Succes is een keuze; succes dwing je af!

Succes is een keuze; succes dwing je af! Jan L. Wage

[1]

Succes is een keuze; succes dwing je af! drs. Jan L. Wage Ter vergroting van de leesbaarheid is ervoor gekozen te schrijven in de mannelijke vorm. Uiteraard wordt hier ook de vrouwelijke vorm bedoeld. Copyright 2012 © SellingNet www.sellingnet.nl Alle rechten voorbehouden. Nadruk verboden. Het reproduceren van deze praktijkgids in zijn geheel of in gedeelten of gebruik bij (verkoop) opleidingen, de vertaling dan wel iedere andere wijze van verspreiding, is slechts met uitdrukkelijke toestemming van SellingNet toegestaan. SellingNet en het SellingNet beeldmerk zijn geregistreerde merknamen van SellingNet Uitgeverij. Postadres: Antwoordnummer 5023, 7550 VE Hengelo Bezoekadres: Meervalstraat 10, 7559 bK Hengelo Telefoon: 074 711 02 62 E-mail: [email protected] Internet: www.sellingnet.nl Illustratie kaft: Roel Kuijpers, Skyline Asten BV Redactie, opmaak en tekstbijdragen: Ronald Swensson, senior trainer/coach SellingNet Website Jan L. Wage: www.janwage.nl Het hoofdstuk ‘7 eigenschappen van effectief leiderschap’ betreft een boekbespreking van Stephen R. Covey’s beroemde boek ‘7 eigenschappen van effectief leiderschap’.

[2]

Inhoud Succes is een elastisch begrip ........................................................................................5 Waarom hebben mensen succes? .................................................................................7 Houd het einddoel voor ogen en kies het kritische pad ..............................................11 De macht van suggestie en conditionering ..................................................................15 Hoe ‘tikken’ succesvolle personen? .............................................................................21 5 sleutels tot rijkdom en geluk .....................................................................................31 7 kenmerken van succes ..............................................................................................33 7 overtuigingen naar succes ........................................................................................35 7 eigenschappen van effectief leiderschap ..................................................................37 De feeën van succes .....................................................................................................39 Hoe ‘creatief’ zijn succesvogels? ..................................................................................41 Je hebt de top bereikt! Wat nu? ..................................................................................45 Een gedetailleerd praktijkgeval....................................................................................49

[3]

De trein Het sneeuwde stevig toen ik op het winderige perron van het station Bad Nauheim stond. De trein naar Frankfurt, waar het vliegtuig naar Amsterdam niet voor me zou wachten, was ernstig vertraagd. Dit meldde de hoffelijke stem door de stations luidspreker. Een wachtende medepassagier wond zich hierover bijzonder op en snauwde de perronchef toe: ‘Waartoe dient een dienstregeling als de treinen zich er toch niet aan houden?’ De perronchef antwoordde beleefd: ‘Geachte passagier... als we geen dienstregeling hadden dan wísten we niet eens dat de trein vertraging had.’

[4]

Succes is een elastisch begrip 1. De elasticiteit van het begrip ‘succes’ Als twee mensen over ‘succes’ spreken, kunnen ze totaal verschillende dingen menen. Met ‘succes’ bedoelt de smokkelaar iets heel anders dan de douanier hoewel ze misschien over dezelfde lading goederen spreken. De inbreker en de politiemannen .... Hetzelfde probleem. De gedecoreerde oorlogsveteraan en de pacifist .... Soms hebben misdadigers, en ook beroemde staatslieden uit onze geschiedenisboekjes, door gruwelijke, -in elk geval afstotelijke -, methoden en systemen hun succes behaald ... Tot ze misschien later toch onthoofd of gedeporteerd werden, omdat hun ‘successen’ te veel slachtoffers vergden en volken tot opstand brachten.. Wat is het tijdstip, waarop we hen ‘succesvol’ mochten noemen? Op welk moment konden ze met ‘succes’ op hun carrière terugkijken? In de geschiedenisboekjes, na jaren of eeuwen, weten we het natuurlijk. Maar hoe luidde het ‘eigentijdse’ oordeel vóór en ná de onthoofding? “Opgaan, blinken en verzinken is het lot van ied’re dag” zong de vaderlandse rijmelaar Willem Bilderdijk (1756-1831). Wie hoog klimt kan ook diep te vallen ! Dacht hij aan Napoleon, toen hij het schreef? Was deze Napoleon Bonaparte (1769-1821) succesvol? Een ondermaatse Corsicaanse korporaal uit een gezin van 13 kinderen, die nauwelijks Frans sprak en die het tot generaal, later tot keizer van Frankrijk, en heerser over Europa en Egypte bracht? Een succesvol heerser tot aan de volkerenslag bij Leipzig (1813). En na zijn Waterloo in 1815 moest de maaglijder, door al zijn successen voor hoogmoedswaanzin verblind, als zielige banneling zijn laatste 6 jaren op St.Helena slijten! Succesvol? Hoe heeft hij zèlf zijn balans opgemaakt? 2. Successen: altijd overwinnaars en verliezers? Soms gáát het ‘succes’ van de één ten koste van de ander, zoals in de sport. Politieke afgunstelingen menen, dat in onze maatschappij het succes van de één altijd nadelig voor de meeste medemensen moet aflopen. Anderen reageren minder jaloers... Wetenschappers, uitvinders en ontdekkers, helpen dank zij hun ‘successen’ de mensheid in reuzenstappen vooruit, zelfs als de oorlogsindustrie ze heeft bevorderd. Je kunt uitvindingen immers vaak tot heil en tot onheil van de mensheid ontwikkelen, zoals de Zweed Alfred Nobel, (1833-1869), uitvinder van het dynamiet, zèlf ontdekte. 3. Individuele waardesystemen en ambities Ook individuele waardesystemen en ambities in het leven maken het begrip ‘succes’ elastisch. Voor de één is het ‘succes’ een materiële rijkdom, ten koste van alles bereikt, ook als de weg met leed en pijn geplaveid is. Voor anderen is het een rustig en gelukkig overleven in een geurig bloementuintje en een gaaf huwelijk, jarenlang tot na de pensionering, totdat de dood hen scheidt. Voor de één is succes: het overwinnen van gevaren, voor de ander: het vermijden ervan. De één wil de Mont Blanc bestijgen, andermans ambities reiken zelfs tot de top van de Mount Everest, en weer anderen zijn gelukkig met het Arduinse landschap en de Vaalser Berg. Het milieu, waarin we opgroeien, speelt een rol. Het kind van de geïmmigreerde en ongeletterde handarbeider brengt het misschien succesvol tot onderwijzer op een basisschool. Hoed af ! Zo’n ‘succes’ is voor de zoon van een steenrijke industriemagnaat eerder magertjes. Ons startpunt bepaalt dus mede, wat we als ‘succesvol’ beschouwen. En dat startpunt kiezen we niet zelf, het wordt ons ‘opgelegd’. Kinderen kiezen nu eenmaal niet hun ouders! [5]

4. Waar kies ik in dit boek nu voor? Wat je eigen ‘milieu’ over je carrière denkt laat ik buiten beschouwing. Evenals dat wat later ‘geschiedenisboekjes’ over jouw leven zullen berichten. Misschien lezen daarin je achterkleinkinderen nog iets vriendelijks over je. Je eigen huidige ‘beroepscarrière’ dient je centrale vraag zijn. Hoe kijk je er zelf híér en nú naar?. Dus: wat je zèlf, hier en nu, als een succesrijke duurzame bekroning van je carrière zal beschouwen, desnoods met enkele nederlagen en met enige pech gegarneerd. Je wilt vooruitkomen ! Succes betekent voor jou waarschijnlijk: een stijgend inkomen, een betere hiërarchische positie, een zeker aanzien in de wereld waarin je vertoeft. Waarbij ik ook hoop, -jezelf èn voor hen die je liefhebben-, op ‘succes’ in je privéleven: gezondheid, geluk en enige wind in de rug ! En daarnaast, dat je vlijtige streven niet te veel andere mensen pijn doet en benadeelt. Afgezien van het beetje afgunst, dat aan hen knaagt. Het is altijd beter, afgunst te oogsten dan medelijden. Succes toegewenst, dus !

Jan L. Wage Lid Adviesraad SellingNet

[6]

Waarom hebben mensen succes? 1. Heeft men altijd succes in het beroep èn in het privéleven? In kranten en tijdschriften lezen we vaak, dat de ‘succesvollen’ in bedrijf en beroep, het geluk niet altijd in hun privéleven vinden. ‘Concurrentie’ kàn soms ontstaan tussen beroeps- en privéleven. Denk bijvoorbeeld aan ‘onze’ Neelie Kroes, sinds 2004 Europees Commissaris en een van de machtigste vrouwen van Europa – die veel private woelingen in haar leven heeft gehad, zoals iedereen weet. Er zijn ook ‘klassieke’ voorbeelden. De Geneefse filosoof en pedagoog Jean Jacques Rousseau, (1712-1789), was de auteur van het 1762 verschenen wereldberoemde vijfdelige standaardboek: “Émile, ou de l’Éducation”, (“De opvoeding van Émile”). Deze koploper in de kinderopvoeding schoof zijn eigen vijf kinderen naar een weeshuis af. Zijn letterkundige werk en zijn ideeën waren een onbetwistbaar wereldsucces, tot in Japan en tot heden ten dage toe. Versterkt dit ons wantrouwen, dat mijn goede moeder uitte tegen àl te beroemde succesvolle figuren? “Hoe groter geest, hoe groter beest” luidde haar vermoeden. Nee! We weten van bekende politici, die ondanks hun publieke successen gelukkig 30 jaar gehuwd bleven. Niet ieder europees minister heeft een turbulent liefdesleven. Niet iedere succesvolle pedagoog legt zijn eigen kinderen te vondeling. Door succes te behalen, bewonderd te worden en roem te oogsten, kùn je andere doelstellingen in je leven beschadigen. Je moet zelf het evenwicht bepalen, je ‘prioriteiten’ kiezen tussen deze eventueel concurrerende doelstellingen. 2. Wie zijn die succesvolle mensen dan? Géén mens bouwt zijn succes alléén op. Als we er zèlf vlijtig aan moesten werken, leverden vele anderen meestal de bouwstenen, die wij goed kunnen gebruiken. Denk aan de voetbalwereld, waar het altijd om een jubelende successen, -en nederlagen -, gaat. De middenvoor,- zoals we hem vroeger noemden -, oogst het luidruchtigste vreugdegejoel op de tribune. Maar tenminste vijf of zes makkers van het elftal bereidden zijn meesterschoten voor. Zijn eigen doelverdediger vervult een even nuttige, minder indrukwekkende, taak. Zelfs brallende supporters dragen tot de overwinning bij. ‘Thuiswedstrijden’ bieden méér kans op succes dan ‘uitwedstrijden’. Dan de trainer. Is zijn bijdrage niet belangrijker dan die van de elf spelers tezamen? Als het succes een seizoen uitblijft, wordt éérst de trainer weggesmeten als een oude voetbalschoen. Merkwaardig! Verder de sportarts en de masseur. Successen worden door deze ‘figuranten’ voorbereid en gedragen. Bij boksers en tennissterren zijn de succesmakers duidelijker als eenzame helden te herkennen. Maar ook hier leveren trainer, arts, masseur, psychotherapeut, sterrenwichelaar en eventueel anderen in hun bijdrage tot het brullend of netjes applaudisserend succes. 3. Komen ‘successen’ dan door stom toeval tot stand? Nee, zeer zelden! ‘Geluk’ kun je hebben bij kansspelen., maar ‘succes’ is toch wat anders. ‘Successen’ zijn voor sommigen gemakkelijker bereikbaar dan voor anderen, dat is wel een geluksfactor. Soms zorgen liefhebbende maar strenge ouders ervoor, dat hun kinderen konden en moesten studeren. Anderen verwaarloosden dit. Het ‘milieu’ waarin we zijn geboren en opgegroeid speelt een rol. [7]

Sociale, etnische, religieuze, biologische of medische factoren bevorderen of remmen onze ontwikkeling. In de dertiger jaren zong Louis Davids (1883-1939) triestig: “Als je voor een dubbeltje geboren bent, bereik je nooit een kwartje!” Deze ‘sociale aanklacht’, zeer ontroerend gezongen, is echter fatalistisch demotiverend en bovendien misleidend. Mannen en vrouwen in jouw en mijn omgeving, -en zeker ook in die van Louis Davids -, voor een stuiver geboren, hebben het kwartje, of zelfs de gulden of rijksdaalder, door hard werken op eerlijke wijze bereikt. Ze zijn hoger gekomen dan het kwartje op de eerste rang. Velen haalden het kwartje, de gulden of misschien de rijksdaalder grotendeels op eigen kracht. Als ze de steun van anderen kregen, zochten en ‘activeerden’ zij die anderen zèlf. “Panta rei !” zeiden de oude Grieken. Het leven is een voortdurende stroming. Sommigen drijven willoos met die stroom mee, zoals dode vissen doen ! Levende vissen zwemmen, vaak althans, tegen die stroom op, want dáár ligt hun hogere doel. Om even fietsend aan de wal te blijven: Sommigen blijven veilig thuis, omdat ze tegenwind lelijk en zelfs oneerlijk vinden. Anderen nemen die tegenwind als uitdaging aan en worden daardoor dagelijks sterker. Daardoor profiteren zij natuurlijk ook wel eens terecht van een tijdelijke wind in de rug. “Het geld ligt op straat!” Maar je moet je wel bukken om het op te rapen. Doet dat niet iedereen? Nee! Sommigen wachten tevergeefs tot hun buren, het voor hen zal doen. Ze vrezen enkele pijnscheuten in de rug als ze zèlf bukken....Of ze denken, dat het tòch weer om valse munten gaat ... Of ze vinden die ene stuiver niet de moeite van het oprapen waard. Ze zagen de stuiver wellicht, slaapwandelend met hun hoofd in de wolken, niet liggen”. 4. Jammer niet! Dóé iets, zonder aan wonderen te geloven Natuurlijk is er verschil van uitgangspunt voor ieder, die zijn beroep met stijgend succes wil uitoefenen. De mogelijkheden tot succes zijn voor iedereen anders. Bij al die verschillen zijn er methoden en technieken, om zèlf op realistische wijze aan je succes te werken. Je behoeft zelf géén genie te zijn. Maar het is inspirerend, af en toe naar de uitzonderlijke ‘helden’ of ‘heldinnen’ te kijken en te zien - ondanks felle tegenslagen – hoe zij slaagden en tot hun verdiende roem kwamen. e

De Amerikaanse Helen Keller (1880-1938), die op haar 2 jaar blind en doofstom werd. Door handsignalen, op de eigen handpalm, leerde ze schrijven. Door de lippen van anderen met de vingertoppen aan te raken ‘hoorde’ ze wat anderen vertelden. Ze studeerde aan de universiteit van Redcliffe, leerde daar behalve Engels ook Frans en Duits, werd eredoctor en schreef een viertal boeken. De Britse wetenschapper en tijdgenoot Stephen Hawkin (1974-heden) is totaal spierverlamd, kan niet meer spreken, ligt in een rolstoel en communiceert met de wereld via een televisiescherm. Hij is de wereldberoemde baanbrekende autoriteit over het ontstaan van ons heelal. De Nederlandse componist en concertpianist Cor de Groot, (1921-1993) moest voortbestaan met een verlamde rechterhand. Een pechvogel dus ! Hij schreef daarna zèlf 80 composities, uitsluitend voor de linkerhand.

