Test-Aankoop Een totaalconcept
Hollandstraat 13 - 1060 Sint-Gillis
Opdrachtgever: Gebruiker: Architect: Studiebureau:
Test-Aankoop Test-Aankoop Architectenkantoor Wastchenko & Jongen Flow Transfer International (speciale technieken) Daidalos bvba (akoestiek) Setesco nv (stabiliteit Vergunning: 20/12/2000 Einde van de werkzaamheden: 2005 Oppervlakte: 10.800 m2 nuttige oppervlakte
29
De kantoren van Test-Aankoop bestaan uit een nieuw gedeelte en een gebouw dat van 1987 dateert. Het bestaande gebouw is gerenoveerd en geïntegreerd in een groot aangrenzend gebouw dat tussen 2001 en 2005 is gebouwd. De esthetiek van het geheel werd bij deze renovatie behouden. Deze constructie kwam tot stand door het architectenbureau Wastchenko & Jongen in samenwerking met het studiebureau voor speciale technieken Flow Transfer International, Setesco NV voor de stabiliteit en Daidalos BVBA voor de akoestiek. Het hele gebouw biedt plaats aan kantoren, vergaderzalen en een cafetaria. Het heeft een nuttige vloeroppervlakte van 10.800 m² en er werken 323 werknemers. Filosofie
30
De kantoren van Test-Aankoop, bij het Zuidstation, combineren comfort met aandacht voor het milieu.
Leefmilieu Brussel - BIM
>
ecoconstructies
Het gebouw onderscheidt zich in alle geëvalueerde categorieën. Dat wijst erop dat de opdrachtgevers blijk hebben gegeven van een permanente kwaliteitszorg. Het gaat om een omvattende aanpak waarbij geen enkel aspect werd verwaarloosd, wat vrij zeldzaam is. Elke techniek die het comfort van de gebruikers kan verhogen en tegelijkertijd de impact op het milieu kan verminderen, werd in overweging genomen.
>
ecoconstructies
Milieutroeven
32
Leefmilieu Brussel - BIM
>
Het natuurlijk licht verschaft de werknemers een verhoogd werkcomfort.
Comfort enSanté gezondheid Confort et Er werd bijzondere aandacht besteed aan factoren die te maken hebben met interieurcomfort. Zo kon bovendien het energieverbruik aanzienlijk worden beperkt.
Op alle verdiepingen is er natuurlijk licht, zowel in de kantoren, de vergaderzalen, het callcenter en de trappen als in de gangen en de cafetaria.
Beheersing van geluidshinder
Hiertoe werden lichtschachten aangebracht in de gemeenschappelijke werkzones en in de trappenhuizen. Zo komt er niet alleen daglicht binnen via de beglaasde zijvlakken, maar ook via het plafond. In de kantoren zijn er binnenramen aangebracht in de binnenmuren tussen de kantoren en de gangen. Daardoor kan het licht tot in alle vleugels van het gebouw doordringen. Ook de gangen worden op die manier natuurlijk verlicht.
Tijdens het ontwerp van dit gebouw werd een grondig akoestisch onderzoek uitgevoerd. Speciale aandacht ging hierbij uit naar scheidingswanden en geluiddempende beglazing. Op basis van het onderzoek werden verschillende originele en aangepaste technieken uitgekozen. Het gebouw werd zorgvuldig bestudeerd om een oplossing te vinden voor de sterke geluidshinder van de buurt. Het gebouw bevindt zich immers precies tegenover het Zuidstation. Daarom werd er geluiddempende beglazing aangebracht in de gevoeligste zones, bijvoorbeeld aan de straatkant.
