveel invalshoeken. Deze werden verzorgd door de Universiteit Utrecht, European Space Agency, Wereld Natuur Fonds, kunstenaar Ap Verheggen en conservator Cunera Buijs van Museum Volkenkunde in samenwerking met fotograaf Jeroen Toirkens en journaliste Petra Sjouwerman. Inleiding

Speedcolleges




32

De

070 3190 985 Regiosport: 070 3190 951 E-mail: [email protected] Adverteren: Tiplijn: 070 3190 967 E-mail: [email protected] (ook voor nieuwsfoto’s)

Zes husky’s van Dogs Pride rennen zich rot op het Scheveningse

DEN HAAG

Sledehond ook blij met zand

strand, met een ‘musher’ en winnaar Job Heemskerk (10) achter

De sledehonden van het bedrijf Dogs Pride ploegen door het Scheveningse mulle zand. Een zogeheten ‘musher’ met passagier voortrekken op het strand is vele malen zwaarder dan in de sneeuw. Oververhit waren ze, maar daarom niet minder actief. ,,De vacht van een sledehond is zo dik, dat ze met gemak een temperatuur van -30 graden Celsius aankunnen,’’ zegt Diederik Veerman. Hij is conservator van

de tentoonstelling Roots 2 Share in het Museon. Samen met uitgeverij Querido organiseerde het museum de tocht, ter gelegenheid van het nieuwe boek van Rob Ruggenberg. IJsbarbaar is een verhaal over een jonge Groenlander die wordt ontvoerd en in Nederland terechtkomt. Zestig kinderen uit groep 7 en 8 van de Duinoordschool waren bij de lancering van het boek in het Museon. Ze deden mee aan

op de kar. FOTO FRANK JANSEN

een schrijfwedstrijd, waarbij ze tien minuten kregen om een verhaal bij een expositiefoto te verzinnen. De twee winnaars Job Heemskerk (10) en Noortje Visser (11) mochten mee op de slee. „Ze hebben in vier regels een cliffhanger in weten te bouwen,’’ zegt Veerman. „Dolblij waren ze. Job tikte zichzelf op de wang, naast me in de bus naar het strand. Hij vroeg zich hardop af of dit een droom was.’’

Vervolg 2 Massale inval bij massagesalon Algemeen Dagblad, vrijdag 25 november Jonge schrijftalenten getrakteerd op sledehondentocht af

Stationsweg ruïne

DEN HAAG • De politie, belasting-

dienst en gemeente Den Haag hebben vannacht een inval gedaan bij een massagesalon aan de Wagenstraat. De bezoekers en werknemers van de zaak werden gecontroleerd, omdat er een vermoeden was dat er sprake zou zijn van illegale prostitu-

tie. Het was de bedoeling drie zaken te controleren, maar twee waren er bij aankomst al gesloten. Aan de actie namen veertig ambtenaren deel. Ook burgemeester Van Aartsen was aanwezig. Over het resultaat van actie was bij het sluiten van deze krant nog niets bekend.

Bouwer Geste haakt plotseling 24 november 2011 Op donderdag 24 november vond in het Museon en op het Scheveningse strand de presentatie van het boek IJsbarbaar plaats. Ruim 60 kinderen uit groep 7 en 8 van de Duinoordschool uit Den Haag woonden de lancering bij. Ze luisterden hoe de schrijver, Rob   Ruggenberg, voorlas uit eigen werk. Elk fragment werd gevolgd door een speedcollege over Groenland. De aanwezige leerlingen kropen vervolgens zelf in de huid van schrijver. Bij een persoonlijk gekozen foto uit de interactieve expositie Roots 2 Share bedacht elk ‘Volstrekt onduide van hen een gek, ontroerend of spannend verhaal. De lijk twee allerbeste schrijvers, Job hoe het nu Heemskerk (10 jaar) en Noortje Visser (11 jaar), namen direct na afloop hun prijs op het verder moet’ Scheveningse strand in ontvangst: een heuse sledehondentocht door de branding van de Noordzee. Even leek Groenland wel heel dichtbij… DEN HAAG • De vernieuwing van de Stationsweg is vastgelopen. Projectontwikkelaar Geste heeft al zijn projecten stilgelegd. De buurt is verbijsterd en de politiek is boos. ‘Hoe heeft de wethouder in hemelsnaam met cowboys in zee kunnen gaan?’

