Taoïsme is zeer moeilijk uit te leggen. Het is ontstaan in China, waar men, in tegenstelling tot de westerse wereld, niet zo houdt aan definities

Chen Family Taijiquan Real Power of Taijiquan http://www.chenstyle.be

Taoisme

Taoïsme is zeer moeilijk uit te leggen. Het is ontstaan in China, waar men, in tegenstelling tot de westerse wereld, niet zo houdt aan definities.

Het Taoisme kan je niet beschouwen als een filosofie in de westerse zin, maar eerder als een levenswijze of kunst. Het gaat dus hoofdzakelijk over de praktijk van het leven, niet over de denkwijze zelf. De betekenis van Tao is zoals gezegd moeilijk in woorden te vatten. Tao is iets dat je moet voelen en in je opnemen. Je kan Tao zeker niet bestempelen als een denkend wezen zoals een god dat wel is. In het Taoïsme betekent Tao dus eerder “de weg naar”. Tao is universeel, het is de weg van de natuur. Het is de oorsprong en het allesomvattende, altijd veranderend en voortdurend in evenwicht. Alles evolueert met het Tao maar Tao doet niets gebeuren. Tao is een gegeven , een mysterie. Alles doorloopt een vast patroon dat het niet zelf gekozen heeft en niet zelf kan wijzigen. De weg is vast te stellen maar niet te verklaren.

De Meesters van de Tao spreken elkaar nog altijd aan met termen zoals menselijk lichaam, kosmisch lichaam, maatschappelijk lichaam. Dit benadrukt de eenheid van lichaam en geest die in de Tao zo belangrijk is. Deze Meesters van de Tao, zijn nu vrijwel geheel verdwenen. Onze kennis van de

1 / 11


Tao is dus ook zeer onvolledig en verschillende tradities zullen voor ons dan ook nooit toegankelijk worden. Een verklaring daarvoor is dat men nooit veel moeite heeft gedaan de levende religie van China te begrijpen. China heeft namelijk in haar geschiedenis kennis gemaakt met alle vormen van religie, van Islam tot Hindoeïsme. Deze invloeden van buitenaf nemen in studies van geleerden vaak een belangrijker plaats in dan de eigenlijke religie, die alle andere heeft overleefd, het Taoïsme. Om echter de andere religies in China goed te begrijpen zou men ook het Taoïsme moeten kennen, daar het altijd een sterke invloed heeft gehad. Een van de bekendste voorbeelden is het Zenboeddhisme een versmelting van Tao en boeddhisme, die nu zeer gehypet wordt, denken we bijvoorbeeld aan beroemde mensen als Madonna en Live. Dit gebrek aan belangstelling is niet te wijten aan de Chinezen zelf. Voor de vervolgingen van deze eeuw, was ze levend en algemeen toegankelijk. Wij kunnen de Chinese religie echter niet begrijpen. Om te beginnen is ‘religie’ in China heel wat anders dan hier. De religieuze praktijken kennen geen naam in China in het dagelijks leven, daar religie er nooit gescheiden werd van het maatschappelijke leven. In parken in bijvoorbeeld Peking, kan je dagelijks mensen aan lichaamsbeweging zien doen, om de Qi, waarover straks meer, te vergroten en te voelen. Men ziet dit niet als een religieuze rite, maar gewoon als een ontspanning en verdieping. Al sedert meer dan tweeduizend jaar leeft het volk in gemeenschappen rond de plaatselijke heiligdommen, organiseert het feesten volgens de liturgische structuren van het Taoïsme, zonder eigenlijk bewust deze religie te belijden. Het Taoïsme heeft nooit zoiets als leidende instanties gekend, zoals bijvoorbeeld de hiërarchische structuur in de Kerk onder leiding van de paus. Het kent ook geen dogma’s of leerstellingen, zoals de Bijbel. Tijdens zijn lange geschiedenis heeft het dan ook nooit conflicten gekend of grote rivaliteit tussen verschillende stromingen. Niets staat dan ook verder af van de geest van het Taoïsme dan schisma’s en partijen en dergelijke. Het menselijk lichaam kent binnen het Taoïsme een voorrang op maatschappelijke en culturele systemen. Dit is te verklaren door het overwicht van het innerlijke op het uiterlijke.

Wat is nu die Tao?

