Systematisch de juiste portie

MAART 2010

179

Hydropneuma

Dé referentie voor aandrijf- en besturingstechniek

Systematisch de juiste portie

Charleroi X - P106 176 - 12,50 EUR

1ste trimester - 40e jaargang - Afgiftekantoor

Driemaandelijks tijdschrift van FIMOP en BELGITRANS -

Twee geïntegreerde CAN-interfaces maken het mogelijk maximaal 30 servoaandrijvingen van het ECS-gamma te sturen

6 - Innovatieve koffer dankzij eigen machineontwerp

10 - Tribo-elektrische lading in industriële hydraulische vloeistoffen en smeervloeistoffen

31 - Debat naar aanleiding van 40-jarig bestaan ons tijdschrift: over verleden, heden en toekomst

niEuw adREs vanaf 15/03/2010

REM-B vERhuist naaR hypERModERnE locatiE REM-B, de op één na grootste onderneming van België op het gebied van verkoop, reparatie en onderhoud van hydraulische groepen, cilinders, pompen, motoren en onderdelen, verhuist naar een nieuw gebouw, niet ver van de vorige locatie en vlak bij de belangrijke verbindingsweg Antwerpen-Turnhout. BEERSE MALLE

TURNHOUT

• een minimale ecologische voetafdruk door 540 zonnepanelen, een voortreffelijke EP-coëfficiënt en 100% opvang en recycling van olie

Rouwbergskens 5 2340 Beerse

ANTWERPEN

Het bedrijf investeert ruim 5 miljoen € om de klanten nog beter te bedienen door: • een betere service door een zeer functionele organisatie en efficiënter tijdsgebruik dankzij 3.500m2 ruimte en state-of-the-art installaties (nieuwe spuitcabine, testbank, rolbrug tot 16t…)

• tevreden klanten door het aangenaam werkklimaat, wat leidt tot gemotiveerde werknemers E34

EINDHOVEN

Exit 22

GIERLE

100 - Lezersdienst

• het korter op de bal communiceren dankzij een continue jobmonitoring en een beleid van lean in de administratie Klanten moeten continu kunnen rekenen op REM-B, want hun eigen resultaten hangen ervan af. In tijden van crisis moet alles altijd beter, goedkoper en sneller. Dit motto indachtig kiest REM-B voor een nieuwe thuis, waarin plaats is voor een efficiënte organisatie met gemotiveerde werknemers.

3

Nieuw adres vanaf 15 maart 2010 REM-B, Rouwbergskens 5, 2340 Beerse T 32 14 62 28 60 – F 32 14 62 28 69 – www.remb.be

Belgische beroepsvereniging voor industriële aandrijftechnieken (mechanisch, elektrisch, mechatronisch en hydro-dynamisch)

vzw FIMOP Tel: +32 (0)2 640 77 35 Fax: +32 (0)2 640 84 80 [email protected] www.fmop.be

vzw BELGITRANS Tel: +32 (0)2 640 84 32 [email protected] www.belgitrans.be

RAAD VAN BESTUUR C. BENOIT, Bürkert Contromatic R. DECLEER, Decleer, Gaelens & Part. M. DE WINTER, Service Hydro M. ROELANDTS, Pall Belgium J. VERSTRAETEN, Festo Belgium

RAAD VAN BESTUUR R. PATERNOSTER, AZ Hollink Belgium L. DE GROEF Esco,Transmiss. G. HEYVAERT, MGH 2002 P. BOURGUIGNON, Hansen Transmissions L. VAN HOYLANDT, Act in Time

TOEZICHTHOUDERS N. LEBOTTE, IMI Norgren M. VANDERPERREN, Parker Hannifin

TOEZICHTHOUDERS O. VAN HEER, WEG Europe

COMMISSIES Confederatie Toetredingen Gids Algemene voorwaarden CETOP Onderwijs - IHP Events & Beurzen Repertorium Tijdschrift Automation-HP Marketing Hydraulica Marketing Pneumatiek Marketing Afsluiters E-News - Webstek Beroepsethiek

COMMISSIES MARKETING BEURZEN MEDIA WEBSITE

LEDEN 2008 AF BELGIUM ASCO NUMATICS BENELUX ATLAS COPCO COMPRESSOREN BOGE COMPRESSOREN BOSCH REXROTH BREVINI BELGIO BURKERT CONTROMATIC CLIPPARD EUROPE CQS Technologies COMPAIR GEVEKE DECLEER-GAELENS & PARTNERS Doedijns International Doedijns Fluidap DONALDSON ULTRAFILTER ERIKS MOTION CONTROL Euregio Hydraulics FESTO BELGIUM FLUIDTECH Hansaflex HOGESCHOOL WEST VLAANDEREN (PIH) HYDAC HYDRAULIC ASSISTANCE HYDRAUMEC INTERNATIONAL HYDRAUVISION Hydro Tools INGERSOLL RAND BENELUX INTERNORMEN Benelux LEGRIS BELGIUM Manuli Fluiconnecto nv OLAER BENELUX PALL BELGIUM PARKER HANNIFIN PIRTEK BENELUX REM B SAUER DANFOSS SERVICE HYDRO SMC PNEUMATICS TESTO VAN DE CALSEYDE Van Heck Interpieces/Ipar VEMOFLEX Wisman Techniek

LEDEN 2008 ABB ACT IN TIME ATB AUTOMATION AVD BELGIUM AZ HOLLINK BELGIUM BEGE AANDRIJFTECHNIEK BRAMMER BREVINI BELGIO CALDIC TECHNIEK BELGIUM Eriks Motion Control ESCO TRANSMISSIONS GKN SERVICE BENELUX HABASIT BELGIUM HANSEN TRANSMISSIONS INT. L. TAS & CO MAXON MOTOR BENELUX MEA MGH 2002 Psi Control Mechatronics RENOLD CONTINENTAL REXNORD ROTERO BELGIUM Schaeffler Belgium SIEMENS SKF STROMAG TRANSMO VOITH TURBO WEG EUROPE

MAART 2010

BELGITRANS

Belgische Verenigingen van Fabricanten, Invoerders en Verdelers van Materiaal voor Industriële Hydraulica, Pneumatica, Automatisatie en aanverwante technieken. Lid van het Europese comité CETOP

179

FIMOP

Hydropneuma

Dé referentie voor aandrijf- en besturingstechniek

Omslagverhaal

COLOFON

26 - 27 - Systematisch de juiste portie

Inhoud

SECRETARIAAT Wielstraat 12 B - 2880 Bornem Tel Fimop: +32 (0)2 640 77 35 Tel Belgitrans: +32 (0)2 640 84 32 Fax: +32 (0)2 640 84 80 [email protected] www.hydropneuma.be

EXPERT GROUP DRIVES & CONTROLS

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER René Decleer, FIMOP p/a KHNB, Louisalaan 500, B 1050 Brussel

Persluchtmotor met inbouwhoogte van slechts 150 mm

REDACTIECOMITE René Decleer, Robert Paternoster en Roger Stas REALISATIE CxO Europe Wielstraat 12 - B -2880 Bornem PUBLICITEIT Dirk Vermant – gsm: +32 (0)477 270 787 e-mail: [email protected] Redactie Stijn Dom - tel: +32 (0)2 640 77 35 - e-mail: [email protected] DRUKKERIJ Artoos, Kampenhout Verspreiding 6.500 ex. NL + 4.500 ex FR Automation Magazine is een uitgave van de beroepsverenigingen Fimop en Belgitrans. De advertenties in Automation Magazine worden ter goedkeuring aan het redactiecomité voorgelegd. Alle advertenties die betrekking hebben op de technieken en de producten voor industriële automatisering komen in aanmerking voor publicatie. Alle artikels en berichten in de redactionele bijdragen van dit tijdschrift werden door de redactie geselecteerd. Zij verschijnen gratis en bevatten geen advertenties. De auteurs zijn verantwoordelijk voor hun teksten.

Innovatieve koffer dankzij eigen machineontwerp

6

TOEPASSING 9

Tribo-elektrische lading in industriële hydraulische vloeistoffen en smeervloeistoffen

10

Duwketting werkt als lineaire aandrijving

15

Krachtige olie/luchtkoelers, nieuw filteraanbod

17

Nieuw filteraanbod verhoogt systeembeschikbaarheid

17

Selecteer het juiste proportionele ventiel voor uw applicatie

23

Systematisch de juiste portie

26

REPORTAGE Promotiedag ‘duurzaam gebruik van perslucht’

18

De mijlpalen en uitdagingen binnen de sector

31

BEURZEN Factory & process automation 2010: innovatie, integratie en duurzame productie

21

Hannover Messe 2010 onder het motto ‘EfficiënterInnovatiever-Duurzamer’

27

Volgend nummer: juni 2010 AUTOMATION paraît aussi en français

ACTUALITEIT

38-41

Lid van de Unie van de uitgevers van de Periodieke Pers.

AGENDA Copyright FIMOP 2010

179 - MAART 2010 - P 3

42

Voorwoord Veertig jaar HYDROPNEUMA Het eerste nummer van wat toen nog Hydropneuma heette, verscheen op 1 mei 1970. Het ‘woordje van de voorzitter’ werd ondertekend door S.WILLERS, voorzitter van FIMOP. De gangmaker van dit hele gebeuren – en ook de verantwoordelijke uitgever – was J.R.A. VAN HUYSSE, technisch ingenieur van het HTI-Oostende. In het jaarboek van 1978 staat: VAN HUYSSE Jacques (43-M-38) Parklaan 121, 1060 Brussel 6 Adm. Directeur ‘Danfoss Hydraulics Belgium’, Brussel [43= diploma nummer - M = mechanica – 38= gepromoveerd in 1938] In het jaarboek 1985 staat: “Paasbloemstraat 3, 8400 Oostende, …op rust” In het jaarboek 1990 staat: “Apartado 142, 29780 Nerja Malaga, Spanje,… op rust. Waarschijnlijk verhuisd met zijn eigen schip. Iets later zien we meer en meer de naam R. Stas opduiken bij de redactie en tot op vandaag is deze technisch ingenieur van de ‘Rijkshogere Technische School’ van Hasselt (1964- Werktuigkunde) nog steeds betrokken bij ons tijdschrift. Het tijdschrift wordt in de later jaren zeventig een 24-bladzijden katern van ‘Technisch Management’, een uitgave van ‘De SIKKEL. Vanaf 1982 is Hydropneuma opnieuw een apart tijdschrift met 32 bladzijden en wordt het uitgegeven door Technipress. Realisator is Raoul Hubert en die blijft dit doen tot eind 2001, omdat hij dan met pensioen gaat. De gekende blauwe kleur wordt in 1990 lichtgeel en in 2002 wordt de naam ‘AUTOMATION’ met, in kleinere karakters, ‘Hydropneuma’ erboven en… Roger Stas blijft de baas. Polyglot wordt de realisator met Dirk Vermant als verantwoordelijke voor de publiciteit. Vanaf eind 2006 wordt het team van Dirk Vermant de realisator van het tijdschrift dat u op dit ogenblik onder ogen heeft. Over de kwaliteit van ons tijdschrift kan alleen de lezer oordelen en diegenen die het hebben meegemaakt, van 1970 tot 2010, zijn het best geplaatst om hun bevindingen kenbaar te maken. R.P.A.Decleer Verantwoordelijke uitgever n

november 1978

mei 1970: allereerste nummer

december 1973

september 1977

februari 1993: nummer 100

maart 2004

december 2009

L aat gebr uik t e sme er olie he t milieu nie t naar de dui v el helpen.

Laat uw gebruikte olie ophalen door een erkend operator. Eén druppel gebruikte olie kan maar liefst

als uw olie volgens de door OVAM, BIM of

moeilijker. Uw gebruikte olie laten ophalen

1000 liter water vervuilen. Mede daarom

OWD voorgeschreven procedure is opge-

is ook goed voor uw portemonnee. Voor

bent u als professionele oliegebruiker ver-

haald, kan deze op een milieuvriendelijke

kleine hoeveelheden hebt u namelijk onder

plicht uw gebruikte olie te laten ophalen

manier worden gerecycleerd. Meng uw olie

bepaalde voorwaarden recht op een forfai-

door een erkend ophaler. Let er evenwel

bijvoorbeeld niet met andere afvalstoffen,

taire vergoeding. Verduiveld mooi meege-

op dat dit correct gebeurt. Immers: alleen

want dat maakt recyclage een heel stuk

nomen, toch?

101 - Lezersdienst

Eerst smeren, dan recycleren Valorlub is een initiatief van het bedrijfsleven en erkend of aanvaard door de drie regionale overheden.

Expert Group Drives & Controls

Expert Group Drives & Controls

Bart Aerts Chef Productie Tiense Suikerraffinaderij

Kurt Coppens Dienst Nutsvoorzieningen Gent Industries nv

Marc Crop Technisch directeur Vandemoortele

Marc Gerits Superintendent Plant & Equipment Engine Ford-Werke GmbH

Philippe Haegeman Directeur Productie CBR

Frank Hanselaer Chef Productie Recticel

Wim Godefroid Manager Plastics Samsonite Europe

Jozef Verdonck Vice President Operations Agfa Materials

Filip Vlaminck Project Manager/ Preventieadviseur De Pecker

Yves Radermecker Managing Director UCA

John Ostermeyer Technology Team Umicore Precious Metals

Jan Vercammen, Engineering Manager RIZLA+ (Ets. L. Lacroix Fils nv)

Het frame dat het textiel vasthoudt, wordt pneumatisch aangedreven, wat meer flexibiliteit geeft voor het synchroniseren van het frame met de beweging van de pers. De pers zelf wordt hydraulisch aangedreven met een kracht van 200 ton.

Innovatieve koffer dankzij eigen machineontwerp Allicht heeft u ‘m al gezien, de nieuwe Cosmolite koffer van Samsonite. De sterkste en lichtste die de fabrikant ooit maakte, wat voornamelijk te danken is aan de nieuwe kunststof Curv. Om dat composietmateriaal in de gewenste vorm te krijgen ontwikkelde Samsonite in Oudenaarde zelf een pers, waarvan omwille van het grote succes van de koffer, nu al een vijfde exemplaar gebouwd wordt. Een van de opvallende kenmerken van de machine is integrated safety, ook in de aandrijving. Het basismateriaal voor de nieuwe koffer is Curv, een kunststof die door het Duitse Propex Fabrics op de markt gebracht wordt. Het is een materiaal dat in platen aangeleverd wordt, platen die gemaakt zijn op basis van geweven bandjes van gestrekt polypropyleen. Het is een relatief hard materiaal, bijzonder sterk maar ook zeer veerkrachtig. Het werd in een onderzoeksproject waarin Propex, de KU Leuven en Samsonite samenwerkten verder geoptimaliseerd voor de toepassing in reiskoffers. Tijdens ons bezoek werd gedemonstreerd hoe je op de koffer mag springen en er nadien de deuken weer gewoon kan uit duwen, waarna er van het

P 6 - 179 - MAART 2010

experiment niets meer te zien is aan de koffer. De eigenschappen van het materiaal en een uitgekiend design maken dat mogelijk. De platen in Curv worden gevormd door ze onder hoge druk in een matrijs te persen, waarbij ook de binnenbekleding mee geperst wordt zodat die deel gaat uitmaken van het materiaal. Op die manier wordt niet alleen de assemblage van de koffer een flink stuk vereenvoudigd, het zorgt ook voor een zeer nette en exclusieve afwerking.

Ontwikkeling in eigen huis “Het nieuwe materiaal was wat we zochten om een lichte en sterke koffer te kunnen maken”, zeggen Wim Godefroid, manager plastics, en Redgy De Prez, engineer automation van Samsonite Europe in Oudenaarde. “Alleen kon het niet verwerkt worden via de klassieke technieken als spuitgieten en vacuümvormen. We hebben daarom een oude machine omgebouwd zodat we de platen kunnen persen in een matrijs, een procédé dat wat lijkt op het dieptrekken van metaal. Na dat prototype werd beslist om een compleet nieuwe machine te ontwerpen en te bouwen. Van dat model worden momenteel nog drie bijkomende exemplaren gebouwd, om te kunnen beantwoorden aan de grote vraag naar het nieuwe type van koffer.”

Expert Group Drives & Controls

Samsonite heeft voor zijn productiemachines de filosofie om zoveel mogelijk in eigen huis te maken. Op die manier kan men de machines blijven verfijnen om de kwaliteit en productiviteit te verbeteren, en het onderhoud wordt efficiënter wanneer men de machines zelf ontwikkeld heeft en door en door kent. Omwille van de omvang van dit project werd voor het mechanisch gedeelte samengewerkt met een Vlaamse machinebouwer. De software en automatisering heeft men opnieuw in eigen huis ontwikkeld en gebouwd, ook omdat de knowhow van het proces grotendeels daarin zit en men die ten alle prijze wil beschermen. Qua aandrijftechniek worden de meeste bewegingen – het opnemen en verplaatsen van de platen en het textiel voor de binnenbekleding – gerealiseerd met elektrische servo drives van Telemecanique. “De snelheid was voor ons belangrijk om een korte cyclustijd en een hoge nauwkeurigheid te verkrijgen. Het frame dat het textiel vasthoudt vooraleer de pers dicht gaat, wordt pneumatisch aangedreven, wat meer flexibiliteit geeft voor het synchroniseren van het frame met de beweging van de pers. De pers zelf wordt hydraulisch aangedreven met een kracht van 200 ton. Net voor het persen worden de kunststof platen opgewarmd door twee ovenelementen die boven en onder de aangevoerde plaat geschoven worden. Deze beweging wordt aangestuurd met safety drives van Siemens, wat betekent dat de safety functies voor een noodstop bijvoorbeeld in de drive zelf gerealiseerd worden.” Hiermee wordt niet alleen bespaard op componenten. Men krijgt ook meer mogelijkheden om op een efficiënte manier de beweging naar een veilige toestand te realiseren.

Geïntegreerde safety Dat concept van geïntegreerde safety was nieuw in de fabriek, en een bewuste keuze. “Het is een vrij complexe machine met veel veiligheidsvoorwaarden waaraan voldaan moet zijn vooraleer een operator toegang krijgt tot het persgedeelte. Als we de safety op de klassieke manier moesten realiseren met veiligheidsrelais, zou dat een enorme kost betekend hebben op het vlak van cablage. Ook de certificatie is nu eenvoudiger omdat het veiligheidsconcept deel uitmaakt van de sturing van de machine. De sturing ge-

Redgy De Prez (links) en Wim Godefroid van Samsonite.

De sturingskast van een van de machinemodules met links een remote I/O eiland op ProfiSafe en rechts twee servodrives. beurt met een safety PLC van Siemens (S7 CPU319F-3PN/DP) die via Profisafe communiceert met I/O eilanden in de verschillende onderdelen van de machine.” Ook dit is een bewuste keuze, want de verschillende onderdelen van de machine zijn hierdoor wat de sturing betreft slechts via één kabel met elkaar verbonden. Geïntegreerde safety betekent dat de gewone machinecontrole en de veiligheidssturing samengebracht zijn in één controller en dat de communicatie over één gezamenlijk netwerk gebeurt. Een bijkomend voordeel is dat zowel de data van de gewone sturing als die van de safety functies onderling uitgewisseld kunnen worden en gezamenlijk beschikbaar zijn voor de visualisatie van de machine. Het inbrengen van de safety meldingen op het scherm van de operator zou in de klassieke methode weer extra componenten en bekabeling gevergd hebben. Het voordeel van een machine zelf te ontwikkelen is dat men in het ontwerp ook wat verder vooruit kan kijken en dat men niet zoals bij serieproductie van machines naar een zo laag mogelijke initiële kostprijs moet streven. Het gebruik van de safety drives voor de aandrijving van de ovenelementen is daar een mooi voorbeeld van. De omzetting van de rotatie van de motor naar de lineaire beweging van de ovenelementen gebeurt met een zwenkarm die het voordeel heeft dat de lineaire beweging traag op gang komt en nadien versnelt. Een frequentiesturing is op deze motor dus niet strikt noodzakelijk want de snelheid van de beweging wordt al mechanisch geregeld. Toch is het plaatsen van een drive interessant omdat men daarmee de bewegingssnelheid kan finetunen om de performantie van de machine te verhogen. Ook met het energieverbruik werd rekening gehouden. Zo is er voor de aandrijving van de pers een zware hydraulische pomp met accumulator die een snelle beweging van de pers realiseert. Daarnaast is er nog een kleinere pomp die volstaat om tijdens het persen de druk vast te houden, wat minder energie verbruikt dan wanneer men beide functies met de grote hydraulische pomp zou realiseren. Ook de keuze voor servo-elektrische aandrijvingen is ingegeven door energie-efficiëntie. In al die aspecten bundelt de machine een pak knowhow die door de jaren heen opgedaan werd door ontwikkeling, bouw en onderhoud van productiemachines zoveel mogelijk in eigen huis te doen. Het concept van geïntegreerde safety, waarvoor men bij de ontwikkeling ondersteund werd door de leverancier van de automatiseringscomponenten, is dus aan de eigen expertise toegevoegd. n 102 - Lezersdienst

179 - MAART 2010 - P 7

INNOVATION AND SOLUTIONS push the button

.

