Inventaris van succesfactoren bij het ontwikkelen van een diversiteitsen taalbeleid in het basisonderwijs Alle factoren die het succes en het falen van een innovatie bepalen worden geclassificeerd in 4 rubrieken: - teamgerichte succesfactoren, - succesfactoren met betrekking tot de schoolstructuur, - visiebepalende succesfactoren, - aanbevelingen voor het uitwerken van een innovatiestrategie0 De codes die vermeld worden bij een succesfactor verwijzen naar de beschreven scholen of naar de gesprekken met experten. EGP’s op het vlak van diversiteit en gelijke kansen: E1: Europaschool - Kleinkesstraat 19 - 3600 Genk E2: De Griffel - Hortensiastaat 3 – 5
- 3530 Houthalen (Oost)
E3: De Triangel - Gouverneur Verwilghenlaan 37 - 3630 Maasmechelen E4: De Schakel - Kleuterweg 15 - 3530 Houthalen - Helchteren E5: VKS Laak - Kerkhofstraat 90 - 3530 Houthalen - Helchteren E6: De Plank VGBS - De Plank 10 - 3790 Sint Martens Voeren E7: GVLS Nieuwland - Nieuwland 12- 3840 Borgloon E8: Het mozaïek - Beverlose Steenweg 455 - 3581 Beringen-Beverlo E9: GVS Wegwijs - Generaal De Wittestraat 29 - 3545 Halen E10: De Zevensprong - Schoolstraat 7 - 3945 Oostham EGP’s op het vlak van diversiteit en taalbeleid: T1: Herik - Kerkhenis 55 - 35OO Tongeren-Henis T2: De Luchtballon – De Schans - Schansstraat 137 - 3550 Heusden-Zolder T3: De Reinpad - Weg naar As 199 - 3600 Genk
Gesprekken met experten op het vlak van diversiteit en taalbeleid: G1: Diocesane Pedagogische Begeleidingsdienst - Bonnefantenstraat 35OO Hasselt G2: Integratiedienst Genk – Stadhuis – Europalaan - 36OO Genk G3: PRIC G4: CDL (Gent) G5: Magda Deckers G6: G.O.-adviseurs
Teamgerichte succesfactoren - een gekleurd leerkrachtenteam: de meerwaarde van de culturenmix in het team situeert zich op het vlak van de voortrekkersfunctie van leerkrachten. (E1, G1) - een deskundige , directeur die open staat voor een andere aanpak en sterk stimuleert (E1) - een bereikbare zorgcoördinator die initiatieven zoekend verfijnt. E1 - een open teamsfeer, sterke teamband met veel vertrouwen en competenties (E1) - een door het ganse team gedragen geleidelijke vernieuwing, met veel respect voor het behoud van de goede accenten van de school (E3) - het leerkrachtenteam is een lerende organisatie – ieder lid leert permanent (E3) - de begeleiding van enkele ervaren leerkrachten en de directie, samen met deskundige schoolbegeleiders (E4) - het ganse schoolteam staat achter de vernieuwde aanpak (E3) - een reflecterende schoolteamcultuur (E3, E4, E5, E6, G2) - veel aandacht voor zelfkritiek en zelfbevraging (E4, E5, G2) - een sterke professionalisering van het team / van de scholengemeenschap (E4) - een grote competentie in het begeleiden (coachen) van leerlingen (E7, G1)
2
Succesfactoren met betrekking tot de schoolstructuur - de ligging van de school (E1) - een functionele aanwending van het lestijdenpakket in functie van de diversiteit (G1) - een motiverende ondersteunende schoolleiding (G6) - initiatieven van school en buurt gekaderd in een totaalvisie, vertrekkend van de school (E1, E3, G1) - er zijn zeer constructieve relaties met partners: gemeente, buurt, verenigingen, sociale woonmaatschappij, politie, sport, de school als trefpunt (E1) - graadklassen als schoolorganisatie (G2) - het durven doorbreken van structuren en de afdelingen en onderwijsniveaus (G2) - het durven doorbreken van het leerstofjaarklassensysteem, omschakeling naar systemen voor flexibele progressie en overgangen tijdens het schooljaar. (G2) - het verhogen van de ‘comprehensiviteit’. In dit verband zijn de proeftuinen in verband met de flexibele leerroutes en de 4 – 4 – 4 structuur zeer toekomstgericht (G2) - (verticale en horizontale) interne samenhang in alle initiatieven en in aanpak van problemen (G2) - een doordachte samenstelling van de inspraakorganen: preventie van weerstanden (E7) - een kernteam dat de vernieuwingen voorbereidt, opvolgt en evalueert, vanuit een open communicatie (E4) - personeelsvergaderingen die doelgericht verlopen, vernieuwingsgericht en sterk inhoudelijk voorbereid worden (E7) - heterogene groepering, vaak wisselende groepen van kinderen zodat zij de diversiteit als rijkdom kunnen ervaren (G5)
3
