Sturing van de ontwikkeling en de kwaliteit van narcis in de bloementeelt

Sturing van de ontwikkeling en de kwaliteit van narcis in de bloementeelt Onderzoek aan diverse aspecten van de broei van Tête-à-Tête, waterbroei snijnarcis, potgrondaspecten bij potnarcis en screening van middelen voor houdbaarheid snijnarcis en korthouden potnarcis. P.J.M. Vreeburg en C.A. Korsuize

Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. Bloembollen april 2006 PPO nr.32 330612 00

© 20006 Wageningen, Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Praktijkonderzoek Plant & Omgeving. Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. is niet aansprakelijk voor eventuele schadelijke gevolgen die kunnen ontstaan bij gebruik van gegevens uit deze uitgave.

PPO Publicatienr. ….; € …,…

Projectnummer: 32 330612 00

Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. Bloembollen Adres : : Tel. : Fax : E-mail : Internet :

Prof. Van Slogterenweg 2, Lisse Postbus 85, 2160 AB Lisse 0252 462121 0252 462100 [email protected] www.ppo.wur.nl

© Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V.

2

Inhoudsopgave pagina

SAMENVATTING ...................................................................................................................................7 1 OVERJARIGE DROGE BEWARING VOOR BLOEI VAN TÊTE-À-TÊTE EN ANDERE CULTIVARS IN HET VOLGENDE NAJAAR EN WINTER............................................................................................................................11 1.1 Inleiding ...............................................................................................................................11 1.2 Materiaal en methode algemeen ............................................................................................11 1.3 1997/1998 .........................................................................................................................11 1.3.1 Materiaal en methode 1997/1998 ..................................................................................11 1.3.2 Resultaten 1997/1998 ..................................................................................................12 1.3.3 Conclusies 1997/1998..................................................................................................15 1.4 1998/1999 .........................................................................................................................16 1.4.1 Materiaal en methode 1998/1999 ..................................................................................16 1.4.2 Resultaten 1998/1999 ..................................................................................................17 1.4.3 Conclusies 1998/1999..................................................................................................19 1.5 1999/2000 .........................................................................................................................19 1.5.1 Materiaal en methode 1998/1999 ..................................................................................20 1.5.2 Resultaten 1999/2000 ..................................................................................................20 1.5.3 Conclusies 1999/2000(2001) ........................................................................................24 1.6 2000/2001 .........................................................................................................................25 1.7 Materiaal en methode 2000/2001.........................................................................................25 1.7.1 Resultaten 2000/2001 ..................................................................................................26 1.7.2 Conclusies 2000/2001(2002) ........................................................................................28 1.8 Conclusies en discussie ........................................................................................................29 2 INVLOED SAMENSTELLING POTGROND, WATERGIFT EN PYTHIUMBESMETTING OP KWALITEIT VAN POTNARCIS........................................................................................................................................31 2.1 Inleiding ...............................................................................................................................31 2.2 Materiaal en methode algemeen ............................................................................................31 2.3 1997/1998 .........................................................................................................................32 2.3.1 Materiaal en methode 1997/1998 ..................................................................................32 2.3.2 Resultaten 1997/1998 ..................................................................................................33 2.3.3 Conclusies 1997/1998..................................................................................................33 2.4 1998/1999 .........................................................................................................................34 2.4.1 Materiaal en methode 1998/1999 ..................................................................................34 2.4.2 Resultaten 1998/1999 ..................................................................................................34 2.4.3 Conclusies 1998/1999..................................................................................................36 2.5 Conclusies en discussie ........................................................................................................36 3

WATERBROEI SNIJNARCIS ............................................................................................................39 3.1 Inleiding ...............................................................................................................................39 3.2 Materiaal en methode algemeen ............................................................................................39 3.3 1999/2000 .........................................................................................................................39 3.3.1 Materiaal en methode 1999/2000 ..................................................................................39 3.3.2 Resultaten 1999/2000 ..................................................................................................40 3.3.3 Conclusies 1999/2000..................................................................................................40 3.4 2000/2001 .........................................................................................................................41 3.4.1 Materiaal en methode 2000/2001 ..................................................................................41


3

3.4.2 Resultaten 2000/2001 ..................................................................................................41 3.4.3 Conclusies 2000/2001..................................................................................................47 3.5 2001/2002 .........................................................................................................................48 3.5.1 Materiaal en methode 2001/2002 ..................................................................................48 3.5.2 Resultaten 2001/2002 ..................................................................................................48 3.5.3 Conclusies 2001/2002..................................................................................................51 3.6 2002/2003 .........................................................................................................................52 3.6.1 Materiaal en methode 2002/2003 ..................................................................................52 3.6.2 Resultaten 2002/2003 ..................................................................................................52 3.6.3 Conclusies 2002/2003..................................................................................................54 3.7 Conclusies en discussie ........................................................................................................54 4

INVLOED DROGING EN ONTSMETTING OP BOTRYTIS BIJ POTNARCISSEN.......................................55 4.1 Inleiding ...............................................................................................................................55 4.2 Materiaal en methode ...........................................................................................................55 4.3 Resultaten............................................................................................................................56 4.4 Conclusies en discussie ........................................................................................................57

5

INVLOED DROGING EN BEWARING OP PENICILLIUM BIJ TÊTE-À-TÊTE ..............................................59 5.1 Inleiding ...............................................................................................................................59 5.2 Materiaal en methode algemeen ............................................................................................59 5.3 2001/2002 .........................................................................................................................59 5.3.1 Materiaal en methode 2001/2002 ..................................................................................60 5.3.2 Resultaten 2001/2002 ..................................................................................................60 5.3.3 Conclusies 2001/2002..................................................................................................63 5.4 2002/2003 .........................................................................................................................63 5.4.1 Materiaal en methode 2002/2003 ..................................................................................63 5.4.2 Resultaten 2002/2003 ..................................................................................................64 5.4.3 Conclusies 2002/2003..................................................................................................72 5.5 2003/2004 .........................................................................................................................72 5.5.1 Materiaal en methode 2003/2004 ..................................................................................72 5.5.2 Resultaten 2003/2004 ..................................................................................................73 5.5.3 Conclusies 2003/2004..................................................................................................77 5.6 2004/2005 .........................................................................................................................77 5.6.1 Materiaal en methode 2004/2005 ..................................................................................78 5.6.2 Resultaten 2004/2005 ..................................................................................................78 5.6.3 Conclusies 2004/2005..................................................................................................82 5.7 Conclusies en discussie ........................................................................................................82

6

SCREENING VAN DE MOGELIJKHEDEN OM REMSTOFFEN TE GEBRUIKEN BIJ POTNARCISSEN. .........85 6.1 Inleiding ...............................................................................................................................85 6.2 Materiaal en methode ...........................................................................................................85 6.3 Resultaten............................................................................................................................85 6.4 Conclusies en discussie ........................................................................................................86

7

SCREENING VAN HOUDBAARHEIDSMIDDELEN BIJ SNIJNARCIS .......................................................87 7.1 Inleiding ...............................................................................................................................87 7.2 Materiaal en methode ...........................................................................................................87 7.3 2000...................................................................................................................................87 7.3.1 Materiaal en methode 2000 ...........................................................................................87 7.3.2 Resultaten 2000............................................................................................................88 7.3.3 Conclusies 2000 ...........................................................................................................89 7.4 2001...................................................................................................................................90 7.4.1 Materiaal en methoden 2001..........................................................................................90


4

7.4.2 Resultaten 2001............................................................................................................90 7.4.3 Conclusies 2001 ...........................................................................................................91 7.5 Conclusies en discussie ........................................................................................................91 8

AFBROEI SELECTIE OP MEERBLOEMIGHEID TÊTE-À-TÊTE ...............................................................93

9

COMMUNICATIE...........................................................................................................................95


5


6

Samenvatting Overjarige droge bewaring voor bloei van Tête-à-Tête en andere cultivars in volgende najaar en winter Een goede kwaliteit Tête-à-Tête van in Nederland geteelde bollen is vòòr januari niet goed mogelijk. Uit eerder onderzoek is gebleken dat een heel goede kwaliteit in het najaar van het volgende jaar mogelijk is door middel van een langdurige droge bewaring. Er kan echter uitval optreden door verdroging en Botrytis en/of Penicillium. Veel stelen bleken meer dan één bloem te hebben, soms kwamen zelfs stelen voor met drie of meer bloemen. In dit onderzoek zijn de mogelijkheden van een ruimere aanvoerperiode onderzocht. Belangrijk is een ruim sortiment zonder kwaliteitsproblemen. Daarom zijn in latere jaren ook de mogelijkheden voor andere cultivars nagegaan. Het onderzoek bevestigde dat overjarig bewaren van narcissen zoals Tête-à-Tête in het najaar tot een zeer goede kwaliteit kan leiden. De bloei bleek daarbij zeer rijk te kunnen zijn met meer stelen dan normaal en meer (maar kleinere) bloemen per steel. De kans op verdroging van de bijstelen en de bloemen op de bijstelen was echter groot. Ook kwam enige uitval van de bollen voor t.g.v. verdrogen en/of ziekten, Het verdrogen van de stelen en bloemen kon alleen worden voorkomen door de potten onder (zeer) veel licht en/of lage temperatuur in bloei te laten komen. Aangepaste droge bewaring, ULO en langer opgeplant koelen voorkwamen verdroging niet of nauwelijk. Dat gold ook voor het beperken van uitdrogen, het gebruik van een groeistof (GRM4), regeling van de RV en een dompeling in water en/of voeding (Wuxal) voor het planten. Het gewas groeide na inhalen zeer snel en de handelsperiode was (te) kort hetgeen handelsbelemmerend kan werken. Andere cultivars bleken ook niet goed overjarig te bewaren voor een goede bloei. Er trad soms veel uitval op (Jetfire), soms weinig of geen bloei (Minnow) en soms ook verdroging bij het in bloei komen (Martinette en Hawera). Daarnaast werd ook soms een verbeterde bloei gezien door meer stelen (Martinette) of bloemen per steel (Canaliculatus) en bleken sommige bollen een lange bewaring zeer goed te doorstaan. Om genoemde redenen wordt de beschreven werkwijze dan ook niet geadviseerd, omdat het een product is met een beperkte gebruiksmogelijkheid. Het is op moment van aanvoer op de veiling niet is te zien of het om overjarige bollen of om bollen van nieuwe oogst gaat. Vermeden moet worden dat een tegenvallende kwaliteit vroeg op de markt gaat komen die de markt voor daarna verziekt. Inmiddels is er een bedrijf dat Tête-à-Tête vroeg aanvoert en dat aangeeft het probleem van de verdroging de baas te zijn.

Invloed van samenstelling potgrond, watergift en Pythiumbesmetting op kwaliteit van potnarcis In dit onderzoek is een eerste aanzet gedaan om de gevolgen op het gewas vast te stellen van de samenstelling en eigenschappen van een potgrondmengsel in combinatie met de watergift. De ervaring is dat er vele mengsels worden gebruikt en dat de problemen vooral lijken te ontstaan als de grond te nat is. Voor het broeien van bolbloemen werden veelal diverse potgrondmengsels gebruikt. Er waren echter geen normen vastgesteld waaraan deze mengsels moesten voldoen. Er was vanuit gebruikers, de verzekeringswereld en de stichting RHP wel behoefte aan normen voor bolbloemen op te nemen in een systeem. In het onderzoek is bij de cultivarTête-à-Tête gekeken naar het effect van verschillende grondsamenstellingen en watergiften op de groei en de kwaliteit van het gewas en op de aantasting door Pythium. Van de verschillende potgrondmengsels zijn een aantal fysische en organische eigenschappen bepaald. Tussen de verschillende grondsamenstellingen werden weinig gewasverschillen gezien. Normaal tot veel water geven na inhalen gaf een vergelijkbaar gewas, onafhankelijk van de vochtigheid bij planten. Bij uitbloei was de behandeling “droog bij planten en weinig water na inhalen” iets korter. Hoe droger de potgrond bij planten, des te korter waren de spruiten bij inhalen en des te lager de kans was op aantasting door Pythium. Zonder besmetting maar met te natte potgrond kon toch een aantasting door Pythium optreden. Met een besmetting bleef de aantasting zeer beperkt mits de potgrond droog tot normaal vochtig was. De samenstelling van de potgrond was van minder groot belang, ofschoon de kans dat de potgrond bij planten te nat wordt gemaakt bij een luchtige potgrond kleiner is. Eerdere ervaringen en verwachtingen dat vooral te natte grond problemen gaf werden in dit onderzoek bevestigd.


7

Waterbroei snijnarcis Narcis wordt nog vrijwel volledig gebroeid in de volle grond of in kisten dan wel gaasbakken met grond. Waterbroei zou ten opzichte van de huidige broei een aantal voordelen kunnen bieden: het geoogste product is schoon, kan altijd met een manchet gesneden worden, er kan op goede werkhoogte worden geplant, geoogst en geruimd en de afgebroeide bollen die weer worden gebruikt voor opplant zijn schoon. In het verleden is in onderzoek alleen ervaring opgedaan met waterbroei van potnarcissen op oa. steenwolblokken; van 'Paperwhites' is bekend dat ze uitstekend zijn af te broeien op bijvoorbeeld grind met water. Met snijnarcissen was slechts ervaring met Tazetta-narcissen die op schelpen met water goed af te broeien bleken te zijn. In dit onderzoek is bestudeerd of de gangbare snijnarcissen zoals Dutch Master en Carlton goed op water in broei zijn te trekken. Waterbroei van snijnarcis was zeer goed mogelijk. Er werd een schoon en kwalitatief uitstekend product verkregen. Tussen waterbroei op mollengaas, prikbakken, schelpen of honingraat was geen duidelijk verschil. De verschillen tussen broei op water en op grond waren beperkt. Waterbroei gaf in vergelijking met broei op potgrond soms een langer gewas, kortere manchetten, minder uitval of minder stelen van tweede kwaliteit. Soms kon waterbroei eerder geoogst worden. Bij waterbroei was minder kans op bladaantastingen vanaf de bol, zoals Stagonosporopsis die bij grond broei via de grond van bol naar blad kan groeien. Tijdens de uitbloei op de vaas trad soms wat meer en eerder geel blad op bij planten van broei op potgrond. 6 of 8 weken opgeplant koelen gaf langere spruiten, stelen en bladeren, een zwaarder gewas en een kortere kasperiode dan gedurende 4 weken opgeplant koelen. Bij 6 en 8 weken opgeplant koelen bij 9°C moest de temperatuur tijdens de koeling soms verlaagd worden vanwege een te snelle spruitgroei. Op korte termijn is geen ruime toepassing in de praktijk van de waterbroei van waterbroei te verwachten: gewastechnisch en arbeidstechnisch biedt het voordelen, maar de omschakelingskosten zijn te hoog bij de huidige lage prijzen voor de gangbare bos narcissen. .

Invloed van droging en ontsmetting op Botrytis bij potnarcissen In voorjaar 1999 werden in de broei veel aantastingen door Botrytis waargenomen, met name bij potnarcissen. De slechte weersomstandigheden rond het rooien in 1998 waren zeer waarschijnlijk de oorzaak. In dit onderzoek werd getracht het belang van een goede droging aan te tonen bij een partij Tête-à-Tête. Ook werden de rol van de ontsmetting en van het ontsmettingstijdstip onderzocht. De aantasting was bij de gebruikte partij over het algemeen relatief beperkt, waarschijnlijk mede veroorzaakt door de vrij goede weersomstandigheden rond het rooien in 1999. De meeste aantasting trad op bij bewaring na rooien bij 17°C, gevolgd door bewaring bij 20°C. Er was geen verschil in aantasting tussen bollen die direct na rooien te drogen werden gelegd bij 25°C of pas een week na rooien. Door ontsmetting werd minder aantasting en uitval waargenomen. Bij een minder goede bewaring gaf een vroege ontsmetting vergelijkbare of iets mindere resultaten te zien dan een ontsmetting vlak voor planten. De extra besmetting op het veld leidde niet tot extra aantasting in de broei. De resultaten van een goede droging pasten geheel in de verwachting op grond van ervaring en oud onderzoek.

Invloed van droging en bewaring op Penicilium bij Tête-à-Tête Bij Tête-à-Tête is Penicillium een van de grootste problemen waardoor veel uitval opteedt tijdens de teelt maar vooral bij de afbroei. Bekend is dat aantasting voorkomen kan worden door goed te drogen na het rooien, na het breken en na het sorteren en door de bollen droog te bewaren, beschadiging te voorkomen en uit te gaan van gave ronde bollen. Ook is er sprake van een zekere partijgevoeligheid. Omdat er, zelfs als er volgens het boekje gewerkt zou zijn, nog té vaak aantasting optrad, werd onderzoek gestart naar de invloed van de periode van rooien tot aan bloei. De minste aantasting door Penicillium trad op na droging bij 34°, gevolgd door droging bij 30°C en vervolgens droging bij 25°C; na droging bij 20°C trad de meeste aantasting op. Er was weinig effect van de droogduur op aantasting door Penicillium. Het warm en ‘vochtig’ drogen leidde tot meer uitval door Rhizopus en in mindere mate door Penicillium. Het bewaren na het ‘spanen breken’ bij hoge RV leidde tot meer aantasting door Penicillium dan bij bewaring bij normale RV. Droging gedurende maximaal 7 dagen op het veld voldeed vaak ook goed, mits dit werd gevolgd door een nadroging bij hoge temperatuur van 30 en vooral 34°C. Het risico op een aantasting door Rhizopus wordt hiermee sterk verminderd. Aantasting door Penicillium was niet altijd al zichtbaar bij planten (zeker


8

niet de lichte aantasting) maar vaak pas bij het inhalen. Bij gevoelige partijen werd meer aantasting door Penicillium waargenomen dan bij ongevoelige partijen, maar gevoelige partijen bleken door een betere droging het jaar erop ook minder gevoelig (praktijkervaring bij bedrijven). De warme droging heeft zich inmiddels in de praktijk duidelijk bewezen.

Screening van de mogelijkheden om remstoffen te gebruiken bij potnarcissen Langstelige narcissen zijn met een goede temperatuurbehandeling redelijk kort te houden, maar een kortere steel zou veelal wenselijk zijn. Nagegaan werd of dit het behulp van remstoffen mogelijk was. Mogelijk zouden hiermee ook andere cultivars in aanmerking komen om als potnarcis te worden gebruikt. In het buitenland werd al regelmatig gebruik gemaakt van remstoffen, vaak op basis van ethyleen waarmee in het verleden echter ook negatieve ervaringen opgedaan zijn. In dit onderzoek werd het nog niet toegelaten middel GRM 14 uitgetest. GRM 14 gaf een beperking van de lengtegroei, maar deze was te gering voor toepassing bij potnarcissen. Het middel had geen effect op de bloeiduur. Bij een bespuiting met de best werkende doseringen trad bladverdroging op. Voorzetting werd niet zinvol geacht en andere middelen waren er niet.