2 / 11


Zoals reeds gezegd is dit ondefinieerbaar. Het begrip kan ook tot in oneindige aspecten worden benaderd De Tao is onnoembaar, ongrijpbaar en toch in alles aanwezig. De eerste betekenis van Tao is weg. Het spontane proces dat de natuurlijke cyclus van het heelal bepaalt. In dit proces vindt de wereld zijn eenheid terug. Hier moeten we echter oppassen. Tao kan één maken, maar is niet het Ene. Hij schept het ene, maar kan deze vervolgens ook versnipperen. De Tao-Te-Tjing, het grote boek van Lao – Tse, een van de oudste en grootste meesters van de Tao, vertelt hierover:

“De

Tao bracht het ene voort, Het Ene de Twee, De Twee brachten de Drie voort En de Drie de Tienduizend dingen.”

Het Ene werd voortgebracht door de Tao. Tao is dus niet zoiets als een God. Deze term is te bekrompen. Tao staat voor iets bovenzinnelijk, niet voor een opperwezen. Het zou niet langer bovenzinnelijk zijn, mocht het benoemd kunnen worden. Taoïsme is dus een niet-theïstische religie. Verwar dit niet met atheïsme, want deze mensen geloven niet in een God, en doen al evenzeer hun best dit aan te tonen zoals gelovigen zijn bestaan. In het volkse Taoïsme kent men wel afgoden, maar dit staat ver van het mystieke Taoïsme. De afgoden zijn vooral afschrikkers, zoals de duivel. De Twee vertegenwoordigen Yin en Yang, de twee grote kosmische krachten die de wereld van verschijnselen regeren. Deze twee ontstonden uit de chaos. Ze belichamen het vrouwelijke en het mannelijke, wit en zwart, positief en negatief. De wereld wordt draaiende gehouden door de voortdurende wisselwerking tussen die twee. Hieruit ontstaat de levensenergie, de Qi. Rond deze Qi draait de huidige Chinese geneeskunde helemaal. Vele Taoïstische teksten vermelden dan ook die Qi. Meestal betekent dit concept adem, zoals het Latijnse anima, maar het kan ook oer energie betekenen. Dit is de energie die door het heelal en het lichaam stroomt en men moet die leren beheersen. Acupunctuur werkt volgens dit principe. Men gelooft dat er verscheidene ‘meridianen’ door het lichaam lopen waardoor die Qi loopt. Door

3 / 11


op plaatsen op die meridianen naalden te prikken kan men de Qi opwekken waar ze verloren gaat en ze proberen te herstellen. Men probeert het verstoorde evenwicht tussen yin en yang in het lichaam te herstellen. Gezien die banen doorheen het hele lichaam lopen, zouden rugklachten bijvoorbeeld hersteld kunnen worden door in de voet te prikken. Het menselijk lichaam is dus ook een energiesysteem, dat bestaat uit verschillende Qi-stromen (levensenergie). De Qistromen in het lichaam zijn te vergelijken met deze over het landschap en zijn even onderhevig aan veranderingen (zoals weersveranderingen). Tjing is gebundelde energie waaronder ook in vloeibare vorm , de seksuele vloeistoffen (de ‘levenscheppende’ vloeistoffen ). Tjing verwijst ook naar de psychische of emotionele seksuele energie (zoals de seksuele aantrekkingkracht). Qi in verfijnde vorm is ijle lucht of adem. En in nog verfijnderde vorm wordt het shen, geest of bewustzijn. In het symbool van yin en yang zien we het zwarte en het witte puntje in respectievelijk het witte en zwarte gedeelte. Dit impliceert dat niets bestaan kan zonder iets van zijn tegendeel in zich te hebben. Moest elk geheel op zich bestaan, zouden we niet tot de dualiteit komen die yin en yang impliceert. De twee zouden tegenover mekaar komen te staan en zo zou ook Qi nooit kunnen bestaan. Officieel stelt Yang het hemelse, lichte, warme, mannelijke element voor en yin het aardse, donkere, koude, vrouwelijke. Deze zijn natuurlijk relatief, de zaken die men met yin of yang associeert kunnen naargelang de denkwijze erover of door een bepaald aspect van plaats verwisselen. bv. water: “In de wereld is er niets zachter dan water. En toch overtreft niets het bij het overwinnen van het harde” (Lao-Tse, Tao Te Tjing). Of bijvoorbeeld dat leed je sterker maakt, dat er aan pijn toch een positieve kant zit en hoe er iets moois kan uit groeien. Het zijn tegengestelde, aanvullende en niet-duellerende krachten die elkaars essentie bezitten en harmonieus in elkaar overvloeien. Het beste voorbeeld hiervan is een relatie tussen man en vrouw. De man heeft altijd een vrouwelijke en de vrouw een mannelijke kant. De Drie stellen dan uiteindelijk de driehoek Hemel – Aarde – Centrum voor. Hemel staat voor de geest, aarde voor het materiële, het lichaam en centrum voor de vereniging tussen die twee. Een van de belangrijkste werken binnen het taoïsme is de Tao-Te-Tjing. Tjing staat voor lied, Tao kennen we reeds en Te wordt gewoonlijk vertaald door ‘hoge deugd’. Te is zeer belangrijk binnen het volks Taoïsme, het is het openbaar gemaakte Tao. Wanneer we het chinees teken voor Te ontleden, zien we er drie onderdelen

