Ter inleiding Het opzet is positieve interesse wekken voor kinderen van ginds. Met ginds bedoelen we de kinderen van Honduras en omgeving. De Centraal-Amerikaanse landen hebben in vele opzichten veel gemeen. We werkten in concreto rond Honduras, voornamelijk omdat de doelgroep behoefte heeft ‘er’ een concrete naam op te kunnen plakken, maar met in ons achterhoofd de dagelijkse realiteit van heel de regio. Zowel in het kleuteronderwijs als in de eerste graad van het lager onderwijs, willen we op die manier een bijdrage doen aan de leerdoelen i.v.m. ontwikkelingseducatie en dit zowel op vlak van kennis, vaardigheden als attitudevorming. Kinderen van die leeftijd hebben nog geen vooroordelen. Onderzoek in Nederland (Anne Frank Stichting) toont aan dat het daarom juist zo belangrijk is om reeds op die leeftijd te werken aan wereldeducatie. Ze leren snel dat de wereld kan worden ingedeeld in categorieën van niet alleen soorten dieren, planten, voedsel en speelgoed, maar ook 'soorten' mensen. Kinderen hebben feilloos door dat sommige mensen anders (negatiever of als cultureel bijzonder) worden benaderd. Hierdoor kunnen leerkrachten en ouders, onbedoeld en onbewust, de kiem leggen voor vooroordelen. Het blijkt dat eenmaal aangeleerde vooroordelen niet of zeer moeilijk af te leren zijn. Daarom is het juist ook voor jonge kinderen van belang dat ze op een positieve manier leren omgaan met diversiteit. Met de Ananas uit Honduras spreken we deze jonge doelgroep vooral aan in hun gevoels- en ervaringswereld. We menen dat we daarom vooral de verscheidene zintuigen dienen te stimuleren in het verkennen van die andere wereld. De informatie voor de kinderen wordt eerder beperkt gehouden. Doorheen de beelden en het werken met de materialen kan er heel wat herkenning bij de kinderen worden opgeroepen. DE VIDEO-fragmenten (5 deeltjes) lijken ons zeer aangewezen om te gebruiken in de lessen. De voorwerpen uit de Ananas kunnen in het bijzonder gebruikt worden in bij de verwerking van een getoond videofragment. Ze kunnen ook bekeken, gevoeld , gebruikt worden om iets concreets over de Hondurese cultuur te ontdekken, te onderzoeken of te voelen .
Honduras: Waar? Hoe groot? Wie woont er? Waar ligt Honduras? Als we de wereldkaart bekijken, kunnen we eerst en vooral verschillende werelddelen onderscheiden. Honduras ligt in Amerika, nl. in Midden-Amerika of in Centraal-Amerika. Honduras heeft drie buurlanden: Guatemala, El Salvador en Nicaragua. Ook de Caribische Zee en de Grote of Stille Oceaan grenzen aan Honduras. De hoofdstad van Honduras heet Tegucigalpa, wat zilveren heuvel betekent. (deze dingen kun je heel gemakkelijk terugvinden in een atlas)
Wie woont er in Honduras? De inwoners van Honduras worden allemaal Hondurezen genoemd. Maar niet alle Hondurezen zien er hetzelfde uit. Er leven namelijk heel wat verschillende bevolkingsgroepen in Honduras.
•
De eerste en grootste groep zijn de mestiezen.
Bijna 90% van de Hondurezen behoort tot deze groep. Het woordje mestiezen komt van het Spaanse woordje "mestizo", wat "gemengd" betekent. Men noemt die mensen zo omdat het afstammelingen zijn van de Indianen en van de Spanjaarden. Dus mestiezen zijn mensen met als ouders een Indiaan en een Spanjaard. Die Spanjaarden zijn op het eind van de vijftiende eeuw Amerika binnengedrongen.
•
Een tweede groep zijn de zwarten.
Zij maken ongeveer 2% van de bevolking uit. Ze kwamen in Centraal-Amerika terecht als slaven. Hun voorouders werden vroeger uit Afrika weggehaald om in Amerika voor de blanken te werken.
•
Een derde groep zijn de Indigenas.
Zij zijn afstammelingen van de oorspronkelijke bevolking van Honduras, namelijk de indianen. Ze maken ongeveer 7% uit van de bevolking.
