Telezorg bij Attent Zorg en Behandeling ervaringen van cliënten en zorgprofessionals
iedome
Technologie in de zorg De afgelopen jaren heeft Attent Zorg en Behandeling ervaring opgedaan met het toepassen van technologie in haar zorg- en behandelprocessen. Zorg verlenen via een beeldscherm, toepassen van applicaties in de revalidatie, het op afstand aansturen van de zorg in de nacht in de intramurale setting. Voorbeelden van activiteiten die in deze periode zijn uitgevoerd. Met het toepassen van technologie werd (en wordt!) beoogd de cliënt te ondersteunen, meer keuzemogelijkheden te bieden, de eigen regie te versterken, én de zorg efficiënter te maken. En dat in een tijd waarin wordt gestimuleerd ouderen zo lang mogelijk thuis te laten wonen, ook als sprake is van complexere zorgvragen. Een tijd ook waarin er minder financiële middelen beschikbaar komen voor het bieden van zorg. De mogelijkheden van technologie lijken eindeloos. Zorg op afstand, leefstijlmonitoring, e-health applicaties, domotica, beeldbellen. Werkelijk alles is inzetbaar. Bovendien: in de zorg wordt al lang gebruik gemaakt van technologie. Personenalarmering thuis, de bel aan het bed in een instelling, bewegingssensoren. Ook de gewone telefoon, automatische deuren. Allemaal technologie. Dus zo bijzonder is het allemaal niet: de ontwikkeling van technologie borduurt voort op wat er al was. De werkelijkheid is alleen net iets anders. Vergelijk het met de auto-industrie. Er wordt geëxperimenteerd met zelfrijdende auto’s. De technologie maakt het mogelijk, dus waarom niet. Maar toch: is iedere autorijder bereid om het stuur uit handen te geven? De directe invloed op de auto over te laten aan de techniek? Die bereidheid is niet zonder meer aanwezig. Aan de andere kant: die weerstand was er ook toen de cruise control zijn intrede deed. Met andere woorden: het succes van technologische hulpmiddelen wordt bepaald door wat de gebruikers ervan vinden. Dat is in de auto zo, en in de zorg is dat zeker niet anders.
Uitleg over het gebruik van hulpmiddelen is belangrijk, maar uitleg over de gevolgen van dat gebruik is belangrijker. Wat verandert de technologie aan de manier van werken waar we mee vertrouwd zijn geraakt en die we zo goed kennen? En is die verandering echt een verbetering? Zorg is immers een product van en voor mensen? Wat moet die computer daar dan bij? En wat gebeurt er als de technologie het af laat weten? Als de stroom uit valt? Het toepassen van technologie is meer dan het trekken van kabels, het aansluiten van apparaten en het verstrekken van een gebruiksaanwijzing. Het succes wordt bepaald door de gebruikers en hun ervaringen. En die ervaringen zijn opgetekend in dit boekje. Ruud Lambregts projectleider
Thuiszorg en technologie
sociaal contact
zelfstandigheid
eigen regie
veiligheid
geruststelling
privacy
Wat houdt Telezorg bij de thuiszorg in? Telezorg is een manier van zorg waarbij cliënten via een aanraakscherm, 24 uur per dag en zeven dagen per week, contact kunnen hebben met een verzorgende of verpleegkundige. De zorgverlener is zichtbaar en hoorbaar en kan cliënten op afstand informatie geven, adviseren, instrueren, begeleiden en emotionele ondersteuning bieden. Welke zorg kan er geboden worden? Telezorg kan worden ingezet om cliënten te begeleiden bij zelfzorg zoals het injecteren van insuline, het begeleiden bij medicatie-inname. Maar ook bij depressiviteit, gevoelens van eenzaamheid, angst of verdriet, kan Telezorg ingezet worden. En voor het bevorderen van dagstructuur of het ondersteunen van mantelzorgers bijvoorbeeld. Tevens wordt een alarmeringszender aangeboden waardoor het mogelijk is met een druk op de knop hulp te vragen bij calamiteiten zoals een val. Voor wie en wanneer? Telezorg is bestemd voor alle cliënten van Attent Zorg en Behandeling die zo lang mogelijk zelfstandig blijven wonen. Hiervoor is een indicatie voor verpleging of verzorging nodig. Op afgesproken momenten wordt contact opgenomen vanuit de zorgcentrale. Cliënten bepalen zelf de momenten en tijdstippen waarop zij Telezorg ontvangen.
mevrouw Struik (86) Mevrouw Struik (86, weduwe, geen kinderen) woont zelfstandig in Dieren. Ze houdt erg van klassieke muziek en leest graag. Ze ontvangt zeven dagen per week elke ochtend verzorgende hulp van de thuiszorg van Attent Zorg en Behandeling.