Om het visuele comfort van elke werknemer nog te optimaliseren, werden binnenjaloezieën gecombineerd met een intelligent systeem van zonweringen dat de mogelijkheid biedt om de buitenjaloezieën aan elke gevel apart te regelen. Ademhalingscomfort
Geluidshinder kan echter ook afkomstig zijn van bronnen binnen in het gebouw. In een callcenter bijvoorbeeld kan het geluidsniveau bijzonder hoog oplopen. Om het hoofd te bieden aan dit probleem, heeft Test-Aankoop geluiddempende afscheidingen geplaatst in de bureaulandschappen om voortplanting van het lawaai te beperken. Er werd ook geluidsabsorberend materiaal aangebracht op de kasten die de gemeenschappelijke werkzones van elkaar afscheiden. Ten slotte werden ook de akoestische kwaliteiten van de zoldering in die zone verbeterd. De combinatie van deze drie technieken werkt echt efficiënt. Elke werknemer kan dan ook zelfstandig werken zonder gestoord te worden door de gesprekken van zijn collega’s. Gecontroleerde lichtsterkte De ontwerpers van het gebouw hebben de verlichting grondig bestudeerd, met het oog op een hoger comfort en een minimaal elektriciteitsverbruik.
In de kantoren wordt hygiënische lucht aangevoerd door middel van actieve koelbalken. De pulsiegroepen zijn uitgerust met mengkamers en het percentage verse lucht dat met de retourlucht wordt vermengd, garandeert een minimaal volume hygiënische lucht van 30 m³/uur per persoon. De ventilatiegroepen werken met constant vermogen. Het regelen daarentegen gebeurt plaatselijk en is rechtstreeks afhankelijk van het gebruik. Dat is een criterium voor correct energiegebruik. De kantoren worden in lichte overdruk geplaatst om het ongemak van eventuele ongecontroleerde infiltraties te vermijden. De lucht die in de kantoren wordt gestuwd, komt daarna via transferroosters die in de bovenramen van de deuren zijn ingebouwd, in de gangen terecht. De retourlucht uit de gangen wordt in de luchtbehandelingsgroepen met verse lucht vermengd. De extractielucht van het sanitair wordt afgevoerd via het dak. De gebruiker kan de externe luchttoevoer ook plaatselijk regelen met de openslaande vleugels van de ramen.
Test-Aankoop
33
Energie Confort et Santé Beheer van externe warmtetoevoer
Werking van de actieve koelbalken
Het intelligente systeem van zonweringen beperkt oververhitting tijdens de zomer en houdt bijgevolg ook het energieverbruik voor airconditioning binnen de perken. Deze techniek is erg interessant, aangezien het grootste deel van het elektriciteitsverbruik in de warmste maanden doorgaans op rekening van de airconditioning komt. Deze zonweringen worden voor elke afzonderlijke gevel gezamenlijk bediend op basis van de informatie die door de collectoren wordt overgebracht (fotovoltaïsche zonnecollectoren, windmeter, temperatuurvoelers in de kantoren). Omwille van het comfort is elk lokaal uitgerust met een plaatselijke bediening die kan afwijken van de algemene bediening.
De kantoren worden geventileerd door middel van actieve koelbalken die aan het plafond zijn gemonteerd. Zij zijn uitgerust met een koudwaterbatterij (16/19 °C) waarop lucht wordt gestuwd vanuit de luchtbehandelingsgroep van de betrokken zone. De temperatuur van de gestuwde lucht wisselt naar gelang van de behoeften.
Beperken van warmteverliezen Zware bouwmaterialen kunnen veel warmte opslaan. Dat is een groot voordeel in de zomer. Het zonlicht wordt in de loop van de dag door de muren geabsorbeerd en opgeslagen. Daardoor raakt het lokaal niet oververhit. Als er een goed ventilatiesysteem wordt toegepast, kunnen de muren of de andere elementen van de thermische massa ‘s nachts weer afkoelen. De isolatie van alle elementen is zorgvuldig bestudeerd om een K-waarde van 38,5 te bereiken. Ventilatie
ecoconstructies
Over het algemeen wordt elke zone apart geventileerd. Zo wordt een maximaal comfort gewaarborgd en worden weinig gebruikte plaatsen niet vaker dan nodig geventileerd. De ventilatiegroepen functioneren volgens bepaalde tijdregelingen die per zone door de gebruiker worden ingesteld.