•
Een laatste en kleinste groep bestaat uit Europeanen, blanken.
Zij kwamen in Amerika tijdens de kolonisatie.
Spaans leren De Spaanse taal is zeker en vast een wereldtaal. In totaal wordt het Spaans gesproken door ongeveer 300 miljoen mensen!! Van alle Europese talen is het Spaans, na het Engels, de taal die vele mensen over de hele wereld spreken. Spaans wordt bij ons gesproken in Spanje en op de Canarische eilanden, maar er is ook een klein deel van Noord –Afrika waar ze Spaans spreken. Maar het grootste deel van de Spaanssprekende mensen woont in Centraal- en Zuid-Amerika. In ieder land van Centraal-Amerika, uitgezonderd Belize, spreken ze Spaans, dus ook in Honduras. Ook in alle Zuid-Amerikaanse landen, uitgezonderd Brazilië, spreken ze Spaans. Maar men spreekt ook Spaans in de Verenigde Staten, vb. in Miami. Het Spaans is afkomstig uit het Latijn. Maar niet het mooie Latijn, wel het volkse Latijn, de volkstaal. Vanuit de Latijnse volkstaal zijn nog andere talen ontstaan, zoals het Italiaans, het Frans, het Portugees,… Maar het Spaans heeft ook vele woorden uit andere talen ontleend, zoals uit het Arabisch, het Frans en het Italiaans. Het Spaanse alfabet telt niet zoals bij ons 26 letters, maar ze hebben er in totaal 30. Ze hebben dus vier letters meer dan wij, nl. de ch ( tsje ), de ll ( lj ), de ñ ( nj ) en de rr ( r ). Hun alfabet ziet er dus zo uit: a, b, c, ch, d, e, f, g, h, i, j, k, l, ll, m, n, ñ, o, p, q, r, rr, s, t, u, v, w, x, y, z.
naar school in Honduras De laatste jaren wordt de slechte situatie in het onderwijs door de overheid meer onderkend dan vroeger: modernisering van het land is immers onmogelijk zonder een goede opgeleide bevolking. Toch is er weinig vooruitgang op dit gebied: voor het onderwijs wordt veel te weinig geld ter beschikking gesteld. In de stad dragen de kinderen een uniform. De meeste kinderen gaan te voet of met de bus naar school. Rijke kinderen gaan vaak met privé-taxi’s of hebben als ze oud genoeg zijn zelf een auto. Op het platteland dragen de kinderen geen uniform. De kinderen krijgen er les in het Spaans. De lessen gaan door in de voormiddag. Elke morgen wordt het nationale volkslied gezongen. Beluister de melodie op de audio cd. Hieronder vind je de tekst. Probeer je de tekst te zingen? Refrein: Tu bandera es un lampo de cielo Por un bloque de nieve cruzado, Y se ven en su fondo sagrado Cinco estrellas de pálido azul; En tu emblema que un mar rumoroso Con sus ondas bravías escuda, De un volcán tras la cima desnuda Hay un astro de nítida luz. Een van de strofen nl. de 8ste: Por guardar ese emblema divino Marcharemos oh Patria! a la muerte; Generosa será nuestra suerte Si morimos pensando en tu amor. Defendiendo tu santa Bandera, Y en tus pliegues gloriosos cubiertos,
Serán muchos Honduras tus muertos, Pero todos caerán con honor.! Ook op de Nationale Feestdag wordt dit lied zeer plechtig gezongen door iedere hondurees!
Dagelijks leven: tortilla’s en frijoles
Wanneer de maïs gezaaid wordt, moet hij goed verzorgd worden tot op het moment dat hij geoogst wordt. Hier zie je boeren aan het werk op het land, ze zijn onkruid aan het wieden.
Na het oogsten moet de maïs gedroogd worden. Daarom wordt hij gestapeld, dit kan zowel binnen in het huis als buiten onder een afdak.
De volgende stap is dan het weken en dan het koken van de maïs met kalk. Hier zie je een vrouw die maïs aan het koken is op het fornuis.
Na het weken en koken komt dan het malen van de maïs. Dit kan zowel met een molentje of met een maalsteen, het voorwerp dat je hiernaast ziet. De maïs wordt op de grote steen gelegd en met de kleine plet men de maïs.