“Telezorg geeft me een
Beschuitjes “Als de thuiszorg komt, lig ik soms nog in bed en soms ben ik al aangekleed. Wat ik zelf kan doe ik echt zelf, maar ik ben ook vaker een dag niet zo lekker. Ik heb veel darmklachten en ben soms erg benauwd. Vroeger nam de zorg nog weleens beschuitjes mee en zetten ze de thee klaar, maar er mag steeds minder. Dat vind ik erg.
namelijk maar alleen.”
Twee broers Ik ben best wel vaak alleen, omdat mijn man is overleden en ik dus weduwe ben. Ik heb ook geen kinderen. Mijn man heeft op een gegeven moment kanker gekregen. Uiteindelijk is hij overleden. Ik mis mijn man heel erg. Bij de start van Telezorg heeft een van mijn zorgverleners gevraagd of ik hiervan gebruik wilde gaan maken. Sommige cliënten wilden dit liever niet, maar ik wel. Het geeft me een veilig gevoel, ik ben namelijk maar alleen. Ik heb wel twee broers waar ik best veel contact mee heb, maar die wonen in Hilversum en Drenthe en zijn zelf ook al op leeftijd. Keulse pot Ik was een van de eersten die gebruik ging maken van Telezorg. Ik maak er nu ruim een jaar gebruik van. Elke ochtend en avond moet ik medicatie innemen. Door Telezorg word ik elke dag om 18 uur opgeroepen. Zij zien er dan op toe dat ik de juiste medicatie inneem en we praten dan even. Over het weer, het eten dat ik krijg van de Keulse Pot of net wat zich voordoet. Ik praat dan graag, want het is vaak stil. Ik ben namelijk veel alleen. Soms hebben ze niet zoveel tijd, maar vaak praten we zo’n 10 minuten en daarna ga ik eten. ‘Smakelijk eten’, zeggen ze dan. Het zijn lieve, aardige mensen. Ze zijn echt begaan met je. Contact met andere mensen Als mensen op bezoek komen, dan vragen ze vaak wat Telezorg precies is. Dan laat ik het even zien. Een vriend heeft weleens gevraagd of ik via Telezorg ook contact kan maken met andere mensen. Dat kan jammer genoeg niet. Als dat zou kunnen zou ik er zeker gebruik van willen maken, bijvoorbeeld met mijn broer of vrienden.”
veilig gevoel, ik ben
de heer Welling (72) De heer Welling (72 jaar, alleenstaand en geen kinderen) maakt 2 keer per dag gebruik van Telezorg. Hierdoor kan hij zelfstandig blijven wonen en is de zorg binnen handbereik. Drie keer per week ontvangt dhr verpleegkundige zorg voor het verzorgen van de nierkatheter. Daarnaast komt de zorg dagelijks voor het klaarleggen van de juiste medicatie. Zelfstandig zijn en wonen “Sinds twee jaar woon ik weer zelfstandig in een zogenoemde aanleunwoning. Daarvoor woonde ik in Tertzio, een zorglocatie van Attent Zorg en Behandeling. Eigenlijk de omgekeerde wereld. Ik kwam daar binnen met darmkanker met slechte vooruitzichten. De prognose die ik kreeg was een half jaar. Nu, een paar jaar verder, woon ik weer zelfstandig. Dit, omdat ik mijn plekje binnen het verzorgingshuis heb afgestaan aan iemand die het meer nodig had. In het verzorgingshuis ervaarde ik daarnaast minder privacy en dat vind ik verschrikkelijk belangrijk. Ik moest er wel even over nadenken om weer zelfstandig te gaan wonen, omdat ik nu alles weer zelf moet doen. Maar ik vond dat ik me niet moest aanstellen en ik merkte al snel dat ik mijn draai weer gevonden had.
“Telezorg bevordert je zelfstandigheid en zelfstandig zijn vind ik verschrikkelijk belangrijk.”
