Technologische opvoeding 2 e jaar. Dossier 4. TO thuis. H.-Drievuldigheidscollege, Leuven

Technologische opvoeding 2e jaar

Dossier 4

TO thuis

H.-Drievuldigheidscollege, Leuven 4e eigen uitgave, 2009 - 2010

DOSSIER 4 TO thuis is samengesteld door de leerkrachten technologische opvoeding van het HeiligeDrievuldigheidscollege in Leuven. Zij zouden het jammer vinden als hun werk zonder hun toestemming zou gebruikt worden.

Heilige-Drievuldigheidscollege Oude Markt 28 3000 Leuven telefoon: 016 22 27 92 – fax: 016 20 23 89 [email protected] 2

___________________________________________________________________________________________________________ … …h3c technologische opvoeding dossier 4

INHOUD 1. Meer dan een dak

5

A. Behoeften B. Woonvormen C. Stijl D. Ligging E. Ruimtelijke ordening F. Huren, kopen of (zelf) bouwen G. Het kostenplaatje

5 6 8 9 10 12 15

2. Ontwerpen en (ver)bouwen

16

A. Bouwplan B. Constructie C. Maquette bouw D. Bouwmaterialen E. Metselen F. Nieuwbouw: activiteiten G. Verbouwen H. Studeren in de bouw

16 23 24 28 29 33 35 36

3. Energie en nutsvoorzieingen

38

A. Verwarming B. Elektriciteit C. Watervoorziening D. Communicatie & vervoer

38 42 50 57

4. Wonen in de toekomst

62

A. Living Tomorrow B. Ecologisch verantwoord

62 62

Tussendoortje: Realisatie servethouder

64


3

Your teacher is speaking … Met dit mapje willen we je verder inwijden in de informatietechnologie: met logische schakelingen, telfuncties en een geheugen maak je sturingen. Met opzet kiezen we niet voor al te veel uitleg, maar voor tekeningen, foto’s en heel wat oefeningen. Een aantal sturingen moet je zelf programmeren en in elkaar knutselen. Graag laten we ook zoveel mogelijk nieuwigheden aan bod komen. Met een eigen mapje kunnen we immers elk jaar gemakkelijk aanpassingen invoegen. Hopelijk wordt technologie ook voor jou nog boeiender dan het al was.

Wegwijs … We onderscheiden 4 soorten oefeningen:

test uit en besluit

schriftelijke oefening of werk

oefening met de computer

te bespreken, notities niet nodig

praktijk

X-tra

Dit zijn moeilijke oefeningen of leerstof waar je meer moet voor kennen of kunnen dan echt xxxxx xxxxnodig is.

Webondersteuning Deze map wordt ondersteund door www.nijl.be. Je vindt er alle nodige links geactualiseerd en tal van andere hulpmiddelen online.

Foto’s De foto’s uit dit mapje hebben wij zelf genomen of zijn gedownload uit websites waarvan publicatie toegestaan is. Mochten wij ons vergist hebben, of mocht u zich op een ander wijze benadeeld voelen, meldt het ons dan. Wij verwijderen de foto dan uit een volgende uitgave.

Benodigdheden 2e jaar Voor het hele schooljaar: • 1 vulpotlood 0.7 mm nr. 2 of HB • meetlatje van 15 cm • gum • computer met tekstverwerkingsprogramma zoals MS Word en internettoegang (ev. niet thuis)

4


1. Een dak en veel meer … A. Behoeften Een mens bouwt zijn huis als bescherming tegen het klimaat: regen en wind, te hoge en te lage temperatuur. Maar er is natuurlijk meer … Vanavond of vanmiddag ga je naar huis. Hier stopt de werkelijkheid en start een stukje fictie, tevens je eerste denkoefening … Je huis staat er niet meer, wel een weelderig bos. Waar je ook zoekt, je huis is weg. Wat zal je het meest missen?

- ………………………………………… - ………………………………………… - ………………………………………… - ………………………………………… - ………………………………………… - ………………………………………… - ………………………………………… - ………………………………………… - ………………………………………… - …………………………………………

Een woning is voor een mens wel heel belangrijk. De belangrijkste behoeften waaraan voldaan wordt, staan hieronder. Schrijf er volgende cijfers achter: 3 = zeer belangrijk, 2 = belangrijk, 1 = minder belangrijk. Noteer in de laatste kolom waar in de woning de activiteit plaatsvindt. Belangrijkheid

Woonruimte

Rust Verzorging Eten Werk en studie Ontspanning Opbergen ___________________________________________________________________________________________________________ … …h3c technologische opvoeding dossier 4

5

Hiernaast zijn er nog andere behoeften: • • •

Een zelfstandige kinesitherapeut zal bv. een oefen- en massageruimte nodig hebben voor zijn patiënten; Prestige: een woning moet er minstens zo goed uitzien als deze van de kennissen; Veiligheid: deur op slot, alarm aan, indringers kunnen er niet in.

Vind zelf nog eens enkele behoeften waaraan een woning (misschien wel voor jou alleen) moet aan voldoen.

•

…………………………………………………………

•

…………………………………………………………

•

…………………………………………………………

Natuurlijk is er nog meer: een woning moet je geborgenheid geven, een gevoel dat je op geen andere plaats ervaart. Privacy op je kamer, spaghetti zoals alleen je moeder die kan bereiden en je vader die soms eens humeurig is.

B. Woonvormen Als je horizontaal kijkt, kan je 3 soorten woningen onderscheiden: • • •

open bebouwing (of vrijstaande woning), halfopen bebouwing (of tweewoonst), gesloten bebouwing (of rijhuis).

In de hoogte is dit de indeling: • • •

een woning op de begane grond, een woning met 2 (of enkele) verdieping(en) , een flatgebouw.

Plaats bij de foto’s hieronder de juiste woonvorm:

horizontaal

……………………….

……………………….

……………………….

……………………….

verticaal

……………………….

……………………….

……………………….

……………………….

6


Naast deze algemene indeling kan je nog tal van woningtypes onderscheiden. Een villa en een bungalow ken je waarschijnlijk. Maar wat is een loft, een studio, en herenhuis, …? Verbind de woorden met de omschrijvingen. villa

de bovenste verdieping van een appartements- of flatgebouw

bungalow

een klein appartement uit één kamer

loft

een grote woning bestaande uit één ruimte (vaak een vroegere fabrieksruimte)

studio

een woning in één enkele woonlaag of verdieping

prefab

woning in gele baksteen met rode ronde dakpannen, brede oversteek van het dak voor veel schaduw

herenhuis

vrijstaande woning met verdieping, traditionele baksteen, beige voegwerk, ramen met klassieke verdeling, houtwerk in zachte kleuren

penthouse

luxueuze vrijstaande woning met verdieping

pastorijwoning

een woningtype met minimum twee woonlagen, ruime kamers, trappen aan de voordeur, dakgoot vrij hoog

Provençaals huis

een woning waarvan de bouw bijna geheel vooraf in een fabriek gebeurde

Schrijf de juiste naam bij de foto’s:

……………………………

……………………………

……………………………

……………………………

……………………………

……………………………

……………………………

Nog meer informatie over woningtypes vind je op: http://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_woningtypen ___________________________________________________________________________________________________________ … …h3c technologische opvoeding dossier 4

7

C. Stijl Over een bepaalde stijl praten is al even moeilijk als over goede smaak, m.a.w. het is zeer persoonlijk. Geef je voorkeur aan: ++ (prachtig), + (mooi), – (niet mooi), – – (afschuwelijk). Met de kostprijs of binneninrichting moet je in deze oefening geen rekening houden.

Ô … Ó ….…

Ô …

Î …

Î…

… Ò

Ô … Ô … Ô….. …

Î…

Ô …

8


D. Ligging In Vlaanderen mag je slechts in een bouwzone een huis bouwen. Het is dus uitgesloten dat je in het midden van Meerdaalwoud een villa neerpoot en daarin gaat wonen. Hierover meer in het deel Ruimtelijke ordening. Verder kan je natuurlijk de plaats waar je gaat wonen zelf bepalen. Enkele voorbeelden: • in het stadscentrum (vb. Leuven), • in een randgemeente van een stad (vb. Kessel-Lo, Heverlee), • in een dorp (vb. Boutersem, Wijgmaal), • aan de rand van een dorp, • in een afgelegen omgeving. Op welke plaats woon jij? ………………………………… Elke plaats heeft voor- en nadelen. Vul een waarde in: ++ (overtuigd positief), + (waarschijnlijk positief), – – (overtuigd negatief), – (waarschijnlijk negatief). Laat een vakje vrij als je niet of moeilijk kan oordelen. stadscentrum

stadsrand

dorp

dorpsrand

afgelegen

geen geluidshinder geen andere milieuhinder contact met groen dicht bij lagere school dicht bij secundaire school mogelijk tuinieren dicht bij winkels bij bioscoop, theater dicht bij sportmogelijkheden op loopafstand van openbaar vervoer veilig fietsen op straat burenlawaai meer geschikt voor ouderen Zou je later op eenzelfde plaats gaan wonen als nu? ………… Waarom wel of niet? ..……………………………………………….…….. ………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………

En op de plaats hiernaast?

……………

Argumenteer: ……………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………


9

E. Ruimtelijke ordening Ruimtelijke ordening zorgt ervoor dat de gronden volgens een bepaald plan worden gebruikt. Elk perceel grond krijgt op die manier een bestemming. Enkele voorbeelden: • wonen, • industrie, • bossen, • natuur, • landbouw, • … In Vlaanderen zorgt het Vlaamse Gewest voor ruimtelijke ordening. De belangrijkste informatie staat op het gewestplan. Elk perceel grond staat er ingekleurd op een topografische kaart (een stafkaart). Elk kleurtje heeft een betekenis. Enkele voorbeelden: • woongebied: rood • woonuitbreidingsgebied: rood geruit, • industriegebied: paars, • bosgebied: donkergroen, • groengebied: lichtgroen, • landbouwgebied: geel, • overstromingsgebied: wit met letter H, • golfterrein: groen-oranje gearceerd, • … De volledige lijst vind je online. Een kopie van het gewestplan voor Leuven en omgeving vind je achteraan dit mapje Wat zou er gebeuren indien er geen Gewestplan zou bestaan? - …………………………………………………………………………………………………………………………… - …………………………………………………………………………………………………………………………… - ……………………………………………………………………………………………………………………………

Zoek op het internet de plaats waar je woont. Kleur je gemeente op de kaart hier onder - Ligt deze in een bouwzone? - Welk zijn de omringende gebieden? - Hoe ver van je woonplaats vind je recreatiegebied? Site: http://www.gisvlaanderen.be/gis/ (klik vervolgens op Geo-Vlaanderen, vervolgens op Gewestplan) Zoem in op je gemeente of beter, gebruik het icoontje en venster Zoem via en straat of gemeente.

10


Antwoorden: - …………………………………………………………………………………………………………………………… - …………………………………………………………………………………………………………………………… - …………………………………………………………………………………………………………………………… Als je wil weten of je op een bepaald perceel mag bouwen, eventueel tegen welke voorwaarden, dan moet je naast het gewestplan mogelijk ook rekening houden met: •

een bijzonder plan van aanleg (BPA): mogelijk heeft de gemeente een bepaald gebied een speciale bestemming gegeven, rekening houdend met nieuwe straten. Je mag er bv. alleen maar rijhuizen bouwen met 1 verdieping … Leuven heeft in totaal 57 BPA’s. vb.: Vaartkom, Philipssite, Naamsestraat, …

•

een verkavelingsvergunning: zeer precieze voorwaarden voor de plaatsing en grootte van en woning in een kleiner gebied. vb. huizen met 2 verdiepingen, 12 m breed, 12 tot 15 m lang, een voortuin van 10 meter, omgeven door een haag …

•

een ruimtelijk uitvoeringsplan (RUP): de gemeente, provincie en Vlaamse Gewest kan onder bepaalde voorwaarden het gewestplan veranderen. Een voorbeeld: voor de stationsomgeving in KesselLo is een RUP in de maak dat parking en groene zone voorziet, anders dan op het gewestplan.