HERMAN ROSENBERG

Gemeenteambtenaren meldden het afhaken van Geste woensdagavond in een vertrouwelijk overleg met de wijkorganisatie Stationsbuurt. Geste laat bijna de complete noordelijke wand van het brede deel van de Stationsweg (de toegang tot de stad vanuit het station Hollands Spoor) als een ruïne achter. De wijkorganisatie is verbijsterd. ,,Wij hebben er enorm de pest over in,’’ zegt voorzitter Harry Kampf. ,,We kijken nu alweer een hele tijd tegen al die vervallen gevels aan. En het is volstrekt onduidelijk hoe het nu verder moet.’’ Geste-eigenaar Gerard Stevers was gisteren niet bereikbaar voor commentaar. In de gemeenteraad is consternatie ontstaan over wat nu al wordt

Educatief materiaal

aangeduid als het ‘Geste-debacle’. Joris Wijsmuller van de Haagse Stadspartij heeft het college van b en w om opheldering gevraagd. „Vijf jaar lang heb ik geroepen dat Geste een onbetrouwbare partij was en vijf jaar lang heeft wethouder Norder mijn waarschuwingen in de wind geslagen. Het is ongehoord

Harry Kampf

dat de gemeente met dit soort vastgoedcowboys zakendoet.’’ Geste begon zo’n vijf jaar geleden met het opkopen van panden op de Stationsweg. Het opvallendste project was het kantoor op de linkerhoek, gezien vanaf HS. Ter plekke van dit zogenaamde ‘kleine belastingkantoor’ zouden woningen worden gebouwd, maar dat plan liep al eerder spaak. Het bedrijf poogt het kantoor nu over te doen aan een andere ontwikkelaar. Voor de gemeente, die miljoenen in het opknappen van de Stationsweg heeft gestoken, is het afhaken van Geste een grote tegenslag. Geste gold lange tijd als een lastige maar daadkrachtige ontwikkelaar. Het bedrijf verwierf aanzien door de ontwikkeling van het luxueuze winkelcentrum Haagsche Bluf in de binnenstad. De afgelopen jaren ging het minder goed. Behoorde eigenaar Gerard Stevers vorig jaar nog tot de vijfhonderd rijkste Nederlanders, nu komt hij op de lijst van Quote niet meer voor.

           

                                    

      









Vervolg 3

schooljaar 2012 - 2013 De resultaten van ‘Roots 2 Share: the future’ zullen vanaf schooljaar 2012-2013 worden geïmplementeerd in het reguliere educatieaanbod van het Museon. Beeldmateriaal – foto`s, film en bovenal de toekomstvisualisaties – alsmede de inhoudelijke reacties van scholieren en experts zullen de basis vormen voor vernieuwing van de reeds bestaande VO-les ‘Op expeditie naar een veranderend poolgebied’. Hierbij zal er gestreefd worden naar een educatieve vertaalslag van het multidisciplinaire en interactieve karakter van zowel Missie SILA als het evenement ‘Roots 2 Share: the future’. Dit in samenwerking met de studie geo-communicatie van de Universiteit Utrecht.

Inleiding

Speedcolleges




33

Première reizende tentoonstelling Museum Volkenkunde december 2011 - januari 2012

De reizende tentoonstelling, startend in Leiden zal, foto- en filmmateriaal van Groenland Presenteren. Ook is er veel aandacht voor oud-conservator Gerti Nooter en de achtergronden van zijn bevlogen veldwerk voor het Museon en Museum Volkenkunde. Dankzij zijn inspanningen bezitten de musea veel bijzonder beeldmateriaal van Groenland uit de periode 1965 - 1990. Het is dit beeldmateriaal dat in de reizende tentoonstelling van museum Volkunde is terug te zien. Roots 2 Share, Groenlanders krijgen hun foto’s terug toont 37 foto’s van Nooter. Daarnaast zijn gefilmde interviews met Oost-Groenlaners te zien, gemaakt in 2009 door fotograaf Jeroen Toirkens samen met journaliste Petra Sjouwerman.Na leiden zal de tentoonstelling naar Groenland worden verscheept om aldaar te beginnen aan een jarenlange tournee langs vele grote en kleine Inuit gemeenschappen.

