Succesfactoren bij onderwijs en training van een gemeenschap

Succesfactoren bij onderwijs en training van een gemeenschap

Evaluatieonderzoek naar succesfactoren bij het onderwijs- en trainingstraject in een ontwikkelingsland waarbij sport als middel wordt ingezet

Maart 2014 Hogeschool van Amsterdam Bachelor Sport, Management & Ondernemen Afstudeerproject:

Succesfactoren bij onderwijs en training van een gemeenschap

Afstudeerproduct: Evaluatieonderzoek Nummer afstudeerproject: 1213-122 Naam student:

Wesley Huliselan

Studentnummer:

500545217

Succesfactoren bij onderwijs en training van een gemeenschap Auteur: Wesley Huliselan Lange Leidsedwarsstraat 84F 1017 NM Amsterdam [email protected] Studentnummer: 500545217 Afstudeerproject: Succesfactoren bij onderwijs en training van een gemeenschap Bachelor Sport, Management & Ondernemen Hogeschool van Amsterdam Afstudeerdocente: Katelijne Boerma Meelezer: Michel Jonker Opdrachtgever: Society & Sports Zaanstraat 100 Amsterdam Contactpersoon: Abdelkarim Maada Eigenaar Society & Sports [email protected]

2

Voorwoord Voor u ligt het evaluatieonderzoek dat het resultaat is van mijn stage bij stichting Society & Sports. Dit is een stichting die als doel heeft om via sportprojecten in laag ontwikkelde steden en landen jongeren de kans te geven om zich door middel van sport en spel te ontwikkelen en uiteindelijk een positiever toekomstperspectief te geven (society & Sports, 2013). Om deze doelstelling te bereiken heeft het team van Society & Sports, bestaande uit drie deskundige op het gebied van sport, in juli en augustus 2013 een lokale stichting in Marokko opgeleid tot sportleider. De looptijd van deze afstudeerstage was van juli 2013 tot en met maart 2014, gedaan in het kader van de bacheloropleiding ‘Sport, Management & Ondernemen’ aan de Hogeschool van Amsterdam. De opdrachtgever Society & Sports heeft mij een tweeledige opdracht gegeven, namelijk:

•

Onderdeel van het team van Society & Sports voor zowel deskundige op het gebied van sportleider als kritische analist en observator wat betreft de kwaliteit van het onderwijs- en trainingstraject in Marokko;

•

Opvolgend een evaluatieonderzoek voor Society & Sports verrichten over het onderwijs- en trainingstraject in Marokko om toekomstige projecten in ontwikkelingslanden een kwaliteitsimpuls te geven.

Voor zowel de realisatie van het onderwijs- en trainingstraject als de begeleiding tijdens het project in Marokko wil ik vooral mijn stagebegeleider Abdelkarim Maada bedanken. Hij fungeerde vooral als tussenpersoon, tolk en adviseur wat betreft de benadering en communicatie met de leden van Ash-Shuruq tijdens het gehele onderwijs- en trainingstraject. Ook wil ik mijn afstudeerdocent Katelijne Boerma bedanken voor de feedback die zij heeft gegeven op dit onderzoek. Hierdoor is dit onderzoek een bruikbaar document geworden om toekomstige projecten van Society & Sports een kwaliteitsimpuls te geven. Tevens wil ik mijn coach Michel Jonker bedanken die mij de afgelopen twee jaar heeft ondersteund bij het overwinnen van obstakels binnen mijn studie. Tot slot wil ik de leden van stichting AshShuruq bedanken voor de mooie en leerzame ervaring tijdens het onderwijs- en trainingstraject in Boumalne Dades (Marokko).

3

Inhoudsopgave   INHOUDSOPGAVE ...........................................................................................................................................4   SAMENVATTING  (NL) ....................................................................................................................................5   SUMMARY  (EN)................................................................................................................................................6   1.  INLEIDING.....................................................................................................................................................7   1.1  AANLEIDING  VAN  EVALUATIEONDERZOEK .............................................................................................................7   1.2  PROBLEEMSTELLING  EVALUATIEONDERZOEK .......................................................................................................8   1.3  DOEL  EVALUATIEONDERZOEK ..................................................................................................................................8   1.4  ONDERZOEKSVRAGEN  EVALUATIEONDERZOEK .....................................................................................................8   1.5  DE  ONDERZOEKSGROEPEN ........................................................................................................................................8   1.5.1  Society  &  Sports....................................................................................................................................................8   1.5.2  Ash-­Shuruq .............................................................................................................................................................9   1.6  ONDERZOEKSONTWERP  –EN  METHODES ................................................................................................................9   1.6.1  Onderzoeksontwerp ...........................................................................................................................................9   1.6.2  Onderzoeksmethoden ..................................................................................................................................... 10   1.7  OPBOUW  RAPPORT ................................................................................................................................................... 10   2.1  DIMENSIES  VAN  ´COMMUNITY  DEVELOPMENT´ .................................................................................................. 11   2.1.1  Society  &  Sports  en  dimensies  van  ´community  development’ ..................................................... 12   2.1.2  Kernpunten  dimensies  ‘community  development’ ............................................................................. 15   2.2  SOCIAAL  ACTIE  MODEL ............................................................................................................................................ 15   2.2.1  Aspecten  sociaal  actie  model....................................................................................................................... 16   2.2.2  Kernpunten  sociaal  actiemodel.................................................................................................................. 19   2.3  INPUT  MODEL ............................................................................................................................................................ 19   2.3.1  Society  &  Sports  en  input  model ................................................................................................................ 20   2.3.2  Kernpunten  input  model ............................................................................................................................... 20   2.4  EFFECTIEF    ´COMMUNITY  DEVELOPMENT´  PROGRAMMA ................................................................................. 20   2.4.1  Ontwikkelingscyclus........................................................................................................................................ 21   2.4.2  Stappen  effectief  ´community  development´  programma .............................................................. 22   2.4.3  Kernpunten  effectief  ‘community´  development’  programma ..................................................... 26   2.5.1  Het  in  kaart  brengen  van  cultuur ............................................................................................................. 28   2.5.2  Benaderingswijze  van  een  cultuur............................................................................................................ 29   2.5.3  Kernpunten  cultuur ......................................................................................................................................... 30   3.  CONCLUSIES  DEELVRAGEN .................................................................................................................. 31   4.  CONCLUSIES  HOOFDVRAAG................................................................................................................. 33   5.  LITERATUURLIJST .................................................................................................................................. 37  

 

4

Samenvatting  (NL)   Doel: Het doel van deze afstudeeropdracht is het aangeven van succesfactoren waar Society & Sports meer aandacht aan kan geven. Deze aandacht gaat uit naar toekomstige onderwijs- en trainingstrajecten in een ontwikkelingsland. Achtergrond: Om de jeugd een beter toekomstperspectief te geven heeft Society & Sports in 2013 een onderwijs- en trainingstraject georganiseerd in de plaats Boumalne Dades in Marokko. Het eerste doel van het project was het opleiden van de leden van de plaatselijke stichting Ash-Shuruq tot sportleiders. Het tweede doel was het zelfstandig organiseren van sportactiviteiten door de opgeleide sportleiders na vertrek van Society & Sports. Uit de evaluatie van Society & Sports tijdens het onderwijs- en trainingstraject bleek dat diverse zaken mis zijn gelopen. Methode: De bevindingen inzake het onderwijs- en trainingstraject in Marokko vormen de kapstok voor het bepalen van succesfactoren voor soortgelijke projecten in een ontwikkelingsland. De bevindingen zijn gebaseerd op eigen observaties, de uitkomsten van een groepsgesprek tussen leden van Ash-Shuruq, een interview met de rechterhand van de voorzitter van Ash-Shuruq en een evaluatie door Society & Sports zelf. De bevindingen zijn tenslotte gespiegeld aan relevante onderdelen van een literatuurstudie over ´community development´. Resultaten: Succesfactoren voor toekomstige onderwijs- en trainingstrajecten in een ontwikkelingsland, waar Society & Sports meer aandacht aan zou kunnen geven, zijn: •

De tijd nemen voor het goed inschatten van de beginsituatie betreffende de communicatietaal, kennis en vaardigheden van de lokale organisatie, cultuurverschillen, projectperiode, processen binnen de gemeenschap en de interne organisatie van de lokale organisatie;

•

Raadplegen van een voldoende aantal personen binnen de gemeenschap over de beginsituatie;

•

Vermijden van aannames bij het in kaart brengen van de beginsituatie en bij het samenstellen en uitvoeren van een project;

•

Onderzoeken van het meest geschikte model voor samenwerking tussen Society & Sports en de lokale organisatie;

•

Geven van gepaste inspraak en verantwoordelijkheid aan de lokale organisatie bij de opzet, de samenstelling en de uitvoering van een onderwijs- en trainingstraject;

•

Goed nadenken over toepassen van het input model bij het verlenen van hulp aan een gemeenschap.

5

Summary  (EN)   Purpose: The purpose of this graduation paper is to determine success factors to which Society & Sports should pay more attention in case of future education and training projects in developing countries. Background: For the benefit of a better future for youngsters Society & Sports organised an education and training project in the village Boumalne Dades in Marocco in 2013. One of the goals of this project was to educate and train members of the local organisation Ash-Shuruq to become sport trainers. Besides, after the departure of Society & Sports the trained sport leaders should be able to independently organise sport activities. An evaluation afterwards of the project revealed that several things went wrong. Method: The findings of the project in Marocco form the basis for the determination of success factors for similar projects in emerging countries, to which Society & Sports should pay more attention. The findings are based on own observations, a discussion between the members of Ash-Shuruq, an interview with the right-hand man of the chairman of AshShuruq and an evaluation of the project by Society & Sports itself. Ultimately, the findings are held against relevant parts of a desk research about community development. Results: Success factors for future education and training projects in developing countries, to which Society & Sports should pay more attention, are: •

Take enough time for a proper judgment of the starting situation regarding communication language, knowledge and skills of the local organization, cultural differences, project period, processes within the community and the internal organization of the local organization;

•

Consult a sufficient number of people from the community with respect to the starting situation;

•

Avoid assumptions with respect to the starting situation and during composing and executing a project;

•

Conduct an investigation on the most suitable model for cooperation between Society & Sports and the local organization;

•

Give the proper degree of participation and responsibility to the local organization regarding design, composition en execution of an education and training project;

•

Think thoroughly about using the input model to help a community.