Of een BPA, verkavelingvergunning of RUP van toepassing is, kan je op de dienst Ruimtelijke Ordening van de gemeente vernemen. Informatie over Leuven staat ook online. (http://www.leuven.be/, klik op: “wonen en bouwen”) Wil je (ver)bouwen, dan heb je tenslotte nog een stedenbouwkundige vergunning nodig. Hiervoor moet je een aanvraag indienen bij je gemeente. Voor een woning moet die aanvraag ook een dossier van een architect bevatten. Zeker bouwen? - Perceel grond gelegen in een bouwzone van het gewestplan. - Rekening houden met BPA, RUP en een mogelijke verkavelingsvergunning. - Stedenbouwkundige vergunning verkrijgen

X-tra

“Bouwen” moet je heel ruim opvatten: om een bijkomende garage (carport), een openluchtzwembad, een veranda, houten afsluitingen, lichtreclame of publiciteitsborden te plaatsen heb je ook een stedenbouwkundige vergunning nodig. Ook om hoge bomen te vellen. Voor houten tuinhuisjes tot 10 m2 , kleine terrassen, hagen en afspanningdraad kan je zonder vergunning. Precieze informatie staat op deze site van de Vlaamse gemeenschap: http://www.bouwenenwonen.be/ Soms kan het college van burgemeester en schepenen rechtstreeks een toestemming geven, in andere gevallen moet het dossier voorgelegd worden aan een ambtenaar van de provincie (dienst ROHM). Mogelijk moet deze op zijn beurt advies inwinnen bij andere diensten zoals “Monumenten en landschappen”, “Milieubeleid”, … Vooral bij speciale bouwwerken kan het zo een hele tijd duren vooraleer een stedenbouwkundige vergunning verkregen wordt. Voor planten en hagen zijn geen stedenbouwkundige vergunning nodig, hiervoor geldt het veldwetboek.

Enkele voorbeelden: • een levende haag als afsluiting moet op ten minste 50 cm van de scheidingslijn met de buur staan, tenzij ze gemeenschappelijk geplant wordt ..., • de eigenaar ervan mag “het erf van de nabuur betreden om de haag in te korten, te snoeien, …”, • hoogstammige bomen (= minimum 3 meter) moeten minimaal 2 meter uit de scheiding staan, ..., • “de nabuur kan de rooiing eisen van bomen, hagen, enz. die op kortere afstand geplant zijn dan de wet bepaalt. …” . 11 ___________________________________________________________________________________________________________ … …h3c technologische opvoeding dossier 4

Op deze voorbeelden bestaan nog vele uitzonderingen. Je kunt bv. moeilijk een buur dwingen een hoogstam boom te verwijderen als dit al 30 jaar verkeerd staat. De wetteksten en de rechtbank gelden in laatste instantie. Het is natuurlijk veel beter met je buren goed overeen te komen en het niet tot problemen te laten komen.

F. Huren, kopen of zelf bouwen 1. Huren Veel mensen wonen in een huis dat hun eigendom is. Anderen huren een woning. Hiervoor kunnen verschillende goede redenen zijn. Bedenk er enkele … Redenen om een woning te huren: - …………………………………………………………………………………………………………………………… - …………………………………………………………………………………………………………………………… - ……………………………………………………………………………………………………………………………

X-tra

Een huurcontract voor een woning duurt 9 jaar tenzij anders overeengekomen wordt. De verhuurder en de huurder spreken voor de aanvang van de overeenkomst de verhuurprijs af. Deze is geldig zolang het contract loopt. Na elk jaar is er wel een aanpassing mogelijk aan de index van de consumptiegoederen, dit zijn de kosten van het levensonderhoud. Meestal vraagt de huurder een waarborgsom (van maximaal 2 maanden huur) die op een gemeenschappelijke rekening gestort wordt. Als de huurder schade veroorzaakt, kan de verhuurder op de waarborg aanspraak maken. Zodra het contract eindigt, gaat de waarborg (of het resterende deel ervan) terug naar de huurder. De verhuurder kan een contract vroegtijdig beëindigen als hij zelf de woning wil betrekken, als hij belangrijke werken wil uitvoeren of als hij een schadevergoeding betaalt. De huurder kan met een opzegtermijn van 3 maanden zijn contract beëindigen, de eerste 3 jaren met een schadevergoeding. De kosten voor de eigendom van de woning worden door de verhuurder betaald, ook de belastingen op het gebouw en de verzekering. De huurder heeft ook een woningverzekering nodig en draait verder op voor het gebruik en onderhoud: o.a. huisvuilbelasting, elektriciteit, gas, gemeenschappelijke ruimtes, … Contracten voor korte duur, vb. voor een studentenkamer, hebben een andere overeenkomst. Meer info op http://www.livios.be Klik op “huurgids”. Je wil met je vriend/vriendin gaan samenwonen en een geschikt appartement in Leuven of in de omgeving huren. 1 slaapkamer, een badkamer, keuken(tje) en ruime living zijn de minimum eisen. Zoek in reclametijdschriften (vb. Passe Partout, De Streekkrant) 2 interessante mogelijkheden, knip ze uit en vat ze hieronder samen. Ev. kan je ook online je kans wagen. Print in dit geval uit en vat ook samen. Twee goede sites: • http://www.immoweb.be • http://www.vlan.be 12


Huur appartement

Huur appartement

Advertentie gevonden in: ………………………………


Datum van publicatie: ………………………………….

Datum van publicatie ………………………………….

Adres appartement te huur ………………………….

Adres appartement te huur ………………………….

…………………………………………………………….

…………………………………………………………….

Welke kamers? ………………………………………….

Welke kamers? ………………………………………..

…………………………………………………………….

…………………………………………………………….

……………………………………………………………..

……………………………………………………………..

Bijzondere voorwaarden: ………………………………


……………………………………………………………..

……………………………………………………………..

……………………………………………………………..

……………………………………………………………..

Prijs: ………………………………………………………

Prijs: ………………………………………………………

2. Kopen Een huis kopen (en eventueel verbouwen) is een goed alternatief voor een woning bouwen. Twee goede redenen: • Bouwgronden worden duurder omdat er steeds minder onbebouwde percelen overblijven. • Huizen zijn na 1 generatie helemaal niet versleten. Welke redenen kan je nog hebben om een woning te kopen? - …………………………………………………………………………………………………………………………… - …………………………………………………………………………………………………………………………… - …………………………………………………………………………………………………………………………… - ……………………………………………………………………………………………………………………………

X-tra

Een huis kan je op 2 manieren kopen:

•

openbaar: op 1 of 2 zitdagen kan je een bod uitbrengen op een onroerend goed (een woning of een perceel grond). Zo ’n zitdag gebeurt op een openbare plaats (vb. het Notarishuis van Leuven in de Bondgenotenlaan of een café) en wordt geleid door een notaris. Wie het hoogst biedt, wordt waarschijnlijk de nieuwe eigenaar. Mogelijke uitzonderingen: - de verkoper vindt het bod te laag en stopt de verkoop - iemand maakt gebruik van een recht op voorkoop (vb. de huurder) Meer info: http://www.notarishuis-leuven.be Bij een openbare verkoop betaalt de koper ongeveer 20% extra aan de notaris. Tip: Tracht eens de openbare verkoop van een woning bij te wonen!

•

onderhands (of uit de hand): de koper betaalt de gevraagde (of bedongen) prijs aan de verkoper. Meestal wordt zo ’n verkoop vooraf gepubliceerd in een advertentieblad. In sommige gevallen wordt de verkoop geregeld door een tussenpersoon, een makelaar (ook immobiliënkantoor genoemd), die natuurlijk ook een procentje mee verdient. Een onderhandse verkoop wordt definitief door het opstellen van een document, een akte bij een notaris. Hiervoor betaalt de koper 10 % registratiekosten (soms 5 %) in Vlaanderen, ereloon en aktenkosten bovenop de afgesproken som. 13


Je wil met je vriend/vriendin een geschikte woning in je eigen dorp of in de omgeving kopen. 3 slaapkamers, een badkamer, een keuken, een ruime living en een garage zijn de minimum eisen. Zoek in reclametijdschriften (vb. Passe Partout, De Streekkrant) - 2 interessante mogelijkheden met een openbare verkoop, - 2 interessante mogelijkheden met een onderhandse verkoop Knip ze uit en vat ze hieronder samen. Ev. kan je ook hier online je kans wagen. Print in dit geval uit en vat ook samen. http://www.immonot.be Klik op “notariële verkopen” Ook: http://www.immoweb.be en http://www.vlan.be

Openbare verkoop woning

Openbare verkoop woning





Adres woning te koop: …………………………..……..


…………………………………………………………….

…………………………………………………………….

Welke kamers? ………………………………………..

Welke kamers? ………………………….……………..

…………………………………………………………….

…………………………………………………………….

……………………………………………………………..

……………………………………………………………..



……………………………………………………………..

……………………………………………………………..

……………………………………………………………..

……………………………………………………………..

Ev. prijs 1e zitdag: ……………………………………….

Ev. prijs 1e zitdag: ……………………………………….

Onderhandse verkoop woning

Onderhandse verkoop woning







…………………………………………………………….

…………………………………………………………….

Welke kamers? ………………………………………..

Welke kamers?…………………………………………..

…………………………………………………………….

…………………………………………………………….

……………………………………………………………..

……………………………………………………………..



……………………………………………………………..

……………………………………………………………..

……………………………………………………………..

……………………………………………………………..

Vraagprijs: ……………………………………………….

Vraagprijs: ……………………………………………….

14


3. Zelf (laten) bouwen Voor welke belangrijke redenen bouw je zelf een huis. - …………………………………………………………………………………………………………………………… - ……………………………………………………………………………………………………………………………

X-tra Om een huis te bouwen heb je natuurlijk een bouwgrond nodig. Als je er geen hebt, kan je hem aankopen, openbaar of uit de hand, net als voor een woning. Een huis bouw je meestal niet alleen: je doet een beroep op een architect en een aantal vaklui. Met systemen als “sleutel-op-de-deur” en prefab laat je bijna alle werk aan anderen over. Aan de andere kant staat de doe-het-zelver die bijna alle klussen klaart, maar dit is een eerder zeldzaam wezen.

G. Het kostenplaatje Voor de meeste mensen betekent het bouwen of kopen van een huis de grootste uitgave in hun leven. Een huis zal hoe dan ook overeenkomen met het budget dat er kan aan besteed worden. Dat budget kan wel een hele opgave (of hinderpaal) vormen. Gewoonlijk zijn dit de mogelijkheden: •

eigen kapitaal (spaargeld, …)

•

een hypothecaire lening: in maandelijkse schijven wordt in 3 tot 30 jaar het huis terugbetaald (meestal op 20 jaar). Als de ontlener niet meer terugbetaalt, dan wordt de hypotheek (het huis), verkocht ten voordele van de “kredietverlener”. De meeste banken beperken de hypothecaire lening zodat de terugbetaling niet meer dan 1/3 van het gezinsbudget vereist. In de tweede helft van 2007 lagen de meeste rentevoeten tussen 4 en 5 %.

De kostprijs van een woning kan gedrukt worden door: •

premies aan te vragen: het Vlaamse Gewest betaalt sommige kosten (gedeeltelijk) terug. vb. energiezuinige verwarming, zie ook: http://www.energiesparen.be/ en http://www.premiezoeker.be/

•

verhoogde belastingsaftrek: een hypothecaire lening kan gedeeltelijk bij de onkosten van een belastingsaangifte ingebracht worden.

Door zelf een deel van de werken uit te voeren of te zoeken naar goedkopere aannemers of materialen kan je ook heel wat besparen.

15


2. Ontwerpen en (ver-)bouwen A. Het bouwplan Voor nieuwbouw is steeds een bouwplan nodig, voor de meeste verbouwingen ook. Zodra de bouwheer en de architect het eens zijn over de grootte en vorm van een woning, wordt een definitieve versie ontworpen. Het bouwplan is een belangrijk document in het dossier dat de bouwheer (of architect) indient bij de gemeente om een stedenbouwkundige vergunning te verkrijgen. De bouwwerken mogen niet starten vooraleer er een vergunning is. Een bouwplan omvat volgende delen: • Grondplannen van fundering, riolering, kelder, gelijkvloerse en andere verdiepingen; • Gevelaanzichten van alle zijden: voor- en achteraan, links en rechts; • Verticale doorsneden van de woning: deze staan ook op de grondplannen aangeduid; • Situeringsplannen: kaartjes waarbij de woning op een topografische kaart, op een kadasterplan en op het bouwterrein ingetekend worden. Voor ingewikkelde constructies voegt de architect vaak detailtekeningen toe. Meestal wordt het bouwplan op schaal 1/50 uitgetekend. 1 meter in werkelijkheid wordt dus met ………. cm op de kaart voorgesteld. Andere verhoudingen kunnen ook. Een goed bouwplan heeft geen ingewikkelde symbolen nodig.

Verkenning bouwplan Verklaar volgende vormen: Je kunt alles terugvinden op het bouwplan in bijlage.

Grondplan funderingen en rioleringen:

Stippellijn met pijl: ……………………………………….…………………….……….… 110: ………………………………………………………………………….…….…….… . Controleput: …………………………………………………………………….…………

Volle lijn: …………………………………………………………..………………………. Stippellijn tussen volle lijn: ………………………………………………..…………...… 40: …………………………………………………………………..………………….….. RWA + bolletje: ………………………………………………………………….………..

