Taalzwakke studenten? Stimuleer taalontwikkeling óók in de vaklessen Ellis Eerdmans CINOP
Juni 2012
Programma • • • • • •
Welkom + intro Wat doe je in je lessen? Taalproblemen alleen bij dyslectische studenten? Hoe lastig is het eigenlijk? Taalactiverend vragen stellen Hardop denken
Dyslectisch of Taalzwak?
Taalontwikkeling bij taalzwakke studenten zou niet alleen plaats moeten vinden in de lessen Nederlands. Het is de verantwoordelijkheid van alle docenten om taalontwikkeling bij studenten te stimuleren.
Doelstelling • Hoe kunt u de leerstof voor taalzwakke studenten begrijpelijker te maken? • Hoe kunt u bij deze studenten de taalontwikkeling stimuleren? Doelstelling is om zowel docenten Nederlands als vakdocenten bewust te maken van de mogelijkheden om taalontwikkelend les te geven
Dyslecticus Hij bouwt zijn leger om tot regel En bommen worden bij hem bomen. In zijn dyslectische wereld Is vrede echt gekomen… Theo Herrman, 2000
Goed onderwijs Het fundament van de begeleiding is goed onderwijs voor alle studenten. Is dit niet voldoende voor de student met dyslexie, dan kunnen er ook andere maatregelen worden ingezet: • extra instructie • compenserende faciliteiten o bijvoorbeeld mondeling toetsen, gebruik van software of laptop
• dispenserende faciliteiten o bijvoorbeeld opdrachten laten vallen die niet noodzakelijk zijn om de kwalificatie te behalen
Wat doe je al?
SPEEDDATE!! Bevraag elkaar over wat je doet in je lessen om taalzwakke of dyslectische studenten te ondersteunen Zoek een partner met een andere kleur en een ander nummer 5 minuten uitwisselen Plenair inventariseren: Wat heb je gehoord dat je met de anderen wilt delen? 7
Wat zijn de problemen? 25% van de leerlingen verlaat het basisonderwijs met leesniveau AVI 6. AVI 9 is noodzakelijk. 24% van de leerlingen in vmbo basis/kader zijn niet in staat zelfstandig studieboeken te lezen. Ruim 50% van de mbo-leerlingen beschikt over onvoldoende taalvaardigheid Nederlands. Nederland telt 1,5 miljoen laaggeletterden.
2F op het vmbo: de cijfers
Resultaten instaptoets (willekeurig ROC) 100%
Instroomniveau Nederlands, totaal
90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Structuur
Stijl/spelling
Lager dan 2F.1
Woordkennis
2F.1 of hoger
Leesvaardigheid
Conclusies
• Vereiste niveau wordt zonder extra inspanning niet gehaald (46% onder niveau) • Leesvaardigheid en woordenschat schieten tekort • Zorg voor niveau 1 en 2
Hoe lastig is het eigenlijk? Het stuwmeer in de rivier de Bafing in Mali is bedoeld voor de opwekking van elektriciteit voor Mali en haar buurlanden. Ook kon met de aanleg van de dam de waterafvoer beter geregeld worden. Daarnaast was het de bedoeling ruim 3500 km² land te irrigeren. Stroomafwaarts vloeit de Bafing in de rivier de Senegal. Voor de aanleg van de dam trad de Bafing jaarlijks buiten haar oevers en bevloeide zo het omliggende gebied. Voor het arme Mali heeft de aanleg van de dam nog niet geleid tot grote economische ontwikkeling. Zo wordt er momenteel nog maar een kleine 1000 km2 geïrrigeerd. Uit: Examen Aardrijkskunde Vmbo-KB 2010
Juf, waar gaat de tekst over?