Screening van houdbaarheidsmiddelen bij snijnarcis Omdat snijnarcissen een matige houdbaarheid hebben, werd bij de cultivars Carlton en Dutch Master nagegaan of er verbetering mogelijk was door gebruik te maken van de houdbaarheidsmiddelen GRM 13 en GRM 19. Het middel GRM 13 toegepast als voorbehandelingsmiddel gaf soms een beperkte verbetering van de houdbaarheid, maar de resultaten waren niet altijd helder. Er kon ook schade optreden. Het middel GRM 13 gaf in de geteste dosering als vaasmiddel veel schade. Het middel GRM 19 als voorbehandelingsmiddel gaf geen verbetering van de houdbaarheid. De opname aan water door de narcissen was gering. Verder onderzoek naar toepassing van GRM 13 en GRM 19 werd niet zinvol geacht. De behoefte aan een middel ter verbetering van de houdbaarheid blijft aanwezig.

Afbroei selectie op meerbloemigheid bij Tête-à-Tête Uit een éénmalig 4 jaar durend onderzoek op LBO bleek dat de bollen van Tête-à-Tête met twee of drie bloemen per hoofdsteel, ten opzichte van bollen met één bloem per hoofdsteel meer verklisterden, meer bloemen gaven per steel, beter groeiden en een iets betere uiterlijke bolkwaliteit hadden. In de loop van de vier jaar namen de verschillen geleidelijk toe. Vanuit het vak werd gevraagd dit nogmaals uit te testen alvorens bijvoorbeeld keuringsmaatregelen getroffen zouden kunnen worden voor slechtbloeiende partijen. Tussen praktijkpartijen leken soms ook verschillen zichtbaar in het optreden van vestbollen, die gevoeliger zijn voor Penicillium, bolgrootte/verklistering en huidkleur. Ook in vergelijkend onderzoek bij praktijkpartijen met virusvrije partijen zijn onderlinge partijverschillen in bol en bloei gezien. Voor dit onderzoek zijn een aantal partijen en soms ook maten verzameld (veld of schuur) en gedurende enkele jaren gevolgd. Er zijn ook monsters afgebroeid ter demonstratie op onder andere open dagen. De resultaten van selectie op meerbloemigheid lieten geen enkele twijfel. Selectie op meerbloemigheid bij Tête-àTête had een sterk verbeterend effect op de mate van meerbloemigheid bij de doorteelt. Het effect trad op bij alle partijen (>40) en bleef minimaal 5 jaar zichtbaar. Er was geen relatie tussen meerbloemigheid en bolkwaliteit en groei. Hiermee werd een eerdere beperkte ervaring met één partij bevestigd ten aanzien van meerbloemigheid maar niet ten aanzien van de bolkwaliteit en groei. Ook werd hiermee bevestigd dat er in de praktijk verschillen werden gezien tussen partijen ten aanzien van meerbloemigheid. Selectie op bolkwaliteit had geen blijvend effect. Een tweede selectie zou een verdere verbetering kunnen geven, maar 100% meerbloemigheid was niet haalbaar. Ook bewaring (vooral de temperatuur en duur) en groei hadden invloed op de groei en bloei. Dat maakte het moeilijk om voor een bepaalde maat een bepaalde minimale meerbloemigheid te eisen in geval van een keuring op meerbloemigheid. Op opendagen bleek telkens weer uit de reacties van de telers, broeiers en ook exporteurs dat zij de noodzaak van verbetering van de mate van meerbloemigheid zeer wenselijk en belangrijk vonden. Diverse bedrijven zijn ermee aan de gang gegaan. Helaas wordt de betere kwaliteit onvoldoende extra betaald omdat een partij met


9

relatief veel enkelbloemige Tête-à-Tête toch een “pot vol bloemen” geeft.


10

1

OVERJARIGE DROGE BEWARING VOOR BLOEI VAN TÊTE-ÀTÊTE EN ANDERE CULTIVARS IN HET VOLGENDE NAJAAR EN WINTER

1.1

Inleiding

Een goede kwaliteit Tête-à-Tête van in Nederland geteelde bollen is vòòr januari niet goed mogelijk. Uit eerder onderzoek is gebleken dat een heel goede kwaliteit in het najaar van het volgende jaar mogelijk is door middel van een langdurige droge bewaring. Er kan echter uitval optreden door verdroging en Botrytis en/of Penicillium. Veel stelen bleken meer dan één bloem te hebben, soms kwamen zelfs stelen voor met drie of meer bloemen. Meer onderzoek was nodig om de mogelijkheden van een ruimere aanvoerperiode te benutten. Belangrijk is een ruim sortiment zonder kwaliteitsproblemen. Daarom zijn in latere jaren ook de mogelijkheden voor andere cultivars nagegaan.

1.2

Materiaal en methode algemeen

In dit onderzoek is ook met andere cultivars dan Tête-à-Tête onderzoek gedaan naar de mogelijkheden van lang remmen om tot een vroegere aanvoerdatum te komen dan normaal mogelijk was. Daarbij zijn ook andere cultivars opgenomen die meerbloemig zijn en “Tazettabloed” hebben, waarvan verwacht werd dat deze met meer bloemen kunnen reageren op een lange periode hoge temperatuur. Daarbij zijn in verband met meer of minder uitdroging en de latere invloed op de groeisnelheid onder andere temperatuurbehandelingen (droog en opgeplant), inpakken, ULO-bewaring, voeding (mogelijk wel nodig na een lange bewaring) en kas- en uitbloeicondities opgenomen om na te gaan of de bloemverdroging kan worden voorkomen. De behandelingen verschillen per jaar en zijn daarom steeds per jaar aangegeven. Beoordeling vond plaats aan de hand van (soms) stadiumonderzoek tijdens de bewaring, bepaling kwaliteit bol bij planten, uitval en kwaliteit na inhalen tot en met uitbloei. Bij de uitbloei is onderscheid gemaakt in goed open komende bloemen, bloemen die niet goed openkomen en een wat geknepen beeld geven, verdroogde bloemen en/of verdroogde stelen.

1.3

1997/1998

In 1997 is alleen met Tête-à-Tête gewerkt en zijn een vroeg en laat aanvangstijdstip van de remming bij 30°C opgenomen. Een late startdatum van de broei kan gepaard gaan met meer verdroging als gevolg van een verdere ontwikkeling van de spruit in de bol. Ook is, in navolging van voorgaand onderzoek, uitgebreid bekeken of eventuele verdroging tegen te gaan is door vroeg opplanten en langer en lager koelen dan de normale 14 weken 5°C. Tevens is een extra inhaaldatum toegevoegd eveneens i.v.m. mogelijk optredende verdroging. Op kleine schaal zijn ook potten in bloei getrokken onder verschillende klimaatomstandigheden. Een lagere kastemperatuur zou mogelijk ook de groei vertragen en daardoor kunnen leiden tot minder bloemverdroging.

1.3.1

Materiaal en methode 1997/1998

Cultivar Aanvang 30°C Temperatuurbehandeling


: Tête-à-Tête 12 cm rond, gave bollen : - 1 augustus 1997 - 25 september 1997 na bewaring bij 20°C : - 30°C tot 16 oktober + 0°C tot 2 januari + 25°C + 4 weken 17°C + opgeplante koeling

11

Koeling en inhaaldata

:

Extra behandelingen

:

Bolontsmetting Kastemperatuur

: :

1.3.2

- 30°C tot 16 oktober + 0°C tot 2 maart + 25°C + 4 weken 17°C + opgeplante koeling, uitgezonderd startdatum 25 september - 30°C tot 2 januari + 25°C + 4 weken 17°C + opgeplante koeling - 30°C tot 2 maart + 25°C + 4 weken 17°C + opgeplante koeling, uitgezonderd startdatum 25 september - 12 weken 5°C resp. 14 weken 5°C bij inhalen 8 oktober resp. 20 oktober 1998 - 12 weken 5°C resp. 14 weken 5°C bij inhalen 12 oktober resp. 10 november 1998 - 11 weken 5°C + 1 resp. 3 weken ½°C bij inhalen 17 november resp. 1 december 1998 - 6 weken 5°C + 6 weken 2°C + 3, 5, 6 of 8 weken ½°C bij inhalen 17 november resp. 1 december 1998 - bollen bewaard bij 20°C tot 25 september en daarna start rem bij 30°C tot 16/10 + 0°C tot 2/3 + 25°C + 4 weken 17°C + koeling en inhalen als boven - klein aantal bollen start 30°C op 19/8 + 0°C tot 16/10 + 25°C tot 2/1 of 2/3 + 2 of 4 weken 17°C + koeling 14 weken 5°C of 4 weken 5°C + 10 weken 2°C voor inhalen op 10/11 en bij kastemperatuur van 9°C (enkele beh.) tot veilingstadium en 16°C - uitbloeiproeven onder verschillende temperatuur, RV en lichtomstandigheden (zie schema in tabellen). standaard vlak voor opplanten 16°C

Resultaten 1997/1998

Tijdens de bewaring bleek er pas vanaf half juni soms verdroging van de hoofdbloemen op te treden. Bij de bollen die pas vanaf 25 september werden geremd kwam dit in ernstiger mate voor. In augustus was dit verschil het grootst. Bij planten vielen slechts enkele bollen uit die geheel verdroogd waren. De kwaliteit was veelal goed tot zeer goed, met een hoog aantal bloemen (regelmatig 4) per steel. Wel werd soms erg veel verdroging gevonden. Verdroging bleek onder andere afhankelijk van de behandeling en het bloeitijdstip. De kwaliteit van de bollen die pas vanaf eind september waren geremd viel alleszins mee. Ondanks de verdroging die al tijdens de bewaring werd gezien, werd toch een goede rijke bloei verkregen. De groeisnelheid was vooral bij een lange koeling te hoog, zo niet veel te hoog. Soms was de spruitlengte al veel te lang. Uitval trad bij een enkele behandeling veel op, veelal door verdroging van de bollen. Tabel 1.1. Het effect op de broeiresultaten van verschillende temperatuurbehandelingen, verschillende perioden van koelen en verschillende inhaaldata


12

1997 1998 30°C 0°C 25°C 17°C Duur koeling (w) Datum Aantal goede VerBladTotaal Bloemen % Ver- Blad% Start- (+,-) Start- Start- 5°C 2°C 0.5°C inhalen '98 stelen bloemen droogde bundels stelen per steel droogde bundels Uitval datum datum datum stelen /steel stelen per bol 1/8

+ jan maart

1/8

+, - j, m

25/9

+ -

16/6 7/7 28/7 7/7 16/6

12-14 12-14 11 6 6

-

1-3 6 3-5 6 6-8

8/10-20/10 27/10-10/1 17/11-1/12 17/11-1/12 17/11-1/12

maart 25/9

+, - j, m

16/6 7/7 28/7 7/7 16/6

12-14 12-14 11 6 6

-

1-3 6 3-5 6 6-8

8/10-20/10 27/10-10/1 17/11-1/12 17/11-1/12 17/11-1/12

5.6 5.4

8.7 8.9

0.4 0.9

0.3 0.4

6.0 6.3

1.6 1.7

8 15

0.3 0.4

2 0

5.1 5.8

8.2 9.4

0.8 0.5

0.4 0.3

5.9 6.3

1.6 1.6

14 9

0.4 0.3

1 1

6.0 5.5 4.4 5.3 6.1

9.6 8.4 7.6 8.7 9.9

0.2 0.7 1.3 0.8 0.4

0.4 0.6 0.4 0.2 0.3

6.2 6.2 5.7 6.1 6.5

1.6 1.5 1.7 1.6 1.6

3 11 23 13 6

0.4 0.6 0.4 0.2 0.3

1 2 1 1 0

6.1 5.4 5.8

8.5 7.7 8.1

0.7 1.1 0.9

0.3 0.4 0.4

6.8 6.5 6.7

1.4 1.4 1.4

10 18 14

0.3 0.4 0.4

2 1 1

6.4 5.4 5.1 5.7 6.2

9.0 7.5 7.1 8.2 8.6

0.5 1.1 1.1 1.2 0.6

0.3 0.6 0.3 0.3 0.2

6.9 6.5 6.2 6.9 6.8

1.4 1.4 1.4 1.5 1.4

7 17 18 18 9

0.3 0.6 0.3 0.3 0.2

0 4 2 0 0

Tabel 1.2. Het effect op de uitbloei van verschillende temperatuurbehandelingen, verschillende perioden van koelen en verschillende inhaaldata 1997 30°C 0°C Start- (+,-) datum 1/8

1998 25°C 17°C Duur koeling (w) Start- Start- 5°C 2°C 0.5°C datum datum

Datum inhalen '98

50% hoofdbl. Spruit- gesprongen lengte Aantal Lengte/ cm dagen cm

+ jan maart

1/8

+, -

25/9

+ -

j, m

16/6 7/7 28/7 7/7 16/6

12-14 12-14 11 6 6

6 6

1-3 3-5 6-8

8/10-20/10 27/10-10/11 17/11-1/12 17/11-1/12 17/11-1/12

maart 25/9

+, -

j, m

16/6 7/7 28/7 7/7 16/6

12-14 12-14 11 6 6

6 6

1-3 3-5 6-8

8/10-20/10 27/10-10/11 17/11-1/12 17/11-1/12 17/11-1/12

Weggooistadium Aantal dagen Lengte 50% Weggooicm hoofdbl. stadium

9.6 10.1

6.6 7.3

16.8 18.6

39.2 38.2

7.3 8.0

20.8 20.4

10.7 11.8

7.2 6.8

19.3 19.4

38.1 39.3

7.9 7.6

20.6 20.3

11.6 15.1 9.1 6.0 7.4

5.4 6.4 8.7 7.9 6.6

21.1 20.7 17.0 15.0 15.0

39.5 37.5 38.6 38.4 39.5

6.4 7.4 9.1 8.4 7.1

17.8 21.0 22.1 21.9 20.1

9.2 10.3 9.8

6.7 7.1 6.9

16.3 17.3 16.8

38.9 36.4 37.7

7.3 7.8 7.6

20.7 19.6 20.1

10.0 15.5 8.8 6.5 8.3

7.0 6.3 7.5 7.3 6.5

13.0 23.0 16.5 13.8 16.0

35.5 37.3 37.5 38.8 38.3

8.0 7.3 8.0 7.8 7.0

17.0 21.0 21.0 20.8 19.3

Tabel 1.3 en 1.4 geven de resultaten waarbij de duur van de tussentemperatuur, de koeling en de kastemperatuur werden gevarieerd. Een lagere kastemperatuur werd gegeven tot veilstadium met de gedachte dat een tragere groei mogelijk tot minder bloemverdroging zou kunnen leiden. Dit werd echter niet bereikt. Een kortere en/of lagere koeling gaf wel minder verdroging.


13

Tabel 1.3. Het effect op de uitbloei van verschillende bewaarduren bij 17°C, verschillende perioden van koelen, verschillende inhaaldata en verschilllende kastemperaturen. koeling minus 2 weken 50%bloei uitbloei verdr. /10bol cm cm cm stelen % spruitl dag. lengte dagen lengte /10 bol uitval tussentemperatuur 2 w 17°C 5,6 10,2 14,3 28,0 35,2 1,2 5 4 w 17°C 5,8 10,0 15,1 27,3 35,5 1,3 5 koeltemperatuur 14 w 5°C 8,8 8,4 17,5 25,6 36,5 1,6 5 5°C+2°C 3,4 11,0 12,5 28,4 33,8 1,3 6 12 w 5°C 4,9 10,9 14,1 29,0 35,8 0,9 4 kastemparatuur 16°C 5,8 10,1 15,0 27,8 35,5 1,6 5 9°C 6,4 12,6 14,8 29,6 35,3 1,5 3 Behanbeling

Koeling volgens schema 50%bloei uitbloei verdr. /10bol cm cm cm stelen % spruitl dag. lengte dagen lengte /10 bol uitval 8,3 8,9

8,8 8,4

19,2 18,3

21,9 21,0

37,3 36,3

5,6 4,5

3,8 3,4

12,4 4,1 9,3

6,5 10,0 9,4

20,4 15,8 20,0

20,8 20,5 23,1

36,8 35,0 38,5

4,0 5,5 5,6

5,0 5,0 0,9

9,2 8,8

8,2 9,3

18,4 17,8

22,6 23,3

37,4 36,3

5,4 7,6

5,0 7,8

Tabel 1.4. Het effect van de totale koelduur op de uitbloei Aantal 50%bloei uitbloei verdr. /10bol weken cm cm cm stelen % koeling spruitl dag. lengte dagen lengte /10 bol uitval 10 w 5°C 4.9 10.9 14.1 29.0 35.8 0.9 4 12 w 5°C 9.0 8.9 18.8 24.4 37.5 3.6 3 14 w 5°C 12.4 6.5 20.4 20.8 36.8 4.0 5 Tenslotte zijn enkele proeven uitgevoerd met extra bollen en enkele potten uit de eerder genoemde proeven om naar de uitbloeiomstandigheden te kijken. Tabel 1.5. Invloed van RV en lichthoeveelheid op uitbloei bij langgeremde Tête-à-Tête (in november, in klimaatkasten bij 20°C en 12 uur licht.) Relatieve Lichthoeveelheid % Goed bloeiende stelen % Niet goed bloeiende luchtvochtigheid stelen 70% 3 watt 71 20 70% 1,5 dalend naar 0,75 watt 50 30 45% 3 watt 71 13 45% 1,5 dalend naar 0,75 watt 69 18 De verwachting dat een hogere luchtvochtigheid minder bloemverdroging zou geven bleek niet waar te zijn. Minder licht gaf meer verdroging. Tabel 1.6 Invloed van RV, licht en uitbloeiplaats op uitbloeiresultaten (begin december, lang geremde Tête-à-Tête) Plaats Relatieve Licht% goede % stelen met % stelen met luchtvochtighoeveelheid stelen geknepen verdroogde heid bloemen bloemen Klimaatkast 20°C 70% 3 watt 29 9 67 70% 0,75 watt 15 7 78 45% 3 watt 40 19 41 45% 0,75 watt 16 13 71 70% 3 + 0,75 watt 28 7 65 45% 3 + 0,75 watt 25 4 71 Kas 16°C 98 1 1 Houdbaarheids58 11 31 ruimte 20°C


14

Ook hier bleek een hoge RV geen verbetering te geven. Vooral meer licht en een lagere uitbloeitemperatuur verminderen de kans op verdroging. Tabel 1.7 Invloed van temperatuur, licht en uitbloeiplaats, op uitbloeiresultaten van lang geremde Tête-à-Tête (half december) Uitbloeiplaats

% Goed bloeiende stelen 47

% Stelen met geknepen bloemen 16

% Stelen met verdroogde bloemen 37

Klimaatkast, 20°C 70%RV, 3 watt Klimaatkast, 20°C 70%RV, 0,75 watt Klimaatkast, 18°C 70%RV, 3 watt Klimaatkast, 18°C 70%RV, 0,75 watt Kas 16°C Kas 18°C Kas 18°C + SonT-belichting Houdbaarheidruimte 20°C Kantoor ca 20°C bij raam Kantoor ca 20°C middenin

30

9

61

60

14

26

35

23

42

84 81 100

8 6 0

8 13 0

56

20

24

55 25

27 12

18 63

Ook deze resultaten gaven aan dat verdroging werd bevorderd door weinig licht en een hoge temperatuur. Dat licht zoveel invloed kon hebben bij narcis was verrassend, omdat met normaal behandelde narcissen vrijwel nooit verdroging optreedt. Soms is zelfs gezien dat narcissen gewoon bloeien in een donkere koelcel.