16


Hemelwater: …………………………………………..…………… Septische put: ………………………………….…………………. Stippellijn van A naar B met hoek: …………………………….………………………………………………………. Waarvoor dient de zuigleidingpomp? ………………………..………………………………………………………… Grondplan gelijkvloers: Wat is hier afgebeeld? ……………………………………………..…………………………. Welk is de breedte van de muuropening? ………………………………..………………… en de hoogte? ………………………………………………………………….……………... Duid de draairichting aan (om te openen) met een pijltje. Omcirkel de scharnier.

Wat duidt de pijl aan? ……………………………………………………….. de omcirkelde 90? …………………………………………………………… het vierkantje in de hoek? …………………………………………………..

Hoeveel afgescheiden ruimten telt de gelijkvloerse verdieping? …………………. Welke? …………………………………………………..………………………………………………….…………….. Langs welke zijde bevinden zich 2 ramen die je niet kan openen? ……………………………...………………… Welk raam bevindt zich in het bureel? ………………………………….…………………………………………….. Welke toestellen staan in de berging? ……………………………………………….……………………………….. Schets zelf: Buitenmuur:

Binnenmuur:

Verluchtingsbuis:

Uit welke delen bestaan de buitenmuren? Som op van buiten naar binnen. •

…………………….…………

•

…………………….…………

•

……………………….………

•

…………………….………… 17


Voor het voorlaatste woord wordt meestal een merknaam gebruikt. Ken je de bekendste producent van deze steen? …………………………….. De laatste naam is een merknaam. Ken je de soortnaam? ………………………….………….. Wat betekent PUR? ……………………………………………… Bemerking: De buitenmuren van deze woning zijn eerder ongewoon: ze zijn prefab vervaardigd en daarom in 1 geheel. Zo ziet een buitenmuur er gewoonlijk uit:

……………………………………………………………

…………………………………………………………… ……………………………………………………………

…………………………………………………………… …………………………………………………………… ……………………………………………………………

Schrijf bij de pijltjes: binnenmuur, gevelsteen, polyurethaan isolatie, luchtspouw, spouwhaak, vochtscherm Grondplan verdieping: Wat stellen de rechthoeken in stippellijn voor? ………………………………...…………………… Welke kamer is er boven de niet benoemde ruimte? ………………………………………………. Voorgevel: Hoe hoog is de poort van de niet benoemde ruimte? ……………………………………………… Wat stelt de ruit in stippellijn midden de dakramen voor? …………………………………………. Achtergevel: In welke richting draait de linkerhelft van het middelste raam open? …………………………… Kruis de juiste naam voor de ramen aan: draairaam

kantelraam

ki(e)praam

dakraam achterdeur venster (midden - links) Ter info:

18


Zijgevel links: In vergelijking met de andere gevels heeft de deze maar weinig ramen of deuren. Wat is mogelijk de reden? ……………………………………………………………………………………... Zijgevel rechts: Van welke kamers zijn de bovenste ramen? ………………………………………………………... In welk materiaal zijn de ramen uitgevoerd? ………………………………………………………….. Volledige naam: ………………………………………………………………………………………... Doorsnede A-B: Hoe hoog bevindt de vloer (gelijkvloerse verdieping) zich t.o.v. de straat? ……………………… Kan je het hoogteverschil met 1 trede oplossen? …………………………………………………... Een suggestie? ………………………………………………………………………………………….

Duid de delen van de vloer tussen de gelijkvloerse en eerste verdieping aan. De namen vind je op het bouwplan.

…………………………………………… …………………………………………… …………………………………………… …………………………………………… …………………………………………… ……………………………………………

Verklaar: SPPL: ……………………………………………………………………………………………………. Chape: ……………………………………………………………………………………………………

Vaak wordt een betonnen vloer in de plaats van een houten vloer gelegd. Duid volgende namen aan: welfsel, bepleistering, druklaag met isolatie, vloer, chape (en leidingen). …………………………………………… …………………………………………… …………………………………………… …………………………………………… ……………………………………………

Bouwvakker plaatst welfsels met een hijskraan. 19


Benoem het daktimmerwerk van onder naar boven: panlat, tengellat, keper, gording, onderdak. 1 = ………………………………………………. 2 = ……..……………………………………….. 3 = …………………………………….………… 4 = …………………………………….………… 5 = …………………………………….………… Is de zolder bereikbaar vanuit de eerste verdieping? …………………………………………….. Welke vloerbekleding zou je in de keuken leggen? ………………………………………………. Waarom? ………………………………………………………………………………………………. En in de zithoek? ……………………………… Waarom? …………………………………….……………………… Teken een grondplan van je slaap- en / of studeerkamer. Meet exact met een vouw- of rolmeter. Zet op schaal 1/50 Gebruik een extra blad indien dit blad te klein is. (zie bijlage)

X-tra

20

Voeg een doorsnede toe. Duid ze ook aan op het grondplan.


Planlezen Een rekenmachientje kan dit werk gemakkelijker maken.

1. a. Duid de rioleringsbuizen op het plan aan met een fluo stift. b. Bereken dan hoeveel rioleringsbuizen je van elke soort nodig hebt. De standaardmaten en de prijzen: • 2 meter: € 10 per meter, dus € 20 per stuk, • 3 meter: € 8 per meter, dus € 24 per stuk. Gebruik dus zoveel mogelijk de grootste lengte, deze zijn in verhouding het goedkoopst. Je moet geen rekening houden met: • de opstaande stukken, • delen die korter zijn dan 1 meter. Als je 7,50 m buis meet, kies dan voor een stuk van 5 m en een van 3 m. 0,50 meter kan je afzagen. De rest kan je niet meer gebruiken omdat het geen verbindingsstuk heeft. 2 meter 3 meter 5 meter 2. Doordenkertje: waarom ligt de hemelwaterput niet dichter bij de woning? ………………………………………………………………………………………………………..…………………….. 3. Bestel tegels voor de keuken, bureel, eetkamer, salon en ruimte onder de trap. Je keuze valt op keramische tegels van het merk Gallobel, type Grigio 40 x 40 cm. Prijs: € 40 per m2, exclusief 21 % BTW, niet geplaatst. Tegels kunnen in de juiste vorm gezaagd of geslepen worden. Voorzie echter 5% reserve. a. Schets de ruimte hier onder en duid de maten aan. b. Bereken de oppervlakte (rond het cijfer naar boven af). c. Bereken tenslotte de prijs voor de tegels. (zonder BTW of plaatsing)

21


4. Welke deur geeft toegang tot de zithoek? ……………………………..…………………………………………… Welk is de afstand tussen de vloer en het plafond (hoogste punt)? .. …………………………. Kan je overal in de zithoek rechtop staan? ……………………………………………………….. Omdat tussen de zithoek (1e verdieping) en de trap / de salon (gelijkvloerse verdieping) geen muur is, krijg je een ruimer gevoel in de zithoek. Er is echter ook een nadeel aan verbonden. Welk? ……………………………………………… 5. Richt de eetkamer en het salon in met kasten, zetels, tafels …. Teken met potlood op het bouwplan. Respecteer vooral de grootte. Dit zijn mogelijke symbolen.

kast

tafel en stoelen

zetel

Het symbool voor een kast is veel gebruikt. Dit voor een tafel, stoel en een zetel kan je aanpassen. Een tv, bloembak, enz. kunnen natuurlijk ook. 6. Richt ook de grootste slaapkamer in. Dit zijn symbolen voor een 1-persoons en dubbel bed. Pas de grootte aan de schaal aan.

7. In de andere slaapkamer wil je vinylbekleding leggen. Deze wordt op een vaste breedte van 4 meter breedte verkocht. De lengte kan je zelf bepalen. Uiteraard wil je geen naden in het tapijt. Welke lengte bestel je om zo weinig mogelijk restant te hebben? ……………………………….. 8. De eigenaar wil de niet benoemde ruimte als garage gebruiken. Hij heeft een Mitsubishi Pajero 4X4 met deze afmetingen: totale lengte: 4295 mm, breedte 1885 mm, hoogte 1875 mm, met dakdragers. Hoeveel ruimte blijft in de lengte vrij? ………………… In de breedte? …………………………………………… Volstaat dit om uit te stappen (deur te openen) ? ……………… Hoeveel ruimte blijft dan in de hoogte nog vrij? ………………… Bijkomend probleem: kan de auto door de poort? • De hoogte van de poort staat niet vermeld, maar je kan ze wel afleiden uit het plan. De bovenzijde komt overeen met de bovenzijde van een deur. • Tel zowel van de hoogte als de breedte 10 cm af voor de kader waarin de poort moet draaien. Hoeveel ruimte blijft in de hoogte vrij? ……………. En in de breedte? ………………… Besluit: de ruimte is geschikt / niet geschikt voor de Mitsubishi Pajero 4X4. 9. Bereken precies hoe hoog de treden van de trap zijn. Berekening: ……………………………………………………………… Antwoord ………………

22


B. Constructie De taak van een architect beperkt er zich niet toe een plan te ontwerpen. Hij moet ook materialen zo optimaal mogelijk weten te gebruiken. Als een plafondconstructie overdreven stevig en zwaar is, lopen de kosten natuurlijk op. Erger nog, de muren er onder kunnen het begeven. Papieren brug Bouw een brug van 50 cm lang die past tussen de onderstaande pijlers. Gebruik (beter: herbruik) uitsluitend A4-papier van 80 gram en papierlijm. Je constructie van papier en lijm mag maximaal 100 gram wegen, dit betekent dat je zo ’n 15 vellen kan gebruiken. Test uit wat het sterkst is: gevouwen of opgerold papier? Met weinig of veel lijm? Kan je de constructie nog verstevigen met papieren linten of steunen? Als ultieme test hangen we de volgende les in het midden van je brug een bakje en belasten het. Je constructie wordt vooraf gewogen.

23


C. Maquette bouwen Een flatje bouwen Ontwerp met 2 leerlingen een flatje voor een vrijgezel of een koppeltje zonder kinderen. De bewoonbare oppervlakte meet ongeveer 70 m2. De afzonderlijke delen zijn complementair zodat een heel gebouw kan gevormd worden. De buitenmuren zijn een vast gegeven. Verdeel de binnenruimte in een voorontwerp en nadien een definitief grondplan. Dan volgt de uitwerking van de maquette. De maquettes van een klas kunnen gestapeld worden en vormen een flatgebouw.

24


Geveltekeningen:

25


1e deelopdracht: teken een voorontwerp Hoe zou je zelf de beschikbare oppervlakte inrichten? Teken zonder te overleggen afzonderlijk een voorontwerp op 1/100. Je kan hiervoor de plannetjes hieronder gebruiken. Werk met vulpotlood! De buitenafmetingen worden dus … x …. cm. Hou rekening met: • De plaatsing van de deur (die uitgeeft op de inkomhal). • De ramen en het balkonnetje. Je kan ze niet verplaatsen. • De muren (die je voorlopig niet op ware breedte moet tekenen).

2e deelopdracht: teken een grondplan Overleg nu met een andere leerling om het definitieve plan te bepalen. Je voorontwerp is het uitgangspunt. Teken het dan op schaal 1/20. Buitenafmetingen: … x … • • •

• •

26

Blanco papier is aangewezen, ev. 2 A3’s tegen mekaar; Gebruik potlood en lineaal; Negeer hier ook de juiste breedte van de muren, teken ze allemaal 3 mm breed, de dikte van het maquettekarton. We maken hier bewust een fout: de buitenmuren, in werkelijkheid 30 cm breed, zouden in je maquette 6 mm worden, de dikte van de binnenmuren is bijna juist; Kleed je plan ook aan: meubelen, verwarmingselementen, een weinig decoratie … Je kan ook een prachtig plan op je computer maken. Op http://www.floorplanner.nl vind je een schitterend programma om huizen zelf te ontwerpen.


3e deelopdracht: maquette bouwen. A. Verdeel een vel maquettekarton nauwkeurig. • •

Snij het stuk karton middendoor zodat je 2 delen krijgt van 70 x 50. Halveer vervolgens nog een helft zodat je 2 delen krijgt van 35 x 50

Werk veilig met een breekmes: • Gebruik geen beschadigd breekmes; • Schuif slechts 1 afbreekbaar deeltje uit en klem het; • Snij niet in de richting van je andere hand; • Snij geen andere voorwerpen dan maquettekarton; • Als je mesje bot is, breek dan een deeltje af met het klemmetje bovenaan of met een universele tang;Verpak het afgebroken stukje in papier vooraleer het bij het restafval te gooien.