[8]

De franse componist Maurice Ravel (1875-1937) componeerde voor hem het wereldberoemde linkshandige pianoconcert. Cor de Groot bleef een indrukwekkend concertpianist van wereldfaam! e

Ray Charles, (1930-2004), Afro-Amerikaan, op zijn 7 jaar blind geworden, vaderloos opgevoed in een armoedewijk in NewYork. Bleef hij bij de pakken neerzitten? Hoewel hij zelf geen witte van zwarte toetsen kon onderscheiden, en geen notenschrift kon lezen, veroverde deze pianist de wereld stormenderhand met ‘soul’-muziek. Pech in het leven kunnen sterke mensen overwinnen ! En jij hebt waarschijnlijk veel mìnder pech onderweg als de hier genoemden. 5. Wat ‘drijft’ deze succesvogels? Als we over de gebruikelijk ‘pechvogels’ en ‘geluksvogels’ spreken, is er alle aanleiding, over de derde categorie der ‘succesvogels’ te spreken. Wat drijft deze ‘succesvogels’? Die vraag stellen vele psychologen elkaar, en soms stellen die vele succesvogels zichzelf. Brengt de ‘geldmotor’, die mensen tot hun uitzonderlijke prestatievermogen? Nee ! Die is pas later, als je later ‘hogerop’ geklommen ben, belangrijk ! Voor wie veel geld hééft, wordt het geld blijkbaar werkelijk belangrijk . Sportmillionairs houden in hun belastingparadijs vast, wat ze hebben! Na een vroegtijdig uitgebluste roem willen ze bovendien nog enige duiten overhouden. Begrijpelijk ! Nee ! In begint niet met het geld. Eerder met de liefhebberij, de hobby, waarmee alles begon. De jongeman die in zijn vrije tijd knutselaar was, ontwikkelt zich tot een groot uitvinder. Als hij als meisje of jongen blokfluit speelde werd zij/hij later misschien podiumpianiste of -violist. Bij andere kinderen leeft reeds het ‘machtsbewustzijn’, sinds de oertijd een deel van onze ‘animale’ aandriften. Misschien groeide daardoor een napoleontische carrièredrang. En macht is nodig om goed te besturen en te regeren, behoeft dus geen machtsmisbruik te worden. Merkwaardig is, dat vroegere vrijheidsstrijders vaak hun eigen volk tiranniseerden. Door een edeler idealistische mensenliefde koos het de begaafde chemiestudente en rijkeluisdochter Florence Nightingale (1820-1910) het verpleegsterberoep. Met een petroleumlamp in de hand verzorgde zij de gewonde soldaten in de Krim-oorlog. Over the ‘Lady with the Lamp’ spreekt men nòg. Ze inspireerde ook de Zwitser Henri Dunant (1828-1910) tot het oprichten van het Rode Kruis. Anderen, gewonere meisjes, willen vèr over de horizon reizen en stewardess worden.. Er zijn ook ‘droomberoepen’, die ouders voor hun kinderen wensen. Sociaal omhoogstrevende gezinnen zagen vroeger het liefst, dat hun zoon dokter werd. Het enige academische beroep immers, waaraan ‘gezag’ kleefde en waarvan men iets begreep.. De verliefdheid van een gymnasiaste op haar taalleraar voert tot een universitair cum laude en een succesvolle carrière in de Franse taal en letteren. Zelfs soortgelijke professoraten zijn daaruit voortgekomen. Ikzèlf was, via de genegenheid voor mijn pianolerares, bijna podiumartiest geworden. Goed, die kans heb ik gemist, bij nader inzien: gelukkig maar! Sommige circusclowns landen in hun beroep, omdat deze artiesten kinderen blijkbaar het diepst in hun ziel aangrijpen. [9]

Het kan,-schrik niet -, ook dat ‘stomme toeval’ zijn. Je stuit toevallig op een vakantiejob, waarvan je nooit had vermoed., dat het zo’n grote bevrediging gaf! Of er was geen enkele aanleiding, een bepaald beroep te kiezen, maar toen je eenmaal die mogelijkheid kreeg, wil je daarin carrière maken om hoger op te komen. Geval dat ik ook ken: je bent via de zeevaartschool stuurman op de grote vaart geworden, maar je beminde vrouw wordt dat in dit eenzame huwelijk verdrietig en je keert naar de wal terug, als verkoper, want daar kan je het met vrij weinig diploma’s vèr brengen. Ik stop met deze opsomming! Je weet, dat ik de lijst eindeloos kon uitbreiden. En die lijst blijft ook vaak onbegrijpelijk. Ik kende iemand, die Romaanse taal en letteren studeerde, maar directeur van een bekende brouwerij werd. Het leven is vol verrassingen! 6. Hoe ‘gepassioneerd’ moet de succesvogel zijn? Als algemeen kenmerk ligt er aan de succesgeneigde mens dus een ‘gedrevenheid’ ten grondslag. Sommigen spreken liever van ‘passie’. Overigens ‘gedrevenheid’ moet natuurlijk niet tot ‘bezetenheid’ voeren. Je ‘gedrevenheid’ leidt tot successen als je heer en meester blijft van de situaties, waarin je je begeeft. ‘Gedreven’ mag je en moet je zelfs zijn, maar niet ‘bezeten’.

[10]

Houd het einddoel voor ogen en kies het kritische pad 1. Weet éérst waar je wilt komen Als je niet weet, naar welk doel je aanstuurt, weet je ook niet welke richting je wilt inslaan. Je blijft in het doolhof van je eigen gedachten hangen. Als succesvol mens bepaal je lang tevoren het einddoel, dat je wilt bereiken. Als dat einddoel in een verre toekomst ligt, bepaal je zo mogelijk ook de ‘reisroute’ die naar dit doel voert. Je legt voor jezelf etappezeges vast! Je bepaalt voor deze etappes ook de tijdsduur, waarmee je op ze aanstuurt. Of het doel nu zéér hoog gegrepen is of bescheidener van allure, doet er niet toe. Of er onderweg in de tijdsplanning moet worden gecorrigeerd is geen doodzonde, maar als je je doelstelling niet aan tijdlimieten verbindt... laat je het eindpunt ergens in de lucht hangen. Je kunt je doelstelling af en toe te wijzigen, maar dat moet geen dagelijkse praktijk worden, anders ben je een spontaan reagerend warhoofd, dat helaas niets bereikt. De ‘succesvogel’ staat kritisch jegens zijn eigen doelstellingen. Natuurlijk is je doelstelling op dit moment nog een ‘droom’, maar die mag niet naïef en onrealistisch zijn..Anders gezegd: denk eerst grondig na, over wàt je eigenlijk wil bereiken. Is het een hogere positie dan die je nu bekleed? Oriënteer je dan omtrent de verscheidene aspecten van die functie. Naïeve dromerijen kunnen daarbij vermeden worden. Zoals in het geval van een stewardess, die haar beroep koos, omdat ze dan zoveel verschillende landen en culturen wilde leren kennen. Ze vloog nu enkele jaren op Europese bestemmingen en zag eigenlijk alleen maar vliegvelden, vertrekhallen en aanpalende hotels. Uitstappen ...instappen .... en weer naar huis. Zoiets had ze kunnen weten, vóór ze dit beroep koos. Je dient te weten, welke moeilijkheden en nadelen met je gekozen functie of positie verbonden zijn. Maar àls je je doel, na afweging, hebt gekozen, dien je het met hardnekkigheid trouw te blijven. 2. Leg je doel en je ‘reisroutes’ zwart op wit schriftelijk vast Als je je doelstelling na rijp beraad hebt gekozen, schrijf je deze zwart op wit neer ! Mèt de details, die je daar wilt bereiken. Niet alle doelstellingen of ‘reisroutes’ zijn cijfermatig uit te drukken. Maar àls ze het zijn, noteer dan ook deze cijfers. Denk aan de wijze woorden van Lord William Kelvin, (1824-1907) die het absolute nulpunt in de temperatuur ontdekte: “Als je het niet in cijfers kunt uitdrukken... weet je eigenlijk niet waarover je spreekt” De ‘reisroute’ naar het succes, schrijf je ook, -als het kan in cijfers -, met ingedeelde tijdsbestekken zwart op wit. Het moeten niet altijd ‘dagroutes’ zijn, maar eventueel ‘maandroutes’ of ‘jaarroutes’. Een van mijn succesvolste medewerkers in Duitsland werkte met een vijfjarenplan, waarin ook de boeken waren opgenomen, die hij wilde schrijven. Die boeken waren een deel van zijn ‘etappeplan’, dat ik hiervoor heb aangeraden. Het ‘etappedoel’ moet niet te ver weg liggen, anders verlies je de controle over je koers. Denk maar aan de wielrenner die het doeltreffendst naar de zege stuurt, als hij kort achter een concurrent blijft ‘kleven’. Hij kan bij de eindspurt de slechts twee meter achterstand makkelijker overbruggen dan die van vijfhonderd meter! [11]

Het is zinloos, een einddoel aan te streven als je de ‘etappes’ te groot uitmeet. Het franse erotische spreekwoord zegt terecht: “Qui trop embrasse mal étreint! ” (Als opfrisser van je eventuele schoolfrans: “Wie tegelijkertijd te veel omarmt, verrekt zijn spieren ! “) Exactheid is geboden. Dingen die je ‘op lange zicht’ wilt doen, gebeuren meestal niet, of ze gebeuren te laat. De wijze verzuchting van Lord John Maynard Keynes (1863-1946) wordt dan op treurige wijze bewaarheid: “In the long run? In the long run we’re all dead !” Improviseren doe je alleen als een routeplan ineens bekort kan worden zonder de doelstelling in gevaar te brengen. Succesvolle mensen zijn geen slaven van een bureaucratisch opgesteld routeplan. Evenals voor musici geldt ook hier: “Goed improviseren kun je alleen als je de partituur kent en beheerst ...” Het belangrijkste aspect van het zwart op wit neerleggen van je plan en je reisroutes dien je te beschouwen als een ‘contract met jezelf’. Haal dit contract vaak uit je map en lees, of je je ‘contractueel’ gedraagt. 3. ‘Doelmatig’ dagdromen Als je de stevige staketsels van je doelstelling en de reisroutes op papier hebt staan, is het tijd, op verantwoorde wijze ontspannen te ‘dagdromen’. ‘Ontspanning’ moet in onze hectische wereld net zo goed geleerd worden als ‘inspanning’. We spreken dan ook van ‘mediteren’, een woord dat eigenlijk ‘peinzen’ betekent of: ‘in gedachten verzonken zijn’. Ik raad hier enkele regels van ‘dieptemeditatie’ aan, waaruit je sterker tevoorschijn komt.. Ik geef de achtereenvolgende fasen van deze dieptemeditatie aan, die je tevoren op je mobiel hebt ingepraat en bij het afspelen mee mompelt, tot je de tekst later uit je hoofd kent. Één:

*Armen en benen totaal ontspannen * Ogen gesloten houden * Zeggen:”Ik voel me zwaar en warm... * in mijn vingertoppen... vingers... handen... polsen... onderarmen... bovenarmen... schouders ....

*Nu door mijn tenen... voeten... enkels... kuiten... knieën... dijen... zitvlak... heupen... *Ik tel nu ...Één !” Twee:

*”Ik ontspan me, buik....borstkas...nek....schouders....rug.... worden warm en zwaar... *Ik tel nu...Twéé !”

Drie:

*”Ik zit rustig en adem kalm.... *Ik vind diepe rust... *Ik tel nu ...Drie !”

Vier:

*”Ik maak me los en vrij: hoofdhuid...voorhoofd... wangen... neus... ogen... lippen... tong... kaken....hals *Alles is los en vrij ... *Ik tel nu...Vier !”

[12]

Vijf:

*”Ik ervaar rust en stilte... *Mijn lichaam is kalm en ontspannen *Ik kan helder en de toekomst zien... *Ik tel nu ... Vijf !”

[Blijf in deze diepteontspanning en spreek hardop een zelfgekozen positief ‘signaalwoord’ uit. Dit woord zul je straks gebruiken om weer naar het waakzame terug te keren. ‘Droom’ nu over je toekomst, ‘droom’ over wat je wilt bereiken en over de tussenstations die je daarbij zult passeren} Zes:

*”Ik voel me sterk, rustig en vol vertrouwen *Ik weet wat ik wil bereiken en begin eraan *Ik heb de moed en de kracht, dit te dóén....”

Zeven:: *”Ik tel nu langzaam terug ... vijf ... vier... *Drie...Ik durf de toekomst aan.... *Twee... ik rek me en strek me lekker uiit... *Één .... ik adem rustig en diep in en uit *[Signaalwoord] ... ik open mijn ogen ... *Daar ben ik weer ....kláár wakker !” Deze techniek, die men door oefening steeds beter kan leren, ook op andere plaatsen dan een rustig en ongestoord vertrek, combineer je met de methode van ‘visualisatie’. Dit betekent, dat je de situaties, die je wilt bereiken, -op korte of langere termijn -, voor je laat ‘afspelen’ alsof je in een donkere zaal naar het witte doek kijkt, waarop een kleurenfilm wordt vertoond. Wat je tot jezelf sprekend zegt krijgt een versterkende een visuele ondersteuning. Geloof nu niet, dat door deze enkele oefening het Luilekkerland al in zicht is, waar de gebraden duiven in je mond vliegen. Het is een innerlijk werkend hulpmiddel, dat je voortdurend moet oefenen, om de methode onder de knie te krijgen..

[13]

De liefde voor ons beroep Een man kwam tijdens zijn wandeling voorbij een marmergroeve. Daar werkten drie mannen in het zweet des aanschijn. De wandelende man vroeg, omdat hij een sociaalpsycholoog was die juist een dissertatie over ‘motivatie’ voorbereidde, wat zij van hun werk vonden. De eerste zei: ‘Ik loop een rugkwaal op omdat ik me te vaak moet bukken. Ik wou dat ik vroeger mijn school had afgemaakt, dan had ik misschien iets anders kunnen worden.’ De tweede zei: ‘Ik werk hier voor 15 euro per uur. Het wordt vrij goed betaald, maar ik wilde dat het meer was.’ De derde zei: ‘Ik help mee een kathedraal te bouwen. Hij zal prachtig worden door ons marmer.’

[14]

De macht van suggestie en conditionering 1. Geloof in jezelf ! Vóór de wedstrijd begint, ‘verkennen’ de trainer en zijn manschappen het groene veld, waarop ze straks spelen ‘mogen’. Niet, waarop ze spelen ‘moeten’ want het woord ‘moeten’ heeft een lelijke negatieve, soms zelfs een verlammende, klank. Waarover praten deze mannen, die het speelveld willen ‘zien’, als je het vorige hoofdstuk hebt gelezen: ze ‘visualiseren’. Vóór een uitwedstrijd willen ze de geur van het veld opsnuiven, zodat het straks beter op een thuiswedstrijd lijkt! Want een ‘kat in een vreemd pakhuis’ verliest zijn zekerheid en zijn zelfvertrouwen. Wáárover praten dus die twaalf of vijftien verre mannen op dat veld? Ik zal het je zeggen! Over de overwinning die ze straks gaan halen! Is die overwinning dan zo zeker, vóór de aftrap is gefloten? Voor jou en mij, op de tribune, misschien niet! Voor deze spelers wèl! Hun trainer weet, dat de kans op een overwinning kleiner is, als ze het geloof in de overwinning niet hebben. Ze hoeven hun tegenspelers niet te imponeren, zoals boksers vaak met voortijdig gebral doen. Belangrijker is dat ze zichzèlf imponeren! Geloven in jezelf, zonder permanente zelfoverschatting, is een voorwaarde van succes op korte en op lange termijn.. 2. Je ‘goede opvoeding’ werkt je vaak tegen Ik ben niet tegen een ‘goede opvoeding’. Ouders hebben de taak, hun kinderen de grenzen van hun later wenselijk gedrag bij te brengen. Goede ouders zijn bovendien ‘gezagsdragers’ en gedragen zich ook zo terecht. Het tijdperk van de onverkwikkelijke ‘antiautoritaire opvoeding’ ligt gelukkig al enkele decennia achter ons. In onze kinderfase moeten we leren, fouten te vermijden, en bij verkeerd gedrag zelfs bestraffingen te ondergaan. In onze opvoeding moet toch iemand ons vertellen dat fout ook ‘fout’ is. Nadeel is echter: vanaf onze geboorte wordt onze geest belast met negatieve overtuigingen en reacties. De onderwijzers en leraren tekenen éérst met rode inkt of balpen de ‘fout’ aan. Misschien werd je leraar woedend als je alwéér een fout maakte. Daarbij niet bedenkend, dat zij die nooit fouten maken ook geen leraar nodig hebben. De foutenmakers leveren het dagelijks brood van de leraren en onderwijzers. Door de ‘slachtoffers’ voornamelijk op hun fouten te wijzen, versterken ze het ‘minderwaardigheidsgevoel’ waaraan de psychiater Alfred Adler (1870-1937) vele woorden wijdde. Dat ‘bescheidenheid’ een deugd is, wordt ons gewoonlijk bijgebracht, maar dat je het daarvoor vèr brengt... kan men ons niet garanderen. ‘Zelfoverschatting’ geldt als een soort zonde. Ik stel daar tegenover: “Een geringe mate van zelfoverschatting brengt je verder dan heel die bescheiden zelfonderschatting”. Veel volwassenen konden méér presteren en bereiken dan ze zelf vermoeden! Als ze minder bescheiden waren ...! 3. De kracht van de zelfsuggestie Even terug naar onze voetballers vóór de wedstrijd. Ze suggereren eigenlijk hun toekomstige overwinning. Anders gezegd: ze conditioneren zich voor hun overwinning. De ‘succesvogel’ doet dit regelmatig, ook in het gewone beroepsleven. Natuurlijk heeft ook hij soms een kleine depressie, ook hij moet soms tegenslagen incasseren, maar hij ontworstelt zich aan deze situaties. [15]