4 / 11


in, zijnde hart, voet en waar. Het is dus te vertalen als de ware weg van het hart. Het klinkt allemaal heel moralistisch, maar wordt algemeen als vanzelfsprekend beschouwd.

In het Taoïstische denken is de onderlinge verbondenheid tussen geest, lichaam en omgeving zeer groot. Hieruit ontwikkelden zich in de Chinese traditie vele medische technieken (zoals accupunctuur ) en psychofysieke disciplines. Zoals de in het Westen populaire oefeningen voor lichamelijke harmonie en beheersing uit het Taijiquan. Taijiquan maakt gebruik van gebundelde energie of ching om aanvallen af te weren door zich te laten drijven op de kracht van de aarde en de Qi van de hemelen.

De natuur is de basis waarin alles in verbinding staat met elkaar en dus de mens plaatst in verbondenheid met alles. Daarom is er in de Oosterse wereld een stevigere band tussen de verschillende generaties, ligt er de nadruk eerder op de emoties, is er een diepgeworteld respect voor de natuur. De Chinezen bekijken de natuur om verwantschappen (de eenheid) te ontdekken niet om die te analyseren die meer de Westerse manier is. Vanuit deze visies stammen de traditionele werkwijzen bij het genezen van ziekten of kwalen, zoals het gebruik van geneeskrachtige kruiden.

In het Taoïsme is er een cyclische tijdsopvatting (eeuwige terugkeer). Daarom leggen de Chinezen ook geen nulpunt vast in hun tijdrekening maar gaan ze de tijd indelen volgens de verschillende dynastieën (bv. het 3de jaar van de Tangdynastie), die ook tijden van bloei en van verval kenden (Tao-ritme). De Chinezen geloofden dat het continuüm ruimte-tijd een noodzakelijk verband was. De tijd is dus geen lineaire maatstaf maar iets dat zich in alles manifesteert. De Chinese kalender is heel sterk afgestemd op de bewegingen van de hemellichamen: de zon, de maan, de sterren,… . De overeenkomsten, aan tijd en ruimte van alle aspecten van de Chinese tijdrekening heeft een veel sterkere samenhang en realiteit dan de westerse tijdrekening.

De filosofie van het taoïsme leert ons hoe je volgens de Tao moet leven Tao staat

5 / 11


in verbinding met het Te, de kracht om Tao in alles te verwezenlijken. De grootste deugd is het wu-wei. Wie naar kennis streeft leert dagelijks bij wie naar Tao streeft leert dagelijks af

Lao -Tse

In een taoïstische levenswijze is het intuïtieve of instinctieve heel belangrijk dus het afleren bij het streven naar Tao is teruggaan naar je eigen zijn, door de natuurlijke weg niet tegen te werken. Wie naar kennis streeft probeert naar die kennis te leven en alles te verklaren, te analyseren en te manipuleren. De grote geest omvat de kleine geest ontleedt. Het grote woord is verlichtend het kleine woord is praatziek Zhuang-Tse

