[Sustainable Savu] Cabrejou Foundation Kiezen voor duurzaamheid, voor energie uit zon en wind. Waar kan dat beter dan op een plek waar de zon overdag altijd schijnt en waar het altijd waait? Waar kan dat beter dan op een plek waar bijna geen elektriciteit is, waar nog maar heel weinig auto’s zijn en iedere druppel benzine van overzee moet worden aangevoerd? In een gebied dat door zijn geïsoleerde ligging nauwelijks door zijn omgeving beïnvloed wordt en waar ondernemende mensen wonen, die heftige gevolgen ondervinden van de opwarming van de aarde. Gevolgen die ze niet hebben veroorzaakt, maar waar ze wel mee aan de slag gaan. Waar kan dat beter dan op het eiland Savu? Een eiland, half zo groot als de Veluwe.
[Sustainable Savu] Cabrejou Foundation De laatste jaren is het warmer geworden op Savu en er valt te kort regen om rijst te kunnen oogsten. Te weinig rijst betekent te weinig eten. Tenminste, als de boeren niet inspelen op het veranderende klimaat. Dat doen ze gelukkig wel. Op een geïsoleerd eiland leeft de bevolking met de realiteit van klimaatverandering. Met ondernemerschap proberen de boeren de problemen het hoofd te bieden.
Over Savu Savu is een eiland in de provincie Nusa Tenggara Timor (NTT), wat staat voor de oostelijke van de kleine Sunda-eilanden. Een veerboot verbindt het eiland wekelijks met Waingapu op Sumba en met Kupang op West Timor. Vliegen van Kupang naar Savu is ook mogelijk, hoewel het vluchtschema niet erg betrouwbaar is. Meestal is het droog op Savu door warme winden die vanuit het Australische continent waaien. De meeste regens vallen tussen november en maart. In de rest van het jaar regent het zelden. De gemiddelde regenval is 1019 mm. Ter vergelijking: in Nederland valt 800 mm, maar dan verdeeld over het hele jaar. In het droge seizoen verdrogen de beken en rivieren en de eilanders zijn aangewezen op bronwater voor de watervoorziening. Savu bestaat eigenlijk uit drie eilanden. Dat zijn Rai Hawu van 414 km², Rai Jua is 36 km² en Rai Dana. Rai Dana is een klein en onbewoond eiland. De bodem van de eilanden is grotendeels bedekt met grasland en palmbomen. De eilanden zijn omzoomd met zandstranden en koraalrif. Op grond van genealogische gegevens wordt geschat dat er meer dan een miljoen Savunezen verspreid over de wereld wonen. De bevolking, die op de twee bewoonde eilanden van Savu woont, bestaat uit ruim 72.000 mensen. Dat aantal is gelijk aan dat van de inwoners van Almelo of de wijk Oud-Zuid in Rotterdam en het is bijvoorbeeld anderhalf keer het aantal inwoners van Zutphen. Overeenkomsten tussen de verschillende clans bepalen de verdeling van land en water en zorgen dat de grond niet wordt uitgebuit. Die traditionele cultuur past goed bij de droge ecologische omstandigheden. De landbouw omvat maïs, rijst, wortelen, bonen, vee, uien en zeegras. Het zeegras is geïntroduceerd vanwege Japanse interesse in dit product. Varkens, geiten en kippen lopen overal rond in dorpen.
Klimaatverandering De laatste tien jaar duurt het regenseizoen steeds korter. Van de gebruikelijke twee tot drie maanden zijn nog maar zes tot acht weken regentijd overgebleven. Dat is niet genoeg om gewassen af te laten rijpen en te oogsten. De mensen bouwen daarom dammen om het water vast te houden in het glooiende landschap. Checkdams, heten ze. Soms lukt het en blijft het water langere tijd staan. Het kan op de akkers gebracht worden en het wordt gebruikt als drinkwater. Bij andere dammen lukt het niet: de bodem is zo poreus dat het water heel snel wegzakt in de grond.
“
We hebben grond. We hebben akkers. We hebben zaaizaad. We hebben mensen. We
”
willen werken. Nu alleen nog water!
Woorden van boer Lay, afkomstig van het platteland midden op Savu. Op Savu regent het maar enkele maanden per jaar. De rest van het jaar valt er geen druppel water. Het is vaak te weinig om rijst te kunnen oogsten.
Projecten op Savu De lokale stichting Ie Rai is een tiental jaren geleden gestart met projecten op het eiland. Stichting le Rai heeft nieuwe gewassen geïntroduceerd en de marketing van zeegras opgezet. Ook zijn er projecten geweest voor vrouwen die de traditionele weefkunst beheersen. Door omstandigheden zijn deze projecten echter stil komen te liggen. Oxfam en World Vision hebben in het verleden ook enkele projecten gehad op het eiland, voornamelijk op het gebied van gezondheidszorg.