6

1.  Inleiding   Dit hoofdstuk beschrijft om welke reden dit evaluatieonderzoek is verricht. Daarnaast worden de doelstellingen die aan de probleemstelling zijn gekoppeld, beschreven, gevolgd door de hoofd- en deelvragen die door middel van de resultaten beantwoord gaan worden. Ten slotte wordt er beschreven hoe dit evaluatieonderzoek is opgebouwd.

1.1  Aanleiding  van  evaluatieonderzoek   Abdelkarim Maada is een gedreven sportman die zich inzet voor projecten gericht op sportstimulering bij de Nederlandse jeugd. Daarnaast leidt hij ook studenten op tot sportleiders. De familie van Abdelkarim Maada komt oorspronkelijk uit Boumalne Dades, een dorp gelegen in het zuiden van Marokko. Elk jaar gaat Abdelkarim terug naar Boumalne Dades. Hierbij valt hem elke keer op dat de jeugd geen sportmaterialen en plek heeft om te kunnen genieten van sport. Het gevolg hiervan is dat de jeugd zich met verkeerde dingen gaat bezighouden, zoals: lijm snuiven en baldadigheid op straat. Dit gegeven brengt met zich mee dat de (sociale)ontwikkeling van de jeugd stil staat. Dit was de reden dat Abdelkarim Maada in mei 2013 een stichting heeft opgericht, namelijk: Society & Sports. Society & Sports heeft als doel om via sportprojecten in laag ontwikkelde steden en landen jongeren de kans te geven om zich door middel van sport en spel te ontwikkelen en uiteindelijk een positiever toekomstperspectief te geven. In juli en augustus 2013 is Society & Sports met een team van drie experts op het gebied sportactiviteiten naar Boumalne Dades gegaan met de volgende doelstellingen: •

Onderwijs en training zijn een belangrijk onderdeel van ´community development´. In dit verband zal Society & Sports zes leden van stichting Ash-Shuruq (lokale stichting) binnen een periode van zes weken gaan begeleiden. Door middel van ervaring en professionele kennis van de experts (team) worden leden van Ash-Shuruq opgeleid tot sportleiders. Het doel is dat de zes leden sportactiviteiten zelfstandig kunnen organiseren en uitvoeren, en dat zij zelf andere leden van de gemeenschap kunnen opleiden tot sportleiders;

•

Het team van Society & Sports streeft ernaar om via de opgeleide sportleiders de Marokkaanse jeugd (6 t/m 20 jaar) in Boumalne Dades en omstreken sociale vaardigheden (fairplay, samenwerking, leiderschap en conflicthantering) bij te brengen. Society & Sports wilt uiteindelijk hun houding en gedrag positief beïnvloeden wat zal leiden tot een positiever toekomstperspectief.

7

1.2  Probleemstelling  evaluatieonderzoek   Bij een interne evaluatie van het sportproject in Boumalne Dades door Society & Sports werd geconcludeerd dat de twee doelstellingen voor een belangrijk deel niet zijn gerealiseerd. De vraag is hoe dit bij toekomstige projecten kan worden voorkomen.

1.3  Doel  evaluatieonderzoek   Het doel van dit evaluatieonderzoek is om door middel van een procesevaluatie, interviews en deskresearch factoren vast te stellen die de kans vergroten voor het slagen van een sportproject in een ontwikkelingsland zoals dat door Society & Sports wordt aangeboden.

1.4  Onderzoeksvragen  evaluatieonderzoek   Naar aanleiding van het doel van het evaluatieonderzoek en de probleemstelling is de volgende hoofdvraag geformuleerd, namelijk:

Aan welke succesfactoren moet Society & Sports meer aandacht schenken bij toekomstige onderwijs- en trainingstrajecten in ontwikkelingslanden?

Om antwoord op de hoofdvraag te kunnen geven is de hoofdvraag in drie deelvragen opgesplitst, namelijk: 1. Welke factoren zijn bij ´community development´ bepalend voor een succesvol resultaat op lange termijn?; 2. Welke factoren spelen een rol voor een succesvolle samenwerking met stichting AshShuruq?; 3. Wat zijn de factoren voor het succesvol begeleiden en opleiden van de leden van stichting Ash-Shuruq?.

1.5  De  onderzoeksgroepen   In deze paragraaf worden de twee onderzoeksgroepen besproken die relevant zijn binnen dit evaluatieonderzoek, namelijk: Society & Sports en Ash-Shuruq.

1.5.1  Society  &  Sports   Society & Sports richt zich op het fundament van effectief ´community development´ namelijk: onderwijs en training aan volwassenen op het gebied van sport, methodiek en didactiek. Om actieve participatie binnen het onderwijs- en trainingstraject te bevorderen is er gekozen voor interactieve sportlessen. Bij de sportlessen konden de leden van AshShuruq ook feedback en meningen geven. Tevens kregen de leden van Ash-Shuruq de gelegenheid om de aangeboden theorie op het veld toe te passen. De bedoeling was dat na

8

de sportlessen er een sportevenement zou worden opgezet die door de opgeleide leden van Ash-Shuruq zou worden uitgevoerd. Society & Sports zou tijdens het sportevenement de juiste ondersteuning en eventuele bijsturing geven. Het sportevenement was gericht op jongeren binnen en rondom Boumalne Dades. De materialen die voor het sportevenement werden gebruikt zijn door Society & Sports gedoneerd aan Ash-Shuruq.

1.5.2  Ash-­‐Shuruq   Stichting Ash-Shuruq bestaat uit acht vrijwilligers bestaande uit: een voorzitter, een notulist, de rechterhand van de voorzitter tevens sport- en spelleider en vijf sport- en spelleiders. Gezamenlijk zetten zij binnen het dorp Boumalne Dades sport, spel en ‘art’ in om jongeren zichzelf met plezier te ontwikkelen en daardoor een beter toekomst perspectief te krijgen. Om dit doel te kunnen behalen wordt Ash-Shuruq financieel gesteund door de gemeente van Boumalne Dades. Deze financiële ondersteuning is echter niet genoeg om fatsoenlijk en voldoende (sport)materialen aan te schaffen om de gestelde doelen effectief na te kunnen streven. Daarbij beschikken de leden van Ash-Shuruq over te weinig kennis en kunde om als organisatie en als sportleider hun doel effectief na te streven. Ash-Shuruq speelt een belangrijke rol binnen dit onderzoek. Door eigen observaties, interviews met leden van de stichting en groepsgesprekken kwamen punten naar voren die antwoorden gaven op de deelvragen en de hoofdvraag.

1.6  Onderzoeksontwerp  en-­‐  methodes   Deze paragraaf gaat in op het onderzoekontwerp en de onderzoekmethodes. Gestart wordt met een beschrijving van het type onderzoek. Daarna komen de onderzoekmethodes aan de orde, grofweg onderverdeeld in veld- en literatuuronderzoek.

1.6.1  Onderzoeksontwerp   Evaluatieonderzoek In dit onderzoek wordt er onder andere gebruik gemaakt van procesevaluaties. Het onderzoek dient als indicatie voor de succesfactoren die de effectiviteit van het sportproject in Boumalne Dades en toekomstige sportprojecten bepalen. Bij een evaluatieonderzoek worden de relevante factoren geobserveerd en geanalyseerd die de deelvragen en daarmee de hoofdvraag zouden kunnen beantwoorden. Specifiek wordt er gekeken naar de succesfactoren binnen het project van Society & Sports. De getrokken conclusies geven Society & Sports richtlijnen voor vergelijkbare (inter-) nationale sportprojecten in ontwikkelingslanden die in de toekomst gaan plaatsvinden. De uitkomst van het evaluatieonderzoek zal resulteren in bruikbare aanbevelingen die meegenomen kunnen worden in toekomstige sportprojecten.

9

Kwalitatief onderzoek Het evaluatieonderzoek is kwalitatief van aard. Binnen het kader van kwalitatief onderzoek is het vooral belangrijk dat er wordt begrepen wat de lokale gemeenschap wil. Het gaat niet zozeer om het meten, maar om het weten. Bij dit onderzoek is het belangrijk om de wensen, behoefte en motieven van de participanten in kaart te brengen. Binnen het kwalitatief onderzoek wordt er vooral gebruik gemaakt van (groeps-)gesprekken, observaties, literatuuronderzoek en evaluaties.

1.6.2  Onderzoeksmethoden   Voor het beantwoorden van de hoofdvraag: ´Aan welke succesfactoren moet Society & Sports meer aandacht schenken bij toekomstige onderwijs- en trainingstrajecten in ontwikkelingslanden?´, wordt er grofweg gebruik gemaakt van twee onderzoeksmethodes te weten veld- en literatuuronderzoek. Het veldonderzoek betreft eigen observaties gedurende het project, een groepsgesprek onder de leden van Stichting Ash-Shuruq direct na afloop van het project, een interview met de rechterhand van de voorzitter van stichting Ash-Shuruq een maand na afloop van het project en een evaluatieverslag van Society & Sports zelf. De bevindingen uit het veldonderzoek staan in dit rapport niet op zichzelf maar worden direct gekoppeld aan relevante onderdelen van het literatuuronderzoek. Dit houdt in dat het veldonderzoek niet in een apart hoofdstuk aan de orde komt. De literatuurstudie richt zich op relevante onderzoeken, theorieën, modellen en ervaringen op het gebied van ‘community development’. Deze onderwerpen hebben een duidelijke link met het doel en de projecten van Society & Sports.

1.7  Opbouw  rapport   Hoofdstuk één omvat de inleiding met een beschrijving van de reden, de probleemstelling, het doel en de onderzoeksvragen van het onderzoek. Tevens zijn de onderzoeksgroepen, het onderzoeksontwerp en de onderzoeksmethoden aan de orde gesteld. In hoofdstuk twee zal worden ingegaan op bestaande theorieën, ervaringen en modellen wat betreft ‘community development’. Deze onderwerpen worden direct gekoppeld aan de bevindingen van het veldonderzoek. Voor de lezer die snel door de stof van hoofdstuk twee heen wil, is het aan te raden om de kernpunten door te nemen, waarmee elke paragraaf in dit hoofdstuk wordt afgesloten. Vervolgens zullen er in hoofdstuk drie conclusies worden getrokken met betrekking tot de deelvragen. In hoofdstuk vier komen de conclusies met betrekking tot de hoofdvraag aan de orde, waarbij de gevonden succesfactoren zijn omgezet in concrete aanbevelingen aan Society & Sports. Deze aanbevelingen moeten toekomstige projecten van Society & Sports een kwaliteitsimpuls geven. Het evaluatieonderzoek wordt afgesloten met een literatuurlijst.