Telezorg Ik was al een beetje geïnformeerd over Telezorg. Je weet wat er in deze tijd allemaal mogelijk is. Ze vertelden me dat er iets nieuws was en of ik dat wilde proberen. Hoe langer ik nu gebruik maak van Telezorg, des te leuker ik het vind. Met de nadruk op leuk. Ik heb meer contacten nu en aangezien de mensen van de zorgcentrale allemaal even aardig zijn, is het toch een leuke onderbreking. De zorgverleners vragen hoe het met me gaat en wat ik die dag gedaan heb. Vervolgens controleren ze of ik de juiste medicatie voor me heb liggen. Ze kijken dan mee bij het innemen van de medicatie. Toekomst Als ik in de toekomst meer zorg nodig zou hebben, dan wil ik dat het liefst via Telezorg. Dat heeft mijn voorkeur in verband met mijn privacy en zelfredzaamheid. Telezorg vind ik heel toegankelijk. Het is niet moeilijk; je hoeft alleen de knop rechtsboven op het scherm in te drukken en klaar!”
mevrouw Nijs (80) Mevrouw Nijs is 80 en alleenstaand. Ze heeft geen kinderen. Ze woont sinds 2007 in een seniorenwoning in de Oude Plataan, een centrum voor wonen met zorg. Mevrouw Nijs is muzikaal en geniet erg van natuur, wandelen, bloemen en buiten zijn. Geen kwaad “Goedendag mevrouw Nijs, u spreekt met Chantal van Zorg op Afstand, mag ik beeld maken? Jazeker.” Zo klinkt het 3 keer per week in de woonkamer van mevrouw Nijs. Zij maakt elke maandag, woensdag en vrijdag gebruik van Telezorg. “Elke ochtend rond 10.15 uur ongeveer maken ze contact met me. Ik was een van de eerste cliënten die gebruik ging maken van Telezorg. Dat is inmiddels zo’n 2 jaar geleden. Mijn eerste indruk van Telezorg was positief. Ik had zelf geen computer, maar ik vond het interessant en het kan geen kwaad om het te proberen. Aandacht Ik ben nog best vitaal en heb nog niet zoveel zorg nodig. Een keer per week word ik begeleid door het RIBW en 2 keer per week ontvang ik zorg van Attent Zorg en Behandeling. Ik vind Telezorg prettig als extra controle, dat heb ik wel nodig. Ik ben helemaal alleen, de stoel en de banken zeggen toch echt niets terug. Als ik contact maak via Telezorg vragen ze altijd hoe het met me gaat. Het kan vrij kort zijn, maar is vaak wel goed genoeg. Het geeft mij rust. Die rust ontstaat doordat ik mijn ei kwijt kan. Een praatje maken en de aandacht zijn belangrijk voor mij. Zekerheid Ik kan Telezorg ook gebruiken als ik een paniekaanval heb. Paniekerig ben ik vaak genoeg, maar ik trek niet direct aan de bel. Ik probeer dat eerst zelf op te lossen. Ik heb een keer een hartritmestoornis gehad, toen heb ik Telezorg ook gebruikt en er was binnen zeer korte tijd een zorgverlener. Dat voelt veilig. Via Telezorg is er een zorgverlener bereikbaar als ik dat nodig heb. Dat geeft mij zekerheid en helpt mij dan ook zelfstandig te kunnen en blijven wonen. Aaien Telezorg te moeilijk voor cliënten? Ze zijn niet wijs. Sorry dat ik het zeg. Wat is dat nou, even het scherm aaien en dan komt er direct beeld en dan druk je op de knop Telezorg en dan komt er contact. Dat gaat toch allemaal vanzelf!”
“Telezorg geeft mij rust doordat ik mijn ei kwijt kan.”
Annemiek Pauw eerst verantwoordelijk verzorgende Annemiek is 33 jaar en werkt zo’n 10 jaar in de zorg. Eerst intramuraal en sinds 8 jaar als Verzorgende-IG bij Attent Zorg Thuis. Nieuwsgierig “Ik ben vanaf het begin nauw betrokken bij de implementatie van Telezorg. Mijn leidinggevende gaf aan dat er een projectgroep ‘technologie in de zorg’ kwam binnen Attent. Ik was direct nieuwsgierig en ook zeer benieuwd naar hoe Telezorg in de praktijk vorm zou krijgen. Vanaf de start van het project heb ik meegedacht over de ontwikkeling en implementatie ervan. In het ontwikkeltraject stonden vragen centraal als: ‘wat willen cliënten? Hoe ziet een dag uit het leven van cliënten eruit? Hoe ziet hun netwerk eruit? Wat zijn behoeften van cliënten?’ Angststoornis Telezorg is voor de cliënten die er nu gebruik van maken een erg fijne toevoeging. Ik verleen bijvoorbeeld zorg aan een cliënt met een angststoornis. Voordat we zijn gestart met Telezorg gingen we tweemaal per week langs en dan boden we begeleiding. Tijdens deze gesprekken met de cliënt nam ik de gebeurtenissen van de hele week door. Zij had dan heel veel verhalen, soms waren dit kleine dingen, maar waar deze cliënt volledig van in paniek raakte. Sinds deze cliënt gebruik maakt van Telezorg merk ik dat zij veel rustiger is. Alleen al het besef: ‘ik hoef maar op een knop te drukken en ik kan mijn verhaal kwijt, ik vind een stukje begrip, er is iemand aan de andere kant die naar me luistert’, zorgt bij haar voor zoveel rust.
