Tentoonstelling Dieren Rijk 25-apr-2015 t/m 11-okt-2015 in Het Gemeentemuseum Den Haag Kamelen, kwartels, libellen, apen, roggen: het is een kleine greep uit de verrassende hoeveelheid dieren die te zien is tijdens de tentoonstelling Dieren Rijk. Een zoektocht door de rijke collectie kunstnijverheid, mode en beeldhouwkunst resulteerde in een variëteit aan soorten, afkomstig uit verschillende windstreken. Samen vertellen ze nieuwe verhalen, over inspiratie door de eeuwen heen en invloeden tussen oost en west, over imitatie en over (her)gebruik van technieken. Inspiratiebron voor kunstenaars Het thema dieren is geliefd binnen de toegepaste kunst en kent een grote symboliek, zowel in de oosterse als de westerse cultuur. Zo heeft de draak een beschermende en gelukbrengende betekenis. Deze wordt dan ook vaak afgebeeld op Aziatische keramiek en textiel. De uil was, als symbool voor wijsheid, zeer populair onder Nederlandse kunstnijveraars aan het begin van de twintigste eeuw. De symbolische waarde was echter niet de enige reden waarom het dierenrijk door de geschiedenis heen veelvuldig een inspiratiebron vormde voor kunstenaars en ontwerpers. Vanwege de vele verschijningsvormen en kleuren zijn objecten met dieren bij heel veel mensen geliefd. En voor kunstenaars is het tekenen naar de natuur een onderdeel van hun opleiding. Beeld, vaas, wieg of jurk De tentoonstelling laat dieren zien in allerlei verschijningsvormen. In de vorm van een beeld of weergegeven op een vaas, wieg of jurk bijvoorbeeld. Vaak dienen de dieren als vlakversiering, zoals vlinders en libellen die in al hun kleurenpracht verschijnen op porselein en glas. Maar er zijn ook veel driedimensionale vormen in de functie van oor, knop of handvat. Zo dienen twee griffioenen als handvaten bij een vaas van aardewerkfabriek Amstelhoek, heeft de steel van een glas uit de 17e eeuw de vorm van een slang en kreeg de knop van een dekselvaas van Leon Senf (Porceleyne Fles) de vorm van een kameel. Het Gemeentemuseum Den Haag presenteert doorlopend selecties uit de rijke collectie. Dieren Rijk biedt bezoekers een bijzondere dwarsdoorsnede van de collectie kunstnijverheid, mode en beeldhouwkunst. Bron: www.gemeentemuseum.nl Tentoonstellingen – Dieren Rijk
Het is op deze tentoonstelling dat we op zoek gaan naar het werk van Johan Coenraad Altorf (1876-1955). Gelijk bij de hoofdingang stuiten we al op een buste met de stedenmaagd - en het wapen van Den Haag vervaardigd door Altorf in 1935 in opdracht van H.P.Berlage de architect van het museum. Het ontwerp van Altorf is bij aardewerkfabriek De Porceleyne Fles in Delft uitgevoerd in Chamotteklei en polychroom geglazuurd.
Binnen gaan we linksaf richting de tentoonstellings-zalen
in een van deze zalen staat deze prachtige jurk met op de achtergrond vissen in dezelfde kleurstelling, deze vissen komen van een kleine, flesvormige vaas met vissen en zeeplanten, 1906-1907, gemaakt door Chris Lanooy [18811948] (ontwerp), N.V. Plateelbakkerij Haga (uitvoering), aardewerk met lusterglazuur.
Hierna komen we bij vogelfiguren van Altorf in diverse maten en uitvoeringsvormen :
Havik brons Uil gips, geverfd beschreven in o.a. Beeldende kunst 18de jaargang aflevering 11 - maart 1932 item 88 Exemplaren ook in o.a. de collectie van het Kröller Müller Museum en diverse particuliere collecties.
Uil van porcelein ontwerp Altorf – uitgevoerd door Chris Lanooy 1 ca 1911 1
P. Terwen, Het ceramische werk van J.C. Altorf, in: Vormen uit Vuur, nr. 164 p. 2-21 (1998)
Hier staat ook bij de beroemde wieg welke voor het eerst getoond is op de Internationale tentoonstelling bij Manage Boschoord Bezuidenhout s’Gravenhage in 1901
ontwerp van Johan Thorn Prikker – en uitgevoerd door Altorf 2 voor het interieur van de kinderkamer van dr.W.Leuring’s in villa De Zeemeeuw – Wittebrug (Den Haag)
Detail poten van de wieg – kikker en slakkenhuis
2
M. Boot en P. Terwen, 'De wieg uit Huize de Zeemeeuw terug in Den Haag', in: Haags Gemeentemuseum & Paleis Krant, Voorjaar 1996, 8e jaargang, nummer 1, pagina 5 (1995)
Details wieg, met op de achterwand een fazantenpaar en op de bovenzijde van de achterpoten twee ivoren dierfiguurtjes - poes en eekhoorn
Detail van twee ivoren dierfiguurtjes op bovenzijde van de voorpoten – aap en hond
Detail voorpaneel met sprinkhaan
Detail zijpaneel(en)-bandversiering met muizen? (boven) en sprinkhanen (onder) met een middendeel met een slak met huis en vijf opengewerkte slakkenhuizen
Het detail van de achterzijde zijn kenmerkende Art Nouveau lintmotieven3 uit de periode van de samenwerking tussen Altorf en Johan Thorn Prikker deze komen ook voor bij : Het in 1898 vervaardigd reliëf aan de door Johan Thorn Prikker ontworpen schouw met vuurzit in het woonhuis van de architect Chr. Wegerif, Korenstraat, Apeldoorn en uitgevoerd door Altorf.
De in 1899 door Johan Thorn Prikker ontworpen geveldecoratie van de firma Arts en Crafts aan de Kneuterdijk 10 en uitgevoerd door Altorf.
3
P.Terwen, ‘Snijwerk aan het kraam uit de Zeemeeuw ‘in: Haags Gemeentemuseum & Paleis Krant, Zomer 1997, 9e jaargang, nummer 3, p. 9 (1997)
Diverse door Altorf vervaardigde opbergdozen met lintmotieven, welke waarschijnlijk ook bij firma Arts en Crafts aangeboden werden : Doosje (groot) met koperbeslag en snijwerk 1 - Florale motieven Arts & Crafts medio 1900/04
Doos ingezonden naar: “Eerste Internationale tentoonstelling van Moderne Decoratieve Kunst te Turijn in 1902
Op een in 1905 gemaakte kinderstoel voor Altorf eerste kind, is op de achterzijde ook gebruik gemaakt van dit type lintmotief. Deze stoel maakt nu onderdeel uit van de “Collectie Meentwijck ”. 4 Tevens is op diverse Haagse panden gebruik gemaakt van dit motief o.a.Villa De Zeemeeuw en winkelpuien.5
Deze Tentoonstelling en het gehele Museum is een bezoek meer dan waard! 4
5
Leven in een verzameling; toegepaste kunst 1890-1940 uit de collectie Meentwijck, fig.119, 217 (2000)
P.Terwen, ‘Snijwerk aan het kraam uit de Zeemeeuw ‘in: Haags Gemeentemuseum & Paleis Krant, Zomer 1997, 9e jaargang, nummer 3, p. 9 (1997)