10

2.  Succesfactoren  bij  ‘community  development’  projecten   In dit hoofdstuk wordt ingegaan op theoretische kaders waarbinnen sportprojecten, met als doel de levensomstandigheden in een gemeenschap te verbeteren, vallen. Het gaat dan met name om ‘community development’. Daarbij wordt er direct een relatie gelegd met de bevindingen van het onderwijs- en trainingstraject van Society & Sports, zoals die naar voren zijn gekomen uit een groepsgesprek, een interview en een evaluatieverslag van Society & Sports. Het theoretische kader en de bevinden van het onderwijs- en trainingstraject moeten samen antwoord geven op de drie deelvragen en uiteindelijk op de hoofdvraag. ´Community development´ wordt beschreven aan de hand van vijf perspectieven, te weten de zes dimensies (Tesoriero, 2010), het sociale actie model, het input model, de ontwikkelingscyclus (Jack, 2000, in Rogers, 1992) en de cultuur (Nunez, Nunez Mahdi en Popma (2009, in Schein, 2004))

2.1  Dimensies  van  ´community  development´   Volgens Jack (2000, in Rogers, 1992) bestaat het proces van ´community development´ vooral uit een geplande en georganiseerde aanpak om mensen te helpen bij het opdoen van kennis en vaardigheden. Daarbij zorgt een positieve attitude voor verhoging van actieve participatie. Door actieve participatie kunnen problemen effectief worden opgelost die de gehele gemeenschap aangaan. ´Community development´ is opgebouwd uit twee essentiële onderdelen, namelijk: 1. de participatie van de gemeenschap om de levensstandaard te verbeteren, die afhankelijk is van het initiatief van de gemeenschap zelf; 2. de ondersteuning in materiaal, financiën en diensten die het nemen van initiatief, zelfstandigheid en wederzijdse hulp bevorderen (Jack, 2000, in Rogers, 1992). Tesoriero (2010) beschrijft zes dimensies die essentieel voor het optimaal ontwikkelen en opbouwen van een gemeenschap. De zes dimensies van ´community development´ zijn: 1. Sociale ontwikkeling; 2. Omgevingsontwikkeling; 3. Economische ontwikkeling; 4. Persoonlijk/spirituele ontwikkeling; 5. Culturele ontwikkeling; 6. Politieke ontwikkeling. Indien er gebruik wordt gemaakt van slechts één dimensie is de kans groot dat een

11

ontwikkelingsplan faalt. Een complete benadering is ten zeerste aan te raden. Als er bijvoorbeeld alleen gebruik wordt gemaakt van de dimensie ´economische ontwikkeling´ waarbij kapitaalvorming centraal staat zal dit plan naar alle waarschijnlijkheid falen. Bij een ontwikkeling op economisch gebied is de gemeenschap van essentieel belang. Zij moet er namelijk voor zorgen dat het plan op lange termijn zijn vruchten gaat afwerpen. Dit betekent dat er ook rekening moet worden gehouden met de andere dimensies: de culturele ontwikkeling, de sociale ontwikkeling en de persoonlijke ontwikkeling. Daarbij is het ook van belang dat individuen en groepen binnen de gemeenschap actief gaan participeren bij acties en besluiten binnen de gemeenschap om een economische ontwikkeling tot stand te brengen. Om dit te bereiken is het belangrijk om dan ook de dimensie ‘politieke ontwikkeling’ erbij te betrekken.

2.1.1  Society  &  Sports  en  dimensies  van  ´community  development’     Hieronder zullen de drie dimensies worden beschreven waarbinnen Society & Sports heeft geopereerd, te weten sociale ontwikkeling, persoonlijke en spirituele ontwikkeling, en politieke ontwikkeling. Sociale ontwikkeling Sociale ontwikkeling gaat om het identificeren van de wensen en behoeftes binnen een gemeenschap waarbij er een systeem wordt ontwikkeld dat tegemoet komt aan deze wensen en behoeftes (Tesoriero, 2010). Voordat Society & Sports het onderwijs- en trainingstraject vorm gaf, vond er van tevoren een gesprek plaats tussen Society & Sports en de voorzitter van Ash-Shuruq. Bij dit gesprek kwamen de wensen en behoeftes wat betreft de vormgeving van het onderwijs- en trainingstraject naar voren. In overleg met de voorzitter zijn de theorielessen over een reeks van vier dagen verdeeld en werden op de vijfde dag de verkregen kennis en kunde, aangevuld met de bestaande kennis en kunde, toegepast in een sportles dat door de leden van Ash-Shuruq werd gegeven. De leden van Ash-Shuruq gaven de sportlessen aan elkaar. Het team van Society & Sports gaf feedback op de sportlessen. Bij de feedback werden vooral vragen bij de leden van Ash-Shuruq neergelegd zodat zij zelf zouden gaan nadenken over bepaalde keuzes die zij binnen de sportles hadden genomen. De volgende indeling werd er voor de theorielessen gemaakt, namelijk: •

Sport, methodiek en didactiek / ´Bootcamp´;

•

Tennis / EHBSO (eerste hulp bij sportongevallen);

•

Voetbal / herhaling EHBSO;

•

Tik- en trefspelen.

12

Society & Sports had daarnaast ook een sportevenement georganiseerd dat na de praktijkles plaatsvond. De bedoeling van dit sportevenement was dat de leden van Ash-Shuruq elke dag een andere sportles aan de deelnemers zouden geven. Hierbij zou het team van Society & Sports een assisterend functie hebben. Ook was het doel om alle jongeren binnen en rondom Boumalne Dades te laten genieten van sport en hen sociale kennis en vaardigheden bij te brengen. Het sportevenement werd over een periode van twee weken vijf keer uitgevoerd. Het sportevenement bestond uit de volgende onderdelen: •

Tennis;

•

Voetbal;

•

Tik- en trefspelen;

•

Estafette op een grote stormbaan;

•

Communicatieve spelen.

Door middel van het sportevenement konden de leden van Ash-Shuruq de opgedane kennis en ervaring toepassen in hun rol als sportleider. Achteraf kan worden vastgesteld dat Society & Sports in geringe mate heeft bijgedragen aan de sociale ontwikkeling. Zo zijn niet alleen de sociale vaardigheden maar ook de kennis en kunde op het gebied van sportleiderschap van de leden van Ash-Shuruq op een hoger niveau getild. Dit geschiedde vooral aan de hand van de theorielessen die in een vragende en interactieve vorm zijn gegoten en de praktijkles die de leden van Ash-Shuruq aan elkaar moesten geven. Helaas had het sportevenement niet geheel aan de verwachtingen voldaan en was de bijdrage aan de sociale ontwikkeling ondermaats. Zoals we verderop nog zullen zien had dit vooral te maken met de omstandigheid dat Society & Sports de leden van AshShuruq te weinig heeft betrokken bij de opzet, organisatie en uitvoering van het evenement. Persoonlijke en spirituele ontwikkeling Bij de ontwikkeling van een gemeenschap begint het vooral bij het individu. Beschadiging van de gemeenschap heeft meestal te maken met het verliezen van: de identiteit van het individu, de meerwaarde van het individu voor de gemeenschap en de mogelijkheid tot het verhogen van de kwaliteit van het leven (Tesoriero, 2010). Society & Sports creëert bij het onderwijs- en trainingstraject een situatie waarbij er vragend wordt lesgegeven en gecoacht en leermomenten worden gecreëerd. Hierdoor komt het individu veel over zijn/haar eigen kennis en vaardigheden te weten.

13

De theorielessen zijn als prettig ervaren door zowel Ash-Shuruq als Society & Sports. Tijdens de theorielessen was er sprake van veel interactie en feedback (actieve participatie). Vragen van Society & Sports waren onder meer: Aan welke randvoorwaarden moet een sportleider volgens de leden van Ash-Shuruq voldoen?, wat is momenteel de situatie bij de jongeren en wat voor situatie ziet Ash-Shuruq liever? Tijdens de uitleg over de spanningsboog, de hoogte van de concentratie en aandacht van de deelnemers tijdens een sportles, was duidelijk te merken dat de leden aandachtig aan het luisteren waren. Voordat de spanningsboog op het bord werd getekend, konden zij al precies vertellen hoe deze spanningsboog weergegeven moest worden. Om deze theorie in de huidige situatie van Boumalne Dades te plaatsen zijn de volgende vragen gesteld, namelijk: Hoe is de spanningsboog nu bij de kinderen waaraan zij lesgeven? en hoe kan je ervoor zorgen dat je deze spanning nog langer kan vasthouden? Deze manier van lesgeven werd door de leden van Ash-Shuruq als prettig ervaren, omdat zij gewend waren aan een autoritaire stijl van lesgeven. Nu hadden zij het gevoel dat ze zelf ook een bijdrage hadden binnen de lessen wat goed was voor hun gevoel van eigenwaarde.

Politieke ontwikkeling Volgens Tesoriero (2010) is politieke ontwikkeling gericht op het vergroten van de macht van zowel de gemeenschap als de gehele maatschappij. En daarbij is het doel dat individuen en groepen binnen de gemeenschap actief gaan participeren bij acties en besluiten binnen de gemeenschap. Politieke ontwikkeling binnen een gemeenschap bestaat uit het verhogen van het bewustzijn van individuen en groepen binnen de gemeenschap wat betreft de huidige situatie. En de politieke ontwikkeling binnen een gemeenschap bestaat ook uit de wijze waarop de gemeenschap zichzelf organiseert om de problemen van de huidige situatie op lange termijn op te lossen (Tesoriero, 2010). Opmerkelijk tijdens het sportevenement was het gebrek aan actieve participatie. Gedurende de eerste vier dagen van het sportevenement was de participatie matig. Society & Sports nam de leiding en Ash-Shuruq had een assisterende functie. Society & Sports nam vooral de leiding, omdat er dan een geringe kans was dat het sportevenement verkeerd zou lopen. Tijdens de eerste vier dagen van het sportevenement was er bij de leden van Ash-Shuruq een afwachtende houding te zien. De leden toonden weinig betrokkenheid, initiatief en verantwoordelijkheidsgevoel. Op de vijfde dag van het sportevenement gaf Society & Sports de leiding aan Ash-Shuruq. Direct was er een hoge mate van betrokkenheid, initiatief en verantwoordelijkheidsgevoel te merken. De leden van Ash-Shuruq kwamen bijvoorbeeld uit

14

zichzelf met vragen wat betreft de voorbereiding en tijdens het sportevenement was er een proactieve inzet te zien.