Zeegras, wat te drogen is gelegd op een Savunees strand
Waarom dit eiland? Cabrejou Foundation is op Savu geïntroduceerd op initiatief van Dr. Jan Boersema, opbouwwerker van de Nederlandse NGO De Verre Naasten. Hij vroeg adviseur ir. Kees Slingerland samen met hem een bezoek aan het eiland te brengen. Kees Slingerland is directeur Environmental Sciences Group Wageningen Universiteit en Researchcentrum. Hij neemt deel aan een klimaatprogramma van verschillende Nederlandse universiteiten en instituten. Veel aandacht gaat uit naar overstromingsgevaren. Ook Savu kampt met de gevolgen van de ‘global warming’, maar hier is juist gebrek aan water het grootste probleem. De bevolking speelt hier al op in door het telen van nieuwe gewassen. Voortbouwend hierop zijn volop ontwikkelingsmogelijkheden op het eiland. Eens in de week vaart een overvolle veerpont naar het eiland vanuit Sumba of Timor. Afhankelijk van het jaargetijde kan de zee zeer ruw zijn. En eens per week vertrekt er een klein vliegtuig van en naar het eiland, als de vlucht niet wordt afgelast. Deze geïsoleerde ligging zorgt wel voor belemmeringen, maar opent tegelijk ook perspectieven voor een dynamisch, samenhangend geheel van uitdagingen. De ‘burgemeester' van West-Savu en lokale ondernemers benadrukken dat ze graag willen samenwerken met buitenlandse initiatieven voor betere water- en energievoorziening en geschikte gewassen.
Sommige huishoudens maken al gebruik van zonne-energie
Zes redenen om te kiezen voor Savu! 1. Naast alle programma’s in het kader van wateroverlast door klimaatverandering een programma vanwege droogte 2. De Savunezen zijn een ondernemend volk 3. Savu is een eiland dat in omvang is te overzien 4. Door de geïsoleerde ligging zijn weinig desinvesteringen nodig om tot duurzaamheid te komen 5. Het programma kan aansluiten bij lokale initiatieven 6. De plannen sluiten aan bij kennis vanuit Kupang
Structuur Cabrejou Foundation neemt het initiatief tot het opzetten van de ontwikkelingsmaatschappij Sustainable Savu met partners in Indonesië en Nederland. Als voorbeeld hiervoor gelden de regionale ontwikkelingsmaatschappijen. Sustainable Savu werkt vanuit een breed draagvlak: kennisinstellingen, bedrijfsleven, overheid en ngo’s. De ontwikkelingsmaatschappij heeft tot taak het identificeren en in gang zetten van projecten met een duurzaam karakter in samenwerking met partijen in Indonesië. Sustainable Savu leidt een Indonesische staf op en begeleidt deze. Sustainable Savu adviseert over projecten, bewaakt de voortgang en onderhoudt goede contacten met lokale organisaties en overheden. Het doel is te komen tot een optelsom aan activiteiten die als geheel duurzame ontwikkeling op Savu bewerkstelligen. Vanuit het internationale netwerk wordt kennis en kunde ingebracht. Een revolving fund, met een startkapitaal van 500.000 euro, is de basis voor ondersteuning van projecten met een duurzaam karakter. Dat Savu sinds kort een zelfstandig kabupaten is, dat is een onderprovincie, bevordert de mogelijkheden sterk. Duurzame ontwikkeling van Savu kan zonder grote desinvesteringen. Sustainable Savu is een uitdaging. Zon en wind, gecombineerd met technologie en kennis in goed samenspel met de lokale bevolking biedt kans op een moderne duurzame enclave op onze aarde.
Projecten? - Introductie van duurzame energie, opgewekt door zon en wind, - Betrekken van de lokale bevolking bij alle ontwikkelingen, - Gebruikmaken van duurzame energie voor industrie en transport, - Lokaal onderzoek door stagiaires van Nederlandse opleidingen, - Optimaliseren checkdams en irrigatiemogelijkheden, - Verbeteren van de infrastructuur, - Gewassen introduceren die afrijpen in het kortere regenseizoen, - Het droge klimaat is uitstekend geschikt voor de cashewnootboom, - De lontarpalm is een traditionele palmsoort op Savu en grondstof voor veel producten. De palmsuiker is beroemd, maar ook de stam en bladeren kennen veel toepassingen, - Savu is beroemd vanwege het traditionele weefwerk. Bevorderen van de marketing van dit weefwerk. - Zeegras groeit uitstekend in de wateren rond Savu. Bevorderen van toepassingen en marketing. Geïnteresseerd? Wilt u partner worden in Sustainable Savu? Vragen? Mailen kan via
[email protected] of kijk op www.cabrejou.nl Apeldoorn, Juni 2009
Onbegrensd omzien naar elk
Onbegrensd omzien naar elkaar. Take care without borders.