“Telezorg gaat niet over een apparaat, het gaat over waarden als vrijheid, eigen regie en zekerheid.”
Waarde voor clienten Wij verlenen onder andere zorg aan cliënten die vaak meerdere momenten per dag ondersteuning nodig hebben bij medicatie-inname. Daar kwamen wij dan ook bijvoorbeeld 3 keer per dag medicatie aan te reiken. Dit is een ondersteuningsvraag die goed ondersteund kan worden door Telezorg. Door het inzetten van Telezorg hoeft de cliënt niet iedere keer te wachten en de zorgverlener binnen te laten. De cliënt behoudt hiermee een stukje vrijheid en eigen regie, terwijl er wel controle plaatsvindt. Dit is belangrijk voor veel cliënten.”
Danielle Bosman wijkverpleegkundige Danielle werkt ruim 2,5 jaar als wijkverpleegkundige bij Attent Zorg Thuis. Zij is verantwoordelijk voor het indiceren en herindiceren van zorg. Belangrijke taken zijn onder andere,het vaststellen van de zorgbehoefte van de cliënt, het vertalen ervan naar een zorgarrangement en het coördineren en uitvoeren van de zorg. Mooie aanvulling “Als wijkverpleegkundige vind ik Telezorg een goede aanvullende dienst op de bestaande diensten van Attent Zorg en Behandeling. Voor eenvoudige zorgvragen is fysieke zorg nodig, maar bijvoorbeeld voor het bevorderen van de dagstructuur, het activeren van cliënten of het begeleiden van cliënten bij bepaalde zelfzorghandelingen als het spuiten van insuline of het vervangen van een stomazakje is Telezorg een goed ondersteunend middel. Telezorg en fysieke zorg zijn een mooie aanvulling op elkaar. Zorg op maat Wij verlenen zorg aan een cliënt die erg gesteld is op zijn privacy en daarom het liefst zo min mogelijk zorg over de vloer krijgt. De cliënt heeft diabetes met complicaties en tevens cognitieve problemen. Hij meet zelf de bloedsuikerwaarden en injecteert ook zelf insuline, maar dit gaat niet altijd even goed. We willen hem ondersteunen, maar als wij komen heeft hij, ondanks de gemaakte afspraken, vaker alle handelingen al gedaan. De cliënt wilt dan niet op de thuiszorg wachten. Telezorg sluit dan ook goed aan bij zijn behoefte. Hij wordt begeleid op de momenten dat het hem schikt zonder dat er een medewerker over de vloer hoeft te komen. Vooroordeel Aanvankelijk vroeg ik me af of cliënten met de technologie konden omgaan. Ik sta echter versteld hoe makkelijk de cliënten die er gebruik van maken het oppakken. Dat vind ik heel leuk om te zien. En ze hebben er ook lol in. Sommige cliënten hebben koudwatervrees. Het helpt wel als mensen het gebruik van Telezorg bij elkaar zien. Ondersteuning van mantelzorgers Ik zie nog kansen voor Telezorg ter ondersteuning van mantelzorgers die intensieve zorg aan hun naasten verlenen. Mantelzorgers kunnen door middel van Telezorg advies krijgen en hun verhaal kwijt. Ze kunnen daarmee op een laagdrempelige manier, zonder dat er iemand langs komt, een beroep doen op professionele zorg.”
“Als ik zelf ooit zorg nodig heb en mijn zorgvraag leent zich voor Telezorg, dan doe mij maar zoveel Telezorg.”