Vervolg 4

Kulusuk-kids

Vervol

g5 januari 2012 Begin januari 2012 zijn zeven Groenlandse schoolkinderen met hun docent te gast in Museum Volkenkunde. De scholieren maken in het museum een eigen tentoonstelling met de door henzelf gemaakte kunstvoorwerpen. Deze voorwerpen zullen geïnspireerd zijn op de OostGroenlandse materiële cultuur en zal na afloop geschonken worden aan Museum Volkenkunde. Het museum heeft een lange traditie van verzamelen van gebruiksvoorwerpen en kunst in Oost-Groenland en is verheugd om de collectie nu aan te vullen met ‘kinderkunst’. Cunera Buijs, conservator Arctisch gebied van Museum Volkenkunde, bezocht in 2008 een school in Kulusuk, Oost-Groenland. Onder de indruk van de kunstvoorwerpen die de schoolkinderen daar maakten, startte zij een samenwerkingsproject. De artistieke traditie leeft nog steeds onder de huidige bevolking en haar schoolgaande jongeren. De leerlingen uit Kulusuk werden al eerder uitgenodigd om hun werk tentoon te stellen in o.a. Frankrijk, Canada en Zweden. De kinderen krijgen in Leiden een ‘museum workshop’. Wat doe je in een museum?, hoe bewaar je oude voorwerpen?, en hoe stel je collectie ten toon, ofwel – hoe maak je een eigen tentoonstelling met eigen kinderkunst in een bestaand groot, gerenommeerd oud museum? In het Museon gaan de leerlingen aan de slag met het beeldmateriaal in de tentoonstelling Roots 2 Share en wordt het depot, met onder andere de Tinbergen-collectie uit 1933, bezocht. Het delen van collecties, kennis en ervaring – en leren staan ook hier centraal.

Duurzaam basiskamp

2012 - ... “Tijdens ‘Roots 2 Share: the future’ waren ook studenten van de TU Delft aanwezig. Ik werk met hen samen aan het ontwikkelen van een ontwerp voor een duurzaam basiskamp in Groenland. Het basiskamp kan wetenschappers, bewoners en bezoekers huisvesten en ook samenbrengen op bijzondere plekken. Dat is ook wat we met Missie SILA en eerder ook het Climate Change College hebben gedaan. Het blijkt een werkend mechanisme. Ik kijk er naar uit om op deze lijn door te gaan in nauwe samenwerking met onze vrienden in Groenland.” Marc Cornelissen


Vervolg

Nawoord

Als we één belangrijke conclusie uit de feedback van de scholieren en experts mogen trekken, is het dat de samenbrengen van uiteenlopende personen en perspectieven enorm krachtig is. Van glacioloog tot VWO-scholier, van poolreiziger tot Prins van Oranje. De nuance krijgt meer ruimte door een combinatie van mensen natuurwetenschappen, theorie en praktijk, experts en nieuwsgierige leken. Eén plus één is dan werkelijk drie. Hopelijk heeft ‘Roots 2 Share: the future’ bewezen dat door een open dialoog, we complexe situaties steeds beter kunnen duiden.

6

De dialoog over de toekomst van Groenland moet natuurlijk vooral met en door de Groenlandse bevolking zelf gevoerd worden. Het zijn zij die zich komende decennia zullen uitspreken over hoe hun land eruit komt zien. En als men filosofeert en beslist over de toekomst, dan biedt het verleden soms interessante antwoorden. Je historische wortels delen met anderen, dat is het uitgangspunt van Roots 2 Share. Niet alleen om meer te weten te komen over ‘opa’ op basis van oude plaatjes, maar ook om meer grip te krijgen op wie men werkelijk is (geweest). Gelukkig is dit historisch bewustzijn in Groenland nog bij veel mensen springlevend. De hoogste tijd om nog meer naar de mensen ter plekke te gaan luisteren. Diederik Veerman december 2011

Amalia bezoekt Groenland in 2051 Inleiding

Speedcolleges




34

Fotoverantwoording

De foto’s zijn genummerd van links naar rechts, van boven naar beneden. Sonny Lensen Pagina’s: 1c, 2, 3, 11, 13b, 15a, 23ac, 24eg, 29a, 31a, 33b, 37bc, 39ac, 41, 43b, 45, 47ab, 49, 54, 63, 64, 65, 67a, 68 Willem Vermeij Pagina’s: 1b, 13a, 15b, 22, 23b, 24abcdf, 29, 31b, 35a, 37a, 39b, 43a, 47c, 55 Diederik Veerman Pagina’s: 6, 7b, 66 Adam Lyberth Pagina: 1a

Het Museon dankt haar gasten Zijne Koninklijke Hoogheid de Prins van Oranje Johan van de Gronden, directeur Wereld Natuur Fonds Prof. Robbert Dijkgraaf, president Koninklijke Akademie der Wetenschappen Erik Oostwegel, voorzitter Royal Haskoning Inuuteq Holm Olsen, Deputy Minister of Foreign Affairs, Groenland Het moederproject Roots 2 Share is een samenwerking tussen: National Museum of Greenland – Nuuk, Groenland Museum Volkenkunde – Leiden, Nederland Ammassalik Museum – Tasiilaq, Groenland Museon – Den Haag, Nederland

Experts Ap Verheggen Cunera Buijs Erik-Jaap Molenaar Femke Koopmans Gert Polet Hanne Bruun Jeroen Toirkens Katja Kruit Ko de Korte Malcolm Davidson Marc Cornelissen Marten Hillen Michiel Helsen Petra Sjouwerman Philip de Roo Roger Haagmans Visualisaties Jan-Jaap Rietjens Richard Boeser Thomas van Daalen Fotografie Sonny Lensen Willem Vermeij

