Tandheelkunde
Knaagdieren en konijnen
Inhoud
Verschil knaagdieren en konijnen Anatomie van het gebit Symptomen Afwijkingen Oorzaken afwijkingen Behandeling gebitsproblemen - tanden Behandeling gebitsproblemen - kiezen Instructies eigenaar
Verschil knaagdieren en konijnen
Verschil knaagdieren en konijnen
Orde der rodentia – knaagdieren cavia, chinchilla, degoe, eekhoorn, muis, hamster, prairiehondje, rat, gerbil etc.
Orde der lagomorpha – haasachtigen hazen en konijnen
Verschil knaagdieren en konijnen
Haasachtigen hebben een ander gebit dan knaagdieren De gebitsproblemen zijn wel vergelijkbaar Problemen vaak door levenslang doorgroeien tanden en kiezen Bij onvoldoende afslijting snijtanden en kiezen te lang zorgt voor problemen
Anatomie van het gebit
Tandformules
Tandformule van knaagdieren 20 gebitselementen
Tandformule haasachtigen 28 gebitselementen
3 verschillen in gebit - snijtanden
Knaagdier bovenkaak 2 onderkaak 2 Haasachtigen bovenkaak 4 (2 stifttanden) onderkaak 2
Stand snijtanden
Knaagdieren snijtanden staan beitelvormig op elkaar Haasachtigen snijtanden staan loodrecht op elkaar
Vorm snijtanden
Knaagdieren
Smal en vrij spits aan punt
Haasachtigen
Breed en plat aan onderzijde
Gezond gebit
knaagdier
haasachtige
Symptomen
Symptomen
Niet of slecht kunnen eten, wel interesse Proppen kauwen, voedsel komt als prop de bek weer uit Speekselen, vacht rond bek nat en plakkerig Weigeren van voedsel, eerst hard en daarna ook zacht voedsel
Vermageren door lage voedselopname Slechte conditie en slechte vacht Maagdarmstoornissen zoals diarree of juist obstipatie Stil in elkaar gedoken zitten door pijn Oog- en neusuitvloeiing Zwellingen aan de kop door abcessen
Afwijkingen
Olifantstanden
Snijtanden boven- en onderkaak raken elkaar niet malocclusie tanden slijten niet af Vaak erfelijk
Haken op de kiezen
Kiezen slijten niet goed op elkaar af Scherpe punten (haken) ontstaan op kiezen Steken in de tong of de wang pijnlijk! Speekselen door irritatie haak op slijmvlies van tong/wang natte kin en/of kale plekken
Haken op de kiezen
Brugvorming kiezen
Door eerste kiezen wordt brug gevormd, tong kan eronder vast zitten
Oorzaken afwijkingen
Oorzaken - voedingsfouten
Onvoldoende kauwmateriaal, verkeerde voeding (altijd onbeperkt hooi voeren) Te weinig calcium Te weinig vitamine C (cavia’s)
Erfelijke oorzaken - onderbeet
Bij konijnen Bovenkaak is te kort Snijtanden slijten niet Behandeling: tanden trekken
Erfelijke oorzaken – scheve kaakstand
Kaken staan scheef ten opzichte van elkaar Snijtanden slijten niet Behandeling: tanden trekken
Oorzaken - trauma
Verkeerd of niet teruggroeien van de tand na trauma Tegenoverliggende snijtand slijt niet af en zal door blijven groeien Fracturen (breuk) van de kaak waardoor de positie van de snijtanden veranderd is
Behandeling gebitsproblemen
Tanden
Tanden knippen
Knippen snijtanden met tandenkniptang De goedkoopste behandeling Dier hoeft niet onder narcose Na 2 tot 8 weken herhalen
Nadelen tanden knippen
Pijnlijk voor dier Risico splijten tanden in de lengterichting Scherpe randen door knippen, kunnen tong en lip beschadigen Tijdelijke oplossing, onderliggende oorzaak wordt niet bestreden De kracht die uitgeoefend wordt tijdens het knippen is zo groot dat het diepe tandweefsel waaruit de tand groeit beschadigd kan raken wat gevolgen heeft voor de tandgroei
Tanden slijpen
Diervriendelijker Wordt weinig druk uitgeoefend Voorkomt splijten Stand snijtanden kan gecorrigeerd worden zodat ze op natuurlijke wijze op elkaar af kunnen slijten
Tanden trekken
Tanden groeien niet meer aan Als door slijpen geen normale stand kan worden gerealiseerd Kunnen nog wel goed voedsel opnemen Permanente oplossing
Behandeling gebitsproblemen
Kiezen
Behandeling onder narcose
Behandeling van kiesproblemen en trekken snijtanden onder narcose Haken verwijderen en kiezen trekken wordt gedaan door dierenarts
Instrumentarium
Onderzoekslamp (beter zicht) Otoscoop met trechter: inspectie kiezen Mondsperderset Tandenkniptang Rasp
wangspreider
kaakspreider
Dremel: tanden en kiezen inkorten en glad slijpen Boor: tanden en kiezen inkorten
Pean: haken van kiezen af ‘knippen’ en losse stukjes kies uit bek pakken Oorpincet: met watten of gaastampon omheen bloed uit bek verwijderen Gaas- en dentale tampons: bloed, voedselresten en haren verwijderen
Anaesthesie
Algemeen onderzoek Toedienen pijnstiller en antibiotica Toedienen injectieanaesthesie of inhalatieanaesthesie. Injectie: kapje niet in de weg, wel risicovoller Op warmtematje tijdens narcose.
Behandeling – vasthouden dier
Kop van achter af over de schedel heen vast pakken Kop zo houden dat dierenarts goed in bek kan kijken Laat licht goed in bek schijnen
Behandeling
Inspectie van de bek onder narcose - in rust beter onderzoek mogelijk - smalle mondholte en ‘druk’ dier Bijwerken tanden en kiezen - afhankelijk van gevonden afwijkingen - eventueel kiezen trekken voor permanente oplossing
Post-operatieve zorg
Maak dier schoon rond bek Observeer goed tijdens recovery (warmte!) Antibiotica en pijnstilling klaarleggen om mee te geven naar huis
Instructies eigenaar
Instructies eigenaar
Dier moet snel weer gaan eten en drinken, ivm stil liggen maag en darmen Eventueel dwangvoer mee (bijv recovery) of groenvoer aanbieden Dier warm houden, niet naar buiten
Wanneer moet eigenaar contact opnemen?
Als dier langer dan 12 uur niet zelf wil eten Als dier lusteloos is Als dier ondertemperatuur heeft konijn lager dan 38 °C, cavia lager dan 37,4 °C. Als eigenaar iets niet vertrouwt