Revalidatie en technologie regie
Toegang tot internet, tot informatie en tot diensten geeft regie aan clienten.
plezier
Het is veel leuker om met behulp van een app, en filmpjes te kunnen oefenen. Het is ook veel leuker om het aan familie te laten zien en er met hen over te praten.
toegang to zorg
Via beeldcontact kan ik eenvoudig terugvallen op ondersteuning van mijn behandelaar en verpleegkundige. Zonder dat het hen en mij veel tijd kost.
visualisatie
Oefeningen en informatie worden in filmpjes omgezet. Dit zorgt voor duidelijke instructie, informatie en eenvoudig nadoen.
objectieve feedback
Jezelf zien en horen zorgt voor inzicht in hoe je zelf loopt, spreekt of eet, daarna is verbetering mogelijk.
Doel van de pilot Tijdens de pilot technologie en revalidatie wil Attent ervaren of het mogelijk is clienten en hun familie beter te ondersteunen tijdens het revalidatietraject met informatie en filmpjes van oefeningen, meer regie te geven en beter voor te bereiden op het weer zelfstandig thuis wonen. Cliënten hebben aangegeven dat het na de opname bij Attent, thuis vaak tegenvalt. Attent probeert nu op deze manier cliënten en hun mantelzorgers beter voor te bereiden op hun thuissituatie na de opname. En betere nazorg te verlenen. Door via facetime (beeldcontact) contact te kunnen onderhouden met de behandelaar en verpleegkundige. Mogelijk zou deze ondersteuning thuis kunnen leiden tot een kortere opnameduur in het verpleeghuis. Welke zorg wordt geboden? Gedurende deze pilot maken clienten in overleg met hun behandelaren en verpleegkundige gebruik van applicaties op een tablet (een Ipad). Applicaties waarmee zij hun oefeningen van de therapie kunnen terugzien en zelfstandig herhalen en applicaties die hen ondersteunen bij het zelfstandig thuis wonen. Bijvoorbeeld, oefenapp beroerte, parkinson oefen app, speak up, facetime, medicatie herinner app, boodschappenbestelservice. Nazorg Als de cliënt de behandeling van Attent blijft afnemen en naar huis gaat, mag de tablet ook mee naar huis. Vanaf dat moment ontvangt men naast de oefeningen ook coaching via beeldbellen van de behandelaar of verpleegkundige. Naast zorg en behandeling hebben clienten aangegeven behoefte te hebben aan ondersteuning bij het onderhouden van sociale contacten, hulp bij zelfstandig wonen en weten welke activiteiten er bij hem of haar in de buurt allemaal zijn. Daar wordt de tablet dus ook voor gebruikt!
meneer en mevrouw Heijmerink De heer Heijmerink is sinds enkele weken weer thuis na een periode van revalidatie in Regina Pacis. Meneer is in korte tijd twee keer geopereerd aan een heup en een armfractuur en heeft Parkinson. Zijn vrouw, mevrouw Heijmerink, werd door de fysiotherapeut benaderd of zij haar man wilde ondersteunen met zijn therapie door middel van het gebruik van de applicatie Parkinson Oefeningen op de iPad. Dat heeft ze gedaan en inmiddels staan er meerdere apps op de iPad, namelijk apps van de logopediste (bijvoorbeeld Speak Up) en apps die vrienden haar aanraadden (onder andere Braintrainer). Mevrouw Heijmerink had het werken met de iPad snel onder de knie. Van je stoel opstaan “Heel veel handelingen doe je normaal gesproken automatisch. Van de stoel opstaan, gaan lopen, balans vinden, gaan liggen, noem maar op. Door de Parkinson kan ik dit soort handelingen niet meer automatisch en moet ik over die handelingen nadenken. Dat is heel anders dan wanneer je het allemaal automatisch doet. De app ondersteunt mij daarin. Oefeningen Mijn man neemt door de app en de video’s daarin de oefeningen veel beter in zich op dan voorheen. Het is visueel en de filmpjes herhalen zich steeds. We oefenen twee à drie keer per dag 10 minuten. Eerst stuurde ik mijn man teveel aan of ik hielp hem teveel met opstaan en gaan lopen. Door de instructievideo’s in de app weet ik nu dat hij zelf moet opstaan, even stilstaan, nadenken en dan pas moet gaan lopen. Elke handeling moet hij afronden, zelf doen en op zijn tempo. Het kan niet sneller, dan valt hij namelijk veel eerder. De uitleg en adviezen in de app geven mij het inzicht dat het zo werkt bij Parkinson patiënten. Beeldbellen Binnenkort gaan we via FaceTime beeldbellen met Erik, de fysiotherapeut. Dan kunnen we hem zien en kan hij advies geven. We praten er ook met andere mensen of onze kinderen over en laten het anderen ook zien. Het is een hulpmiddel waardoor we er gemakkelijker met anderen over kunnen praten, je kunt iets laten zien en het maakt het leuker om te oefenen.”