In de Chinese kunst wordt de Chinese blik op het leven onthuld. De veranderende tegenstellingen, het patroon en de totaliteit van de natuurlijke wereld wordt uitgebeeld. De natuur is dus het belangrijkste onderwerp. In tekeningen en schilderijen worden vloeiende, grillige en spontane lijnen gebruikt en alles lijkt in verband te staan en in elkaar te overvloeien. Hun schrijftaal is een kunstvorm op zich die aansluit bij het Tao. Het is opgebouwd uit karakters die veel ruimte laat voor interpretatie en dus de zuivere beredenering achterwege laat. Het vertalen van klassieke Chinese teksten is dus geen gemakkelijke taak waardoor er vaak erg verschillende vertaalde versies ontstaan. Muziek heeft het sterke vermogen om gevoelens, stemmingen op te roepen. Het is een kunstvorm waarbij je een gevoel krijgt van geestelijke stimulatie en verbondenheid. De Oosterse muziek beeldt dan ook vaak de band met de natuur (met z’n Qi-stromen) uit. Het onder muziek brengen van de spirituele ervaring is

6 / 11


er een belangrijk onderdeel in ceremonies en als hulpmiddel bij meditatie .Er wordt veel gebruik gemaakt van fluiten en snaarinstrumenten waarbij veelal die bepaalde akkoorden domineren waardoor het z’n typische Oosterse klanken krijgt. Poëzie is een uitdrukkingsvorm die de functie heeft om gedachten en emoties in een harmonieuze tekst om te zetten waar er een welbepaalde sfeer vanuit gaat. Via o.a. symboliek, spontaniteit, rijm om samenhang te verkrijgen en de geschikte (gevoelsgeladen) woordenkeus verkrijg je een dynamisch, evenwichtig geheel . Om die redens is poëzie de taal van de Taoïst, veel grote Chinese filosofen penden hun gedachten neer aan de hand van de dichtvorm. De kunst bleef en blijft ook in het Westen een wezenlijke rol spelen in de vereniging van mensheid en natuur, van lichaam en ziel. De boodschap van intuïtie en het spontaniteit, die de basis van het taoïstische denken is, geraakt niet verloren. Dus is het belangrijk dat men deelneemt aan een kunstzinnige uitingsvorm. FILOSOFISCH , MYSTIEK TAOISME Het Taoïsme gaat terug tot ongeveer 600 v.C. met de geschriften van Lao Tse (604 v.Chr. - 507 v.Chr.) en Zhuang Tse

(ca. 369 v.Chr.-286 v.Chr.). Het Tao Te Tjing (= het boek van weg en deugd) ,een boek dat door Lao-Tse geschreven werd, was en is zeer belangrijk. Het handelde vooral over de noden van de maatschappij, het richtte zich o.a. tot de toenmalige heerser, van wie hij wilde dat hij zo weinig mogelijk ingreep in het leven van de mensen (wu-wei leidt tot het verwerpen van reglementen en gezag omdat die de natuurlijke weg beïnvloeden). Later werd dit voor Taoïsten een “heilig” boek, en wordt het gelezen als een mystiek, duister en diepzinnig werk dat zich tot individuen richt.

7 / 11


ereld hebben Volgens de legende zou Lao Tse zich rijdend op een buffel uit de w teruggetrokken om de Tao te vinden. De wachter van de westelijke pas verzocht hem om zijn gedachten op te schrijven voor hij door mocht. Later overhandigde Lao Tse hem het geschrift dat het heilige boek zou worden van de Taoïsten, de Tao-Te-Tjing .

Een ander werk van in ongeveer dezelfde periode en geschreven door

Zhuang

g en de Tse, waarin het nastreven van persoonlijk geluk, de psychische bevrijdin was werk mystieke beleving van de harmonie belangrijke elementenLao waren. Het Tse en de andere een mijlpaal in het evolueren van het filosofisch Taoïsme. taoïstische mystici streefden naar de hereniging met Tao, dit werd bevorderd door seksuele en hygiënische praktijken.(in de volksreligie werd dit zeer belangrijk).

Confucius (551-479 vc) was ook een belangrijke figuur in de ontwikkeling van de

8 / 11


religies in China. Hij was een filosoof, een politiek figuur en een leraar. De leer van Confucius bestond voor het grootste deel uit ethiek met als hoofdgedachte: doe anderen niet aan wat jij zelf niet zou willen aangedaan worden. Het omvatte ook de grootste deugden zoals liefde, rechtvaardigheid en eerbied. Dit gaat wel in tegen het wu-wei-principe van het taoïsme maar toch werden veel andere elementen uit het taoïsme overgenomen (er waren geen duidelijke grenzen tussen de verschillende religies).