Hij volgt de methode, destijds ontwikkeld door de franse apotheker Émile Coué (1957-1926) Die vond het onjuist, gedeprimeerde patiënten met chemicaliën vol te proppen. Coué liet hen zichzelf genezen door autosuggestie. Hij zette ze elke morgen voor de scheer- of kapspiegel om daar hardop tot zichzelf te zeggen: “Tous les jours, à tout point de vue, je vais de mieux en mieux !” “Het gaat me iedere dag, in alle opzichten, beter en beter !” Natuurlijk werd hij uitgelachen. Daarmee moet iedere pionierende uitvinder of ontdekker nu eenmaal leven. Maar onze franse apotheker hield vol, veel van zijn patiënten konden worden geholpen ! De ‘Methode-Coué’ bleek in vele gevallen te werken. Niet altijd en overal natuurlijk. Geen enkele methode kan dit pretenderen. 4. ‘Personalisaties’ van deze methode Variaties van deze methode zijn denkbaar en ik beveel ze soms aan, als we onszelf ‘moed moeten inspreken’. Je kent deze uitdrukking natuurlijk. Ze zegt iets heel opmerkelijks, omdat ze de kracht van onze gesproken en geschreven taal tot uitdrukking brengt. Ik raad verkopers, die een zware dag voor de boeg hebben, -met de kans op enkele nederlagen-, dit ‘spiegelgesprek’ aan: “Hij, Hans, heeft vandaag zéker succes!” “Jij, Hans, hebt vandaag zéker succes!” “Ik, Hans, heb vandaag zéker succes!” Met deze zinnen, met een opgewekte melodische klemtoon op de cursieve woorden, laden we de accu van onze persoonlijkheid op, ook al wordt niet ieder klantenbezoek, sollicitatiegesprek of presentatie daarna een wereldsucces. Het betekent niet, dat we ons zakelijke ‘huiswerk’ kunnen verwaarlozen. Met imponerend, maar inhoudloos, gepraat boeken we op den duur geen successen. Een succesformule-in-woorden helpt alleen, als ze ons gedrag en de uitstraling daarvan verbetert.. Sommige succesvogels hebben deze methode der zelfsuggestie niet altijd nodig, of ze vinden er hun eigen varianten op. Maar ook voor succesvolle mensen liggen soms tegenslagen dwars, ook al vertellen ze dit ons niet altijd. Er is vrijwel niemand ter wereld, die niet af en toe voor de spiegel staat om aan zijn ‘andere ik’ de vermoeide vraag te stellen: “Was dìt nu alles? Had ik in dit leven niet wat mooiers verwacht?” De ‘succesvogel’ laat het niet bij die sombere vraag. Hij of zij geeft dat ‘gespiegelde ik’ een knipoog en zegt aansluitend: “Vooruit Henk. Niet zeuren ! Dóórgaan !” Of natuurlijk: “Vooruit Hilda. Niet zeuren ! Dóórgaan !” 5. Het ‘opladen’ van energie Bij moeilijke beslissingen en problemen voeren succesvolle mensen in eenzaamheid vaak hun ‘oplaad-gymnastiek’ uit. Van de Berlijnse cardioloog Johann Schulze, die vele patiënten bij hun hartinfarct liet genezen, stamt de volgende oefening:

[16]

Fase 1

* Rechtop staan, diep en rustig ademhalen, * Schouders hoog tot de oren optrekken, * Armen los laten hangen, * Diep inademen.

Fase 2

* Adem lang vasthouden, * Ogen sluiten, * Rustig tot 7 tellen.

Fase 3

* Schouders laten vallen, * Compleet uitademen, * Mompelen:”Mijn schouders zijn heerlijk warm en zwaar!”

Fase 4:

* Zeggen: “Ik ben rustig en kalm..... * Ik kan dit probleem oplossen !”

In deze oefeningen, waarin een kortstondig succes wordt nagestreefd, speelt ook de ademhalingstechniek een grote rol. We kennen het belang van een goede ademhaling in de atletiek! Succesvolle ‘langläufers’ beheersen die techniek blijkbaar beter dan de achterblijvers. Hun circulerende bloedsomloop beïnvloedt hun ademtechniek. 6. Voer korte zelfgesprekken, ook ‘affirmaties’ genoemd Je kent al de uitdrukking: ‘iemand moed inspreken’ ? Zo’n uitdrukking ontstaat niet per toeval. De menselijke taal bezit de kracht, om medemensen te inspireren. Niet alleen in de toneel- en filmwereld, maar ook in de politiek geldt het. Waarom zouden we deze kracht alléén gebruiken om de medemensen moed in te spreken en niet voor de mens, die we zèlf zijn?.Korte bemoedigende zelfgesprekken noemen we ‘affirmaties’. Je kunt ze uitspreken, voor je spiegel staand of zittend, maar ook in elke ruimte waar je alleen met jezelf bent. Maak je zinnen kort en indringend; Formuleer ze zó, dat ze je innerlijk raken; Laad ze met positieve woorden en uitdrukkingen; Herhaal ze enkele malen hardop ! Wil je enkele voorbeelden van deze ‘affirmaties’? - “Ik ga dit ineens dóén !” - “Ik let alleen op de belangrijke dingen !” - ”Ja, ik ben rustig en ontspannen !” - “Het werk valt me bijzonder méé !” - “Het lukt me iedere dag béter en béter !”

[17]

7. Succesvol onderhandelen Probeer de volgende techniek eens, als je zware onderhandelingen moet voeren: * Loop onmiddellijk vóór de onderhandeling met energieke pas een (niet te lange) trap op! * Blijf boven een ogenblik staan en adem 2 of 3 maal diep in en uit. * Ga dan met rustige pas naar beneden, de trap af. Ik weet het: niet bij iedere onderhandeling hebben we een trap ter beschikking. Maar we kunnen op z’n minst naar de gelegenheid zoeken. En als er een is, gebruiken we die trap. Nog een punt! De zuurstof, die we inademen, bepaalt grotendeels de kwaliteit van ons denken en dùs van ons spreken en dùs van ons succes in contact met medemensen. Een van mijn succesvolste verkopers, was niet alleen getraind in verkooptechniek. Hij liep bij het bezoek aan ‘zware’ klanten de laatste 500 meters in de openlucht , -als het weer het toestond!-. De frisse lucht, die hij inademde, èn zijn lichaamsbeweging, maakten hem dan sterker in zijn gesprekken. 8. Enkele isometrische oefeningen Het versterken van het zuurstofgehalte in ons bloed is een techniek die ook mogelijk is voor succesvolle kantoormensen, die niet elke dag kunnen joggen, nordic walken, of langdurige ochtendwandelingen maken. Ze voeren op kantoor en in het werk, in alle situaties ‘isometrische’ oefeningen. Daarbij spannen ze de spieren, zodat het bloed daardoor wordt weggedrukt. Door een onmiddellijk volgende ontspanning komt nieuw, zuurstofrijk bloed weer in de spieren terug. Ik geef vier eenvoudige oefeningen voor kantoorgebruik, en vertrouw op je eigen inventieve fantasie voor soortgelijke oefeningen in je auto of elders. Oefening 1: Grijp met de vingers je beide handen tezamen ! Houd beide handen vast en trek ze krachtig uit elkaar ! Houd deze spanning 7 seconden vast ! Laat nu los en schud beide handen en armen ! Herhaal de oefening nog twee keer ! Oefening 2: Houd beide handpalmen op elkaar ! Druk de handen zeer krachtig op elkaar! Houd deze spanning 7 seconden vast ! Laat nu los en schud beide handen en armen ! Herhaal de oefening nog twee keer ! Oefening 3: Grijp beide handen in je nek samen ! Trek het hoofd krachtig naar voren, maar bied weerstand ! Houd deze spanning 7 seconden vast ! Laat nu los en schudt de handen losjes Herhaal de oefening nog twee keer !

[18]

Oefening 4: Haak beide voeten achter twee stoelpoten vast ! Trek die vastgeklemde voeten krachtig naar voren ! Houd deze spanning 7 seconden vast ! Laat los en schudt de benen losjes ! Herhaal de oefening nog twee keer ! 9. Schrijf op, waarom je jezèlf sterk en goed vindt Als je eens neerslachtig bent en aan jezelf twijfelt.... Je zelfgesprek voor de spiegel heeft ze misschien niet geholpen? Er zijn nog andere methoden, om die negatieve lasten te overwinnen. Schrijf je sterke punten op ! Wederom: zwart op wit ! * Zet je alléén aan een tafel, met een blad papier en een balpunt. * Schrijf in 10 of 12 ‘trefwoorden’ de goede eigenschappen op, waarin je kracht ligt. * Neem geen genoegen met minder dan 10 of 12 trefwoorden. * Spreek alleen met jezelf! Het lijkt verleidelijk, anderen te hulp te roepen, die ons sterke eigenschappen ‘aanpraten’. Je naaste vriendenkring zal je zwakste eigenschappen wellicht het sympathiekst vinden, want onbewust profiteert men daarvan. * Verban alle gedachten over je eventuele zwakten uit je geest, en alle negatieve gedachten over je beroep of bedrijf. Het is veel gemakkelijker, een krachtige eigenschap te versterken, dan je zwakten kwijt te raken ! * Schrijf bij elk trefwoord dan iets gedetailleerder op, waarom de genoemde eigenschap sterk en krachtig is. Besluit, deze gedragingen te versterken. Dit geconcentreerde opschrijven leidt tot je geestelijke bevrijding van eventuele depressies. 10. Iedere wereldreis, zelfs iedere maanreis, begint bescheiden In dit hoofdstuk heb ik voorbeelden gegeven van methoden en technieken, om op korte termijn successen te boeken. Deze successen lijken je misschien te bescheiden? Iedere wereldreis begint echter met enkele kleine stappen. Zelfs voor reizen naar de maan of naar de planeet Mars geldt dit. Mensen die hun leven lang succes hebben ... zijn met korte en kleine successen begonnen. Kampioen-hardlopers zijn als wankelende en struikelende kleuters begonnen,net als jij! Wie met het kleine begint, is het grote waard!

[19]

Twee zaadjes Twee zaadjes liggen naast elkaar op vruchtbare grond. Zegt het ene zaadje tegen het andere: ‘Ik wil groeien. Ik wil mijn wortels diep in de grond voelen en door de aardkorst heen naar boven uitbreken... Ik wil mijn tere knoppen uitvouwen om de komst van de lente aan te kondigen. Ik wil de warmte van de zon op mijn gezicht voelen en de zegeningen van de morgendauw op mijn blaadjes.’ Het zaadje groeide... Het tweede zaadje zei: ‘Ik ben bang. Als ik mijn wortels naar beneden laat groeien, weet ik niet wat ik in het donker tegen zal komen. Als ik door de aardkorst heen breek, beschadig ik misschien iets. En stel je voor dat ik mijn blaadjes uitrol en ze worden opgegeten door een slak. En als ik mijn bloesems open, komt er misschien een klein kind dat ze afplukt. Nee, ik kan maar beter wachten tot de kust veilig is.’ Het zaadje wachtte... Toen kwam er een scharrelkip de hoek om, op zoek naar voedsel, vond het wachtende zaadje en peuzelde het op.

[20]

Hoe ‘tikken’ succesvolle personen? 1. Kun je wel aan jezelf ‘sleutelen’? Je weet dus, dat ik in dit boek van ‘succesvogels’ spreek, om ze als contrast tegenover ‘pechvogels’ en ‘geluksvogels’ te schetsen. Kan je zèlf een ‘succesvogel’ worden? Of wordt je geboren zoals je gisteren, tot in alle eeuwigheid amen, zal zijn? Sommige mensen menen, dat je alleen kan slagen in leven en beroep, als je vooral ‘jezelf’ blijft, waarover ze het hoogdravende woord ‘authentiek’ als een camouflagenet spinnen. Die drogreden miskent het feit, dat de mens, -van zijn geboorte tot zijn dood -voortdurend verandert. Hij of zij beweegt zich immers van gisteren en naar morgen. ‘Vandaag’ is slechts een momentopname. Als ouders je bijbrachten, mes en vork te eten is er al iets in je gedrag veranderd. Toen ze je kamerzindelijk maakten nog meer. De nakomelingen van onze oergrootvader Gnom Ugh, uit het Neanderthal, -bij Düsseldorf, 250.000-300.000 geleden -, hebben sindsdien enkele gedragspatronen moeten wijzigen, en ook is de ‘persoonlijkheid’ van zijn nageslacht daardoor veranderd. Dat het ‘ego’ van de Neanderthaler soms onder het oppervlak van de geciviliseerde medemens opbruist, richt onze cultuur niet te gronde. De oude Ovidius (43 v. - 18 n.Chr.) wist het al: “Alles verandert maar niets verdwijnt!” In iedere mens leeft een ‘naturel’ naast een ‘cultivar’, beide bepalen, hoe onze persoonlijkheid ‘tikt’. 2. Neem afstand van die ‘authenticiteitwaan’ Neem afstand van de ‘authenticiteitwaan’ die een rechtvaardiging van een verderfelijke luiheid is. We zijn als mensen voortdurend onderweg van gisteren naar morgen, soms naar overmorgen, om soms naar een nog veel vèrdere toekomst te reiken. Aan òns hebben sinds Gnom Ugh reeds verscheidene generaties, -250.000 jaar lang dus-, ‘gesleuteld’. Als we succes in het leven wensen, nemen we dit ‘sleutelen’ deels in eigen hand. Niet alleen als jonge scholieren, maar ook als vrouwen en mannen op gevorderde leeftijd. Van onze ‘Prins der Dichteren’, Joost van den Vondel, (1587-1678), stamt de uitspraak: “De wereld is een schouwtoneel, Elk speelt zijn rol en krijgt zijn deel”. Op dit schouwtoneel spelen wij verscheidene rollen, en de goede speler kan in verscheidene geloofwaardige rollen kruipen, om zich dan met deze ‘personen’ te identificeren. Deze nieuwe rollen, waarin hij kruipt, komen hem niet aangewaaid. Hij moet er serieus aan werken om zich te kunnen ‘inleven’. We moeten niet authentiek, maar wel ‘geloofwaardig’ blijven in de verschillende situaties, waarin we verkeren, en in de verschillende rollen, die we spelen. Een predikant treurt ’s ochtends met de familie aan een graf, en hij viert ’s middags feest, -met een vorstelijk glas champagne -, bij een ingezegend huwelijk. In beide situaties is hij geloofwaardig en oprecht. 3. Persoonlijkheid en gedragspatronen De menselijke persoonlijkheid leg je niet op de snijtafel om de brokstukjes te bekijken. Een ‘succesvogel’ herkennen we door zijn waarneembaar succesvol gedrag. Een ‘persoonlijkheid’ ìs een complex van samenhangende opvallende, - en dus waarneembare -, gedragingen, waarachter we een bepaalde ‘Ik-Figuur’ met typische eigenschappen vermoeden en interpreteren. Wie zijn gedrag verandert, verandert binnenwaarts gekeerd ook zijn persoonlijkheid. Onze ‘uitstraling’ is ook een ‘instraling’ naar onszelf toe! [21]