“De applicatie in combinatie met de coaching van de fysiotherapeut biedt ons regie en ondersteuning die we hiervoor niet hadden.”
mevrouw Hartjes Mevrouw Hartjes heeft vijf weken geleden een herseninfarct gehad. Ze is na een korte opname in het verpleeghuis Regina Pacis, sinds twee weken weer thuis. Mevrouw komt twee keer per week bij de fysiotherapeut en logopediste voor revalidatie. Ter ondersteuning van de logopedie gebruikt ze enkele programma’s op de iPad, namelijk Speak Up, Dragon Dictation en de camera voor het maken van video’s of foto’s. Kracht De man van mevrouw Hartjes helpt haar bij het gebruik van de tablet. Mevrouw heeft heel weinig kracht in haar vingers vanwege een spierziekte. Daarnaast vindt ze het best moeilijk, ze is niet bekend met het gebruik van de iPad. En dat is niet zo snel te leren, zeker niet na een herseninfarct. Geluidsfragmenten Bij de app Dragon Dictation leest mevrouw verschillende woorden voor en de app zet het geluid om in geschreven woorden. Nadat mevrouw diverse woorden heeft opgezegd, kijkt ze samen met haar man of de logopediste naar de geschreven woorden. Daaraan ziet ze hoe ze de woorden zelf uitspreekt en hoe dit dus bij andere mensen overkomt. De andere app laat geluidsfragmenten terughoren, waardoor mevrouw hoort hoe ze spreekt. Door het maken van foto’s of video’s ziet mevrouw ook nog eens hoe ze eruit ziet. Verbetering “In het begin is het heel vreemd om jezelf te horen en te zien. Je hoort je eigen stem en denkt: ‘dat moet ik verbeteren of veranderen’. Ik hoor mezelf praten en zie en hoor terug wat ik goed en fout doe, ik kan het dan opnieuw doen en proberen te verbeteren. Ik zou bijvoorbeeld rustiger moeten praten. Het is voor mij een groot probleem om alle zinnen af te maken. Ik vind dat het gebruik van de apps mij helpt. Het is wel confronterend doordat ik mezelf terugzie. Ik zie er niet uit, zeg ik dan. Ik kijk naar mijn gezicht en naar mijn mond. Ik moet ook regelmatig foto’s maken van mezelf van de logopediste om de verbetering te kunnen zien na enkele dagen of weken. Mijn mond was scheef getrokken, maar dat is alweer aardig bijgetrokken. Dat verschil zie ik.”
“Het helpt mij echt. Ik zie en hoor wat ik moet verbeteren, maar ook wat al verbetert is!”
Monica Tognon logopediste Verschillende applicaties “Sinds we gestart zijn met Telezorg zet ik meerdere apps in voor behandeling van cliënten. Een voorbeeld is de app Speak Up. Clienten nemen hun stemgeluid op (zinnen of woorden) en ze horen wat ze geproduceerd hebben en hoe dat overkomt. Bij Dragon Dictation nemen clienten hun eigen stemgeluid op. Gesproken tekst wordt direct omgezet in geschreven woorden. Je ziet dan direct waar het goed en fout gaat. En ik gebruik de camera voor het maken van filmpjes en foto’s zodat clienten zichzelf zien tijdens het spreken of het eten (mondmotoriek). Toegevoegde waarde De apps zorgen voor objectieve en visuele feedback, wat het zelfinzicht vergroot. Pas als het inzicht in de eigen beperkingen er is kun je werken aan verbetering. Door jezelf te zien, te horen en door het gesprokene te visualiseren wordt het objectief. De cliënt ziet het zelf en interpreteert het direct. Je kunt het ook blijven vertellen tegen cliënten, maar het duurt veel langer voordat ze het dan gaan geloven of willen inzien. De toegevoegde waarde van de apps tijdens de behandeling is dan ook dat je in heel korte tijd meer kunt bereiken doordat je de cliënt meteen betrekt in het feedback geven aan zichzelf. Niet iedereen kan echter de confrontatie aan. Het is dus wel belangrijk om dit te blijven bespreken met cliënten. Punten en komma’s In eerste instantie kijkt de cliënt naar hoe hij of zij eruit ziet. ‘Dit is mijn gezicht, ik zie er toch niet uit, mijn haren zitten niet goed.’ Daarna gaan ze op de eigen stem letten, op klanken, en uiteindelijk op punten en komma’s in zinnen en uitspraken. Vervolgens letten ze ook op zichzelf op feestjes, en vragen ze er ook naar bij familie. Ze durven eerder om feedback te vragen aan bekenden, want ze weten dat dat helpt.“
“Het is ongelooflijk wat mevrouw Hartjes in een paar weken al bereikt heeft!”
