Telemedicatie Aanreiking, LLOYDS Apotheek Bodegraven, genomineerd voor FPZ-prijs 2011
Beknopte samenvatting Wat betekent telemedicatie voor de kwaliteit van de zorg en welke tijdsbesparing levert het aanreiken van geneesmiddelen via een apparaat in plaats van door een wijkverpleegkundige op? LLOYDS Apotheken Bodegraven en Vromade hebben dit samen met drie andere partijen onderzocht. De pilot duurde 24 weken. Vijf cliënten hebben gedurende de volledige projectduur hun medicatie aangereikt gekregen door een geautomatiseerde medicijndispenser. Gemiddeld scheelde dit de thuiszorg twee tot drie uur per cliënt per week, terwijl de apotheek juist een half uur extra tijd aan de zorg voor de patiënt had. Ook verbeterde de therapietrouw en de kwaliteit van leven. Aanleiding Via thuiszorgorganisaties krijgen honderdtwintig duizend mensen in Nederland meerdere malen per dag medicatie thuis aangereikt door een wijkverpleegkundige. Het betreft mensen die een slechte handfunctie hebben, niet goed kunnen zien of in lichte mate vergeetachtig zijn. Het ziet er naar uit dat deze korte bezoeken aan mensen thuis in de toekomst onhoudbaar worden, vanwege een niet kostendekkende tariefstructuur en door personeelstekorten. Stoppen met het ondersteunen van deze groep thuiswonende mensen bij het innemen van de medicatie is geen optie. Het niet tijdig innemen van de medicatie zou er toe leiden dat het met de medicatie beoogde effect niet of in mindere mate wordt bereikt. Dit kan leiden tot extra bezoeken aan de huisarts of medisch specialist of zelfs tot opname in het ziekenhuis. Een manier om meer efficiëntie te bereiken is de inzet van telemedicatie. Telemedicine is zorgverlening op afstand. Doordat apotheker Bas Bruines een actieve rol vervult binnen de Stichting Apotheek Zorgbureau Leiden, Gouda en Rijnmond, heeft hij veelvuldig contact met de grote thuiszorgorganisaties in de regio. Zo hoorde hij dat thuiszorgorganisatie Vierstroom op zoek was naar een pilotlocatie voor Telemedicatie Aanreiking. Er was al een nauwe samenwerking tussen de Vierstroom en Apotheek Bodegraven, zoals op het vlak van wondverzorging. De apotheker is enthousiast over de mogelijkheden van telemedicatie. Het besluit om deze pilot gezamenlijk uit te voeren, kon snel worden genomen. De leverancier van de Medido, Innospense BV, had het idee van een pilot bij mensen die nog thuis wonen al in een eerder stadium met Vierstroom besproken. Dit project waarbij medicatie dispenser Medido bij mensen thuis wordt ingezet, is volgens de initiatiefnemers uniek in Nederland. Andere projecten met de Medido (in Nijmegen en Apeldoorn) zijn namelijk gedaan bij mensen die in een beschermd wonen voorziening wonen. Zij zijn dus al omgeven door professionele hulp.
De geautomatiseerde medicatiedispenser genaamd Medido (zie bijlage 1) werd bij mensen thuis geplaatst. De dispenser is via GPRS verbonden met een internetportal waar de apotheek het medicatieschema invoert en acties van de patiënt worden gelogd. Als het tijd is voor de medicijnen, geeft de dispenser een signaal. De patiënt drukt de OK-knop in en de voorverpakte medicatie komt uit het apparaat. Het zakje waar de pillen inzitten is dan al geopend. Het uitnemen van een dosis wordt geregistreerd in het internetportaal. Als de patiënt de OK-knop niet tijdig indrukt, gaat er een signaal naar de zorgcentrale. De medewerker van de zorglijn van de thuiszorg neemt telefonisch contact op met de patiënt. Als deze niet opneemt, wordt dit doorgegeven aan een medewerker van het verpleegteam waar de patiënt onder valt. Deze beslist over de vervolgstap. De Medido kan ook signalen geven voor medicijnen die niet in voorverpakte zakjes worden geleverd, zoals trombosemedicatie of insuline.