Wanneer de maïs goed fijngemalen is, kan men het deeg voor de tortilla’s beginnen maken. De fijngemalen maïs noemen we nu maïsmeel en samen met water en wat zout wordt dit tot deeg gekneed.
De volgende stap is het deeg verdelen in kleine bolletjes om zo van ieder bolletje een tortilla te maken. Dit kan met de hand of met een tortillera. Dit zijn 2 houten plankjes waar men het bolletje deeg tussen plet.
Hiernaast zie je hoe een meisje de tortilla’s bakt. Daarvoor gebruikt men een comal ( de zwarte plaat ) en die wordt op een houtvuur geplaatst.
Frijoles of rode bonen
Hier in België eten wij heel veel aardappelen. In Honduras zijn deze minder bekend. Men eet daar tortilla’s. Voor mensen uit Honduras is de tortilla even belangrijk zoals de aardappel voor ons is. Tortilla’s zijn gemaakt uit maïsmeel en water. Het maïsmeel bekomt men door de maïs heel fijn te malen. Maïs is een heel belangrijke voedingsbron voor de Hondurezen. Bijna in iedere maaltijd komt maïs aan bod. Heel vaak combineren de Hondurezen maïs met frijoles (rode bonen). Deze rode bonen vormen voor de mensen in Centraal-Amerika de belangrijkste eiwitbron. Eiwitten zijn voedingsstoffen die we nodig hebben om ons lichaam goed te voeden. Daarom is het belangrijk dat we er voldoende van eten. Eiwitten halen wij meestal uit vlees, melk, … Maar in Honduras zijn deze producten heel duur. Ook zijn deze bonen heel belangrijk voor de landbouw en economie. Naast maïs zijn de rode bonen het gewas dat het meest gekweekt wordt. Maar met frijoles wordt er wel niet veel geld verdiend, de opbrengst van dit gewas is mager. Dit komt door de vele ziekten en insecten die de gewassen vernielen. Ook is de bodem niet altijd vruchtbaar genoeg om de bonen te kweken. Heel dikwijls hebben de boeren ook niet voldoende geld om hun gewassen op een goede manier en met goede meststoffen te onderhouden en om ze goed te kunnen bewaren.
Fruit uit Honduras In Honduras vind je vele soorten fruit terug, waaronder de limoen die hiernaast afgebeeld staat. Limoenen zijn kleine groene vruchten die in hete, vochtige, tropische landen (landen die dicht bij de evenaar liggen, waar de zon het sterkst is) groeien. Het sap van limoenen wordt gebruikt bij het maken van frisdranken, bij het koken en bij het maken van jam en ingelegde groenten. Een limoen is een citrusvrucht. Men noemt dit zo omdat hij citroenzuur bevat. Vroeger kregen zeelieden limoensap om te voorkomen dat ze scheurbuik (een ernstige dodelijke, ziekte die veroorzaakt wordt door een tekort aan vitamine C) kregen op hun lange tochten. De ananasplant heeft taaie, leerachtige bladeren. Elk blad ziet eruit als een zwaard en kan wel 90 cm lang worden. De bladeren hebben vaak scherpe, gekartelde randen, waardor het plukken ananassen een pijnlijke zaak kan zijn! Een ronde bal, bestaande uit honderden kleine purperrode bloemen groeit in het midden van de ananasplant. Elke bloem vormt een besachtige vrucht. Deze vruchten sluiten zich aaneen en groeien uit tot 1 grote ananas. De ananas komt oorspronkelijk uit Paraguay in Zuid-Amerika. Nu worden ze in de meeste tropische landen verbouwd. ananas Je kunt ananas vers kopen of in blik . Er wordt ook sap en jam van gemaakt. Ook mango’s vind je terug in Honduras. De grote, groenblijvende bomen hebben groepjes kleine witte bloempjes waaruit de grote ovale vruchten groeien. Elke vrucht bevat een platte pit die omringd is door zoet oranjekleurig vruchtvlees. Mango’s worden vers gegeten en ze zijn ook in blik te koop. Ze worden ook gebruikt bij de bereiding van jam en chutney ( pittig zoetzuur met vruchten, als toespijs bij oriëntaalse gerechten ). Naast deze 3 vruchten verbouwen ze in Honduras ook sinaasappelen en bananen.