34
De extractielucht van de schone lokalen wordt gerecupereerd, terwijl de extractielucht van de vuile lokalen zoals bijvoorbeeld het sanitair, de keukens en de parking naar buiten wordt afgevoerd.
Leefmilieu Brussel - BIM
Elk kantoor is uitgerust met een kamerthermostaat die afzonderlijk kan worden ingesteld. Naar behoefte bedient het regelsysteem de gemotoriseerde tweewegklep die de koelbalk voorziet, of de gemotoriseerde tweewegklep die de radiator voorziet. Deze gemengde configuratie (koelbalk en radiator), een bewuste keuze van Test-Aankoop, koppelt de bediening van de verwarming en de koeling dusdanig dat de kleppen niet gelijktijdig worden geopend. De koelbalk zorgt voor een optimale comfortkwaliteit. De lucht wordt immers langs het plafond gestuurd en komt dan weer langs de zijwanden naar beneden. De afzuiging/terugname gebeurt via het centrale gedeelte van de koelbalk. Dit systeem zorgt voor een gelijkmatige luchtverdeling en goede luchtverversing in het volledige kantoor zonder turbulenties. Het gebruik en verbruik van kunstlicht beperken Om onnodig verbruik in de weinig bezochte doorgangszones te voorkomen, werden aanwezigheidssensoren geïnstalleerd (sanitair en parkings). Het voordeel van dit systeem is dat het energieverbruik daalt en de levensduur van de lampen toeneemt. De verlichtingstoestellen staan parallel met de gevels opgesteld. Elk kantoor is uitgerust met een dubbele verlichtingsbediening, één voor de zone vlakbij de ramen en één voor de binnenzone. Zo hoeft in de zone vlakbij de ramen geen kunstlicht te worden gebruikt wanneer er voldoende natuurlijk licht is. De verlichting van de gangen en de trappen wordt per zone bediend met drukknoppen. Ter beperking van het energieverbruik van lichten die door vergetelheid blijven branden, wordt dagelijks een algemene automatische uitschakeling in die zones geprogrammeerd.
Confort et Santé
Wist u dit al?
De natuurlijke lichtinval wordt maximaal benut, zoals in dit trappenhuis, dat grotendeels verbonden is met de buitenwereld.
De K-waarde van een gebouw staat voor de kwaliteit van de totale isolatie. Deze K-waarde is gebaseerd op de isolatiecoëfficiënten van de verschillende bouwelementen (de vloer, het dak, de muur enzovoort) en op de compactheid van het gebouw. Hoe lager de K-waarde, hoe beter het huis geïsoleerd is en hoe minder warmteverlies. Afhankelijk van het isolatieniveau varieert de K-waarde van een kantoor tussen K15 (passief gebouw) en K65 (weinig doeltreffende isolatie).
35
Materialen Confort et Santé ontwerp en milieu
Als we het hebben over duurzame bouw, denken we ook aan afvalbeheer. Het gebouw van Test-Aankoop bevat speciale bergplaatsen voor afval en vuilnisbakken voor afvalrecycling.
ecoconstructies
Een ander aspect van duurzame bouw zijn de aangepaste voorzieningen voor personen met een beperkte mobiliteit. Het klapdeurtje bij de ingang werd speciaal bedacht om de toegang te vergemakkelijken, de lift is breder dan gewoonlijk, de toiletten zijn aangepast en de gangdeuren zijn breder.
36
Bij het ontwerp werd ook gedacht aan de mobiliteit van gehandicapte personen.
Leefmilieu Brussel - BIM
Water
Het regenwater dat op het volledige dak wordt gerecupereerd, dient om de spoelinrichtingen te bevoorraden.
Bezuinigen op drinkwater
Gebruik van regenwater
Drinkwaterbezuiniging is niet alleen een kwestie van financiële besparingen, maar omvat ook alle inspanningen voor afvalwaterzuivering en voor het oppompen van water. In het kader van die bezuiniging werden de spoelinrichtingen van de toiletten uitgerust met een stopknop en de kranen met debietregelaars met automatische stop. De douches zijn bovendien uitgerust met zuinige douchekoppen.