1.3.3 • • • • • • •

Conclusies 1997/1998 Met bollen van Tête-à-Tête die meer dan een jaar bewaard zijn bleek het mogelijk om in het najaar een zeer goede kwaliteit potnarcis te maken, op een moment dat dit met nieuwe bollen nog niet mogelijk is. De bloei was vaak zeer rijk zijn met zeer veel stelen met een hoger dan normaal aantal bloemen per steel. De groeisnelheid van de planten was echter hoog en soms veel te hoog. De kans dat er bloemverdroging optrad tijdens de droge bewaring was vooral te beperken door op tijd te starten met de bewaring bij 30°C. Bloemverdroging trad op door groei bij te lage lichtomstandigheden en/of bij te hoge temperatuur. De RV bleek geen duidelijke invloed te hebben. Ook de voorbehandeling van de potten d.w.z. de droge bewaring en de koeling speelden een belangrijke rol. Op tijd remmen, een niet te lange koeling en een voldoende lage koeltemperatuur waren belangrijk, waarschijnlijk vooral in verband met de groeisnelheid van de planten na inhalen.


15

Foto’s van extreem goede bloei bij Tête-à-Tête na overjarige bewaring. Links een hoofdsteel met 7 bloemen. Rechts een (andere) bol met zeer veel bloemen op hoofdsteel én bijstelen. Hoewel dit een uitzondering was geeft dit wel de potentie aan van het effect van lang en vooral warm bewaren.

1.4

1998/1999

In dit onderzoeksjaar is een tweede cultivar in een beperkt aantal behandelingen opgenomen en is er bij Tête-àTête veel variatie aangebracht in droge bolbewaring, koeling en kastemperatuur en opname van een groeistof. .

1.4.1


De groei vertragen kan door verkorting van de koelperiode en tussentemperatuur en door verlaging van koeltemperatuur en kastemperatuur. Mogelijk dat daardoor minder bloemverdroging optreedt. Ook werd GRM4 opgenomen met als doel dat de steel en bloem hierdoor meer nutriënten zouden opnemen ten koste van het blad zodat mogelijk minder verdroging op zou treden. Beperkt werd ervaring opgedaan met een tweede cultivar die ook niet vroeg in bloei te trekken is en tazetta-bloed heeft. Uit eerder onderzoek met lange bewaring van tazettanarcissen bleek dat deze groep trosnarcissen door lang warmte meer bloemen aan kan leggen Bij de gangbare broei van narcis is licht niet van belang bij het in bloei komen, maar de resultaten van vorig jaar gaven aan dat het bij dit materiaal wel van invloed was. Bij andere bolgewassen zoals iris, gladiool en lelie is licht wel van wezenlijk belang voor bloei. Mogelijk dat door de uitdroging van de bollen en de snelle groei er nu tekortten ontstaan die net voldoende aangevuld worden onder invloed van licht. Cultivar Aanvang 30°C Deel 1 Temperatuurbehandeling droge bol


: - Tête-à-Tête, rond, spijlenplaat 32-38 - Canaliculatus, 8/10 en 10/12 : 21 juli 1998 : - 30°C tot 16 oktober + 0°C tot 4 januari of 2 maart + 25°C + 4w17°C - 30°C tot 4 januari of 2 maart + 25°C 4w17°C

16

Koeling Behandeling vanaf vlak voor planten

: 12w5°C : geen, dompeling in water en/of groeistoffen of spuiten na inhalen met groeistof Groeistofdompelen : 30 min in 30ppm GRM4 incl de ontsmettingmiddelen Spuiten : 30 ppm GRM4 met 3ml/pot Kastemperatuur : 16°C Water dompelen 15 min vervolgens 15 min ontsmetten; geen is alleen 15 min ontsmetten. Deel 2 Temperatuurbehandeling droge bol

Temperatuur koeling Kastemperatuur Overige behandelingen Extra uitbloeibehandelingen Inhaaldata Bolontsmetting Koeling

1.4.2

: - 30°C tot 16 oktober + 0°C tot 4 januari of 2 maart + 25°C + 4w17°C - 30°C tot 16 oktober + 0°C tot 4 januari + 0°C tot 2 mei + 25°C + 4w17°C : - 12w5°C - 6w5°C + 6w2°C +5w½°C : - 9°C - 16°C : 16°C kas en vooraf aan het planten dompeling in groeistof bij beide koelbehandelingen : uitbloei in kas bij 18°C onder SonT licht : - 10 november 1999 - 1 december 1999 : standaard vlak voor planten : geheel opgeplant


Evenals voorgaande jaren werd tijdens de bewaring regelmatig stadiumonderzoek gedaan. Hierbij bleek dat na gedeeltelijk bewaring bij 0°C er minder verdroging optrad dan na bewaring bij continu 30°C. Dit was zichtbaar vanaf mei. Bij planten na de 4w17°C hadden vele bollen een spruitje van maximaal 1cm. De bollen waren na zo’n lange bewaring sterk uitgedroogd. Bij planten werden de losse vellen verwijderd om te voorkomen dat deze bij planten onder de bol terecht zouden kunnen komen waardoor de beworteling mogelijk zou kunnen worden belemmerd. Bij bloei bleek dat evenals voorgaande jaren er veel stelen en bloemen per steel aanwezig waren, bij Tête-à-Tête werden regelmatig stelen met 3 en soms zelfs 4, 5 of 6 maar dan wel kleinere bloemen gezien. In de tabel zijn de gegevens gemiddeld over de factoren weergegeven. Hierdoor zijn bepaalde resultaten van afzonderlijke behandeling niet meer zichtbaar. Aanvullende gegevens worden apart vermeld.


17

Tabel 1.8 Invloed van inhaaldatum, droge bolbewaring en gebruik van groeistoffen op uitbloeiresultaten van lang geremde Tête-à-Tête Spruit- Dagen vanaf inhalen gemiddelden lengte gespron- 3\4 uitover de factoren cm gen bloei bloei inhaaldatum 10-nov 7 8 12 1-dec 8 7 13 30°C vooraf en 4w17°C daarna 0°C 25°C 8 8 12 16-okt 04-jan 8 8 13 04-jan 5 7 12 16-okt 02-mrt 8 8 13 02-mrt groeistoffen controle 7 9 14 water 7 8 14 dompelen 6 8 14 spuiten 6 9 14 overige 0°C na 25°C 12 4 8

Lengte cm 3\4 uitbloei bloei

Aantal stelen per 10 bollen

Goede bloemen % stelen per 10 per verbollen steel goed droogd

geknepen

% uitval

20 20

26 30

37 39

48 50

68 69

1,7 1,7

83 79

11 11

6 9

3 16

20 19 21 20

27 29 27 28

39 36 39 37

46 47 50 53

68 58 79 66

1,7 1,8 1,7 1,8

87 71 92 71

4 18 4 22

9 11 4 7

6 4 0 28

21 20 20 21

28 28 28 27

37 38 38 38

50 52 50 47

69 70 67 59

1,7 1,7 1,7 1,8

81 76 79 70

12 13 12 20

7 10 9 10

9 11 9 15

18

26

39

46

74

1,7

96

3

2

4

Uit de gegevens van tabel 1.8 en de afzonderlijke niet uit de tabel te halen gegevens bleek onder andere dat de spruitlengte iets aan de lange kant was. Soms was er een ongelijke lengte op een pot. De groeisnelheid was (te) hoog. 0°C geven na een tijd 25°C gaf veel te lange spruiten, die veel te snel bloeiden, maar verdroging kwam daarbij nauwelijks voor. De bloeirijkheid was zeer goed zoals eerdere jaren is gezien, maar verdroging van stelen en geknepen bloemen kwamen soms erg veel voor. In december was de kans op uitval van bollen groter. Soms was er iets tot veel meer verdroging van stelen en/of bloemen (niet in de tabel zichtbaar). Dompelen in water, in groeistof GRM4 of spuiten met die groeistof na inhalen hadden geen vermindering van de verdroging tot gevolg. Tabel 1.9 Invloed van plaats van uitbloei, inhaaldatum, kastemperatuur, droge bolbewaring en gebruik van groeistoffen op uitbloeiresultaten van lang geremde Tête-à-Tête. Spruit- Dagen na inhalen Lengte Aantal lengte gespron- uituitbloei stelen/ cm gen bloei cm 10 bollen

Gemiddelden over de factoren plaats uitbloei kas houdbaarheidsruimte inhaaldatum 10 november 1999 1 december 1999 jan-mei koeling 25°C 12w5°C 25°C 6w5°+6w2°C+5w0,5°C 25°C 12w5°C 25°C 6w5°+6w2°C+5w0,5°C 25°C 12w5°C 25°C 6w5°+6w2°C+5w0,5°C 0,5°C 12w5°C 0,5°C 9w5°C +3w2°C +5w0,5°C

kastemp. 16°C 9°C 16°C + domp 16°C 16°C

Goede bloemen % Stelen per 10 per bollen steel goed

vergekne- % droogd pen uitval

8 8

8 6

24 16

39 39

48 46

76 68

1,7 1,7

94 86

2 4

3 10

5 6

7 8

7 7

20 19

38 40

47 47

74 70

2 2

91 89

3 3

5 8

2 9

6 6 6 7 6 6 15 10

7 5 14 11 7 5 3 4

19 17 29 28 18 17 15 16

39 38 38 38 39 38 41 39

44 53 45 47 46 50 42 52

61 78 62 74 66 81 70 85

2 2 2 2 2 2 2 2

85 88 85 97 82 90 97 97

3 4 6 2 4 4 3 1

13 8 9 2 13 6 1 2

2 5 13 7 4 4 2 8

Uit de resultaten bleek dat in bloei komen in de houdbaarheidsruimte bij een hogere temperatuur en met minder licht tot meer verdroging en geknepen bloemen leidde. De groei ging veel sneller en daarmee bloeide het gewas veel sneller en waren de potten sneller uitgebloeid. In de kas was de groei bij 16°C ook veel sneller dan bij 9°C en er waren daarbij ook meer ‘knijpers’. In december was er meer uitval en waren er vooral in de houdbaarheidsruimte meer knijpende bloemen (niet in de tabel zichtbaar). 17 weken bij een aflopende koeltemperatuur was soms iets beter dan 12w5°C. Dompeling in


18

GRM4 gaf ook geen vermindering van verdroging en knijpende bloemen. Op kleine schaal werden potten Tête-à-Tête ook onder bijbelichting met SonT in een kas bij 18°C gezet en in bloei getrokken. Hierbij werden (veel) minder verdroging en minder knijpende bloemen gezien. Als potten 4 dagen voorafgaande aan het veilstadium bij 13°C in het donker werden bewaard tot ze in de houdbaarheidsruimte werden gezet dan trad soms al bloei op in de cel en kwam ook veel verdroging en knijpen voor. Op kleine schaal werden bollen van Canaliculatus geremd. Gehoopt werd dat deze moeilijk in bloei te krijgen cultivar door de zeer lange bewaring net als Tête-à-Tête tot een rijkere bloei te krijgen was. De kleinste maat 810cm bloeide echter weinig met maar 1 tot 3 van de 5 bollen met 2-3 bloemen per steel. Overigens was dat niet slecht omdat die normaal vrijwel helemaal niet bloeien. De grotere maat 10-12cm bloeide voor ca 80%. Het aantal bloemen per steel lag gemiddeld tussen 3,5 en 5,5. Dit was redelijk goed te noemen. Tussen de behandelingen: remmen bij alleen hoge temperatuur (30 en 25°C) of van oktober tot januari of maart bij 0°C, diverse koelbehandelingen en inhalen op 1 december of op 17 januari werden weinig verschillen gezien. Verdroging van stelen of bloemen trad relatief weinig op. Wel viel op dat er bij inhalen veel zwarte tot 1cm lange verdroogde blaadjes waren, die bij bloei niet meer storend aanwezig waren. Veilstadium werd na ca 5 tot 6 dagen bereikt. Uitval van bollen door verdroging werd weinig gezien. De bollen leken minder uit te drogen dan die van Tête-à-Tête.

1.4.3 •

Conclusies 1998/1999

Het bewaren van bollen van Tête-à-Tête en Canaliculatus ‘een jaar over’ bleek mogelijk en kon tot een zeer mooie pot met een zeer rijke bloei leiden. De bloei is veel rijker dan van niet-langbewaarde bollen.

Problemen waren er echter wel: • De groeisnelheid na inhalen was hoog en was voor de handelsperiode eigenlijk te kort. • Bij hoge temperatuur en/of onder omstandigheden met weinig licht was er een grote kans op verdroging van stelen en op bloemen die niet goed openkwamen (knijpers), hetgeen zeer veel afbreuk deed aan de kwaliteit. Minder verdroging en knijpers trad op na: • in bloei komen bij lage temperaturen en/of omstandigheden met veel licht • bloei in november in vergelijking met december. • na een periode van 0°C na de 25°C ( maar dit gaf andere problemen zoals een veel te lange spruit en veel te snelle groei) • soms na gebruik van een dompeling in GRM4 bij planten. • soms na een veel langere opgeplante aflopende koeling.

1.5

1999/2000

De behandelingen zijn verder aangepast aan de resultaten van het vorige onderzoeksjaar en er zijn meerdere cultivars opgenomen. Beperkt is een ULO-behandeling onderzocht en zijn de bollen ingepakt om het uitdrogen te beperken. .


19

1.5.1


Cultivar

: - Tête-à-Tête, 11cm rond - Hawera, 8/-cm rond - Minnow, 11cm rond - Canaliculatus, 8/10, 10/12 en 12/-cm

Inpakken in plastic met enkele gaatjes Bewaring bij 0,5°C Koeling

Extra behandeling Tussentemperatuur Temperatuurbehandeling Inhaaldatum

Kastemperatuur

1.5.2

: - wel (alleen Tête-à-Tête) - niet : - 15 oktober 1999 tot 12 januari, 1 maart, 1 mei of 30 juni 2000 : - 12 w 5°C - 6 w 5°C + 6 w 2°C + 6 w 0,5°C Tête-à-Tête - 7 w 5°C + 7 w 2°C + 7 w 0,5°C andere cultivars : ULO (bij CNB) tot 1 mei : 4 w 17°C en beperkt 2 w 17°C of 4 w 20°C : vanaf rooien 30°C, 15 oktober 0,5°C, 25°C, 4 w 17°C, opplanten : - 10 november 2000 (alleen Tête-à-Tête) - 1 december 2000 - 17 januari 2001 (geen Tête-à-Tête) : 16°C


Bij opplanten na bewaring bij 17°C hadden veel bollen al een spruit van 1-2 cm. Vaak was er ook verdroging van de toppen van de blaadjes te zien. Alleen bij Canaliculatus werd geen spruitvorming gezien. Vaak gold dat hoe langer de bollen bij 0,5°C waren bewaard des te langer de spruit en hoe meer verdroging te zien was. Bij Minnow en Canaliculatus 8-10 cm werd vrijwel geen bloei gezien. Daarom zijn ook geen data gegeven. Bij inhalen was soms sprake van deels verdroogde spruiten. Reeds kort na inhalen viel dit veelal niet meer op. Bij de bollen die uit de ULO kwamen was al wortelvorming en spruitgroei zichtbaar, maar die verdroogden tijdens de verdere bewaring. Ook dit was bij de bloei niet meer storend aanwezig. De bloeigegevens staan in de tabellen 1.10 t/m 1.16 De bloei van 'Tête-à-Tête' was zowel in november als in december weer zeer rijk. De lengte was goed. De spruit bij inhalen was maximaal 9 cm. De groei was daarna nog wel (te) snel met een veilstadium vanaf 3 - 10 dagen na inhalen en 50% gesprongen hoofdstelen bij 16°C vanaf 4 tot 12 dagen. Vanaf veilstadium tot weggooien duurde in de houdbaarheidsruimte ca. 10 dagen. Bij 16°C (in de kas) was dit ca. 5 dagen langer. Evenals vorig proefjaar trad in de kas bij 16°C veel minder bloemverdroging op dan in de houdbaarheidsruimte bij 20°C (en andere lichtcondities). Langer bewaren bij 0,5°C in plaats van bij 25°C gaf een iets tot veel mindere kwaliteit (met name ongelijker) en minder bloemen. Bewaring bij 0,5°C tot maart ging nog goed, maar vanaf mei waren de resultaten veel slechter. Bewaring tot juli gaf soms zelfs alleen beworteling zonder uitloop van spruiten als direct uit de 0,5°C werd geplant,. Bewaring van half november tot mei onder ULO-omstandigheden gaf in november een trager gewas met minder stelen maar ook relatief minder verdroging. De kwaliteit in december was iets beter dan in november, maar er was dan weer meer verdroging. De bollen in plastic ingepakt bewaren gaf geen beter gewas. Het langer, maar bij lagere temperatuur koelen (18 weken in plaats van 12 weken) gaf vaak minder verdroging en een vlotter, regelmatiger gewas. Overige cultivars: Bij Hawera bleef de bloem lange tijd in blad. De presentatie in verkoopstadium was slecht door lang blad met diep


20

daartussen iele knoppen. De cuppen waren iets gerafeld en in de houdbaarheidsruimte verdroogden veel (december) tot enige (februari) knoppen. Het bleek dat voor een goede bloei in december 0,5°C kon worden gegeven tot januari en voor bloei in februari 0, 5°C mogelijk was tot mei. Minnow gaf in december alleen één zeer goede pot na 0,5°C tot januari en de lange koeling. Alle andere behandelingen gaven een matig tot geen gewas. De kwaliteit na inhalen in januari was matig tot slecht door zeer weinig bloei. Van 'Canaliculatus' bloeide bolmaat 8-10 cm vrijwel niet. Bolmaten 10-12 cm en vooral 12-14 cm gaven een zeer goede kwaliteit in december na 0,5°C tot januari en maart in combinatie met de lange koudeperiode. Bij bloei in februari kon 0,5°C worden gegeven tot mei. Wel daalde het aantal bloemen per bol bij langer bewaren bij 0,5°C. Opvallend was dat er weinig of geen bloemverdroging optrad, zowel in de kas als in de houdbaarheidsruimte. Bewaring bij 0,5°C tot juli leidde bij deze drie cultivars bij inhalen in januari altijd tot veel minder bloei; bewaring tot september betekende veelal helemaal geen gewas meer. De ULO-behandeling die tot mei duurde gaf bij deze drie cultivars geen of vrijwel geen bloei in december en ook bij na inhalen in januari viel de bloei meestal erg tegen, waarbij Hawera nog het beste was.