DIDACTISCH & RELIGIEUS TAOISME Chinezen zijn praktische mensen. Ook zijn Chinezen weinig nieuwsgierig voor het bovennatuurlijke. Religieuze vraagstukken worden vooral praktijkgericht behandeld. Dus het gaat hen meer om een zinvolle vormgeving van het aardse leven. Alleen zo is de omvorming van de Tao-leer tot zeer nuttige, dichtbij het leven staande en het leven dienende praktijken te begrijpen. In tegenstelling tot het Westen hebben de Chinezen hun religie kunnen integreren in het dagelijkse leven. Voortbouwend op de inzichten van de taoïstische meesters werden methodieken ontwikkeld voor een groot aantal onderdelen van het leven, vooral op het gebied van bevordering van de gezondheid: ademtechnieken, bewegingskunsten(Taijiquan), voeding en vooral ook seksuele methodieken. Daarop voortbouwend ontstonden er ook sektes waarin het bindend element het geloof in de mogelijkheid tot lichamelijke en geestelijke onsterfelijkheid was. Sommige sektes geloofden echter niet in lichamelijke onsterfelijkheid maar wel in een soort hemel (het Taoïstische paradijs). Via fysieke en psychische (meditatie, geestelijke concentratie) discipline, waarvan de methoden verschilden van sekte

9 / 11


tot sekte. Er waren ook naargelang de sekte verschillende rituelen, feesten en symbolieken. Velen combineerden de lichamelijke en psychische oefeningen met overmatig drugsgebruik en vele soorten elixirs, de alchemie speelde hierin d

e belangrijkste rol. Dit waren ook middelen om met de ontelbare goden en geesten in contact te komen, waarmee de oude volksgoden weer geïntegreerd werden. Deze werden uitgebeeld in talrijke afbeeldingen en taoïstische teksten. Er eerd en bvb. ook de acht onsterfelijken, mythische figuren die werden geassoci war met de acht trigrammen. Omdat het yin yang-ritme niet erg geschikt is om alle dingen te beschrijven hebben ze

onderscheid gemaakt door yin (volle lijn) en yang (gebroken lijn) te combineren. Eerst in 4 diagrammen dan in de 8 trigrammen en de I-Tjing in 64 hexagrammen. Hierbij werd aan elke combinatie bepaalde eigenschappen toegekend i.v.m leven, natuur,… Deze werkwijze heeft mettertijd de hele Chinese beschaving behekst. Voorbeelden hiervan zijn toekomstvoorspelling (door toevallige samenstelling van een bepaald hexagram) en astrologie. Dit was niet analoog met de Taoïstische principes van verbondenheid en wu-wei , maar het is iets waarbij pasklare

10 / 11


“antwoorden” voorhanden zijn, de mens is trouwens altijd geneigd om de gemakkelijke weg te nemen en de weg van de ervaring voor te willen zijn, wat dan in dit aspect eigenlijk toch weer strookt met het niet-ingrijpend handelen. VOLKSGODSDIENST Deze godsdienst met al haar riten, symbolen en oefeningen had een taoïstische stempel. Het vertoont veel gelijkenissen met het lamaïsme ( Tibetaans boeddhisme ) en zelfs met het katholicisme (het bevatte o.a. een soort biecht, dodenmissen en dank en zoenoffers.Ze richtten ook tempels op waarin de ceremonies worden gehouden met als belangrijk element het voorlezen van taoïstische teksten. De Tao priesters waren opvolgers van de sjamanen (=een soort van toverpriester) uit de oude godsdiensten van Noord-Azië. Zoals ook in vele andere volksgodsdiensten heeft zich in de Chinese variant veel bijgeloof genesteld. Daarbij hebben de Chinezen via hun nuttigheidsstandpunt “geloof” en bijgeloof op hun waarde beoordeeld. Daarmee hielden de priesters dan weer rekening, die aan het volk voor alle denkbare noden pasklare recepten aanboden.

11 / 11 Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)

Taoïsme is zeer moeilijk uit te leggen. Het is ontstaan in China, waar men, in tegenstelling tot de westerse wereld, niet zo houdt aan definities

Recommend Documents