Verdeling karton • 1 deel van 35 x 50 wordt de bodem van je flat; • Uit het deel van 70 x 50 snij je de muren; • Wat overblijft, is goed voor aankleding. Aan de slag • Voor de montage van maquettekarton gebruiken we speciale polystyreenlijm die het polystyreen (de binnenkant van het karton) niet aanvreet. Gebruik deze lijm spaarzaam: hij heeft zeer goede kleefkracht. Overtollig gebruik geeft vlekken. • Eventueel kan je kopspeldjes gebruiken om tijdelijk verbindingen te maken. Verwijder ze nadien. • Je kan ook op een eenvoudige manier hoeken vormen door je karton half in te snijden en dan open te vouwen. Bij een deur is dit handig.

27


B. Bouw de buitenzijde

De buitenzijde van het flatgebouw mag niet veranderd worden: de ramen, het balkonnetje, enz. moeten precies op dezelfde plaats komen als op het bouwplan aangegeven. Ook mag geen decoratie aangebracht worden. De afrastering van het balkonnetje teken je met een zwarte fijne stift op het karton, precies zoals op het plan. De afrastering zelf is 80 hoog en staat op 20 van de vloer. Voorzie in de hoek een steuntje. De ramen zijn volledige openingen in de muur. Je moet ze achteraf niet meer bekleden. (vb. met folie) Voor de deuren snij je de zijde van de scharnieren slechts half in, de andere zijden natuurlijk helemaal. Zo kan je de deur openen. Bedenk vooraf de juiste draairichting!

C. Afwerking De binnenkant richt je in zoals op je grondplan staat: begin met binnenmuren en binnendeuren. Daarna installeer je ruimten met veel wandmeubelen zoals de keuken en de badkamer. Gebruik ook maquettekarton om kastjes en andere meubeltjes te bouwen. Werk dan de andere ruimten uit. D. Decoreer • •

Geef je de binnenmuren een kleurtje? Doe dit ev. met waterof plakkaatverf. Ook gekleurd papier is geschikt. Andere ideeën voor decoratie: poster, kader, verlichting, gordijn, planten, … Gebruik uitsluitend materiaal dat economisch waardeloos is. Geen figuurtjes van je oude Lego’s dus.

D. Bouwmaterialen Courante materialen Maak met z ’n tweeën een overzichtelijk documentje van maximum 1 bladzijde waarin je verschillende mogelijkheden op een rijtje zet. Tracht ook voor- en nadelen op te sommen, zeg iets over het gebruik, onderhoud, zo mogelijk ook over de prijs. Een afbeelding of staal maakt deze oefening af. Spreek met je leraar het onderwerp af. Enkele mogelijkheden: Dakbedekking / vloeren / verwarmingssysteem / muurbekleding / keukenapparaten / ramen, deuren en glas. 28


E. Metselen

Tijdens deze les metselen we: • een gesloten constructie van 79 b x 79 l x 37,5 cm h • met een raampje van 29 x 22,5 • in halfsteens verband. Je kleren kunnen hierbij vuil worden. Breng ev. een andere pull, t-shirt en/of broek mee.

1. Materialen a. Steen: Wij werken met baksteen van 190 x 90 x 65 mm. Soms is 1 zijde gekarteld. Deze zijde komt gewoonlijk langs de binnenkant om bepleisterd te worden. Natuurlijk bestaan er ook nog andere vormen van bakstenen, afhankelijk van het gebruik. Enkele voorbeelden: • Gevelsteen: meestal een volle steen van 190 x 90 x 50 • Snelbouwsteen: meestal een grotere, holle steen vb. 390 x 190 x 190 Baksteen is bij ons wel de populairste steen om mee te bouwen. Eigenlijk is het niets anders dan gebakken klei. Vroeger had je veel steenbakkerijen in de Rupelstreek (provincie Antwerpen) Meer info op http://www.baksteen.be/ Naast baksteen is er vaak betonsteen. Deze is zwaarder en wordt dikwijls in kelders en binnenmuren gebruikt. Ook voor gevels zie je betonsteen steeds meer. Een bijzonder steen is van cellenbeton. Meestal wordt hij aangeduid met de merknaam Ytong. In het beton zitten heel veel gesloten celletjes wat de steen zeer licht en goed isolerend maakt. Leuk idee: gebruik cellenbeton om te beeldhouwen: bewerken met een beitel, schuurpapier, … Later is de steen ook nog gemakkelijk te verven. Meer info: http://www.xella.be/

b. Mortel: Voor ons bouwwerk gebruiken we natuurlijk geen cement in de mortel. Dit zou gaan verharden en we zouden de materialen voor de constructie geen tweede keer kunnen gebruiken. Daarom bestaat de samenstelling uit geel zand en water, zodanig gemengd dat het op een deeg voor een cake lijkt. Eventueel mag er een weinig detergent tussen: zo wordt de mortel beter hanteerbaar. De samenstelling voor een doorsnee metselwerk bestaat uit: • 25 kg cement • 100 kg zand • Water Als je meer cement gebruikt, wordt de mortel harder, maar kan hij ook gemakkelijker barsten. Voor het bouwen van een woning zal de architect de precieze samenstelling bepalen, afhankelijk van de steen die gebruikt wordt. c. Latei: Om een raam of deur te bouwen heb je een balk nodig die de stenen aan de bovenkant ondersteunt. Meestal is die van beton. Wij gebruiken een houten balk.

29


2. Gereedschap a. Troffel (of truweel) b. Profielen en metselkoord Koord: stevig en wat elastisch zodat ze een rechte horizontale lijn vormt tussen de profielen. In principe metsel je op horizontaal op 1 mm van de koord. c. Metselemmer en –kuip d. Waterpas Bij voorkeur een exemplaar van min. 80 cm e. Voegspijker, voegbord of (pleisterspaan) en harde borstel De voegspijker komt met de breedte van de voeg overeen.

3. Techniek a. Enkele begrippen:

b. Verband Stenen zet je niet zomaar willekeurig op elkaar. We maken onze constructie in halfsteens verband. Æ

Natuurlijk zijn er ook nog andere verbanden. Wat denk je hiervan? Bestudeer de vorm even en schrijf kettingverband en kruisverband bij de juiste afbeelding.

…………………………..…..

30

………………………………..


Metselverband Ontwerp zelf een metselverband en schets het hier onder. Indien het je aan inspiratie ontbreekt, zoek dan op http://www.metselen.net/

c. Aan de slag: metselen Vooraf: meng de mortel en zet hem in een emmer in het midden van de werktafel. Spreek af wie welke zijde gaat metselen en hoe? • Neem in 1 keer de gepaste hoeveelheid voor de onderkant van een steen. • Leg de mortel op de juiste plaats, wat hoger dan de gewenste breedte van de lintvoeg. • Ev. verdeel je de mortel met de zijkant van de troffel. • Plaats de steen juist tegenover de metselkoord door er zachtjes met de hand op te drukken. • Neem een kleinere hoeveelheid mortel en strijk die tegen de kop van de steen. (in de hoeken: tegen een halve strek) • Metsel zo verder in halfsteens verband. • Verwijder af en toe de overtollige mortel met je troffel. • Kies zelf een plaats waar je een raam kan plaatsen. d. Voegen

X-tra

Bemerking: om te voegen heb je ongeveer dezelfde mortel nodig. Alleen moet hij nog droger zijn. De kleur bepaal je met de kleur van het zand en / of cement. • Neem een voegbord (ev.pleisterspaan) met mortel erop. Hou deze onderaan de voeg en vul met de voegspijker de lintvoegen. • Voor de stootvoegen maak je een bolletje met je hand en vul de voeg zonder al te veel te morsen.

31


X-tra Nieuwe gereedschappen Verbind onderstaande foto’s met de naam en uitleg. Je krijgt ze tijdens de les gedemonstreerd.

Automatische waterpas Je zet gemakkelijk een punt over naar een andere plaats. Horizontale of verticale lijnen kan je al even makkelijk op een verticaal vlak projecteren.

Digitale schuifmaat Een handig apparaatje om de dikte (inwendig of uitwendig) van een voorwerp te meten. Ook de diepte kan gepeild worden. Precies tot op 1/100 mm

Digitale meter Meet afstanden door slechts op een knop te drukken. Detecteert ook elektrische leidingen in muren.

32


F. Nieuwbouw: alle activiteiten op een rijtje Beroepen Vul het beroep in bij de juiste omschrijving: Architect, aannemer grondwerken, metselaar, handlanger, binnenhuisarchitect, stukadoor, torenkraanbestuurder, trappenmaker, timmerman, dakwerker, sanitair installateur, vloerder / tegelzetter, monteur cv, voeger, elektricien, schilder-decorateur.

…..…………………………….. ………..……………………….. ……………………………..…..

plaatst radiatoren, vloerverwarming en sluit het aan op een energiebron (gas, stookolie, elektriciteit, …) geeft advies voor inrichting, decoratie, verlichting, … van een woning. graaft met een kraan de bouwput en funderingssleuven.

…………………………..……..

maakt een ontwerp voor nieuwbouw, maar ook voor restauratie of herinrichting van een bestaand gebouw (renovatie).

…………………………..……..

plaatst leidingen, schakelaars, stopcontacten en lichtpunten. Schakelt elektriciteit op het net aan.

………………………..……….. …………………………..…….. …………………………..…….. ……………………………….... …………………………..…….. …………………………..…….. …………………………………. …………………..…………….. …………………..…………….. ……………………………..…..

bepleistert de muren. helpt de metselaar door materiaal aan te brengen. brengt voegmortel aan tussen de stenen. bedient de kraan op een grote werf. plaatst wc, bad, lavabo, enz., sluit ze met leidingen aan op de waterleiding en riolering. legt een hellend of plat dak op de woning legt vloeren, maar plaatst ook tegels in de keuken of badkamer. monteert het dakgebinte, maar plaatst ook houten kroonlijsten, ramen, deuren, ingemaakte kasten, enz. is gespecialiseerd in trappen. verft, behangt, hangt gordijnen en overgordijnen.

Meer informatie vind je op http://www.debouw.be

Groepen van beroepen De beroepen hierboven kan je verdelen in ruwbouwberoepen, afwerkingberoepen en andere beroepen. Plaats respectievelijk een R, A of 0 achter het beroep.

33


Werken in volgorde Nummer de volgende werken chronologisch. Sommige activiteiten kunnen gelijktijdig. c

nr.

nr. radiatoren plaatsen

nr.

pleisterwerk

nr. trap plaatsen

nr.

nr.

nr.

nr.

daktimmerwerk

grondboring

aansluiten elektriciteit

leidingen plaatsen

decoratie

nr. ramen en deuren monteren

schilderwerken

nr. tuinaanleg

afwerking sanitair

nr.

nr.

nr.

metselwerken ruwbouw

nr.

nr.

nr.

grondwerken

vloerplaat gieten

funderingen in beton gieten

34

nr.

nr. vloeren

voegwerken


Fundering? Verklaar onderstaande tekeningen

…………………………………………………………………… …………………………………………………………………… …………………………………………………………………… ……………………………………………………………………

G. Verbouwen Vaak worden huizen met karakter en stijl in een nieuw kleedje gestopt. Dit kan zeer beperkt zijn: een nieuwe keuken, een gevelreiniging, een nieuw dak. Soms gaat het om een ruim project waarbij alleen de buitenmuren blijven staan.

35


H. Studeren voor een beroep in de bouw

1. In de 2e en 3e graad van het TSO

Alle studiegebieden

Studierichtingen i.v.m. woningbouw

Auto Bouw Chemie Fotografie Grafische technieken Handel Hout Koeling en warmte Land- en tuinbouw Lichaamsverzorging Maritieme opleidingen Mechanica-elektriciteit Mode Optiek Orthopedische technieken Personenzorg Sport Tandtechnieken Textiel Toerisme Voeding Buiten studiegebied

Bouw Bouw- en houtkunde - TSO (2de en 3de graad) Bouwtechnieken - TSO (2de en 3de graad) Bouw constructie- en planningstechnieken - TSO 7de leerjaar (3de graad) Grafische technieken Grafische technieken - TSO (2de en 3de graad) Grafische wetenschappen - TSO (2de en 3de graad) Hout Houttechnieken - TSO (2de en 3de graad) Hout constructie- en planningstechnieken - TSO 7de leerjaar (3de graad) Koeling en warmte Koel- en warmtechnieken - TSO (3de graad) Industriële koeltechnieken - TSO 7de leerjaar (3de graad) Mechanica-elektriciteit Elektriciteit-elektronica - TSO (2de en 3de graad) Elektrische installatietechnieken - TSO (3de graad) Elektromechanica - TSO (2de en 3de graad) Elektronische installatietechnieken - TSO (3de graad) Elektrotechnieken - TSO (2de graad) Mechanische technieken - TSO (2de graad) Mechanische vormgevingstechnieken - TSO (3de graad) Regeltechnieken - TSO 7de leerjaar (3de graad) …

Voor sommige studierichtingen zijn ook afzonderlijke modules mogelijk, vb. schilder, bediener, metselaar … Een volledig overzicht vind je op http://www.ond.vlaanderen.be Groepen van beroepen Waar kan je Bouwtechnieken of Bouw- en houtkunde in Vlaams-Brabant studeren? ……………………………………………………………………………………………………………

X-tra

Maak een overzicht van de technische scholen in en rondom Leuven. Geef de studiegebieden aan.