2.1.2  Kernpunten  dimensies  ‘community  development’     •

Dimensies: Van de zes dimensies van ‘community development’ van Tesoriero (2010) zijn er drie van toepassing op Ash-Shuruq, te weten sociale ontwikkeling, persoonlijk en spirituele ontwikkeling en politieke ontwikkeling. Hoe meer dimensies aan de orde komen, hoe groter de kans op succes bij het ontwikkelen en opbouwen van een gemeenschap;

•

Sociale ontwikkeling: Na de wensen en behoeftes van Ash-Shuruq te hebben geïdentificeerd werd er invulling gegeven aan het opleiden tot sportleider van de leden van Ash-Shuruq via een sportproject. Het sportproject droeg bij aan de ontwikkeling van de leden wat betreft kennis en vaardigheden op het gebied van sportleiderschap;

•

Persoonlijke en spirituele ontwikkeling: Beschadiging van een gemeenschap begint bij individuen die geen identiteit hebben, geen meerwaarde hebben voor de gemeenschap en geen uitzicht hebben op een perspectief. Door vragend les te geven tijdens de theorielessen en elkaar les te geven bij de praktijkles kwamen de toekomstige sportleiders veel over hun eigen kennis en vaardigheden te weten. Dit werd ook bereikt door hen mee te laten denken en te praten over de manier van lesgeven en sporttechnische kwesties;

•

Politieke ontwikkeling: Eén van de doelen is dat individuen en groepen binnen een gemeenschap actief participeren bij acties en besluiten van de gemeenschap. Omdat Society & Sports te veel het initiatief nam bij het sportevenement toonden de leden van Ash-Shuruq weinig betrokkenheid en initiatief. Dit verbeterde toen Society & Sports de organisatie meer aan hen over liet.

2.2  Sociaal  actie  model     Het sociaal actie model (Jack, 2000, in Rogers, 1992) gaat ervan uit dat initiatieven vanuit de gemeenschap zelf de sleutel zijn voor effectief ´community development´. Het sociaal actie model wordt ook wel ‘development from below’ genoemd. Hierbij worden de mensen gemotiveerd om actie te ondernemen en voor zichzelf en de gemeenschap te zorgen. Dit model laat zien dat de hulp vanuit de gemeenschap zelf komt waarbij ze hun eigen problemen identificeren en daaraan doelen koppelen. Het sociaal actie model geeft de gezamenlijke inzet van de mensen binnen de gemeenschap weer waarbij zij gezamenlijk werken aan het verhogen van het bewustzijn van de problemen, het vertrouwen en de

15

vaardigheden om toegang te krijgen tot nieuwe bronnen. Het hoofddoel van het sociaal actie model is het creëren van onafhankelijkheid van de gemeenschap.

2.2.1  Aspecten  sociaal  actie  model   Tesoriero (2010) geeft ook aan dat ‘development from below’ de beste aanpak bij het helpen van een gemeenschap is. Omdat deze aanpak zo relevant is bij het slagen van een ´community development´ programma wordt hieronder aangegeven welke aspecten bij ‘development from below’ van essentieel belang zijn:

•

De lokale kennis in kaart brengen;

•

De lokale bronnen in kaart brengen;

•

De lokale vaardigheden in kaart brengen;

•

Het lokale proces in kaart brengen;

•

De lokale cultuur in kaart brengen.

Hieronder worden de aspecten beschreven die een rol speelden bij het onderwijs- en trainingstraject van Society & Sports. De lokale kennis in kaart brengen Het in kaart brengen van de lokale kennis is een essentieel element van elke werkzaamheid binnen ´community development´ en dit kan het beste worden samengevat als: ‘the community knows best’. De lokale bevolking kent namelijk zelf de problemen, behoeftes, de positieve en unieke eigenschappen van de gemeenschap. De lokale bevolking heeft de kennis en de ervaring. De rol van de ´community worker´, te zien als externe hulp bij de opbouw van een gemeenschap, is om te luisteren en de lokale kennis tot zich te nemen (Tesoriero, 2010). In paragraaf 2.1.1 onder ´Persoonlijk en spiritueel´ werd aangegeven dat Society & Sports een situatie binnen het onderwijs- en trainingstraject creëert waarbij er vragend werd lesgegeven en gecoacht en waarbij er door het voorbereiden en geven van sportactiviteiten een leermoment werd gecreëerd (ervaringsgericht leren). Hierbij kwam het individu veel over zijn/haar eigen kennis te weten, maar Society & Sports kreeg ook zo inzicht in de kennis van de leden van Ash-Shuruq. De lokale vaardigheden in kaart brengen Het belangrijkste bij het in kaart brengen van de vaardigheden binnen de gemeenschap is, net zoals bij het in kaart brengen van de kennis, dat het de gemeenschap meer

16

verantwoordelijkheid geeft. Zodra een ´community worker´ uit heeft gezocht over welke vaardigheden de gemeenschap beschikt, kan dit resulteren in een lijst met verschillende vaardigheden. Dit kan ervoor zorgen dat er voor het ´community development´ programma optimaal gebruik kan worden gebruik gemaakt van de lokale vaardigheden in plaats van kennis en kunde van buitenaf. Zodra de ´community worker´ weggaat, kan de gemeenschap makkelijker het programma voortzetten (Tesoriero, 2010). Zoals eerder werd aangegeven maakte ook een praktijkles onderdeel uit van het trainingsontwerp van Society & Sports. Hierbij gingen de deelnemers zelf een les voorbereiden en gaven ze aan elkaar les. Hierdoor werd er inzicht verkregen in de vaardigheden, maar het grote nadeel van slechts één les was dat je geen ontwikkeling zag (bijvoorbeeld: is er sprake van een stijgende lijn?). Zoals aangegeven in paragraaf 2.1.1 onder ´Sociale ontwikkeling´ en ´Politieke ontwikkeling´ heeft het sportevenement niet aan de verwachtingen voldaan door een gebrek aan participatie van de leden van Ash-Shuruq omdat Society & Sports te veel zelf deed, behoudens de laatste dag van het evenement. Hierdoor miste Society & Sports een kans om de vaardigheden van de leden van Ash-Shuruq verder in kaart te brengen. Het lokale proces in kaart brengen Voor een ´community worker´ is het belangrijk om de gemeenschap te begrijpen. Het uitzoeken van de tradities en hoe de zaken worden geregeld. De ´community worker´ kan het beste binnen de bestaande tradities gaan werken. Hierdoor worden de leden van de gemeenschap ook eerder bij het proces betrokken (Tesoriero, 2010). De verdieping door Society & Sports in de bestaande tradities van Ash-Shuruq en de manier waarop zaken worden geregeld door Ash-Shuruq hebben vooral geresulteerd in afspraken over het moment waarop de theorielessen plaats gingen vinden, de frequentie van de theorielessen en de duur van een theorieles. Op het moment dat de theorielessen zouden gaan plaatsvinden was het ook Ramadan. Dit houdt in dat mensen overdag weinig doen vanwege het vasten. Hierin is Society & Sports, Ash-Shuruq tegemoet gekomen door de theorielessen om 22.00 uur – 01.00 uur te laten plaatsvinden. Ook is er gekozen voor een reeks van niet meer dan vijf lessen, omdat de leden van Ash-Shuruq naast de stichting ook veel moeten werken. Dat werk kunnen de leden niet afzeggen, omdat zij simpelweg niet zomaar inkomsten kunnen laten liggen.

17

De lokale cultuur in kaart brengen Een ´community worker´ moet niet alleen van zijn eigen cultuur uitgaan, maar moet zich ook kunnen verplaatsen in de cultuur van een andere gemeenschap. Het gaat dan om zaken als de juiste manier dingen doen, de belangrijke zaken in het leven, ethiek, de manier van communiceren, de positie van de vrouw, de opvoeding van de kinderen en de rol van de familie. Door goed naar de lokale bevolking te luisteren zal de ´community worker´ de cultuur beter gaan begrijpen. Hierdoor is hij/zij in staat de gemeenschap effectiever te helpen (Tesoriero, 2010). Hierna worden drie aspecten van de cultuur van Ash-Shuruq aan de orde gesteld, te weten de organisatiecultuur van Ash-Shuruq, de samenwerking met Society & Sports en de bekrachtiging van taken en verantwoordelijkheden van de leden van Ash-Shuruq. De organisatiecultuur van Ash-Shuruq is als een familiecultuur te typeren. Volgens Cameron en Quinn (1999) is dit een cultuur waarbij er zorg wordt gedragen voor een goede interne verhouding tussen de leden, gekoppeld aan flexibiliteit (weinig regels en procedures). De leden van Ash-Shuruq gaan bijvoorbeeld regelmatig bij elkaar eten om de relatie onderling te ontwikkelen en behouden. Tevens zijn er bij Ash-Shuruq weinig regels en procedures aanwezig wat betreft de bedrijfsvoering van Ash-Shuruq. Tijdens het onderwijs- en trainingstraject werd al snel duidelijk dat de flexibiliteit van de familiecultuur resulteerde in een sfeer waarin geen enkel lid van Ash-Shuruq zijn verantwoordelijkheden nam. De voorzitter liet weinig betrokkenheid bij het onderwijs- en trainingstraject zien. Regelmatig kwam de voorzitter te laat of niet opdagen. De overige leden van Ash-Shuruq namen ook een afwachtende houding aan en kwamen ook regelmatig te laat of niet opdagen. Kortom: er was een team aanwezig die structuur miste. Dit gegeven zorgde voor een stroeve samenwerking tussen Ash-Shuruq en Society & Sports. Society & Sports verwachtte naar aanleiding van de tegemoetkoming inzake het geven van de theorielessen gedurende Ramadan, zoals hierboven aangegeven onder ‘Het lokale proces in kaart brengen’, dat Ash-Shuruq zich aan de door Society & Sports gestelde randvoorwaarden hield. Deze randvoorwaarden waren: op tijd op afspraken komen, voorbereid aankomen (pen/papier, sportkleding, lesvoorbereiding) en 100% aanwezigheid van Ash-Shuruq. Deze benadering komt overeen met het ‘culturele compromis model’, zoals hierna behandeld in paragraaf 2.5.2 ´Benaderingswijze van een cultuur´. Bij deze benadering wordt een gedeelte van de Nederlandse cultuur en een gedeelte van de Marokkaanse cultuur weggelaten. In de praktijk bleken de leden van Ash-Shuruq zich echter niet te houden aan de door Society & Sports gestelde randvoorwaarden. In het groepsgesprek onder de leden van Ash-Shuruq kwam naar voren dat zij het prettig zouden hebben gevonden als er contracten werden opgesteld waarin onder andere

18

functieomschrijvingen, verantwoordelijkheden en bevoegdheden werden weergegeven van beide partijen. Dit omdat zij zich bewust waren van hun eigen cultuur waarbij bijvoorbeeld afspraken niet vanzelfsprekend zijn. Society & Sports ging er juist vanuit dat de beste benadering van Ash-Shuruq op vertrouwen gebaseerd moest zijn en niet op een contract.