Marc Cornelissen Pagina: 7a

Cameraregistratie Christiaan van Halteren Maarten In ’t Hout Mirjam de Jong

Gerti Nooter Pagina: 45

Muziek Daniele Cappucci Jara Holdert

Screenshot MVE film Pagina: 17 De visualisaties tijdens het evenement zijn gemaakt door Spraakmakende Verbeelding. Pagina’s; 5, 9, 10, 12, 14, 16, 21, 27, 28, 30, 32, 34, 35b, 36, 38, 40, 42, 44, 46, 48, 51, 67b

Advies en medewerking Aartjan Nooter Annemieke Berckenkamp Aviâja Rosing Jacobsen Ben Bekooy Can Pekdemir Carl-Erik Holm Joost Klarenbeek Noortje Nooter Peter van der Es Pieter Goudappel Prof. Robbert Dijkgraaf Renée Wesdorp Janey Tucker Willem Cant Alle medewerkers van het Museon

Deelnemers ‘Roots 2 Share: the future’ Aloysius College – Den Haag Eva van den Oever Floris Teunissen Gowthaman Nagalingam Irene Abdi Isaak van Dijke Kaouter es Sabri Louisa Belguebli Mellinger Gregorius Mirjam Kuijpers Saager Ramessersing Sam de Haas Veerle van der Klei Docent: Marijn de Smit Docent: Martin Duivenvoorden Docent: Pauline Becker Dalton - Den Haag Amir Abdelmoumen Can Pekdemir Casper Groen Eric Müller Jasmijn Strookman Jishnu Malgie Niels Boonstra Sophie Bustin Stefan Janssen Tamar Kurzer Verena van Rossum Wesley van Hesik Willem Cant Winnie Bos Docent: Daan Verhoeven Docent: Frans Reijman Gemeentelijk Gymnasium Hilversum Bart Sweerts Bram Reitsma Elaine Kreiken Floris Balm Frank Westhoek Hannah Foaden Ikbal Kelkitli Isotta van Oostrum Justin van der Veen Merel Nijhuis Merel Vis Oliver Hall Quint van Honk Roderick Stol Zach Edelen Docent: Camiel Rooijackers

Johan de Witt City + College – Den Haag Ania Ahamed Damla Arslan Fabian Stelmach Fatima Zarrad Ghizlan Boukich Hoza Jafar Nadar Jamal Muhiyidin Hassan Rumeysa Erik Semra Kosedag Victor Machado Braz Vladik Jansky Docent: Andrea de Bakker Lyceum Ypenburg – Den Haag Aashley Sardjoe Mishre Allison Langezaal Anne Bouwmeester Bobby Wessels Demi van Oosten Ike Rijsdijk Jannik Rousel Jeanine Goelabdien Jesse Danckaarts Joshua Fockens Koen Huijbens Lisanne Dommershuijsen Melanie Bhoelai Nikkie Jay Scholte Robina Butt Roshan Khodabaks Shalinie Khoekhoen Simone Nieuwenbroek Sophie Timmerman Tessa Schellekens Tessel Wijne Docent: Ceyhun Eroglu Docent: Marjo Jongkind Segbroek College – Den Haag Celeste Dorigo Frederike Kossmann Jiri Sloetjes Kirsten Oppelaar Lydia Boers Mike Martinius Paula Hart Roos Neijzen Roxane Verhoeff Shaminia Mohamed Hoesein Sigrid Sundholm Docent: Martin Bakker

Vrijzinnig Christelijk Lyceum – Den Haag Emma Verhoog Marc Mohr Marceline Mutsaerts Max Bakker Philippine Royer Raf Uytendale Rick Nieuwenhuizen Rutger Pierik Staf Bauer Vivian Turnbull Wouter Versluis Docent: Arnold Schilt Docent: Mathieu Arnouts Winford Stebo - Den Haag Amanda Heeres Bas Feenstra Eline van der Linden Eva Maas Irene Veng Patrick Sassenus Sophie Feenstra Victor Veng Docent: Emilie de Graeff Docent: Gaby Pannekeet Technische Universiteit Delft Alexander van den Berg Alexander van Weezel Angelique Kamsteeg Anouk van der Wolf Gaspard Bos Heather Park Jim Floor Joost Jansma Kristel Knoppe Maria del Mar Solé Rick van der Linden Stephan Ackermans

35

‘Roots 2 Share: the future’ is tot stand gekomen met financiële steun van

the Future Roots2Share Een Groenlandse toekomst vanuit Nederlands perspectief Museon, Den Haag 13 oktober 2011

Recommend Documents