21

Tabel 1.10 Invloed van inpakken van bollen, bewaarduur bij 0,5°C en koeling op gewas en bloei bij lang bewaarde Tête-à-Tête van oogst 1999, bij inhalen 10 november 2000. Inhalen

Inhalen 10/11 inpakken niet niet wel wel niet niet wel wel niet niet wel wel niet niet wel wel ulo ulo

Veilstadium verdro- dagen ging vanaf -tot+ inlengte cijfer halen cm

spruit 0,5°C lengte tot 17°C koeling cm 12-jan 4w 12w 7 12-jan 4w 18w 912-jan 4w 12w 7 12-jan 4w 18w 7 1-mrt 4w 12w 5 1-mrt 4w 18w 6 1-mrt 4w 12w 6 1-mrt 4w 18w 6 1-mei 4w 12w 4 1-mei 4w 18w 3 1-mei 4w 12w 3 1-mei 4w 18w 2 30-jun 4w 12w 0 30-jun 4w 18w 0 30-jun 4w 12w 0 30-jun 4w 18w 0 1-mei 4w 12w 2 1-mei 4w 18w 3

+/-

In de kas Uibloei dag vanaf houdbaarheidruimte gespr.Volle bloei 50% kas (weggooistadium) (weggooistadium) dag dag cijfer inveil- lengte opmerk. inveil- lengte opm halen stadium halen stadiumcm

In de kas aantal stelen aantal uitval per pot bloemen % goed verper pot boldroogd len

kwaliteit pottten goed rede- slecht lijk

4

9

8

8

13

8

20

16

36 knijpers

15

11

36 m

19,33

3,3

29,0

0

100

0

0

3

10

8

5

10

9

18

15

36

14

11

36 r

20,67

0,3

29,7

0

100

0

0

-

4

9

7

8

13

9

20

16

36 knijpers

15

11

38 m

17

2,7

30,7

7

67

33

0

+/-

4

10

8

5

11

9

18

14

36

14

10

36 m

24

0,7

34,0

0

100

0

0

+

5

9

7

8

13

9

21

16

36

15

10

38 r

+

4

8

7

5

10

9

19

15

35 iel

15

11

38 m

25,67

2,7

34,3

0

100

0

0

27

1,0

38,0

0

100

0

0

+

5

8

7

8

13

9

21

16

36

15

10

+

4

9

7

5

11

9

19

15

36

14

10

38 r

20,33

0,7

30,3

0

100

0

0

38 r

24,33

0,0

34,7

0

100

0

+

11

10

7

14

20

7

27

16

36

21

0

10

38 r

15,33

0,3

24,0

0

100

0

0

++

10

11

5

11

14

7

25

15

36

+

9

8

7

14

19

9

28

19

37

20

10

36 r

19

0,0

25,7

0

100

0

0

20

11

36 m

21,33

0,0

32,3

0

100

0

+

9

8

7

14

18

7

26

17

0

36

20

11

36 m

19,67

0,0

26,0

0

100

0

++

26

20

4

29

34

6

44

0

18

36 ongelijk

36

10

35 m

14,0

0,3

17,3

0

0

67

33

9

5

29

36

6

44

100

18

37 ongelijk

38

12

35 m

16,3

0,3

18,7

++ Geen gewas ++

26

++ Geen gewas

100

0

0

0

0

100

0

100

0

0

100

++

14

13

6

23

7

29

15

37 iel

24

10

39 r

12,67

0,3

21,0

0

100

0

0

++

12

11-13

6

20

7

27

15

36 iel

22

10

36 m

13,33

0,0

21,3

0

100

0

0

Tabel 1.11 Invloed van inpakken van bollen, bewaarduur bij 0,5°C en koeling op gewas en bloei bij lang bewaarde Tête-à-Tête van oogst 1999, bij inhalen 1 december 2000. Inhalen

Inhalen 1 december inpakken

0,5°C tot

niet niet wel wel niet niet wel wel niet niet wel wel niet niet wel wel ulo ulo

12-jan 12-jan 12-jan 12-jan 1-mrt 1-mrt 1-mrt 1-mrt 1-mei 1-mei 1-mei 1-mei 30-jun 30-jun 30-jun 30-jun 1-mei 1-mei

17°C

4w 4w 4w 4w 4w 4w 4w 4w 4w 4w 4w 4w 4w 4w 4w 4w 4w 4w

koeling


spruit lengte cm


7

+/-

6+

In de kas Uibloei dag vanaf gespr.Volle bloei houdbaarheidruimte 50% kas (weggooistadium) (weggooistadium) veil- lengte opm dag dag cijfer inveil- lengte opmerk. inhalen stadium halen stadiumcm

In de kas aantal stelen aantal uitval per pot bloemen % goed verper pot boldroogd len


4

7

8

7

12

9

22

18

36

15

11

36 m

20,67

1,3

31,0

0

100

0

0

4

9

9

6

9

10

19

15

36 best

15

11

33 m

24,33

0,3

39,3

7

67

33

0 0

8

-

4

9

8-9

7

11

9

21

17

35

15

11

36 m

20,33

1,7

34,7

0

100

0

5

+/-

4

9

9

6

9

10

19

15

36 best

15

11

37 m

24,33

2,0

38,3

0

100

0

0

5

+/-

5

6-8

6-7

7

12

8

22

17

36

17

12

33 g

19,67

1,3

33,0

0

67

0

33

3-5

+

4

7

7

7

9

9

19

15

36

15

11

36 m

22

2,0

31,7

0

100

0

0

6

+/-

6

6-8

6-7

8

12

6-7

22

16

36

17

11

34 m

19,67

0,3

24,7

0

67

33

0

3-6

+

4

7

7

6

9

9

20

16

36

15

11

35 m

3

+/-

8

4-8

5

12

22

7

29

21

36 matig

20

12

36 m

3

++

8

8

7

10

14

8

22

14

36

18

10

36 g

20

0,0

28,0 *

*

*

*

4

+

8

8

8

14

19

8

26

18

36

19

11

36 m

14,67

2,0

22,0 *

*

*

*

25,67 *

0,3 *

100 *

0 *

0 *

+

8

8

6

10

15

8

23

15

36

18

10

36 g

26,3 *

*

*

*

1

+

15

8

8

22

26

7

37

22

40 matig

30

15

36 s

*

*

*

*

*

*

*

6

8

23

28

7

37

22

36 matig

31

16

36 s

*

*

*

*

*

1 0

0,0

0 *

3 0

17,33

38,3 *

++ Geen gewas +

15

0

++ Geen gewas

0 *

100 *

0

0

4

+

9

7-8

8

16

19

8

27

18

36

21

12

36 s

13

0,7

19,3

7

67

33

0

2

++

9

7-8

8

14

18

8

24

15

36

20

11

36 g

13,67

0,0

21,7

0

100

0

0

Voor de tabellen 1.10 t/m 1.16 geldt: *) verdroging bij inhalen = verdroging van de bladtoppen bij inhalen: - = geen verdroging oplopend naar ++ = zeer veel verdroogd **) opmerkingen: g= goed; m= matig; r-= redelijk en s= slecht *= niet vastgelegd


22

100

Tabel 1.13 Invloed van inpakken van bollen, bewaarduur bij 0,5°C en bewaring bij 17°C op gewasontwikkeling en bloei bij lang bewaarde Tête-à-Tête van oogst 1999, bij inhalen 1 december 2000. Inhalen

Inhalen 1 december inpakken

0,5°C tot

niet niet wel wel niet niet wel wel

1-mrt 1-mei 1-mrt 1-mei 1-mrt 1-mei 1-mrt 1-mei

17°C

spruit lengte cm

koeling

2w 2w 2w 2w 4w20C 4w20C 4w20C 4w20C

12w 12w 12w 12w 12w 12w 12w 12w


In de kas Uibloei dag vanaf houdbaarheidruimte gespr.Volle bloei 50% kas (weggooistadium) (weggooistadium) dag dag cijfer inveil- lengte opmerk. inveil- lengte opm halen stadium halen stadiumcm

In de kas aantal stelen aantal uitval per pot bloemen% goed verper pot boldroogd len


5

+/-

6

8

7

7

15

8

23

17

35 goed

17

11

37 g

21,7

1,3

36,0

0 100

4

+

9

8

8

12

19

8

25

16

37 goed

20

11

37 g

15,3

0,7

20,7

7

5

+/-

8

6-8

6

9

12

4-5

23

15

35 slecht

Weinig bloemen

s

*

*

*

*

2

+

11

8

6

15

24

3

30

19

36 slecht

Weinig bloemen

s

*

*

*

*

5

+/-

5

7

7

7

12

8

21

16

36 goed

0 100

0

3

+

11

7

7

15

21

8

28

17

36 goed

5

+/-

5

8

8

7

14

8

22

17

36 goed

17

12

37 g

25,3

1,3

33,0

0

67

33

0

4

++

9

8

7-8

15

21

8

28

19

36 goed

15

6

37 g

16,7

0,0

28,3

7

67

33

0

17

12

36 g

weinig bloemen

s

23,0 *

0,7 *

37,0 *

*

0

0

33

0

0

0

100

0

67

33

67

*

*

0 *

Tabel 1.14 Invloed van bewaarduur bij 0,5°C, van bewaring bij 17°C van de droge bol en van de koeling op gewas en bloei bij lang bewaarde Hawera, van oogst 1999, bij inhalen op 1 december 2000 en 17 januari 2001. Behandeling

0,5°C tot

Inhalen

inhaal-

17°C

koeling °C

datum

11-jan 11-jan 1-mrt 1-mrt 1-mei 1-jul 1-mei 1-mei

4w 12w5 4w 21w 5/2/0,5 4w 12w5 4w 21w 5/2/0,5 4w 12w5 4w 12w5 4w 12w5 4w 21w 5/2/0,5

1-dec 1-dec 1-dec 1-dec 1-dec 1-dec 1-dec 1-dec

11-jan 11-jan 1-mrt 1-mrt 1-mei 1-jul 1-mei 1-mei 1-jul 1-jul 1-sep 1-sep 1-mei 1-mei

4w 12w5 4w 21w 5/2/0,5 4w 12w5 4w 21w 5/2/0,5 4w 12w5 4w 12w5 2w 12w5 4w 12w5 2w 12w5 4w 12w5 2w 12w5 4w 12w5 4w 12w5 4w 21w 5/2/0,5

17-jan 17-jan 17-jan 17-jan 17-jan 17-jan 17-jan 17-jan 17-jan 17-jan 17-jan 17-jan 17-jan 17-jan

spruit lengte cm


In de kas Uibloei dag vanaf gespr.Volle bloei 50% kas (weggooist). dag dag cijfer inveil- lengte halen stadium

houdbaarheidsruimte

In de kas aantal stelen aantal per pot bloemen goed verper pot droogd

uitval % bollen


8

++

10

17

5

24

30

7

36

26

33 goed

13,0

2,0

18,0

0

100

0

0

10

++

5

17

5

18

21

7

36

31

36 goed

15,0

1,0

28,0

0

100

0

0

7

+

8

16

4

18

22

6

31

23

33 verdroging

8,3

2,3

15,0

0

0

100

0

9

-

5

19

5

12

15

5

30

25

33 verdroging

11,0

0,3

20,7

20

0

67

33 100

5

- alleen blad

Geen bloemen

100

0

0

0-1

- alleen blad

Geen bloemen

100

0

0

100

5

- alleen blad

Geen bloemen

100

0

0

100

4

- alleen blad

Geen bloemen

100

0

0

100

6

-

11

17

4

20

23

4

41

30

34 enkele verdroogd

7,0

3,0

7,0

0

0

33

0

7

-

8

17

5

18

21

6

41

33

36 enkele verdroogd

12,0

4,0

27,0

0

33

0

0

9-11

-

10

18

5

16

18

6

41

31

37 enkele verdroogd

14,0

0,0

27,3

27

33

33

33

9-11

-

8

18

6

15

17

8

41

33

37 enkele verdroogd

17,3

1,7

37,3

0

100

0

0

9-11

-

25

30

7

29

34

8

41

16

37 enkele verdroogd

18,3

0,7

31,0

0

67

33

0

7

-

24

18

6

31

38

8

41

16

38 enkele verdroogd

20,3

0,0

44,0

20

0

67

0

10

-

26

*

6

35

38

6

53

27

38 enkele verdroogd

11,7

1,7

23,7

0

0

100

0

9

-

26

*

6

27

33

8

53

27

38 enkele verdroogd

14,7

0,7

33,0

7

67

33

0

5

-

33

*

6

37

41

8

59

26

38 enkele verdroogd

19,0

0,0

32,3

0

100

0

0

5

-

24

*

6

34

38

8

59

26

38 enkele verdroogd

18,0

0,0

39,3

0

100

0

0

*

*

* *

59

7

79 *

3,7

0,0

5,3

0

0

0

100

0

*

*

* *

59

7

79 *

8,7

0,0

14,3

0

0

67

33

9

- *

*

6

28

33

7 *

*

*

verdroging

8,3

0,0

15,0

13

0

33

67

6-8

- *

*

6

26

33

7 *

*

*

verdroging

7,0

0,7

14,3

0

0

0

100

0

36 weing bloei 35 enkele verdroogd

Voor de tabellen 1.10 t/m 1.16 geldt: *) verdroging bij inhalen = verdroging van de bladtoppen bij inhalen: - = geen verdroging oplopend naar ++ = zeer veel verdroogd **) opmerkingen: g= goed; m= matig; r-= redelijk en s= slecht *= niet vastgelegd


23

Tabel 1.15 Invloed van bewaarduur bij 0,5°C, van bewaring bij 17°C en van droge bolkoeling op gewas en bloeikwaliteit bij lang bewaarde Canaliculatus, bolmaat 10/12 cm van oogst 1999, bij inhalen op 1 december 2000 en op 17 januari 2001. Behandeling

0,5°C tot

Inhalen

inhaal-

17°C

koeling °C

datum

spruit lengte cm


In de kas Uibloei dag vanaf gespr.Volle bloei houdbaarheidruimte 50% kas (weggooistadium) dag dag cijfer inveil- lengte opmerk. halen stadium

In de kas aantal stelen per pot goed verdroogd

aantal uitval bloemen % per pot bollen


11-jan 11-jan 1-mrt 1-mrt 1-mei 1-jul

4w 12w5 4w 21w 5/2/0,5 4w 12w5 4w 21w 5/2/0,5 4w 12w5 4w 12w5

1-dec 1-dec 1-dec 1-dec 1-dec 1-dec

6

-

9

9

8

13

15

7-8

23

14

32 m/r

kwaliteit vergelijkbaar

5

-

5

9

9

9

12

9

21

16

34 best

met kas

6

-

8

10

8

11

14

8

24

16

6

-

6

12

8

10

14

8

21

15

4

-

10

12

4

12

15

5-6

24

14

11-jan 11-jan 1-mrt 1-mrt 1-mei 1-jul 1-mei 1-mei 1-jul 1-jul 1-sep 1-sep

4w 12w5 4w 21w 5/2/0,5 4w 12w5 4w 21w 5/2/0,5 4w 12w5 4w 12w5 2w 12w5 4w 12w5 2w 12w5 4w 12w5 2w 12w5 4w 12w5

17-jan 17-jan 17-jan 17-jan 17-jan 17-jan 17-jan 17-jan 17-jan 17-jan 17-jan 17-jan

*

* *

*

* *

*

* *

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

* *

*

* *

*

* *

*

*

*

*

*

*

*

*

*

7 8

-

8 8

12 12

8 8

12 11

15 13

7 7

25 22

17 14

34 red. 36 red.

5,7 4,3

0,0 0,0

31,0 26,7

-

8

12

8

11

13

7

24

16

36 red.

4,0

0,0

14,7

7

0

37

0

100

0

0

14

0

80

0

100

0

0

34 goed

5,7

0,0

31,3

0

0

100

0

34 m/r

4,0

0,0

20,7

0

0

0

100

33 m/r

2,0

0,0

6,0

100

0

0

100

100

0

0

100

Geen bloemen

6 3-4

- Geen bloemen

* *

0 0

0 0

0

0 66,667 33,33

100

100 100

0 0

0

0

100

6

-

8

12

8

11

13

7

24

16

37 r

5,7

0,0

24,7

0

0

100

0

6

-

8

12

8

11

13

7

25

17

36 r

6,0

0,0

25,3

0

0

100

0

4

- Geen bloemen

100

0

0

100

2-4

- Geen bloemen

100

0

0

100

0

- Geen gewas

100

0

0

100

0

- Geen gewas

100

0

0

100

Tabel 1.16 Invloed van bewaarduur bij 0,5°C, van bewaring bij 17°C bij de droge bol en van koeling op de gewas en bloei bij lang bewaarde Canaliculatus, bolmaat 10/12 cm van oogst 1999 bij inhalen op 1 december 2000 en 17 januari 2001. Behandeling

0,5°C tot

Inhalen

inhaal-

17°C

11-jan 11-jan 1-mrt 1-mrt 1-mei 1-jul 11-jan 11-jan 1-mrt 1-mrt 1-mei 1-jul 1-mei 1-mei 1-jul 1-jul 1-sep 1-sep

koeling


12w5 21w 5/2/0,5 12w5 21w 5/2/0,5 12w5 12w5 12w5 21w 5/2/0,5 12w5 21w 5/2/0,5 12w5 12w5 12w5 12w5 12w5 12w5 12w5 12w5

datum

1-dec 1-dec 1-dec 1-dec 1-dec 1-dec 17-jan 17-jan 17-jan 17-jan 17-jan 17-jan 17-jan 17-jan 17-jan 17-jan 17-jan 17-jan

spruit lengte cm


In de kas Uibloei dag vanaf houdbaarheidsruimte gespr.Volle bloei 50% kas (weggooistadium) dag dag cijfer inveil- lengte opmerk. halen stadium

In de kas aantal stelen per pot goed verdroogd

aantal uitval bloemen % per pot bollen

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

* kwaliteit vergelijkbaar

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

* met kas

*

*

*

*

*

*

*

6

6

10

8

11

15

8

23

17

33 goed

10,3

0,0

57,3

0

100

0

0

6

6

11

8 9-11

13

9

21

15

33 best

10,7

0,0

62,3

0

100

0

0

5

7

11

6

11

15

7-8

22

15

31 goed

7,0

0,0

29,3

0

100

0

0

4

100

0

0

100

-

8

10

9

10

13

9

24

16

36 best

14,0

0,0

81,0

0

100

0

0

6

-

8

10

9

10

13

10

20

12

35 super

13,0

0,0

72,0

0

100

0

0

7-9

-

8

11

8

11

14

8-9

24

16

34 goed

10,3

0,0

60,7

0

100

0

0

7-9

-

8

13

8

11

13

9

23

15

36 best

9,7

0,0

54,3

0

100

0

0

5-7

-

8

12

8

11

13

8-9

23

15

38 goed

10,3

0,0

36,3

0

100

0

0

100

0

0

100 0

3

Geen bloemen

+/- Geen bloemen

7-8

-

8

12

8

11

13

8-9

23

15 *

slecht

9,0

0,0

42,3

0

66,7 33,333

7-8

-

8

12

8

11

13

8-9

23

15 *

slecht

8,3

0,0

40,7

0

66,7 33,333

2-4

- weinig bloemen

2-4

100

0

0

0 100

- weinig bloemen

100

0

0

100

0

Geen bloemen

100

0

0

100

0

Geen bloemen

100

0

0

100

*) verdroging bij inhalen = verdroging van de bladtoppen bij inhalen: - = geen verdroging oplopend naar ++ = zeer veel verdroogd **) opmerkingen: g= goed; m= matig; r-= redelijk en s= slecht *= niet vastgelegd

•

*

6

Voor de tabellen 1.10 t/m 1.16 geldt:

1.5.3


Conclusies 1999/2000(2001)

Bij opplanten en bij inhalen was soms sprake van deels verdroogde spruiten. Al kort na inhalen viel dit veelal niet meer op.