Visie van de apotheek LLOYDS Apotheek Bodegraven wil als farmaceutische zorgverlener in nauwe samenwerking
Pagina 1 van 8
Telemedicatie Aanreiking, LLOYDS Apotheek Bodegraven, genomineerd voor FPZ-prijs 2011 met zorgverleners in de eerste lijn en zorgverzekeraar(s) een belangrijke bijdrage leveren aan een verantwoorde en betaalbare farmaceutische zorg in Bodegraven. Door levering van maximale kwaliteit in dienstverlening en informatievoorziening wil Apotheek Bodegraven een deskundig en klantvriendelijk baken zijn voor een ieder die aangewezen is op geneesmiddelen, medische hulpmiddelen of farmaceutische hulp aan huis. LLOYDS Apotheek Bodegraven en LLOYDS Apotheek Vromade zijn HKZ-gecertificeerd. Analyse van het probleem In de aanloop is gekeken hoe de pilot gefinancierd zou kunnen worden. Hierbij ging het om de kosten van het gebruik van de Medido en de projectcoördinatie. Vanuit dat oogpunt hebben de leverancier van de Medido, Vierstroom en Apotheek Bodegraven de organisatie KSYOS benaderd. KSYOS Telemedisch Centrum is een instelling voor medisch specialistische zorg die zich richt op de ontwikkeling, het onderzoeken en implementeren van telemedicine diensten. Voorafgaand aan de start van de pilot zijn er drie bijeenkomsten geweest met alle betrokkenen om de activiteiten te benoemen. KSYOS heeft het onderzoeksgedeelte en de projectcoördinatie voor zijn rekening genomen en de financiering van de huur van de Medido. De overige inspanningen vallen onder de dagelijkse bezigheden en zijn als zodanig gefinancierd door de deelnemers aan het project. In eerste instantie wilden de apotheker en wijkverpleegkundige Annemieke de Wilde een grotere groep patiënten in het project opnemen, maar op aanraden van de leverancier van de Medido is besloten met vijf patiënten te beginnen. Dit in verband met kinderziektes en dergelijke. De Vierstroom selecteerde de patiënten. Er is goed nagedacht over de criteria: -Cliënt ondervindt problemen met de huidige medicatie en is aangewezen op aanreiking hiervan door de thuiszorg. -De cliënt gebruikt drie of meer medicamenten en deze moeten door de dispenser kunnen worden uitgegeven. Voorwaarden voor deelname waren verder dat de patiënt de dispenser zelfstandig moet kunnen bedienen en aanwijzingen die via de telefoon worden gegeven zelfstandig moet kunnen uitvoeren. Voor cliënten bij wie de medicatie veelvuldig wordt veranderd door de voorschrijver(s), is het systeem niet ideaal. De cliënten die door de thuiszorg waren geselecteerd, wilden zonder uitzondering meedoen. Doordat de apotheker en de wijkverpleegkundige van de thuiszorgorganisatie elkaar al kenden, er veel onderling vertrouwen was en de deelnemers enthousiast waren voor deze innovatie, kon het project snel van start gaan. Imke Schepers van KSYOS zette de afspraken die tijdens de drie overleggen zijn gemaakt om in een goed werkbare projectopzet. Het eerste contact was op 2 februari en op 26 april kon de eerste Medido al bij een cliënt thuis worden geplaatst. Het uitgangspunt van deze pilot is aantonen dat medicatieveiligheid gediend is bij een integrale aanpak, waarbij farmaceutische zorg aan huis met telemedecine leidt tot een aantoonbare verbetering van de therapietrouw en grotere medicatieveiligheid voor de cliënt. Cliënten zullen ervaren dat zij door telemedicatie minder afhankelijk zijn van anderen, want minder bezoeken van de thuiszorg betekent meer zelfstandigheid. Voor de thuiszorg zal telemedicatie tijdbesparing betekenen. Het moet leiden tot minder huisbezoeken en betere zorg. Voor de apotheek zullen het aantal contactmomenten met de cliënt juist toenemen. De apotheek vult de Medido namelijk wekelijks bij de patiënt thuis. Ook houdt de apotheek het weekschema van de patiënt bij op het internetportaal dat continue in verbinding staat met de dispenser. Het project dwingt het apotheekteam om actief met de medicatie van de cliënt bezig te zijn. De risico’s liggen voornamelijk op het vlak van veranderingen van medicatie of de levering van medicatie bij ontslag uit het ziekenhuis of leveringen door derden. Dat noodzaakt tot alertheid van het apotheekpersoneel. Goede communicatie met de cliënt is een voorwaarde. De cliënt is al vanaf de start bij de uitvoering betrokken, het is zaak dit contact vast te houden. Ook de bezorger speelt hier een rol in. Apotheker Bas Bruines heeft hem van het begin af