Van Ekeris Expo Service BV Tel. (+32) (0)3-206 19 56, [email protected]

103 - Lezersdienst

TOEPASSING

In het begin stond men ook een beetje sceptisch tegenover de persluchtmotoren, omdat ze in tegenstelling tot elektromotoren dit hoge koppel direct – zonder aanloopfase – afgeven. Maar uitvoerige tests met een bij Gehweiler & Lehn gebouwd prototype bewezen dat zowel de motor alsook het systeem geschikt is.

Persluchtmotor met inbouwhoogte van slechts 150 mm Slechts 150 mm hoog zijn de trolleys die bij Liebherr de tot 80 ton zware hydraulische draglines over de productielijnen transporteren. Naast al het staal moest machinebouwer Gehweiler & Lehn in deze krappe ruimte ook nog de aandrijving aanbrengen. Een persluchtmotor van Atlas Copco bleek hiervoor klein en sterk genoeg. Op meerdere montagelijnen monteert Liebherr-Hydraulikbagger GmbH in Kirchdorf aan de rivier de Iller mobiele graafmachines, graafmachines op rupsbanden en andere grondverzetmachines. Als de montagewerkzaamheden op een station zijn afgerond, worden de wagens verder getransporteerd. “Daarvoor hadden we een aangedreven transportsysteem nodig”, vertelt Roland Steinhauser, hoofd van de productieafdeling Grondverzet. “Dit moest flexibel voor- en achteruit kunnen bewegen en geschikt zijn voor alle te produceren machinetypes.” Een zware opgave, ook gezien het transportgewicht van 8 tot 80 ton. Bovendien moeten alle wagens op een identiek vlak staan – met verschillende mallen voor de steeds wisselende wagentypes, en dat ook nog eens bij een hoogte van de trolley van slechts 150 mm. Want alleen met zulke lage transportmiddelen kunnen de mensen in de montage ergonomisch werken. Met dit pakket aan eisen gingen de mensen uit Kirchdorf naar Gehweiler & Lehn Maschinenbau GmbH in Betzenweiler. Zij hadden voor Liebherr al vaker speciale bedrijfsmiddelen ontworpen en geproduceerd. En deze constructieproffesionals vonden inderdaad een manier om de bouwhoogte van de trolley zo laag als gewenst te houden: met persluchtmotoren van het type LZB 46 van Atlas Copco Tools.

Ongecompliceerde perslucht Om naast de stalen constructie ook de aandrijving in deze geringe hoogte kwijt te kunnen, moest men een keuze maken tussen pneumatische aandrijvingen of inductief geregelde elektromotoren. “Wij hebben er toen voor gekozen de trolleys met perslucht aan te drijven”, verklaart projectingenieur bij Liebherr, Katharina Scharrer. De trolleys hoeven voor hun rit naar het volgende station alleen maar op

De transporttrolleys zijn met hun 150 mm hoogte zeer plat – maar ze dragen wel tot 80 ton. Alleen de compacte persluchtmotoren van het type LZB 46 passen in deze geringe bouwhoogte. Met een koppel van maximaal 500 Nm bieden ze genoeg kracht voor de aandrijving.

De bediening van de transporttrolley is eenvoudig. Omdat de trolley alleen voor- of achteruit kan zijn er geen ingewikkelde besturingen nodig. De motor is door de drie aandrijftrappen zelfremmend. een luchtslang aangesloten te worden. Dat gaat met de snelkoppeling Ergo-Qic van Atlas Copco Tools zeer eenvoudig. Tijdens de montagewerkzaamheden zelf is de slang niet aangesloten. Dankzij de slanghaspel van het type Hose-Master 13 ontstaan er ook geen gevaarlijke situaties. Na de keuze voor perslucht is men op zoek gegaan naar een persluchtmotor, vertelt Wolfgang Schubert, hoofd Ontwerp bij Gehweiler & Lehn. “Deze moest klein genoeg zijn om ondanks de geringe hoogte ingebouwd te kunnen worden en tegelijkertijd voldoende koppel bieden om de zware massa in beweging te zetten.” Persluchtmotoren zoals de LZB 46 hebben precies deze eigenschappen: ze zijn compact, zeer robuust en leveren ondanks hun lage eigen gewicht een groot vermogen. De motor van nauwelijks 5 kg produceert een koppel van 500 Newtonmeter (Nm), dat via een driedubbele ketting op de beide aangedreven wielen wordt overgebracht.

Prototype bewijst: het systeem werkt “Zoals zo vaak bij onze speciale constructies, bevonden we ons ook hier in onontgonnen gebied”, gaat Schubert verder. In het begin stond men ook een beetje sceptisch tegenover de persluchtmotoren, omdat ze in tegenstelling tot elektromotoren dit hoge koppel direct – zonder aanloopfase – afgeven. Maar uitvoerige tests met een bij Gehweiler & Lehn gebouwd prototype bewezen dat zowel de motor alsook het systeem geschikt is. Desondanks was de constructie van de aandrijving niet echt eenvoudig. “Vooral bij de axiale kracht van de aangedreven as moesten we tot aan de grens van de belastbaarheid gaan.” De aanzet om eens na te denken over het transport op de productielijnen, werd bij Liebherr gegeven door een nieuw montageconcept. “We zochten een efficiënte oplossing die ook in de toekomst geschikt is”, vertelt Jochen Rudolf, bij Liebherr verantwoordelijk voor de montageplanning. “Als je zo’n systeem nieuw aanlegt, dan moet het ook op lange termijn voldoen aan alle transporteisen.” De trolleys moesten bovendien eenvoudig zijn opgebouwd en onderhoudsarm zijn – eisen waaraan de persluchtmotor moeiteloos kan voldoen. Liebherr is met de transporttrolleys zo tevreden dat Gehweiler & Lehn al een vervolgopdracht heeft gekregen. n 104 - Lezersdienst

179 - MAART 2010 - P 9

TOEPASSING

Bewerking van een paper voorgesteld door Christian Bauer, Mrinal Mahapatro en Ingo Borchers van Pall Corporation, december 2009.

Tribo-elektrische lading in industriële hydraulische vloeistoffen en smeervloeistoffen Elektrostatische (ESC) of tribo-elektrische lading (TEC) is een bekend probleem in smeersystemen die werken met vloeistoffen op koolwaterstofbasis, vooral brandstoffen en smeeroliën. Men weet echter minder over het ontstaan ervan in hydraulische oliedruksystemen. Dit verschijnsel manifesteert zich duidelijk door een bekend ‘klikkend’ of ‘kloppend’ geluid. Het ontstaat bij wrijving tussen twee ongelijksoortige materialen, zoals een vloeistof en een systeemoppervlak. De ladingen die ontstaan op het systeemoppervlak en in de vloeistof zijn tegengesteld aan elkaar, maar zijn gelijk qua omvang. Enkele situaties die vatbaar zijn voor TEC: - Wrijving die ontstaat wanneer een vloeistof door buizen en leidingen stroomt; - Hoge vloeistofsnelheden / turbulente vloeistofsystemen; - Vloeistoffen die door filterelementen of andere microporeuze structuren stromen; - Pompende elementen, in het bijzonder centrifugaalpompen. Wanneer een vloeistof door een buis of filterelement stroomt, zal ze worden geladen. Wanneer deze lading stroomafwaarts wordt gevoerd, noemt men dit een stromingsstroom (figuur 1).

Indien de buiswanden geleidend zijn, zal een lading worden opgewekt op de wanden, met een polariteit die tegengesteld is aan die van de vloeistof. Indien het buitenste buisoppervlak is geladen, zal de nettolading nul bedragen; anders zal de lading accumuleren en uiteindelijk ontladen. Dit zal leiden tot een elektrostatische ontlading, waarbij de lading ontlaadt op een oppervlak met een lager potentiaal – hierbij kan een sterk geladen vonk ontstaan. Door de grote oppervlakte van aanwezige vezels in het filtermedium, kan een aanzienlijke TEC plaatsvinden. Indien het filterelement is gemaakt uit niet-geleidend materiaal, kan het een lading aantrekken wanneer de vloeistof laadt. De lading kan niet worden afgeleid of kan niet in het filtersysteem ‘relaxeren’ omdat het materiaal sterke weerstand biedt. De filter zal werken als een condensator: hij zal laden tot de spanning hoog genoeg is om de afstand te overbruggen en te ontladen naar een lager potentiaal. Indien de filter met een voldoende spanning wordt geladen, kan hij ontladen op de metalen delen van de filterbehuizing. Een klikkend of ratelend geluid in de filterbehuizing, dat wordt veroorzaakt door vonken, wijst duidelijk op deze cyclus van laden en ontladen. De ‘klik-frequentie’ is afhankelijk van de laadsnelheid. Beschadiging van het filterelement door gensters of vonken manifesteert zich gewoonlijk door brandsporen op het filtermedium en / of op de polymere afsluitdoppen en stroomafwaarts in het polymere draineergaas. Daarnaast kan het hele filtermedium er geblakerd uitzien (zie figuur 2).

Diagram dat de stromingsstroom van een vloeistof door een filter [13] toont. De stromingsstroom wordt weer ontladen op de buiswanden of op onderdeeloppervlakken. De ontladingssnelheid wordt beïnvloed door de eigenschappen van de basishoeveelheid vloeistof en additieven, wat ‘lading relaxatie’ wordt genoemd. Dit fenomeen wordt beschreven in vergelijkingen 1 en 2 hieronder [13]:

waar Qt = lading op tijd t, Qo = initiële lading, z = constante van relaxatieduur (vertegenwoordigt 37 % ladingverlies), = diëlektrische constante van vloeistof (2 voor vloeistoffen op basis van koolwaterstoffen), o = absolute diëlektrische constante van een vacuüm (8,85 x 10-12 F/m) en K = resterende geleiding van de vloeistof (pS/m).

P 10 - 179 - MAART 2010

Optische fotomicrograaf, steungaas stroomafwaarts in het bypassfilterelement. In vele gevallen is het filtersysteem, waaronder de buizen, het reservoir en de filterbehuizing, geaard om de gevaren van het opbouwen van een statische lading te beperken. Hoewel het klopt dat het gebruik van een aarding voorkomt dat een vonk van het systeem overspringt op nabijgelegen geleiders, zal de aarding niet voorkomen dat het filtermateriaal of de vloeistof wordt geladen. Het proces van ladingverspreiding zal ook niet versneld worden. Het niveau van de tribo-elektrische lading als gevolg van het stromen van een vloeistof op basis van koolwaterstoffen door een fil-

TOEPASSING

ter houdt verband met bepaalde eigenschappen van de vloeistof en van het filterelement. Het ontstaan of opbouwen van lading neemt meestal toe bij een groter contactoppervlak, een verhoogde vloeistofsnelheid, een verlaagde vloeistofgeleiding, bij bepaalde pakketten additieven, bij lagere temperaturen en bij een verhoogde viscositeit. De effecten van het contactoppervlak, de vloeistofsnelheid en de temperatuur op het niveau van TEC worden hieronder besproken.

Vloeistoftemperatuur: Hoe hoger de temperatuur van het vloeistofsysteem, hoe lager de viscositeit van de vloeistof die leidt tot verlaagde wrijvingskrachten tussen de vloeistof en het filtermedium, en dus verlaagde TEC-niveaus. Het effect van de temperatuur voor twee filtermediagraden wordt hieronder getoond in figuur 3.

Contactoppervlak: Algemeen geldt: hoe groter het contactoppervlak tussen de vloeistof en het filtermedium, hoe groter de wrijvingskrachten die resulteren in een verhoogde opwekking van TEC. In toepassingen waar een fijn filtermedium wordt gebruikt, kan het vergrote contactgebied van het filterelement door de kleinere vezeldiameter leiden tot verhoogde niveaus van tribo-elektrische lading. De filterindustrie gebruikt heel wat media met uiteenlopende vezeldiameters. Door de vloeistofstroming door deze media zal wellicht TEC van verschillende omvang ontstaan, zoals getoond in onderstaande tabel 1. Mediagraad

Vezeldiameter

Ladingdensiteit (VDC/m2)

Fijn

Klein

6358

Middelmatig

Middelmatig

5834

Grof

Groot

3649

Tabel 1: Effect van de mediagraad op ontstane TEC (vloeistofdensiteit = 815 lpm/m2). Vloeistofsnelheid: Hoe hoger de snelheid van de vloeistof, hoe groter de wrijvingskrachten tussen de vloeistof en het filtermedium. Het resultaat hiervan is een verhoogd niveau van TEC. De stijgingsgraad in TEC is afhankelijk van een aantal factoren waaronder de afschuivingseigenschappen van de vloeistof en de contacttijd tussen de vloeistof en het filterelement. Het effect van de vloeistofsnelheid voor twee filtermediagraden wordt aangegeven in onderstaande figuur 2.

Effect van de temperatuur op de gemeten lading voor twee filtermediagraden (Vloeistofdensiteit = 815 lpm/m2). De gemeten ladingdensiteit daalt bij een stijgende temperatuur. Het niveau voor de afname in ladingdensiteit varieert tussen de twee mediagraden, waarbij het fijnste filtermedium met de kleinere vezeldiameter (blauwe curve) een grotere afhankelijkheid van de temperatuur vertoont in vergelijking met het grovere filtermedium met grotere vezeldiameter (roze curve).

Benaderingen om elektrostatische ontlading tegen te gaan Men probeerde verschillende methodes uit om de kans op opbouw van statische lading in hydraulische systemen en smeersystemen te beperken. Toch heeft elke methode beperkingen die een universele toepassing in de industrie in de weg staan. - Gebruik van een antistatisch additief. Dit wordt al lange tijd succesvol toegepast in brandstofsystemen, maar het gebruik ervan in hydraulische vloeistoffen en smeervloeistoffen is niet universeel. - Beperking van de vloeistofdensiteit in het filterelement, bijv. door het filterformaat te vergroten. Dit beperkt de gegenereerde lading, omdat dit een functie van de vloeistofdensiteit is. Misschien is dit wel de gemakkelijkste optie. Toch is ze noch praktisch noch economisch interessant, in geen enkel geval. - Langere ontladingstijd. Hierdoor zal er meer tijd nodig zijn tussen de opeenvolgende ladinggeneratoren; men moet meer buizen gebruiken of de algemene constante van de systeemduur verlengen met een extra reservoir. Dit is een effectieve maar dure oplossing.

Effect van de vloeistofsnelheid op de gemeten lading voor twee filtermediagraden. De gemeten ladingdensiteit neemt toe bij een verhoogde vloeistofsnelheid. Het niveau voor de toename in ladingdensiteit varieert tussen de twee mediagraden, waarbij het fijnste filtermedium met de kleinere vezeldiameter (blauwe curve) een grotere afhankelijkheid van de vloeistofsnelheid vertoont in vergelijking met het grovere filtermedium met grotere vezeldiameter (roze curve).

- Vermindering van de lading van het filterelement door stroomafwaarts een geleidend gaas toe te voegen. Dit zal de lading gedeeltelijk, maar niet helemaal wegleiden. De gaasafmetingen mogen immers niet te klein zijn, anders hinderen ze het vloeistofdebiet. Vermindering van de lading die wordt gevormd door het filterelement door een filtermedium te gebruiken dat bestand is tegen tribo-elektrische lading (TCR). Toen de vloeistofindustrie de hydraulische vloeistoffen en smeer-

179 - MAART 2010 - P 11

TOEPASSING

vloeistoffen op minerale basis van Groep I geleidelijk verving door vloeistoffen van Groep II, met een doorgaans lager geleidingsvermogen, steeg het aantal gevallen van elektrostatische ontlading bij tribo-elektrische lading. Het ontstaan van TEC en de daaropvolgende ontlading werden gemeld in een aantal toepassingen, waaronder: - smeersystemen voor stroomturbines; - hydraulische systemen en smeersystemen bij papiermachines; - hydraulische systemen in de siderurgie; - spuitgietsystemen voor plastic; - hydraulische GSE-proefbanken. Door de verhoogde ESD-activiteit werd dit onderwerp onderzocht. Het onderzoek leidde tot het ontwikkelen van een filtermedium dat bestand is tegen tribo-elektrische lading (TCR). Dit medium werd ontworpen om opgebouwde tribo-elektrische lading te verspreiden op microscopische schaal, en zorgt dus voor een aanzienlijke beperking van de tribo-elektrische lading die ontstaat door het filterelement en derhalve de lading die door de vloeistof stroomafwaarts wordt gevoerd, zoals figuur 5 hieronder aangeeft. Laboratorium- en veldonderzoeken toonden aan dat de tribo-elektrische lading bij non-polaire vloeistoffen op basis van koolwaterstoffen aanzienlijk werd beperkt. De effecten van elektrostatische ontlading, zoals vonkontladingen, werden eigenlijk tenietgedaan en het klikkende geluid, dat wees op de lading / ontlading van het filterelement, verdween.

Effect van het vloeistofdebiet op de lading die ontstaat bij conventionele filtermedia (groen) en TCR-media (blauw).

Gevalstudie

Vervanging door een fijner filterelement van 5 µm (5µm(c) 1000) met TCR-media zorgde ervoor dat de vloeistoflading met ongeveer de helft daalde t.o.v. de vloeistoflading van het conventionele filterelement van 17 µm. De vloeistofladingen van beide filtersystemen worden afgebeeld in figuur 6 hieronder.

TEC van filtersystemen met ofwel een conventioneel filterelement van 17 µm (blauw), ofwel een filterelement van 5 µm(c) (5µm(c) 1000) met TCR-media (roze).

Samenvatting en conclusies Het ontstaan van tribo-elektrische lading en de daaropvolgende ontlading kunnen een probleem vormen wanneer vloeistoffen op basis van koolwaterstoffen of niet-geleidende vloeistoffen door een niet-geleidend filtermedium stromen. Het gebruik van geaarde filterbehuizingen en buizen is een preventieve veiligheidsmaatregel die de externe ontlading kan beperken. Toch voorkomt dit niet dat de vloeistof wordt geladen, en blijft er interne schade aan de filter of andere systeemonderdelen optreden als gevolg van het vonken. De nieuwe TCR-filtermedia werden ontwikkeld om potentiële problemen met tribo-elektrische lading te verhinderen in het filteren van vloeistoffen op basis van koolwaterstoffen door het voorkomen of aanzienlijk doen dalen van zowel het ontstaan als het opbouwen van lading. Uitgebreide ervaring op het werkveld toonde aan dat filterelementen uitgerust met TCR-filtermedia het ontstaan van tribo-elektrische lading in industriële hydraulische vloeistoffen en smeervloeistoffen op basis van koolwaterstoffen effectief beperken. n

Men merkte een ‘klikkend’ geluid op in de filterbehuizing van een industrieel smeersysteem. Meting van de vloeistoflading met een ladingcollector toonde aan dat het filtersysteem met een conventioneel filterelement van 17 µm (17µm(c) 200) een duidelijke vorm van TEC vertoonde. Vloeistoftype Reservoirvolume (l) Vloeistofdebiet (lpm) Filterelementgraad Toepassing / systeemtype Locatie filterelement

Gevalstudie Groep II 22,700 250 (5µm(c) 1000) Smering gasturbine Bypasscircuit

Tabel 2: Samenvatting van de systeem- en vloeistofparameters.