24

•

Bij de bollen die uit de ULO kwamen was al wortelvorming en spruitgroei zichtbaar, maar dit verdroogde tijdens de verdere bewaring. Ook dit was niet meer storend aanwezig dit bij bloei.

•

De bloei van Tête-à-Tête was zowel in november als in december weer zeer rijk. De lengte was goed. De groei was wel (te) snel met een veilstadium vanaf 3 tot 10 dagen na inhalen. Van veilstadium tot weggooien duurde in de houdbaarheidsruimte ca. 10 dagen. Bij 16°C in de kas was dit ca. 5 dagen langer. Evenals vorig jaar trad in de kas bij 16°C veel minder bloemverdroging op dan in de houdbaarheidsruimte bij 20°C (en andere lichtcondities). Langer bewaren bij 0,5°C in plaats van bij 25°C gaf een iets slechtere tot veel mindere kwaliteit, vooral ongelijker en minder bloemen. Bewaring bij 0,5°C mocht niet lager duren dan tot maart. Bewaring van half november tot mei onder ULO-omstandigheden gaf in november een trager gewas met minder stelen maar ook relatief minder verdroging. De kwaliteit in december was iets beter dan in november, maar gaf dan weer meer verdroging. De bollen in plastic ingepakt bewaren gaf geen beter gewas. Het langer koelen, maar bij lagere temperatuur (18 in plaats van 12w) gaf een vlotter gewas, vaak minder verdroging en een regelmatiger gewas.

• • • • •

Overige cultivars: • Bij Hawera bleven de iele bloemen lange tijd in blad met daardoor een slechte presentatie in verkoopstadium. De cuppen waren iets gerafeld en in de houdbaarheidsruimte verdroogden veel (december) tot enige (februari) knoppen. Voor goede bloei in december kon bij 0,5°C bewaard worden tot januari en voor bloei in februari was dit mogelijk tot mei. • Minnow gaf vrijwel geen bloei en voldeed dus niet. • Van Canaliculatus bloeide bolmaat 8-10 cm vrijwel niet. Bolmaten 10-12 cm en vooral 12-14 cm gaven een zeer goede kwaliteit in december na bewaring bij 0,5°C tot januari en maart, in combinatie met de lange koude periode. Bij bloei in februari kon bij 0,5°C worden bewaard tot mei. Wel daalde het aantal bloemen per bol bij langer bewaren bij 0,5°C. Opvallend was dat er weinig tot geen bloemverdroging optrad, zowel in de kas als in de houdbaarheidsruimte. • •

Bewaring bij 0,5°C tot juli leidde bij Hawera, Minnow en Canaliculatus bij inhalen in januari altijd tot veel minder bloei en bewaring tot september betekende veelal helemaal geen gewas meer. De ULO-behandeling die tot mei duurde gaf bij Hawera, Minnow en Canaliculatus geen of vrijwel geen bloei in december en ook bij na inhalen in januari viel de bloei meestal erg tegen, waarbij Hawera nog het beste was.

1.6

2000/2001

Het laatste onderzoeksjaar met enkele nieuwe cultivars en aanpassing van zowel de bewaring als de koeling van de droge bol. .

1.7


De mogelijke bewaring onder ULO-omstandigheden zijn weer meegenomen, hoewel de resultaten van het voorgaande jaar tegenvielen. Er is ook een behandeling met Wuxal toegevoegd, omdat de sporenelementen die daarin aanwezig zijn mogelijk een vermindering van de verdroging zouden kunnen geven, indien de oorzaak van verdroging (deels) in een tekort aan elementen zou kunnen liggen. Daarnaast zijn vier andere cultivars opgenomen die deels ook pas na januari zijn af te broeien. Bij Canaliculatus werd nog een lagere temperatuur voor de rem bij 0,5°C opgenomen om na te gaan of hierdoor de bloemaanleg wordt verbeterd. Cultivar


: - Tête-à-Tête, 11cm rond - Jetfire, 12cm rond

25

Bewaring bij 0,5°C

Extra behandeling Temperatuurbehandeling Koeling Inhaaldatum Controlebehandeling Kastemperatuur

1.7.1

- Minnow, 12-14cm - Canaliculatus, 10/12cm rond - Martinette, 12-14cm rond : - 15 oktober tot 1 januari - 15 oktober tot 1 maart - 15 oktober tot 1 mei - 15 oktober tot 1 juli : ULO tot 1 mei : vanaf rooien in 2000 30°C (Canaliculatus ook 25°C), 15 oktober 0,5°C, 1 januari, maart, mei of juli 25°C, 4w17°C, opplanten : - 12w5°C - 6w5°C + 6w2°C + 6w0,5°C : - 8 en 29 november 2001 Tête-à-Tête, Martinette en Jetfire - 29 november 2001 en 3 januari 2002 Canaliculatus en Minnow : 5 februari 2001 na 12w5°C : 16°C


Het effect van dompeling in Wuxal voor planten heeft bij geen van de cultivars invloed gehad op de resultaten en wordt daarom niet in de tabellen weergegeven. Verdroging van bladtoppen die bij inhalen werd gezien (variërend van veel bij Martinette tot niet bij Canaliculatus) was in het veilstadium soms nog wel maar bij bloei niet meer storend aanwezig. Er waren enkele behandelingen bij Martinette en Canaliculatus waarbij de bollen van 0.5°C op 1 februari naar 25°C werden overgezet waarbij vaak alleen wortels uitliepen met geen of een enkel blad. Onduidelijk was waarom. Tabel 1.17 Invloed van het tijdstip van overzetten van 0,5°C naar 25°C, inhaaldatum en koeling op het gewas van Tête-à-Tête, bij broei van oogst 2000 in november 2001 Inhalen Veilstadium Gespr Volle bloei Uitbloei kas per pot % Uitval % Potten Inhaal- spruit kwaliteit 50% aantal stelen St. bloemen bollen potten datum lengte dag lengte cijfer dag dag cijfer dag lengte goed verdroogd knijpen goed goed redelijk slecht 4-jan 8-nov 7 3 11 9 8 13 7 21 37 17,3 1,8 1,7 25 0 0 33 67 0 1-feb 5 6 10 6 9 15 7 21 37 16,0 0,8 3,2 21 3 17 67 17 17 1-mrt 4 5 8 5 7 12 7 21 36 20,3 1,0 0,7 27 3 17 33 0 17 2-apr 2 8 14 7 10 13 8 22 37 15,7 0,3 0,7 23 3 17 33 0 17 gemiddeld 8 nov 4 5 11 7 9 13 7 21 37 17,3 1,0 1,5 24 3 13 42 21 13 4-jan 29-nov 7 5 12 7 9 13 8 19 37 15,3 0,8 2,7 22 0 0 33 50 17 1-feb 6 4 8 8 8 17 8 20 37 14,3 2,0 2,7 17 0 0 33 17 50 1-mrt 6 4 9 7 6 12 7 20 37 16,7 2,2 2,8 23 0 0 67 17 17 2-apr 3 6 6 6 14 16 7 24 37 16,0 3,3 3,5 21 0 0 0 33 67 gemiddeld 29 nov 5 5 9 7 9 14 7 21 37 15,9 1,9 2,6 21 1 3 35 28 33 gemiddeld koeling 12w5C 6 4 9 7 10 15 7 21 37 13 2 3 19 1 4 13 29 33 6w5+6w2+6w1/2 5 5 10 7 8 13 8 21 37 18 1 2 25 2 8 63 21 17

Naar 25 C

Bij Tête-à-Tête werd soms weer een zeer rijke bloei gezien van hoofdsteel met meer dan 3 bloemen en bijstelen met vaak 2 tot 3 bloemen. Er waren echter veel bijstelen die verdroogden en bloemen die niet goed open kwamen. In de kas was de kwaliteit en bloei veel beter dan in de houdbaarheidsruimte waar de potten ook ca. 5 dagen eerder weggegooid werden. De verschillen tussen beide inhaaldata waren gering. Langer opgeplant koelen gaf een betere kwaliteit. De duur van de bewaring bij 0.5°C had een wisselend effect. Er was weinig uitval door verdroogde of aangetaste bollen. Ten opzichte van de niet-geremde controle werden niet meer bloemen per pot gezien als gevolg van het optreden van verdroging. . Tabel 1.18 Invloed van het tijdstip van het overzetten van 0,5°C naar 25°C, inhaaldatum en koeling op het gewas van Canaliculatus, van oogst 2000 en broei in november 2001 en januari 2002.


26

Inhalen Veilstadium Gespr Volle bloei Uitbloei kas per pot aantal % Uitval % Potten Inhaal- spruit kwaliteit 50% stelen bloeme bollen potten datum lengte dag lengte cijfer dag dag cijfer dag lengte goed verdroogd goed -bloem goed redelijk slecht 4-jan 29-nov 5 7 12 7 13 15 5 24 30 3,2 0,0 17,1 37 100 0 0 100 1-feb 1 100 0 0 100 1-mrt 5 8 12 7 13 15 5 24 30 3,4 0,0 17,3 32 92 0 0 100 2-apr 5 8 12 7 13 15 5 24 30 2,7 0,0 11,9 47 100 0 0 100 gemiddeld 8 nov 4 8 12 7 13 15 5 24 30 3,1 0,0 15,4 38 98 0 0 100 4-jan 3-jan 5 7 12 7 11 14 5 24 30 2,6 0,0 14,4 37 100 0 46 54 1-feb (2002) 1 100 0 0 100 1-mrt 5 7 12 7 12 15 4 24 30 2,6 0,0 12,2 42 100 0 8 92 2-apr 5 7 12 7 11 14 3 23 30 1,7 0,0 5,8 50 100 0 0 100 gemiddeld 29 nov 4 7 12 7 11 14 4 24 30 2,3 0,0 10,8 43 100 0 14 86 gemiddeld koeling 12w5C 4 7 12 7 12 15 4 24 30 2,7 0,0 13,2 41 98 4 9 87 6w5+6w2+6w1/2 3 7 12 7 12 15 5 24 30 2,8 0,0 13,8 39 100 0 10 90 temp tot 16 oktober 25°C 3 7 12 7 11 14 4 23 30 2,5 0,0 12,6 45 98 0 2 98 30°C 4 7 12 7 13 15 4 24 30 2,9 0,0 13,7 36 100 0 11 89

Naar 25 C

Bij Canaliculatus waren de bollen nog goed hard na de lange bewaring. De hoge uitval is hier weergegeven in niet bloeiende bollen. De gehoopte betere bloei door de langere bewaring bij hoge temperatuur bleef uit doordat veel bollen niet bloeiden. De bollen die wel bloeiden waren goed en hadden gemiddeld meer bloemen per steel na lang bewaren. Niet geremd 3,6 bloemen per steel en langgeremd gaf 1 tot 2 bloemen meer. Korter bewaren bij 0,5°C en dus langer bij 25°C was beter voor het aantal bloemen. Tussen 25°C en 30°C was geen duidelijk verschil te zien. Het effect van lager opgeplant koelen was vrijwel afwezig. In de houdbaarheidsruimte was de bloei ca 5 dagen korter maar trad geen verdroging op. Tabel 1.19 Invloed van het tijdstip van het overzetten van 0,5°C naar 25°C, inhaaldatum en koeling op het gewas van Martinette van oogst 2000, gerbroeid in november 2001. Inhalen Veilstadium Gespr Volle bloei Uitbloei kas per pot aantal % Uitval % Potten Inhaal- spruit kwaliteit 50% stelen bloeme bollen potten datum lengte dag lengte cijfer dag dag cijfer dag lengte goed verdroogd goed goed redelijk slecht 4-jan 8-nov 7 1 10 5 10 16 7 27 62 5,7 0,0 18,0 7 33 33 33 33 1-feb 1 1 10 5 31 35 4 47 62 1,8 0,0 3,6 20 90 0 0 100 1-mrt 6 7 20 5 10 18 7 28 64 7,3 0,3 24,0 7 67 33 33 67 2-apr 7 9 24 5 16 21 7 29 63 6,0 0,3 18,5 11 34 0 33 67 gemiddeld 8 nov 5 5 16 5 17 23 6 33 63 5,2 0,2 16,0 11 56 17 25 67 4-jan 29-nov 15 4 23 5 14 16 8 27 62 3,9 1,1 13,9 10 30 10 10 80 1-feb 2 100 100 1-mrt 11 4 18 6 14 18 6 29 62 4,0 0,6 9,0 7 30 0 20 80 2-apr 7 8 20 5 18 21 8 32 62 3,4 0,0 10,2 4 30 0 50 50 9 5 20 5 15 18 7 29 62 3,8 0,6 11,0 7 48 3 27 78 gemiddeld 29 nov gemiddeld koeling 12w5C 7 5 20 5 19 22 6 33 62 3,5 0,3 11,4 10 55 0 19 87 6w5+6w2+6w1/2 7 6 18 5 13 18 7 29 62 5,3 0,4 15,3 8 51 14 33 64

Naar 25 C

Martinette gaf ook teveel niet-bloeiende bollen hetgeen ook al bij de niet langgeremde bollen het geval was. Door het lang bewaren werden niet meer bloemen per steel aangelegd. Wel waren er aanzienlijk meer stelen namelijk 1,7 bij de nietgeremde behandeling en tot 7 per pot bij de geremde bewaring. De latere inhaaldatum gaf hierbij minder goede resultaten. Er trad in beperkte mate verdroging op; deze kwam vaker voor in de houdbaarheidsruimte, waar de bloei ook ca. 5 tot 7 dagen eerder voorbij was. Het gewas werd erg lang. De langere opplantperiode gaf wel een verbetering. De duur van de bewaring bij 0,5°C had een wisselend effect.


27

Tabel 1.20 Invloed van het tijdstip van het overzetten van 0,5°C naar 25°C, inhaaldatum en koeling op het gewas van Jetfire, van oogst 2000, geplant in november 2001. Inhalen Veilstadium Gespr Volle bloei Uitbloei kas per pot aantal % Uitval % Potten Inhaal- spruit kwaliteit 50% stelen= bloemen bollen potten datum lengte dag lengte cijfer dag dag cijfer dag lengte goed verdroogd goed redelijk slecht 4-jan 8-nov 5 7 17 5 8 12 7 25 44 6,4 0,0 39 90 29 29 42 1-feb 3 5 11 3 6 11 7 25 44 4,8 0,0 55 100 25 0 75 1-mrt 4 5 13 3 7 11 7 25 44 4,3 0,0 70 100 0 50 50 2-apr 2 12 15 4 15 16 7 27 40 4,4 0,0 93 80 20 20 60 4 7 14 4 9 13 7 25 43 4,9 0,0 64 93 19 25 57 gemiddeld 8 nov 4-jan 29-nov 6 4 13 4 9 13 7 24 41 8,7 0,0 30 84 17 33 50 1-feb 6 4 12 4 9 15 7 27 40 5,0 0,0 48 100 0 29 71 1-mrt 7 4 12 6 11 14 7 26 41 5,6 0,0 28 63 13 50 25 2-apr 4 4 12 4 17 12 6 30 40 6,6 0,0 23 75 13 63 25 6 4 12 4 12 13 7 27 40 6,5 0,0 32 80 10 44 43 gemiddeld 29 nov gemiddeld koeling 12w5C 5 5 13 4 13 14 7 26 41 7 0 29 79 12 43 45 6w5+6w2+6w1/2 5 5 13 4 9 12 7 26 42 6 0 51 88 16 33 48 Naar 25 C

Bij Jetfire trad geen verdroging op van stelen of bloemen. In de houdbaarheidsruimte was het gewas echter slap, de oranje cup erg bleek en de bloei ca. 5 dagen eerder voorbij. De kwaliteit viel tegen door de vele uitval van bollen. Vaak al bij planten was er uitval zichtbaar of te verwachten door de wat uitgedroogde bollen (inclusief Penicillium). Tussen de beide inhaaldata en de beide opplantperioden was weinig verschil. De duur van de 0.5°C had een wisselend effect. Minnow bloeide nauwelijks en is om die reden niet in een tabel weergegeven. In de kas bloeiden nog enkele bollen maar in de houdbaarheidsruimte geen enkele. Dezelfde bollen die niet lang werden geremd bloeiden in februari wel redelijk goed, ofschoon ook daar al verdroging van stelen optrad. Bij de langgeremde bollen vielen echter geen bollen uit .

1.7.2 •

• •

• •

• • •

Conclusies 2000/2001(2002) Met Tête-à-Tête werden weer potten verkregen met een zeer rijke bloei. Uitval trad weinig op. Helaas kwam ook dit onderzoeksjaar weer teveel late bloemverdroging voor. Ook nu weer bleek de verdroging in de relatief donkere houdbaarheidsruimte bij 20°C veel erger te zijn dan in de kas bij 16°C. De lange koeling (18w 5-2-0,5°C) gaf t.o,v, 12w5°C vaak een iets beter gewas met minder verdroging. Van Jetfire werden goede potten verkregen, zonder bloemverdroging. Wel vielen er veel te veel bollen uit, die verdroogd waren en/of door vooral Penicillium waren aangatast. Deels was dit zichtbaar bij planten maar veel uitval bleek pas bij inhalen. Martinette bleek nu ten opzichte van bollen die zonder lange bewaring in februari 2001 bloeiden (veel) meer stelen te kunnen hebben. De lengte was nu veel korter, maar bij uitbloei nog veel te lang. Mede door wat verdroging van bladtoppen bij inhalen en een ongelijk gewas in het veilstadium werd nog geen goede potplant verkregen. Bloemverdroging trad beperkt op. Bij planten hadden veel bollen al spruiten tot 6cm. Uitval door ziekten of verdroging trad niet op. Minnow gaf zeer veel spruiten maar vrijwel geen bloem. Dit bleek vorig jaar ook het geval. Bollen vielen echter niet uit. Canaliculatus bleek in de gebruikte maat 10-12 cm te weinig te bloeien (20-80% per pot). Wel werden meer bloemen per steel gezien na lang bewaren. Als voorbehandeling tot bewaring bij 0,5°C was de helft bij 25°C bewaard, maar dit gaf geen betere bloei dan bewaring bij 30°C. Bij planten hadden de bollen geen spruit en er was geen uitval. Bloemverdroging trad niet op. In het algemeen was er veelal weinig verschil tussen bewaring bij 0,5°C van 16 oktober tot 1 januari of tot maximaal 1mei. Soms was de spruit bij bewaring tot mei al vrij lang en ook trad er soms meer verdroging van de spruit op. Het dompelen in Wuxal had geen vermindering van de verdroging tot gevolg. De uitbloei in de houdbaarheidsruimte met minder licht en een hogere temperatuur leidde altijd tot een veel kortere bloei, veelal meer verdroging, soms tot een slapper gewas en tot minder goedkleurende


28

•

bloemen. Langer opgeplant koelen gaf wel een verbetering maar onvoldoende voor een goed bloeibaar product. De al korte periode tot begin van de bloei werd door een langere koeling soms nog korter.