Nachtzorg en technologie technologie
Akoestische bewaking, bewegingssensoren en waar nodig camera’s fungeren als de ogen en oren van de verzorgenden in de nachtdienst.
efficiënte zorg
Alarmen worden beoordeeld door een professional op afstand (zorgcentrale) en in overleg met de cliënt indien nodig zorg ingeschakeld.
nachtrust
De nacht is er om te slapen! Bij controle van een slapende bewoner tijdens geplande rondes ‘s nachts blijkt er bijna nooit iets aan de hand. Valincidenten zijn vaak kort na controlerondes, het lijkt erop dat clienten worden gestoord in hun slaap door de rondes.
iedome
minder werkdruk
Door de rust op de afdeling zijn er minder bellen. De cliënt weet dat hij sneller gehoord wordt in geval van calamiteit, omdat hij direct spraakcontact heeft met de zorgcentrale. Dit zorgt voor minder onrust. iedome
Aanleiding pilot Om deze redenen besloten leidinggevenden van intra en extramurale afdelingen op één locatie een pilot te organiseren, waarbij de nachtzorg intra en extramuraal op een gelijke manier georganiseerd werd, ondersteund door technologie. Geplande controlerondes werden vervangen door monitoring op een zorgcentrale en er werden alleen gerichte interventies uitgevoerd, waardoor clienten rustiger konden slapen en de werkdruk bij medewerkers zou verminderen. Zorg op afstand De technologie werd als de ogen en oren van de verzorgende ingezet om 26 bewoners ‘s nachts te monitoren. Er werden geen geplande nachtelijke controlerondes meer gelopen door medewerkers. Alleen wanneer er daadwerkelijk iets aan de hand was, nam een verpleegkundige op de zorgcentrale op afstand, na overleg met de cliënt, een besluit of een verzorgende naar een bewoner toe zou gaan. De technologie bewaakte continu de situatie en elke ongewenste situatie werd actief dan wel passief (zonder dat de bewoner iets moet doen) gemeld bij de verpleegkundige op de zorgcentrale. De verwachting was dat deze werkwijze niet alleen een efficiencywinst, maar ook een kwalitatieve verbeterslag zou opleveren voor de bewoners en de medewerkers. De monitoring gebeurde nu niet op twee of drie momenten in de nacht, maar continu…….zonder iemand te wekken! Voorbereiding Met de cliënten, verwanten en medewerkers is vastgesteld welke technologie per cliënt nodig was om dit ook daadwerkelijk op een verantwoorde wijze te realiseren. Medewerkers zijn betrokken bij het maken van een risico-inventarisatie per cliënt om de benodigde technologie vast te stellen. Alle medewerkers zijn geïnformeerd en geïnstrueerd en elke medewerker heeft gedurende elke nachtdienst zijn ervaringen met de nieuwe werkwijze vastgelegd.