36


2. In de 2e en 3e graad van het BSO Alle studiegebieden

Studierichtingen i.v.m. woningbouw

Auto Bouw Decoratieve technieken Glastechnieken Grafische technieken Handel Hout Juwelen Koeling en warmte Land- en tuinbouw Lichaamsverzorging Maritieme opleidingen Mechanica-elektriciteit Mode Muziekinstrumentenbouw Personenzorg Textiel Voeding Buiten studiegebied

Bouw Bouw - BSO (2de graad) Bouwplaatsmachinist - BSO (3de graad) Dakwerken - BSO 7de leerjaar (3de graad) Decoratie en restauratie schilderwerk - BSO 7de leerjaar (3de graad) Mechanische en hydraulische kranen - BSO 7de leerjaar (3de graad) Renovatie bouw - BSO 7de leerjaar (3de graad) Restauratie bouw - BSO 7de leerjaar (3de graad) Ruwbouw - BSO (3de graad) Ruwbouwafwerking - BSO (3de graad) Schilderwerk en decoratie - BSO (2de en 3de graad) Steen- en marmerbewerking - BSO (2de en 3de graad) Hout Bijzondere schrijnwerkconstructies - BSO 7de leerjaar (3de graad) Hout - BSO (2de graad) Houtbewerking - BSO (3de graad) Houtbewerking-snijwerk - BSO (3de graad) Industriële houtbewerking - BSO 7de leerjaar (3de graad) Interieurinrichting - BSO 7de leerjaar (3de graad) Meubelgarneren - BSO 7de leerjaar (3de graad) Restauratie van meubelen - BSO 7de leerjaar (3de graad) Stijl- en designmeubelen - BSO 7de leerjaar (3de graad) Koeling en warmte Centrale verwarming en san. installaties - BSO (3de graad) Koelinstallaties - BSO (3de graad) Koeltechnische installaties - BSO 7de leerjaar (3de graad) Verwarmingsinstallaties - BSO 7de leerjaar (3de graad) … Mechanica-elektriciteit Basismechanica - BSO (2de graad) Elektrische installaties - BSO (2de en 3de graad) Industriële elektriciteit - BSO 7de leerjaar (3de graad) Lassen-constructie - BSO (3de graad) Metaal - BSO (2de graad) Pijpfitten-lassen-monteren - BSO 7de leerjaar (3de graad) …

Ook hier zijn tal van deeltijdse modules mogelijk. Zie ook: http://www.ond.vlaanderen.be

3. In het hoger onderwijs en aan de universiteit Architect In Vlaanderen zijn er twee opleidingen (aangevuld met een twee jaar durende stage) die leiden tot de beroepstitel van architect: • •

De Master in de ingenieurswetenschappen, vroeger burgerlijk ingenieur-architect: een universitair geschoolde burgerlijk ingenieur ("ir") met een vijfjarige opleiding aan de universiteit van Leuven, Gent of Brussel. De Master in de architectuur met een vijfjarige opleiding aan één van de hogescholen

Binnenhuisarchitect Dezelfde architectenscholen leiden in 4 jaar ook op tot Master in de interieurarchitectuur. Onrechtstreeks kunnen nog andere opleidingen naar een beroep in de bouw leiden: tuinbouwarchitectuur, industrieel of burgerlijk ingenieur bouwkunde, elektriciteit, handel, veiligheidscoördinatie, … 37


3. Energie en nutsvoorzieningen A. Verwarming 1. Oriëntatie en isolatie Op de meeste plaatsen in de wereld is de warmte van de zon onvoldoende om het hele jaar de leefruimtes een aangename binnentemperatuur te geven. Daarom is er verwarming nodig. Om minder energie te verbruiken wordt steeds meer aandacht besteed aan het goed oriënteren en isoleren van een woning. Welke belangrijke redenen zijn er om minder energie te verbruiken? - …………………………………………………………………………………………………………………………….. - …………………………………………………………………………………………………………………………….. - ……………………………………………………………………………………………………………………………..

Uit welke windrichting kan je de meeste zonnewarmte verwachten? …………………. Welke vertrekken van een huis plaats je zeker in deze richting? …………………………………………………... ………………………………………………………………………………………………………………………………

De zon is onvoldoende om een heel jaar door leefruimten voldoende te verwarmen. Er is dus extra verwarming nodig. In een goed geïsoleerd huis kan tot 75 % op verwarmingskosten bezuinigd worden. Anderzijds kan het in de zomer erg warm worden in een huis zonder isolatie. De hitte raakt erin gevangen. Een reden te meer om te isoleren en ventileren.

Vergelijk isoleren met een warme trui in de winter. Een trui zorgt ervoor dat je eigen warmte “binnen” blijft. Zit je trui vol gaten, dan krijg je kou. Isolatie mag niet onderbroken zijn. Ook mag hij niet nat worden. Isoleren gebeurt met droge, stilstaande lucht die gevangen zit in isolatiemateriaal.

38


X-tra Isolatiewaarden Hoe goed een huis geïsoleerd is, lees je af van het K-peil. Perfect: K = 0, In Vlaanderen is voor nieuwbouw K 45 verplicht (vroeger K 55), maar K 30 blijkt ook gemakkelijk haalbaar voor een nieuwe woning. De Lamba-waarde (warmtegeleidingcoëfficiënt) zegt hoeveel warmte er door een materiaal kan trekken. De U-waarde zegt hoeveel warmte er verloren gaat per m2 onderdeel van een huis (vb. dak, ramen, …) Isolatiemateriaal Sommige materialen zijn van nature uit beter isolerend dan andere: cellenbeton (ytong), riet (als dakbedekking) zijn er zulke. Hout doet het ook beter dan aluminium of pvc. De meest voorkomende isolatiematerialen:

Het is erg belangrijk dat isolatiematerialen goed geplaatst worden. Ze mogen niet vochtig worden, maar moeten wel geventileerd worden. Daarom moet muurisolatie steeds tegen de binnenmuur aansluiten. (schets p. 18) Kieren, spleten en koudebruggen zijn als de gaten in de warme trui. Zeg met eigen woorden wat een koudebrug is: ……………………………………………………………………………………………….

Isolerend glas • 2 (of 3 lagen) helder glas, ev. met een dun, onzichtbaar laagje metaal dat stralen weerkaatst (warmtestalen van binnen, zonnestralen van buiten) • een edelgas middenin • een luchtdichte afdichting tussen de 2 lagen glas Gewoon dubbel glas wordt ondertussen technisch als verouderd beschouwd. Op dit ogenblik is er HR-glas op de markt dat veel betere isolatiewaarden haalt. Wat betekent HR? ………………………………………………………… Ventileren In elk gebouw moet vervuilde lucht afgevoerd worden: zweetgeurtjes, kooklucht, badkamerstoom en mogelijk sigarettenrook. Tegelijk wordt verse lucht aangevoerd. Dit kan je voor een belangrijk deel bereiken door een raam open te zetten gedurende een tijdje. Op 10 minuten is meestal de inhoud van een ruimte verlucht. Als je dan het raam opnieuw sluit, dan blijft de warmte van de muren, meubelen, enz. nog steeds bewaard. Wil je optimaal ventileren, dan heb je een ventilatiesysteem voor de hele woning nodig. Energiearme huizen en passiefhuizen zijn er bijna altijd mee uitgerust. 39


2. Verwarmingssystemen Plaatselijke warmtebronnen: kachels, open haarden, convectoren, … Vroeger werden uitsluitend plaatselijke warmtebronnen gebruikt: de kolenkachel, daarna ook de gaskachel. Op dit ogenblik zijn ook nog veel open haarden en houtkachels in gebruik: gezellig maar helaas energieverslindend. Al deze systemen verbranden de zuurstof in een ruimte en zijn aangesloten op een schoorsteen. Daarin ontstaat koolstofmonoxyde, een gas dat jaarlijks tientallen slachtoffers maakt. Daarom moet een schoorsteen voldoende groot en zonder spleten zijn. Regelmatig de schoorsteen laten schoonmaken hoort ook bij het verhaal. Een gaskachel met buitenafvoer is nog steeds een goed en economisch middel om een beperkte ruimte te verwarmen.

Centrale verwarming Op een bepaalde plaats staat een installatie die warmte produceert voor een hele woning. De energie is gas, stookolie (mazout) of elektriciteit. Vergelijking energievorm (bron: Livios):

Aankoopprijs

Elektriciteit (accumulatieverwarming) +

Verbruiksprijs

Aardgas

Stookolie = zeer voordelig

-

--

+++

-

+

++

++

--

+

+

+

= voordelig

+++

-

--

-

= nadelig

Milieu

-

++

+

--

Plaats

+++

-

--

---

Comfort Onderhoud

= tamelijk voordelig

= tamelijk nadelig = zeer nadelig

Enkele details: Elektrische verwarming: De installatie is zeer goedkoop, maar het verbruik ligt bijzonder hoog in prijs: 2 tot 3 maal meer dan voor aardgas. Daarom worden accumulatiekachels geplaatst: zij laden ’s nachts tegen nachttarief op en geven overdag hun warmte af. Omdat ze geen ketel of opslagtank nodig hebben, nemen elektrische installaties weinig plaats in. Stookolie: Vrij dure installatie die ook veel plaats inneemt: opslagtank voor stookolie (vb. van 5000 liter, in de grond of in de kelder), ketel, … Stookolie is de goedkoopste brandstof. Gas: Niet zo dure installatie die eerder weinig plaats inneemt. Een brander en ketel kunnen ook op zolder, zelfs in een wandkast. Een opslagtank heb je niet nodig. De prijs van gas ligt gewoonlijk ong. 20 % hoger dan voor stookolie, maar gas is wat beter voor het milieu. Verwarming thuis Op welke manier verwarm je thuis? ……………………………………… Vraag aan je ouders waarom zij voor dit systeem gekozen hebben. …………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………

40


3. Werking cv met gas of stookolie

Centrale verwarming met gas of stookolie Vul de legende hieronder aan. Keuze tussen: radiatorknop, klok / thermostaat, circulatiepomp, collector, brander, buitenvoeler, ontluchter, ketel, radiator, toevoerleiding, terugvoerleiding, expantievat.

1.

…………………………………………………….

7.

…………………………………………………….

2.

…………………………………………………….

8.

…………………………………………………….

3.

…………………………………………………….

9.

…………………………………………………….

4.

…………………………………………………….

10.

…………………………………………………….

5.

…………………………………………………….

11.

…………………………………………………….

6.

…………………………………………………….

12.

……………………………………………………. 41


4. Airconditioning Zowel de temperatuur als luchtvochtigheid worden met airco geregeld. De lucht wordt uit een ruimte afgezogen en ververst tegen een constante temperatuur ingeblazen. Wegens de hoge energie- en onderhoudskost is dit geen vanzelfsprekende keuze.

5. Zuinig met brandstof Techniek: Bij de klassieke verwarmingssystemen geeft een ketel met hoog rendement de beste resultaten. Voor stookolie draagt die de naam Optimaz, voor gas HR+ of condensatieketel. Een condensatieketel wint warmte terug van de waterdamp die gewoonlijk door de schoorsteen verdwijnt. Elektriciteit is geen zuinige energiebron omdat bij de productie ervan 60 % verloren gaat langs koeltorens en –waters. (zie ook verder bij “Elektriciteitsproductie”) Gebruikersgedrag: Enkele goede gewoonten kunnen ook het brandstofverbruik verminderen. Enkele suggesties: - …………………………………………………………………………………………………………………………….. - …………………………………………………………………………………………………………………………….. - …………………………………………………………………………………………………………………………….. Op de site wan het Brusselse Gewest http://www.ibgebim.be/ staat een link naar de brochure “100 tips om energie te besparen”. Je vindt er heel veel nuttige tips!

B. Elektriciteit 1. Productie a. Klassieke elektriciteitscentrale De productie van elektriciteit in een klassieke warmtecentrale start met de verbranding van brandstof (aardgas, steenkool, stookolie) in de stoomketel. De hete rookgassen en de vlammen verhitten het buizenstelsel in de stoomketel. De rookgassen ontsnappen door een schoorsteen. Het water dat in het buizenstelsel vloeit, verandert hoor de hitte in stoom. De hete stoom brengt de stoomturbine aan het draaien. Die drijft op haar beurt de alternator aan die elektriciteit opwekt. Nadat de stoom door de turbine is gestuwd, condenseert hij opnieuw tot heet water dat terug naar de stoomketel loopt. Dit gebeurt in de condensor waardoor koude water in een apart circuit vloeit. Dat water wordt opgepompt uit een rivier of meer en wordt op zijn beurt gekoeld in een koeltoren. Sommige elektriciteitscentrales hebben geen koeltoren en lozen het warme water rechtstreeks in een rivier, die groot genoeg is om het temperatuurverschil te beperken. Een klassieke elektriciteitscentrale zet 35 tot 40 % van de brandstof om in elektriciteit, wat betekent dat 60 % van de geleverde energie verloren gaat door omzetting. Soms wordt wel warmte onder vorm van stoom aan bedrijven geleverd. 42


Werking van een klassieke elektriciteitscentrale • Noteer de onderdelen van een klassieke elektriciteitscentale in de kolom hieronder. Kies uit de gecursiveerde woorden in de tekst. • Omcirkel in het rood de plaatsen waar energie verloren gaat door omzetting.