P 12 - 179 - MAART 2010

105 - Lezersdienst

ACTUALITEIT

Nu bliksemsnel inzicht in uw energieverbruik Automatiseringsbedrijf CimPro presenteert de MetriBox™ . De MetriBox™ is een plug and play, modulair concept dat snel geïnstalleerd kan worden en nauwkeurig inzicht geeft in de energieverbruiken van grote stroomverbruikers. De MetriBox™ bestaat uit 2 draadloze elektriciteitsmeters die eenvoudig aan te brengen zijn. Gewoon om een bestaande kabel plaatsen is voldoende. De gegevens worden opgevangen door de ingebouwde TBOX datalogger die meer dan 100.000 waardes kan registeren. De gegevens kunnen online worden doorgestuurd via het bestaande Ethernet of achteraf bekeken worden op PC of laptop. Er is ook een MetriBox versie met gprs verkrijgbaar.

Modulair concept De MetriBox™ is een compact en mobiel apparaat voor het registeren van energiestromen. Het apparaat is kant en klaar en bestaat uit 2 delen. Eén box met daarin 2 draadloze 3 fase elektriciteitsmeters tot 100A, een router en een Modbus gateway. Voor het installeren van de draadloze elektriciteitsmeters hoeft men de stroomkabels niet los te maken. De meters zijn immers uitgerust met stroomklemmen die geopend en zo eenvoudig rond de verbruikers vastgemaakt kunnen worden. De energiemeters worden op de bestaande installatie gebouwd en gegevens worden draadloos doorgestuurd naar de TBOX datalogger met ingebouwde flash-kaart en software voor het uitlezen van de datalogger. Deze is ingebouwd in een kleine compacte flightcase en registreert spanning, stroom, kWh, frequentie en de arbeidsfactor.

TBOX datalogger In een TBOX kunnen méér dan 100.000 waardes worden gelogd met tijd- en datumstempel. De TBOX datalogger is uitgerust met een Ethernet interface. Wanneer die met het Ethernet van de klant wordt verbonden, kunnen de gelogde gegevens worden verstuurd op basis van e-mails. Deze e-mails worden door het meegeleverde pakket TVIEW ontvangen, waarna de gelogde gegevens meteen in de historische database worden geregistreerd. De gelogde gegevens kunnen worden geëxporteerd naar elke ODBC compliant database zoals Access MS SQL Server, Oracle enz. Deze gegevens zijn ook meteen beschikbaar als een webserver, zodat de grafieken meteen kunnen worden geanalyseerd in een browser op het netwerk of op het internet. Hiervoor hoeven geen licentiekosten te worden betaald. Bovendien is het aantal cliënts onbeperkt. n 106 - Lezersdienst

Bestseller met verrassingseffect

De AE-serie van Rittal is al jaren een succesverhaal. Wereldwijd worden al miljoenen exemplaren van deze robuuste en flexibele compacte schakelkast gebruikt. Maar Rittal laat het daar niet bij. Er wordt immers continu gewerkt aan innovaties. Het recentste voorbeeld daarvan zijn de nieuwe rails voor interieuropbouw voor een flexibele uitbouw van deze systeemkast.

Het wereldwijde succes van de compacte schakelkast AE, vervaardigd volgens een hoogtechnologisch procédé, wordt weerspiegeld door de verschillende kwaliteitslabels die de kast draagt, met name UL, DNV, TÜV, VDE en CSA. Eén van de unieke eigenschappen is de buitengewoon hoge corrosiebescherming, te danken aan een 3-fasige oppervlaktebehandeling bestaande uit een nanokeramische voorbehandeling en het aanbrengen van achtereenvolgens een elektroforese grondlaag en een poedercoating. Sinds kort biedt de kast nog meer mogelijkheden op vlak van binnenopbouw, dankzij de compatibiliteit met het toebehorensysteem van de schakelkastserie TS 8; nieuwe binnenrails maken van de AE een echte systeemkast. De rails worden in een handomdraai en zonder enige mechanische bewerking in de behuizing geïnstalleerd. Dankzij de rails, die naar keuze aan de zijkanten, op de bodem of het bovenvlak gemonteerd worden, kunnen toebehoren zoals TS 8 chassis, deurschakelaars, lampen, deurarreteringen, thermostaten en hygrometers snel en veilig ingebouwd worden. De rails worden eenvoudig tegen de achterkant van de behuizing gemonteerd en met schroeven vooraan aan de kastomkadering vastgezet. Dankzij deze bevestigingstechniek zonder boren blijft de bescherming behouden. De zogenaamde ‘platformstrategie’ levert duidelijke voordelen op door de vereenvoudigde planning, bevoorrading en montage. Deurschakelaars en verlichting kunnen ingebouwd zonder dat er nog moet geboord worden. n 107 - Lezersdienst

179 - MAART 2010 - P 13

SRT Triboelectric advert_A4 mobile 25/02/2010 11:37 Page 1

Gericht op de toekomst

Take Charge of Your Fluid System

Perslucht is duur ! De beste energie is gespaarde energie

High Pressure filters

Featuring

Return-line filters

Triboelectric charge resistant filtration media • Prevents filter damage • Protects against fluid degradation

In-Tank filters

Increased equipment protection

NEW!

Improved system reliability Simple and quick maintenance

The Ultimate in System Protection, Performance, Maintenance and Value Pall Belgium (Industrial) Leuvensesteenweg 325, bus 7, 1932 Zaventem tel +32 (0) 2/755 91 81 fax +32 (0) 2/755 91 78 [email protected] www.pall.com

Bespaar geld met het nauwkeurig meten van het verbruik en de kwaliteit van perslucht. Testo biedt een compleet gamma aan meetinstrumenten voor het controleren van perslucht aan: - Verbruiksmeting De testo persluchtteller geeft informatie over het persluchtverbruik, hij kan zelfs de kleinste persluchtlekken opsporen. - Kwaliteitsmeting De testo dauwpuntmeters meten de restvochtigheid en beschermt de stock tegen corrosie, ijsvorming en mechanische schade.

testo NV • Industrielaan 19 • 1740 Ternat Tel 02/582 03 61 • [email protected] • www.testo.be 108 - Lezersdienst

109 - Lezersdienst

TOEPASSING

De draaibeweging wordt via twee kettingwielen en twee duwkettingen in de benodigde lineaire beweging omgezet. Uiteindelijk worden hiermee de twee zuigers met een kracht van maximaal 10.000 N in de cilinders met de componenten geperst.

Duwketting werkt als lineaire aandrijving De duwketting van Framo Morat wordt in heel wat toepassingen gebruikt: heftafels, staal persen kweektafels in kassen en in de theatertechniek. Sinds kort maakt ook de tandheelkunde gebruik van de duwketting. In de menginstallatie worden twee pasta-achtige substanties automatisch in de juiste verhouding gemengd en gedoseerd. In het mengapparaat zijn twee duwkettingen van Framo Morat verwerkt. Die zorgen ervoor dat aan de eisen inzake krachtdichtheid, nauwkeurigheid en compactheid wordt voldaan.

Het leegdrukken van de cartridges in de mengkamer gebeurt met behulp van twee duwkettingen (foto: Framo-Morat).

Tandartsen maken het materiaal voor gebit afdrukken door twee componenten met elkaar te mengen en daarna op de juiste plek aan te brengen. Om dit proces zo efficiënt mogelijk te laten verlopen, is een speciaal mengapparaat ontwikkeld dat aan deze voorwaarden voldoet. In de twee cilinders worden de twee componenten – ondergebracht in patronen – aangebracht. Door het bedienen van de knop worden de twee componenten samengevoegd, gemengd en naar buiten gedrukt.

Kleiner, stiller en krachtiger Het nieuwe model moest kleiner, geluidsarmer en krachtiger zijn dan voor een industriële toepassing. Dat was de belangrijkste uitdaging voor Framo Morat. Om aan die eisen te voldoen, zijn de verschillende aandrijfcomponenten geselecteerd op een hoge belastbaarheid maar ook op een hoge efficiëntie. Er moest ook rekening gehouden worden met koppel, drukkracht en snelheid. Het eindontwerp van het mengapparaat bevat twee aandrijvingen. De eerste neemt het mengproces voor zijn rekening waarbij hij gebruik maakt van een combinatie van cilindrische tandwielen en een riemoverbrenging. Daarbij draait het extruderwormwiel in de mengkamer met een snelheid van 340 – 740 min-1 om zo een vermenging zonder luchtinsluitingen te realiseren. De andere aandrijving perst de componenten in de mengkamer. Dit gebeurt via een combinatie van een schroeftandwiel, een cilindrisch tandwiel en een planeetdrijfwerk.

Duwketting Wanneer een normale lineaire aandrijving wordt gebruikt, heeft de constructeur altijd te maken met een bepaalde slaglengte die voor een belangrijk deel debet is aan de uiteindelijk afmetingen van de constructie. In één van de twee uiterste toestanden zal de component – bijvoorbeeld een zuiger – die de slag gaat maken, immers érgens moeten blijven. Dit probleem is opgelost door die te vervangen door een duwketting. De ketting bestaat uit speciaal gevormde schakels; door de geometrie van de schakels kan de ketting slechts in één richting ombuigen terwijl hij in de andere richting star blijft. De ombuigeigenschappen zijn te gebruiken om de ketting in een kleine ruimte op te slaan – hij kan zich hierbij oprollen als een slakkenhuis – waardoor de grootte van het apparaat beperkt blijft. Harry Driesen, technisch directeur van Framo Morat Nederland: “De voordelen die de duwkettingen in deze relatief kleine applicatie bieden – hoge vermogensdichtheid bij een compacte opbouw én een hoge nauwkeurigheid – zijn natuurlijk ook te gebruiken voor toepassingen in

de industrie. Wanneer een duwketting wordt gebruikt voor het uitoefenen van krachten in de verticale richting – bijvoorbeeld voor het uitvoeren van een hefbeweging – dan zie je dat de benodigde slagruimte die bijvoorbeeld een hydraulische vijzel wél nodig heeft, hier grotendeels komt te vervallen. Hetzelfde geldt voor toepassingen die werken met hydraulische of pneumatische cilinders of tandheugels. In de praktijk zie je dan ook dat de duwkettingen in veel gevallen een economische oplossing bieden voor situaties waarin weinig plaats beschikbaar is.” Framo Morat Framo Morat realiseert aandrijfoplossingen voor tandwiel – wormwiel en planetenaandrijvingen tot complete aandrijvingen. Framo Morat met meer dan 140 jaar ervaring, is de toegewijde partner voor aandrijftechniek, ontwikkeling, constructie, prototype bouw, testen en optimalisering- trajecten naar seriebouw. Bij Framo Morat werken ongeveer 330 werknemers en heeft sinds juni 2009 in Nederland een eigen verkoopvestiging Framo Morat BV voor de Benelux. Voor meer info: www.framo-morat.nl n

Hoe werkt de LinearChain? De LinearChain – ook bekend als de duwketting – is te gebruiken in zowel horizontale als verticale richting en bovendien geschikt voor wisselende trek-/drukbelastingen. Door de geometrie van de schakels is de ketting in vergaande mate aan te passen een de specifieke toepassing. Met de standaard uitvoering zijn krachten tot 35.000 N over te dragen bij omgevingstemperaturen tot 180 °C. De speciale uitvoeringen maken hogere krachten bij extremere temperaturen mogelijk.

110 - Lezersdienst

179 - MAART 2010 - P 15

Turnkey to solutions U zoekt een pasklare oplossing voor een aandrijftechnisch vraagstuk? Hydrauvision is het vertrouwde adres voor aandrijftechniek in de volle breedte... systeembouw, revisie,

Innovative Perfection

service, testen, certificeren, storingsdienst, verhuur en componentendistributie... Hydrauvision heeft het in huis.

Solution Reliability

www.hydrauvision.com 111 - Lezersdienst

Samen, kunnen wij uw productiviteit verhogen en uw uitvaltijd en productiekosten aanzienlijk verminderen. Wacht niet langer af en verhoog vandaag nog uw productiviteit en winstgevendheid. Met de state-of -the -art pneumatiek,hydrauliek, filtratie en elektromechaniek kunnen we met ons portfolio van de meest uiteenlopende bewegings- en controletechnologie, u bijstaan in het ontwikkelen van meer efficiënte en energiezuinige toestellen. Door de optimalisatie van uw productielijnen kan u samen met Parker op hogere snelheid en veel accurater werken. Bovendien helpt het vooruitstrevende diagnosemateriaal van Parker uw potentiële problemen te identificeren om ze naderhand te voorkomen. Aarzel niet langer en consulteer de Parkerwebsite.

www.parker.com

Tel: +32 (0) 67 280 900 • Fax: +32 (0) 67 280 999 • [email protected]

112 - Lezersdienst

TOEPASSING

Krachtige olie/luchtkoelers, nieuw filteraanbod Om de operationele temperatuur in hydraulische systemen op peil te houden, worden verschillende koelsystemen gebruikt. Een optimaal temperatuurbereik verlengt de levensduur van de hydraulische componenten en vermindert bijgevolg het risico op storingen in het hydraulisch systeem. Om aan deze vereiste te voldoen heeft Rexroth krachtige olie/luchtkoelers van het type KOL en KOLP met radiale en axiale luchttoevoer ontwikkeld. Die producten zetten een nieuwe standaard op het gebied van geluidsniveau: met 52 dB(A) en 65 dB(A) voldoet het geluid van de kleinere koelers – zonder bijkomende isolatie – aan de geldende geluidsnormen. De maximale koelkracht is 120 kW en het maximale debiet bedraagt 400 l/min. De compacte, monteerklare olie/luchkoelers zijn ideaal geschikt voor gebruik in gereedschapsmachines, persen, kunststofverwerkingmachines en spuitgietmachines. De koelcapaciteit werd ontwikkeld in overeenstemming met de DIN EN 1048-standaard. De olie/luchtkoelers van het type KOL en KOLP zijn ontworpen voor een maximaal toegestane operationele druk van 26 bar. De typische lamelvormgeving vertraagt de vervuiling van het koelelement en garandeert lange onderhoudsintervallen. De olie/luchtkoeler bestaat uit een elektrische motor, behuizing, koelelement en een ventilator. De KOLP-versie met radiale ventilator is eveneens verkrijgbaar als kant-en-klaar circulatiecircuit bestaande uit koeler, externe circulatiepomp en ingebouwde DIN-filter. Het aan-

bod wordt uitgebreid met een ruime selectie aan bijkomende opties zoals bypassventiel, temperatuurschakelaar, elektrische of visuele vuilstandindicator voor de filter. De olie/luchtkoelers worden gekenmerkt door hun variabele installatiemogelijkheid. Zij kunnen zowel horizontaal als verticaal geïnstalleerd worden. Ter bescherming tegen corrosie gebruikt Rexroth een poedercoating die resistent is aan omgevingsinvloeden. n 113 - Lezersdienst

Nieuw filteraanbod verhoogt systeembeschikbaarheid Als uitbreiding van het aanbod accessoires heeft Rexroth zijn filteraanbod herzien. Het aanbod omvat nu ook hogedrukfilters voor flensmontage onder hydraulische stuurblokken, medium- en hogedrukfilters voor zijdelingse bevestiging en leidingfilters, eveneens voor medium- en hoge druk. De hogedrukfilters voor een operationele druk van maximaal 450 bar zijn ontworpen voor flensmontage onder hydraulische stuurblokken. De filters zijn geschikt voor debieten van meer dan 500 l/min and bestaan in vier uitvoeringen en tien verschillende groottes. De 350 bar filters in NG630 en NG1000 laten nog grotere debieten toe. Voor een drukniveau tussen 250 en 350 bar zijn twee series van blokmontagefilters gelanceerd. Deze medium- en hogedrukfilters zijn ontworpen voor zijdelingse aansluiting aan stuurblokken in een hydraulisch systeem. Dit laat eveneens toe dat de filterinlaat onderaan en de uitvoer bovenaan gemonteerd kan worden. Voor montage in hydraulische leidingsystemen zijn er drie nieuwe leidingfilters met een druk van respectievelijk 250, 350 en 550 bar. Deze medium- en hogedrukfilters met 3µm en 10 µm filterelementen zijn geschikt voor debieten tot 1000 l/min. Zij zijn uitgerust met aansluitingen van G 1/2 tot SAE 2 1/2 - 6000 psi. Alle filters onderscheiden zich door toepassingsspecifieke ontwerpen en een optimaal debier met minimaal drukverlies. Naast de mogelijkheid tot talrijke productie- en applicatietechnische features werd ook veel aandacht besteed aan een miniem onderhoud. De omschakelbare filters bijvoorbeeld beschikken standaard over een drukcompensatie, wat de filterwissel vereen-

voudigt. De standaard mechanisch-optische vuilstandindicatoren die de vervuilingsgraad van de filter bewaken zijn in alle nieuwe filters geïntegreerd. Bijgevolg zijn alle nieuwe filters eenvoudig uitrustbaar met hetzelfde elektrisch schakeldeel. n 113 - Lezersdienst

179 - MAART 2010 - P 17

REPORTAGE

Dat de prijs van perslucht uit ongeveer 80% energie,ca 10% investering en ca 10% onderhoud bestaat, was met enkele kleine afwijkingen te horen bij de meeste sprekers. Kostprijsverlaging van perslucht gebeurt dan ook in eerste instantie door besparingen op energieverbruik.

Promotiedag ‘duurzaam gebruik van perslucht’ Op 18 november 2009 organiseerde Energik vzw haar promotie- en studiedag over perslucht. Wij waren van de partij samen met zeven deelnemende firma’s en een 50-tal geïnteresseerden uit de industrie en het onderwijs. Zoals de titel van de studiedag deed vermoeden, lag de nadruk van alle lezingen op het aspect energiebesparing bij de persluchtproductie en bij het persluchtverbruik. Hierna volgt een synopsis van de verschillende lezingen. LABORELEC (Thomas Neven) Tijdens deze inleidende presentatie kwam een opsomming van mogelijke energiebesparingsmaatregelen bij de productie en het gebruik van perslucht aan bod. Wij noteerden onder andere dat volgens Laborelec een drukvermindering van 0,5 bar resulteert in 4 à 5% energiebesparing (anderen spraken van 7% besparing per bar drukvermindering). Andere thema’s die aan bod kwamen: Toerentalregeling van compressoren om dure leeglooptijden te vermijden Centrale sturing van de compressoren in plaats van de klassieke cascadesturing Onderhoud van rand- en luchtbehandelingsapparatuur Gebruik van compressiewarmte voor sommige drogertypes en/of voor verwarming van water, processen of gebouwen Streven naar maximum 10% persluchtverliezen via lekken: lekken opsporen en wegwerken Distributiesystemen in ringvorm in plaats van in antennevorm Enkel daar perslucht gebruiken waar absoluut nodig: geen koeling, reiniging, droging, enz. met perslucht

Waterinjectie & warmterecuperatie AF BELGIUM (Laurent Teughels) De vertegenwoordiger van AF Belgium behandelde de thema’s

P 18 - 179 - MAART 2010

‘Hoe de gepaste compressor selecteren’ en ‘Is een compressor bruikbaar als duogenerator?’ De toehoorders kregen een opfrissing van de thermodynamica van compressiecycli: de ideale compressie is de isotherme compressie. Tevens kwamen enkele basistermen en definities ter sprake (Nm3=Normm3=m3 bij 0°C , 101325Pa , 0% relatieve vochtigheid) (1 Nm3 bevat grosso modo 7% minder lucht dan 1 m3 bij 20°C)(PV/ RT=Cte). De keuze van het compressortype is bepaald door de gewenste werkdruk, continu of sporadisch gebruik, gewenste luchtkwaliteit (bijvoorbeeld olievrij of niet), opbrengst (enkele 100 Nl/min of meerdere 10.000Nm3/h?), beschikbaar koelmiddel, mobiel of stationair, gewenste levensduur, aangepaste regeling. Wij leerden dat de duogenerator van AF Belgium in feite een watergeïnjecteerde schroefcompressor is (de compressiecurve benadert de isotherm) waaraan een warmterecuperatie is toegevoegd waardoor 90% van het motorvermogen kan gerecupereerd worden als warm water.