Wie zich moedig gedraagt wòrdt moediger, wie zich voortdurend lui gedraagt wordt daardoor luier. Wie voortdurend klaagt, wordt een zeurpieterige persoonlijkheid. ‘Pechvogels’ trekken zich de ‘pechkledij’ zelf aan. Ze zoeken de ‘pechervaringen’ op, om er zich dan over te beklagen. Als je je succesvol gedraagt, wordt je ook succesvoller, al groeien ook jouw bomen niet altijd tot in de hemel. Er bestaan grenzen, die we niet kunnen overschrijden, maar is het niet de moeite waard, het toch eens te proberen? Wie nooit iets probeert ... lukt ook niets, en hij blijft dus ... misschien ...succesloos! De hieronder volgende aanbevelingen kunnen we zèlf, -als we er nu nog tegen ‘zondigen’-, door makkelijke of soms iets moeilijker oefeningen tot onze eigen gedragspatronen maken. Daar gaan we ! 4. Succesvogels zijn toekomstgericht Natuurlijk hebben ‘succesvogels’ hier en daar gefaald. Ze hebben fouten gemaakt en zijn hier en daar ontspoord. Ze ontkennen het niet, geven het ridderlijk toe, maar lopen er niet over te jammeren. Ze analyseren rustig hun fouten, -vaak vóór een ander erop wijst -, omdat ze er mogelijkheden in zien, het in de toekomst beter te doen. Nederlagen zijn de mijlpalen op de weg naar hun toekomstige successen. Thomas Alva Edison , (1847-1931), plaveide de weg naar zijn in 1878 uitgevonden gloeilamp. De wetenschap beschouwde hem als een dwaas: we kregen toch al genoeg licht door gaslampen? Waarom dan die elektrische flauwekul? Edison, de volhardende, registreerde zèlf bij zijn gloeilampontwikkeling rond 1000 gemaakte ‘fouten’. Hij noemde die: stappen naar het latere succes. Hij noteerde ze niet om erover te jammeren, ook niet om de schuldigen elders te zoeken, maar om zèlf in de toekomst te slagen. Succesvogels vallen waarschijnlijk even vaak ‘op hun bek’ als anderen, maar ze staan daarna vaker en sneller op ! Leg jezelf óók deze grondregel op, elke dag, voor de scheer- of toiletspiegel staand. Als je dit soort ‘spiegelgesprekken’ dagelijks herhaalt, wordt je succesvoller. 5. Onderscheid ‘belangrijk’ van ‘onbelangrijk’ ! Succesvogels verdoen hun tijd niet aan beuzelarijen maar halen daarover hun schouders op. Vóór ze met iemand een debat over meningsverschillen aangaan, vragen ze zich voor de scheer- of toiletspiegel af: “Is het werkelijk belangrijk genoeg, om me er druk over te maken? Wil je voor zóveel tijdverlies, -want tijd ìs geld !-, een onbenullig gelijk aan je kant krijgen?”. Je moet misschien oefenen, belangrijke van onbeduidende zaken te onderscheiden. 6. Succesvogels reageren een slecht humeur verstandig af. Dit betekent natuurlijk niet dat succesvogels altijd lammetjesbrave engelen zijn, die zich nooit opwinden. Als ze doen, reageren ze hun boosheid af, vóórdat ingehouden woede hun geest kan vergiftigen. Één van mijn succesvolle vrienden spreekt in zijn mobiel zijn opgekropte woede uit. Hij scheldt en schimpt, en gebruikt woorden, die hij in aanwezigheid van anderen nooit in de mond zou nemen.. Als hij zich heeft afgereageerd, luistert hij twee maal genoeglijk naar zijn eigen stem, die de ander zo grondig de waarheid kon zeggen. Meestal is hij dan zijn woede kwijt en heeft hart en zenuwen fit gehouden. Hij gaat altijd zeer minzaam met uiterst vervelende mensen om ! Ik raad het jou ook aan, al heb je deze ‘techniek’ niet elke dag nodig. [22]

7. Succesvogels gebruiken een positieve en constructieve taal. Omdat succesvogels hun negativiteit beheerst afreageren, hebben ze in de omvang met hun medemensen, -en met hun omgang met henzelf!-, een positief en constructief taalgebruik. Om een wat platgeschuurd voorbeeld uit de bijkeuken te halen: “Voor mij is een wijn- of waterglas niet half léég, maar half vòl”. Ze brengen dat in hun omgangstaal tot uiting. Wil je nog een paar voorbeelden? Ze zeggen niet: “Dat kàn natuurlijk niet !” “Dat had ik niet mogen vergeten!” “Je begrijpt me verkeerd ! “Het is vandaag rotweer !”

Maar bij voorbeeld: “Er is zéker een oplossing!” “Dat vergeet ik niet meer !” “Ik zal me iets duidelijker uitdrukken !” “Goed weer om rustig een boek te lezen !”

De taal is ons belangrijkste communicatie- en inspiratiemiddel. Wie een wankelmoedige taal spreekt... wordt daardoor wankelmoediger. Wie negatief spreekt gaat ook negatief denken. Wie echter ‘dynamisch’ spréékt... dwingt zichzelf tot ‘dynamiek’ in denken en handelen, en dus tot een overeenkomstig gedrag en een daarachter staande persoonlijkheid. Hier is een aantal dwingende regels voor het taalgebruik van de succesvogels: a) Vermijd negatieve uitdrukkingen, spreek in positieve taal; b) Gebruik werkwoorden in plaats van zelfstandige naamwoorden; c) Spreek, indien mogelijk, in de onvoltooid tegenwoordige tijd; d) Gebruik een minimum aan hulpwerkwoorden als: durven, hebben, kunnen, mogen en zullen. e) Gebruik per hoofdzin slechts één bijzin. f) Leg nooit meer dan 7 woorden tussen onderwerp en gezegde. g) Verberg je ‘ik’ niet achter een ‘zij’, ‘ons’ of een ‘men’. Sta duidelijk voor je eigen meningen in! Wie hierover méér wil weten, leze de betreffende vakliteratuur. Anders zou deze paragraaf uit zijn voegen barsten. Daarnaast is mijn advies: lees boeken en tijdschriften en versterk hierdoor je uitdrukkingsvaardigheid. Leer beter communiceren ! 8. Ook succesvogels hebben tegenspoed en krijgen klappen Succesvogels maken vanzelfsprekend hun fouten niet opzettelijk, maar ze wéten, dat ze die zullen maken. Denk aan de klassieke uitspraak van de legendarische IBM-chef Thomas Watson (18741956). Op een persconferentie werd hem spottend gevraagd:”Hoe wilt u uw omzet dan volgend jaar verdubbelen?” Hij antwoordde met een glimlach:”Omdat we óók ons aantal fouten gaan verdubbelen.”. Ook bij succesvogels kan het ‘noodlot’ ernstig toeslaan. Het kan een door wolkbreuk verregende vakantie betreffen, een door anderen veroorzaakt ongeval of, -serieuzer -, een sterfgeval in de familie. De ‘natuurlijke’ reactie van vele pechvogels is dan: “Waarom moet dit nu juist mij overkomen?” Als eerste ‘natuurlijke’ reactie misschien verklaarbaar. De mens heeft immers de natuurlijke neiging, zich als centrale bewoner van het heelal te beschouwen, die dus recht heeft op prioritaire hemelse behandeling.. De ‘juist-mij-vragerij’ wekt echter een verlammend schuld- of wrokgevoel op. En leidt tot vruchteloos gejammer

[23]

Als succesvogel stel je op de jammervraag de eenvoudige tegenvraag: “Waarom zou het mij juist níét overkomen, en anderen wèl?” en je gaat over tot de orde van de dag. Wat kun je doen om eventuele schade te begrenzen? Dit is één van de eigenschappen van de succesmakers. Ze zijn tegenover zichzelf harder dan tegenover anderen, hoewel ze ook jegens hen geen ‘zoete-broodjes-politiek’ toepassen. Ze blijven niet bij de pakken neerzitten maar pàkken hun ‘probleem’ toekomst georiënteerd aan. Ze blijven bij ernstige pech verantwoordelijk voor hun eigen gedragingen en reacties. Ik heb in een vorig hoofdstuk al een aantal lichtende voorbeelden gegeven. 9. Succesvogels gunnen ook ànderen hun successen. De echte succesvogel gunt ook ànderen hun successen en moedigt anderen aan. Waarom zouden we trouwens afgunstig zijn op andermans succes? Helpt afgunst jou en mij ooit, succesvoller en gelukkiger te worden? Vergroten we onze eigen kansen daardoor in het leven? In mijn eigen tamelijk harde vrije beroep kreeg ik van mijn rivaal, de Zweed Heinz Goldmann (1919-2005), een gelukwens en een boeket bloemen, toen ik, -in concurrentie met hem -, een belangrijke en grote opdracht kreeg, “Gelukgewenst! Dank je ! Ik kon iets van je leren !” Geef de afgunst binnen je levenskring geen kansen. Als het iemand beter gaat dan jou, stel je dan alleréérst, -en daarna nòg eens -, de vraag: “Wat kan ik van zijn gedrag en van zijn werkwijze leren?” 10. Succesvogels vallen anderen niet met hun tegenslagen lastig. In mijn studententijd had ik een ‘Indoneso-Chinese vriend’. Op een feestje, dat we vierden, behield hij zijn opgewekte stralende glimlach. Achteraf hoorden we, dat zijn beide ouders bij een oproer in Medan omgebracht waren. “Waarom zei je ons dit niet, Liem? Hoe kon je de hele avond met ons feesten en lachen?” Liem’s antwoord: “Mijn verdriet houd ik voor mijzelf ! Mijn vreugde deel ik met anderen!” Ja, als anderen ons niet helpen kunnen, waarom zullen we hen met onze problemen belasten? Als het noodlot ons treft, dragen wij geen schuld, maar onze reacties erop liggen in ònze hand en zijn ònze verantwoordelijkheid.. 11. Zijn succesvogels dan nooit bang? Succesvogels weten gevaarlijke en ongevaarlijke situaties te onderscheiden om ze snel en rustig te beoordelen. Al te gevaarlijke situaties gaan ze uit de weg, tenzij ze van gevarenspelen hun brood verdienen. Als uitwijken niet zinvol is, overleggen ze nuchter hun overlevingskansen. Op gevaren reageren ze natuurlijk met moed maar die ontaardt niet tot overmoed! In iedere mensenziel hangt een aantal natuurlijke angsten en oerangsten. Maar angst laat zich voor vrijwel iedereen overwinnen. Ik leerde in Canada: Als je onderweg de confrontatie met een beer kunt vermijden, dóé het. Maar als het onvermijdelijk is, maak je dan zo groot mogelijk en maak daarbij veel lawaai. Ga langzaam op hem af! Dan liggen je kansen zéér goed! Wie voor die beer op de vlucht slaat heeft slechtere kansen! Zoiets weet ook iedere leeuwentemmer, die beroepsmatig met het gevaar in de kooi moet leven. Hoe overwin je angsten? Stel een lijst samen van de dingen, waarvoor je bang bent, terwijl je voelt dat dit je in je ontwikkeling hindert. Ga dan regelmatig en geleidelijk naar die gevarensituaties toe en raak eraan gewend! Leer iets van de paarden die tijdens Prinsjesdag, de Koninklijke koets door een roerig Den Haag moeten trekken. Weken tevoren werden in hun stal voetzoekers en gillende keukenmeiden geworpen. [24]

Aanvankelijk steigerden de trouwe beesten in paniek, maar ze werden door de gewenning ‘oproerresistent’. Bij mensen lukt dit ook. Laat je aan het begin van je ‘gevarenoefeningen’ desnoods begeleiden en ondersteunen. Maar spreek tevoren af, hoeveel keer je deze steun inroept. Zo leert zelfs elk angstig kind na enige tijd moedig zwemmen en duiken. 12. Succesvogels ontwikkelen zich in de breedte Het is waar, dat vele succesvogels zich als bijzondere ‘specialisten’ ontpoppen. Maar vergis je niet. Dat ‘specialisme’ heeft een meestal bijzonder brede achtergrond. De geniale Albert Einstein (18791955) wijdde zich naast zijn wetenschappelijke studies ook aan de viool, die hij, -tussen zijn natuurkundige studies door -, uitstekend bespeelde. Ik kreeg zelf, -als zwakke wiskundige en sterke taalkundige leerling, het advies van mijn wijze grootvader: “Kies de wiskundige richting, jongen. Nu je nog jong bent, kun je je zwakten beter overwinnen dan later!” Hij had gelijk en in mijn latere leven heb ik daarvan kunnen profiteren. Ook zonder ons daarvan altijd bewust te zijn, leren we voortdurend door de omgang met andere mensen. Streef dus naar een kennissen- en vriendenkring ‘in de breedte’. Beperk je niet alleen tot collega’s, tot dezelfde politieke of religieuze richting, of tot je eigen generatie. Van hen kreeg je meestal de bevestiging van je deels verouderde meningen, vooroordelen of misvattingen. De wereld rondom je ontwikkelt zich zo snel, dat je niet zeker weet, wat er overmorgen veranderd is. Alleen wie zich vandaag breed oriënteert kan zich morgen als specialist handhaven en succes hebben. 13. ‘Zelfcritische’succesvogels aanvaarden andermans kritiek Natuurlijk luisteren succesvogels naar kritiek van anderen, maar níét, -zoals we vaak bij anderen horen- om zichzelf altijd en overal te rechtvaardigen. Mijn reeds vermelde vriend, de Zweed Heinz Goldmann, bracht mij een uitstekend werkende methode bij. Als anderen op zijn uitlatingen of gedragingen kritiek uitten, ging hij daarop niet onmiddellijk in, vroeg alleen maar rustig een nadere toelichting Hij trok zijn zakboekje en schreef daarin de trefwoorden van deze kritische opmerkingen.. Thuis las hij na een nachtje slapen deze kritiek nog eens grondig over en besloot, of hij ze gerechtvaardigd of ongerechtvaardigd vond. Vond hij ze gerechtvaardigd, bedankte hij de criticus met een paar woorden. Zo niet, dan haalde hij zijn schouders òp en de spons eróver. Hij vróég anderen trouwens altijd, hem te bekritiseren, ook als het kleinigheden betrof. De succesvogel luistert naar anderen, maar volgt niet slaafs hun raadgevingen, adviezen of wensen. Hij of zij laat zich zeker niet door jan en alleman, hoe sympathiek die mogen zijn, ringeloren. Het gedrag van een succesvogel wordt gekenmerkt door ‘assertiviteit’. Wat dit betekent? Bij assertiviteit behoudt hij zijn nuchtere aanpak. Als hij het ergens niet mee eens is, zegt hij het ook, -als het zin heeft -, maar er gaat er geen ruzie over maken. Hij zet zijn portie ‘woede’ in, als die eventueel zìn heeft. 14. De succesvogels zijn hardnekkig, maar inventief Succesvogels laten de moed niet snel zakken, Ze zijn hardnekkig in de trouw op hun toekomstbeeld en beginnen het werk opnieuw, hoewel ze eerdere pogingen moesten opgeven. Maar dit betekent niet, dat ze proberen, met een harde kop een stenen muur te rammen! Ze zijn creatief omdat ze nieuwe oplossingen voor bestaande problemen zoeken.

[25]

Om het beeld van de stenen muur even vast te houden: als ze weten dat die muur niet door een kopstoot instort, overleggen ze, met welke hulpmiddelen ze er overheen kunnen komen. Lukt dat niet, proberen ze via een omweg de botsing met de muur te vermijden. Op school leren we, heel verstandig, hoe je iets wèl kan doen en hoe je het níét kan doen. Dat bevordert ons ‘conventionele’ denken. Daardoor ontstaan de creativiteitskillers als: “Hebben we al geprobeerd” “Man, dat wordt véél te duur!” “Als dat kon ...deden we het toch al lang!” “Ja ja, in theorie klinkt dat allemaal mooi ...” “Ik kan zien, dat je op dit gebied een leek bent” “Wie heeft die zaak hier eigenlijk groot gemaakt?” Aan dit soort gedachten moet je je loskoppelen als je vooruit wilt komen in het leven. Denk, hoe dingen ànders dan tot nu toe werden gedaan. Kun je dingen combineren? Vergroten? Verkleinen? Binnenste buitenkeren? Verdubbelen? Omvormen? Vervangen? Omdraaien? Verplaatsen? Ander materiaal inzetten? Iets helemaal afschaffen? Je moet jezelf bijbrengen, hoe je een proces begint om nieuwe ideeën te vinden. Het beste doe je het, alleen of met een groep collega’s: je gedachten de vrije loop te laten, te bevrijden uit hun gevangenis. En het: “Dat gáát niet!” uit je gedachten weg te bannen. De groepsmethode werd ontwikkeld door Alex Osborn (1888-1966) onder de benaming ‘breinstorm’ en werd wereldberoemd. Bij de toepassing van deze methoden móét je je als een ‘chaoot’ gedragen. Er ontstaan dan wilde plannen, die echter later kritisch uitgesorteerd worden. Zei niet Blaise Pascal (1623-1662) lang vóór ons, dat creativiteit beter op de chaos opbloeit dan op de strikte orde en rechtlijnigheid?. Ik sprak in een der vorige hoofdstukken over ‘dagdromerij’ en ‘dieptemeditatie’ als hulpmiddelen, om je toekomst te projecteren. Ook de inventiviteit en creativiteit bevorder je hiermee. Om na het nuchtere ontwaken uit de wanorde weer een goed geordende man of vrouw te zijn, die het ‘chaotisme’ beëindigt. 15. Succesvogels zorgen wel voor een ordelijk tijdmanagement Daar zijn we aan onze laatste paragraaf aangekomen..Tijdens zijn ‘creatieve’ of ‘inventieve’ perioden levert de succesvogel een chaotische prestatie, omdat enige wanorde de menselijke scheppingsdrang bevordert. Maar hij weet, dat voor zijn successen verder een strak geordend tijdmanagement nodig is. ‘Tijd’ is een van de belangrijkste kapitalen van de manager. Als je ergens geld verliest kun je het misschien weer terugvinden. Verloren tijd komt nooit meer tot je beschikking. Nu zijn er legio hulpmiddelen en technieken voor ‘efficiënt tijdbeheer’ beschikbaar, die ik hier niet ga opsommen. Agenda’s en kalenders lossen je probleem alleen maar op, als je er de baas over blijft, en er niet de knecht van wordt.