Hoeveel % van de woorden van een tekst moet je kunnen lezen om een tekst te kunnen begrijpen? Schrijf je antwoord op een kaartje
De Singaporetest
De Singaporetest
De Singaporetest 80% versie We moeten -, zei een - uit Singapore tegen me. We hebben geen - meer. Singapore is maar een klein - met een sterk groeiende bevolking . We met zo’n - dat we niet anders kunnen. - - ik een huis met een - aan beide - , het liefst er -. Voor de meeste mensen is dit nog steeds de wijze van wonen, maar dat is een niet meer te - geworden.
De Singaporetest 90% versie We moeten omhoog, zei een - uit Singapore tegen me. We hebben geen - meer. Singapore is maar een klein eiland met een sterk groeiende bevolking. We - met zo’n ruimtegebrek dat we niet anders kunnen. - - ik iedereen een huis met een tuin aan beide zijden, het liefst er -. Voor de - mensen is dit nog steeds de ideale manier van wonen, maar dat is een niet meer te - - geworden.
De Singaporetest 100% versie We moeten omhoog, zei een architect uit Singapore tegen me. We hebben geen ruimte meer. Singapore is maar een klein eiland met een sterk groeiende bevolking. We kampen met zo’n ruimtegebrek dat we niet anders kunnen. Net zoals ik wil iedereen een huis met een tuin aan beide zijden, het liefst er omheen. Voor de meeste mensen is dit nog steeds de ideale manier van wonen, maar dat is een niet meer te realiseren droom geworden.
Tips voor docenten • • • •
Goed onderwijs voor ALLE studenten Goede lesvoorbereiding Doel van de les duidelijk voor studenten Veel (smart) bordgebruik • inhoud/programma vd les • moeilijke woorden • Huiswerk • OPDRACHTEN OP PAPIER!!! • DUIDELIJKE INSTRUCTIE • Activerend vragen stellen. ……… en verder……
Wat kan beter? KIJKOPDRACHT Bekijk het filmpje en beantwoord de volgende vragen: o Op welke wijze kan deze docent meer rekening houden met taalzwakke en/of dyslectische studenten? o Wat kan hij doen om de taalontwikkeling van ALLE studenten te bevorderen?
Activerend en Taalontwikkelend Vragen stellen Hoe doe je dat?
• • • • •
Geen namen noemen van te voren Wachttijd aanhouden (WT1 & WT2) (80%) Antwoorden laten opschrijven Antwoorden doorspelen Zorgen voor veiligheid
Hardop denkend voordoen Filmpje http://kennisplatform.leoned.nl/2e_graads/goede_opleidingspraktijken/ goede_praktijk/3_hardop_voordoen_van_leesstrategie_n_bij_aardrijks kunde.htm
Hardop denk protocol Voordoen van de volgende strategieën: • • • • •
Voorspellen: Ik denk dat … Visuele voorstelling maken van de tekst: Ik stel me voor dat … Vergelijkingen maken: Dit lijkt op/dit doet me denken aan … Controleren van het eigen begrip: Ik snap dit niet, want … Repareren van het eigen begrip: Ik moet dit nog maar eens een keer lezen …/misschien moet ik eerst nog even doorlezen • Becommentariëren: Dit vind ik mooi want… • Verbinden met wat je al weet: Dit klopt wat hier staat, want … • Kritische vragen stellen over de tekst: Ik vraag me af waarom de schrijver …
Vraag jezelf steeds af: Denkt iedereen na?
Doet iedereen mee?
Wordt er effectief geleerd?
Troost Er is niets aan te doen: een mens wordt ouder en menigeen wordt langzaam kaal of grijs. Allengs brengt ouderdom gebreken. Hoewel: een enkeling wordt oud en … wijs. Theo Herrman, 2001
Suggesties en tips Voor inzicht en achtergrond over activerende didactiek:
Ebbens & Ettekhoven “Effectief leren” Voor meer informatie, tips en tools over taalontwikkelend lesgeven: http://kennisplatform.leoned.nl/ Gedichten van Theo Herrman: https://www.facebook.com/theoherrman#!/theoherrman
Ellis Eerdmans CINOP 06 10 23 20 25
[email protected]