1.: ………………..……….

2.: ………………..……….

3.: ………………..……….

4.: ………………..……….

5.: ………………..……….

6.: ………………..……….

7.: ………………..……….

8.: ………………..……….

b. Elektriciteitscentrale met kernenergie De werking van een kerncentrale lijkt erg op die van een klassieke centrale: kerncentrales gebruiken splijtstof als brandstof i.p.v. gas, steenkool of stookolie. In een reactorkern wordt warmte tot 300° afgegeven aan water dat in een afgesloten kring langs splijtstofstaven loopt. Het kan niet koken omdat het onder druk gezet wordt. Dit water wordt in een 2e kring naar de stoomketel geleid vanwaar het verwerkt wordt als in een klassieke centrale. Een aantal producenten zijn overtuigd dat zij absoluut veilig werken, meer zelfs, dat ze zelfs geen broeistofgassen produceren. Organisaties als Greenpeace staan erg afwijzend tegenover het gebruik van kernenergie. De Belgische politici beslisten in 2003 dat alle Belgische kerncentrales vanaf 2025 moeten gesloten zijn, een beslissing waarop vooral van de industrie kritiek komt. Info: http://www.electrabel.com/corporate/aboutelectrabel/docum ents/mmv_generation_nuclear_nl.pdf http://www.greenpeace.org/belgium/ http://nl.wikipedia.org/wiki/Kernenergie

Å Kerncentrale van Doel 43


Bespreek voor- en nadelen van kernenergie aan de hand van online informatie. Schrijf hieronder enkele argumenten die je treffen.

……………………………………………………………………………………………………………………...………. ……………………………………………………………………………………………………………………...………. ……………………………………………………………………………………………………………………...………. ……………………………………………………………………………………………………………………...……….

c. Pv-cellen Zonne-energie kan ook gebruikt worden om elektriciteit aan te maken. Panelen met fotovoltaïsche cellen (pvcellen) worden meestal op een dak, hellend naar het zuiden gericht. In de panelen zitten halfgeleiders (silicium) die zonlicht rechtstreeks omzetten in elektriciteit. Die elektriciteit wordt op het elektriciteitsnet aangesloten. Als de productie groter is dan het verbruik, dan kan de overtollige stroom aan de elektriciteitsleverancier verkocht worden. Zowel de federale (België) als regionale overheid (Vlaanderen) subsidiëren eigenaars die pv-panelen plaatsen. Een installatie die 1000 kW levert per jaar kost ongeveer € 6000. Een gezin van 4 personen verbruikt echter 4 keer meer. Toch wordt aangenomen dat de installatie op 10 jaar terugbetaald is en je dus nadien gratis elektriciteit produceert.

d. Andere vormen van elektriciteitsproductie Schrijf de juiste naam bij de omschrijving of foto. Keuze tussen: biomassa, waterkrachtcentrale, windturbine, getijdencentrale.

In plaats van gas of stookolie zijn houtsnippers, schors en ander afval uit de bos- en landbouw de brandstof voor een elektriciteitscentrale. De CO2-uitstoot is niet groter dan de opname tijdens de groei van de gewassen. Groene stroom dus. ……………………………….

A = reservoir, B= krachtcentrale, C= turbine, D = alternator, E = inlaat, F = leiding, G = hoogspaningskabels, H = rivier ……………..……………………… Op de Rance, een rivier in Frankrijk bedraagt het verschil tussen eb en vloed 13 meter. Bij de monding staat een stuwdam met 24 turbines die aangedreven worden door het opkomende of terugtrekkende water. Alleen de visjes vinden het bouwwerk niet zo leuk. ……………………………………. 44

…………………………………


2. In huis a. Leveranciers Sinds de vrijmaking van de energiemarkt op 1 juli 2003 kunnen alle Vlamingen vrij kiezen bij welke leverancier zij elektriciteit en/of aardgas aankopen. Op dit ogenblik zijn er een tiental. Voordien was de keuze afhankelijk van de gemeente. In de omgeving van Leuven was dit Electrabel of SPE. Op http://www.vreg.be/ vind je een lijst met leveranciers. Aan de hand van het jaarlijks verbruik kan je online uitrekenen of het voordelig is van leverancier te veranderen. Om te veranderen moeten geen technische aanpassingen gebeuren, wel enkele formulieren ingevuld. Sommige leveranciers leveren gedeeltelijk of uitsluitend groene stroom. Ze winnen hun energie uit hernieuwbare energiebronnen waarbij ook geen CO2 of andere broeistofgassen vrijkomen. Voorbeelden zijn waterkracht, zonne-energie, windenergie, biomassa of biogas. De leveranciers doen beroep op een netbeheerder die zorgt voor het transport van elektriciteit en de aansluiting op het elektriciteitsnet. In het Leuvense is dit vaak Iverlek. Voor transport over hoogspanningsleidingen is een maatschappij voor het hele land: Elia. Vraag aan je ouders hoeveel het elektriciteitsverbruik van je gezin ongeveer bedraagt. (Of zoek het op de laatste elektriciteitsfactuur met jaarlijkse afrekening) Eenheid: kWh (kilowattuur). Als je geen antwoord hebt, kies dan 1000 kWh per gezinslid. Vul vervolgens het tabelletje in. Informatie vind je op de VREG-site.

Verbruik: ……………….. kWh

Naam

Prijs per jaar

Percentage groene stroom

Huidige elektriciteitsmaatschappij Alternatieve (betere ?) elektriciteitsmaatschappij

b. Enkel- en tweevoudig uurtarief Omdat er ’s nachts en tijdens het weekend minder energie wordt verbruikt, maken de meeste leveranciers het mogelijk om op dat ogenblik goedkoper elektriciteit te kopen. Wanneer dus tussen 22 en 7 uur (in sommige gemeenten tussen 21 en 6 uur) of tijdens het weekend bepaalde toestellen draaien (vaatwasser, wasmachine, droogkast, accumulatiekachel, …), dan betaal je minder voor hetzelfde verbruik. Het tweevoudig tarief is niet voordelig als je maar weinig elektriciteit met deze toestellen verbruikt: je betaalt dan immers extra aansluitkosten en een duurder abonnement. Een berekening kan je o.a. maken op http://www.electrabel.be/ (particulieren > advies op maat) Nog info: http://www.eandis.be

45


c. Elektriciteitsmeter, verdeelkast

Beveiliging in de verdeelkast. Vink aan.

Een zekering onderbreekt de stroom bij: O overbelasting O kortsluiting O verlies Een aardlekschakelaar onderbreekt de stroom bij: O overbelasting O kortsluiting O verlies Een aarding onderbreekt de stroom bij: O overbelasting O kortsluiting O verlies Wat doet een aarding dan wel? ……………………………………………… ……………………………………………… ……………………………………………… ………………………………………………

46


d. Probleemsituaties Schrijf bondig wat fout loopt en zoek een oplossing voor deze situaties.

1. Het is avond. De elektriciteit valt uit, ook de straatverlichting. Bij de buren valt er ook geen licht meer te bespeuren. ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… 2. Terwijl je brood roostert vallen alle keukenapparaten uit. Het licht blijft branden. Je test de rooster door hem op de badkamer in een stopcontact te steken. Hij werkt probleemloos. ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… 3. Terwijl je brood roostert vallen alle keukenapparaten uit. Het licht blijft branden. Je test de rooster door hem op de badkamer in een stopcontact te steken. Hij werkt nog niet. De haardroger waarmee je zus wat verder bezig is, viel uit op het ogenblik dat je de broodrooster aansloot. ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… 4. Alle elektriciteit in je huis valt uit. Elders in de buurt is er overal elektriciteit. ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… 5. De frietketel vat vuur. ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… 47


3. Zuinig met elektriciteit Veel nuttige tips vind je weer op http://www.ibgebim.be/ Techniek: - Verlichting: De gewone lampen hebben een heel laag rendement: 5% licht, 95 % warmte. Halogeenlampen geven een fel licht, maar verbruiken ook heel veel. Spaarlampen geven 4 tot 5 x meer licht dan gewone lampen en gaan tot 15 x langer mee. Hun hogere aankoopprijs is snel terugverdiend. Ongeveer hetzelfde geldt voor TL’s. Voor de toekomst wordt het uitkijken naar de zeer goedkope Ledverlichting. - Elektrische huishoudtoestellen: Kies toestellen met een A-label (A, A+ of A++): ze zijn de zuinigsten in gebruik en vervuilen minder. Het B-label is minder goed, G heel slecht. Toestellen die warmte met elektriciteit maken (wasmachine, vaatwas, …) verbruiken erg veel. Bij hotfill toestellen wordt een andere, zuinigere warmtebron aangesloten (vb. de cv). Nieuwe toestellen verbruiken meestal veel minder. Een LCD-scherm is 3 x zuiniger dan een CRT.

Gebruikersgedrag: Enkele goede gewoonten kunnen ook het elektriciteitsverbruik verminderen. Enkele suggesties: Verlichting: - …………………………………………………………………………………………………………………………….. - …………………………………………………………………………………………………………………………….. - ……………………………………………………………………………………………………………………………..

Wassen: Vaatwas, wasmachine, droogkast - ………………………………………………………………………………………………… - ………………………………………………………………………………………………… - …………………………………………………………………………………………………

Koelkast en diepvriezer: - …………………………………………………………………………………………………………………………….. - …………………………………………………………………………………………………………………………….. - ……………………………………………………………………………………………………………………………..

Keuken: - …………………………………………………………………………………………………………………………….. - …………………………………………………………………………………………………………………………….. - …………………………………………………………………………………………………………………………….. 48


Ontspanning en bureau: - Op sluimerstand (of stand by) verbruiken toestellen ook veel elektriciteit, vooral omdat ze zo een hele tijd blijven staan. Noteer hier onder het vermogen: Videorecorder: …………… W, TV: …………… W, computer ………….. W Je schakelt dus best volledig uit, ev. met de schakelaar van een verdeelblok waarin verschillende snoeren samenkomen.

Gemiddeld elektriciteitsverbruik voor een Belgisch gezin:

Schrijf hieronder 3 toestellen die veel elektriciteit gebruiken en je in een woning wel kan missen.

…………………………………………………………………………………………………………………………… 49


C. Watervoorziening 1. Productie In een woning gebruik je 2 soorten water: • leidingwater: dit moet drinkbaar zijn voor mensen. • regenwater: geschikt voor ander huishoudelijk gebruik. Voor welke klussen of toepassingen is regenwater aangewezen? …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… Leidingwater komt uit • vochtige ondergrondse waterlagen • oppervlaktewater 3/4e van de wereld bestaat uit water, maar niet alle bewoners hebben drinkwater. Sommige plaatsen zijn dor, elders zijn bronnen, waterputten, rivieren vervuild. Ontbossing en de opwarming van de aarde worden ook problematisch om watervoorraden in stand te houden. Soms zijn mensen zo arm dat ze niet de mogelijkheid hebben om waterputten te graven of te boren… Bij ons zijn er bijna geen problemen met waterbedeling. Af en toe wordt in een droge periode eens verboden om gazons te besproeien met water of auto’s te wassen. Toch is ook ons verhaal niet helemaal positief naar de toekomst: Oppervlaktewater is meer dan eens onbruikbaar voor drinkwater wegens sproeistoffen (pesticiden) of overdreven bemesting (nitrieten) uit de landbouw. Om gezonde waterlagen te vinden moet steeds dieper geboord worden. Redenen genoeg om spaarzaam te zijn en waar het kan regenwater te gebruiken. Eer drinkwater in huis door de kraan loopt, is een lange weg afgelegd: beluchten, decanteren, filteren, ontijzeren, ontharden, zuurtegraad aanpassen en een weinig chloor toevoegen om de laatste microorganismen te doden. Daarna wordt water opgeslagen in een watertoren of -put. De Vlaamse Watermaatschappij verbindt er zich toe constant gezond drinkwater te leveren.