[26]

Natuurlijk schat je je op te lossen problemen in naar ‘urgentie’ en ‘importantie’, maar die onderscheiding zegt je niet, dat belangrijke dingen altijd ‘prioriteit’ hebben, dus voorrang krijgen! Voor belangrijke dingen leidt een haastige voorrang vaak tot gevaarlijke domheden. Ik denk nog aan het gevleugelde woord van een Utrechts chirurg in de operatiekamer: “Werk niet haastig, collega’s, we hebben géén tijd te verliezen.” Tijdrovers, waartegen je je moet wapenen, zijn: *de papierwinkel of ‘paperasserie’, ondanks ons zogenoemde papierloze tijdperk; *de telefonische en sms- indringers, wier aantal is toegenomen sinds we altijd en overal bereikbaar (moeten?) zijn; *de fysieke indringers, die we laten binnenkomen zonder deugdelijke afspraak – of erger – zonder deugdelijke reden! *te langgerekte vergaderingen, omdat onze nutteloze aanwezigheid gewenst is; *de correctie van gemaakte fouten, waaraan men méér tijd besteedt dan aan het voorkomen ervan; *het ontbrekend delegatievermogen, wat het probleem van veel mensen is.. *het ‘redden’ van crisissituaties, waarbij sommige ‘redders’ eerst de ellende schèppen om die met méér roem te bezweren; * de e-mailgekte: alsof wij interesse hebben in iedere ‘gedachtescheet’ die de ander te pas en te onpas wenst te laten; * de sociale media kolder waarmee profileringneuroten op elk moment van de dag ‘wereldnieuws’ verkondigen. 16. Succesvogels zondigen zich niet (vaak) aan uitstelstrategieën ‘Uitstelstrategieën’ zijn veelal gevaarlijk voor succes in zaken en beroep. Ik geef hier enkele varianten ervan: De opruimstrategie Deze wordt toegepast wanneer we onaangename beslissingen moeten uitvoeren. We besluiten, het vandaag wel te doen, maar ruimen eerst de zaken op, die nog op ons bureau rondslingeren. Bij dit sorteren en opruimen stuiten we op zaken, die eigenlijk óók voorrang hebben. Dan zijn we innerlijk geëxcuseerd, dat we de onaangename klus van vandaag tot morgen kunnen uitstellen. De ochtendpoststrategie We lezen eerst de ochtendpost door – inclusief onze volgelopen e-mailbox – omdat we dat zo gewend zijn en om te zien of hier urgente te behandelen problemen in voorkomen. Die zouden ons uitstel kunnen ‘legaliseren’. De vakliteratuurstrategie Dit is een iets verhevener vorm. De binnengekomen post was wellicht iets te mager uitgevallen, maar er zijn nog enige vaktijdschriften, die we innerlijk versterkt kunnen lezen vóór we aan die onaangename klus hoeven toe te komen. De conversatiestrategie O ja, vóór we aan die onaangename klus toekomen, was er ook een wat plezieriger zaak, die we met Dirk Hendrikse, van de tweede verdieping, wilden bespreken. Laat ons dat éérst doen.

[27]

Dat plezierige gesprek duurt natuurlijk iets langer dan voorzien, geeft bovendien aanleiding tot enkele gesprekken met Harm Joling, die we ineens kunnen afdoen omdat we dan toch op de tweede verdieping zijn. De creatieve knutselstrategie Deze strategie heb ik vroeger zelf wel toegepast, want ik wil me niet op de borst slaan omdat ik altijd blij, onaangename klussen aanpakte. Ik had als verkoopleider natuurlijk óók belang bij het ontwikkelen van verpakkingen voor nieuwe of vernieuwde artikelen en de reclamebrochure die daarbij behoorden. Dan werd mijn schrijfbureau een knutselhoekje, waarmee ik mijn creativiteit kon uitleven, en dat kon natuurlijk een voormiddag duren, bij alle storingen die dáárbij konden optreden. Zogezegd: een creatieve vijfde colonne. Ik schaamde me natuurlijk, dat de onaangename klus een dag werd opgeschoven, maar ik vond de creatieve prestatie eigenlijk goud waard. Ik heb deze strategieën, -er zijn er wellicht méér-, kort besproken omdat het hier gedragspatronen zijn, die vrij vaak optreden en die me kan overwinnen door ze met een glimlach niet toe te passen. 17. Succesvogels zondigen zich niet (vaak) aan tijdvreters Aan welke ‘verlammende’ tijdvreters zondigen succesvogels zich niet (vaak)? Uitstelneigingen We hebben er het meeste last van, als we met moeilijke of onaangename deeltaken worden geconfronteerd. Het uitstellen van onaangename, riskante of moeilijke taken is een wijdverbreide menselijke eigenschap . Velen hopen, dan dat een soort ‘hemelse kracht’ deze problemen gaat oplossen. Als een tuinkabouter schuiven ze de kruiwagen voor zich uit. Daardoor worden latere beslissingen onder tijdsdruk getroffen met negatieve resultaten. Breedsprakigheid Breedsprakigheid wordt door velen ten onrechte als ‘communicatieve vaardigheid’ geprezen, terwijl het eerder ‘vaardigloosheid’ zou moeten worden genoemd. Het fenomeen zien we vooral tijdens vergaderingen of besprekingen, waarbij men zich weliswaar met vijf woorden voor de vorige spreker kon aansluiten, maar waarbij liever een herhalende en tijdrovende voordracht weggeeft, met het doel, zichzelf te profileren. Angst voor solitaire beslissingen. Een nadeel van de overleg- en inspraakgewoonten, die over onze maatschappij zijn neergedaald, is natuurlijk het tijdrovend karakter ervan. Natuurlijk zijn overleg en inspraak in sommige situaties mogelijk, nuttig en winstgevend. Je kunt in een organisatie overleggen, hoe je de brandpreventie verbetert. Maar als er werkelijk een brand is, is een slagvaardige BHV gewoonlijk effectiever. Angst, krachtig “Nee !” te zeggen De succesvogel weet, dat je het niet alle duivels en hun moer naar de zin kunt maken. Misschien hebben we in onze kinderjaren het “Nee!” van ouders en opvoeders te vaak onvriendelijk moeten horen. Ik ben tegenstander van een “Nee!” dat aangeblaft wordt. Maar de succesvogel heeft de moed, om in kritische situaties zijn gezag te laten gelden. Zijn “Nee!” is “Nee!” en als dat onder tijdsdruk wordt uitgesproken gaat hij ook niet met tijdvretende ‘nietes-welles’ discussies in. Later, als er tijd voor is, kan hij zijn “Nee!” uitleggen. [28]

Geen misverstand overigens: de succesvogel luistert naar anderen en vormt zich een oordeel in gesprekken met anderen. Maar àls hij op grond daarvan een beslissing neemt, zet hij die beslissing ook dóór. In een der vorige hoofdstukken heb ik reeds de noodzakelijke ‘assertiviteit’ vermeld. De assertieve mens laat zijn “Nee!” op rustige wijze horen, verklaart de reden ervan éven rustig en gaat er niet over kibbelen of ruziën. Aangeboren slordigheid en vergeetachtigheid Als we over een ‘aangeboren’, -met andere woorden: ‘ingebouwde’-, slordigheid spreken zijn er slechts weinige succesrecepten te geven. Hier moet echter ook opgemerkt worden, dat de hiermee verbonden chaos ook vaak de bodem is, waarop creativiteit zich het beste kan ontwikkelen, zoals de Franse wiskundige en filosoof Blaise Bascal (1623-1662) reeds vaststelde. Wie voortdurend minutieus met kalenders en agenda’s werkt, blokkeert zijn creativiteit en zijn wendbaarheid in ernstige mate.

[29]

De twee schoenenverkopers Twee Italiaanse schoenfabrikanten hadden moeilijkheden in hun afzetmarkt en beide stuurden zij een verkoper naar Afrika om hun exportkansen te onderzoeken. Verkoper Allegoet ging na twee dagen naar het postkantoor en telegrafeerde: ‘Ik neem de eerste machine terug – stop – het is zinloos – stop – niemand draagt hier schoenen’. Verkoper Bestebreurtje ging ook naar het postkantoor en telegrafeerde: ‘Prachtige kansen – stop – stuur direct eerste scheepslading – stop – niemand draagt hier nog schoenen’.

[30]

5 sleutels tot rijkdom en geluk Ronald Swensson Een leven dat een groot succes gaat worden, wie wil dat niet? Wat zijn de risico´s van het rijkdom en hoe kun je ze overwinnen? Leer je stemmingen en gedrag te leiden en het leven zal je geven waar je om vraagt. Essentiële aanwijzingen die kunnen dienen als wegwijzers op weg naar het succes. Sleutel 1: Leer met frustraties omgaan In dromen over rijkdom en geluk, komen geen enkele frustraties in voor. Frustraties zijn het einde van deze mooie dromen. Frustratie kan iets positiefs doen veranderen in iets negatiefs. Niemand jaagt een negatieve droom na. De discipline om een mooie droom na te jagen verdwijnt door frustratie. De discipline om de droom na te jagen is weg. En toch is de sleutel tot succes: frustratie! Kijk naar iedereen die succesvol is: zij hebben een hoop frustratie onderweg naar het succes voor de kiezen gehad. Als iedereen had geleerd om om te gaan met frustratie was iedereen rijk geweest: ze hadden hun dromen niet opgegeven door de tussenkomst van frustratie. Zij hadden doorgezet, omdat ze in staat waren keer op keer om te gaan met frustratie. Iedere weg op weg naar succes kent (grote) frustraties, geef jij je dromen op omdat de discipline om zeep is geholpen door frustraties? Je dromen najagen en omgaan met frustraties, hoe doe je dat? Veel frustraties leveren een hoop stress op! Het omgaan met frustraties is eigenlijk heel eenvoudig: ga niet zitten zweten op de details en onthoud heel goed dat het allemaal details zijn. Sleutel 2: Leer met afwijzing omgaan De mensen met een succesvol leven zijn degenen die het meest worden afgewezen. Zij zijn degene die iedere “nee” als een stimulerende prikkel ervaren om deze nee om te toveren tot een “ja”. Zij zijn er heilig van overtuigd dat zij niet kunnen falen. Om te slagen, om succesvol te zijn, moet je leren iedere afwijzing het hoofd te bieden, moet je leren iedere “nee” als een uitdaging te zien en deze nee tot een “ja,” weten te transformeren. Nee, accepteren betekend beperkte gedachtes, beperkte gedachtes geeft beperkte levens. Iedereen die succesvol is heeft alles behalve beperkte levens! Sleutel 3: Leer omgaan met financiële druk Iedereen kent financiële druk, dat heeft niets te maken met arm zijn of veel geld bezitten. Je moet twee dingen leren: Wat kan geld doen? En wat kan geld niet doen? 10% van je inkomen geef je weg, (dit is zaaizaad, investeringen voor de toekomst) 10% van je inkomen betaal je schulden mee af, 10% van je inkomen bouw je kapitaal op om investeringen te doen 70% van je inkomen moet voldoende zijn om van rond te komen. Financieel onafhankelijk worden leer je door te sparen, door te verdienen en door geld weg te geven! Als je dat allemaal kunt, dan heb jij geleerd om om te gaan met financiële druk.

[31]

Sleutel 4: Leer omgaan met zelfvoldoening Zodra iemand succesvol is, kan hij stoppen. Zo iemand kan zich comfortabel voelen en niets meer uitvoeren. Hij stopt met groeien en verliest wat hem in de eerste plaats succesvol maakte. Zolang niet iemand iedere ervaring in het leven aangrijpt om te groeien, zal het een uitnodiging tot verval betekenen. Sleutel 5: Geef altijd meer dan je denkt te ontvangen Iedereen die van zijn leven een succes wil maken, moet leren te geven. Hoe kan je de vruchten plukken van je succes? Laten we de vruchten nemen: je moet eerst een zaadje zaaien, het zaadje water geven en de grond voldoende voeding geven. Je geeft mest, bescherming en meer water. Je zet het zaadje in de zon. Uiteindelijk zal het zaadje een plant gaan worden en vruchten geven. Jouw verzorging, jouw tijd zit in het zaadje: succes hebt je geoogst door het plukken van de vrucht. Je kunt veel geld verdienen en een machtig bedrijf runnen. Maar als je het alleen voor jezelf doet, ben je niet werkelijk een succes. Denk aan succes als een levenswijze, een proces, een strategie van het leven

[32]

7 kenmerken van succes Ronald Swensson Het ondernemen van grote stappen die tot uitzonderlijke resultaten leiden, begint met specifieke mentale en fysieke acties. Stappen ondernemen om succes te verkrijgen vereist inspanning. Door mentale en fysieke activiteiten te veranderen, kunnen gedragingen veranderen. Passie Een kenmerk van succesvolle mensen is passie! Wie met passie leeft en werkt, ervaart een stimulerende doelstelling die hen vooruit duwt om meer te doen, groter te groeien en meer te worden. Passie is de brandstof voor succesvolle mensen. Overtuiging Een tweede kenmerk van succesvolle mensen is: overtuiging! De overtuiging van succesvolle mensen brengt hen precies daar waar ze willen zijn: aan de top. Strategie Een derde kenmerk van succesvolle mensen is strategie. Het is de strategie die nodig is om de top te bereiken. Wat heb je nodig om te top te bereiken? Wat moet je leren om de top te bereiken? Met wie moet je netwerken om de top te bereiken? Wat moet je doen om de top te bereiken? Heldere waarden Een vierde kenmerk van succesvolle mensen is heldere waarden. Wat is belangrijk in jouw leven? Echt belangrijk? Succesvolle mensen bezitten een helder bewustzijn over wat van wezenlijk belang is. Begrip voor waarden, weten wat goed of slecht voor je is, is een van de meest belovende sleutels naar succes. Energie Een vijfde kenmerk van succesvolle mensen is energie! Succesvolle mensen barsten van de energie. Succesvolle mensen leven krachtig en vol energie. Zij grijpen iedere kans die zich aandient en vormen kansen. Zij leven alsof ze bezeten zijn van mogelijkheden. Hiervoor is fysieke vitaliteit voor nodig: dat je lichaam je ruim voldoende energie geeft om succesvol te worden, te zijn en te blijven. Een lichaam dat niet barst van de energie omdat het fysiek niet in staat is om energievol te zijn, zal geen succes kennen. Fysieke energie maakt het beste in je los en door fysieke energie kun je leven en werken met passie, leven en werken met overtuigingen, strategie toepassen om succesvol te worden en heldere waarden in het werk en leven in te voegen. Vermogen tot het aangaan van relaties Een zesde kenmerk van succesvolle mensen is het vermogen tot het aangaan van relaties. Vrijwel iedereen die succesvol is heeft het vermogen om met anderen relaties aan te gaan, die uiteenlopende achtergronden en overtuigingen kunnen hebben. Succesvolle mensen hebben vele bondgenoten.

[33]

Communicatief meesterschap Een zevende kenmerk van succesvolle mensen is communicatief meesterschap. Hoe wij met anderen en met onszelf communiceren bepaalt de kwaliteit van ons leven. Succesvolle mensen hebben geleerd iedere uitdaging aan te gaan en om te vormen tot iets positiefs of er van te leren. Iedere uitdaging wordt door succesvolle mensen omgezet tot een succesvolle verandering. Falen komt in hun woordenboek niet voor. Succesvolle mensen bezitten stuk voor stuk deze 7 kenmerken. Zij bezitten deze kenmerken door effectief te handelen, dat wil zeggen: “al doende leert men,” en “je leert met vallen en opstaan.” Mensen die niet tot handelen overgaan, geen stappen durven te ondernemen, kunnen niet succesvol worden.