Pagina 2 van 8
Telemedicatie Aanreiking, LLOYDS Apotheek Bodegraven, genomineerd voor FPZ-prijs 2011 aan bij het project betrokken. Hij is namelijk degene die de rol met de voorverpakte medicatie wekelijks in de Medido plaatst en dus bij mensen thuis over de vloer komt. Hij heeft tevens een signalerende functie. De bezorger van LLOYDS Apotheek Bodegraven heeft goede communicatieve vaardigheden en is bovendien ervaren met ICT-toepassingen en kan cliënten hierdoor prima begeleiden. Hij stond van het begin af aan positief tegenover de pilot. Motief – Dit project is uitgevoerd zonder enige bemoeienis van de centrale LLOYDSorganisatie. Bas Bruines heeft vanaf het begin de bedoeling gehad om een voorbeeld te zijn voor zijn collega-apothekers in loondienst. Deelname aan de FPZ-prijs is tevens een oproep aan alle ketenapothekers om niet alleen de projecten zoals die door de centrale organisatie worden opgedragen uit te voeren, maar zelf invulling te geven aan hun lokale verantwoordelijkheid en zelf in de regio initiatieven te ontplooien ter verbetering van de farmaceutische patiëntenzorg. Doel van het project Het doel van de inzet van telemedicatie bij het aanreiken van medicijnen is: 1. Verbeteren van therapietrouw bij risicogroepen (ouderen, chronisch zieken, 1,3 miljoen multimedicanten). Doordat de cliënt in staat wordt gesteld om zelf op het juiste moment de medicatie in te nemen, wordt verondersteld dat de therapietrouw van de cliënt verbetert en er minder complicaties zullen zijn door verkeerd medicijngebruik. 2. Verbeteren zelfstandigheid en zelfredzaamheid van de cliënt; de cliënt is minder afhankelijk van de thuiszorg voor het gebruik van medicatie door toepassing van de dispenser. 3. Kostenverlaging: er wordt minder beroep gedaan op hulp van de thuiszorg. 4. Meer betrokkenheid van zorgverleners (o.a. apothekers, huisartsen). 5. Verhoogde arbeidsproductiviteit. Er wordt reistijd bespaard, die benut kan worden voor zorg. Het doel van deze pilot is: 1. Deze nieuwe innovatie op kleine schaal gebruiken om mogelijke kinderziektes op te lossen en te komen tot verbeterpunten, nodig voor verdere opschaling. 2. Het bewijzen van de efficiëntie van de dienst en het verkrijgen van draagvlak, teneinde te komen tot vergoeding en opschaling. Netwerk In deze pilot hebben de onderstaande vier organisaties samengewerkt. Voor een gedetailleerde taakverdeling, zie pagina 7 en 8 van de bijlage 2, Projectplan Telemedicatie Aanreiking Regio Bodegraven. 1. KSYOS TeleMedisch Centrum KSYOS TeleMedisch Centrum is een instelling voor medisch specialistische zorg en legt zich toe op het onderzoeken, ontwikkelen en invoeren van TeleMedicine diensten als TeleDermatologie, TeleOogheelkunde, TeleCardiologie en TelePulmonologie. De missie van KSYOS is om de efficiëntie in het reguliere zorgproces te verbeteren, zodat de toekomstige zorg - ondanks de sterk toenemende vraag – toegankelijk en betaalbaar blijft. Op dit moment maken zo’n 2500 huisartsen, 500 medische specialisten en andere zorgverleners gebruik van de TeleMedische diensten die KSYOS aanbiedt. 2. Vierstroom Thuiszorgorganisatie Vierstroom biedt deskundige zorg bij mensen thuis of in een woonvoorziening. Het werkgebied van Vierstroom strekt zich globaal uit van Woerden, via Gouda tot Zoetermeer en van Capelle aan den IJssel tot aan Schoonhoven. Binnen het werkgebied is Vierstroom in elke buurt of wijk aanwezig. Zo ook in Bodegraven. Zorglijn is de zorgcentrale van Vierstroom die betrokken is bij dit project.