Energieverbruik inperken ATLAS COPCO BELGIUM (Manuel Jeanmart) Deze presentatie ging voornamelijk over energiebesparing door centrale sturingen van compressorcentrales. Uit twee case studies bleek hoe de Atlas Copco benadering van energieproblemen haar vruchten afwierp. Die benadering bestaat uit: - Pre-assessement: besparingspotentieel inschatten - Airscan = Energieaudit: meten en in grafiek brengen van het bestaande energieverbruik. - Aanbevelingen: sturing aanpassen/drukverlaging/onbelaste uren wegwerken met MIVIV-DSS automatisering van de selectie van de ideale compressor bij iedere verandering van de vraag naar perslucht. - Nodige investeringen en terugbetaalperiode.

REPORTAGE

In de twee case studies zorgden de energiebesparingen voor een terugbetaalperiode van de investering van minder dan 12 à 18 maanden.

Gebruiker hoeft niet te investeren in persluchtcentrale DALKIA (Ben Segers) Ben Segers van Dalkia behandelde het aspect persluchtproductie vanuit het oogpunt van een verkoper van ‘perslucht aan de teller’: de klant (= de gebruiker) van de perslucht verbindt zich tot het afnemen van een bepaalde hoeveelheid lucht per tijdseenheid aan een contractuele prijs per Nm3. Dalkia zorgt voor (=investeert in) een persluchtcentrale met toebehoren om de overeengekomen hoeveelheid lucht aan de contractuele minimum druk en met de gevraagde kwaliteit te garanderen. De energie (elektriciteit) wordt door Dalkia gekocht. De winst van de gebruiker zit in het feit dat hij niet moet investeren in – noch zich bekommeren om – ‘zijn’ persluchtcentrale terwijl de winst van Dalkia bepaald wordt door het verschil tussen de verkoopprijs van de Nm3 lucht en de productiekost (inclusief afschrijvingen en onderhoud) van diezelfde Nm3. Ter illustratie hiervan werd een bezoek gebracht aan een dergelijk toepassing bij EVONIK/DEGUSSA: 2 COOPER turbocompressoren (Compair) van ieder 1.100 kW (ca 10.000 Nm3/h) en 2 adsorptiedrogers (Ultrafilter) garanderen een continu levering van 4.000 tot 10.000 Nm3/h bij ca 7 bar en met een dauwpunt van -40°C. Dalkia zorgde voor de coördinatie van en de aankopen bij de verschillende firma’s die aan dit project meewerkten.

Tot 30% besparen op persluchtkosten FESTO (M. Jean-Marc Orban) Festo stelde zijn E.S.S. (Energy Saving System) voor waarmee tot 30% bespaard wordt op de persluchtkosten. In een volgende edities zullen wij uitgebreid terugkomen op dit systeem dat zich zowel op de productiezijde als op de verbruikerszijde van een persluchtsysteem richt. Het E.S.S. omvat volgende prestaties: - Analyse: persluchtproductie en persluchtverbruik worden in grafiek gebracht; opsporen van lekken. - Planning: lekmanagement, mogelijke optimaliseringen. - Implementatie: reparaties, optimaliseringen. Opvolging: regelmatige analyses, lekcontroles, preventief en correctief onderhoud, training.

Energiebesparing en analyse TECHNOFLUID (James Seynaeve) Ook hier lag het zwaartepunt van de lezing op energiebesparing en analyse van bestaande persluchtinstallaties. De voornaamst aandachtpunten waren: - Koude lucht aanzuigen(1 m3 koude lucht bevat meer moleculen dan 1 m3 warme lucht) - Lekken opsporen: 20 kW compressor-equivalent aan lekken op een totaal compressorvermogen van 100 kW komt zeer regelmatig voor en kost om en bij 12.000 euro per jaar (6.000h/jaar bedrijf ) - Persluchtnet niet alleen in lengte maar ook in de leidingsecties aanpassen aan de groei. - Een buffertank is nooit te groot - Belast-onbelast draaien van compressoren zoveel mogelijk vermijden door een intelligente sturing (Enercon) die voor iedere verandering van verbruik de ideale compressor zal oproepen - Cascade sturingen vermijden - Warmterecuperatie - Onderhoud van randapparatuur - Waar mogelijk: dauwpuntsturing op drogers - Afsluiten (van een deel) van het persluchtnet tijdens nacht en weekend

Persluchtverbruik in kaart brengen TESTO (Jean-Pierre Van Der Kelen) De meeste sprekers hadden het over analyse, audit, lekverliezen, persluchtkwaliteit, persluchtverbruik, meten is weten, ... De apparatuur hiervoor is de specialiteit van Testo. Tijdens de lezing van Testo en ook op de stand maakten wij kennis met deze meet- en analyseapparaten. Op de vraag ‘Waarom heeft de industrie meettoestellen voor perslucht nodig?’ gaf Testo ons volgende beschouwingen mee: “In industriële ondernemingen is er een totale transparantie voor elementen zoals elektriciteit, water en gas: de hoofdtellers duiden de verbruikte hoeveelheden aan en de gedecentraliseerde tellers duiden aan hoe de verbruiken verdeeld zijn over de afdelingen. Perslucht daarentegen wordt geproduceerd en intern gedistribueerd zonder dat men weet hoeveel verbruikt wordt in de verschillende departementen.” n 114 - Lezersdienst

179 - MAART 2010 - P 19

The Professional Choice

OLAER Benelux b.v., windkracht 10! Het nieuwe operationeel en logistiek centrum van OLAER in de Benelux draait op volle toeren.

Een groter en modern pand met uitgebreide voorraad faciliteiten, nieuw informatica systeem, nieuwe productie eenheid voor silicone gevulde

accumulatoren en een ingerichte werkplaats, om U, als Belgische klant, de bekende OLAER service te blijven bieden.

OLAER Benelux B.V.

Enthousiaste medewerkers, zowel binnen als “op uw locatie”, opererend vanuit België, staan in om samen met U de beste oplossingen te vinden.

De wereld staat niet stil en OLAER heeft

de druk en de temperatuur onder controle! “OLAER, wereldleider op accumulatoren en oliekoelers”

gebied

van

| De Lind 10 | NL- 4841 KC | Postbus 75 | NL- 4840 AB | Prinsenbeek | Nederland | www.olaer.be | Tel: +32 (0) 2 466 15 15 | Fax: +32 (0) 2 466 16 24 | [email protected] | Tel: +31 (0)76 541 24 53 | Fax: +31 541 15 02 | [email protected]

115 - Lezersdienst

Maatwerk in Pneumatica

n.v.

Boterhamvaartweg, 2 BE-2030 Antwerpen

 +32 3 546 40 80

www.hydro.be

De Toegevoegde Waarde in Pneumatica 116 - Lezersdienst

BEURZEN

De vakbeurs richt zich niet enkel tot machinebouwers en systeemintegratoren, maar ook tot de wereld van de procesautomatisering. Het is een logische stap: het onderscheid tussen de automatiseringstechnologie voor discrete, hybride en continue processen vervaagt hoe langer hoe meer.

Factory & process automation 2010: innovatie, integratie en duurzame productie Mocon-Hydromech wordt vervangend door Factory & process automation, een beursplatform over fabrieksen procesautomatisering.

De exposanten presenteren op de beurs een heel gamma van componenten, systemen en diensten.

Op 20 oktober geeft beursinrichter easyFairs de aftrap voor zijn gloednieuwe vakbeurs easyFairs® FACTORY & PROCESS AUTOMATION 2010. “Een vakbeurs die geboren is uit een welbewuste, toekomstgerichte strategie”, zo licht Business Unit Manager Philippe Willegems de bestaansreden van het nieuwe beursplatform toe. Factory & process automation, dat is de naam van de gloednieuwe vakbeurs die op 20 en 21 oktober 2010 voor de allereerste keer plaatsvindt in Brussels Expo. De beurs vervangt niet alleen de vroegere platformen Mocon (over motion control) en Hydromech (over aandrijftechniek), maar wil ook inspelen op thema’s die de technisch-industriële wereld vandaag beheersen. Dat laatste is, aldus Business Unit Manager Philippe Willegems, levensnoodzakelijk om zowel voor gebruikers als leveranciers een attractief ontmoetingsplatform te blijven creëren: “De beslissing om Mocon en Hydromech te vervangend door een beursplatform over fabrieks- en procesautomatisering is er niet van vandaag op morgen komen. Een tiental jaar geleden was Mocon een innovatieve vakbeurs, precies omdat mechatronica – motion control – toen een technologie in volle ontwikkeling was. Gaandeweg zijn andere thema’s zoals innovatie, integratie en duurzame productie de markt gaan beheersen.” Fabrikanten en producenten rekenen op industriële automatisering om méér toegevoegde waarde te creëren. Daarom hebben veel leveranciers de stap naar deze nieuwe thema’s zelf al gezet. Het is dus logisch dat wij, als vakbeursinrichter, inspelen op de wensen van onze klanten en bezoekers.” Factory & process automation 2010 bouwt dus verder op de vroegere initiatieven, maar binnen een nieuw kader. Dat betekent bijvoorbeeld dat de vakbeurs zich niet enkel wil richten tot machinebouwers en systeemintegratoren, maar ook tot de wereld van de procesautomatisering. Het is een logische stap: het onderscheid tussen de automatiseringstechnologie voor discrete, hybride en continue processen vervaagt hoe langer hoe meer.

Technologische integratie De integratie van verschillende technologieën beheerst overigens vandaag alle technische markten. In de engineeringwereld werken

ingenieurs samen aan ontwerpen via Collaborative Engineering, of varianten daarvan. In productie slaan bijvoorbeeld MES-systemen de brug tussen de werkvloer en de kantooromgeving met het ERPsysteem. Via open netwerkstandaarden en veldbussen laten machineen installatiebouwers componenten en sturingen van verschillende merken met elkaar communiceren. De industriële gebruiker wenst duidelijk geen gesloten automatiseringseilanden meer – ongeacht of het om procesinstallaties, productielijnen of machines gaat. Integratie ‘van sensor tot boardroom’ is vandaag al realiteit.

Innoverende technieken Philippe Willegems: “Er wordt dikwijls vergeten dat innovatie onlosmakelijk verbonden is met het ontwikkelen van nieuwe technieken, processen en productietechnologie. En niet te vergeten: met de efficiënte toepassing ervan in de dagelijkse praktijk door onze engineeringafdelingen, machine- en installatiebouwers, systeemintegratoren en industriële ingenieursbureaus. Op de beurs willen we industriële automatisering precies vanuit die hoek benaderen door het hele gamma van componenten, systemen en diensten te presenteren.”

Green automation Het derde centrale thema is, naast innovatie en integratie, duurzame productie. Ook dat is één van de grote tendensen – ‘main streams’ – die richtinggevend zijn voor de beslissing van productie-, procesbedrijven en machinebouwers om al dan niet te investeren in nieuwe technische installaties en systemen. Hoe maak je een installatie zo energiezuinig en milieuvriendelijk mogelijk? Door bijvoorbeeld een PLC zijn ongebruikte energie terug te laten geven aan het net. Door de opwarming van vermogenselektronica in schakelkasten tot het minimum te beperken, door persluchtverliezen tot een minimum te beperken, of door te investeren in decentrale productie, in welke vorm dan ook. Welke technieken staan daarvoor ter beschikking, en hoe kan het energieverbruik van installaties, machines of productielijnen gemonitored worden? n Praktische info easyFairs® FACTORY & PROCESS AUTOMATION Datum: 20 & 21 oktober 2010 Locatie: Brussels Expo 117 - Lezersdienst

179 - MAART 2010 - P 21

TOEPASSING

De Portalink kraan is ontworpen om schepen te lossen en stort per uur 600 ton graan in een silo. Dat is twee keer haar eigen gewicht. De hydraulische centrale is uitgerust met een drievoudige eenheid met axiale zuigers en levert het debiet voor de vier Hydrotrac-aandrijvingen die bestaan uit axiale zuigers met constante cilinderinhoud.

Portalink heeft capaciteit van 600 ton graan per uur De wereldhandel gebeurt tegenwoordig voor meer dan 90 procent over zee. Het logistieke verhaal stopt echter niet nadat de schepen veilig en wel de haven zijn binnengevaren. De lading lossen is de volgende uitdaging. Auto’s, containers of paletten vormen geen probleem, maar wat als het ruim van het schip vol zit met graan? Dagelijkse kost voor de grootste meelhandelaar van Soedan, Sayga Flour Mills. Om de 70.000 ton uit een moderne cargo te lossen naar de graansilo’s van het bedrijf, zouden een tiental mannen ongeveer 4.000 dagen moeten werken. Dankzij de beproefde techniek van het Zwitserse bedrijf Bühler, is er maar één man gedurende vijf dagen nodig om een gigantische machine te bedienen.

Ook in de hoekjes Al meer dan tien jaar staat de specialist in machines voor voedingsmiddelen in voor de hele overslagactiviteit van Sayga Flour Mills. Jongste telg is de loskraan Portalink met een capaciteit van 600 ton graan per uur. Vier steunvijzels dienen om de 335 ton stabiel te houden wanneer de Portalink in het ruim van het schip duikt. De hydraulische hoofdcentrale bevindt zich boven de draaikroon van de loskraan. De drievoudige eenheden met axiale zuigers die worden aangedreven door een dieselgroep met een vermogen van 317 kilowatt, maken het mogelijk om het graan behoedzaam uit het ruim van het schip te halen. Door de zwaartekracht komt het graan terecht in de extractieput en wordt dan geëxtraheerd met een graanelevator die in de hoogte een compacte kolom vormt. Ter hoogte van de arm komt het graan terecht op een horizontale transportband, waarna het via kokers in vrachtwagens wordt gestort. De transportbanden hebben een progressieve snelheidsregeling die kan geoptimaliseerd worden naargelang van het product. Om de lading volledig te lossen, moet de Portalink perfect operationeel zijn. Een veegvijzel doet de verticale transportband hellen in een

Gigantisch maar behendig: Portalink, de loskraan voor schepen, staat zijn mannetje in de haven. zogenaamde kick-in- of kick-outpositie om tot in de hoeken van het scheepsruim te reiken en op die manier zo efficiënt mogelijk te lossen. Alle bewegingen gebeuren met evenredige kleppen, waardoor alles regelmatig en met de juiste snelheid verloopt. Zo wordt graantje na graantje voorzichtig naar de silo overgesluisd.

Vlot manoeuvreren Veel tijd en ruimte is er niet in internationale havens en dus moet de Portalink-kraan snel en flexibel verplaatsbaar zijn zodra haar taak erop zit. De 16 manshoge banden en acht assen bieden deze gigantische stouwer van 28 meter hoog en 24 meter lang een verbazingwekkende manoeuvreerbaarheid en mobiliteit. Rexroth Zwitserland installeerde in deze loskraan een oersterke hydrostatische aandrijving waardoor ze een topsnelheid haalt van 600 meter per uur. De hydraulische centrale is uitgerust met een drievoudige eenheid met axiale zuigers en levert het debiet voor de vier Hydrotrac-aandrijvingen die bestaan uit axiale zuigers met constante cilinderinhoud. Om de kade snel vrij te maken, kan de Portalink-kraan ook op afstand bediend worden met een joystick. En terwijl de eerste cargo de haven verlaat, maakt de Portalink zich al op voor een volgende uitdaging. n 118 - Lezersdienst

Is uw drive train meer dan de som van de delen? Met de Total Drive Train van Siemens wel. Total Drive Train is Siemens’ totaaloplossing vanaf het net tot de machine-as. Dit concept omvat zowel frequentieomvormer, motor, motorreductor, reductor als koppeling. Via één gespecialiseerd Siemens-aanspreekpunt hebt u toegang tot al onze knowhow en services. Uw winst? Een efficiëntere drive train, die u op het juiste spoor zet. www.siemens.be/drives.

Total Drive Train Answers for Industry.

AD Aut Mag 215 x 65 motox 1

119 - Lezersdienst 09-03-2010 14:06

U

. . . n j i z t s a ! r t r m e o v k n t l e g u e t z

l a s n o u k a a v ...hoe

Van catalogusaandrijving

naar

Compacta opsteekreductoren De Compacta is door zijn zeer compacte bouw, lage gewicht en grote draaimomenten een veel toegepaste aandrijving. Daarnaast bieden de vele opties, waaronder slipkoppelingen, ingebouwde eindschakelaars en pulsgevers, een zeer breed toepassingsgebied van zwembadafdekking tot productiemachines.

Duwkettingsystemen Door de speciale vorm van de schakels van de Framo Morat-duwketting kan een starre lineaire beweging gerealiseerd worden. De ketting kan in terruggetrokken vorm ‘opgerold’ worden, waardoor slechts een kleine inbouwruimte nodig is. Toepassingen zijn onder andere te vinden in de theaterbouw, kassenbouw en automobielindustrie.

Mini en Limax lineaire aandrijvingen De Mini heeft de kortste bouwvorm van alle lineaire aandrijvingen die op de markt beschikbaar zijn, daarmee is de Mini uitermate geschikt voor toepassingen met beperkte bouwruimte. De Limax heeft een lange slanke bouwvorm en kan grote krachten aan. Beiden zijn vanwege hun standaard RVS-uitvoering uitermate geschikt voor een vochtige of agressieve omgeving. De vele opties en ingebouwde eindschakelaars maken ze breed inzetbaar.

Diskpower Dit is een schijfanker-synchroonaandrijving die speciaal ontworpen is als wielaandrijving voor elektrische voertuige,n zoals voertuigen voor intern transport, invaliden en reinigings werkzaamheden. De compacte en platte bouwvorm neemt weinig ruimte in beslag en maakt de Diskpower ook uitermate geschikt voor gebruik in de moderne machinebouw.

Wormwiel- en tandwielsets Van oudsher staat Framo Morat bekend om zijn tand- en wormwielsets van hoge kwaliteit. Om die reden worden deze sets veelvuldig gebruikt in aandrijvingen van diverse grote merken. Voor deze tand- en wormwielsets is een standaard programma opgezet waardoor ze altijd uit voorraad leverbaar zijn. Daarnaast kunnen we u bij elke specifieke wens tegemoetkomen.

stap 1: aandrijfprobleem

stap 2: specificatie

stap 3: ontwikkeling

stap 4: prototype

klantspecifieke oplossing Een speciale aandrijving voor de zwembadindustrie ontstaan uit de Compacta.

De Compacta toegepast in professionele zonweringsystemen.

De duwketting toegepast in een schaarheftafel.

Mini in standaard RVS-uitvoering toegepast in de voedingsmiddelenindustrie.

Een speciale duw-unit voor de tandheelkundige industrie, gebaseerd op het duwketting-principe.

Een klantspecifieke lineaire aandrijving voor een caravanmover als voortvloeisel uit de standaard lineaire aandrijvingen.

De Diskpower toegepast in een elektra-scooter.

Diskpower-achtige aandrijving als deel van een invaliden traplift aandrijfunit. Overigens is de gehele aandrijfunit ontworpen, geconstrueerd en geproduceerd door Framo Morat.

Tandwielset toegepast in een transportbandaandrijving.

stap 5: testen

Diverse disciplines van Framo Morat samen in een unit die er voor moet zorgen dat bij een tractor, afhankelijk van de omstandigheden, altijd de juiste overbrenging gekozen wordt.

stap 6: produceren

stap 7: montage

stap 8: oplossing

Wie zijn wij ? Het hoofdkantoor van Framo Morat GmbH, met meer dan 300 werknemers en een oorsprong in 1863, is gevestigd in Eisenbach Duitsland. De organisatie is sterk in drie segmenten: worm-/tandwieltechniek, standaard aandrijfsystemen en klantspecifieke aandrijfoplossingen. Framo Morat B.V. Nederland is in juli 2009 opgericht en kenmerkt zich door een platte organisatie, wat ons in staat stelt zeer flexibel te zijn. In het hoofdkantoor van Framo Morat GmbH Duitsland hebben wij een team van specialisten klaarstaan om, indien nodig, te kunnen inschakelen. Of het nu gaat om specifieke kennis van bepaalde toepassingen of sectoren of om juist zeer gecompliceerde technische vraagstukken, wij leveren praktische oplossingen voor u.