Voor sommige doeleinden is drinkwater niet per se nodig. Gezuiverd water wordt pas verkregen na een ingewikkeld en duur procédé dat een impact heeft op het milieu en het energieverbruik opdrijft, met alle kosten van dien. Daarom werd een regenput van 50 m³ geïnstalleerd waarin het water wordt vergaard dat wordt gebruikt voor het spoelen van de toiletten. Bovendien werd op het dak gedeeltelijk begroeiing aangebracht. De daaruit resulterende waterretentie-eigenschappen zorgen ervoor dat het water trager afvloeit.
Test-Aankoop
37
Confort etBeheer Santé Energiebeleid en milieubeleid Voor het milieubeleid staat een werkgroep “ ecobeheer ” in, die werd opgericht om het milieubeleid binnen de onderneming in het oog te houden en te coördineren. De efficiëntie van deze werkgroep mag blijken uit het feit dat het gebouw het kwaliteitslabel “ Ecodynamische onderneming 2 sterren ” heeft gekregen. De werkgroep zorgt onder andere voor de verslaggeving in verband met het verbruik, de communicatie en de bewustmaking van het personeel. De twee verantwoordelijken voor de installaties zijn heel erg begaan met energiebesparing. Door een maandelijkse follow-up van het water-, elektriciteits- en gasverbruik en door jaarlijkse tevredenheidsonderzoeken kunnen zij hun werkwijzen voortdurend verbeteren.
Test-Aankoop stelt een fietsenbergplaats en douches ter beschikking voor fietsers. Bovendien kunnen de werknemers zich ook verplaatsen met het openbaar vervoer. Omdat het gebouw van Test-Aankoop vlakbij het Zuidstation ligt, zijn er wat dat betreft heel wat mogelijkheden.
Jaarlijks verbruik
ecoconstructies
• • • • •
38
125,6 kWh/m2 richtwaarde: 129,6 kWh/m2 Gas: 105,5 kWh/m2 richtwaarde: 139,2 kWh/m2 CO2 –emissies: 83,8 kg/m2 richtwaarde: 95 kg/m2 3 Water: 5,86 m /pers. richtwaarde: 8,4 m3/pers. Oppervlakte per persoon: 36,2 m2 (298 personen) Elektriciteit:
Het elektriciteitsverbruik ligt 55 % lager dan de richtwaarde in deze sector. Dit enorm lage verbruik vloeit voort uit het gebruik van energiezuinige elektrische apparaten, een verstandig gebruik van verlichting en het beheer van de zonlichttoevoer, waardoor het gebruik van airconditioning kan worden beperkt. Het gasverbruik ligt ook lager dan de richtwaarde, door de combinatie van een hele reeks goede maatregelen. Het drinkwaterverbruik is ook lager geworden dankzij de terugwinning van regenwater.
Leefmilieu Brussel - BIM
Confort et Santé
“De stedelijke site, het bestaande gebouw dat behouden moest worden, de noodzaak om in fasen te werken, het programma en het streven naar een relatief goedkoop gebouw, zijn de voornaamste factoren waardoor de projectverantwoordelijken zich hebben laten leiden. Het programma omvatte bijvoorbeeld de organisatie van de diensten en hun interne verhoudingen, een overgrote meerderheid van individuele kantoren, het streven naar een zekere soepelheid in de inrichting voor een organisatie die voortdurend met haar tijd meegaat. De ontwerpers hebben dan ook aan de volgende punten gewerkt: • definiëren van een aanpasbare inrichting; • meer gevels, om bij voorkeur gebruik te kunnen maken van natuurlijk licht; • een aangenaam en vlot verkeer bevorderen; • het gebruikerscomfort verbeteren door de bijdrage van een gecontroleerde ventilatie en door temperatuurbeheersing. Deze diverse aandachtspunten hebben ook de technische keuzes bepaald.” Architect N. Wastchenko
nom du bâtiment
39