Pagina 3 van 8
Telemedicatie Aanreiking, LLOYDS Apotheek Bodegraven, genomineerd voor FPZ-prijs 2011
3. LLOYDS Apotheken Bodegraven en Vromade LLOYDS Apotheken is onderdeel van Celesio AG, een van de Europese marktleiders op het gebied van de distributie van medicijnen en het beheer van apotheken. In Nederland is LLOYDS Apotheken uitsluitend actief als keten van kwalitatief hoogwaardige apotheken door heel Nederland. Elke apotheek heeft zoveel mogelijk zijn eigen unieke karakter, waardoor deze optimaal is aangepast aan de lokale omstandigheden. LLOYDS Apotheken Bodegraven en Vromade zijn verbonden aan voorverpakker LLOYDS Apotheek Zevenbergen, zij zijn de participerende apotheken in dit project. Dit project is uitgevoerd zonder enige bemoeienis van de centrale LLOYDS organisatie. 4. Innospense BV Innospense is leverancier van de medicatie dispenser. Innospense ontwikkelde de ‘Medido connected’ en heeft deze medicatie dispenser inmiddels in twee regio’s (Nijmegen en Apeldoorn) succesvol geïmplementeerd. Randvoorwaarden Binnen Apotheek Bodegraven hebben aanvankelijk de apotheek, twee apothekersassistenten en een bezorger aan de pilot meegewerkt. Later zijn meer medewerkers van het team bij telemedecine betrokken. Zij zijn voorbereid op hun taken door de apotheker, de mensen van Innospense en van KSYOS. Het hele project is uitgelegd. Er is een stroomschema getoond waarin de taken van alle deelnemende partijen zijn gevisualiseerd. Er is een takenverdeling op papier gezet en er zijn voor alle partijen werkprotocollen opgesteld (zie bijlage 2 t/m 6). De apothekersassistenten zijn geïnstrueerd over hun specifieke taken binnen de nieuwe werkwijze. Zoals het geven van de verpakorder aan de voorverpakker van de medicatierol, het invoeren of bijwerken van het weekschema van de cliënt op het internetportaal, het op de hoogte blijven en uitvoeren van alle mutaties in de medicatie. De bezorger plaatst de medicatierol in de dispenser en levert de restmedicatie thuis bij de patiënt af. Op het vlak van de organisatie moest het volgende geregeld zijn: -Afspraken met de thuiszorg -Afspraken met de Zorglijn -Afspraken met de leverancier van de Medido -Afspraken met de leverancier van de medicijnrol over verpakkingsspecificaties. KSYOS heeft een duidelijke taakverdeling op papier gezet. Ook de medewerkers van de Zorglijn en de wijkverpleegkundigen van thuiszorgorganisatie Vierstroom hebben een training gekregen. Verder heeft de apotheek de huisartsen geïnformeerd over dit project (bijlage 8). Indicatoren De gegevens worden deels verkregen via het dispenser internetportaal. Daar is een overzicht te raadplegen van het moment waarop de patiënt zijn medicatie uit het apparaat heeft genomen, hoe vaak het innemen van de medicijnen is overgeslagen, hoe vaak de patiënt niet heeft gereageerd op het signaal, enz. Ook wordt bijgehouden hoe vaak de zorgcentrale is gealarmeerd en welke acties de thuiszorg daarna heeft ondernomen. Verder registreren thuiszorgmedewerkers een aantal zaken, zoals de tijd die is besteed aan medicatieaanreiking en reistijd. Dit is zowel voor als tijdens de interventie bijgehouden. Het apotheekteam heeft geregistreerd hoeveel tijd er per patiënt is besteed. Daarnaast zijn er interviews afgenomen bij de deelnemende cliënten. Ook zijn alle zorgverleners na afloop bevraagd over hun ervaringen. KSYOS heeft alle gegevens verwerkt en het onderzoeksrapport geschreven. Stappenplan In deze pilot worden twee zaken onderzocht: 1. Hoe de inzet van telemedicatie wordt ervaren en gebruikt door patiënten. 2. Of de aanreiking van medicatie via telemedicatie efficiëntiewinst oplevert. Daarbij werd gekeken naar drie aspecten: 1) arbeidsproductiviteit 2) kwaliteit en 3)
Pagina 4 van 8