Hebt u vragen of wilt u een afspraak maken? Bel ons of stuur een e-mail, wij helpen u graag verder.

Harry Driesen Technical Director Mobile: +31 (0) 620 / 853 874 [email protected]

Framo Morat GmbH Eisenbach, Duitsland

Marcel Perdon Sales Director Mobile: +31 (0) 620 / 853 961 [email protected]

Framo Morat BV Moordrecht, Nederland

Westbaan 228, 2841 MC MOORDRECHT tel. 0031(0)182 610006, fax. 0031(0)182 610631 www.framo-morat.nl

TOEPASSING

In dit artikel geeft Dave Minors, Product Support Manager bij ASCO Numatics enkele factoren ter overdenking bij de selectie van een proportioneel ventiel.

Selecteer het juiste proportionele ventiel voor uw applicatie Proportionele ventielen voor pneumatische applicaties zijn geschikt voor een breed scala aan toepassingen in machines, in basisprocessen en in eenvoudige of complexe hydropneumatische systemen. Ze bieden een kosteneffectieve en compacte oplossing voor het reguleren van debiet of druk bij relatief lage doorlaatsnelheden. We onderscheiden diverse soorten en typen proportionele ventielen, hetzij met elektrische ofwel met (elektro)pneumatische aansturing voor het regelen van druk en debiet. Process control is een specialisme op zich en heeft, net als veel andere specialismen, een eigen jargon ontwikkeld, een taal die vreemd klinkt voor veel buitenstaanders. Onder deze buitenstaanders bevinden zich wellicht ook engineers die ventielen moeten specificeren voor het regelen van druk of debiet in door hen ontworpen machines, of voor gebruik in door hen ontwikkelde processen. Basisbegrip van regelterminologie is voor een engineer daarom essentieel als hij het geschikte ventiel voor een applicatie moet selecteren.

Open en closed loop regeling – wat betekent dat? Stelt u zich een kamer voor, met een op de centrale verwarming aangesloten radiator die is uitgerust met een regelklep. Open loop regeling beschrijft hoe de markeringen op het ventiel gebruikt worden om de kamertemperatuur te regelen. De ervaring heeft bijvoorbeeld uitgewezen dat als het ventiel dertig procent openstaat, dit een kamertemperatuur geeft van 25 graden Celsius. Het ventiel wordt nu als zodanig ingesteld en in de kamer zal het 25 graden worden. Indien het echter een zonnige dag is en de kamer warmt zichzelf op, dan is er geen terugkoppelmechanisme om het ventiel te sluiten. De temperatuur kan dan door veranderende omstandigheden niet constant worden gehouden. Dit noemen we een ‘open loop regeling’. Een ‘closed loop regeling’ zorgt voor deze terugkoppeling. Door in de kamer een thermostaat te plaatsen, kan de kamertemperatuur worden gevolgd. Een signaal kan dan worden gegeven om het radiatorventiel te sluiten zodra de vereiste temperatuur is bereikt. Zo blijft de temperatuur gelijk aan het ingestelde niveau.

PID-regelaar In het voorbeeld met de uitleg van een closed loop regeling fungeert de thermostaat als een eenvoudige regelaar. Deze regelaar vergelijkt de kamertemperatuur met de ingestelde waarde en zorgt dat het ventiel opent of sluit. De meeste industriële regelaartypen bieden een verfijnde regeling en beschikken over PID (Proportioneel, Integrerend and Differentiërend ) functionaliteit voor een betere regelnauwkeurigheid. De proportionele (P) actie bepaalt de verandering van de klep-

stand nadat deze de temperatuur heeft bepaald, en daarmee dus de foutmelding. Bij gebruik van alleen een proportionele regelaar zal het ventiel openblijven totdat de gewenste kamertemperatuur (het setpoint) is bereikt. Dan gaat het ventiel weer dicht. Bijna altijd zal hierbij verschil (offset) bestaan tussen de kamertemperatuur en de ingestelde temperatuurstand. De integrerende (I) actie versnelt de verandering richting de ingestelde waarde en elimineert hierbij tevens de offset. Omdat de veranderingssnelheid vaak groot is, zal de temperatuur de ingestelde waarde regelmatig overschrijden. Deze moet dan weer dalen en slingert dan wel eens rond de gewenste waarde (setpoint). De differentiërende (D) functie houdt bij of, en hoe snel de temperatuur verandert, anticipeert op verdere verandering en corrigeert de veranderingssnelheid. Dit leidt tot een ‘zachte landing’ bij de gewenste temperatuur.

Hysteresis, dode band en lineariteit Hoewel ze vaak in één adem worden genoemd, zijn hysteresis en de dode band toch echt verschillende dingen. Indien van toepassing op een ventiel, is hysteresis het verschil tussen de stand van het ventiel bij de opgaande slag en de stand bij de neergaande slag bij enig ingangssignaal. Bij een volledige hysteresis zal het ventiel voortdurend in beweging zijn (zie afbeelding 1). Hysteresis wordt meestal veroorzaakt door een hoge mate van statische frictie in het ventiel zelf.

Figure 1 Een dode band daarentegen treedt op, wanneer er helemaal geen beweging plaatsvindt. Dit gebeurt normaal gesproken als het ventiel van richting verandert. Stelt u zich hierbij een pengatverbinding voor. Als het ventiel zich in één richting beweegt, dan wordt de pen tegen de zijkant van het gat gedrukt, waardoor het ventiel beweegt. Wanneer het ventiel van richting verandert, moet de pen tegen de andere zijkant van het gat drukken, alvorens deze van richting zal veranderen. Bij een behoorlijke speling in het gat, zal er dan een moment zijn dat het ventiel dus helemaal niet beweegt, zie afbeelding 2.

179 - MAART 2010 - P 23

TOEPASSING

Het Preciflow ventiel van Asco Numatics heeft een nominale diameter van slechts 0,2 mm.

Figure 2 De lineariteit van een ventiel is gerelateerd aan hoe recht de lijn van de afgelegde weg is ten opzichte van die van het ingangssignaal, zie afbeelding 3.

Een dynamisch instelpunt verandert bij een hoge frequentie. Een specifieke toepassing zou bijvoorbeeld de aansluiting van drukregelventielen zijn, op cilinders die een vluchtsimulator aansturen. Signalen uit het simulatorregelsysteem sturen continu de druk in de cilinders aan, zodat de simulatorcabine beweegt. Een andere toepassing met een dynamisch instelpunt is bijvoorbeeld het testen van materiaal waarbij de regeldruk van een ventiel gestaag verhoogd wordt, totdat het geteste materiaal breekt.

Figure 3 Alle bovenstaande factoren zullen de nauwkeurigheid van een ventiel en diens capaciteit om het proces te regelen beïnvloeden.

Ventielselectie Voordat u een proportionele ventiel kunt selecteren, heeft u informatie nodig over de gevraagde toepassing; wordt er druk, debiet, temperatuur of niveau geregeld? U zult ook moeten weten wat de maximale en minimale druk is die het ventiel aan moet kunnen, evenals de doorstroomcapaciteit. Een andere essentiële vraag is of de ingestelde waarde, het setpoint, statisch, dynamisch of gradueel moet zijn. Een statisch instelpunt wordt over het algemeen toegepast indien er sprake is van onregelmatige veranderingen. Een typische toepassing is bijvoorbeeld puntlassen, waarbij een regelventiel wordt gebruikt om de druk naar een cilinder die de klemkracht bepaalt, te regelen. De druk wordt ingesteld op basis van de dikte en het type materiaal dat gelast wordt. De druk blijft gelijk totdat de machine opnieuw wordt ingesteld voor een ander materiaal. Een andere toepassing is te vinden in lekkagetesten, waarbij een vaste druk op een component wordt uitgeoefend ter controle van de dichtheid. De druk is normaliter voor een specifiek componenttype vastgesteld, maar kan worden aangepast indien de applicatie wordt gewijzigd.

P 24 - 179 - MAART 2010

Een gradueel ingestelde waarde wijzigt bij een lage frequentie. Ter illustratie kan hierbij gedacht worden aan een vulsysteem waarbij de afvulsnelheid afneemt naarmate de inhoud van de te vullen silo in de buurt komt van het vereiste niveau. Een andere toepassing is bijvoorbeeld het regelen van de gastoevoer naar de brander van een fornuis. De gashoeveelheid is afhankelijk van de gevraagde warmte. We noemen nog een aantal factoren die van belang zijn bij de keuze van het juiste proportionele ventiel, die u met uw leverancier kunt bespreken. Eén van deze factoren is het gewenste bedieningsmechanisme. Proportionele ventielen kunnen op verschillende manieren aangestuurd worden, onder meer met proportionele of pulsgestuurde magneetventielen, of met piëzo-elektrische componenten. Daarnaast kunnen de ventielen pneumatisch worden bediend en door een klepstandsteller worden geregeld. Proportionele magneetventielen passen de klepstand aan op basis van een wisselend voltage over de spoel. Hoe hoger het voltage, des te groter de geïnduceerde stroom en de beweging van de spindel zijn. Ventielen zoals de SENTRONIC ventielen van Asco Numatics maken gebruik van dit principe. Een veel voorkomend type met korte responstijden en een zeer lage hysteresis. Een ander bedieningstype is het pulsgestuurde stuurventiel. Deze maakt gebruik van kleine magneetventielen die in een regelkamer de druk verhogen en verlagen, waardoor het ventiel opent of sluit. Piëzo-elektrisch bediende ventielen, waaronder de Asco Numatics

TOEPASSING

Piezotronic, zijn ideaal wanneer een zeer laag energieverbruik is vereist. De zeer compacte afmeting maakt piëzo-elektrisch bediende ventielen uitermate geschikt voor gebruik in draagbare machines, maar ook voor in tafelmodelmachines zoals medische apparatuur, meetsystemen en gasanalysatoren. De ventielen hebben een zeer laag energieverbruik en kunnen zelfs door batterijen of met behulp van zonnecellen worden gevoed. Bij grotere doorstroomcapaciteiten is het wellicht noodzakelijk over te gaan op een met een klepstandsteller uitgerust ventiel. De klepstandsteller fungeert als regelaar en zorgt ervoor dat er luchtdruk op een membraan of een cilinder varieert zodat grotere ventielen kunnen worden aangestuurd. Afsluiters zoals de Asco Numatics 290 en 390 bieden grote capaciteit in een compacte afmeting. Deze afsluiters kunnen worden uitgerust met een klepstandsteller zoals de COMPACT of POSIMATIC. De COMPACTstandsteller wordt, zoals de naam al impliceert, gebruikt wanneer de ruimte beperkt is. De POSIMATIC is eenvoudig te programmeren middels vier toetsen, een uitklapmenu en een alfanumeriek LCD-scherm.

functionaliteit, die noodzakelijk is om de veranderingen in de klepstand zo nauwkeurig mogelijk te monitoren en te wijzigen. Voorafgaande aan de selectie van een proportioneel ventiel, is het van belang vast te stellen voor welke toepassing het ventiel geschikt moet zijn, hoe hoog de druk wordt die het ventiel aan moet kunnen en wat de beoogde doorlaatsnelheid en -hoeveelheid is. Bovendien moet geïnventariseerd worden, of er sprake is van statisch, dynamisch of gradueel ingestelde waarden. Belangrijk is ook, te bekijken op welke wijze aansturing plaats moet vinden. Hierbij onderscheiden we proportionele ventielen, pulsgestuurde magneetventielen en piëzo-elektrische componenten die bediening van het proportionele ventiel mogelijk maken. Ten slotte moet er nagegaan worden op welke wijze de communicatie plaatsvindt, waarbij een pc-interface vaak de meest ideale weg is. Het aantal leveranciers van proportionele ventielen is groot. Let bij de keuze van uw leverancier op het aanbod van diverse technologieën, afmetingen en bedieningstypen die deze in huis heeft en bespreek met uw leverancier alle genoemde factoren. n 120 - Lezersdienst

De Sentronic D van Asco Numatics can worden ingeregeld en geoptimaliseerd via een PC en een RS232 interface. Een andere overweging bij het selecteren van een ventiel zou de manier kunnen zijn waarop u de instelling wilt wijzigen. En betreft dit dan ingestelde druk of debiet? Zoals hiervoor vermeld is, kan de ingestelde waarde statisch, dynamisch of gradueel zijn. Bij sommige ventielen kunt u het instelpunt aanpassen door een analoog regelsignaal via een 4 - 20mA circuit te sturen, of door een communicatietool voor een veldbus te gebruiken. Andere hebben een lokale interface en weer andere, zoals de Asco Numatics SentronicD, zorgen ervoor dat u via een pc en een RS 232 interface met het apparaat kunt communiceren. Een pc-interface maakt vaak een veel grotere mate van afstemming en optimalisatie mogelijk, waardoor u in staat bent het beste uit uw proces te halen.

Samengevat Bij de selectie van een proportioneel ventiel is enige basiskennis van regelterminologie gewenst. Een ‘open loop circuit’ beschikt niet over een terugkoppelingsmechanisme dat in staat is de stand van het ventiel te veranderen in tegenstelling tot een ‘closed loop circuit’. Industriële regelaars beschikken meestal over PID-

179 - MAART 2010 - P 25

TOEPASSING

De twee geïntegreerde CAN-interfaces van de computer maken het mogelijk maximaal 30 servoaandrijvingen van het ECS-gamma te sturen. “Naast verhoogde prestaties vertoont de nieuwe oplossing ook andere troeven, meer bepaald een heel soepel en uiterst krachtig visualisatiesysteem”, verduidelijkt Jürgen Bialy.

Systematisch de juiste portie De constructeur van speciale machines Multitec rekent sinds meerdere jaren met succes op de technische knowhow van Lenze. Die fabrikant van verpakkings- en sorteringsmachines voor de voedingsmiddelenindustrie heeft onlangs beslist om ook de automatiseringsoplossingen van Lenze te gebruiken voor zijn op hoog rendement afgestemde installaties. Multitec is van plan zijn automatische systemen uit te rusten met nieuwe functies om de performantie aanzienlijk te verbeteren. Er gaan heel wat fasen vooraf aan de opslag van de kaas- en vleesproducten in de koelruimte. In de voedingsmiddelenindustrie zorgen heel krachtige, ultramoderne snijmachines voor het versnijden en het proportioneren van maximaal 8.000 plakjes per minuut. Daarna worden die overgebracht op Multitec-installaties, waar ze worden gesorteerd nadat ze meerdere handelingen hebben doorlopen (rotatie, centrering, scheiding en verdeling). De voor consumptie voorbereide porties worden naar de verpakkingsmachine gevoerd. Transportbanden, die met motors worden aangedreven, zorgen voor de verplaatsingen. Om te zorgen dat de verpakkingsmachine voortdurend kan worden bevoorraad, moeten de porties overigens tijdelijk worden opgeslagen (bufferopslag). Dit maakt het mogelijk de installatietijd van een nieuw product in de snijmachine te compenseren. De machine kan dan uitgeschakeld worden.

Het Multitec-concept De firma Multitec ontwerpt machines en installaties op maat voor het Foodsegment van de voedingsmiddeleninstructie, rekening houdend met de specifieke behoeften in de verschillende behandelingsstappen. “We baseren ons op een in de loop der jaren ontwikkeld modulair productengamma, dat onze innoverende be-

Transportbanden, die met motors worden aangedreven, zorgen voor de verplaatsingen.

P 26 - 179 - MAART 2010

handelingsmodules omvat“, verklaart Jürgen Bialy, oprichter en technisch directeur van de onderneming. En Bialy licht verder toe: “De modules worden aangepast volgens de behoeften of zelfs volledig herwerkt. Deze evoluties en deze aanpassingen vormen de hoeksteen van onze commerciële strategie.”

Een op hogere prestaties afgestemde architectuur Het tot nog toe door Multitec gebruikte bedieningssysteem voor de complexe toepassingen bereikte onlangs zijn grenzen op het vlak van de berekeningsprestaties. Ander probleem: beperkte visualisatiemogelijkheden. Voor een onderneming die absolute voorrang geeft aan innovatievermogen en soepelheid was het hoog tijd geworden om effectief op te treden. In de mate dat Lenze, specialist in aandrijvings- en automatiseringstechnieken, de constructeur al had overtuigd met betrekking tot zijn machines met klein en middelgroot vermogen, bleek de keuze van de aangepaste partner relatief eenvoudig. Voor Multitec-toepassingen zoals bufferopslag- en positioneerstations, inliners of nog de invoegsystemen, die een beroep doen op talrijke assen die gelijktijdig werken met een hoge positioneerprecisie, is de beoogde oplossing een gecentraliseerde architectuur verbonden met de aandrijvingen via PROFIBUS. “Het komt vaak voor dat onze installaties tot 25 regelaars bevatten”, verklaart Jürgen Bialy. “Het meesterbedieningssysteem moet de communicatie met de aandrijvingen beheersen volgens diverse protocols met naleving van een cyclustijd van 10 ms. Dat is absoluut noodzakelijk om via de aandrijvingen en de aangewende sensors de precisie van de positionering niet te verliezen.” Diverse factoren (lengte van de afgelegde afstanden, talrijke inversies van de bedrijfsrichting, stop and go enzovoort) kunnen aanleiding geven tot plotselinge uitwijking van individuele porties. De relatieve positie van elke portie moet dus voortdurend worden herberekend en in stand gehouden. De nieuwe gecentra-

De plakjes worden overgebracht op Multitec-installaties, waar ze worden gesorteerd nadat ze meerdere handelingen hebben doorlopen (rotatie, centrering, scheiding en verdeling).

TOEPASSING

liseerde bedieningsarchitectuur, waarvan de kern een industriële computer van de serie CPC 2000 is, met geïntegreerde API Soft en Soft Motion-systeem (L-force Logic & Motion), voldoet probleemloos aan de gestelde vereisten.

Vermogen en transparantie De transparantie wordt gewaarborgd door het visualisatieplatform VisiWinNET® Professional dat werd ontwikkeld door Multitec en dat het zowel mogelijk maakt IHM’s in te voegen in het hart van de machine als complexe SCADA-systemen tot stand te brengen. Dankzij deze moderne programmeringsomgeving hebben de ingenieurs het ontwerp van het visualisatiesysteem van elke nieuwe installatie aanzienlijk kunnen vereenvoudigen, omdat het volstaat de vereiste componenten te selecteren in een ‘superset’. De aanpassing aan de betreffende toepassing vereist slechts enkele stappen. “Voor ons, constructeurs van speciale machines en middelgrote onderneming, vormt de beheersing van de middelen een doorslaggevend voordeel”, benadrukt Gerd Stratenwerth, algemeen en commercieel directeur van Multitec international.