[34]

7 overtuigingen naar succes Ronald Swensson Succesvol zijn, wie wil dat niet? Soms komen we echter niet vooruit, lijkt het of we de kracht missen. Welk vermogen kunnen we gebruiken om actie te ondernemen en echt succesvol te zijn? Welk vermogen kunnen we gebruiken om betere resultaten te behalen? De juiste overtuigingen bezitten is een begin naar een succesvol leven, zowel met het werk als privé. Alles gebeurt met een reden en een doel en dient ons Dit is de eerste overtuiging: Alles gebeurd met een reden en een doel en dient ons. Succesvolle mensen bezitten het geheimzinnige vermogen zich te concentreren op iets wat in een situatie mogelijk is. Zij concentreren zich alleen op wat er voor positieve resultaten uit voort kunnen komen. Ongeacht de hoeveelheden negatieve feedback ui hun omgeving, blijven zij zich concentreren op de goede en positieve resultaten. Zij kunnen alleen maar denken in termen als: mogelijkheden. Zij zijn er van overtuigd dat alles met een reden gebeurt en dat het hen dient. Zij zijn er heilig van overtuigd dat iedere tegenslag het begin is voor een gelijkwaardige of grotere winst. Succesvolle mensen die uitzonderlijke resultaten behalen, zijn overtuigd dat alles met een reden gebeurt en dat het hen dient. Falen bestaat niet Dit is de tweede overtuiging: Falen bestaat niet. Er bestaan alleen resultaten. Succesvolle mensen zien geen falen, zij geloven er zelfs niet in. Falen bestaat voor hen simpelweg niet. Als succesvolle mensen iets proberen dat niet de gewenste resultaten levert, zien ze het als een “leerervaring.” Ze leren er van en gaan door. Mensen die gebukt gaan onder de angst van het falen, verzetten geen stap en komen geen stap verder. Ze gaan niet meer door. Succesvolle mensen die iets nieuws uitproberen dat niet de gewenste resultaten geeft, zien het als een eenvoudige feedback: Mensen hebben geleerd van hun fouten. Succesvolle mensen gebruiken deze fouten als feedback, iets waar ze van leren en verder gaan. Neem verantwoordelijkheid voor wat er gebeurt Di is de derde overtuiging: Neem verantwoordelijkheid voor wat er gebeurt. Succesvolle mensen hebben een andere zeer belangrijke overtuiging: zij zijn er heilig van overtuigd dat zij hun eigen wereld creëren. Zij geloven dat als zij niet hun eigen wereld creëren –zowel hun successen als hun vergissingen – dat je dan overgeleverd bent aan de omstandigheden. Omstandigheden waar je geen controle over hebt. Verantwoordelijkheid nemen is een signaal van kracht en volwassenheid: een zeer krachtige overtuiging van succesvolle mensen. Het is niet nodig alles te begrijpen om alles te kunnen gebruiken Dit is de vierde overtuiging: Het is niet nodig alles te begrijpen om alles te kunnen gebruiken. Succesvolle mensen gebruiken alleen essentiële dingen en zaken, zonder zich gedwongen te voelen zich te verdiepen in details. Kijk maar naar mensen die aan de top staan van grote ondernemingen: het is onmogelijk dat zij iedere detail van het grote bedrijf beheersen. Zij bezitten echter wel de werkzame kennis over heel veel zaken. Succesvolle mensen zijn meesters in tijdbespaarders: uit een situatie nemen zij het essentiële, nemen wat zij nodig hebben er uit en verdiepen zich niet in de rest. Succesvolle mensen zijn heel goed in het onderscheiden tussen wat voor hen noodzakelijk is om te weten en wat niet. [35]

Mensen zijn de grootste bron Dit is de vijfde overtuiging: Mensen zijnde grootste bron. Echt succesvolle mensen, zij die echt uitzonderlijke resultaten neerzetten, hebben een enorm goed gevoel van respect en waardering voor anderen. Zij bezitten teamgeest. Om echt succesvol te zijn is het belangrijk om een succesvol team te vormen dat goed samenwerkt! Samenwerken met andere mensen, daarom zijn andere mensen de grootste bron: een krachtige overtuiging! Werk is spel Dit is de zesde overtuiging: Werk is spel. Ken jij iemand die succesvol is in iets waar hij een hekel aan heeft? Een belangrijke sleutel tot succes is een gelukkige overeenkomst sluiten tussen wat je doet en waar je van houdt. Succesvolle mensen zetten zich in voor iets dat hen opwindt en kracht geeft. Zonder toewijding is geen blijvend succes mogelijk Dit is de zevende overtuiging: Zonder toewijzing is geen blijvend succes mogelijk. Mensen die succes kennen, die succesvol zijn en die slagen in het leven geloven heilig in de macht van toewijding. Zij kennen hun gewenste uitkomst en volgen die weg. Succesvolle mensen ontwikkelen een overtuigingsysteem dat hen voedt en zijn bereid daar de prijs voor te betalen. Succesvolle mensen zijn bereid alles te doen wat nodig is om te slagen. Er zijn heel veel mensen met negatieve overtuigingen. Negatieve overtuigingen die je niet zullen steunen of ondersteunen om succesvol te worden. Hoe kunnen we deze negatieve overtuigingen veranderen tot positieve? Weet je dat je de eerste stap al hebt gezet? Je bent je ergens van bewust geworden: je hebt de eerste stap al gezet door deze positieve overtuigingen te lezen. De volgende stap is actie: laat deze 7 overtuigingen helemaal tot je door dringen, dompel je er in onder. Net zo lang totdat deze overtuigingen ook voor jou kunt laten werken!

[36]

7 eigenschappen van effectief leiderschap Stephen R. Covey Eigenschap 1. Wees proactief "Ik ben de kracht". Proactief zijn is meer dan initiatief nemen. Proactieve mensen nemen initiatief om gebeurtenissen te beïnvloeden waarop ze invloed kunnen hebben. Veel mensen wachten of schuiven hun verantwoordelijkheid graag af op externe gebeurtenissen of op anderen. Proactieve mensen richten zich vooral op hun eigen gedrag en hun eigen gedachten. Essentieel is hierbij de beïnvloedbaarheid van dingen. Covey spreekt van een cirkel van betrokkenheid en een cirkel van invloed. In de buitenste cirkel bevinden zich dingen die we niet kunnen beïnvloeden, zoals 'de wereld', onze opvoeding, onze afkomst en het verleden. Over dingen die we niet kunnen beïnvloeden moeten we ons volgens Covey niet druk maken. We moeten ons alleen richten op de binnenste cirkel: proactieve mensen richten hun aandacht vooral op datgene wat zij wél kunnen beïnvloeden. Minstens even belangrijk daarbij is het volgende: we kunnen natuurlijk geen invloed uitoefenen op alles wat ons gebeurt. Maar wat we wel kunnen is bepalen hoe we zelf reageren op dingen die ons gebeuren. Proactieve mensen realiseren zich dat ze zelf hun reactie kunnen kiezen op de dingen waarmee ze worden geconfronteerd. Tussen ‘stimulus’ en ‘respons’ zit altijd een ruimte, waarin we zelf onze respons kunnen bepalen. Eigenschap 2. Begin met het eind in gedachten "Bepaal je eigen lot, of iemand anders doet het voor je". Hoe richt je je leven, je team of je organisatie in? Leef je van dag tot dag of stel je duidelijke doelen en bepaal je je eigen toekomst? Effectieve mensen en teams werken van 'achter naar voren'. Zij hebben principes en een visie over wat zij willen bereiken. Zo bepalen zij hun eigen toekomst. "Om de consequenties van onze keuzes in goede banen te leiden moeten wij voortdurend gebruik maken van principes zoals rechtvaardigheid, vriendelijkheid, respect, eerlijkheid of integriteit" aldus Covey. Dergelijke principes zijn universeel, dat wil zeggen, ze overstijgen tijd, plaats en cultuur. Zonder principes zijn mensen gedesoriënteerd. Met principes beschikken mensen over een kompasfunctie en weten zij waar ‘het noorden’ is. De boodschap luidt: denk na over de vraag waar je heen wilt. Ontwikkel een helder beeld van je bestemming. Covey stelt hiertoe de morbide vraag: “Wat zou je willen dat men tijdens je grafrede over je zegt?” En als je dat dan weet: richt je leven dan ook zo in dat dat ook werkelijk gebeurt. Eigenschap 3. Belangrijke zaken eerst "Stel prioriteiten". De wereld lijkt steeds drukker te worden. Alles moet gelijk en gaat 24 uur per dag door. Om toch effectief te zijn is het volgens Covey van het grootste belang om prioriteiten te stellen. Laat de belangrijkste dingen niet de dupe worden van allerlei urgente, maar onbelangrijke dingen. Deze eigenschap wortelt in het principe van integriteit en heeft betrekking op het doelgericht kunnen handelen. Effectieve mensen besteden hun tijd vooral aan zaken die belangrijk zijn. Ze laten zich niet leiden door de waan van de dag, maar plannen zelf hun leven. Indien aan deze drie eigenschappen wordt voldaan, kunnen mensen zich richten op een meer vruchtbare samenwerking met anderen. Onafhankelijk zijn op zich is immers niet voldoende, zeker niet in een wereld waarin alles met alles samenhangt. [37]

De tweede trap: basis voor wederzijdse afhankelijkheid. Het is op dit punt dat de tweede trap van de raket in werking treedt: het leren van het besef van wederzijdse afhankelijkheid. Om op zinvolle wijze met anderen samen te werken is wederom een overwinning nodig, nu niet op jezelf, maar op je omgeving. Deze overwinning is de resultante van wederom een drietal eigenschappen: Eigenschap 4. Denk in termen van winnen-winnen Om effectief te kunnen samenwerken, moet men niet denken in termen van concurrentie (‘winnen-verliezen’), maar in termen van winnen-winnen. Een algemeen bekend principe dat we al eerder zagen bij de theorie van Thomas & Kilmann over conflicthanteringstijlen. Aan de basis van deze vierde eigenschap staat volgens Covey het denken in termen van overvloed. Veel mensen denken in termen van schaarste; ze hebben weinig zelfvertrouwen en denken dat er niet genoeg voor hen zal zijn. Zij denken dat de ander moet verliezen, zodat zij kunnen winnen. Covey stelt hier tegenover dat van de mooiste dingen in het leven – zoals liefde, aandacht en geluk – genoeg is voor iedereen. Eigenschap 5. Eerst begrijpen, dan begrepen worden Wederzijds begrip, daar gaat het om. Pas als we echt luisteren, zullen we anderen begrijpen. Een mens heeft niet voor niets twee oren en één mond: daarmee kan hij twee keer zoveel luisteren als spreken. Volgens Covey komen bijna alle problemen voort uit gebrekkige communicatie. En dan met name uit ons onvermogen om echt, met inlevingsvermogen te luisteren naar de ander, zonder dat we meteen zelf willen reageren. De mogelijkheid om zelf te spreken en begrepen te worden, komt vervolgens vanzelf. Veel leiders zijn echter niet in staat om te luisteren: “ze zijn te vol van zichzelf en luisteren niet. Ze moeten meer tijd besteden aan het luisteren en aan het toelichten van de achtergronden van hun acties.” Indien we elkaar werkelijk begrijpen, zullen we creatiever worden in het oplossen van gezamenlijke problemen. Eigenschap 6. Synergie Synergie is het vanuit creatieve samenwerking kiezen voor de derde weg: niet mijn of jouw manier, maar een derde en betere manier. Het gaat om het respecteren en waarderen van verschillen. Om de intentie om onderlinge verschillen te overwinnen door het zoeken naar oplossingen die recht doen aan ieders wensen. Een synergetisch team is een team waarin mensen elkaar aanvullen en waarin het geheel meer is dan de som der delen (zie bijvoorbeeld ook de teamrollen van Belbin). We zijn vaak geneigd om verschillen uit te vlakken door het sluiten van compromissen (conflictstijl van de kwal). Volgens Covey is dit niet de juiste weg: we moeten juist trachten om creatieve en betere oplossingen te bedenken (conflictstijl van de uil). De derde trap: basis voor permanent leren en inspireren. Onafhankelijkheid en wederzijdse afhankelijkheid worden gecompleteerd door de derde rakettrap: blijven leren en verbeteren en het vermogen om mensen te inspireren en om anderen tot het vinden van hun inspiratiebronnen aan te zetten. Eigenschap 7. Hou de zaag scherp - continue verbetering Deze eigenschap gaat over de continue vernieuwing met betrekking tot de vier dimensies van ons leven: fysiek, mentaal, emotioneel en spiritueel. Deze eigenschap is de 'laatste' van de zeven eigenschappen van Covey. [38]

De feeën van succes Ronald Swensson Verlangen Een brandend verlangen om te krijgen wat je wilt, is de brandstof voor succes. Verlangen trekt de werkelijkheid naar je toe. Hoe graag wil je je doel bereiken? Als het lijkt of het niet gaat lukken, als je een dipje hebt of als je met tegenslagen te maken krijgt, is verlangen de motor die door blijft draaien en je er weer bovenop helpt. Hoe heviger je verlangt naar je doel, hoe sneller en makkelijker je het bereikt. Vertrouwen Blijvend zelfvertrouwen krijg je door jezelf te accepteren zoals je bent. Probeer niet al je slechte eigenschappen te verbeteren. Dat maakt alleen maar onzeker. Versterk je goede eigenschappen. Het zijn de goede eigenschappen die je succes gaan brengen. Je overschat wat je niet bent en onderschat wat je wel bent. Vertrouwen in succes krijg je ook door geloof in iets buiten jezelf. Zelfvertrouwen op zich is voldoende, maar als je daarnaast gelooft in iets dat groter is dan jezelf zul je sneller succes aantrekken. Dan is het alsof de buitenwereld, het universum, God of waar je ook in gelooft je een handje helpt. En we kennen allemaal voorbeelden van ‘toevalligheden’ die ons hielpen op onverwachte momenten. Visie Een visie is het beeld van wat je wilt. Als je niet weet wat je wilt, kun je er ook niet komen. Visie is het zien van je doel alsof het al bereikt is. Visie is de basis van alle creaties, alles dat we op de wereld zien en ervaren. Zonder een visie kan er niets bereikt worden, want hoe kun je iets bereiken als je niet weet hoe het eruitziet? Waar je je aandacht op richt, wordt sterker. Focus Focus is waar je je op concentreert. Focus is als een telescoop: het laat je alleen zien wat je wilt. De rest verdwijnt naar de achtergrond. Het pad naar het doel dat je wilt bereiken wordt verlicht door je focus. Alles buiten dat pad is dat wat je niet wilt of minder belangrijk vindt. Concentreer je op wat belangrijk is: je kunt nu eenmaal niet alles doen. Gedachten aan succes creëren succes, gedachten aan mislukking creëren mislukking. Denk aan wat je wilt, niet aan wat je niet wilt. Denk aan overvloed, niet aan tekort. Denk aan creëren, niet aan concurreren. Gedachten creëren emoties. Positieve gedachten leiden tot positieve emoties. Negatieve gedachten leiden tot negatieve emoties. Het is jouw keuze. Hard werken is geen garantie voor succes, slim werken wel. Concentreer je op je talenten en onderneem de actie die daarbij hoort. Concentreer je niet op de acties waar je geen talent voor hebt of die je niet inspireren. Dan krijg je uiteindelijk wat je niet goed kunt en wat je niet wilt. Besteed al dit soort ongewenste acties zo veel mogelijk uit: laat het over aan anderen. Concentreer je of de dingen waar je wel goed in bent en die je wel inspireren. Vrinden Voeg waarde toe aan anderen en je ontvangt het veelvoud van die waarde terug. Je doel vind je niet op een onbewoond eiland. Verzamel ‘vrinden’ om je heen die je inspireren en waar je van kunt leren. Die je ondersteunen en het beste in je zien. En doe hetzelfde voor hen. Deel je kennis en talenten. [39]

Fier Leven is het meervoud van lef. Heb de moed en wees zelfbewust om je eigen weg te gaan, om je toekomst niet af te laten hangen van wat anderen van je verwachten. Zelfbewustzijn is wat we bewonderen in mensen die risico’s durven te nemen en zich niet laten weerhouden door tegenslagen. Vaardigheden Het belangrijkste ingrediënt. De mate waarin we onszelf ontwikkelen in onze vaardigheden, bepaalt de mate waarin we krijgen wat we willen. Als je jezelf ontwikkelt, ontwikkelt je succes zich met je mee. Er is niets positief aan krimpen. Groei is het kenmerk van al het leven. Zie de wereld als een vijver en jezelf als een steen. Bij elke nieuwe rimpel wordt je invloed op de wereld groter. Persoonlijke ontwikkeling bepaalt hoe groot je kring wordt en daarmee je succes.