2.2.2  Kernpunten  sociaal  actiemodel   •

´Development from below’: Inventarisatie van kennis, vaardigheden, processen en cultuur binnen de gemeenschap vormt een belangrijk onderdeel van `community development´;

•

Kennis: Door vragend les te geven en te coachen kreeg Society & Sports meer inzicht in de kennis van de leden van Ash-Shuruq,

•

Vaardigheden: Door de leden zelf een praktijkles te laten verzorgen, kwamen de vaardigheden van de leden naar boven. Society & Sports had echter niet alles op zich moeten nemen wat betreft de organisatie en uitvoering van het sportevenement. Het gevolg was dat maar een gering deel van de leden van Ash-Shuruq kwam opdagen. Hierdoor miste Society & Sports een kans om de vaardigheden verder in kaart te brengen;

•

Processen: Het sportproject werd gedurende Ramadan gehouden. Dat betekende dat er overdag weinig kon worden gedaan. Daarbij kon er niet onbeperkt les worden gegeven omdat de leden van Ash-Shuruq niet hun normale werk konden laten zitten. De inkomsten daarvan konden zij niet missen. Uiteindelijk heeft Society & Sports het sportprogramma daarop aangepast;

•

Cultuur: De familiecultuur waardoor de organisatie van Ash-Shuruq wordt gekenmerkt leidde tot een gebrek aan verantwoordelijkheid, weinig betrokkenheid en regelmatige afwezigheid. De leden van Ash-Shuruq hielden zich niet aan afspraken over aanwezigheid, op tijd en voorbereid komen. Ze bleven zich vasthouden aan hun cultuur waarbij flexibel met afspraken wordt omgegaan. Leden van Ash-Shuruq wilden eigenlijk dat hun functieomschrijving, verantwoordelijkheden en bevoegdheden in een contract werden opgenomen. Door een contract voelden zij zich meer gedwongen om zich er aan te houden.

2.3  Input  model     Het input model (Jack, 2000, in Rogers, 1992) staat ook wel bekend als het model voor ontwikkeling van de gemeenschap door middel van modellen en ervaringen die vanuit de westerse samenleving zijn voortgekomen. Dit model is vooral gebaseerd op economische en groeimodellen waarbij kapitaalvorming centraal staat. De ontwikkeling van de gemeenschap wordt vooral gezien als een modernisatieproces en het proberen bij te houden van de landen

19

die verder zijn ontwikkeld. Bij dit model komt de hulp vaak van buitenaf, aangenomen dat de doelgroep niet in staat is om aan de eigen behoeftes te voldoen. De hulp van buitenaf resulteert vaak in economische groei, werving van materialen en een verhoging van de levensstandaard. Binnen dit model kan er een bepaalde vorm van onderwijs en training voorkomen, maar het hoofddoel van het input model blijft de economische welvaart en bijbrengen van nieuwe vaardigheden.

2.3.1  Society  &  Sports  en  input  model   Society & Sports heeft vooral van het input model gebruik gemaakt. Zij hebben steun aan Ash-Shuruq geboden in de vorm van materiële donaties. Daarnaast had de gemeenschap praktisch geen inbreng in de organisatie en uitvoering van het sportevenement. Door teveel input aan Ash-Shuruq te geven heeft Society & Sports de indruk gewekt dat Ash-Shuruq zich alleen kan ontwikkelen met de hulp van Society & Sports. Door het aannemen van donaties gaf Ash-Shuruq indirect aan dat zij afhankelijk waren van een land met hogere welvaart. Zij accepteerden deze afhankelijkheid van Society & Sports waardoor er weinig tot geen initiatief vanuit Ash-Shuruq werd getoond om bijvoorbeeld zelf acties te gaan ondernemen om subsidies te krijgen. Op het gebied van het overbrengen van expertise had Society & Sports een kans gemist door de leden van Ash-Shuruq niet te betrekken bij de voorbereiding en uitvoering van het sportevenement waardoor de actieve participatie voor –en tijdens het sportevenement minimaal was.

2.3.2  Kernpunten  input  model   •

Inputmodel: Hierbij wordt vooral door hulp van buitenaf een gemeenschap op een hoger welvaartsniveau gebracht. Het feit dat Society & Sports materialen doneerde en het grootste deel van de organisatie en uitvoering van het sportevenement op zich nam, past hierin;

•

Nadelen inputmodel: Een nadeel is dat je de afhankelijkheid van een gemeenschap in stand houdt en niet direct een gemeenschap ontwikkelt. In het geval van AshShuruq leidde dit tot een gebrek aan initiatief en actieve participatie

2.4  Effectief    ´community  development´  programma   Bij ´community development´ gaat het om de lokale gemeenschap (mensen) waarbij actieve participatie een onmisbaar ingrediënt is. Om een effectief programma neer te zetten moet onderwijs en training centraal staan, want dit zorgt voor de bewustwording van de huidige situatie. Het creëren van bewustzijn bij de gemeenschap zorgt ervoor dat de gemeenschap initiatieven gaat nemen om de gemeenschap te helpen. Het initiatief moet vooral vanuit de gemeenschap zelf komen (actieve participatie). Actieve participatie is in feite een essentieel onderdeel van ´community development´ (Jack, 2000, in Rogers, 1992).

20

2.4.1  Ontwikkelingscyclus     Volgens Jack (2000, in Rogers, 1992) is ‘community development’ een continue proces. De figuur hieronder laat de onderdelen van deze cyclus zien en geeft de cyclus weer.

Figuur 1 De ontwikkelingscyclus, Jack (2000, in Rogers, 1992) De nadruk ligt op onderwijs en training om verantwoordelijkheid, zelfstandigheid en duurzaamheid te bereiken zodat de gemeenschap na het vertrek van de externe hulp zelfstandig de gestelde doelen kan nastreven. Volgens Jack (2000, in Rogers, 1992) zijn de volgende vijf stappen uit de cyclus belangrijk voor een effectief programma binnen ‘community development’, te weten: •

Beginsituatie van de gemeenschap;

•

Bewustzijn verhogen;

•

Onderwijs en training;

•

Besluitvorming;

•

Actie ondernemen.

De externe hulp geeft vooral input bij de onderdelen: beginsituatie, bewustzijn verhogen en onderwijs en training. Het is voor de externe hulp van belang om te realiseren dat de bovengenoemde vijf stappen niet statisch zijn en niet altijd in deze volgorde worden uitgevoerd. ´Community development´ is een proces waarbij er met mensen wordt samengewerkt en dat maakt het vooral dynamisch. Hierbij moet wel worden opgemerkt dat

21

het verhogen van het bewustzijn in bijna alle projecten voor onderwijs en training komt, maar dat na deze fase het patroon kan variëren. Na het doorlopen van de vijf stappen ontstaat er een nieuwe ervaring waarna de gemeenschap zich verder ontwikkelt en er weer een nieuwe beginsituatie ontstaat. De cyclus begint weer opnieuw.  

2.4.2  Stappen  effectief  ´community  development´  programma     Hieronder wordt ingegaan op de vijf stappen voor een effectief ‘community development’ programma. Hierbij wordt een relatie gelegd met het onderwijs- en trainingstraject van Society & Sports.

Beginsituatie gemeenschap Het is van belang om verder onderzoek te doen naar de huidige beginsituatie van de gemeenschap om doelen te kunnen stellen die specifiek aan de desbetreffende gemeenschap gekoppeld kunnen worden. Dit kan door bijvoorbeeld met de lokale mensen te praten binnen de gemeenschap. Bedacht moet worden dat de beginsituatie niet statisch is, maar juist dynamisch. Om de beginsituatie vast te stellen heeft de voorzitter van Society & Sports vier maanden voordat het onderwijs- en trainingstraject van start ging contact gehad met de voorzitter van stichting Ash-Shuruq wat betreft de beginsituatie van Ash-Shuruq. Uit dit contact kwam onder andere naar voren dat er een tekort aan sportmaterialen was waardoor het geven van sportlessen werd beperkt. Society & Sports had naar aanleiding van dit gegeven bij basisscholen, middelbare scholen en sportverenigingen sportmaterialen ingezameld voor Ash-Shuruq. Achteraf was het niet verstandig om van buitenaf materialen aan te bieden. Het was verstandiger geweest om samen met de lokale stichting te kijken naar een oplossing voor de huidige situatie. Ook gaf de voorzitter van Ash-Shuruq aan dat de leden van Ash-Shuruq te weinig kennis en vaardigheden hadden op het gebied van het functioneren als sportleider en coördinator. Hierbij gaf de voorzitter aan dat zij vooral voetbaltrainingen gaven, maar niet in staat waren om andere sportactiviteiten te verzorgen. Hierdoor kon er maar een beperkte deel van de jeugd bereikt worden. De voorzitter liet ook weten dat enkele leden van Ash-Shuruq Engels konden spreken. Dit bleek achteraf niet het geval te zijn. Dit maakte het communiceren lastig. Gedurende het project in Boumalne Dades kwam ook naar voren dat het onderwijs- en trainingstraject in de verkeerde periode plaats vond. Volgens de leden van Ash-Shuruq had de voorzitter van Society & Sports voordat de periode van het onderwijs- en trainingstraject

22

werd ingepland een vergadering moeten bijwonen wat betreft de wensen en behoeftes van de leden van Ash-Shuruq. De eerste bijeenkomst met Ash-Shuruq en Society & Sports was een week voordat het programma van start ging. De wensen en behoeftes van de leden van Ash-Shuruq hadden vooral betrekking op het moment dat het onderwijs- en trainingstraject plaatsvond. Het gehele proces heeft tijdens Ramadan plaatsgevonden, wat niet bevorderlijk was voor de opkomst van de leden van AshShuruq. Bewustzijn verhogen Volgens Jack (2000, in Rogers, 1992) is de volgende stap de gemeenschap te helpen bij het verhogen van het bewustzijn wat betreft de realiteit van de huidige situatie. Hierbij kan gedacht worden aan het ondersteunen bij het vormen van een visie en het verhogen van de aandacht wat betreft verandering op het gebied van sociaal, economisch, cultureel, politiek, persoonlijk/spiritueel en omgeving (milieu). Volgens Jack (2000, in Rogers, 1992) gaat het bij het creëren van bewustzijn niet alleen om het informeren en het discussiëren over de huidige problemen binnen de gemeenschap. Een programma met als doel om het bewustzijn van de gemeenschap te verhogen gaat vooral om het delen van verschillende perspectieven op zichzelf en het achterhalen waarop deze perspectieven zijn gebaseerd. Het programma zal dus zo ingericht moeten worden dat de gemeenschap zelf gaat inzien welke aspecten van belang zijn. Kortom: het doel is om de verschillende perspectieven met elkaar te delen in plaats van een aantal normen en waarden aan de gemeenschap voor te schotelen. In het geval van Ash-Shuruq was het van belang om het bewustzijn te verhogen wat betreft de interne organisatie van Ash-Shuruq. In paragraaf 2.2.1 ´Aspecten sociaal actie model´ kwam naar voren dat de slechte interne organisatie van Ash-Shuruq een goede samenwerking met Society & Sports tegen hield. Society & Sports had dit eigenlijk al in een vroeg stadium moeten aankaarten, en manieren moeten vinden om de interne organisatie van de stichting bij te sturen. Wel waren de leden van Ash-Shuruq zich ervan bewust dat het slecht functioneren van de voorzitter zorgde voor een slechte communicatie tussen de leden onderling en met Society & Sports. Onderwijs en training Volgens Jack (2000, in Rogers, 1992) is onderwijs en training het hart van ´community development´. Het werven van nieuwe kennis, vaardigheden en het ontwikkelen van een eigen visie is van essentieel belang bij het proces binnen ´community development´.