Veel meer info op: Vlaamse Watermaatschappij: http://www.vmw.be/ Water in Vlaanderen: http://www.waterloketvlaanderen.be/ Reglementering water: http://www.belgaqua.be/ Waterleverancier: http://www.pidpa.be/nl 50


Uit: Knack, 22 februari 2006, pag 45 :

Flessenwater ramp voor mens en milieu Honderd miljard dollar per jaar heeft de consument over voor mineraalwater. Nochtans is leidingwater in veel landen gezonder dan flessenwater, stelt de ecodenktank Earth Policy Institute (EPI). 'Het water uit de fles is soms tot 10.000 maal duurder dan dat uit het kraantje.' De doorgaans zinloze keuze kost niet alleen de consument veel geld, ze zorgt ook voor een ecologische ramp. In 2004 werd wereldwijd 154 miljard liter water verpakt, doorgaans in petflessen. De productie van de flessen en het transport zorgen voor een gigantisch verbruik van energie en grondstoffen. In een groot deel van de wereld worden de kunststofflessen na gebruik ook niet gerecycleerd en vormen ze een dramatisch groeiende afvalberg. De productie van flessen voor drinkwater vergt jaarlijks 2,7 miljoen ton plastic. Cynisch is dat minder dan een derde van de som die wij met z'n allen veil hebben voor flessenwater zou volstaan om tegen 2015 de helft van de wereldbevolking toegang te geven tot drinkbaar water. Dat heeft men bij de Verenigde Naties becijferd. Wij kiezen voor duur flessenwater omdat kraantjeswater een slecht imago heeft. De agressieve reclamecampagnes van de mineraalwaterproducenten missen hun doel niet. Leidingwater is nochtans niet minder gezond dan flessenwater. Vaak is het tegendeel zelfs waar, stelt Test-Aankoop op basis van een studie uit 2001. De controle op leidingwater is uiterst streng en gebeurt zowel door de waterverdelers zelf als door laboratoria in opdracht van de overheid. De analyses op flessenwater zijn niet meer uitgebreid of grondiger. (FG) © 2006 Roularta Media Group NV Flessenwater versus kraantjeswater Schrijf hieronder minstens 2 redenen om kraantjeswater boven flessenwater te verkiezen.

…………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………

Afvalwater Bijna 70 % van het afvalwater in Vlaanderen loopt langs de riolering naar een zuiveringscentrale. Wie niet aangesloten is op zo ’n centrale moet zelf het afvalwater zuiveren, vb. met een septische put. Pas dan mag het water wegvloeien in een riolering, beek of put. Gemiddeld produceert elke Vlaming 120 liter afvalwater per dag. Dit afvalwater bestaat voor 30 % uit “zwart water” (uit toiletten) en 70 % “grijs water” (uit de keuken, van het wassen en schoonmaken, …). Regenwater is geen afvalwater: het kan gebruikt worden voor allerlei toepassingen. Toch verdwijnt een groot deel ervan in de riolering en wordt overbodig gezuiverd. Op nieuw aangelegde straten wordt daarom een gescheiden rioleringsstelsel gebouwd: een voor afvalwater, een ander voor regenwater. Wat bij afvalwater hoort is wetenschappelijk omschreven. In de praktijk komt het erop neer dat vloeistoffen die selectief kunnen ingezameld worden (vetten, verfresten, chemische middelen, sproeistoffen, …), niet mogen geloosd worden in de riolering.

51


2. Water in huis Standaard aansluiting waterleiding

Aansluiting Begrijp hoe de aansluiting op het waternet systematisch is opgebouwd.

Waarom mag de hele aansluiting niet door de eigenaar uitgevoerd worden? …………………………………………………………………………………………………………………………… Waarvoor zorgt een keerklep eigenlijk? …………………………………………………………………………………………………………………………… Waarom is dit noodzakelijk? …………………………………………………………………………………………………………………………… Veronderstel dat de watermeter stuk is. Welke handelingen worden uitgevoerd (door de waterleidingmaatschappij) om een nieuwe te plaatsen? …………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………… Je wil de waterleiding in je woning uitbreiden. Welke kranen moeten dichtgedraaid of opengezet worden? …………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………… Is het in dit geval nog mogelijk water te tappen? Hoe? …………………………………………………………………………………………………………………………… 52


Aansluiting kranen of apparaten

WC spoeling Schrijf de namen van de ontbrekende delen bij het juiste nummer: trekker spoeling, overloop, vlotter regenwateraansluiting, vlotter drinkwateraansluiting, opening spoeling. 1. aansluiting en kraan leidingwater 2. aansluiting en kraan regenwater 3. ……………………………………………………………………….. 4. ……………………………………………………………………….. 5. ……………………………………………………………………….. 6. ……………………………………………………………………….. 7. ………………………………………………………………………..

Reukafsluiters Schrijf het juiste nummer bij de benaming:

…….: Dop voor ontstopping …….: Aansluiting wasbak …….: Aansluiting riolering Hoe worden de delen van deze reukafsluiter of sifon aan mekaar gezet? ……………………………………………………………………………………………..

Schets deze bekersifon, onzichtbare delen in stippellijn.

53


De prijs van drinkwater: voorbeeld van een factuur voor een gezin met 1 kind. FACTUUR

basistarief

bedrag

41,00 EUR

41,00 EUR

45 m3

0,00 EUR

0,00 EUR

56 m3

1,55 EUR/m3

86,80 EUR

34 m3

1,60 EUR/m3

54,40 EUR

84 m3

0,6798 EUR/m3

57,10 EUR

51 m3

0,7580 EUR/m3

38,66 EUR

-

-

Vaste vergoeding van 01-01-2007 tot 31-12-2007 Verbruik Gratis levering van drinkwater (3 gedomicilieerden voor 368 dagen) 3

(15 m /pers. x 3 x 368) / 365 Te betalen verbruik Verbruiksperiode 15-05-2006 tot 31-12-2006 3

(te betalen verbruik van 90 m x dagen in 2006) / dagen in totale verbruiksperiode Verbruiksperiode 01-01-2007 tot 18-05-2007 3

(te betalen verbruik van 90 m x dagen in 2007) / dagen in totale verbruiksperiode Bijdrage voor de zuivering van drinkwater Verbruiksperiode 15-05-2006 tot 31-12-2006 (totaal verbruik x dagen in 2006) / dagen in totale verbruiksperiode Verbruiksperiode 01-01-2007 tot 18-05-2007 (totaal verbruik x dagen in 2007) / dagen in totale verbruiksperiode Bijdrage voor de afvoer van drinkwater enkel waar het gemeentebestuur beslist deze bijdrage te innen Totaal

277,96 EUR

+ 6% BTW

16,68 EUR

Totaal factuur

294,64 EUR

Factuur lezen Bereken de juiste kostprijs van drinkwater:

Bemerking: Deze factuur houdt geen rekening met de afvoer van drinkwater. Hoeveel kost 1 m3 drinkwater (verbruik en zuivering) in 2007? € ……………. en 1 liter? € ………… Hoeveel bedroeg de prijs het jaar voordien? € …………….. De prijs steeg / daalde met ……….. % Hoeveel m3 water werd door dit gezin op 1 jaar gebruikt? …………., dit betekent ………. m3 per persoon. Hoeveel liter verbruikt 1 persoon van dit gezin per dag?

54

……… liter


3. Warm Water Dit zijn de meest voorkomende systemen voor warm waterproductie:

Welk systeem (welke systemen) heb je bij je thuis? ………………………………………………………….…….. Welk is het goedkoopst van bovenstaande? ………………………………………………………………………….. Waarom wordt warm water steeds bovenaan afgetapt? …………………………………………………..………… ………………………………………………………………………………………………………………………….….. Å Hier wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van zonnewarmte. Het paneel is natuurlijk naar het zuiden gericht. Ook als het buiten koud is, verwarmt het zonnepaneel nog behoorlijk. Denk hiervoor maar aan de stralingswarmte die je voelt als in de winter de zon door een raam schijnt. In zuiderse landen tref je dit systeem veel aan, maar ook bij ons is het rendabel. Dit verschijnsel wordt ook serreeffect genoemd: de zonnestralen dringen door het glas naar binnen en de warmte blijft er gevangen. In de warmtewisselaar van (en in) het zonnepaneel zit een vloeistof die niet bevriest. Als de temperatuur van het water te laag wordt, dan zorgt de extra warmtebron voor warm water. Wegens zijn gering verbruik is een boiler met zonnepaneel het geschikte verwarmingstoestel voor de toekomst. Omdat de installatie relatief duur is, is dit systeem voor woningen nog niet erg in trek. Een vereenvoudigde versie wordt wel vaak voor opwarming van zwembaden gebruikt. 55


4. Zuinig met water Techniek Douchespaarkop “Door hun speciale constructie hebben watersparende douchekoppen minder water per minuut nodig om hetzelfde douchecomfort te krijgen als klassieke douchekoppen. Een vernuftig systeem, dat lucht door het water mengt, zorgt ervoor dat het water in heel kleine druppeltjes naar buiten komt, waardoor het lekker bruisend aanvoelt. Een goede douchespaarkop moet 40 à 50% water besparen en laat nog ongeveer 6 à 7 liter per minuut door in de plaats van bv. 12 liter per minuut (beide volumestromen zijn afhankelijk van de druk).” Info: Waterloket Vlaanderen Vaatwas- of wasmachine. Vroeger bedroeg het verbruik respectievelijk 60 en 170 liter per beurt, nu 20 en 60. Kies dus voor een nieuw toestel met A-label, liefst “hot fill”-systeem WC Oudere toiletten verbruiken 9 tot 10 liter water voor een spoeling. Bij nieuwere modellen is dit 3 liter voor een kleine spoeling, 6 voor een grote. Voor het zuinigste type, het Gustavsbergtoilet volstaat 2,5 en 4 liter. De vorm van sifon (krulling) werd ook aangepast. Oudere toiletten kan je zuiniger maken door ze beter af te stellen (vlotterstand aanpassen) of eenvoudig een baksteen of gevulde fles water op de bodem van de spoelbak te leggen. Gebruikersgedrag 10 mogelijkheden om drinkwater te besparen. Enkele tips: vaat- en kledingwas, tanden poetsen, bad, wc, tuin, auto, lek,

1. ………………………………………………………… …………………………………………………………… 2. ………………………………………………………… …………………………………………………………… 3. ………………………………………………………… …………………………………………………………… 4. ………………………………………………………… …………………………………………………………… 5. …………………………………………………………………………………………………………………………… 6. …………………………………………………………………………………………………………………………… 7. …………………………………………………………………………………………………………………………… 8. …………………………………………………………………………………………………………………………… 9. …………………………………………………………………………………………………………………………… 10. .…………………………………………………………………………………………………………………………

56


D. Communicatie In de inleiding van Dossier 1, communicatie staat een postkoets. Ooit was dit de snelste manier om een boodschap over een betrekkelijk grote afstand te bezorgen. Ondenkbaar vandaag … Binnen de kortste keren stroomt informatie uit de hele wereld ook onze woning binnen. Een overzicht van communicatiemiddelen:

Telecommunicatie

Vaste telefoon Mobiele telefoon Fax Internet

Correspondentie

Post E-mail

Media

Televisie Radio Krant Tijdschriften Communicatie thuis Kruis in de 3e kolom aan welke communicatievormen bij je thuis aanwezig zijn. Schrijf in de 4e kolom welke apparatuur of andere technische voorzieningen nodig zijn.

Een aantal nieuwe communicatiemiddelen zijn gebaseerd op bestaande vormen. Denk aan Voip, krant on line, SMS, chat, …. Ken je er nog? …………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………

De technologische vooruitgang in de communicatie is enorm. Enkele voorbeelden: - Betere kwaliteit (digitaal beeld, …) - Vlotte toegang tot een grote hoeveelheid informatie (internet, …) - Besparing op papier (catalogus on line) - ……………………………………………………………………………………………………………………………. - …………………………………………………………………………………………………………………………….

Soms zijn ook nadelen verbonden aan nieuwe toepassingen. Ken je er? - …………………………………………………………………………………………………………………………… - …………………………………………………………………………………………………………………………… - …………………………………………………………………………………………………………………………… 57


E. Vervoer Vroeger gingen mensen dicht bij hun werk wonen. Nu is dit veel minder. Verplaatsingen maken een belangrijk deel uit van onze dagelijkse activiteiten. Denk ook aan de kostprijs, de milieulast, …

1. Vervoersmiddelen

Het ideale vervoersmodel bestaat niet. Toch kan je uit bovenstaande grafiek afleiden hoe we ons bij voorkeur in Vlaanderen zouden verplaatsen. Opvallend is dat de auto niet aangewezen blijkt voor verplaatsingen onder 10 kilometer. Sluit je vervoersgedrag naar school aan bij deze grafiek? ……………… Waarom ev. niet? ………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… Naar Brussel Je wil op een zonnige vakantiedag in de Brusselse Nieuwstraat gaan shoppen. Beoordeel de mogelijke vervoersmiddelen om van Leuven naar Brussel te reizen. De afstand in vogelvlucht bedraagt 30 km. Online vind je prijzen en tijd. Kies een middenklasse auto, vb. een Opel Astra 1,7 CDTI, catalogusprijs: bijna € 20.000. fiets

autobus

trein

auto

kostprijs tijd comfort positief

negatief

persoonlijke voorkeur Auto’s bepalen ook de vorm van een woning: 1 of 2 garages, of blijft de auto op straat staan. Soms bedraagt de garageoppervlakte 20 tot 30 % van de hele woning.