[40]

Hoe ‘creatief’ zijn succesvogels? 1. Wat betekent ‘creatief zijn’ eigenlijk? ‘Creatief’ zijn betekent eigenlijk: van uit het niets iets kunnen scheppen, en daarom moeten we met dit begrip oppassen. Want van uit het niets kàn door menselijk ingrijpen niets ontstaan. Behalve wellicht voor kunstenaars in woorden, kleur en klank. In de creativiteit die we aan mensen toekennen pogen we een bestaand ding of een bestaande situatie op grondige manier om te buigen. Ik gebruik vaak liever het woord: ‘inventiviteit’. Je kunt het ook ‘vindingrijkheid’ noemen, het vermogen, aan een bestaand materiaal, of een bestaande situatie, een andere toepassing, of een andere verrijkende betekenis, geven. De creatieve mens is dus eigenlijk een vernieuwer. Nu zijn niet alle veranderingen steeds verbeteringen en ik heb reeds enkele voorbeelden gegeven, waarbij lang geploeterd moest worden voor er wèrkelijk nuttige resultaten uit het ‘creatieve’ werk tevoorschijn kwamen, zoals in het geval van Thomas Alva Edison. Van hem zou de uitlating afkomstig zijn: “Creativiteit? Deze is voor 1% inspiratie en voor 99% transpiratie !” En bovendien zijn succesvogels niet permanent bezig, dingen te vernieuwen, te ontdekken of uit te vinden. Ze zullen vooral ook het bruikbare rondom hen optimaal behouden. Maar ze zijn wel voortdurend waakzaam, om tijdig te constateren, waar en wanneer vernieuwingen gewenst of eventueel nodig zijn. Bovendien zijn druk bezige uitvinders zeker niet vanzelfsprekend succesvogels in hun beroep. Ze maken de mensen die rondom hen werken, soms horendol ! Toch ga ik hier op de ‘creativiteit’ of ‘vindingrijkheid’ van de mens in, omdat het een klein maar belangrijk onderdeel van het gedrag van de succesvogels kàn uitmaken. 2. Een meer alledaags voorbeeld Een van mijn beste collega’s bevond zich in Londen en moest, vanwege dringende verplichtingen, naar Amsterdam terug. Maar heel het openbaar vervoer staakte in Londen. Geen bus, geen underground en geen taxi kon hem naar het vliegveld Heathrow brengen, van waar uit nog gevlogen werd. Mijn vriend had ineens een inval die het probleem in eerste instantie oploste. Het was mooi zomerweer, -daarbij vinden de meeste stakingen nu eenmaal plaats -, en hij kocht ter plekke een fiets. Hij fietste naar Heathrow, vond daar een juist aangekomen passagier, die graag deze fiets als noodoplossing kocht tegen een goede prijs. Hij kon van Heathrow naar Schiphol vliegen en had zijn dringende probleem opgelost en bovendien nog een bescheiden winst kunnen boeken. Deze inventieve oplossing is niet wereldschokkend. Was dàt nu alles, iedereen had dit toch op zijn sloffen kunnen uitvinden? Ja natuurlijk, maar niemand deed het op die dag. Behalve de man die op de fiets naar Heathrow reed, en ook hij, die terugreed van Heathrow naar zijn huis of kantoor in Londen ... 3. Wat belemmert ons in onze zogenaamde ‘creativiteit’? In onze menselijke creativiteit of inventiviteit worden we belemmerd door wat ik ‘sociale onderdrukking’ noem. De wereld rondom ons wil, dat men zich aanpast aan háár opvattingen, háár gebruiken en háár gewoontes. Dat begint reeds in de ouderlijke opvoeding. Wellicht wensen vele ouders, dat hun kinderen het verder brengen dan ze het zelf brachten, waar ze moeten het liefst toch bereiken volgens de normen van die ouders. In het schoolse onderwijs wordt dit meestal nog versterkt, zelfs op universitair niveau. Een voorbeeld? [41]

Veel technisch pionierende uitvinders krijgen eerst na hun dood de erkenning die hun eigenlijk toekomt! Volgens de geschiedenisboekjes was dit het geval van Edmund Cartwright, (1742-1787) de uitvinder van het industriële weefgetouw, maar ook van King Gilette (1855-1932), een der uitvinders van het veiligheidsscheermesje. Beiden gingen vóór hun dood failliet. De uitvinder van de eerste raderboot, die in de Thames voer, werd, -blijkens oude berichten -, opgesloten in een psychiatrische inrichting, omdat hij een contract met de duivel had gesloten. Om eventuele uitvinders niet te ontmoedigen: er zijn natuurlijk ook andere voorbeelden. James Watt (1736-1819), uitvinder van de stoommachine en Richard Arkright (1932-1792), uitvinder van de industriële spinmachine, stierven als welvarende kooplieden. Beiden waren zakelijk genoeg, hun octrooien stevig vast te leggen. Omdat de ‘sociale druk’ in het normale leven tot een ‘conformisme’ voert, dat onze vindingrijkheid in de wieg dreigt te smoren, geef ik hier de wellicht bij velen al bekende ‘breinstorm’-techniek weer, waarin deze ‘sociale druk’ wordt omgekeerd. 4. Regels voor de ‘breinstorm’ De ‘breinstorm’ is ontwikkeld door Alex Osborn (1988-1966) voor een of meer groepen van 6 tot 12 personen, die niet alleen uit zogenaamde ‘deskundigen’ bestaan, maar die uit zeer verschillende disciplines stammen. Door de veelzijdigheid van de groep wordt de ‘vastgelopen deskundigheid’ van de vaklieden doorbroken. “De dames van de retirade hebben soms bruikbaarder ideeën dan universitair gevormde ingenieurs”. Vergelijk dit maar met de uitspraak van één van Nederlands beroemdste industriëlen, Anton Philips, (1874-1951), zelf op een middelbare handelsschool gesjeesd. Als zijn specialisten hun probleem niet konden oplossen riep hij ze bij zich en zei: ”Kom jongens, vertel het maar ! Mijn oordeel wordt niet vertroebeld door kennis van zaken ....” Hij kreeg later het eredoctoraat aan de Nederlandse Economische Hogeschool, wat voor u overigens geen reden moet zijn, óók op een middelbare handelsschool te sjezen .... Wat zijn de grondregels van de ‘breinstorm’? - De ‘breinstorm’ moet niet al te vaak georganiseerd worden, anders verliest het ‘creatieve’ element zijn kracht. - Hij moet om een probleem gaan, waarbij vele alternatieve oplossingen bestaan. Voor simpele wiskundige vergelijkingen, waarvoor slechts één antwoord geldig is, zou de methode een zinloze tijdverspilling zijn.. - De groep bestaat gedeeltelijk uit deskundigen, en voorts door juist òndeskundigen van het vak. - De groep wordt geleid door een ‘animator’. Hij definieert de probleemstelling in het kort in begrijpelijke taal en geeft zelfs géén oplossing aan.. - Hij zorgt ervoor, dat iedereen op gelijkwaardige wijze aan de beurt komt, zònder een voordracht over zijn ideeën te kunnen houden. - Geen enkel idee, hoe onzinnig ook, mag tijdens de zitting door anderen bekritiseerd worden. Kritiek wordt ‘bestraft’: zie verder de ‘creativiteitskillers’. -De geuite ideeën worden genotuleerd en pas na de zitting vereeuwigd.

[42]

Verboden ‘creativiteitskillers’ zijn uitlatingen als: - “Hebben we al eerder geprobeerd ...” - “Dat lukt natuurlijk nóóit ...” - “Man, dat wordt toch véél te duur !” - “Ik zie het gezicht van de baas al ...!” - “Ja ja, in theorie misschien mooi, maar ...” - “Wie heeft die zaak hier eigenlijk groot gemaakt?” - “Zoiets hebben we al eens eerder gedaan.. en werkte ook niet” - “Dat hoort toch niet tot onze bedrijfscultuur ...” De geregistreerde ideeën worden aan de deelnemers mee naar huis gegeven en thuis eventueel nog aangevuld door aanvullende ideeën. Soms ontstaan juist dàn de goede ideeën omdat men er ‘een nachtje over geslapen’ heeft. Àls de ‘animator’ de groep aanvuurt, is het door ‘provocerende’ vragen als bijvoorbeeld: - Hoe kun je de twee dingen met elkaar verbinden? - Hoe kun je iets groter of kleiner maken? - Hoe kun je het binnenstebuiten keren? - Hoe kun je er iets vervangen? - Hoe kun je het omdraaien? verplaatsen? afschaffen? - Hoe kun je het van ander materiaal maken? - Hoe lossen andere wezens het probleem op? Vogels? Vissen? Zeeleeuwen? Zeer creatieve of inventieve personen kunnen de breinstorm als solo-prestatie waarschijnlijk ook verwerkelijken. De meesten van ons hebben de ‘sociale druk’ van de groep daarbij nodig. 5. Het laterale denken Een van de ‘creativiteitsgoeroes’ is de op Malta geboren, maar later in Engeland gepromoveerde Edward De Bono, (1933-heden), die zijn theorieën, -in totaal in 62 boeken neergelegd -, met nieuwe termen doorspekte. Het ‘laterale’ denken zag hij als alternatief van het ‘lineaire’ denken. De meeste mensen zijn geneigd rechtlijnig te denken. Ze trekken in gedachten één rechte lijn van hun uitgangspunt naar hun gewenste doel. Als die rechte lijn onderweg afknapt geven ze de moed en de inspanning op. Edward De Bono liet zijn cursisten met vreemde bokkensprongen ‘om de hoek denken’. Hij werkte ook altijd in kleinere of grotere groepen. Ik heb zelf, -na hem te hebben ontmoet -, mogen werken met zijn zes-petten-systeem, waarmee ook ik verbluffende resultaten behaalde. In vele groepsdiscussies blijft het resultaat uit, omdat in de groep verscheidene persoonlijkheden met elkaar botsen: optimisten tegen pessimisten, nuchterlingen tegen emotionelen, deskundigen tegen amateurs. Dan ontstaan er ‘dovemansdiscussies’. In Edward De Bono’s methode schakelt men deze uit, door elke deelnemer aan de discussie 6 gekleurde petten te geven en te verplichten, alle gelijktijdig dezelfde kleur op te zetten. De rode pet verplicht de dragers, zich ongeremd te uiten, ook bij negatieve instellingen of woedeuitbarstingen. Afreageren dus !

[43]

De witte pet verplicht, zich aan nuchtere feiten en cijfers te houden. Geen emoties meer, die hebben hun kans gehad. Bij het dragen van de groene pet geeft men de fantasie haar ‘vrijloop’ evenals bij het breinstormen, zoals zojuist behandeld. De gele pet verplicht tot optimisme, alleen positieve uitlatingen worden toegestaan. Alle ideeën worden met roem en eer geloofd. De zwarte pet verplicht de dragers tot pessimisme en negativisme. Elke oplossing, ook elke goede, heeft immers negatieve kanten. De blauwe pet brengt de dragers afsluitend tot een rustige verstandelijke, gevoelsarme analyse. Edward De Bono zei me, dat de methode eigenlijk ontwikkeld was voor Japanse ondernemingen, waarin men, -tijdens dit ‘spel’-, leidinggevende managers ook kritische geluiden moest laten horen. In de Japanse cultuur was dit anders nooit toegestaan. De spelregels konden in Europa en Amerika eveneens met succes worden toegepast. 6. Verwante systemen Natuurlijk zijn er zeer verwante gedachtesystemen, die ook succes hebben geboekt, en die tegen een andere ‘merk- of goeroenamen’ op der markt worden gebracht, bijvoorbeeld dat van de Amerikaan Mike Vance, destijds als creatief adviseur verbonden met het bedrijf van Walt Disney. Hij beveelt aan, met onze gedachten ‘buiten de eigen doos’, -eigenlijk bedoelt hij dus: buiten de eigen kooi -, te springen. Dit ‘uit de kooi springen’ traint hij met groepen, maar in beginsel kan men het, -als men ermee gewend is -, ook leren, alléén te doen. De grootste creatieve prestaties zijn waarschijnlijk door enkelingen gerealiseerd, ondanks alle kretologieën over ‘teamwerk’. Beethovens’ Vijfde Symfonie ontstond niet in groepswerk, maar in eenzame arbeid, al vergt de juiste uitvoering ervan ‘teamwerk’, maar dan wel onder leiding van een vrij dictatoriale dirigent. En ook de vaak in dit boek geciteerde Edison ontwikkelde zijn gloeilamp niet in groepsdiscussies. Davis Perkins, een andere Amerikaanse auteurs heeft er het woord ‘doorbraak denken’ voor uitgevonden als tegenstelling tot het logische denken. Bij alle ‘creativiteitstheorieën’ speelt de ontspanning, en het in vrije loop laten van de gevoelens en ideeën een belangrijke rol. Ons onderbewustzijn kan worden geactiveerd, wanneer ons ingespannen denken een tijdje wordt uitgeschakeld. Ieder van ons weet, dat we een moeilijke naam of een moeilijk begrip vaak niet in ons geheugen terugkrijgen als we ingespannen denken. Hoe méér we ons inspannen, des te moeizamer gaat het en het resultaat is nihil. Maar als we ons geestelijk ontspannen en eventueel ‘vrij associëren’, komt de vergeten naam of het vergeten begrip ineens terug. Ook de ‘vader’ van de psychoanalyse, Sigmund Freud (1856-1939), liet zijn patiënten bij de opsporing van hun werkelijke problemen de ‘vrije associatie’ inzetten. Om creatiever te denken kunnen we in groepen, -als leerproces-, het logisch ingekooide denken door oefening van ons af te schudden. Echter: we moeten ons ervan bewust zijn, dat sommige mensen liefst in groepen werken, terwijl andere juist individueel tot creatieve prestaties komen. De echte succesvogel zit niet voortdurend in een groep om ‘creatieve spelletjes’ te doen. Hij is zèlf en op eigen kracht vaak vindingrijk als de situatie het hem oplegt. Bovendien is hij verstandig genoeg, ook de hulp van anderen in te roepen als de fantasie ontbreekt, concrete problemen op te lossen. Men hoeft geen nieuw wagenwiel uit te vinden als er genoeg bruikbare in het koetshuis liggen. [44]

Je hebt de top bereikt! Wat nu? 1. Soms is een waarschuwing wenselijk. “Elk voordeel hep z'n nadeel! . Dit is een uitspraak van onze beroemde Amsterdamse voetbalfilosoof Johan Cruiff (1947-heden), die ik van harte onderstreep. Ook tegen successen moet je af en toe gewaarschuwd worden, want in je gelukkige status van ‘succesvogel’ sta je aan enkele,-soms onvoorziene -, bedreigingen bloot. Een gewaarschuwde man en vrouw gelden, als ze samenwerken, voor vier ! 2. Pas op voor ‘valse vrienden’. Wie carrière maakt, wie in ‘betere doen’ komt, of wie een zekere populariteit gaat genieten, ziet zich vaak snel omringd door een cordon van nieuwe ‘goede vrienden’ en ook ‘raadgevers’! De simpelsten van hen kun je vrijwel direct als ‘profiteurs’ ontdekken, het merkwaardige is, dat een succesvogel het niet altijd tijdig bemerkt. Deze mensen doen een beroep op persoonlijke vriendschap om als ‘treeplanktoeristen’ iets van je oogst binnen te halen. Veel gevaarlijker zijn de zich noemende ‘adviseurs’! Maar kun je als zéér geslaagd wereldbefaamd voetballer of wielrenner óók deskundig beoordelen, hoe deskundig je opduikende ‘beleggingsadviseur’ is? Verscheidene sporthelden likken hun wonden nog altijd ! Pas dus op voor ‘valse vrienden’. Neem geen ‘adviseurs’ in de arm, wier ‘geloofsbrieven’ je niet kunt inzien. Denk niet, dat oprechte vriendschap ook de garantie biedt van goed adviseurschap. Vraag liever een tweede mening of een tweede advies, wat ik trouwens voor iedereen aanbeveel. 3. Wáár heb je je uiterste grens bereikt? Een lichte mate van ‘zelfoverschatting’ heb ik een voortreffelijke eigenschap der succesvogels genoemd. Maar een aanvullend woord is nu wel geboden. Er zijn momenten in je leven, waarop je ook tevreden moet zijn over wat je bereikt hebt en dat je beter kunt afzien van nòg verdere opwaartse groei. We zien echter vaak, dat hij of zij die een ‘eindstreep’ hebben bereikt, aan de horizon weer nieuwe eindstrepen zien schemeren en dan willen doorjakkeren. 4. Pas op voor ‘werkoholisme’ Deze ziekte, waarvoor velen de Engelse term gebruiken, belaagt succesvogels, die niet ‘gedreven’ maar ‘bezeten’ zijn door hun werk en hun carrière. Ze zijn in letterlijke zin ‘verslaafd’ aan dingen, waarover ze eigenlijk de baas of bazin hadden moeten blijven. Hoe herkennen we de ziekte? Vroeger dachten we, dat het een typische mannenkwaal was. De moderne ‘carrièrevrouw’ kan nu echter ook worden aangestoken! Bedenk: ‘hoeveel werk stop ik in mijn tijd?, i.p.v. hoeveel tijd stop ik in mijn werk? * De werkoholist(e) uit zich permanent bezorgd tegenover collega’s en gezinsleden, dat hij het werk niet klaarkrijgt; * Hij werkt op plaatsen en in tijdsperioden, die eigenlijk voor de menselijke ontspanning bestemd zijn: ’s avonds thuis bijvoorbeeld, en schept bovendien extra taken voor zichzelf; * Hij kapselt zich jegens gezinsleden en vrienden in. Die raken dan geïrriteerd, waardoor de inkapseling nog versneld wordt. *Hij kan in zijn ‘vrije tijd’ alleen maar aan het werk denken en over het werk praten. [45]