Een sneller onderhoud Behalve de visualisatiecapaciteiten die gebaseerd zijn op het 10,4 inch TFT-scherm, schatten de bedrijfsleiders van Multitec ook de nieuwe onderhoudsmogelijkheden naar waarde. “Het nieuwe automatiseringssysteem biedt een volledige transparantie tot aan het aandrijvingsniveau. We kunnen voortaan de assen controleren die worden belast, we kunnen ze testen en op die manier het onderhoudspersoneel van het probleem op de hoogte brengen”, verklaart Jürgen Bialy. “We zijn ook in staat zelf een aansluiting

Uiteenzetting van het project - Krachtig bedieningssysteem voor positioneermachines - Optimale soepelheid en transparantie Oplossing - Nieuwe bedieningsarchitectuur - Krachtig en soepel visualisatiesysteem Producten - Industriële computer van de serie CPC 2000 - MCS-servomotoren - ECS-servosysteem - Visualisatie: platform – VisiWinNET ® Professional - 10,4 inch TFT-scherm op de machine uit te voeren via internet. In vele gevallen maakt de toegang op afstand de verplaatsing naar de vestiging van de klant overbodig, wat onze bedrijfsmiddelen in stand houdt en de uitvaltijden voor de exploitant van de installatie tot een minimum beperkt.” De verantwoordelijken van Multitec gaan nog verder samenwerken met Lenze. Zij zullen alle andere machines met hoog rendement van het Lenze-systeem voorzien. Gerd Stratenwerth verduidelijkt de toekomstverwachtingen: “Lenze wordt de vaste en bevoorrechte leverancier van onze automatiseringsoplossingen. De onderhoudsfaciliteiten, de prestaties en de precisie van de systemen hebben ons volledig overtuigd.” n 121 - Lezersdienst

Hannover Messe 2010 onder het motto ‘Efficiënter-Innovatiever-Duurzamer’ Onder het motto ‘Efficiënter – Innovatiever – Duurzamer’ zal de Hannover Messe van 19 tot 23 april 2010 naast innovaties, ontwikkelingen en technologieën ook nieuwe materialen uit de wereld van de industrie aan het publiek tonen. Met de centrale thema’s energie, mobiliteit, automatisering en industriële toelevering zal de Hannover Messe een overzicht geven van de voornaamste trends in die verschillende industriële sectoren. Op de Hannover Messe 2010 worden negen wereldwijd vooraanstaande vakbeurzen op één enkele plaats georganiseerd: Industrial Automation, Energy, Power Plant Technology, MobiliTec, Digital Factory, Industrial Supply, CoilTechnica, MicroNanoTec en Research & Technology. Industrial Automation (Factory- en Processautomation) beslaat niet minder dan acht hallen en is hiermee de grootste van de negen deelvakbeurzen . De komende editie van de vakbeurs gaat van start met twee nieuwe vooraanstaande vakbeurzen die duidelijk blijk zullen geven van het innovatievermogen en de kracht van de Hannover Messe. MobiliTec versterkt een van thema’s van de toekomst, namelijk elektromobiliteit, in de context van de vakbeurs Energy. CoilTechnica, CoilTechnica, de leidinggevende vakbeurs voor spoelen, transformatoren en elektrische motoren, rondt het aanbod in de toeleveringssector af.

Italië is het partnerland van de Hannover Messe 2010 Sinds jaren is Italië één van de belangrijkste landen op de Hannover

De Hannover Messe draait dit jaar rond energie, mobiliteit, automatisering en industriële toelevering. Messe wat het aantal exposanten betreft en levert het land een beslissende bijdrage tot het internationale succes van het evenement. Vooral wat hernieuwbare energiebronnen en industriële automatisering aangaat, maar ook in de aandrijf- en elektrotechniek neemt Italië in de wereldwijde concurrentie een toppositie in. Hannover Messe 2010 praktisch Zie www.messe.be – www.messe.de – www.tradefairs.be E-mail: [email protected] tel: 00 49 511 89-0 / fax: 00 49 511 89-36694 n 122 - Lezersdienst

179 - MAART 2010 - P 27

WAGO zet de nieuwe norm! 16 digitale kanalen op slechts 12 x 100 mm! Bespaar plaats in uw schakelkast Een nieuwe generatie I/O modules voor het WAGO-I/O-SYSTEM • • • • •

16 kanalen op slechts 12x100 mm Bijkomende plaatsbesparing tot 60% Lagere kost per kanaal Lagere kost voor uw schakelkast Eenvoudige aansluiting via directe insteektechniek met CAGE CLAMP®S • Uitgangen zijn inzetbaar in veiligheidstoepassingen • Ook verkrijgbaar met vlakbandkabelaansluiting • 16 DI, 16 DO, 8 DI/8 DO, 4-kanaals IO-Link Master

www.wago.be 123 - Lezersdienst

WAGO Automation: het aanbod groeit! Op de SPS beurs van Nürnberg bevestigde WAGO, door de introductie van markante nieuwigheden, zijn groeiende positie als automation component supplier.

PERSPECTO: het nieuwe HMI-gamma van WAGO Met Perspecto heeft WAGO een compleet pakket touch panels in zijn programma: van direct aansluitbare touch-monitors via een webpanel tot programmeerbare controle schermen. De schermen worden in verschillende groottes aangeboden: van 3,5” tot 15”. Perspecto TM (Touch Monitor) wordt rechtstreeks via DVI en USB op de WAGO-I/O-IPC aangesloten. Perspecto WP (Web Panel) stelt een web client ter beschikking voor de WAGO controllers met webserver. Perspecto VP (Visu Panel) bevat een eigen HMI-runtime die visualisaties met korte reactietijden en snelle beeldenwissels mogelijk maakt. Perspecto CP (Control Panel) heeft een geïntegreerde runtime van CoDeSys en kan daardoor zelfstandig controletaken uitvoeren.

Automation Cockpit: 1 software voor al uw automatisering Automation Cockpit, zo heet de nieuwe ontwikkelingsomgeving van WAGO, die alle WAGO producten ondersteunt: van de diverse automatiseringssystemen (IPC’s, controllers, koppelmodules) tot de HMI-schermen uit de Perspecto familie. Automation Cockpit is een softwarepakket voor ontwikkeling van visualiserings- en controleapplicaties en geeft de ontwikkelaar ondersteuning bij het downloaden, configureren en programmeren. Alle WAGO-tools zoals WAGO-IO-CHECK, ETHERNET-Settings, CoDeSys enz. zijn als plug-in geïntegreerd. Variabelen dienen slechts 1 keer aangemaakt te worden en zijn dan beschikbaar voor alle applicaties binnen het project.

WAGO-I/O-SYSTEM: nu 16 kanalen in een behuizing van 12 x 100 mm Een nieuwe generatie IO modules zet de nieuwe maatstaf: 16 kanalen in een behuizing van 12 mm breed. Deze zeer compacte module biedt meer plaats in de schakelkast alsook een gunstigere prijs per kanaal. Met deze module kan u tot 60% plaats besparen t.o.v. andere automatiseringssystemen. De toestand van het signaal wordt via groene LED’s weergegeven. Alle contacten zijn uitge-

voerd met CAGE CLAMP® S aansluiting. Hierbij kunnen eenaderige geleiders direct ingestoken worden. Er is een galvanische scheiding voorzien tussen het vermogen en de elektronica. De digitale uitgangen kunnen in veiligheidstoepassingen gebruikt worden: bij wegnemen van de spanning is er geen enkele component binnen de module die nog een uitgang zou kunnen activeren.

124 - Lezersdienst

179 - MAART 2010 - P 29

U w e x p e r t i n f i lt r at i e

krachtige  beweging Brevini Power Transmission  brengt u verder Waar beweging vereist is, loopt Brevini Power Transmission  voorop. Onze mechanische aandrijvingen zorgen voor de feilloze beweging die u nodig heeft. Voor de meest uiteenlopende  sectoren bieden wij de innovatieve, bedrijfszekere oplossingen 

Onze oplossingen om de levensduur van uw installaties te verlengen • Olie analyse • Olie reiniging : vaste vervuiling • Olie reiniging : water • Varnishing • Stockbeheer • Engineering filtratie Parc Industriel allée II, n°4 B-4540 AMAY Tel +32 (0) 85 51 96 96 Fax : +32 (0) 85 51 96 97

Schoonmansveld, 17 B-2870 PUURS Tel : +32 (0) 3 570 93 83 Fax : +32 (0) 3 575 12 30

www.fluidap.com

die maken dat u nooit stil hoeft te staan, maar krachtig 

126 - Lezersdienst

vooruit kunt. Voortdurende innovatie van bewezen concepten is wat Brevini Power  Transmission een sterk merk maakt. Op het gebied van mechanische transmissietechnologie denken wij graag met u mee en bieden wij duurzame en  betrouwbare oplossingen voor al uw aandrijvingvraagstukken. Brevini Power  Transmission zorgt dat feilloze beweging vanzelfsprekend wordt. En blijft.

Brevini Nederland B.V.

Brevini Belgio S.A.

Röntgenweg 24

Rue Théodore Baron, 42/43

2408 AB Alphen aan den Rijn

B-5000 Namur

Postbus 429

T +32 - 81 - 22 91 94

2400 AK Alphen aan den Rijn

F +32 - 81 - 23 08 62

T +31 - 172 - 47 64 64

[email protected]

F +31 - 172 - 42 53 88

www.brevinipowertransmission.be

VEP serie Flat-face snelkoppelingen voor heavy-duty toepassingen

• onder druk koppelbaar • onderhoudsvriendelijk • minimaal olieverlies bij koppelen/ontkoppelen • uniek design garandeert minimale drukval Meer info ?

[email protected] www.brevinipowertransmission.nl

Euregio Hydraulics nv Hagbenden 39A – B – 4731 EYNATTEN – Tel: +32 (0)87 858 858 – Fax: +32 (0)87 858 859 [email protected] – www.euregiohydraulics.be www.eh-business.be

125 - Lezersdienst

127 - Lezersdienst

REPORTAGE

Automation Magazine-Hydropneuma organiseerde een eerste rondetafel ter gelegenheid van het 40-jarige bestaan van ons tijdschrift. Hieronder vindt u het verslag van het gesprek. In de loop van dit jaar zullen er nog een aantal volgen rond de verschillende disciplines die in het magazine aan bod komen.

De mijlpalen en uitdagingen binnen de sector



Het verleden en het heden “Pneumatica heeft zich pas in de jaren vijftig echt industrieel ontwikkeld met de handbediende, pneumatische bediende en elektrisch bediende ventielen (op 220 volt). In de jaren zestig is er een trend gekomen naar systeembouw. Men produceerde niet alleen pneumatische cilinders en ventielen, maar mechanica werd in de pneumatica geïntegreerd (bijvoorbeeld inJo Verstraeten, Festo Belgium: dexeertafels en oleo-pneuma“De laatste tijd begint het detische systemen). In de jaren sign van de producten ook zeventig kwam pneumatische meer en meer aan belang te logica op de voorgrond: bestuwinnen. En daar moeten maring van machines, pneumachinebouwers rekening mee tische sensoren en de eerste houden.” normcilinders. De jaren tachtig hebben zich gekenmerkt door de opkomst van de PLC’s. De pneumatische logica werd vooral vervangen door elektrische elementen. In de jaren negentig was de ontwikkeling van de ventieleilanden de mijlpaal, voorgemonteerd en getest in de fabriek zodat de klant gewoon plug & play moest doen. Daarna is er sprake geweest van mechatronica en miniaturisatie. De integratie van elektronische componenten binnen pneumatische aandrijvingen komen ook meer en meer op het voorplan. De laatste tijd begint het design van de producten ook meer en meer aan belang te winnen. En daar moeten machinebouwers rekening mee houden. Een mooie component op een machine doet een machine beter verkopen. We merken ook een integratie van sensoren in componenten om de performantie en de levensduur te verbeteren.”

“Hydraulica bestaat al jarenlang; de kranen op de kade in de haven van Antwerpen werden met hydraulica aangestuurd. Ook in de hydraulische wereld hebben we een evolutie meegemaakt. Hydraulica is altijd een beetje stiefmoederlijk behandeld. Iedereen had daar als het ware schrik van omwille van de hoge drukken. Enkel voor toepassingen waar er heel hoge krachten nodig Marc Boels, Parker Hannifin: waren, werd er hydraulica ge“Hydraulica is verder blijven bruikt. Maar na verloop van evolueren zodat het op dit tijd is er overgeschakeld naar ogenblik tot heel fijne en prehet proportionele ventiel wat cieze bewegingen in staat is.” een hele grote stap geweest is. Hydraulica is verder blijven evolueren in die richting zodat het op dit ogenblik tot heel fijne en precieze bewegingen in staat is.”

“Sinds 37 jaar ben ik bij Fimop betrokken. Ik heb 14 jaar m’n eigen bedrijf gehad in het domein van de pneumatica, hydraulica en process control. Sinds 12 jaar werk ik bij Bürkert als marketing manager voor de Benelux. Onlangs heb ik de fakkel doorgegeven aan Cedric Ligot. Ik ken Fimop heel goed, we hebben hoogtes en laagtes gekend. Fimop staat er nog altijd na al die jaren en daar mogen Claude Benoit, Bürkert Controwe trots op zijn. Maar we moematic: “We krijgen meer en ten de toekomst vrijwaren en ermeer te maken met de zogevoor zorgen dat de continuïteit naamde aanverwante technievan de raad van bestuur gegaken die een belangrijke plaats randeerd wordt. Fimop bevindt innemen in het hele verhaal.” zich in het gebied van de fluids. En een fluid kan gas of vloeistof zijn. En alle technieken hebben daar mee te maken: compressoren, ventielen, pneumatica en hydraulica. Die technologieën zijn allemaal binnen Fimop aanwezig. Maar daar blijft het niet bij. We krijgen meer en meer te maken met de zogenaamde aanverwante technieken die een belangrijke plaats innemen in het hele verhaal. Al die technieken groeien naar elkaar toe en nemen een plaats in binnen de disciplines die Fimop vertegenwoordigt.”

179 - MAART 2010 - P 31

t

2010 is een feestjaar voor Automation MagazineHydropneuma. Ons magazine bestaat veertig jaar en dat laten we niet onopgemerkt voorbij laten gaan. Ter gelegenheid van deze verjaardag bracht Automation Magazine een aantal prominente spelers uit de markt samen om het te hebben over de mijlpalen en de uitdagingen binnen de sector van de aandrijf- en besturingstechnieken.

AF Belg 090812 an Compresseurs 130x185:

Page 2

Nieuwe olievrije compressoren: onberispelijke luchtkwaliteit vlakbij het proces. • Lucht van medische kwaliteit • Onklopbare energie-efficiëntie • Neemt weinig ruimte in • Uitstekende geluidsdemping • Opvallend modern design • Eenvoudig te onderhouden • Van 1,5 kW tot 45 kW

Een compleet gamma olievrije compressoren voor alle processen – zelfs de kleinste – in uiteenlopende sectoren: voeding, elektronica, farmaceutica... De kwaliteit van perslucht als roeping.

Serial RSW

Serial SL

www.af-belgium.be AF BELGIUM nv - Chaussée de Tubize 485 F - 1420 Braine-L’Alleud Tel.: (02) 351 26 76 - Fax: (02) 351 26 62 - E-mail: [email protected] 128 - Lezersdienst

Duurzaamheid op eenzame hoogte Hoge betrouwbaarheid, weinig onderhoud, korte responstijden? De veeleisende professional spitst de oren. Het stuurventiel met wrijvingsloze schuif van ASCO Numatics won niet voor niets de innovatieprijs. Vlijmscherpe randen verwijderen de vuildeeltjes, wat samen met de robuuste roestvaststalen constructie verklaart waarom met ventiel bij uitstek geschikt is voor moeilijke omgevingen, hoge temperaturen (+150°C) en werkdrukken van vacuüm tot 21 bar. Dit ventiel met «metaal op metaal» schuif staat garant voor meer dan 200 miljoen schakelingen. Met 100% zekerheid van schakeling en een constante stuurdruk door overlappende schuiftechnologie: ongeëvenaard!

Lusambostraat 53, 1190 Brussel • Tel. 02 333 02 50 • [email protected]

adv_Duurzaam_NL_BNLx 2012.indd 1

129 -2010/03/24 Lezersdienst 11:01:33

“Rond het ontstaan van Fimop was er de overgang van zuigers naar schroefcompressoren. Het zijn technologieën die toch zo’n 100 jaar oud zijn. De laatste 10 à 15 jaar zijn er grotere eisen gesteld aan de kwaliteit perslucht. En ook de eisen voor componenten worden almaar strenger om de perslucht zo zuiver mogelijk te krijgen. Er wordt meer en meer met olievrije compressoren Jef Goossens, Boge Compresgewerkt. Kwaliteitsgedreven soren: “De klanten worden perslucht is een belangrijk zich meer en meer bewust van keerpunt geweest. Sinds een het feit dat perslucht niet grapaar jaar is er ook de behoeftis is en dat het een energiete om perslucht te maken aan vorm is waarop er bespaard een zo goedkoop mogelijke kan worden.” prijs. De energie die er ontstaat is voor 95% warmte die dan opnieuw gebruikt kan worden. De efficiëntie moet dus zo hoog mogelijk zijn. De klanten worden zich meer en meer bewust van het feit dat perslucht niet gratis is en dat het een energievorm is waarop er bespaard kan worden.”

“Wij zijn actief op het gebied van elektro-ventielen en pneumatica. Bij het begin van het elektro-ventiel of de pneumatische actuator functioneerde met een trekmagneet. Vanuit de beweging van de trekmagneet is de groei van pneumatica gekomen. De communicatie met Profibus in het net is ook een mijlpaal geweest. De communicatie met de ventieleilanden wordt veel gemakkelijker. Dat zien we zowel Jean-Marie Déziron, Asco Nuin de pneumatica als in de promatics: “We moeten veel meer cess industrie. In de process is inzetten op process, ook al omer heel wat aan het veranderen. dat factory meer en meer in de En op dat gebied hebben we in problemen aan het komen is.” België nog een hele weg af te leggen. We moeten veel meer inzetten op process, ook al omdat factory meer en meer in de problemen aan het komen is. In de process industrie is de servomotor weer aan een opmars bezig omdat die heel betrouwbaar is een heel gemakkelijk feedback geeft.”

“Na WOII heeft Atlas Copco beslist om zich te concentreren op drie grote activiteiten: compressoren, mijnbouw en pneumatisch gereedschap. In het begin van de jaren vijftig was Manu Declercq, Atlas Copco: “De laatste jaren zijn we heel sterk bezig met de optimalisatie van volledige persluchtinstallaties.”

het leveren van machines eigenlijk sleutel op de deur. Voordien werd een machine bij de klant geassembleerd. Eind jaren vijftig zijn we schroefcompressoren gaan gebruiken; in eerste instantie olievrije. En kort daarna oliegeïnjecteerde compressoren. Begin jaren negentig is energiebeheer in beeld gekomen. Variabele snelheid is een belangrijke rol gaan spelen. Simultaan de overgang van pneumatische naar elektronische sturingen en het centraal beheren van verschillende compressoren. Naast schroefcompressoren bestaat er ook een gamma turbocompressoren en tandcompressoren voor kleine vermogens. De watergeïnjecteerde compressor is een voorbeeld van een compressor waarvan we mee aan de wieg stonden. Atlas Copco heeft die niet uitgevonden, maar de techniek zo verfijnd dat men een industrieel bruikbare machine heeft verkregen. De laatste jaren zijn we heel sterk bezig met de optimalisatie van volledige persluchtinstallaties.”

“Wat ons het meeste treft in de evolutie van de afgelopen veertig jaar, is dat alle technologieën met elkaar in aanraking komen en zich beginnen te mengen. De link tussen alle technologieën is de elektrische aandrijving. Technieken worden ook meer en meer gesofistikeerd. Dat zorgt ervoor dat we onze medewerkers moeten blijven bijscholen. Multi-competentie is vandaag Francis Singer, Bosch Rexroth: absoluut noodzakelijk. Om je “Wat ons het meeste treft in klanten op de juiste manier te de evolutie van de afgelopen bedienen, is enkel kennis over veertig jaar, is dat alle technohydraulica of pneumatica niet logieën met elkaar in aanravoldoende. Er moet ook op het king komen en zich beginnen gebied van elektronica en mete mengen.” chanica kennis vergaard worden. Die evolutie is al jaren aan de gang en zal zich nog verder doorzetten.”

Hugues Maes, SMC Pneumatics: “De toekomst ligt volgens mij in het interdisciplinaire aspect, de combinatie van elektronica, pneumatica, hydraulica en eventueel nog andere disciplines.”