Telemedicatie Aanreiking, LLOYDS Apotheek Bodegraven, genomineerd voor FPZ-prijs 2011 satisfactie. Via de Medido krijgen vijf patiënten hun geneesmiddelen aangereikt. Medicatie die buiten de voorverpakte medicijnzakjes wordt geleverd, zoals oogdruppels, trombosemedicatie en insulinepennen, wordt niet via de dispenser uitgegeven. Wel is aan het concept toegevoegd dat de dispenser de cliënt herinnert aan deze restmedicatie met een signaal. De dispenser gaf een alarmboodschap met bijvoorbeeld een tekst als: “Neem nu uw antistollingtablet in” of “U moet nu insuline spuiten x EH”. Voor de gebruikte onderzoeksmethodes, zie pagina 5 van bijlage 1. Stappenplan: Maart 2010, Voorbereiding april 2010
Mei, juni, juli, augustus, september 2010
Oktober 2010
Uitvoering
Evaluatie
-Schrijven projectplan -Goedkeuren door projectteam van definitief projectplan. -Opstellen werkprotocollen -Trainen van betrokken zorgverleners: zorgcentrale medewerkers, wijkteams, apothekers assistenten en apothekers -Selecteren van patiënten -Opstellen documenten: folder zorgverlener, folder patiënt, gebruikersovereenkomst, handleidingen -Nulmeting -Installatie van dispenser bij patiënt thuis -Aanmaken van persoonlijk account van patiënt -Uitvoeren taken nodig voor gebruik dispenser -Vullen dispenser en bijhouden wijzigingen in medicatieschema -Tussentijdse interviews - Externe communicatie ( PR) -Helpdesk verzoeken -Eindevaluatie met gebruikers -Evaluatie efficiëntie parameters -Eind evaluatie met projectgroep -Definitie van vervolgstappen -Schrijven onderzoeksverslag
KSYOS Alle partijen KSYOS KSYOS en Innospense Vierstroom Innospense en KSYOS
Thuiszorg en Apotheek Innospense en apotheek Zorglijn/Vierstroom Innospense Apotheek Vierstroom KSYOS Innospense KSYOS KSYOS Allen KSYOS KSYOS
Nulmeting Aan het begin van de pilot zijn de volgende gegevens vastgelegd: Huidige medicatietoediening, huidige tijdsbesteding per patiënt, huidige kosten per patiënt, huidige medicatietrouw (voor zover meetbaar).
Volgen en vastleggen voortgang Tijdens de pilot die aanvankelijk 3 maanden zou duren, maar is verdubbeld naar 24 weken, zijn de volgende gegevens bijgehouden: -Het aantal patiënten -Helpdeskproblemen uitgesplitst naar soort -Het aantal minuten dat de thuiszorg heeft besteed aan het aanreiken van medicatie -Het aantal minuten reistijd -Het aantal bezoeken aan cliënten per dag -Het aantal medicatiemomenten per cliënt
Pagina 5 van 8
Telemedicatie Aanreiking, LLOYDS Apotheek Bodegraven, genomineerd voor FPZ-prijs 2011 -Het aantal niet op tijd door de cliënt bevestigde medicatiesignalen -Het aantal meldingen per patiënt dat bij de zorgcentrale binnenkomt -Therapietrouw Daarnaast zijn de ervaringen van cliënten die hebben meegewerkt tussentijds gerapporteerd en hebben cliënten meegedaan aan een evaluatie. Resultaat Acht patiënten zijn begonnen aan deze pilot, uiteindelijk bleven er vijf patiënten van over. De drie patiënten zijn om de volgende redenen gestopt. Eén van hen kon er niet mee doorgaan, omdat hij verhuisde naar een verzorgingshuis. Eén mevrouw werd zenuwachtig van de dispenser, het gaf haar een ‘big brother is watching you’ gevoel. Bij één echtpaar was de echtgenote altijd verantwoordelijk geweest voor de medicatie, zij voelde zich gepasseerd. Resultaten Gebruikersonderzoek: • Thuiszorg medewerkers, apothekers en clienten bleken goed de geautomatiseerde dispensers in te zetten, wekelijks te vullen en te gebruiken en gaven aan dat het gebruik gemakkelijk was. • Het automatisch opensnijden van de zakjes werd als zeer groot voordeel ervaren. • Gemelde helpdeskproblemen waren binnen een dag op te lossen. Gemiddeld hebben de cliënten één keer in de drie weken een medicatiealarm van de dispenser niet op tijd bevestigd. Dit vergeten medicatiealarm werd automatisch gemeld bij de zorgcentrale (Zorglijn van Vierstroom), die volgens protocol telefonisch contact zocht met de cliënt. In een kwart van de meldingen (eens per cliënt per drie maanden) leidde dit tot een extra bezoek van de wijkverpleegkundige van de thuiszorg. De volgende helpdeskproblemen zijn gerapporteerd: Stroomuitval; Technische storing door aangepast lay-out medicijnzakjes; Dispenser loopt vast op 2 wekelijkse rol (de