Schoolvisie als succesfactor bij een innovatie - fundamenteel respect voor andere culturen, gewoonten, religies (v.b. Ramadan) en personen, genderverschillen (E1) - een zeer grote aandacht voor de zorgkinderen, het kind in zijn omgeving (E1) - een grote openheid, zeker voor de ouderbetrokkenheid in veel initiatieven (E1) - een algemene visie op de school als een kansrijke omgeving en niet als een kansarme buurtschool. Op een positieve wijze inspelen op de strijd tegen de kansarmoede: de pedagogiek van de excellentie (E1) - het heterogeen groeperen van de leerlingen dwingt de ganse gemeenschap rekening te houden met alle aanwezige culturen (E2) - veel aandacht voor het welbevinden van leerlingen en leerkrachten (E2) - de opvoeding en ontwikkeling van de totale persoon: waardengerichtheid, persoonlijkheidsontwikkeling (E3) - rekening houden met de draagkracht van het team (E3) - een reflecterende, open grondhouding (E4, E5) - welbevinden op school (WOS) van het team en van de leerlingen centraal stellen (E5) - het geloof in de aanpak en de faciliteiten van het Gok-beleid: steeds vertrekkend van een analyse van de eigen beginsituatie (E3, E7) - de overtuiging dat een vernieuwing de school als geheel, en haar context versterkt en de samenleving een stap vooruit helpt (E7) - de bereidheid om af te stappen van de drang naar ‘het testbare’ (G1) - niet toegeven op het streven naar vorderingen van leerresultaten van alle kinderen; kwetsbare kinderen blijven prikkelen voor het leren (G1) - een bereidheid om de problemen van de diversiteit op school niet af te zonderen van de rest van het schoolse leven maar te integreren in het totaalgebeuren: diversiteitsbeleid is inherent aan alle aspecten van het schoolse leven (G1, G2) - open staan voor projecten en initiatieven van buitenaf en van binnenuit (E1) - de bereidheid om in de klas te remediëren en niet te vlug door te verwijzen naar deskundigen (G1) 4
-
grote aandacht voor een goede verwoording, ook naar de ouders toe (E1)
-
breed evalueren, i.f.v. diversiteit: observeren van leerlingen, assessments, niet te cijfer- en rapportgericht (G5)
-
sterke talige competenties van leerkrachten (G6)
-
een lange termijnvisie ontwikkelen, doelen formuleren op lange termijn formuleren (G5)
-
diversiteit integreer je best in de dagelijkse opdracht (G5)
-
‘mijn praktijk is uw praktijk’: intervisiemethodiek
5
Aanbevelingen voor het uitwerken van een innovatiestrategie - de geleidelijke aanpak bij het doorvoeren van vernieuwingen van het taalvaardigheidsonderwijs - permanent veel aandacht voor de werking van het K.O. (E7) - open staan voor projecten/initiatieven van buitenaf en van binnenuit (E1, G6) - kunst kan de kinderen begeesteren en de schoolwerking sterk beïnvloeden (kunst kan inderdaad de wereld redden) (E1) - durven instappen in projecten die structurele hervormingen voorstellen (proeftuin) (E2) - het implementeren van vernieuwingen nadat de behoefte daaraan vastgesteld werd: een beginsituatieanalyse is dus steeds het vertrekpunt (E6) - een grondige analyse van schoolvorderingen door de titularis maar zeker ook door de zorgcoördinator die deze resultaten als uitgangspunt om de werking aan te passen (E2) - in de mate van het mogelijke worden externen betrokken bij projecten en acties van de school. Dit is belangrijk om het eigen team te ontlasten maar mag niet extra belasten (E1) - onderwijssystemen met een gemeenschappelijke middenschoolstructuur bieden meer kansen op een grotere sociale gelijkheid dan onderwijssystemen met een opgesplitste structuur vanaf 12 jaar (G2) - deze acties vallen nooit uit de lucht maar vertrekken van een analyse of een concreet tekort dat men vaststelt in het schoolfunctioneren (E3) - stap voor stap te werk gaan en het hele leerkrachtenteam betrekken bij een geleidelijke implementatie van de vernieuwing. Doorheen dit hele proces staat men regelmatig even stil om te evalueren, reflecteren en bij te sturen (E4) - het inbouwen van een sensibiliseringsfase, zodat het team stilaan warmloopt voor de vernieuwing (E4) - voldoende ondersteuning, zodat de leerkrachten niet het gevoel hebben er alleen voor te staan (E4) - veel aandacht voor een goede verwoording, ook naar de ouders toe (G1, G6) - ruimte en kansen geven aan mensen met ideeën, hen stimuleren (G1) - inzicht in de differentiatiemogelijkheden en vertaling naar de praktijk toe (G6)
6
Struikelblokken voor de innovatieve visie van de school: - een traditionele, instructiegerichte en louter remediërende visie op leren (G1) - het beeld van migrantenkinderen als een kwetsbare subgroep in de klas (E1) - een taalbeleid dat geen rekening houdt met het welbevinden. (vb. de verplichting om op de speelplaats constant Nederlands te spreken) (G3) - een etnische visie op ico die door een team wordt in stand gehouden (E1) - een te product- en outputgerichte benadering van het leerproces (G1) - externe attributies van het mislukken van aspecten van schoolbeleid (G1) - het gevaar van het labelen van de leerlingen (G1) - een directe curatieve / remediërende visie op zorgproblemen (G1) - het gevoel bij leerkrachten dat ze niet goed opgeleid werden om te werken aan diversiteit in de klas (G1) - vernieuwingen laten doodbloeden (E7) - vernieuwingen ‘doorduwen’ zonder dat het volledige team dat wenst (E7) - leerplannen die niet op mekaar afgestemd zijn (LO en SO) (E7) - een te geringe aandacht voor het taliger maken van de activiteiten (G6)
7