23

Bij ´community development´ gaat het niet alleen om het werven van de leerstof, maar ook om de sociale aspecten. Dit wordt ook wel communicatief leren genoemd. En daarbij is het van belang dat de participanten zelfkennis krijgen en kritisch gaan kijken naar de sociale situatie waarin zij zich op dat moment in bevinden en uiteindelijk stappen gaan ondernemen om positieve veranderingen aan te brengen binnen de gemeenschap. De nieuwe kennis en vaardigheden moeten betrekking hebben op de al bestaande kennis en vaardigheden van de participanten en de mogelijkheid om toegepast te worden in de huidige situatie van de participanten. Ook is het belangrijk dat de participanten behalve observeren, ook zelf proactief zijn. Dit houdt in dat de participanten het veld op gaan en proberen zelf het probleem te identificeren en op te lossen. Door middel van vallen en opstaan creëren de participanten leermomenten, ook wel ervaringsgericht leren genoemd (Jack, 2000, in Rogers, 1992). Verder ziet Jack (2000, in Rogers, 1992) onderwijs en training als een geplande en doelgerichte leermogelijkheid, die wordt aangeboden door volwassenen die zijn erkend en zichzelf herkennen als volwassenen en die in hun eigen gemeenschap onderwijs hebben genoten en ook het stadium hebben bereikt om de desbetreffende lesstof aan te kunnen bieden. Daarbij is het van belang dat de lokale vaardigheden optimaal worden benut en het blijven leren van nieuwe vaardigheden door blijft gaan. De maximale benutting van de unieke vaardigheden van elk individu kan zorgen voor positieve verandering binnen de gemeenschap. Onderwijs en training vormen een primair onderdeel van de visie van Society & Sports over de ontwikkeling van een gemeenschap. Dit komt tot uiting in de opleiding van leden van AshShuruq tot sportleiders en –coördinatoren. Besluitvorming Volgens Jack (2000, in Rogers, 1992) worden er soms programma’s uitgevoerd waarbij de doelen vooraf al zijn vastgesteld waarbij er niet wordt geluisterd naar de wensen en behoeftes van de leden van de gemeenschap. Deze programma’s worden ook wel aanbodgerichte projecten genoemd. Het is juist van belang dat er vraaggerichte projecten worden aangeboden, hierbij wordt er als eerste gekeken naar de wensen en de behoeftes van de leden van de gemeenschap en vervolgens worden daaraan de doelen van het ´community development´ programma gekoppeld. De leden van de gemeenschap hebben bij aanbodgerichte projecten weinig zeggenschap. Hierdoor worden de leden van de gemeenschap gedemotiveerd en kunnen zij waarschijnlijk na vertrek van de externe hulp niet zelfstandig de gestelde doelen nastreven. De leden van de gemeenschap moeten uiteindelijk voor zichzelf kunnen beslissen of ze wat zij geleerd hebben, wel of niet gaan uitvoeren. Die beslissingen hebben gevolgen voor de ontwikkeling

24

van de gemeenschap. Tijdens het onderwijs- en trainingstraject zullen de leden van de gemeenschap een eigen visie over wat wel of niet goed is voor de gemeenschap gaan vormen. Dit resulteert in het maken van beslissingen, die tijdens het proces van onderwijs en training zal worden genomen (Jack, 2000, in Rogers, 1992). Volgens Jack (2000, in Rogers, 1992) staan er twee beslissingen centraal binnen deze stap die de leden van de gemeenschap moeten maken, namelijk: Voeren de participanten datgene uit wat zij hebben ervaren en geleerd? En, brengen de participanten de veranderingen binnen de gemeenschap aan of laten zij het bij de huidige situatie? Wat de besluitvorming betreft met betrekking tot het onderwijs- en trainingstraject in Boumalne Dades wordt hier kort ingegaan op wat hiervoor in diverse paragrafen is behandeld. Stichting Ash-Shuruq gaf aan dat men behoefte had aan het ontwikkelen van kennis en vaardigheden bij de sport- en spelleiders. Samen met Society & Sports zijn er besluiten genomen over onder meer het aantal lessen, de soort lessen, het tijdstip en de duur van de lessen en het organiseren van een sportevenement. In de opzet en uitvoering van het sportevenement hadden de leden van Ash-Shuruq echter geen inbreng. Dit pakte bij het sportevenement slecht uit gezien het gebrek aan interesse, initiatief en actieve participatie bij de leden gedurende de eerste vier dagen van het evenement. Actie ondernemen Volgens Jack (2000, in Rogers, 1992) is de laatste stap van het ontwikkelingsproces het gezamenlijk nemen van stappen in de juiste richting. Activiteiten die op de juiste manier worden begeleid, zullen leiden tot gedragsverandering en de participanten motiveren om nieuwe kennis, vaardigheden en een eigen visie te ontwikkelen en een positieve verandering binnen de gemeenschap aan te brengen. Een project moet zo worden ingedeeld dat de participanten in een ondersteunende omgeving datgene moeten kunnen uitvoeren wat zij hebben geleerd voordat dit binnen de gemeenschap wordt toegepast (Jack, 2000, in Rogers, 1992). Uit het interview met de rechterhand van de voorzitter van Ash-Shuruq dat een maand na het vertrek van Society & Sports plaatsvond, bleek dat de stichting één keer per week een andere sport- en spelactiviteit aanbood aan de jeugd. Om de vier weken organiseren de leden van Ash-Shuruq een groot sportevenement. Dit sportevenement is gebaseerd op het sportevenement dat Society & Sports heeft aangeboden binnen het onderwijs- en trainingstraject. Ook blijkt dat Ash-Shuruq na het vertrek van Society & Sports, de geleerde kennis en vaardigheden in praktijk aan het toepassen was. Tijdens de eerste ontmoeting met Ash-Shuruq heeft Society & Sports het onder andere gehad over de randvoorwaarden

25

waaraan een sportleider moet voldoen. Deze randvoorwaarden zijn bijvoorbeeld: het op tijd komen bij de sportactiviteit zodat al het materiaal klaar gezet kan worden en de deelnemers opgevangen kunnen worden, een verzorgd uiterlijk, voorbereiden van de sportactiviteiten, het kunnen omgaan met conflicten etc. De kennis over deze randvoorwaarden is het meest bijgebleven bij de leden van Ash-Shuruq. Zij geven aan deze randvoorwaarden altijd te hanteren. Verder maakt Ash-Shuruq gebruik van een planning van de sportactiviteiten die voor de jeugd worden georganiseerd die tevens ook aansluit op het onderwijs- en trainingstraject dat door het team van Society & Sports is gegeven Bij de sportactiviteiten zijn er gemiddeld vijftig kinderen aanwezig. De sportactiviteiten zijn vooral gericht op de jeugd onder de zestien jaar. De oudere jeugd wordt helaas geweigerd, omdat Ash-Shuruq geen sportprogramma heeft dat geschikt is voor deze leeftijdscategorie. Het gevolg hiervan is dat de oudere jeugd wel op komt dagen, maar vooral vervelend gaat doen. En daarbij hebben de leden van Ash-Shuruq aangegeven dat de oudere jeugd probeert om materialen mee te nemen. Stichting Ash-Shuruq gaf aan dat zij het wel moeilijk vond om de verkregen kennis over planning en beheer van sportactiviteiten toe te passen. De reden is dat zij dit niet in praktijk hadden gebracht onder begeleiding van Society & Sports. Deze planning werd onderverdeeld in operationele, tactische en strategische planning. Zij gaven aan meer inhoudelijke informatie te willen hebben wat betreft de planning en beheer van sportactiviteiten zodat zij een bredere doelgroep kunnen bereiken. Tenslotte, functioneert, zoals eerder is aangegeven, de voorzitter van Ash-Shuruq niet. Dit werd tijdens het onderwijs- en trainingsproject ook door de andere leden van Ash-Shuruq aangegeven. Uit het interview met de rechterhand van de voorzitter kwam naar voren dat er na het vertrek van Society & Sports binnen Ash-Shuruq het functioneren van de voorzitter nog niet ter discussie is gesteld.