58


2. De auto op de weegschaal totaal aantal voertuigen in België (1 augustus 2006)

6.251.428

waarvan personenwagens

4.976.286

bestelwagens, vrachtwagens, terreinwagens, enz.

670.414

motorrijtuigen (die meer dan 40 km/u. mogen rijden)

359.764

Bron FOD Economie - Algemene Directie Statistiek en FOD Mobiliteit en Vervoer (DIV) Nog enkele merkwaardigheden: • Per 2,10 inwoners is 1 personenwagen beschikbaar. • 2.570.00 auto’s rijden op diesel, 2.330.000 op benzine, 56.000 op gas en 13 op elektriciteit. • In 2005 waren er bijna 50.000 ongevallen met doden en/of gewonden. Het dodental bedroeg precies 1.089. Meer info op: http://economie.fgov.be/ Auto’s verbruiken duidelijk minder dan 10 jaar geleden. Toch zijn auto’s op dit ogenblijk verantwoordelijk voor 25 % van de CO2-uitstoot in de EG. Naast CO2 vormen ook roetdeeltjes een gevaar voor de gezondheid. Over het algemeen stoten dieselwagens minder CO2 uit dan benzinewagens, maar beduidend meer roet. Veruit de schoonste wagen rijdt op LPG, vloeibaar gas. Elk jaar geeft de Federale overheid een “CO2–gids van de schone auto uit”. Je kan hem gratis bestellen of online raadplegen. Klik verder op http://www.duurzameontwikkeling.be/ Schone auto Los volgende vragen op met de CO2-gids van de schone auto.

Noem enkele modellen die minder dan 105 gram CO2/ km uitstoten (en je nieuw kan kopen met 15% korting). ………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………… Welke wagen(s) heb je thuis, wat is de uitstoot? …………………………………………………………………… Onder de schonere auto’s bevinden zich ook enkele hybride modellen, alle in Japan geproduceerd. Ze rijden deels op elektriciteit, deels op benzine. De elektriciteit wordt gemaakt met energie-overschotten tijdens het afremmen. De aankoopprijs van een hybride auto ligt voorlopig vrij hoog, maar ze rijden wel erg zuinig en milieuvriendelijk. Ken je de merken en modellen? ……………………………………………………………………………………………………………………………… Merken als BMW, Mercedes, General Motors en Ford experimenteren volop met waterstof als aandrijfmiddel. Tankstations zullen dan ook waterstof moeten aanbieden. Op langere termijn worden wagens met een brandstofcel verwacht die haast geen schadelijke stoffen produceren. Een brandstofcel lijkt op een accu, maar in plaats van elektrische energie op te slaan, produceert zij elektriciteit. Op korte termijn zal ook biobrandstof in tankstations verkocht worden. De gewone diesel of benzine wordt dan gemengd met een kleine hoeveelheid plantaardige olie. Die olie komt nl. uit koolzaad, maar ook soya, maïs en palmbomen kunnen geschikte olie leveren. 59


3. Probleemloos fietsen Fietsen wordt veilig naar mate er meer fietsers aan het verkeer deelnemen. Het verkeer verloopt dan trager, er komen meer fietspaden, ze produceren 0% CO2, … Veilige fiets Je fiets moet wettelijk in orde zijn, vooral om er veilig mee op pad te kunnen. Schrijf hieronder bondig de wettelijke verplichtingen voor een gewone fiets (geen mountainbike of racefiets). De cijfertjes helpen je wel. Zoek ev. op http://www.bivv.be/, http://nl.wikipedia.org/wiki/Fiets of http://www.fietsersbond.be/

1: …………………………………………….. ………………………………………………… 2: ……………………………………………… ………………………………………………… 3a: ………………………………………….... 3b: ………………………………………….... 4a: ………………………………………….... 4b: ………………………………………….... 4c: …………………………………………....

Niet verplicht, maar soms nog belangrijker: • Onderhoud je fiets, of laat het doen. • Trek een fluohesje aan. • Fiets defensief. Dode hoek Schets hoe een dodehoeksongeval meestal gebeurt. Informeer ev. op het internet.

60


Fietsonderhoud Een regelmatige controle en onderhoud van je fiets zijn nodig voor je veiligheid, maar je zal ook gemakkelijker bollen en je fiets gaat zonder herstelkosten ook langer mee. Zet bij de cijfertjes de belangrijkste aandachtspunten.

1: …………………...…………………………….. …………………………..………………………… 2: ………………………….……………………… ……………………………..……………………… 3: ………………………….....………………….... ……..…………………………………………….... 4a: ……………………...……………………….... 4b: …………………………………………....

Nog enkele tips: • Controleer ook of alle moeren en schroefjes nog vast zitten. • Voel of alle spaken ongeveer even hard gespannen zijn. • Kijk of je banden nog voldoende profieldikte hebben. • Laat je fiets herstellen als je het niet zelf kan. Volgende klussen kan je zelf (leren): • Lekke band herstellen. • Nieuwe banden opleggen. • Zadelhoogte instellen, zadel naar voor of achter schuiven, helling aanpassen (normaal: horizontaal). • Remblokjes vervangen. • Fietslampjes of batterij vervangen. • Pedalen vervangen. Moeilijker, meestal het werk voor een vakman of “handige harry”: • Stuurhoogte veranderen. • Versnellingen regelen. • Spaken vervangen, aanspannen en slag uit wiel halen. Het “Handboek fietstechniek” van Rob van der Plas is zowat de bijbel voor de fietshersteller. Fietsherstelling Zoek zelf enkele sites waar je leert een fiets te herstellen

………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… 61


4. Wonen in de toekomst A. Living Tomorrow In de buurt van Vilvoorde opende Living Tomorrow in 1995 haar eerste 'Huis van de Toekomst'. Om de 5 jaar wordt het project volledig vernieuwd, m.a.w., er wordt een nieuw huis gebouwd. Het derde exemplaar is in februari 2007 geopend. Ook in Amsterdam staat een exemplaartje (zie foto). Living Tomorrow wil de kwaliteit van wonen en werken in de nabije toekomst verbeteren. Bezoekers kunnen er kennis maken met nieuwe producten en diensten waarvan 80 % klaar is voor de markt. De overige 20 % moet nog verder ontwikkeld worden. Vanaf de 2e uitgave werd aan “huis” ook “kantoor” van de toekomst. Innovaties Zoek op internet enkele waardevolle innovaties in Living Tomorrow 3. http://www.livingtomorrow.be/LT3/

B. Ecologisch verantwoord wonen 1. Het passiefhuis Passiefhuizen worden zodanig goed geïsoleerd dat ze nauwelijks verwarming nodig hebben. Het energieverbruik is wel 10 maal kleiner dan bij een gewone woning. Meestal wordt houtskeletbouw gebruikt i.p.v. metselwerk zodat de muren met de dikke laag isolatie niet extreem dik lijken. Verder is niet zo onmiddellijk een verschil zichtbaar met gewone huizen. Kenmerken: •

• • • • • •

Zeer goede thermische isolatie: vb. isolatie in de muren, onder het dak en in de vloer van 20 tot 40 cm, 3-voudige beglazing of gelijkwaardig. Geen koudebruggen. Luchtdicht gebouw: geen kieren, geen open sleutelgaten, … Een ventilatiesysteem met warmteterugwinning: de warmte wordt aan de vervuilde lucht onttrokken en stroomt met de verse lucht opnieuw naar binnen. Geen traditioneel verwarmingssysteem (cv, kachel, …) ev. wel een extra opwarming van de verste lucht. Maximaal wordt op 2000 W gerekend, ongeveer het vermogen van een strijkijzer. Gebruik van passieve energie: zonne- en bodemwarmte. Efficiënte apparaten met een laag energieverbruik.

Voordelen: • • •

62

Zeer comfortabel binnenklimaat, zowel tijdens een strenge winter als een hete zomer. Beperkt energiefactuur. Beperkte milieu-invloed.


Nadelen: • • •

Hogere bouwkost: geschat op € 8500 voor een woning van 120 m2. Op dit ogenblik wordt verondersteld dit bedrag op ongeveer 10 jaar terug te winnen. In Europa zijn op dit ogenblik ongeveer 5000 passiefhuizen gebouwd. De ervaring van sommige architecten en uitvoerders is nog onvoldoende. Je moet dus echt specialisten vinden. Alleen voor nieuwbouw aangewezen. Bij renovatie zijn de kosten bijzonder hoog.

Info: http://www.passiefhuisplatform.be/

2. Laag energiehuis Met het gedeeltelijk invoeren van de principes voor een passiefhuis kan je ook heel wat energie besparen. Een voorbeeld: bij de renovatie van een rijhuis volgens het laag energieprincipe gaat de aandacht vooral naar: • Extra isolatie • Beglazing en buitenschrijnwerk • Efficiënte apparaten Met een extra investering van €3000 voor een woning van 120 m2 kan de energiefactuur meer dan gehalveerd worden.

3. Bio-ecologisch wonen De 2 belangrijkste redenen om bio-ecologisch te bouwen zijn: • •

Gezondheid Milieu

Wetenschappelijke rapporten tonen aan dat we ongeveer 70 % van de tijd in onze eigen woning doorbrengen. In steden is de vervuiling binnenhuis vaak groter dan er buiten. Schimmels, huisstofmijten en chemische elementen, afkomstig van bouwmaterialen en meubilering kunnen de oorzaak zijn. Vandaar de idee te kiezen voor minder schadelijk (biologisch verantwoord) materiaal. Om de milieubelasting van de bouw te verminderen, streeft “bio-ecologisch bouwen” naar: • Een correcte ruimtelijke ordening • Gebruik van onuitputtelijke energiebronnen • Ecologich verantwoorde materialen • Doordacht gebruik van water (regenwater, waterzuivering, …) Info: http://www.vibe.be/ Een bijzonder voorbeeld van bio-ecologische bebouwing is het strobalenhuis. Info: http://www.strobouw.be/

4. FSC-hout Omdat op aarde steeds meer bossen gekapt worden voor constructiehout, is de Forest Stewardship Council, vrij vertaald “Raad voor Goed Bosbeheer” opgericht. Als je hout koopt met een FSC-label, dan weet je dat de houtkap gebeurde zonder ernstige verstoring van het milieu. Bossen worden immers terug aangeplant. De houtkap gebeurt ook met respect voor de plaatselijke bevolking en de arbeiders krijgen een correct salaris.

Nog meer informatie voor verantwoord wonen: Milieuadvieswinkel: http://www.milieuadvieswinkel.be/ Studiegroep Dialoog: http://www.dialoog.be/ Bond Beter Leefmilieu: http://www.bblv.be/ Ecologische bouwmaterialen: http://www.ecobouw.be/ 63


X-tra

Realisatie: Servethouder

Deze realisatie kan je gedeeltelijk zelf ontwerpen. Materialen: - Bodemplank in MDF, 18 dik, breedte en lengte in afspraak. - Staafjes in beuken rondhout van 10 mm - Latjes in dennehout: 12 mm dik, 27 mm breed en 18 dik, 27 breed. - Houtlijm - 4 vilten stootkussentjes Gereedschap en machines: - Kolom- of handboormachine met houtboor van 10 en 12 mm, afstandhouder. - Handzaag - Houtrasp en schuurpapier Techniek: correct zagen

Trek met potlood een lijn waar je wil zagen. Eigenlijk zaag je eerder langs de buitenkant van de lijn. De zaagsnede is ong. 2 mm dik.

Bevestig je plank met 1 of 2 lijmklemmen zodat ze stevig vastzit. Gebruik een plankje om beschadiging te voorkomen.

Neem de zaag in je ene hand terwijl je met de andere hand op het plankje steunt. Plaats je handzaag precies op de lijn tegen je duim om beginnen te zagen.

Beweeg de hele zaag regelmatig in een hoek van ong. 45° tegenover het plankje. Hou op het einde je plankje goed vast zodat het niet kan afbreken.

Schets hieronder je ontwerp. Bespreek met je leerkracht de afwerking.

64


Naam: ………………….

Klas: …………………..

65


Naam: ………………….

66

Klas: …………………..


Technologische opvoeding 2 e jaar. Dossier 4. TO thuis. H.-Drievuldigheidscollege, Leuven

Recommend Documents