“SMC is de wereldmarktleider in het domein van pneumatica. De firma was oorspronkelijk actief in het domein van de filters. Zo is SMC de uitvinder van de compact cilinder. Als Japans bedrijf zijn we vrij uniek in alles wat met miniaturisatie te maken heeft. Dat sluit aan bij de Japanse filosofie van klein en efficiënt. De toekomst ligt volgens mij in het interdisciplinaire aspect, de combinatie van elektronica, pneumatica, hydraulica en eventueel nog andere disciplines. Energiebesparende componenten worden ook almaar belangrijker.”

t

t

REPORTAGE

179 - MAART 2010 - P 33

30 JAAR

30 ANS

NIEUW - www.belgitrans.be - NOUVEAU

BELGISCHE VERENIGING VOOR AANDRIJFTECHNIEK vzw • ASSOCIATION BELGE DE LA TRANSMISSION asbl Louizalaan 500 Av. Louise, Brussel 1050 Bruxelles • e-mail: [email protected] • www.belgitrans.be

130 - Lezersdienst

Belgitrans_A5_dec09_def.indd 1

11-12-2009 06:47:28

Belgische Vereniging van Fabrikanten, Invoerders, Verdelers voor Industriële Hydraulica, Pneumatica Automatisering en Aanverwante Technieken Association Belge des Fabricants, Importateurs, Distributeurs de Matériel Hydraulique, Pneumatique, d’Automatisme pour l’Industrie et Techniques Associées

adv A5_maart10.indd 1

Maatschappelijke zetel - Siège social Louizalaan, 500, Av. Louise, Brussel 1050 Bruxelles [email protected] www.fimop.be Lid van het Europese CETOP Membre du Comité Européen CETOP

Secretariaat - Secrétariat Wielstraat 12 – 2880 Bornem Tel. 02/640 77 35, Fax 02/640 84 80

131 - Lezersdienst

17-03-2010 14:21:33

t

REPORTAGE

Wat brengt de toekomst De deelnemers aan het debat zien geen heil in de zogenaamde diensteneconomie. Ze pleiten ervoor om de secundaire sector in België niet zomaar op te geven. Maar we moeten ons wel duidelijk durven profileren. Er moet ingezet worden op hoogtechnologische kennis, want daarin kunnen we in België en bij uitbreiding in Europa het verschil maken. Verder komt internationale mobiliteit op de voorgrond. Kennisuitwisseling vindt nier meer regionaal of provinciaal plaats. Bedrijven opereren almaar meer internationaal en dat merkt men op het terrein. Waarin kunnen jullie als leveranciers er toe bijdragen om werkgelegenheid in België te houden? Wat is jullie visie? Jo Verstraeten: “In de politiek wordt dikwijls geopperd dat we naar een dienstenmaatschappij evolueren. Ik geloof daar niet in. Een dienstenmaatschappij zonder industrie is onmogelijk. Wie gaat die dienstenmaatschappij betalen? De oplossing is heel eenvoudig. We moeten de industrie in ons land houden. De industrie is het weefsel van de maatschappij. Als een autofabrikant België verlaat, is er een ongelooflijke collateral dammage. Er zijn heel wat bedrijven die dan klappen ontvangen, ook in de sector van de hydraulica en pneumatica.” Jef Goossens: “Als er productiebedrijven vertrekken dan vertrekken de leveranciers van hydraulica, pneumatica en compressoren ook mee. Als leverancier van compressoren kan je daar weinig of niets aan doen.” Jean-Marie Déziron: “Waarom maken we in België geen hoog-technologische producten zoals een tandartsstoel of een laser snijmachine? Dat is een domein waarin we het onderscheid zouden kunnen maken. Als je process bedrijven in België wilt houden en concurrentieel wil blijven, moeten we de kaart van de hoog-technologische producten durven trekken en daar volop op inzetten. De factory industry ga je moeilijk hier kunnen houden. Zwitserland is erin geslaagd om de medische en de fijn mechanische industrie in eigen land te houden. Ze hebben daar zo veel kennis in vergaard en zijn daar zo in verankerd dat geen enkel ander land er op dit ogenblik in zal slagen om die industrie over te nemen.”

Kasteel Groenhoven in Malderen vormde het inspirerende decor van het debat. hebben geleerd, maar voor bijvoorbeeld hydraulica moet je het echt in de praktijk hebben gezien en gedaan. Je hebt een basis nodig, maar daarmee kom je niet ver genoeg.” Hugues Maes: “Als je met het onderwijs gaat samenwerken, is dat een heel bewuste keuze en een full time job. Wij hebben die keuze gemaakt en je ziet dat die mensen nood hebben aan kennis en informatie vanuit de industrie. Zij zijn echt op zoek en dat geldt voor alle disciplines. Wij vinden dat de leerlingen kritisch geschoold moeten worden. Het is niet voldoende dat men de grote merken kent. Je moet bij elke beslissing kritisch nadenken. En daar slaagt men nog te weinig in. Maar er zijn goede initiatieven. Als bedrijf moet je daar bewust voor kiezen. Fimop heeft daar een rol te spelen als katalysator tussen onderwijs en industrie. Investeer in onderwijs en in je mensen en dat levert sowieso resultaten op.” Francis Singer: “Wij laten onze medewerkers gedurende twee jaar op een werf werken zodat ze een bepaalde technologie volledig onder de knie krijgen. Het grote probleem is dat er bij de publieke opinie een soort van misprijzen bestaat ten opzichte van technische jobs. We hebben goed opgeleide mensen nodig dus zou de bedrijfswereld een invloed moeten kunnen uitoefenen op het programma dat het onderwijs samenstelt.” n 132 - Lezersdienst

Rol van het onderwijs Om bij te blijven is training & consultancy een absolute noodzaak. Niet alleen schoolverlaters moeten wegwijs gemaakt worden, ook medewerkers die al een aantal jaar in dienst zijn, hebben behoefte aan trainingen. Hebben we lokaal te weinig kennis in huis? En ligt de oorzaak bij het onderwijs? In hoeverre kunnen bijvoorbeeld RTC’s daarbij helpen? Jo Verstraeten: “De RTC’s zijn goed uitgerust, maar de bedrijven hebben de weg naar de RTC’s nog te weinig niet gevonden. Ik denk dat er op het gebied van hydraulica en pneumatica een gebrek aan kennis is bij schoolverlaters. Wat scholen niet kunnen bieden door een gebrek aan middelen, kunnen bedrijven wel. Wij hebben een afdeling didactiek die heel goed draait omdat er vanuit de bedrijven behoefte is om mensen bij te scholen. Training is en blijft heel belangrijk. Je gaat meten op welk niveau technici staan en testen doen. Dan kan je gaan kijken hoe je die mensen kan bijscholen.” Claude Benoit: “Fimop is lid van CETOP. Die Europese organisatie heeft de taak om hydraulica en pneumatica te promoten en te verspreiden. Al jaren probeert men de link te leggen tussen de bedrijfswereld en de scholen en bestaan er een aantal successen in Vlaanderen en Wallonië. Sommige leden van Fimop bieden opleidingen aan. Maar iedereen stelt vast dat er nog altijd te weinig technisch geschoolde mensen zijn.” Marc Boels: “Uiteindelijk zijn de beroepen waarin wij actief zijn, beroepen die je op het terrein leert. Je mag het nog zo theoretisch

Festo Belgium is op zoek naar volgende profielen: • een Sales Engineer (m/v) ter versterking van het bestaande team in de regio Oost-Vlaanderen/ Vlaams-Brabant, • een Technical Trainer (m/v) ter versterking van het bestaand team van Festo Didactic.

Bekijk de jobinhoud op onze website www.festo.be en mail je CV naar de heer Jo Verstraeten op het adres [email protected].

133 - Lezersdienst

179 - MAART 2010 - P 35

Engineering Automatisering Productietechniek op zijn best FACTORY & PROCESS AUTOMATION

in e s s e I nt e r a n d ? st een 53 24

28 0 3 ) 0 ( +32 com/ E . s r i a ea s y F T ION - B OMA T U A

21 & 22 OKTOBER 2010 - BRUSSELS EXPO Biedt u een product, systeem of dienst aan waarmee technische organisaties of productiebedrijven hun concurrentiepositie kunnen versterken? Precies daarvoor hebben wij de sectoroverstijgende vakbeurs easyFairs® FACTORY & PROCESS AUTOMATION in het leven geroepen. easyFairs® FACTORY & PROCESS AUTOMATION 2010 heeft de ambitie om alle productietechnologieën, inclusief processengineering en productie-automatisering, onder één dak samen te brengen. De doelgroep: alle technische afdelingen die waarde toevoegen, gaande van ontwerp en engineering tot productie en kwaliteitscontrole. ONTBREEK DUS NIET OP ONZE TECHNOLOGIEBEURS VOOR UW SECTOR!

www.easyFairs.com/AUTOMATION-BE

185_265_FPA_BE_2010_NL&FR_01.indd 1

ALS ALLE VAKBEURZEN ZO GEMAKKELIJK WAREN!

134 - Lezersdienst 12/03/2010 12:14:02

ACTUALITEIT

Geschikt voor elk klimaat

Veel nieuws bij de energie- en gegevensoverdracht

WLL180T: snelle vezeloptische versterker

Het Bachmann M1 automatiseringssysteem van Bachmann electronic met condens bestendige elektronica van -40°C tot +70°C.

Het robot-toebehorenpakket ‘Triflex R’ van deskundige op het gebied van kabelrupsen igus GmbH, uit Keulen, omvat meer dan 200 componenten. Van grote lasrobot tot kleine palletiseerrobot, igus heeft een oplossing voor alle mogelijke toepassingen. Onder het motto ‘verbeterde techniek, lagere kosten’ heeft de onderneming nu gelijk zes nieuwe producten gepresenteerd speciaal voor robotfabrikanten en -gebruikers. Voor het kabelrupssysteem ‘Triflex R’ is er ten eerste een nieuwe snelwisseleenheid. Met name bij het vervangen van geprefabriceerde ‘robot-kabelrupsen’ is het tijdrovende uitlijnen hierdoor niet meer nodig. De kabelrups kan – zonder gereedschap – inclusief alle kabels en slangen eenvoudig met de hand worden vervangen. Ten tweede heeft igus een nieuwe snelsluitbescherming geïntroduceerd. Deze zorgt voor bescherming bij sterke belasting, bijvoorbeeld wanneer de kabelrups met storende randen in aanraking komt. De bescherming wordt zonder schroeven gemonteerd en is, zoals in een test werd aangetoond, binnen elf seconden gereed voor gebruik. Ten derde biedt de firma uit Keulen met de ‘Triflex R 125’ nu een nieuwe maat. Deze momenteel grootste driedimensionaal bewegende kabelrups heeft een buitendiameter van 135 mm en biedt zodoende veel ruimte voor een omvangrijke inhoud, bijv. hydrauliekslangen. Deze kabelrups is geschikt voor meerassige bewegingen bij robots en machines. Een nieuwe kogelkopverbinding zorgt voor een eenvoudige montage resp. demontage, ook in gevulde toestand. n

De WLL180T is compact, comfortabel maar vooral veel sneller dan om het even welk ander toestel van dit type. Met de WLL180T verstevigt SICK zijn leiderspositie op de markt van de vezeloptische versterkers. Voeg daar nog eens de vele andere vezeloptische sensoren aan toe en men beschikt steeds over de ideale automatiseringsoplossingen. Met zijn responstijd van 16 μs is de WLL180T sneller dan om het even welke andere vezeloptische versterker. Dankzij zijn extreme lichtintensiteit en zijn hoge resolutie kan de sensor niet alleen ongeëvenaarde prestaties op het gebied van bereik voorleggen, maar ook qua functiereserve. Dit functiereserve verhoogt de veiligheid van de processen in stoffige of vochtige omgevingen aanzienlijk. De WLL180T is uiterst eenvoudig in gebruik te nemen: ofwel via de externe Teachingang (met de machinecontroller), ofwel rechtstreeks op de versterker. Ondertussen verschijnen alle programmeringsfasen, statusaanduidingen en referentie- en reële waarden op een digitaal scherm met 4 digits. Afhankelijk van de behoeften kan de WLL180T autonoom gebruikt worden of in een sensorgroep (in dat geval bespaart u op de bedradingskosten). De sensoren zijn uitgerust met geïntegreerde bus-technologie waardoor u meerdere sensoren in cascade met elkaar kunt verbinden. Dankzij deze configuratie kunt u de parameters van een WLL180T op de andere sensoren van de bus kopiëren. Het geïntegreerde anti-interference system zorgt ervoor dat sensoren die dicht bij elkaar geïnstalleerd zijn, elkaar niet beïnvloeden. n

De meeste fabrikanten specificeren hun elektronische systemen voor toepassing in een droge niet condenserende omgeving. Bachmann electronic gaat nu een stap verder: Een nieuw productieproces maakt het M1-Automatiseringssysteem ook geschikt wanneer er condensvorming optreedt. De coldclimate-modules zijn de oplossing voor alle toepassingen onder extreme omgevingscondities. De printplaten van de coldclimate modules ondergaan een speciale behandeling waardoor het effect van electromigratie, dat kan ontstaan na condensvorming, voorkomen wordt. Om dit te bereiken wordt een transparante niet poreuze polymeerfilm in gasvormige toestand gecondenseerd en onder vacuüm op de modules aangebracht. De gasvormige afscheiding bereikt zo alle zones en structuren die niet met een vloeibare coating bereikt zouden kunnen worden. De coldclimate modules zijn niet alleen beschermd tegen condensvorming maar ook toepasbaar in omgevingstemperaturen van -40°C tot +70°C. Een speciale geklimatiseerde besturingskast is dan in de meeste gevallen overbodig geworden. n

135 - Lezersdienst

136 - Lezersdienst

137 - Lezersdienst

179 - MAART 2010 - P 37

ACTUALITEIT

Uitstekende flexibiliteit en zuiverheid met de nieuwste scroll compressoren

Programmeerbare actuator met grafische gebruikersinterface

Nieuwe servomotoren met hoge inertie

De olievrije multi-scroll compressoren van het type SF 17 en 22 van Atlas Copco bestaat uit een viertal nieuwe 5.5. kW compressorelement-modules, waarmee de compressor kan worden afgestemd op de persluchtvraag. De nieuwe elementmodules kunnen op twee verschillende manieren samengevoegd worden tot een SF multicore en tot een SF multi-duplex. De SF multi-core maakt een precieze afstemming op het persluchtgebruik mogelijk door verschillende 5.5 kW elementen in een omkasting te combineren. Afhankelijk van de schommelingen in de persluchtvraag kunnen een of meerdere modules inof uitgeschakeld worden. De SF Multi-duplex bestaat uit 1 of 2 elementen met een back-up van nog eens 1 of 2 elementen geïntegreerd in een geluidsdichte omkasting. Dit SF multi-duplex ontwerp voldoet volledig aan strikte standaard die geldt voor de medische sector ten aanzien van redundantie. De 100% olievrije scroll compressortechnologie beschermt zowel het productieproces als de kwaliteit van het eindproduct De free air delivery (FAD) voor deze nieuwe SF 17-22 reeks met wel 51% verbeterd en is het energiespecifiek (SER) teruggebracht met 6% in vergelijking met de voorgaande de multi-scroll serie. De SF 17-22 kan eenvoudig op de werkvloer worden geplaatst vanwege een lage geluidsemissie 65 dB(A) en het concept van de geïntegreerde droger. n

Rotero introduceert opnieuw een product van HaydonKerk Motion Solutions (Waterbury, CT). Het is de IDEA TM Drive, een door stappenmotor aangedreven lineaire actuator, met geïntegreerde elektronische stuureenheid, helemaal programmeerbaar met behulp van GUI (Graphic User Interface), een eigen grafische gebruikersinterface. De programmering van de actuator gebeurt met touch-screen knoppen in plaats van ingewikkelde particuliere programmeertalen. Een uniek voordeel van de grafische gebruikersinterface is de automatische configuratie van de motorparameters door het inbrengen van het referentienummer van de actuator op vraag van de interface. De gebruiker hoeft de complexe parameters niet meer te berekenen of een grondige kennis van stappenmotoren te hebben. Meer ervaren gebruikers kunnen gemakkelijk de default-waarden aanpassen, zolang ze binnen de veiligheidsmarge blijven, zoals berekend door de software. De grafische gebruikersinterface omvat een plotter die het verplaatsingsprofiel, gebaseerd op afstand, snelheid, versnelling en vertraging, visueel voorstelt. De GUI zorgt ook voor een interactieve ‘debugger’ om storingen in het programma gemakkelijk te verhelpen. De gebruiker kan de stuureenheid configureren om één enkele programmalijn of meerdere lijnen achter elkaar uit te voeren. De IDEA Drive kan de stroomregeling per fase programmeren, met de mogelijkheid de stroomsterkte te verhogen tijdens de versnelling/vertraging. De actuator functioneert met spanningen van 12 tot 42 VDC. Er zijn 8 opto-geïsoleerde universele digitale inputs/outputs. n

Siemens Drive Technologies vult zijn assortiment 1FK7-servomotoren aan met een nieuwe High Inertia-versie. Dankzij de hogere intrinsieke inertie is de regelreactie van de 1FK7-HI motor uiterst robuust, zodat hij perfect geschikt is voor gebruik in toepassingen met hoge en variabele belastingsinertie. Siemens Drive Technologies lanceert zijn nieuwe High Inertia-versie van de 1KF7-servomotor. De motoren worden gebruikt op de voedingsassen en hulpassen van werktuigmachines. De nieuwe 1FK7-HI High Inertiaservomotor wordt gekenmerkt door zijn groter intrinsiek traagheidsmoment. Hierdoor is de regelreactie van de motoren uiterst robuust en bijgevolg perfect geschikt voor toepassingen met hoge en variabele belastingsinertie. Aandrijfsystemen met het Sinumerik werktuigmachine-stuursysteem en motoren uit de 1FK7-reeks realiseren een zeer hoge contournauwkeurigheid zonder tijdrovende aanpassing van de controller aan de machine. De zelfgekoelde 1FK7-HI servomotoren zijn uitstekend bestand tegen trillingen en schokken en zijn leverbaar met koppels van 3 Nm tot 20 Nm. Net zoals alle motoren van dit ontwerp beschikken ze over een elektronisch kenplaatje. De versie met de DRIVECLiQ seriële aandrijfbus is perfect afgestemd op het Sinamics S120 aandrijfsysteem. De tool SIZER wordt gebruikt om de motoren aan te passen aan en te dimensioneren voor de respectieve toepassing. n

138 - Lezersdienst

P 38 - 179 - MAART 2010

139 - Lezersdienst

140 - Lezersdienst

ACTUALITEIT

Nieuwe elektronische dual drukschakelaar van Barksdale

Lapp Kabel in grootste PV-rooftopinstallatie van Europa

Voortgaande productontwikkeling wordt beloond met energiebesparend 2/2 klep

De nieuwe Barksdale-drukschakelaar UDS1V2 is ideaal voor OEMtoepassingen en hydraulische en pneumatische processen, zoals drukmonitoring op pompen, hydraulische systemen, smeersystemen en spuitgietmachines. De eenvoudig in te stellen elektronische drukschakelaar is leverbaar in diverse meetbereiken van 0-10 tot 0-600 bar. De UDS1V2 is verkrijgbaar in twee uitvoeringen: met één schakeluitgang met vrij instelbare hysteresis of met twee schakeluitgangen met 15% hysteresis. Voor OEM-applicaties kan de drukschakelaar worden geleverd voor elke vooringestelde schakelpunt- en hysteresisfabrieksset. Het set-point wordt ingesteld met behulp van twee drukknoppen met ‘Teach and Go-programmering’. De procesaansluiting is van RVS G1/4. Door de instelbare hysteresis is de UDS1V2 flexibeler dan mechanische drukschakelaars. De solid state-uitgang geeft de schakelaar een langere levensduur. De compacte behuizing van de UDS1V2 is van kunststof en heeft een IP65-beschermingsklasse. De verwijderbare polyamide bovenkant biedt extra bescherming tegen trillingen en schokken en ongeautoriseerde toegang tot de drukknoppen. n

Lapp Benelux heeft 1.000 km ÖLFLEX® SOLAR XLS kabels geleverd aan elektrotechnisch installateur ECS Technics voor de installatie van zonnepanelen op de daken van Katoen Natie in de Antwerpse haven. In 2010 gaat Katoen Natie circa 800.000m2 fotovoltaïsche zonnepanelen installeren op de daken van haar magazijnen op verschillende locaties in België. Ongeveer 50% procent is al gerealiseerd in het Antwerpse havengebied. Met een totale oppervlakte van 160 voetbalvelden vormen de zonnepanelen de grootste PV-rooftopinstallatie van Europa. De installatie heeft een vermogen van 40 Megawattpiek en produceert jaarlijks ongeveer 35 Gigawattuur. Katoen Natie neemt zo 25 procent van de totale capaciteit aan zonne-energie in Vlaanderen voor haar rekening. Met het project is een totale investering van 166 miljoen euro gemoeid. Voor Lapp Benelux is het een van de grootste solar projecten waarin het als kabelfabrikant heeft geparticipeerd. n