Jugo de limón
De Hondurezen zijn zeer goed in het maken van limonade. Ze hebben een heleboel verschillende soorten limonades. Zo maken ze limonade van bananen, limoenen, sinaasappelen, enz. Als je denkt dat dit moeilijk is om te maken, dan ben je fout. De limonades die zij maken zijn erg simpel. Een belangrijk ingrediënt is de suiker. Suiker die ze zelf kweken. Bij ons vind je suikerbiet, maar in Honduras wordt suiker gehaald uit suikerriet. Dat wordt enkel gekweekt in warme en vochtige streken. Suikerriet brengt veel meer op dan suikerbiet, want per ha brengt suikerriet 3 x meer op dan suikerbiet. Dat is heel wat suiker!! Het is een van de oudste en wijdst verbreide cultuurgewassen. Men weet niet zeker waar suikerriet vandaan komt, maar men denkt dat de herkomst in tropisch Azië gezocht moeten worden. Tegenwoordig wordt suikerriet ook in N-Amerika zeer veel geteeld. Suikerriet werd vroeger uitsluitend voor de productie van suiker gekweekt. Sinds de sterke stijging van de aardolieprijzen in de jaren zeventig wordt suikerriet ook wel aangeplant voor de winning van alcohol als motorbrandstof.
Hondurees geld
Honduras heeft zijn eigen munteenheid, namelijk de Lempira. Hiernaast zie je afbeeldingen van een briefje van 1 Lempira. Zoals bij ons op de briefjes afbeeldingen van belangrijke personen of gebouwen staan, staan er bij hen ook belangrijke zaken uit hun verleden afgebeeld. Hier zien we een afbeelding van een indiaan, dat wijst op de vele indianenstammen die vroeger in Honduras woonden. Op de andere kant van het briefje staan de ruïnes van Copan afgebeeld. Copan was vroeger de hoofdstad van het grote rijk van de Maya’s. Nu blijven er enkel nog ruïnes van dat rijke verleden over.
1 Lempira is niet het enige briefje waarmee de Hondurezen betalen. Nee hoor, ze hebben ook een briefje van 5 en 10 Lempira. Daarnaast hebben ze ook een heleboel munten. De Lempira is onderverdeeld in centavos. 1 Lempira bestaat uit 100 centavos. Het kleinste muntje is dat van 1 centavos. Dan hebben ze ook nog een munt van 5 centavos, 1 van 10 centavos, 1 van 20 centavos en 1 van 50 centavos.
Wassen van kledij Op het platteland heeft men enkele problemen met het wassen van kledij. Ten eerste is er een waterprobleem. Op het platteland liggen er weinig waterleidingen. Dat wil zeggen dat je dus niet zomaar een kraantje kan opendraaien om aan water te geraken. De meeste mensen op het platteland moeten daar heel wat meer inspanningen voor leveren. Ze moeten bij de bron van het dorp water halen. Die bron kan een waterput zijn in het midden van het dorp. Of een rivier aan de rand. Of... Dus vooraleer men kan beginnen met wassen of koken, moet men eerst wat sleurwerk leveren om water te hebben.
Daarmee is het nog niet afgelopen. Er zijn weinig waterleidingen, maar ook weinig elektriciteit. Dus dat betekent dat een wasmachine hier geen enkel nut zou hebben. Dus moeten de meeste mensen hier hun was doen met de hand. Dit kan gebeuren in de rivier zelf. Men maakt het wasgerief dan nat, schuurt het over de stenen om plekken eruit te halen.
Of men gebruikt een pila. Een pila bestaat uit bak en een schuurstuk. In de bak doet men water om de was te wassen. En op het schuurstuk kan men de was schrobben. Ook in de stad gebruikt men een pila, maar er moet geen water gehaald worden. Ze hebben net, zoals wij, waterleidingen.
Natuur en milieu Dieren en planten in Honduras. Boomsoorten In de tropische regenwouden (vooral in het noordoosten van het land) kun je honderden verschillende boomsoorten terugvinden, waaronder de laurier, peperbomen, bamboe, mahonie, palmbomen, esdoorns, eiken en dennen. Het zwarte koraal dat in het barrièrerif in de Caribische Zee te zien is, vormt ook een uniek stukje fauna in Honduras.