1.8

Conclusies en discussie

Conclusies • Overjarig bewaren van narcissen, zoals Tête-à-Tête, kan in het najaar tot een zeer goede kwaliteit leiden. De bloei bleek daarbij zeer rijk te kunnen zijn met meer stelen dan normaal en meer (maar kleinere) bloemen per steel. De kans op verdroging van de bijstelen en de bloemen op de bijstelen was echter groot. • Ook moet rekening worden gehouden met enige uitval aan bollen, die door verdrogen en/of ziekten uitvallen. • Het voorkomen van het verdrogen van de stelen en bloemen kon alleen door de potten onder (zeer) veel licht en/of lage temperatuur in bloei te laten komen. • Aangepaste droge bewaring, ULO en langer opgeplant koelen gaven geen of onvoldoende effect op vermindering van de verdroging en hetzelfde gold voor het beperken van het uitdrogen door bollen in te pakken in plastic, het gebruik van een groeistof (GRM4), het goed dompelen voorafgaande aan het opplanten in water en/of voeding (Wuxal) en de RV in de broeiruimte. • Het gewas groeide na inhalen zeer snel en de handelsperiode was (te) kort. • Het wordt om genoemde redenen dan ook niet geadviseerd omdat het een product is met een beperkte gebruiksmogelijkheid. Op het moment van aanvoer is het op de veiling niet te zien of het om overjarige bollen gaat of om bollen van nieuwe oogst. • Andere cultivars bleken ook niet goed overjarig te bewaren voor een goede bloei. Er trad soms veel uitval op (Jetfire), soms weinig of geen bloei (Minnow) en soms ook verdroging bij het in bloei komen (Martinette en Hawera). Daarnaast werd ook soms een verbeterde bloei gezien door meer stelen (Martinette) of bloemen per steel (Canaliculatus).

Discussie Hoewel de mogelijkheden in potentie groot waren is de beoogde verlenging van de aanvoerperiode van een goede kwaliteit potnarcis in het najaar en begin van de winter niet bereikt. De extreem goede bloei van Tête-à-Tête werd tenietgedaan door de late bloemverdroging. Als het product uitsluitend op een lichte en koele plaats zou worden gebruikt zou het wel grote mogelijkheden hebben gegeven. Zo’n gebruiksaanwijzing kan je aan een product niet meegeven en negatieve ervaring zou de normale markt zwaar onder druk zetten. Het zoeken naar oplossingen voor deze bloemverdroging heeft wel zicht gegeven op factoren die van invloed zijn, maar geen oplossing voor de normale afzet van de potten voor de veelal warme en donkere huiskamer in deze tijd van het jaar. Helaas is het niet gelukt de verdroging te voorkomen. Momenteel is er wel een bedrijf dat doorgegaan is met de behandeling en het probleem opgelost lijkt te hebben. Dit bedrijf heeft het onderzoek is deze jaren nauw gevolgd en is er lopende dit onderzoek ingestapt.


29


30

2

INVLOED SAMENSTELLING POTGROND, WATERGIFT EN PYTHIUMBESMETTING OP KWALITEIT VAN POTNARCIS

2.1

Inleiding

Voor het broeien van bolbloemen werden veelal diverse potgrondmengsels gebruikt. Er waren echter geen normen vastgesteld waaraan deze mengsels moesten voldoen. De bij de bollen gebruikte potgronden vallen niet binnen het classificatiesysteem van bijv RHP. Er was vanuit gebruikers, de verzekeringswereld en de stichting RHP wel behoefte aan opnemen van bollen in een systeem. Bij de keuze voor een samenstelling zijn de volgende aspecten van belang: verwerkbaarheid (vullen bakken/potje), zwaarte i.v.m. optrekken snijtulpen, vochthoudend vermogen en luchtigheid in verband met het te lang natblijven met daardoor kans op Pythium (besmetting vanuit potgrond of bol) en prijs. Normaal bieden gronden die onder controle staan van RHP meer garantie t.a.v. de kwaliteit. In dit onderzoek is een eerste aanzet gedaan tot het vaststellen van gevolgen van de samenstelling en eigenschappen van een mengsel in combinatie met de watergift op het gewas. De ervaring is dat er vele mengsels worden gebruikt en dat de problemen vooral lijken te ontstaan als de grond te nat is. Het onderzoek is gelijktijdig uitgevoerd met tulp (zie verslag PPO-project 330609).

2.2


Het eerste jaar zijn narcissen van de cv. Tête-à-Tête maat 11, afgebroeid op 12 cm potten op diverse mengsels en met een variërende watergift. Zowel de broeikwaliteit als de gezondheid van de wortels zijn beoordeeld. Van de verschillende grondmengsels zijn een aantal fysische en organische eigenschappen bepaald. De keuze voor de potgrondmengsels heeft plaatsgevonden in overleg met Proefstation Naaldwijk en RHP. Het tweede jaar is met een kleiner aantal grondmengsels het onderzoek herhaald en is tevens gekeken naar de invloed van het grondmengsel en de watergift op aantasting door Pythium. Beoordeeld is op gewaskwaliteit bij inhalen en bloei en op aantasting door Pythium.

Foto van bol met door Pythium aangetaste wortels


31

2.3 2.3.1

1997/1998


Tabel 2.1. De potgrondsamenstellingen en de door Naaldwijk vastgestelde eigenschappen. mengsels

50% laagveen+50% tuinturf 90% tuinturf+10% zand 100% tuinturf 80% tuinturf+20% turfstrooisel 20% tuinturf+80% turfstrooisel 100% turfstrooisel 80% turfstrooisel+20% perlite

gewichts-% vocht

gewichts-% organische stof

kg/m3 bulkdicht -heid

volume % krimp

volume % poriën

69

75

186

32

57 73

41 91

335 164

70

92

65 66 63

-

10 cm druk

volume % water

volume % lucht

89

82

8

24 33

84 90

78 84

6 6

159

28

90

83

7

94 94

133 127

18 11

92 92

82 82

9 10

76

128

-

93

77

15

Om verschillen in vochtigheid te creëren zijn met een FD-meter bepalingen gedaan aan de mengsel en op grond daarvan zijn drie vochtigheden gemaakt , zowel voor planten als na inhalen Watergift voor planten (afhankelijk v.h. mengsel): Droog : 25 l/m3uitgez. turfstrooisel 50l/ en turfstrooisel/perlite: 75/ m3 Normaal : 125 l/m3uitgez. turfstrooisel 150l/m3 en turfstrooisel/perlite: : 175l/m3 3 3 Nat : 225 l/m uitgez. tuinturf/laagveen 200l/m , turfstrooisel 250l/m3 en turfstrooisel/perlite:275l/m3 Watergift na inhalen : 50, 75 of 100 ml per 12 cm pot Data giften : 18, 19 en 24 en 28/2; 3, 6, 11 en 13/3 Begin bloei Tête-à-Tête : 24/2 Uitgebloeid : 13/3 Koudeperiode Plantdatum Inhaaldatum

: 14 weken 5°C : 6 november 1997 : 13 februari 1998

Door middel van een watergehaltemeter (FD-meter) is regelmatig bepaald hoe de vochtigheid was van de grond.


32

Tabel 2.2 Het watergehalte in de verschillende grondmengsels (FD-meter): Potgrondsamenstelling

50% laagveen+50% tuinturf 90% tuinturf+10% zand 100% tuinturf 80% tuinturf+20% turfstrooisel 20% tuinturf+80% turfstrooisel 100% turfstrooisel 80% turfstrooisel+20% perlite

2.3.2

Inhalen 17/2

Begin bloei 23/2 en volle bloei 3/3 (4- 3 d. na gieten gemeten

droog

normaal

nat

droog+ weinig

droog + veel

normaal + normaal

nat + veel

29 22 30 27 15 18 12

44 38 40 36 16 17 20

49 54 55 47 23 39 28

44 - 25 32 - 19 41 - 24 38 - 24 26 - 16 23 - 15 28 - 16

59 - 51 56 - 34 57 - 47 53 - 42 46 - 29 40 - 30 38 - 28

56 - 36 56 - 41 54 - 41 50 - 37 37 - 22 36 - 22 36 - 21

70 - 50 62 - 45 65 - 55 61 - 42 51 - 37 60 - 47 51 - 38


De metingen in tabel 2.2 gaven goed aan welke de drogere en nattere behandelingen waren geweest tijdens de koeling. Ook de watergift na inhalen werd door de meter duidelijk aangegeven. Duidelijk werd dat door kort na het inhalen twee dagen achtereen water te geven de potgrond erg nat werd. Daarop werd besloten minder vaak water te geven. De hoeveelheid van 75 - 100 ml water per pot na inhalen was teveel voor de behandelingen die tijdens de koeling droog waren gehouden. De opnamecapaciteit van die grond was te laag om deze hoeveelheid in een keer op te nemen. Het door de pot lopende water werd even later weer op de pot gegoten. Bij inhalen was er geen verschil in gewaslengte tussen de behandelingen. Ook bij volle bloei waren de verschillen zeer gering. Bij meting nadat de planten volledig waren uitgebloeid op 18 maart bleek dat de behandelingen die in de kas het natste werden gehouden ca. 3 cm langer waren dan de droogste behandelingen. De middelste behandeling qua watergift was ca. 2 cm langer. Iets korter leken tuinturf/zand en turfstrooisel/perlite. Een aantasting door Pythium werd niet gevonden. De beworteling was goed. De bloei was goed. Er was geen verschil in bloeiduur en er trad geen bloemverdroging op. Opgroei werd wel gevonden, maar kwam wat grillig voor. Relatief werd het meer gezien bij 50% laagveen + 50% tuinturf en bij 10% zand + 90% tuinturf. Ook bij “natte” 20% tuinturf + 80% turfstrooisel en “droge” 80% turfstrooisel + 20% perlite kwam het iets vaker voor dan bij de overige behandelingen.

2.3.3 • • • • •

Conclusies 1997/1998 Door mengsels te maken van grondsoorten waren potgronden te maken met een verschillend gehalte aan lucht. Door een verschil in watergift op het moment van planten en in de kas werden potgrondmengsels verkregen met verschillen in vochtigheid, die met een watergehaltemeter ook konden worden vastgesteld. Bij inhalen was er geen verschil in lengte of beworteling. Bij volle bloei waren er nauwelijks verschillen in lengte maar bij uitbloei was de behandeling “droog bij planten en weinig water na inhalen” iets korter. Tussen de mengsels was weinig verschil. Er was geen verschil in bloeiduur en bloemverdroging trad niet op. Opgroeien kwam iets vaker voor bij tuinturf/laagveen en tuinturf/zand.


33

2.4 2.4.1

1998/1999


De proef is dit onderzoeksjaar in principe vergelijkbaar opgezet aan het jaar 1997/1998 (zie paragraaf 2.2.1). Veranderingen zijn aangebracht in de verschillende potgrondsamenstellingen, in de watergift, tijdstip en hoeveelheid en in het aanbrengen bij een deel van de planten van een Pythiumbesmetting: Potgrondsamenstelling

Watergift (afhankelijk v.h. mengsel):

% lucht : mengsel - 100% turfstrooisel 16 - 80% tuinturf + 20% turfstrooisel 7 - 80% tuinturf + 20% zand 5 - 50% tuinturf + 50% bonkveen 6 voor koeling per m³) na koeling per pot - weinig (12,5-25 l/m³) weinig (25-50) - weinig (12,5-25 l/m³) veel (50-100) - normaal (75-112,5 l/m³) normaal (37-75) - veel (200-262,5 l/m³) veel (50-100)

Tabel 2.3. De hoeveelheid water gegeven in de opkuilcel en in de kas op verschillende data in ml/12 cm pot Watergift Watergift voor koeling weinig weinig normaal veel Watergift tijdens koeling, in de kas weinig veel normaal veel Data watergift 21 januari 50 100 75 100 23 januari 50 100 75 100 inhalen 27 januari 29 januari 25 50 37 50 1 februari 25 100 75 100

Pythiumbesmetting Plantdatum Inhaaldatum

2.4.2

: : :

geen wel 19 en 20 oktober 1998 27 januari 1999


Een drogere gond gaf kortere spruiten en een korter gewas. De kwaliteit was in het algemeen goed. Bij de met Pythium besmette potten werd al bij inhalen bij de natte behandelingen veel aantasting gezien. De reactie op de gewasgroei viel zoals bijna altijd erg mee. Wel werd het gewas onregelmatiger van lengte. Op grond van de aantasting is besloten op 6 van de 10 potten standaard water gegeven. Bij de overige 4 potten is verschillend en volgens schema water gegeven. Daarbij zijn ook enkele waarnemingen gedaan met de watergehaltemeter. Volle bloei was op 2 februari.


34

Tabel 2.4. De gemeten watergehaltes vanaf planten bij verschillende potgrondsamenstellingen en verschillende watergiften. Watergift Watergift voor de koeling Watergift tijdens koeling, in de kas Meting grond 20 januari (na inhalen) 50% tuinturf/50% bonkveen 80% tuinturf/20% zand 80% tuinturf/20% turfstrooisel 100% turfstrooisel meting grond 29 januari 50% tuinturf/50% bonkveen 80% tuinturf/20% zand 80% tuinturf/20% turfstrooisel 100% turfstrooisel meting grond 2 februari 50% tuinturf/50% bonkveen 80% tuinturf/20% zand 80% tuinturf/20% turfstrooisel 100% turfstrooisel

weinig weinig

weinig veel

normaal normaal

veel veel

7 3 5 4

7 5 5 4

7 6 6 6

17 10 17 10

9 5 6 7

20 18 19 15

12 11 14 10

33 25 42 34

6 5 4 5

9 7 9 9

6 7 7 6

16 9 11 18

De watermeter maakte de verschillen tussen de behandelingen zichtbaar. De metingen in de kas werden uitgevoerd voordat water werd gegeven. De watergift werd aangepast aan de gewasgroei en de droging van de grond in de kas. Tabel 2.5. Gewaslengte (cm) voor niet met Pythiumbesmette behandelingen, onder invloed van potgrondsamenstelling en watergift vanaf planten. Potgrondsamenstelling

Spruitlengte 50% tuinturf/50% bonkveen 80% tuinturf/20% zand 80% tuinturf/20% turfstrooisel 100% turfstrooisel Lengte bij uitbloei 50% tuinturf/50% bonkveen 80% tuinturf/20% zand 80% tuinturf/20% turfstrooisel 100% turfstrooisel

Watergift resp. opkuilcel en kas weinig weinig normaal weinig veel normaal

veel veel

7 7 8 6

7 7 7 6

9 8 8 7

9 9 8 9

29 29 30 26

32 33 31 32

32 32 32 31

34 32 33 32

Een hogere watergift bij planten gaf iets langere spruiten. Alleen turfstrooisel gaf vaak de kortste spruiten. Bij planten en na inhalen weinig water geven gaf minder lengtegroei, maar had geen invloed op de bloeikwaliteit. De grond was altijd nog wel iets vochtig. Het gewas was ook niet te kort. Bij normaal tot veel water geven werden alle planten vrijwel even lang.


35

Tabel 2.5. Pythiumaantasting, onder invloed van potgrondsamenstelling, besmetting en watergift vanaf planten. Waardering: 1=gezond en 5=zwaar aangetast. Potgrondsamenstelling

Niet besmet 50% tuinturf/50% bonkveen 80% tuinturf/20% zand 80% tuinturf/20% turfstrooisel 100% turfstrooisel Met Pythium besmet 50% tuinturf/50% bonkveen 80% tuinturf/20% zand

80% tuinturf/20% turfstrooisel 100% turfstrooisel

Watergift resp. opkuilcel en kas weinig weinig normaal weinig veel normaal

veel veel

1 1 1 1

1 1 1 1

1 1 1 1

1 1,1 2,5 1,2

1,2 1,3 1,1 1,4

1,1 1,1 1,2 1,2

1,1 1,8 2,0 1,4

4,5 4,8 4,8 3,6

Overduidelijk is het effect van de natte potgrond bij planten op een aantasting door Pythium. De aantasting vindt plaats tijdens de koeling en niet pas na inhalen. Het effect van de potgrondsamenstellingen is zeer gering t.o.v. het effect van de vochtigheid. Alleen de meest luchtige potgrond leek iets minder aantasting te geven bij een besmettting. Opvallend was dat ook zonder besmetting bij de natte potgrond enige aantasting optrad en dat met besmetting vrijwel geen aantasting optrad als de potgrond maar droog bleef. Dit is in onderzoek in het verleden maar ook in de praktijk vaker waargenomen.

2.4.3 • • • • • •

Conclusies 1998/1999 Hoe droger de potgrond bij planten, hoe korter de spruiten bij inhalen en hoe lager de kans op aantasting door Pythium was. Na inhalen gaf normaal tot veel water geven een vergelijkbaar gewas, onafhankelijk van de vochtigheid bij planten en met geringe invloed van de potgrondsamenstelling. Duidelijk werd weer dat bij Tête-à-Tête de belangrijkste factor om een goed Pythiumvrij gewas te krijgen, het opplanten op een niet te natte, liever zelfs vrij droge potgrond is. Zonder besmetting maar met te natte potgrond kan een aantasting door Pythium optreden. Met een besmetting blijft de aantasting zeer beperkt mits de potgrond droog tot normaal vochtig is. De samenstelling van de potgrond is van minder belang, ofschoon de kans dat de potgrond te nat wordt gemaakt bij planten bij een luchtige potgrond kleiner is. Hiermee zijn eerdere ervaringen en verwachtingen bevestigd. Het onderzoek wordt bij potnarcissen niet voortgezet.

2.5


Conclusies • Na inhalen gaf normaal tot veel water geven een vergelijkbaar gewas, onafhankelijk van de vochtigheid bij planten. Bij uitbloei was de behandeling “droog bij planten en weinig water na inhalen” iets korter. Tussen de verschillende grondsamenstellingen was weinig verschil. • Hoe droger de potgrond bij planten, hoe korter de spruiten bij inhalen en hoe minder de kans op aantasting door Pythium was. • Zonder besmetting maar met te natte potgrond kon toch een aantasting door Pythium optreden. Met een besmetting bleef de aantasting zeer beperkt mits de potgrond droog tot normaal vochtig was. De samenstelling van de potgrond was van minder groot belang, ofschoon de kans dat de potgrond bij planten te nat wordt gemaakt bij een luchtige potgrond kleiner is. • Eerdere ervaringen en verwachtingen zijn in dit onderzoek bevestigd.