2.4.3  Kernpunten  effectief  ‘community´  development’  programma     •

Stappen effectief programma: Binnen een ontwikkelingscyclus zijn er vijf stappen die zorgen voor een effectief ´community development´ programma, namelijk: beginsituatie bepalen, bewustzijn verhogen, onderwijs en training, besluitvorming en actie ondernemen;

•

Beginsituatie bepalen: Ash-Shuruq had te weinig sportmaterialen en de sportleiders hadden onvoldoende bagage om als sportleider en –coördinator op te treden. Achteraf had Society & Sports niet als enige organisatie sportmateriaal moeten

26

regelen, maar had ook Ash-Shuruq moeten proberen iets te regelen om niet te veel afhankelijk te zijn van externe hulp; •

Bewustzijn verhogen: De slechte interne organisatie van Ash-Shuruq belemmerde de samenwerking met Society & Sports. Society & Sports had dit eigenlijk al in een vroeg stadium moeten aankaarten en de interne organisatie moeten bijsturen;

•

Onderwijs en training: Onderwijs en training vormt een primair onderdeel van de visie van Society & Sports over de ontwikkeling van een gemeenschap. Dit komt tot uiting in de opleiding van leden van Ash-Shuruq tot sportleiders en –coördinatoren;

•

Besluitvorming: Omdat de leden niet participeerden in de besluitvorming over de opzet en uitvoering van het sportevenement waren ze passief, deden zij niet actief mee en waren zij ongeïnteresseerd;

• Actie ondernemen: Na vertrek van Society & Sports bleek dat Ash-Shuruq sportactiviteiten uitvoert aan de hand van het onderwijs- en trainingstraject van Society & Sports. Daarbij wordt het geleerde in de praktijk gebracht en probeert men zich toch te houden aan de randvoorwaarden zoals op tijd komen. Stichting AshShuruq gaf aan dat zij het wel moeilijk vond om de verkregen kennis over planning en beheer van sportactiviteiten in de praktijk toe te passen. Zij gaven aan meer inhoudelijke informatie te willen hebben wat betreft de planning en beheer van sportactiviteiten zodat zij een bredere doelgroep kunnen bereiken. Tenslotte is het slecht functioneren van de voorzitter na het vertrek van Society & Sports nog steeds niet aangepakt.  

2.5  Cultuur Voordat een gemeenschap geholpen kan worden is het van belang om eerst te begrijpen welke cultuur de gemeenschap hanteert. De volgende elementen zullen in deze paragraaf aan de orde komen: definitie van cultuur, het in kaart brengen van cultuur en de wijze waarop een cultuur moet worden benaderd. Ook hier wordt een koppeling gelegd met het onderwijs- en trainingsproject van Society & Sports ten behoeve van stichting Ash-Shuruq. Volgens Nunez, Nunez Mahdi en Popma (2009, in Schein, 2004) is cultuur een samenstelling van veronderstellingen. Deze zijn bedacht of ontwikkeld tijdens een leerproces, waarbij het individu zich aan de omgeving aanpast en probeert te integreren in de gemeenschap. Deze samenstelling van veronderstellingen wordt daarom overgedragen aan nieuwe leden van de gemeenschap als de juiste manier van denken, voelen en waarnemen.

27

2.5.1  Het  in  kaart  brengen  van  cultuur   Voordat een gemeenschap kan worden geholpen moet als eerste worden begrepen hoe deze gemeenschap in elkaar zit. Als de cultuur in kaart is gebracht kan de juiste benadering en aanpak worden toegepast om effectief te werk te kunnen gaan. Om de cultuur optimaal in kaart te kunnen brengen beschrijven Nunez, Nunez Mahdi en Popma (2009, in Schein, 2004) het ‘onion model’. Volgens hen omvat cultuur zichtbare en onzichtbare aspecten. Deze worden beschreven als de lagen van een ui. De ui bestaat uit drie lagen, namelijk: •

Gedrag en materiële uitingen;

•

Normen en waarden;

•

Basiswaarden.

De bovenste laag van de ui bestaat uit zichtbaar gedrag en zichtbare materialen. In Nederland kan dit bijvoorbeeld gaan om de kledingdracht, de windmolens, de tulpen, de klompen etc. De tweede laag bestaat uit de normen en waarden die de gemeenschap hanteert. Dit zijn de geschreven en ongeschreven regels die door een gemeenschap worden geaccepteerd. Een norm kan bijvoorbeeld zijn dat er van de gemeenschap wordt verwacht dat ze altijd op tijd bij afspraken aankomen. Een waarde is een ongeschreven regel. Een belangrijke waarde in Nederland is bijvoorbeeld je zitplaats af te geven aan een ouder persoon. De derde laag van de ui gaat om de visie die mensen hebben op het leven. Deze laag is niet te zien van buitenaf, onzichtbaar dus. Deze laag kan gaan om de opvoeding die kinderen van jongs af aan hebben gekregen. Hierbij wordt er een visie gevormd over wat goed en fout is. In figuur twee wordt het ‘onion model’ weergegeven.

Basiswaard en   Normen  &   waarden   Gedrag  en   materiële   ui5ngen  

Figuur twee Drie lagen van cultuur, Nunez, Nunez Mahdi en Popma (2009, in Schein, 2004)

28

2.5.2  Benaderingswijze  van  een  cultuur   Volgens Nunez, Nunez Mahdi en Popma (2009) kan een andere gemeenschap op vijf manieren benaderd worden die leiden tot een goede samenwerking met die gemeenschap, namelijk:

•

Culturele vermijding;

•

Culturele dominantie;

•

Culturele aanpassing;

•

Culturele compromis;

•

Culturele synergie.

De twee benaderingen die relevant zijn voor de samenwerking tussen Society & Sports en stichting Ash-Shuruq zijn: culturele compromis en culturele synergie. Hieronder worden deze twee benaderingen beschreven en gekoppeld aan de samenwerking tussen Society & Sports en stichting Ash-Shuruq. Culturele compromis Society & Sports en stichting Ash-Shuruq hebben geprobeerd de weg van het culturele compromis te bewandelen. Als er gebruik wordt gemaakt van het culturele compromis wordt de helft van de eigen cultuur weggelaten en de helft van de andere cultuur (Nunez, Nunez Mahdi en Popma, 2009). De Nederlandse projectleden van Society & Sports vonden het bijvoorbeeld heel erg frustrerend dat de leden van Ash-Shuruq vaak te laat kwamen op afspraken. In de eerste week van het project is aan hen gevraagd aan te passen aan de Nederlandse gewoonte om op tijd te komen. Daarbij gingen de Nederlanders akkoord met het feit dat de vergaderingen vooral in de avond werden gehouden, omdat er overdag minder werd gedaan vanwege Ramadan. Tijdens het gehele opleidingsproces kwam echter naar voren dat de teamleden van Society & Sports wel hun best hadden gedaan om zich aan een deel van de Marokkaanse cultuur aan te passen, maar dat de leden van Ash-Shuruq veel moeite hadden om zich aan de cultuur van Society & Sports te houden. Over het gehele onderwijs- en trainingstraject was er een gemiddelde aanwezigheid van 60% en regelmatig kwamen de leden van de stichting te laat.

29

Culturele synergie Achteraf had Society & Sports een serieuze poging moeten doen om met Ash-Shuruq samen te werken aan de hand van het culturele synergiemodel. Volgens Nunez, Nunez Mahdi en Popma (2009) ontwikkelt de ‘community worker’ met deze benadering samen met de gemeenschap een nieuwe manier van samenwerken. Het doel van deze benadering is om alle culturele stijlen, communicatie en gedrag als gelijkwaardig en professioneel te beschouwen, ze te waarderen en het unieke karakter ervan in te zien. Er wordt bij deze benadering gebruik gemaakt van alle cultuuruitingen die als bron voor innovatie en groei dienen. Als het er om gaat om op een cultureel synergetische manier oplossingen voor problemen te vinden, kijk je over grenzen van culturen heen.

2.5.3  Kernpunten  cultuur   •

Onion model: Voorafgaande aan samenwerking met een andere gemeenschap moet hun cultuur eerst in kaart worden gebracht. Dit kan geschieden via het ´onion model´ dat drie lagen omvat: gedrag en materiele uitingen, normen en waarden en basiswaarden. Daarna moet het juiste samenwerkingsmodel worden uitgekozen,

•

Culturele compromis als samenwerkingsmodel: Society & Sports koos voor de weg van culturele compromis om met de lokale gemeenschap samen te werken. Als er gebruik wordt gemaakt van culturele compromis wordt de helft van de eigen cultuur weggelaten en de helft van de andere cultuur. De leden van Ash-Shuruq hadden echter veel moeite om zich aan de cultuur van Society & Sports te houden. Hierdoor verliep de samenwerking stroef.

•

Culturele synergie: Het samenwerkingsmodel culturele synergie had tot een betere samenwerking kunnen leiden. Bij dit model had Society & Sports samen met de lokale gemeenschap een nieuwe manier van samenwerken moeten ontwikkelen met respect voor alle aspecten van ieders cultuur.

30

3.  Conclusies  deelvragen   De bevindingen uit de literatuurstudie en het veldonderzoek leiden tot een aantal conclusies. De conclusies worden gehangen aan de deelvragen die onderdeel uitmaken van de hoofdvraag ´Aan welke succesfactoren moet Society & Sports meer aandacht schenken bij toekomstige onderwijs- en trainingstrajecten in ontwikkelingslanden?´ De hoofdvraag zelf komt in het volgende hoofdstuk aan de orde. Deelvraag één Welke factoren zijn bij ´community development´ bepalend voor een succesvol resultaat op lange termijn?

•

Het sociaal actiemodel of ‘development from below’ is de meest effectieve benadering van een gemeenschap om een resultaat op lange termijn te behalen. Deze benadering laat zien dat de hulp vanuit de gemeenschap zelf komt waarbij ze hun eigen problemen identificeren door middel van bestaande kennis en vaardigheden en daaraan doelen koppelen. Het hoofddoel van deze benadering is het creëren van onafhankelijkheid binnen de gemeenschap (Jack, 2000, in Rogers, 1992).

Deelvraag twee Welke factoren spelen een rol voor een succesvolle samenwerking met stichting AshShuruq?

•

Doelstelling (en), missie en visie van de samenwerkende organisaties moeten op elkaar aansluiten. De samenwerking verloopt dan makkelijker, omdat zij naar hetzelfde doel toewerken, aldus Ash-Shuruq;

•

Het juiste samenwerkingsmodel (compromis versus synergie) moet worden gekozen om botsingen tussen twee culturen te voorkomen. Door eerst voor het juiste samenwerkingsmodel te kiezen zal er uiteindelijk meer winst uit het onderwijs- en trainingstraject worden gehaald (Nunez, Nunez Mahdi en Popma (2009));

•

Er moet een gemeenschappelijke taal zijn; in dit geval Engels;

•

Het wederzijds delen van kennis en vaardigheden moet voorop staan;

31

•

Door het opstellen van contracten waarin onder andere functieomschrijvingen en randvoorwaarden worden beschreven, zou er een grotere kans zijn geweest dat de leden van Ash-Shuruq zich aan het culturele compromismodel hadden gehouden.

Deelvraag drie Wat zijn de factoren voor het succesvol begeleiden en opleiden van de leden van stichting Ash-Shuruq?