Reacties van medewerkers en cliënten Ervaringen van een bewoner van de afdeling “Voor mij is het belangrijkste dat je nu op een aanvraag onmiddellijk antwoord krijgt en dat er gereageerd wordt. Bij het oude systeem en werkwijze, moest je maar wachten of er gereageerd werd of niet. Je merkte pas of je gehoord was, als ze je kamer in kwamen lopen. Nu heb ik het idee dat er wat gedaan wordt met mijn vraag. Als je niet weet of er hulp komt en wanneer die komt dan duurt wachten lang! Nu weet ik dat er iemand over 5 of 10 minuten komt.” Ervaringen van de leidinggevende van de afdeling “Ik moet oprecht zeggen dat de proef geslaagd is. Ik merk dat de verpleegkundige algemene dienst heel enthousiast is en het een makkelijk te bedienen systeem vindt. De verzorgenden die op de etages werken zijn ook enthousiast. Het grote winstpunt voor hen is dat cliënten gedurende de nacht in de gaten gehouden worden. Dit geeft een veilig gevoel voor deze medewerkers. Zij merken op dat het de ene nacht rustiger is dan de andere, maar dat het aantal momenten waarop zij naar alarmen moeten lopen echt wel is verminderd. Cliënten geven verschillende reacties aan, van wennen aan het geluid uit de muur tot ik vind de halszender niet mooi van kleur. Veel cliënten die voorheen gestoord werden door de rondes om te checken of zij nog wel in bed lagen, konden nu heerlijk doorslapen zonder daarbij gestoord te worden. Het valt mij op dat cliënten actief bevraagd zijn op Telezorg maar dat er best veel cliënten zijn die geen op- en aanmerkingen hebben. Eigenlijk een prima resultaat dus. Vandaag kreeg ik de vraag of de Telezorg proef niet gewoon kan blijven! Mooi toch, dat in twee weken het enthousiasme echt is gegroeid.” Ervaringen van de projectleider “We hebben veel geleerd van deze pilot. We weten nu dat het kan. Het werkt, maar door het sec inzetten van technologie verandert de zorg nog niet. We hebben geleerd dat het gedrag van mensen het belangrijkst is. Zij moeten anders gaan werken, omdat de technologie direct ingrijpt op hun zorgverlening. Dat vraagt om gerichte aandacht en begeleiding. Dat is een belangrijke rol voor de leidinggevende. En dat is in deze pilot goed gelukt!”
Reacties van medewerkers en cliënten Ervaringen van de verpleegkundige op zorgcentrale “Bij een akoestische melding hoorde ik dat er gerommel was. Er was verder geen melding via de halszender. Toen de verzorgende ging kijken, lag de bewoner op de grond. Gelukkig konden we zo snel reageren en is ze snel geholpen.”
Ervaringen van nachtdienstmedewerkers op de afdeling “Het was wennen voor ons allemaal. Ik heb me aan de afspraak kunnen houden door niet overal naar binnen te lopen als er geen verzoek daarvoor was van de verpleegkundige op de zorgcentrale.”
“Het contact met de collega’s op de afdeling gaat prima, zij reageren meteen.”
“Het is fijn dat er voor mensen die uit bed kunnen vallen een continue bewaking is, dan hoef ik als nachtdienst niet het gevoel te hebben dat ik moet gaan controleren.”
“Eén cliënt kreeg eenmalig temazepam ivm nachtelijke onrust. Door de camera kon ik regelmatig bij hem inkijken zonder hem te storen.”
“Ik ging alleen naar afdeling drie voor een bel of opdracht van de verpleegkundige op de zorgcentrale. Verder kwam ik niet op afdeling 3, dat ging prima.” “Van een cliënt zijn er 13 bellen onderschept. Dit systeem zou op afdeling vier goed werken met alle sensoren. Er is zo meer controle en toezicht bij een cliënt.” “Het liep vannacht allemaal goed. Ik heb weinig oproepen gehad. De oproepen waar ik naar toe moest, die doorgezet zijn door de verpleegkundige op de zorgcentrale, waren reëel.”
“Het is fijn dat er voor mensen die uit bed kunnen vallen een continue bewaking is, dan hoef ik als nachtdienst niet het gevoel te hebben dat ik moet gaan controleren.”
Maar ook kritische geluiden: “Soms krijg ik meerdere oproepen door van de zorgcentrale. Dat moet je goed onthouden of opschrijven, daar je ze niet zelf op je pieper blijft zien.” “Nu wij geen rondes meer lopen is de controle van de avonddienst ontzettend belangrijk. Ik moet er 100 % op kunnen vertrouwen dat alles goed is voorbereid voor de nacht.” “De techniek liet ons op één kamer in de steek. Het is cruciaal dat dit snel wordt opgelost, maar dan nog vraagt het veel tijd en aandacht en is erg vervelend voor de betreffende bewoner. Het vertrouwen is dan even weg.”
Uitgave : © Attent Zorg en Behandeling Tekst : © Ruud Lambregts, Miranda van Berlo, Monique Kemner Vormgeving : Renee Scheepers Druk : Rikken Print De implementatie van Telezorg werd mede mogelijk gemaakt door In voor zorg! en VanMorgen. Copyright - © Attent Zorg en Behandeling. Niets uit deze brochure mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt, op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Attent Zorg en Behandeling en de overige auteursrechthebbenden. ©Attent Zorg en Behandeling 1e druk, september 2015
www.attentzorgenbehandeling.nl 0800 288 36 89
www.attentzorgenbehandeling.nl 0800 288 36 89