36

Discussie De noodzaak van duidelijke eisen aan een potgrondsamenstelling voor narcis op pot is niet gebleken. Door vooral de watergift goed in de gaten te houden (en in de praktijk betekent dat vooral niet teveel water geven) wordt een goed product verkregen zonder dat een aantasting door Pythium optreedt. Bij een “goede” potgrond zal de watergift mogelijk wel minder kritisch zijn. In de praktijk wordt ook wel eens te weinig water gegeven zodat de potten sterk uitdrogen in de handelsfase. Na uitdroging zal de “slechte potgrond zeer moeilijk weer water opnemen waardoor eerder bloemverdroging optreedt. Dit zal bij de “betere”potgrond veel minder het geval zijn. Dit aspect is in dit onderzoek niet meegenomen. Over dit onderzoek is overleg geweest met RHP en potgrondleveranciers.


37


38

3

WATERBROEI SNIJNARCIS

3.1

Inleiding

Tulp werd al voor een groot deel op water gebroeid en met hyacint werd op beperkte schaal in de praktijk ervaring opgedaan. Narcisbroei vond nog vrijwel volledig plaats in de volle grond van rolkassen of in grote kisten of gaasbakken met (pot)grond. De potgrond wordt na planten afgedekt met een laagje schoon rivierzand. Waterbroei van narcis zou ten opzichte van de huidige broei een aantal voordelen kunnen bieden. Het geoogste product is schoon, kan altijd met een manchet worden gesneden zodat geen los blad voorkomt, kan op goede werkhoogte worden geplant, geoogst en geruimd en de afgebroeide bollen die weer worden gebruikt voor opplant zijn schoon en daarmee beter te verwerken (schonen, drogen en koken). Daarbij zijn potgrond/zand, een kuilhoek en ontsmettingsmiddelen niet meer nodig. Nadelen zijn er uiteraard ook: een nieuw systeem met nog weinig praktijkervaring, een andere gewasontwikkeling en investering in een waterbroeisysteem en een andere logistiek op het bedrijf. De koeling zal alleen in goede koelcellen kunnen plaatsvinden met vlakke vloeren. De planten kunnen veelal niet nog enige tijd doorgroeien na de oogst, mits er nog blad opstaat, wat nadelige gevolgen zal hebben op de hergroei. In het verleden is in onderzoek beperkt ervaring opgedaan met waterbroei van potnarcissen op o.a. steenwolblokken. Waterbroei van narcis is vooral bekend met de 'Paperwhites' die het op bijvoorbeeld grind met water uitstekend doen. Met snijnarcissen was nog maar weinig ervaring. Bij de start van dit onderzoek was W.F. Leenen en Zn. zeer actief met snijnarcissen uit de groep van de tazetta-narcissen op bakken met schelpen met water. De broei is daar inmiddels met succes sterk geprogrammeerd en gemechaniseerd. In dit onderzoek ging het erom of en hoe de meest gebruikte snijnarcissen zoals Dutch Master en Carlton goed op water in broei zijn te trekken. Het onderzoek is in de loop van de jaren aangepast aan de hand van de resultaten.

3.2


In 1999, 2000, 2001 en 2002 zijn bollen van de cultivars Carlton, Dutch Master en /of Johan Strauss na een bewaring bij 20°C + 17°C, gekoeld bij 9°C en opgeplant volgens verschillende plantsystemen. De periode dat de bollen in opgeplante toestand werden gekoeld is gevarieerd. Indien de spruiten te lang werden, werd de temperatuur tijdens de koeling verlaagd. Na de benodigde koeling (droog + in opgeplante toestand) zijn de bollen afgebroeid in de kas. De kastemperatuur was standaard 16°C. Verschillende inhaaldata zijn met elkaar vergeleken. Beoordeeld zijn de trekduur, gewaslengten en gewichten, uitval en uitbloeikwaliteit (zie ook hoofdstuk 7).

3.3 3.3.1

1999/2000


Het onderzoek van 1999/2000 had een oriënterend karakter Cultivar Opplantwijze


: Carlton, dn II : - potgrond - water en schelpen - water met hyacintsysteem, dwz. 2 lagen plastic mollengaas met

39

tussenruimte van 2cm en ook op de bodem 2cm : 6 of 10 weken : afhankelijk van de benodigde koudeperiode : 14 weken : 14 februari 2000

Koeling opgeplant Koeling droog Koudeperiode totaal Inhaaldatum

3.3.2


Het planten van kleine dubbelneuzen op een vlakke bodem bij het mollengaas verliep goed en de bollen bleven goed overeind staan gedurende de gehele periode in koelcel en kas. Bij inhalen waren geen verschillen te zien. De beworteling was goed. Opgroei van bollen kwam niet voor. De kwaliteit was in het algemeen goed met een mooie, schone bos narcissen. Meest opvallend was dat bij potgrond na 4 weken droog + 10 weken opgeplant opvallend meer 2de kwaliteit werd geoogst (tabel 3.1.). Tabel 3.1. Afbroeigegevens van Carlton in februari 2000

potgrond potgrond

Datum KasAantal Gewicht Datum gr/plant gemiddelde laatste Periode 1ste bloei oogst (dagen) steel blad manchet kwaliteit planten februari februari 4 w + 10 w 51,0 42,5 7,8 85 36,6 24 26 13 8w+6w 52,9 42,6 7,1 110 36,7 23 25 12

water gaas water gaas

4 w + 10 w 8w+6w

53,0 43,9 53,0 43,5

8,0 7,4

107 113

41,4 39,0

24 22

26 25

13 12

water schelpen water schelpen

4 w + 10 w 8w+6w

54,6 47,0 53,9 43,9

8,4 7,3

111 116

42,7 39,5

24 22

26 25

13 12

Koeling Opplantmedium droog + opgeplant

Lengte in cm

Van de geoogste planten is de houdbaarheid bepaald en daarbij werden geen verschillen waargenomen.

3.3.3 • • • • •

Conclusies 1999/2000 Carlton op water broeien bleek heel goed mogelijk, evenals een deels droge koeling. Het verschil tussen 4 en 8 weken droge koeling was niet consequent bij de verschillende media. Bij waterbroei gaf 4 weken droge koeling + 10 weken opgeplant veelal langere machetten, stelen en/of bladeren en een hoger gewicht, maar was ook altijd iets trager in de groei dan 6 weken droog + 8 weken opgeplant. Zowel schelpen als mollengaas gaven mogelijkheden bij de waterbroei. De resultaten boden voldoende perspectief om uitgebreider vervolgonderzoek uit te voeren.


40

Foto waterbroei op de opendag: verschil in gewas na 8, 6 en 4 weken opgeplant koelen.

3.4 3.4.1

2000/2001


Het onderzoek is uitgebreid met een tweede cultivar en met de systemen van tulp, namelijk de prikbak en met het systeem van Leenen met schelpen. Daarnaast is de droge koeling verlengd om de grens van de droge koeling te verkennen. Om na te gaan of waterbroei het gehele seizoen mogelijk was werd op drie data ingehaald en werd de koudeperiode uitgebreid. Cultivars Opplantwijze

Koeling opgeplant Koeling droog Koudeperiode (voor de 3 inhaaldata) Inhaaldata

3.4.2

: Carlton en Dutch Master, dn II : - potgrond - water en schelpen - water met hyacintsysteem, dwz. 2 lagen mollengaas met tussenruimte - water met KENN-bak (prikbak) : 4 (alleen bij inhalen in januari), 6 of 8 weken : afhankelijk van de benodigde koudeperiode : - Carlton 16, 15 en 14 weken - Dutch Master 17, 17 en 16 weken : 22 december 2000, 24 januari en 27 februari 2001


Het opplanten van de dubbelneuzen op het mollengaas verliep goed. Deze bleven nadat ze tegen elkaar werden gezet goed recht overeind staan. Bij potgrond, schelpen en de prikkerbakken was het omvallen niet aan de orde. Het planten of beter gezegd opprikken van de bollen op de prikkerbakken ging moeizaan vanwege de harde konten van de bollen. Enkele prikkers sneuvelden bij het opplanten. Vanwege de sterke groei van de spruiten van vooral Dutch Master moesten bepaalde behandelingen naar een lagere temperatuur worden overgezet. Zie hiervoor in het schema. De langere droge koeling van Dutch Master leidde tot een snellere groei dan die van Carlton. Als de groei er in de laatste weken eenmaal in zit bleek deze moeilijk meer te remmen door een lagere temperatuur. De bakken werden dan ook soms met opvallend lange


41

spruiten ingehaald. Tabel 3.2. De data waarop de bollen omgezet werden vanwege te lange spruiten in de koeling in relatie tot de behandeling, voor de drie inhaaldata 2001. koude periode Opplantduur Omgezet InhaalDutch (vanaf) van 9°C -> 2°C datum Carlton Master 6 w (10/11) 22-dec 16w 17w 8 w (27/10) 4 w (27/12) 6 w (13/12) 8 w (29/11) 6 w (16/1) 8 w (2/1)

24-jan

15w

17w

27-feb

14w

16w

11-jan 4-jan 23-feb

Opvallend was de aantasting van bladeren en vooral manchetten door Bortytis narcissicola (smeul) en Stagonosporopsis curtisii bij de potgrondbehandelingen van Dutch Master. Op deze bollen was ook Stagonosporopsis aanwezig. Deze spruitaantasting zal bevorderd zijn door het afdekken van de bollen met potgrond. Bij afdekken met zand zou zo’n aantasting veel minder ernstig zijn. Bij de waterbroei werd geen enkele aantasting gezien. Bij de oogst bleken enkele bolrotte bollen aanwezig te zijn. Zowel bij de opplant op potgrond als bij de opplant op water werd geen uitbreiding en aantasting van buurplanten waargenomen. De beworteling van de bollen die op schelpen waren geplant was iets minder royaal en de wortels waren minder wit dan van de andere behandelingen. Het water stonk iets. Half februari werd de EC gemeten van bakken waarvan de bloemen waren geoogst. Op mollengaas was deze 0,16ms en bij schelpen 0,9ms. Half maart werden de PH en de EC gemeten bij de laatste trek: mollengaas PH 6,1-6,9 en EC 0,24-0,35 en bij schelpen PH 6,7 en EC 1,021,07. In beide gevallen was de EC bij schelpen dus hoger dan bij het mollengaas. Mogelijk dat het zout onvoldoende uit de schelpen is gespoeld voordat deze voor de proef werden gebruikt. Bij nog niet-gebruikte schelpen werden half maart een PH van 7,95 en een EC van 0,58ms gemeten. Deze schelpen hadden in de tussentijd onafgedekt buiten gestaan. Overigens heeft dit geen nadelige invloed gehad op de lengte of op het gewicht. Normaal gezien zou bij een EC van ca. 1 ook geen problemen worden verwacht. Het oogsten verliep goed mits de planten goed werden gesneden, anders werd wel eens een plant wat omhoog getrokken. Een praktijkervaring dat de planten meer zouden slijmen werd door ons niet gedeeld. De van waterbroei afkomstige planten waren schoon en geheel vrij van zand, etc,,in tegenstelling tot die van de potgrond waar met een dunne potgrondafdeklaag was gewerkt. Bij de oogst is een onderverdeling gemaakt tussen hoofd- en bijbloemen. Enkele bepalingen gelden voor beide bloemen en staan dan alleen bij de hoofdbloemen vermeld. Dit geldt dan voor spruitlengte bij inhalen en 2de kwaliteit bloemen. De kwaliteit was in het algemeen goed. De reactie van hoofd- en bijbloemen was veelal gelijk. Door de temperatuur vanwege de te lang wordende spruiten te verlagen was de spruitlengte bij inhalen bij een langere opplant soms toch korter. Dit kan de uiteindelijk lengte en gewicht ook hebben beïnvloed. Carlton was iets trager dan Dutch Master, maar dat kan mede een gevolg geweest zijn van de kortere koude periode. Een opplant van 4 weken gaf iets kortere bladeren en of bloemstelen en mede daardoor een iets lichtere plant. De verschillen werden vooraf groter verwacht. Tussen potgrond en waterbroei waren weinig verschillen, afgezien van de soms minder kwaliteit planten, vooral ook van de manchetten, als gevolg van de aantastingen. Hierdoor werd soms op potgrond iets minder 1ste kwaliteit geoogst. De oogst viel vaak wat later. De verschillen tussen opplanten op schelpen en op gaas waren ook gering, maar bij verschil vaak toch iets in het


42

voordeel van schelpen. Het waternivo luistert bij schelpen minder nauw dan bij gaas. Bij gaas trad als gevolg van soms plaatselijk en tijdelijk een tekort aan water eerder een bewortel- en groeiachterstand op. Bij de prikbakken was de kwaliteit ook goed en uitval door het prikken werd niet gezien. Tabel 3.3 Oogstresultaten van Carlton opgeplant op verschillende systemen. Hoofdbloemen. lengte in cm medium

opplant duur weken

spruit

dagen

mansteel blad chet

wicht gr

gemid. bloei

kasdagen

Stuks 1ste kwal/ bol

Stuks 2e kwal/ bol

Inhalen 22 december potgrond

6 8

21 21 21

49 48 49

46 45 46

10,4 10,1 10,3

36,3 33,8 35,1

12,0 11,3 11,7

14,0 14,0 14,0

1,05 0,23 1,15 0,13 1,10 0,18

6 8

21 21 21

48 50 49

45 47 46

10,1 10,4 10,3

35,3 37,5 36,4

11,3 11,3 11,3

13,7 13,0 13,4

0,97 0,10 0,90 0,25 0,93 0,18

6 8

21 21 21

49 50 49

45 47 46

10,3 10,7 10,5

36,9 37,4 37,2

11,3 11,0 11,2

13,3 13,3 13,3

0,98 0,32 0,92 0,12 0,95 0,22

4 6 8

16 17 15 16

46 47 48 47

40 41 44 42

9,2 9,8 10,1 9,7

33,8 34,8 37,8 35,5

13,7 14,7 16,0 14,8

17,0 16,7 19,0 17,6

0,89 0,33 1,02 0,10 0,97 0,23 0,96 0,22

4 6 8

20 17 16 18

47 48 48 48

41 42 43 42

10,1 10,1 9,9 10,0

33,3 34,9 36,3 34,8

12,7 14,0 15,3 14,0

17,0 17,3 17,3 17,2

1,00 0,23 1,00 0,13 0,98 0,26 0,99 0,21

4 6 8

18 17 16 17

45 47 47 46

38 41 41 40

8,7 9,7 9,6 9,3

31,3 34,6 35,3 33,7

13,0 14,0 15,3 14,1

16,4 16,3 18,3 17,0

1,00 0,19 0,96 0,24 0,95 0,22 0,97 0,22

4 6 8

20 17 15 17

46 46 47 46

39 39 42 40

9,1 8,8 9,7 9,2

32,3 31,6 36,5 33,5

13,0 14,3 15,0 14,1

15,7 18,0 17,7 17,1

0,84 0,24 1,12 0,16 0,97 0,20 0,98 0,20

6 8

27 22 25

47 45 46

40 40 40

10,0 10,9 10,4

34,7 34,3 34,5

11,0 13,0 12,0

13,0 16,7 14,9

1,00 0,12 1,00 0,13 1,00 0,13

6 8

27 20 24

49 47 48

42 42 42

9,7 10,5 10,1

38,8 36,0 37,4

10,0 12,0 11,0

13,0 15,3 14,2

1,03 0,10 1,05 0,10 1,04 0,10

6 8

26 20 23

47 45 46

40 39 39

9,3 9,1 9,2

35,5 34,4 34,9

10,0 12,0 11,0

12,7 14,7 13,7

0,92 0,08 0,88 0,15 0,90 0,12

6 8

21 21

49 49

46 46

10,3 10,4

36,2 36,2

11,5 11,2

13,7 13,4

1,00 0,99

gemid schelpen gemid molgaas gemid Inhalen 24 januari potgrond gemid schelpen

gemid molgaas gemid prikbak gemid Inhalen 27 februari potgrond gemid schelpen gemid molgaas gemid december gemiddeld


43

0,22 0,17

januari gemiddeld (excl prikbak) februari gemiddeld

4 6 8 6 8

potgrond schelpen molgaas

18 17 16 27 21

46 47 48 48 46

40 41 43 41 40

9,3 9,9 9,9 9,7 10,1

32,8 34,8 36,4 36,3 34,9

13,1 14,2 15,5 10,3 12,3

16,8 16,8 18,2 12,9 15,6

0,97 0,99 0,97 0,98 0,98

0,25 0,16 0,24 0,10 0,13

21 21 20

47 48 47

43 43 42

10,1 10,1 9,7

35,0 36,2 35,3

12,8 12,1 12,1

15,5 14,9 14,7

1,02 0,99 0,94

0,18 0,16 0,18

Tabel 3.4 Oogstresultaten van Dutch Master opgeplant op verschillende systemen. Hoofdbloemen.