•

Het juist inschatten van en inspelen op de beginsituatie wat betreft vaardigheid in de Engelse taal, cultuurverschillen, de juiste periode van het project (niet gedurende ramadan), manier van samenwerken en de interne organisatie van Ash-Shuruq, bieden een waarborg voor een soepel verloop van het project;

•

Het toekennen van de juiste mate van verantwoordelijkheid en inspraak aan de leden van Ash-Shuruq bepaalt in hoge mate de actieve participatie en kan leiden tot een verhoging van de zelfstandigheid en het nemen van initiatieven (Jack, 2000, in Rogers, 1992);

•

Input van buiten moet in de juiste hoeveelheid worden verstrekt. Bij te veel input van buitenaf ontstaat er onderdanigheid en afhankelijkheid waardoor er weinig tot geen initiatief vanuit de gemeenschap zelf komt (Jack, 2000, in Rogers, 1992);

•

Het gezamenlijk toewerken naar een doel biedt de beste waarborg voor een goed resultaat op de lange termijn. De laatste stap van het ontwikkelingsproces moet bestaan uit het gezamenlijk nemen van stappen in de juiste richting die op de juiste manier worden begeleid. Dit leidt tot gedragsverandering en motiveert de participanten om nieuwe kennis, vaardigheden, een eigen visie te ontwikkelen en positieve verandering binnen de gemeenschap aan te brengen (Jack, 2000, in Rogers, 1992);

•

Door het ter beschikking stellen van genoeg tijd voor praktijk- en theorielessen kan de ontwikkeling worden gevolgd van het functioneren van de leden van Ash-Shuruq als sportleider/coördinator;

•

Door een goed werkende interne organisatie van Ash-Shuruq had de samenwerking met Society & Sports en het project beter kunnen verlopen;

•

Door het overdragen van voldoende kennis, vaardigheden en ervaring wat betreft de planning en beheer van sportactiviteiten aan de opgeleide sportleiders hadden deze na vertrek van Society & Sports de sportactiviteiten zelfstandig en professioneel kunnen uitvoeren en een bredere doelgroep kunnen bereiken.

32

4.  Conclusies  hoofdvraag   De beantwoording van de hoofdvraag van dit evaluatieonderzoek ´Aan welke succesfactoren moet Society & Sports meer aandacht schenken bij toekomstige onderwijs- en trainingstrajecten in ontwikkelingslanden?´ wordt in dit hoofdstuk weergegeven. De gesignaleerde succesfactoren zijn als aanbevelingen aan Society & Sports geformuleerd. De beginsituatie tijdig in kaart brengen Voor de toekomstige projecten van Society & Sports valt er veel winst te behalen door middel van een grondige voorbereiding. Zoals het onderzoek aantoont is de eerste stap bij ‘community development’ het vaststellen van de beginsituatie van de gemeenschap (Jack, 2000, in Rogers, 1992). Het is Society & Sports aan te bevelen om uiterlijk een maand voordat het onderwijs- en trainingstraject van start gaat de lokale stichting te bezoeken. Het is verstandig om afgevaardigden van Society & Sports naar de lokale organisatie te sturen die in staat zijn om via een internationale taal (Engels of Spaans) of de lokale taal met de leden van de plaatselijke organisatie te kunnen communiceren, om zo de beginsituatie in kaart te brengen. Zo mogelijk moet met de plaatselijke gemeenschap (jeugd en volwassenen) worden gesproken. Hierbij moet er worden gekeken naar de huidige situatie. De huidige situatie bevat onder andere de volgende aspecten: •

de perspectieven van de jongeren in de betrokken plaats;

•

het in kaart brengen van de taken en doelen van de plaatselijke organisatie van de jeugd;

•

hetgeen dat de plaatselijke organisatie doet om haar doelen wat betreft de jeugd te realiseren;

•

welke middelen er ontbreken om de doelen te halen;

•

hoe de plaatselijke organisatie de rol en het belang van het sporten door jongeren ziet;

•

de mogelijke betekenis van Society & Sports voor de plaatselijke stichting;

•

welk gemeenschappelijk doel er geformuleerd kan worden;

•

de kwaliteit van de interne organisatie van de plaatselijke organisatie; vooral de taken en verantwoordelijkheden van de individuele leden zijn van zeer groot belang;

•

de kennis en vaardigheden die de leden van de plaatselijke organisatie al bezitten.

33

In kaart brengen en aanpakken van mogelijke obstakels Wanneer beide organisaties het eens zijn over een gemeenschappelijk doel en de benodigde middelen, moet worden bekeken wat er ontbreekt en niet goed functioneert, en welke bijdrage Society & Sports zou kunnen leveren om deze op te lossen. Kennis en vaardigheden van de leden In dit verband is het zaak om goed te onderzoeken welke kennis en vaardigheden er nog ontbreken bij de leden van de plaatselijke organisatie die essentieel zijn voor het zelfstandig kunnen uitvoeren van het sportproject na het vertrek van Society & Sports. Uit al deze informatie, aangevuld door de wensen en behoeftes van de plaatselijke organisatie, vloeit het ontwerp van het onderwijs- en trainingstraject voort. Het in kaart brengen van de bestaande kennis en vaardigheden resulteert ook in een duidelijker beeld van hoeveel verantwoordelijkheid de leden van de lokale stichting aan kunnen tijdens het onderwijs- en trainingstraject. Dit houdt in dat afgevaardigden van Society & Sports in de toekomst voordat het onderwijs- en trainingstraject van start gaat, met alle leden van de lokale stichting moet communiceren in plaats van bijvoorbeeld alleen met de voorzitter om tot een juist oordeel over de competenties van de stichtingsleden te komen. Interne organisatie van lokale organisatie De organisatie waarmee wordt samengewerkt is de verbindingsschakel tussen Society & Sports en de plaatselijke gemeenschap (eventueel de lokale overheid). Wanneer de plaatselijke organisatie niet goed functioneert, kan dit het onderwijs- en trainingstraject vertragen of zelfs geheel doen mislukken. Society & Sports zal heel goed moeten bekijken hoe de interne organisatie in elkaar zit, en vooral wat de mogelijke bronnen zijn voor miscommunicatie, frustratie, laksheid, desinteresse, obstructie en een laag verantwoordelijkheidsgevoel. De verwachtingen van Society & Sports en de verwachtingen van de lokale organisatie wat betreft de manier van samenwerken moeten op één lijn komen. Wanneer tekortkomingen in de interne organisatie van de plaatselijke organisatie dit mogelijk tegenhouden, zal Society & Sports samen met de interne organisatie na moeten gaan hoe de interne organisatie moet worden aangepast om een vruchtbare samenwerking te waarborgen. In het geval van het project Boumalne Dades zou het volgens de leden van Ash-Shuruq het zeer nuttig zijn geweest wanneer er een contract zou zijn opgesteld waarin alle afspraken, randvoorwaarden en functieomschrijvingen worden aangegeven. Hierdoor valt het vrijblijvende karakter weg.

34

Niet alleen gesprekken, maar ook eigen observaties. Het is Society & Sports aan te bevelen om tijdens het vaststellen van de beginsituatie zowel van gesprekken als van eigen observaties gebruik te maken. Het is aan te raden om de bestaande activiteiten van de lokale organisatie te observeren. Gekeken kan worden naar de (sport) activiteiten, het beheer van (sport) materialen en de planningen organisatie van (sport)activiteiten, de manier van vergaderen, de cultuur (de onderlinge omgang binnen de lokale organisatie, de omgang van de lokale organisatie met de gemeenschap en de gemeente). Door gebruik te maken van observaties, in plaats van alleen gesprekken te voeren, komt er een vollediger beeld naar voren van de beginsituatie. Actieve participatie Het is Society & Sports aan te bevelen om een situatie te creëren waarbij de lokale stichting actief participeert bij de voorbereiding en de uitvoering van het onderwijs- en trainingstraject. Niet te veel input Society & Sports zou in de toekomst niet te veel input moeten geven aan de lokale stichting. Bij het inzamelen van sportmaterialen en kleding zou Society & Sports in plaats van het simpelweg doneren van materialen aan de lokale stichting, de kennis en kunde wat betreft sponsorwerving met de lokale stichting kunnen uitwisselen. Hierdoor wordt de bestaande kennis en ervaring gedeeltelijk aangevuld met input van Society & Sports waardoor het initiatief vanuit de gemeenschap zelf komt. Zelf opzetten van sportevenement Het is aan te raden om de leden van de lokale organisatie niet alleen te laten participeren bij de voorbereiding van het sportevenement, wat een onderdeel is van het onderwijs- en trainingstraject, maar ook zelf het sportevenement op te laten zetten. Hierdoor wordt het ervaringsgericht leren en communicatief gericht leren gestimuleerd. Ook komen de leden van de lokale stichting er zo achter wat hun sterke en minder sterke kwaliteiten zijn. Vorming van de identiteit van het individu en groep en vorming van een visie worden bij dit proces onder andere gestimuleerd. Kiezen voor synergiemodel voor samenwerking Om botsingen tussen twee verschillende culturen te voorkomen is het Society & Sports aan te bevelen om gebruik te maken van het synergie model. Hieronder wordt in het kader van het synergiemodel als voorbeeld een suggestie gegeven wat betreft een alternatief voor de afspraak: ‘op tijd op afspraken komen’, wat bijvoorbeeld bij het project in Boumalne Dades een groot probleem was. De leden van Ash-Shuruq hadden veel moeite om op tijd te komen.

35

Een alternatieve manier waarbij beide culturen behouden kunnen worden, zou zijn om een inlooptijd van bijvoorbeeld 30 minuten in te lassen voordat de theorielessen beginnen waarbij er drankjes en hapjes genuttigd kunnen worden. Dit biedt de participanten de gelegenheid om binnen die 30 minuten binnen te lopen en is er een grotere kans dat er voldoende deelnemers zijn om werkelijk op tijd met de theorielessen te beginnen.

36

5.  Literatuurlijst   Cameron, K.S., & Quinn, R.E. (1999). Onderzoeken en veranderen van organisatiecultuur: Instrument voor het onderzoeken van zowel de eigen organisatiecultuur als de bekwaamheid van het management. Den Haag: Academic Service. Jack, V.P. (2000). ‘Adult education and training’: ‘The role of adult education in community development’. Zuid-Afrika: ‘Rand Afrikaans University’. Nunez, C., Nunez Mahdi, R., & Popma, L. (2009). ‘Intercultural sensitivity’: ‘From denial to intercultural competence’. Assen: van Gorcum. Rogers, A. (1992). ‘Adults Learning for Development’. New York: Education for Development. Schein, E.H. (2004). ‘Organisational culture and leadership: the levels of culture’. San Francisco: Jossey Bass. Tesoriero, F (2010). ‘Community development’: Belangrijke principes met betrekking tot ‘community development’. Australie: ‘Pearson Education’.

37