dispenser berekend op 1 wekelijkse rol); Zakjes worden te ver opengesneden; Verzoek om alarmtijden aan te passen; Medicatie niet op tijd in dispenser geplaatst; Ontbreken van één dag medicatie in rol met medicijnzakjes; Cliënt trekt aan zakjes wanneer ze uitgegeven worden, daardoor loopt de dispenser vast. Efficiëntie De thuiszorg bespaart gemiddeld één bezoek per dag per cliënt. Therapietrouw: Via het internetportaal zijn actielogs (zie bijlage 8, dia 5) opvraagbaar waar op terug te lezen valt of de patiënt zijn medicatie op tijd heeft ingenomen. Ook valt terug te zien op welk tijdstip de patiënt zijn medicatie niet uit de Medido heeft genomen. Deze overzichten bieden de apotheker en de wijkverpleegkundige inzicht in het inneemgedrag van de patiënt. “Bij mijn weten is het op deze manier vastleggen van de therapietrouw nieuw,” zegt apotheker Bas Bruines hierover. Bij één patiënt is op het vlak van de therapietrouw veel verbetering behaald. Deze mevrouw heeft suikerziekte en gebruikt hiervoor verschillende soorten insuline. Dankzij de Medido kwam de thuiszorg er achter dat mevrouw de kortwerkende en de langwerkende insuline verkeerd gebruikte. Daarnaast heeft deze mevrouw medicatie voor de bloedstolling. Zij had veel moeite met het op tijd innemen van de voorgeschreven dosering, die in het begin wekelijks veranderde. Doordat de Medido haar een signaal gaf op het moment dat zij acenocoumarol moest innemen, lukte het wel. Toen zij met de Medido begon, werd de INRwaarde één keer per week bepaald, na een maand kon zij terug naar tweewekelijks, dit kon twee maanden later worden teruggebracht naar eens in de vier weken.
Pagina 6 van 8
Telemedicatie Aanreiking, LLOYDS Apotheek Bodegraven, genomineerd voor FPZ-prijs 2011 Satisfactie: • De satisfactie van zorgverleners is hoog, met name omdat TMA de zelfstandigheid van de cliënt vergroot. • De satisfactie van de apotheker is hoog, met name doordat de apotheek meer controle heeft over de medicatie van cliënten en de therapietrouw aantoonbaar verbetert. • De satisfactie van cliënten is hoog; zij geven aan zich veiliger en zelfstandiger te voelen Beschouwing De selectie van patiënten is heel belangrijk – in de praktijk is gebleken dat patiënten die vooraf geschikt leken, er toch niet mee overweg konden. De doelgroep is al aardig op leeftijd. Het was niet vanzelfsprekend dat zij zouden willen meewerken aan zo’n nieuwe techniek als deze. Achteraf is gebleken dat de houding van cliënten tegenover telemedicatie niet alleen wordt beïnvloed door leeftijd, maar dat de geestelijke gesteldheid ook een belangrijk issue is. Het ‘Big Brother is watching you’ gevoel is een merkbare objectie gebleken. Apotheker Bas Bruines kijkt met trots terug op de pilot, omdat bij de vijf cliënten een vooruitgang is geboekt wat betreft zelfstandigheid. Ook de therapietrouw en medicatieveiligheid zijn verbeterd. Laatste twee parameters zijn normaalgesproken lastig te meten, maar met de invoering van de actielogs binnen dit project is de therapietrouw zeer nauwkeurig te bewaken en zelfs te corrigeren op afstand. Bruines vindt dat het project een grote bijdrage levert aan de toekomstvisie van de apotheek, omdat deze resultaten met name door de samenwerking met de verschillende disciplines in de eerste lijn zijn behaald. Daarmee is ook de rol van de apotheek wat betreft farmaceutische zorg aan huis ingevuld en dat is uiteindelijk de rol die van de apotheek verwacht mag worden. Bruines roept ketenapothekers in Nederland op om vooral uit de apotheek te komen en zich niet te beperken tot de door de ketenorganisatatie aangedragen projecten. Door uit de apotheek te treden en het contact met de regionale zorgverleners te onderhouden, zijn vernieuwingsprojecten op te starten die kunnen bijdragen aan een betere farmaceutische zorg en een vaste plek van de apotheek in de eerste lijn. Die rol wordt in onderstaand overzicht van de procesflow ook duidelijk: De meeste procespijlen komen samen in de apotheek.