* Hij lijdt aan de gevaarlijke combinatie van rusteloosheid en vermoeidheid, terwijl de gezonde mens rust zoekt als hij moe is.. * Hij klaagt over de zelfopofferingen, in het werk getroost. Wordt daarom uitgelachen en voelt zich dan definitief een slachtoffer. *Hij verliest het vermogen, werk aan anderen te delegeren, reageert ongeduldig op vragen om uitleg. Nee, jij lijdt daar natuurlijk nog niet aan, maar waarschuwingen moet je serieus verwerken als het er te vroeg voor is. Werk hard ! Maar neem je vrije tijd, besteed voldoende aandacht aan vrienden en gezin! 5. De eenzaamheid aan de top Afgezien van de ‘valse vrienden’ merk je dat de bergtoppen waar je je bevindt, vrij eenzaam en koud zijn. Je mist, als je niet oppast, enkele oude vrienden en strijdmakkers. Je hebt minder gelijkwaardige collega’s om je heen. De korporaal heeft nu eenmaal méér gelijkwaardige collega’s dan de kapitein. In je nieuwe positie heb je meer voorrechten dan je vroeger had? Maar ‘méér voorrechten’ betekent ook: ‘méér plichten’. Soms heel anders geaard werk, dat je vroeger zo plezierig vond.. Harry Braber, succesvol frontverkoper, werd tot districthoofd bevorderd. Hij verlangt, eerlijk gezegd, soms terug naar de ‘arena’, waarin hij de geur van de eigenlijke verkoop kon snuiven. Hij ziet haast geen klanten meer. Jammer eigenlijk ... Hij werd wegens zijn verkoopkwaliteiten terecht bevorderd, maar moet nu mensen leiden, begeleiden, opleiden. Mensen die hij zelf niet eens had uitgekozen, maar die hij van een voorganger moest ‘erven’. 6. De echte succesvogel is attent tegenover anderen Het probleem van ‘succesvogels’ is vaak, dat ze zó zeer met zichzelf en hun carrière bezig zijn, dat ze de aandacht voor hun omgeving verliezen. Dat is een gevaar, want er kan daardoor een negatieve stemming ontstaan. Blijf dus attent en waakzaam en toon anderen, dat je aan ze denkt. Stuur bij verjaardagen en andere feestdagen een kaart. Vergeet de kleine cadeaus niet, die de vriendschap bevorderen. Feliciteer mensen die een felicitatie waard zijn. Hier is een drietal goede raadslagen: * Dwing jezelf ’s ochtends bij iedere eerste ontmoeting in het werk een oprecht compliment te maken. Vrijwel iedereen , die je ontmoet, is een compliment waard. * Dwing jezelf, dagelijks vier verschillende personen een oprecht compliment te maken. * Vergeet af en toe niet, een reeds geuit compliment na enkele minuten of uren nog eens te herhalen. Het is vaak het herhaalde compliment, dat als ‘ècht’ ervaren wordt. 7. De succesvogel bedankt oprecht Zéér verwant met het compliment is het bedankje, waarmee je veel mensen vaak een plezier doet. Ook als een werkje gewoon en ordentelijk is verricht, zodat je het als een vanzelfsprekendheid beschouwt: ieder mens vindt het prettig, dat zijn werk geapprecieerd wordt. Leer, mensen óók te bedanken voor het ‘gewone’ werk dat ze doen.

[46]

8. De succesvogel stelt vragen en beweert weinig Beweringen...lokken veelal tegenspraak en weerstand uit. Vriendelijke vragen, -juist geformuleerd -, bevorderen de samenwerking: het antwoord op een vraag is het begin ervan. Vraag de ander altijd eerst zijn eigen mening voor je de jouwe geeft. Als je een andere mening hebt, vraag die ander dan eerst vriendelijk, waaròm deze tot zijn of haar opvatting komt. Je kunt dan zèlf eerst iets leren voor je de ander beleert. Ook kan je eigen antwoord waarschijnlijk ‘tactischer’ ingekleed worden. Wie vriendelijke vragen stelt brengt ook een zeker respect voor de ander tot uitdrukking. Méér mensen zullen je graag mogen en dat is belangrijk. Want ‘autoriteit’ moet met ‘acceptatie’ gepaard gaan! De ander moet jouw mening ‘accepteren’. Anders gezegd: het effect van jouw boodschap is de kwaliteit van jouw boodschap vermenigvuldigd met de acceptatie van jouw boodschap door de ander. Uitgedrukt in de formule: effect = kwaliteit x acceptatie. 9. De succesvogel weet, dat hij anderen nodig heeft Als je succesvol bent ontmoet je meer en meer mensen, die je hulp vragen. Àls je die hulp kunt bieden, bied die dan. En als die hulp niet geboden kan worden, omdat het tegen de belangen van je bedrijf of van jezelf zou indruisen, leg dit dan op rustige toon uit. Maar weet je, dat het vaak véél belangrijker is, eens de hulp van de ander te vragen, ook al heb je die eigenlijk niet nodig? Want als men iemand jouw hulp biedt is hij vaak nog wekenlang met sympathieke wijze op je verdere lot geïnteresseerd. 10. De succesvogel kritiseert uitsluitend ‘onder vier ogen’ Kritiek, vertrouwelijk en dus onder vier ogen geuit, wordt gemakkelijker aanvaard dan in het publiek geuite kritische aanmerkingen. Zelfs als de bekritiseerde het met je kritiek niet eens is, voelt hij zich ‘menselijk’ niet beledigd. Het slechtste is kritiek, over een afwezige geuit, die zich ter plekke niet kan verdedigen. Er is altijd wel iemand in het ‘publiek’, die je kritische opmerkingen vertekend in het rond spreidt.. 11. Een chef mag soms, heel soms, een ‘rotbui’ hebben Één eventueel misverstand wil ik niet laten bestaan. Een chef, die bij slordig of nonchalant gepresteerd werk nóóit eens boos wordt, houdt het respect van zijn mensen niet! Geen mens waardeert de vriendelijkheid, als hij nooit de contrastwerking heeft ondergaan. Die bij ‘wanprestatie’ van een medewerker altijd vriendelijk blijft glimlachen ... hoort thuis in het Wassenbeeldenmuseum van Madame Tussaud. Berisping en bestraffing werken in vele gevallen als een bevrijdende reiniging. Ze behoeven niet tot brullen en tieren te leiden. Afdelingschef Wouter Keizer heeft een assistente, die in het algemeen lof verdient. Onlangs was ze blijkbaar niet in een evenwichtige stemming en maakte grove fouten. Hij riep haar bij zich en zei alleen met wat droevige stem: “Je valt me nu erg tegen Yvonne ...!” Na tien minuten kwam ze bij hem terug en zei: “Kun je me asjeblieft niet op mijn donder geven voor die blunders, die ik heb gemaakt?” Zijn antwoord: “Waaròm zou ik je nog op je donder geven? We weten nu toch al, dat dit soort fouten niet meer gaat voorkomen...?

[47]

De houthakker Een man wandelde door het bos en zag een goede vriend die in het zweet des aanschijn bomen stond om te hakken. Ondanks zijn ijver vorderde hij maar traag en vond hij nauwelijks de tijd om zijn vriend te groeten. ‘Maar hoe kun je nu zo hakken!’, riep de voorbijganger ontsteld, ‘die bijl is zo stomp als wat. Hij zit vol bramen. Je moet eerst je bijl eens slijpen, dan zal het veel gemakkelijker gaan.’ De houthakker antwoordde: ‘Ik wéét het, ik wéét het! De bijl moet hoognodig geslepen worden. Dat ben ik vanochtend vergeten en nu heb ik er eenvoudigweg geen tijd voor! Er moeten vandaag nog erg veel bomen omgehakt worden!’

[48]

Een gedetailleerd praktijkgeval 1. Het praktijkgeval: Karsten Erikson Om je een voorbeeld ter aanmoediging te geven, beschrijf ik gedetailleerd het wèrkelijke praktijkgeval van Karsten Erikson, wiens naam ik hier op zijn verzoek heb veranderd. Daarin kun je zien, dat het succes je niet aangewaaid komt, en dat je er zelf hard voor moet werken, en dat teleurstellingen onderweg je niet bespaard blijven. 2. Uitgangspunt: geen fraaie toekomst Op school was Karsten geen uitblinker, hoewel hij eerder een ‘meegaand’ dan een ‘weerbarstig’ kind was. Zijn beide ouders waren ‘academisch gevormd’ zoals het heet, twee oudere zusters waren vrij briljant op het gymnasium, maar Karsten leed, zoals de onderwijzer zei, aan ‘gedachtevlucht’. Hij concentreerde zich moeilijk, hoewel hij helemaal niet dom was. Daarom ging hij na de basisschool ‘slechts’ naar het VMBO, ongeveer 16 km ver weg gelegen. Hij fietste zomer en winter trouw naar school en terug, haalde daar ook zijn diploma. Toen ging hij naar de HAVO. Logisch, nietwaar? 3. Eerste breek- en keerpunt. Deze school brak hij na een jaar af (of hij kon een jaar overdoen). Véél te veel theoretisch gezwam, saai en ‘zoetekoekerig’ vond hij zelf. Te slap tegenover de leerlingen en tegenover hem in het bijzonder. Als hij ‘harder’ aangepakt werd zou hij het verder brengen, vond hij. Hij vroeg, hem naar een autovakschool te sturen, waar de leerlingen in een krachtig, -zoals hij zelf zei ‘krachtdadig’-, lerarenbewind bij de kraag werden gepakt. Op die school kwam hij glorieus door zijn eindexamen. Daarna, wederom uit eigen initiatief, wilde hij graag nog een jaar naar de ‘Polytechnic’ in Londen als aanvullende opleiding. Van het vriendelijke jongetje was een jongeman geworden, die zelf koos. Hij leefde bescheiden in het arme East End, en kwam met vele ‘exotische’ mensen in contact. 4. Tweede keerpunt, hij zag zijn toekomst ineens Naar Nederland teruggekeerd, werd hij vanzelfsprekend autoverkoper, eerst bij Volkswagen, naderhand overstappend naar BMW, waar hij een grondige bedrijfstraining kreeg, ook voor zijn algemeen klantengedrag. Als verkoper kwam hij in contact met nabij Schiphol wonende piloten. Toen kwam de bliksemstraal, die zijn landschap verlichtte: hij wist, dat hij lijnpiloot ging worden. Dat stond vast! 5. De eerste grote klap. Wat nu? Voor een pilotenopleiding werd hij in Nederland, België en Duitsland afgewezen, omdat zijn basisopleiding véél te zwak was. Hij kon géén piloot worden. Punt ! Uit ! Nee: niet punt uit ! Karsten wilde tòch doorgaan! 6. Volharden: nieuwe mogelijkheden zoeken De wil, piloot te worden liet hem niet los. Hij vroeg zijn ouders, hem het geld voor te schieten voor een pilotenopleiding in de USA. Daar vroeg men niet naar papieren over een ‘deugdelijke’ basisopleiding. Men keek éérst, of men kon vliegen, wist hij! Na gelukte overtuigingsarbeid vertrok hij naar de USA met luttel zakgeld om te overleven. Hij haalde zijn pilotenlicentie met vlijt en talent, werd zelf vlieginstructeur op een vliegerschool nabij New York. Verdiende daarbij het geld voor een nieuwe stap: de ‘typerating’ voor de Fokker 100, het vliegtuig dat hem bijzonder aantrok. [49]

7. Bij tegenslag, (luchtvaartcrisis), toch doorzetten Door een wereldwijde luchtvaartcrisis werd hij werkloos en verloor dus zijn job. Hij maakte echter een complete lijst van Amerika’s publieke en particuliere luchthavens en vliegveldjes, klapperde met zijn tweedehands autootje deze plaatsen af en vond een job, tamelijk nabij zijn woonplaats. Met een Cessna door nacht en nevel vloog hij transplant organen, kostbaarheden en waardepapieren naar hun bestemming. 8. Een nieuwe klap, opnieuw doorzetten De Amerikaanse verblijfsvergunning was afgelopen en Karsten moest naar Europa terug. Toen hij daar, met zijn licentie voor de Fokker 100, solliciteerde, werd hij minachtend afgewezen. Amerikaanse licenties gelden voor Amerikaanse piloten op Amerikaanse machines, die dan in Nederland mogen landen en starten. Maar zo’n licentie is ‘natuurlijk’ onvoldoende voor burgers van het eigen land, waar men zèlf de luchtvaart meende te hebben uitgevonden! Nu ja, als hij voldoende praktische vlieguren kon overleggen, zou hij eventueel een licentie mogen krijgen. Maar juist omdat hij geen vlieguren mocht maken, was dit geen èchte mogelijkheid. Karsten ontdekte, dat Indonesië de Amerikaanse pilotenlicenties wèl accepteerde, en dat men daar juist nog enkele Fokker 100s in gebruik had. Hij solliciteerde daar bij een binnenlandse maatschappij en kreeg de ‘rechter stoel’ als co-piloot. Dagelijkse vluchten tussen de Indonesische eilanden, naar Singapore en een enkele Australische luchthaven. Dagelijks steeg het aantal vlieguren in zijn logboek 9. ‘Kleinere’ tegenslagen Natuurlijk kwamen er ook tegenslagen van toevallige aard, die een carrière ineens kunnen storen. Bij Karsten was dit een brand in zijn woning in Jakarta, op een avond waarop hij juist in de stad vertoefde. Zijn logboek, onmisbaar voor het verdere leven als piloot, was mede verbrand. Het kostte enkele weken voor hij, -met behulp van Amerikaanse en Indonesische autoriteiten -, dit logboek gerestaureerd en ook geaccordeerd kreeg. 10. Tegenslag ! De ongelijke ‘gelijkstelling’ ? Zijn Amerikaanse licentie werd, op basis van zijn Indonesische vlieguren, met het stempel ‘gelijkgesteld’ versierd, maar Karsten wist, dat het gestempelde woord ‘gelijkgesteld’ eigenlijk ‘tweederangs’ betekende. Hij kon daarmee nooit hoger komen dan co-piloot en hij wilde, met zijn staat van dienst, als gezagvoerder op de ‘linker stoel’ zitten. In Nederland kon dit niet. 11. Laatste acte. Het succes bereikt Karsten verliet Nederland en vond een land , waar men niet bureaucratisch over ‘gelijkstelling’ sprak, en kreeg een ‘volwaardige’ licentie. Als gezagvoerder vliegt hij vanaf Parijs naar verscheidene destinaties. Hij is nu welvarend en heeft zijn droom verwezenlijkt! 12. Hoe hoger de bergtop, des te dieper het dal ! Wat kunnen we uit deze geschiedenis leren? Dat de weg naar het succes niet glad en soepel is geplaveid. Hardnekkigheid en taai doorzettingsvermogen heb je nodig. En een creatieve geest, om de onmogelijkheden tot reële mogelijkheden om te smeden. Bij pech en tegenslag: kiezen op elkaar houden ! Dóórgaan, soms op sluipwegen, die anderen te moeilijk vinden! Vóór je een bergtop beklimt, of het de Mont Blanc is of de Mount Everest is, of zelfs een bescheiden top van de Ardennen, moet je vaak door enkele diepe dalen zwoegen.. Ik weet niet, [50]

hoe hoog jouw berg is ! Maar ik wens je de taaie volharding, èn het optimisme toe, dat je hiervoor nodig hebt. Niet alleen piloten weten, dat je het beste met tegenwind kan opstijgen!

Twee kikkers Er waren eens twee kikkers die gebroederlijk met een sierlijke boog in twee naast elkaar staande grote melkemmers sprongen. De avontuurlijke kikkers ontdekten ineens, dat je gemakkelijker erin dan eruit kon springen. De ene kikker was de vertwijfeling nabij, strekte vergeefs zijn voorpoten omhoog en bad om redding door een hogere macht. Na een tijd zakte de moed hem in de poten en verdronk. De andere kikker bad óók om redding, vertrouwde voor zijn geval echter niet alleen op hogere machten en begon te trappelen. Dat was zeer vermoeiend, dat wel, maar de melk werd door zijn krachtige bewegingen tot boter gekarnd. Het was wel een gladde bedoening, maar die boter maakte een reddende sprong mogelijk. Hij heeft het drama overleefd. Van hem stamt de befaamde kikkerwijsheid: ‘Ora et labora !’

[51]