Dieren Een kleine greep uit de dieren die in Honduras je pad kunnen kruisen (hoewel het grootste gedeelte van de dieren zich goed verborgen houdt): gordeldieren, luiaards, wilde zwijnen, apen, alligators, hagedissen en wasberen.
Vogels
Daarnaast is er een enorme verscheidenheid aan vogels zoals papegaaien, ijsvogels, toekans, pelikanen en quetzals.
Waterdieren
Rond de Bahía-eilanden in de Caribische Zee bevolken diverse tropische vissen de onderwaterwereld. Tijdens het snorkelen of duiken kun je onder meer kreeften, barracuda's, trompetvissen en inktvissen zien.
Problemen met het milieu: de vernietiging van het tropische woud. Jullie hebben er misschien wel al van gehoord: het omkappen van het tropisch woud. De bossen zijn de longen van de aarde. We hebben ze nodig om zuurstof te produceren. Maar het woud biedt ook nog vele andere dingen zoals vruchten, noten, hout om meubels te maken, papier, vele exotische dieren en planten, het gaat erosie (wegspoelen van de vruchtbare aarde door de regen) tegen, … En toch gaan we er roekeloos mee om. Elke dag verdwijnen enorme stukken tropisch woud. Daardoor vermindert de natuurlijke reserve bos heel snel. Doordat we steeds meer papier gebruiken en doordat we allemaal af en toe nieuwe meubels willen, worden de bossen extra belast. Dus let erop dat je vooral gerecycleerd papier gebruikt. Zo help je een stukje mee aan het behoud van het tropisch woud.
Het probleem is dat we niet enkel de bossen omkappen. Op de plaatsen waar de bossen omgekapt worden, kan bijna niets anders geplant worden. De grond is er te ruw, door de vele wortels. Dus de gewonnen grond is onvruchtbaar. Men kapt de bomen om voor verschillende redenen. Voornamelijk voor de export, om ze dan te verwerken tot papier en meubels. Maar ze kappen de bomen ook om weiland te bekomen voor het grazen van dieren. Men duidt nogal vlug de kleine boeren aan als schuldigen, omdat zij veel hout nodig hebben voor het dagelijks gebruik, zoals klaarmaken van eten. Het is dan ook vaak zij die verplicht worden om minder hout te gebruiken. Maar zij gebruiken veel minder hout dan er gekapt wordt voor de export van hout!
Natuurrampen: de orkaan Mitch. Hier in België hebben wij weinig of geen last van natuurrampen zoals aardbevingen, orkanen, modderregens,... Maar in Honduras wel. Enkele jaren geleden raasde er een orkaan over het land. Alle plantages werden vernield. Dit was een ramp voor de Hondurezen: hun volledige inkomen hing af van de oogst en die was nu, in enkele dagen tijd, volledig vernield. Ook vele woningen en bruggen werden vernield.
Piñatas
Reeds generaties lang is de piñata een deel van de festiviteiten in Centraal- en ZuidAmerika. Zijn oorsprong ligt eigenlijk nog voor de periode van de Spaanse ontdekkingsreizigers. De indianen maakten de piñata van een aarden pot en vulden die met geschenkjes en lekkers. Ze waren steeds bont gekleurd. Sommigen werden naar hun goden geschapen om hen te vereren, anderen stonden symbool voor bepaalde gebeurtenissen. De piñatas werden gegeerd door de eerste Spaanse veroveraars en ze namen de piñatas terug mee naar hun thuisland. De piñata werd een internationaal gebruik op fiestas.
Ook nu nog zijn de piñatas een verjaardagstraditie in Honduras. De piñatas die men nu maakt zijn papieren poppen, opgevuld met snoepjes en kleine speelgoedjes. De pop wordt met een ring omhoog gehangen aan een touw dat van de ene kant van de ruimte naar de andere kant gespannen wordt. Aan de pop is nog een tweede touw verbonden; hiermee beweegt iemand de pop heen en weer. De jarige wordt geblinddoekt en moet met een stok de piñata proberen stukslaan. Dit is niet zo gemakkelijk, want de pop beweegt voortdurend. De omstaanders mogen aanwijzingen geven. Een grappig zicht om de jarige te zien in het wilde weg slaan met zijn stok. Wanneer het hem of haar lukt vallen alle snoepjes en speelgoedjes uit de pop.