Verankering De leverantie van medicijnrollen was al geborgd voor aanvang van het project via een onderdeel van het kwaliteitshandboek dat specifiek over de medicatierollen gaat. De leverantie van de medicijnrollen is een alledaagse handeling in de apotheek. Alleen de monitoring via de medicijndispenser is een vernieuwing in het proces. Intussen gaat de apotheek in samenwerking met KSYOS verder met inzet van de Medido in Bodegraven. Zowel bij mensen die zelfstandig thuis wonen als in verzorgingshuis Vijverhof. De apotheek werkt hierin samen met thuiszorgorganisatie Vierstroom, niet alleen in
Pagina 7 van 8
Telemedicatie Aanreiking, LLOYDS Apotheek Bodegraven, genomineerd voor FPZ-prijs 2011 Bodegraven maar ook in Boskoop en Schoonhoven. De apotheek gaat ook met andere thuiszorgorganisaties samen telemedicatie verzorgen. Volgens Apotheker Bruines kunnen ook andere apotheken in Nederland telemedicatie met de Medido gaan aanbieden. Dit zou dan echter wel volgens het samenwerkingsmodel dat in Bodegraven is gehanteerd, moeten. Met telemedicatie aanreiking zijn een aantal kosten gemoeid. Zo is er de huur van de Medido (de dispenser). Verdere kosten komen voort uit de 24 uurs monitoring, het dispenser internetportaal, de GSM-verbinding met het kastje, de Zorglijn, etcetera. Voor het wekelijks vullen van de Medido is de bezorger van Apotheek Bodegraven extra tijd kwijt. Daarnaast hebben apothekersassistenten en de apotheker zelf in Apotheek Bodegraven werk aan het beheren van de zorg voor de patiënten met een Medido. De kosten zijn vastgesteld en hierover wordt overleg gevoerd met de zorgverzekeraars. Bij opschaling kunnen de kosten iets veranderen, omdat de gemiddelde tijd die er per patiënt aan wordt besteed, verandert naarmate er meer patiënten gebruik van maken. Marketing -De inzet van telemedicatie door de thuiszorg en de apotheek is inmiddels voorgelegd aan het Zorgkantoor van UVIT, het gaat hier namelijk over AWBZ-zorg. Er is een voorstel gedaan over de vergoeding, UVIT beraadt zich hierop en komt hier eind januari op terug. -De apotheker heeft het project op 5 november gepresenteerd op het Telemed 2010 congres in Amsterdam. -Verder is er al via de Stichting Apotheek Zorgbureau een oproep gedaan voor opschaling van het project. - Over het project is gepubliceerd in het AD, in het PW en in het blad Stroomlijn. -Deelname aan de FPZ-prijs 2011 is ook een uitstekende manier om het project breder uit te dragen. Bijlagen 1. Handleiding Medido 2. Werkprotocollen TMA Bodegraven 3. Handleiding Zorgmap Medido- Vierstroom 4. Checklist Zorgmap Medido – Vierstroom 5. Gebruikersovereenkomst 6. Huisartsen Informatie brief Bodegraven
Naam en datum Aan de totstandkoming van deze beschrijving werkten mee: Bas Bruines, beherend apotheker LLOYDs Apotheek Bodegraven, Annemieke de Wilde, wijkverpleegkundige bij Vierstroom en Imke Schepers, projectleider KSYOS Telemedisch Centrum. 18 januari 2011.
Pagina 8 van 8