SMC lanceert de VXE serie, een nieuwe generatie verschildrukloze-, medium ondersteunde- of direct bediende 2 poort magneetventielen. De magneetventielen zijn ontwikkeld als onderdeel van het Energy Saving programma en zijn gebaseerd op de VX ventielen aangevuld met enkele energiebesparende kenmerken. Dankzij het gebruik van de Pulse Width Modulation Method (PWM) – een ingebouwde energiebesparend elektrisch circuit – garandeert die dezelfde prestaties, maar met 30% minder vermogensgebruik dan de standaard VX serie. Het gereduceerde energieverbruik beperkt ook de afgegeven spoelwarmte tot 50% en geeft het ventiel daardoor een langere levensduur. De VXE serie is geschikt voor gebruik met water, lucht en olie en is verkrijgbaar als enkele unit, of geschikt voor montage op een basisplaat. De poorten variëren van 1/8” tot 1” draadaansluiting of DN32-50 flensaansluiting. De spoel is standaard in 12 of 24VDC te verkrijgen. Daarnaast is het ventiel in overeenstemming met RoHS richtlijnen en IP65 uitgevoerd. Verdere voordelen zijn dat deze energie efficiënte ventielen volledig uitwisselbaar zijn met de bestaande VX serie, ook de huidige VX gebruikers kunnen hun spoel verwisselen met de nieuwe energiebesparende versie. n

141 - Lezersdienst

142 - Lezersdienst

143 - Lezersdienst

179 - MAART 2010 - P 39

ACTUALITEIT

Cleandrive positief aangedreven transportband

Nieuwe CANopen positioneringmodule van maxon motor

Zuignappen pakken moeilijke verpakkingen probleemloos op

Habasit lanceert haar nieuwste innovatie voor de voedingsmiddelenindustrie – Cleandrive positief aangedreven transportbanden. De band is ontworpen voor natte toepassingen waarbij hygiëne kritisch is, zoals bij de verwerking van vlees, vis, kip, aardappel, deeg, groenten en fruit. De band heeft een zeer glad oppervlak en is geheel gesloten. Hierdoor is de band eenvoudig en snel te reinigen, waardoor aanzienlijk bespaard wordt op het waterverbruik en onderhoudsuren. Habasit heeft gekozen voor toevoeging van aramide koorden voor een goede stabiliteit, zelfs bij zware belasting. De rek van de band is minimaal en de band beschikt gedurende de gehele levensduur over uitstekende sporingseigenschappen. Cleandrive banden zijn positief, dus energiezuinig aangedreven en lopen op kunststof sprockets. Cleandrive transportbanden zijn leverbaar in het wit en blauw en zijn FDA/USDA goedgekeurd. Naast de Cleandrive banden is een brede range van accessoires leverbaar zoals (gebogen) meenemers, morsranden en profielen, van hetzelfde thermoplastische materiaal als de band. n

Als aanvulling op de digitale positionering controllers van de EPOS familie, presenteert maxon motor nu een OEM versie. De geminimaliseerde EPOS2 Module 36/2 is ontworpen voor het besturen van geborstelde DC motoren en borstelloze EC motoren. De goed geprijsde plug-in module biedt volledige motion control functies en is geschikt voor één-as en meer-assige applicaties van minimale omvang. De EPOS2 module 36/2 is de perfecte aandrijfoplossing voor apparatuurontwerpers. Een jaar geleden lanceerde maxon motor haar nieuwe generatie EPOS2 digitale positioneringbesturingen en breidde de bestaande serie EPOS (Easy to use Positioning System) uit met producten gekenmerkt door Interpolated Position Mode (PVT) en USB interface. Het nieuwste lid van de EPOS2 familie is de EPOS2 module 36/2. Deze hoge prestatie plug-in module integreert naadloos in klantapplicaties. De positioneringcontroller is flexibel en kan opereren in verschillende operationele modi; als een positioneringbesturing, maar ook als een toerenregelaar of als stroomregelaar. De EPOS2 module 36/2 kan overal worden gebruikt waar gedecentraliseerd aandrijfmanagement gevraagd wordt – of het nu om automatiseringsengineering gaat of om mechatronica, zoals laboratorium apparatuur of robotica. Met een omvang van slechts 54x28x9 mm en een prestatie van maximum 36 volt en 2 ampère, is deze module speciaal geschikt als OEM component in een miniatuur fabricageapparaat. n

Vacuümexpert Piab heeft twee nieuwe zuignappen ontwikkeld. Met de BL30-4 en BL40-4 kunnen moeilijke verpakkingen, zoals producten in plastic zakken, zonder problemen worden opgepakt en verplaatst. Met de gewone zuignappen is het oppakken van dit soort producten niet altijd zo eenvoudig. Dit heeft te maken met het oneffen oppervlak van de plastic zakken en de onregelmatige vorm van de inhoud. De kans op beschadigen of vallen is met de nieuwe zuignappen erg klein. Dit leidt tot een hogere capaciteit op een veilige manier. Bovendien zijn de nappen bruikbaar voor iedere vorm en afmeting. Daardoor kunnen met dezelfde zuignappen probleemloos verschillende verpakkingen door elkaar heen gehandled worden. De zuignappen zijn rood van kleur en gemaakt van siliconen, geschikt voor gebruik bij voedingswaren. Het materiaal voldoet geheel aan de strenge FDA-eisen. De zuignappen BL30-4 en BL40-4 hebben een diameter van resp. 30 mm en 40 mm. Hiermee is bij een vacuüm van -20 kPa een hefkracht van resp. 8N en 10N te bereiken. De verticale beweging kan maximaal +/- 19 mm bedragen. De nieuwe vacuümzuignappen zijn ook in te zetten in extreme temperatuursomgevingen (van -60 °C tot 200 °C). n

144 - Lezersdienst

P 40 - 179 - MAART 2010

145 - Lezersdienst

146 - Lezersdienst

ACTUALITEIT

Nieuw hybride-lineair lager combineert rollen en glijden

Pancake-motoren worden dunner

Nieuwe controllers met smaller design, meer performantie en Profinet-communicatie

Het nieuwe hybridelager ‘DryLin WJRM’ is speciaal ontwikkeld om de benodigde aandrijfkracht te verminderen, in het bijzonder bij handbediende deur-, veiligheidsdeur-, schuifdeur- en sluisverstellingen, alsmede bij eenvoudige handling-taken. Hiertoe heeft igus gebruik gemaakt van de specifieke voordelen van glijen rolbewegingen, en deze gecombineerd. De smeermiddelvrije kunststof geleiders maken het hybride-lineaire systeem robuust, ongevoelig voor vuil en vocht, alsmede licht en voordelig. De eveneens onderhoudsvrije polymeerrollen zorgen voor bedieningsgemak, overal waar zware machine- en veiligheidsdeuren tot 50 kg met de hand worden bewogen. Hiertoe is het uiterst compacte systeem door de igus-constructeurs zodanig vormgegeven, dat de rollen erin passen zonder dat de constructiehoogte wordt vergroot. Deze bedraagt onveranderd 18 mm. ‘DryLin W’ is een flexibel modulair systeem bestaande uit hardgeanodiseerde aluminiumprofielen, behuizingen van spuitgegoten zink, fijngegoten edelstaal of aluminium en kunststof glijlagers. Dankzij het enorme aantal varianten van dit eenvoudig te monteren systeem kunnen gebruikers de bouwruimte optimaal benutten. De railbreedten maken samen met verschillende wagenlengten talrijke combinaties mogelijk. De vier maten variëren van 6 mm tot een asdiameter van 20 mm. n

Printed Motor Works Ltd (UK), in de Benelux verdeeld door Rotero, maakt al pancake-motoren van in de zestiger jaren. Ontwerpers en ingenieurs staan al lang in bewondering voor de unieke eigenschappen en de compacte vorm van de pancake of servodisc DC-motor, maar ze konden de relatief hoge prijs niet verantwoorden voor algemene industriële toepassingen. Onder impuls van machinebouwers heeft de nieuwe directie van PMW de GSR-serie ontwikkeld. Nieuwe productietechnieken en intelligent design hebben geresulteerd in een eenvoudiger te monteren, stillere, efficiëntere en meteen ook dunnere pancake-motor: slechts 19 mm voor de 70 Watt-versie, en 41 mm voor een 1,6 kW-motor. De nieuwe GSR-serie betekent, ook prijsmatig, een realistisch alternatief voor DC- en universele motoren. Anderzijds behoudt de nieuwe serie alle voordelen van de pancakemotor: snelle response, weinig slijtage van de borstels, lage EMC- emissies, en nog steeds de enige motor ter wereld met zero koppelrimpel. De nieuwe pancake-motoren van de GSR-serie worden nu al standaard ingezet voor een ganse reeks toepassingen als hoogdynamische industriële robots, medische toepassingen, maar ook ventilatoren en pompen. De nieuwe reeks pancake-motoren wordt geproduceerd in de PMW-fabriek in Hampshire, dat wil zeggen dat zij beantwoordt aan de strenge Europese voorschriften, tegen een concurrerende prijs vergeleken bij conventionele DC- of universele motoren. n

De Siemens-divisie Industry Automation heeft vier nieuwe Simatic S7300 controllers ontwikkeld met een breedte van slechts 40 millimeter: de standaard controllers CPU 315-2 PN/ DP en CPU 317-2 PN/DP en de veiligheidscontrollers CPU 315F-2 PN/ DP en CPU 317F-2 PN/DP. Hoewel ze minder breed zijn, hebben de nieuwe controllers met twee Profinet-poorten meer performantie en werkgeheugen dan hun voorgangers.

147 - Lezersdienst

148 - Lezersdienst

Dankzij de twee Profinet-poorten kunnen lijnstructuren eenvoudig en kosteneffectief worden geïmplementeerd. De nieuwe controllers voeren gebruikerprogramma’s meer dan dubbel zo snel uit. Zo hebben bitcommando’s slecht 25 nanoseconden nodig en is de tijd voor rekenkundige bewerkingen veel korter dan voordien. Door de uitgebreide functies van de geïntegreerde webserver zijn gebruiksvriendelijke systeemdiagnoses mogelijk, bijv. met automatische pagina-update en een diagnosebuffer voor maximaal 499 ingangen. Zelfs de grafische weergave van de Profinet IO-topologie werd aangepast. Dit laat een gedetailleerde tabelvormige weergave toe van de modulestatus van de aangesloten Profinet-stations en een directe verbinding met hun webservers. n

149 - Lezersdienst

179 - MAART 2010 - P 41

Actualiteit Bürkert gaat verhuizen Bürkert, producent en ontwikkelaar van meet- en regelsystemen voor de beheersing van gas- en vloeistofstromen gaat verhuizen. Al jaren heeft Bürkert Innovatie en Service hoog in het vaandel staan. Twee kernzaken waarmee we ons willen blijven onderscheiden in de markt van Fluid Control Systems. Half mei zal Bürkert dan ook een grote stap vooruit maken; de vestigingen uit Utrecht en Wijnegem zullen samengevoegd worden in een prachtig pand in Breda. Deze stap geeft een extra impuls aan de innovatieve ontwikkelingen die de afgelopen jaren al zijn gestart op het gebied van systeemontwikkeling, applicatiespecialisatie en project management. De teams groeien en de mogelijkheid om kennis te delen en expertise flexibel in te zetten worden ook groter. De service en kwaliteitswaarborging richting onze klanten wordt hierdoor alleen maar vergroot. Kortom, een belangrijke stap in het groeiproces van Bürkert Benelux. 150 - Lezersdienst

Agenda Nieuwe Belgische vakbeurs voor elektrotechnische industrie VNU Exhibitions Europe lanceert het nieuwe project Elektrotechniek België. Elektrotechniek België vindt plaats van dinsdag 27 tot en met donderdag 29 april 2010 in Tour&Taxis Brussel. De eerste editie van deze Belgische vakbeurs richt zich op de industrie en installatiebranche. Openingstijden Elektrotechniek België Dinsdag 27 tot en met donderdag 29 april 2010 Dinsdag en woensdag van 10.00 tot 20.00 uur Donderdag van 10.00 tot 17.00 uur Locatie: Tour & Taxis in Brussel - Voor meer info surf naar www.elektrotechniekbelgie.be 151 - Lezersdienst

Onderhoud + globaal beheer = productiebetrouwbaarheid De zesde editie van de vakbeurs easyFairs® MAINTENANCE biedt een uitgebreid programma en een compleet overzicht van het reilen en zeilen in de sector: een groot exposantenaanbod, gratis learnShops™ en een uitgebreide samenwerking met BEMAS (Belgian Maintenance Asociation), wat resulteert in een specifieke expositiezone gewijd aan productiebetrouwbaarheid – de Reliability Village, een hoogwaardig seminarieprogramma – de Reliability Summit – en een nieuwe editie van Maintenance in the Boardroom, waar het bedrijf Baxter te gast is. Praktische informatie: Woendsag 31 mart 2010 van 10u tot 19u Donderdag 1 april 2010 van 10u tot 17u Brusels Expo, Hall 11 - www.easyFairs.com/MAINTENANCE-BE

152 - Lezersdienst

Hannover Messe 2010: ‘Efficiënter-Innovatiever-Duurzamer’ Onder het motto ‘Efficiënter – Innovatiever – Duurzamer’ zal de Hannover Messe van 19 tot 23 april 2010 naast innovaties, ontwikkelingen en technologieën ook nieuwe materialen uit de wereld van de industrie aan het publiek tonen. Met de centrale thema’s energie, mobiliteit, automatisering en industriële toelevering zal de Hannover Messe een overzicht geven van de voornaamste trends in die verschillende industriële sectoren. Hannover Messe 2010 praktisch 19 tot 23 april 2010 Meer info: www.messe.be – www.messe.de – www.tradefairs.be E-mail: [email protected] 153 - Lezersdienst

P 42 - 179 - MAART 2010

Gratis Lezersdienst fax: +32 (0)2 640 84 80 of e-mail: [email protected]

NAAM

VOORNAAM

FIRMA FUNCTIE DIENST STRAAT POSTCODE

NR

BUS

PLAATS

TEL

FAX

INFO

E-MAIL CODES PUBLICITEIT

INDEX

UW GEGEVENS

Als de naam, die in het adresveld van het magazine vermeld staat, niet overeenkomt met uw naam, gelieve dan onderstaand formulier in te vullen en te terug faxen. Als u meer informatie wenst over een advertentie of een artikel, gelieve dan de overeenkomstige code in het formulier hieronder in te vullen en te faxen. Om een abonnement te verkrijgen, stort u 50 euro op rekening 210-0347117-06 van Automation Magazine. U kan ons ook bereiken via e-mail: [email protected].

ADVERTEERDERSINDEX

CODES ARTIKELS

BEDRIJF

PAG. CODE

- Bestseller met verrassingseffect

13

- Duwketting werkt als lineaire aandrijving

15

110

- Krachtige olie/luchtkoelers, nieuw filteraanbod

17

113

18

114

- AF BELGIUM

32 128

- ASCO NUMATICS

32 129

- Promotiedag ‘duurzaam gebruik van perslucht’

- AUTOMATICA

8

- Factory & process automation 2010: innovatie, integratie en

103

- BELGITRANS

34 130

- BREVINI

30 125

duurzame productie - Portalink heeft capaciteit van 600 ton graan per uur

107

21

117

22

118

- DOEDIJNS FLUIDAP

30 126

- Selecteer het juiste proportionele ventiel voor uw applicatie

23 120

- EASYFAIRS

36 134

- Systematisch de juiste portie

26

- EUREGIO HYDRAULICS

30 127

- Hannover Messe 2010 onder het motto ‘Efficiënter-Innovatiever-Duurzamer’ 27 122

109

121

- TESTO

14

- FESTO

35 133

- De mijlpalen en uitdagingen binnen de sector

31

- FESTO

44 1154

- Geschikt voor elk klimaat

37 135

- Wago Automation: het aanbod groeit

29 124 132

- FIMOP

34

131

- Veel nieuws bij de energie- en gegevensoverdracht

37 136

- HYDRAUVISION

16

111

- WLL180T: snelle vezeloptische versterker

37 137

- OLAER

20

115

- Uitstekende flexibiliteit en zuiverheid met de nieuwste scroll compressoren 38 138

- PALL

14

108

- Programmeerbare actuator met grafische gebruikersinterface

38 139

- PARKER

16

112

- Nieuwe servomotoren met hoge inertie

38 140

- REM B

2

100

- Nieuwe elektronische dual drukschakelaar van Barksdale

39

- SERVICE HYDRO

20

116

- Lapp Kabel in grootste PV-rooftopinstallatie van Europa

39 142

- SIEMENS

22

119

- Voortgaande productontwikkeling wordt beloond met energiebesparend 2/2 klep

39 143

- TESTO

14

109

- Cleandrive positief aangedreven transportband

40 144

- VALORLUB

5

101

- WAGO

28 123

ARTIKELENINDEX TITEL

PAG. CODE

- Innovatieve koffer dankzij eigen machineontwerp

6

101

- Persluchtmotor met inbouwhoogte van slechts 150 mm

9

104

- Tribo-elektrische lading in industriële hydraulische vloeistoffen en smeervloeistoffen - Nu bliksemsnel inzicht in uw energieverbruik

10

105

13

106

141

- Nieuwe CANopen positioneringmodule van maxon motor

40 145

- Zuignappen pakken moeilijke verpakkingen probleemloos op

40 146

- Nieuw hybride-lineair lager combineert rollen en glijden

41

147

- Pancake-motoren worden dunner

41

148

- Nieuwe controllers met smaller design, meer performantie en Profinet-communicatie 41

149

- Bürkert gaat verhuizen

42 150

- Nieuwe Belgische vakbeurs voor elektrotechnische industrie

42

- Hannover Messe 2010: ‘Efficiënter-Innovatiever-Duurzamer’

42 152

151

- Onderhoud + globaal beheer = productiebetrouwbaarheid

42 153

Het ventiel moet compact zijn, performant, overal inzetbaar en niet duur?

De nieuwe benchmark

De nieuwe VUVG-ventielen worden de nieuwe benchmark voor magneetventielen. Ze maken uw toepassing eenvoudiger en minder duur. Zo’n kleine footprint- ratio hoge flow met een zeer compact ventiel is uniek. Daarenboven is het makkelijk te bestellen, te installeren en in gebruik te nemen. Een dergelijk compact lichtgewicht met grote flow vindt u nergens anders.

Opvallende kenmerken

Een zeer grote doorlaat in een

Makkelijk installeren en bestellen

kleine behuizing !

Makkelijke, betrouwbare en snelle

• Zeer lange levensduur

Tot 100% meer flow, hogere ener-

installatie dankzij onverliesbare

• Minimale afmeting

giedichtheid, op een minimale

schroeven, geïntegreerde vorm-

• Zeer snelle en

ruimte, met minder gewicht: met

gesloten dichting en een waaier

één type ventiel kan u meer en

aan geassembleerde kabels en

snelle snellere applicaties aan.

connecto elektrische connectoren. Er zijn

eenvoudige installatie • Eenvoudig te bestellen

geen adapters of platen nodig

• Drukbereik -0,9 tot 10 bar • Beschikbaar in veel varianten • Meerdere drukzones

Gepatenteerde zuigerafdichting

voor het monteren van individuele

Dankzij deze afdichting kan u met

ventielen.

hetzelfde ventiel meerdere drukzones gebruiken, inclusief vacuüm.

zijn mogelijk

Dankzij de lage wrijving garanderen

binnen één ventiel

wij u een lange levensduur en een

Kleine behuizing - grote flow !

p hoge procesbetrouwbaarheid.

Festo: vernuft in de praktijk !

Lange levensduur !

Makkelijk te installeren !

www.festo.be/NL/AM/VUVG 154 - Lezersdienst