medium

lengte in cm opplant duur weken spruit steel

dagen

blad

manchet

wicht gr

gemid. bloei

kasdagen

Stuks 1ste kwal/ bol

Stuks 2e kwal/ bol

Inhalen 22 december Potgrond Schelpen

Molgaas

6 8 gemid

21 21 21

49 48 49

46 45 46

10,4 10,1 10,3

36,3 33,8 35,1

12,0 11,3 11,7

14,0 14,0 14,0

1,05 0,23 1,15 0,13 1,10 0,18

6 8 gemid

21 21 21

48 50 49

45 47 46

10,1 10,4 10,3

35,3 37,5 36,4

11,3 11,3 11,3

13,7 13,0 13,4

0,97 0,10 0,90 0,25 0,93 0,18

6 8 gemid

21 21 21

49 50 49

45 47 46

10,3 10,7 10,5

36,9 37,4 37,2

11,3 11,0 11,2

13,3 13,3 13,3

0,98 0,32 0,92 0,12 0,95 0,22

4 6 8 gemid

16 17 15 16

46 47 48 47

40 41 44 42

9,2 9,8 10,1 9,7

33,8 34,8 37,8 35,5

13,7 14,7 16,0 14,8

17,0 16,7 19,0 17,6

0,89 0,33 1,02 0,10 0,97 0,23 0,96 0,22

4 6 8 gemid

20 17 16 18

47 48 48 48

41 42 43 42

10,1 10,1 9,9 10,0

33,3 34,9 36,3 34,8

12,7 14,0 15,3 14,0

17,0 17,3 17,3 17,2

1,00 0,23 1,00 0,13 0,98 0,26 0,99 0,21

4 6 8 gemid

18 17 16 17

45 47 47 46

38 41 41 40

8,7 9,7 9,6 9,3

31,3 34,6 35,3 33,7

13,0 14,0 15,3 14,1

16,4 16,3 18,3 17,0

1,00 0,19 0,96 0,24 0,95 0,22 0,97 0,22

4 6 8 gemid

20 17 15 17

46 46 47 46

39 39 42 40

9,1 8,8 9,7 9,2

32,3 31,6 36,5 33,5

13,0 14,3 15,0 14,1

15,7 18,0 17,7 17,1

0,84 0,24 1,12 0,16 0,97 0,20 0,98 0,20

6 8 gemid

27 22 25

47 45 46

40 40 40

10,0 10,9 10,4

34,7 34,3 34,5

11,0 13,0 12,0

13,0 16,7 14,9

1,00 0,12 1,00 0,13 1,00 0,13

6 8 gemid

27 20 24

49 47 48

42 42 42

9,7 10,5 10,1

38,8 36,0 37,4

10,0 12,0 11,0

13,0 15,3 14,2

1,03 0,10 1,05 0,10 1,04 0,10

Inhalen 24 januari

Potgrond Schelpen

Molgaas

Prikbak

Inhalen 27 februari Potgrond Schelpen


44

Molgaas

december gemiddeld januari gemiddeld (excl prikbak) februari gemiddeld

6 8 gemid

26 20 23

47 45 46

40 39 39

9,3 9,1 9,2

35,5 34,4 34,9

10,0 12,0 11,0

12,7 14,7 13,7

0,92 0,08 0,88 0,15 0,90 0,12

6 8

21 21

49 49

46 46

10,3 10,4

36,2 36,2

11,5 11,2

13,7 13,4

1,00 0,99

0,22 0,17

4 6 8 6 8

18 17 16 27 21

46 47 48 48 46

40 41 43 41 40

9,3 9,9 9,9 9,7 10,1

32,8 34,8 36,4 36,3 34,9

13,1 14,2 15,5 10,3 12,3

16,8 16,8 18,2 12,9 15,6

0,97 0,99 0,97 0,98 0,98

0,25 0,16 0,24 0,10 0,13

21 21 20

47 48 47

43 43 42

10,1 10,1 9,7

35,0 36,2 35,3

12,8 12,1 12,1

15,5 14,9 14,7

1,02 0,99 0,94

0,18 0,16 0,18

potgrond schelpen molgaas

Tabel 3.5 Oogstresultaten van Carlton opgeplant op verschillende systemen. Bijbloemen. lengte in cm Medium

opplant duur weken

steel

blad

dagen

manchet

gewicht gr

gemid. bloei

kasdagen

stuks 1ste kwal/ bol

Inhalen 22 december 6 8

49 49 49

46 44 45

9,8 9,4 9,6

27,6 25,7 26,7

11,3 11,3 11,3

13,3 13,3 13,3

0,5 0,7 0,6

Schelpen

6 8

50 50 50

45 46 45

9,5 9,7 9,6

28,0 30,1 29,0

11,3 11,3 11,3

13,3 13,3 13,3

0,8 1,0 0,9

Molgaas

6 8

49 50 50

45 45 45

9,7 9,8 9,8

28,1 30,3 29,2

11,3 11,3 11,3

13,3 13,3 13,3

0,8 0,9 0,9

Potgrond

4 6 8

45 47 48 46

36 39 42 39

8,5 9,6 10,1 9,4

22,3 25,7 27,2 25,1

13,0 13,3 15,0 13,8

17,0 17,0 18,7 17,6

0,7 0,9 0,9 0,8

Schelpen

4 6 8

47 47 48 47

39 39 42 40

8,7 9,6 10,1 9,5

24,3 25,6 26,8 25,6

12,3 12,0 14,0 12,8

18,7 16,7 17,7 17,7

1,0 0,8 0,8 0,9

Molgaas

4 6 8

45 46 46 46

36 38 39 38

7,6 9,2 9,4 8,7

24,2 25,3 25,8 25,1

13,0 12,7 13,7 13,1

18,3 17,7 17,7 17,9

0,8 0,8 0,7 0,8

Prikbak

4 6 8

46 45 46 46

37 36 40 38

8,6 8,1 9,5 8,7

25,2 24,6 27,6 25,8

12,3 13,7 14,0 13,3

18,3 16,3 17,3 17,3

0,9 0,8 0,7 0,8

Potgrond

Inhalen 24 januari

Inhalen 27 februari


45

Potgrond

6 8

47 46 46

38 38 38

9,9 9,9 9,9

25,2 24,8 25,0

10,7 12,7 11,7

14,3 16,0 15,2

0,9 0,8 0,9

Schelpen

6 8

49 46 48

41 40 41

9,6 10,1 9,9

28,9 25,9 27,4

10,7 12,0 11,4

14,3 14,7 14,5

0,9 0,8 0,8

Molgaas

6 8

46 45 46

38 38 38

8,7 8,8 8,8

27,2 26,5 26,9

10,7 12,0 11,4

13,7 16,7 15,2

1,1 1,0 1,0

December

6 8

49 50

45 45

9,7 9,6

27,9 28,7

11,3 11,3

13,3 13,3

0,7 0,8

Januari

4 6 8 6 8

46 47 47 47 46

37 39 41 39 39

8,3 9,5 9,9 9,4 9,6

23,6 25,5 26,6 27,1 25,8

12,8 12,7 14,2 10,7 12,2

18,0 17,1 18,0 14,1 15,8

0,8 0,8 0,8 0,9 0,9

47 48 47

41 42 40

9,6 9,7 9,1

25,6 27,3 27,1

12,3 11,8 11,9

15,3 15,2 15,5

0,8 0,9 0,9

Februari potgrond schelpen molgaas

Tabel 3.6 Oogstresultaten van Dutch Master opgeplant op verschillende systemen. Bijbloemen.

medium

Inhalen 22 december Potgrond

opplant lengte in cm duur blad weken steel

6 8

Schelpen

6 8

Molgaas

6 8

gewicht gr

manchet

dagen gemid. bloei

kasdagen

st 1ste kwal/ bol

47 47 47 46 48 47 47 49 48

42 42 42 40 42 41 41 43 42

7,9 7,8 7,8 7,1 7,2 7,1 7,2 7,7 7,5

27,8 26,4 27,1 25,5 27,1 26,3 26,7 29,6 28,1

11,3 11,3 11,3 11,3 11,3 11,3 11,3 11,3 11,3

13,3 13,3 13,3 13,3 13,3 13,3 13,3 13,3 13,3

0,5 0,6 0,6 0,8 0,7 0,8 0,9 1,0 1,0

Inhalen 24 januari Potgrond

4 6 8

44 47 48 46

34 39 40 37

6,7 8,7 9,3 8,2

23,5 28,0 28,1 26,5

11,0 10,7 11,0 10,9

13,0 13,3 13,7 13,3

0,8 0,9 0,6 0,8

Schelpen

4 6 8

48 48 48 48

39 39 40 39

7,2 8,2 8,6 8,0

29,0 28,8 28,6 28,8

10,0 10,3 11,0 10,4

12,7 13,0 13,7 13,1

0,9 0,7 0,9 0,8


46

Molgaas

4 6 8

44 48 47 46

33 39 38 37

6,9 7,5 8,0 7,5

24,7 29,3 27,9 27,3

11,7 10,7 10,7 11,0

13,7 13,3 13,7 13,6

0,7 0,7 0,8 0,7

Prikbak

4 6 8

48 46 48 47

38 36 39 38

6,9 6,6 8,0 7,2

28,2 26,7 28,7 27,8

10,0 11,0 10,7 10,6

12,3 13,7 13,3 13,1

0,9 0,8 0,8 0,9

6 8

49 49 49 50 51 50 47 49 48

41 42 42 42 43 43 38 40 39

7,7 8,9 8,3 7,3 8,2 7,7 7,0 7,7 7,3

28,9 30,4 29,7 30,2 31,4 30,8 28,6 30,1 29,4

9,0 9,0 9,0 8,0 9,0 8,5 9,0 9,0 9,0

10,7 10,7 10,7 10,0 11,0 10,5 10,3 10,3 10,3

0,9 0,8 0,8 1,1 1,0 1,0 1,0 1,1 1,1

Inhalen 27 februari Potgrond

Schelpen

6 8

Molgaas

6 8

December Gemiddeld Januari gemiddeld (excl prikbak)

6 8

47 48

41 42

7,4 7,5

26,7 27,7

11,3 11,3

13,3 13,3

0,8 0,8

4 6 8 6 8

45 48 47 49 49 47 48 47

35 39 39 40 42 40 41 39

6,9 8,1 8,6 7,3 8,2 8,1 7,6 7,4

25,7 28,7 28,2 29,3 30,6 27,8 28,6 28,3

10,9 10,6 10,9 8,7 9,0 10,4 10,1 10,4

13,1 13,2 13,7 10,3 10,7 12,4 12,3 12,4

0,8 0,8 0,8 1,0 1,0 0,7 0,9 0,9

Februari gemiddeld Potgrond Schelpen Molgaas

Bij de open dagen in februari waren de geluiden positief over de kwaliteit en de mogelijkheden. Bij uitbloeiproeven zijn tussen de behandelingen geen verschillen waargenomen. Alleen werd soms de kwaliteit op de vaas negatief beïnvloed door eerder/meer optreden van bladvergeling bij de afbroei van Dutch Master die op potgrond hadden gestaan en waarbij een aantasting van de manchetten aanwezig was.

3.4.3 • • • • • • • • •


Waterbroei van de snijnarcissen Carlton en Dutch Master bleek goed mogelijk. De verschillen tussen planten op potgrond en water waren tamelijk gering. Op potgrond trad soms een aantasting op door Botrytis en Stagonosporopsis aan blad, bloem en vooral manchet, die op het water niet voorkwam. Opgemerkt moet worden dat de bollen niet ontsmet waren en op potgrond waren opgeplant en niet op zand. Waterbroei was soms iets vlotter. Waterbroei gaf schonere planten. Tussen planten op mollengaas, schelpen of KENN(prik)bakken waren geringe verschillen. Bij niet goed horizontaal liggend mollengaas kon de bol plaatselijk te hoog boven het water staan waardoor ongelijke beworteling en groeiachterstand optrad. Het planten op vlak gaas was mogelijk en de gebruikte kleine dubbelneuzen bleven, mits goed tegen elkaar gezet goed overeind staan. Bij opplant op schelpen was de beworteling gelijkmatiger, maar iets minder, hetgeen mogelijk te maken had


47

• • • •

met een hogere maar voorzover bekend niet te hoge EC. Op de gewaskwaliteit had dit overigens geen invloed. Het planten op prikkers was een minder makkelijke klus doordat de konten van narcissen erg hard zijn. Het 6 tot 8 weken opplanten gaf iets meer en een iets vlotter gewas dan 4 weken opplanten. De kwaliteit was overigens ook goed. De temperatuur moest bij 6 en 8 weken opplanten soms eerder verlaagd worden wegens te lange spruiten in de koelcel. Beide cultivars hadden, gezien de ongelijke groei, niet op dezelfde bak moeten worden geplant. Planten van de potgrondbroei gaven, mogelijk mede door de vuilere planten en deels door de aantasting van de manchetten bij uitbloei proeven toch wat meer en eerder geel blad aan het eind van de bloei op de vaas.

3.5 3.5.1

2001/2002


Probleem vorig onderzoeksjaar was vooral de snelle gewasontwikkeling in de koelcel, waardoor te snel een te lang gewas ontstond tijdens de koeling. Dit proefjaar is nog een ander systeem getest en werd de kortste opplantperiode van 4 weken bij alle drie inhaaldata toegepast. Vorig jaar bleek dit bij bloei in februari ook een goed gewas te geven met voldoende lange manchetten. Cultivars Opplantwijze

Koeling opgeplant Koeling droog Koudeperiode (voor de 3 inhaaldata) Inhaaldata

: Carlton en Dutch Master, rond : - potgrond, met zand afdeklaag - water met hyacintsysteem, dwz. 2 lagen plastic mollengaas met twee bufferlagen van 2 cm. - water met plastic honigraatsysteem van 4cm hoogte met er onder een bufferlaag van ca 1,5 cm : 4, of 8 weken : afhankelijk van de benodigde koudeperiode : - Carlton 16, 15 en 14 weken - Dutch Master 17, 17 en 16 weken : 27 december 2001, 23 januari en 27 februari 2002

Foto waterbroei: beworteling op (links) mollengaas en (rechts) honingraatsysteem

3.5.2


De ronde bollen bleken, mede door de iets ronde konten vaak geheel of gedeeltelijk om te vallen, vooral bij transport. In tegenstelling tot dubbelneuzen van voorgaande jaren hadden deze rondjes weinig steun aan elkaar. In de koelcel op water werden ze nog weer een keer rechtop gezet.


48

Door de snelle groei aan het eind van de koeling dreigden de spruiten soms te lang te worden. De bakken werden dan bij een lagere temperatuur (2°C) verder gekoeld. Deze verlaging werd toegepast bij inhaaldatum 23 januari en gold voor 2 weken bij de opplantperiode van 8 weken en voor 1 week bij de opplantperiode van 6 weken. Dit heeft de lengte van de spruit bij inhalen zeker verkort. De broeikwalieit was veelal zeer goed. Opvallend was dat er wel regelmatig bolrotte bollen werden gezien, maar dat er geen verspreiding plaatsvond naar omringende bollen. De waterkwaliteit bleef goed. Er was een bak met potgrond waar aantasting van de wortels voorkwam door Pythium en ook Penicillium gezien werd, terwijl dit bij water niet voorkwam. Bij inhaaldatum 27 februari werd bij Dutch Master en soms bij Carlton een onregelmatig gewas gezien bij de bollen die 4 weken opgeplant gekoeld waren. Tabel 3.7. Oogstgegevens van Carlton weergegeven over de verschillende onderzoeksfactoren. Aantal Spruit % 1e % 2e Lengte mm kasdagen tot lengte Gewicht man50% 100% kwaliteit kwaliteit Behandeling gr cm /bol steel blad chet oogst oogst /bol

% Uitval

8 weken dec. 8 weken jan. 8 weken febr. Gem 8 weken

14 12 14 13,3

25,4 24,3 23,7 24,4

41,5 40,4 40,7 40,9

35,0 32,4 31,3 32,9

8,2 7,7 7,8 7,9

14,3 13,3 11,3 13,0

17,2 15,5 14,0 15,6

99,5 97,2 93,9 96,9

0,0 3,3 6,0 3,1

0,5 0,0 0,0 0,2

6 weken dec. 6 weken jan. 6 weken febr. Gem 6 weken

12 12 17 13,7

24,4 24,0 23,2 23,9

41,0 40,5 40,9 40,8

34,4 32,2 31,4 32,7

8,3 7,6 7,6 7,8

15,2 12,8 9,8 12,6

17,7 15,0 12,2 14,9

107,8 96,7 96,1 100,2

0,0 1,2 4,2 1,8

1,0 1,0 0,0 0,7

4 weken dec 4 weken jan. 4 weken febr Gem 4 weken LSD opplantduur

8 10 13 10,3

22,4 22,7 20,9 22,0 0,5

39,8 39,2 37,6 38,9

31,7 30,2 28,6 30,2 0,4

6,4 6,2 6,4 6,3

17,0 13,3 11,7 14,0

19,0 15,5 14,7 16,4

97,8 92,2 89,4 93,1

2,3 5,5 11,9 6,6

0,5 0,5 0,5 0,5

Gem. december

11 11 13 11,7

23,5 24,0 24,6 24,0

39,7 41,3 41,3 40,8

32,9 33,8 34,4 33,7

7,4 7,7 7,8 7,6

15,8 15,3 14,5 15,2

18,0 18,0 17,3 17,8

108,9 98,9 97,6 101,8

0,0 0,6 0,0 0,2

0,0 0,5 2,3 0,9

januari Potgrond Molgaas Honingraat Gem. januari

11 11 12 11,3

24,1 23,1 23,7 23,6

39,4 40,4 40,4 40,1

31,8 31,5 31,6 31,6

7,1 7,3 7,1 7,2

13,7 12,8 13,0 13,2

15,7 15,2 15,2 15,3

93,3 95,0 97,8 95,4

6,1 1,2 2,7 3,3

0,0 0,0 1,5 0,5

13 15 16 14,7

23,0 22,4 22,3 22,6

38,8 40,3 40,1 39,7

30,7 30,4 30,1 30,4

7,3 7,3 7,1 7,3

11,8 10,5 10,5 10,9

14,2 13,2 13,5 13,6

90,0 93,3 96,1 93,1

10,6 6,8 4,8 7,4

0,0 0,0 0,5 0,2

december Potgrond. Molgaas Honingraat

februari Potgrond Molgaas Honingraat Gem. februari LSD maand


49

Potgrond dec. Potgrond jan. Potgrond febr. Gem Potgrond

Molgaas dec. Molgaas jan. molgaas febr. Gem molgaas

Honingraat dec. Honingraat jan, Honingraat febr. Gem honingraat

11 11 13 11,7

23,5 24,1 23,0 23,6

39,7 39,4 38,8 39,3

32,9 31,8 30,7 31,8

7,4 7,1 7,3 7,3

15,8 13,7 11,8 13,8

18,0 15,7 14,2 15,9

108,9 93,3 90,0 97,4

0,0 6,1 10,6 5,6

0,0 0,0 0,0 0,0

11 11 15 12,3

24,0 23,1 22,4 23,2

41,3 40,4 40,3 40,7

33,8 31,5 30,4 31,9

7,7 7,3 7,3 7,4

15,3 12,8 10,5 12,9

18,0 15,2 13,2 15,4

98,9 95,0 93,3 95,7

0,6 1,2 6,8 2,9

0,5 0,0 0,0 0,2

13 12 16 13,7

24,6 23,7 22,3 23,5

41,3 40,4 40,1 40,6 0,4

34,4 31,6 30,1 32,0

7,8 7,1 7,1 7,4

15,3 13,0 10,5 12,9

17,8 15,2 13,5 15,5 0,5

97,3 97,8 96,1 97,1

1,7 2,7 4,8 3,1

1,5 1,5 0,5 1,2

LSD systeem LSD interacties maand x opplantduur maand x systeem oplantduur x systeem 3 factor

0,8

0,27

0,9

0,7

0,8

0,29

0,4

Tabel 3.8. Oogstgegevens van Dutch Master weergegeven over de verschillende onderzoeksfactoren.

Behandeling

Spruit lengte cm

Aantal kasdagen % 1e tot 50% 100% kwaliteit oogst oogst /bol

Lengte cm Gewicht gr

steel

manchet

blad

% 2e kwaliteit /bol

% Uitval

8 weken dec. 8 weken jan.

13 16

25,3 26,6

41,1 43,4

31,5 33,0

6,3 7,1

13,5 9,8

17,0 12,3

102,3 98,3

0,0 2,8

3,3 1,1

8 weken febr.

28

28,9

45,4

33,4

7,8

9,9

11,8

99,4

1,1

2,2

19,0

26,9

43,3

32,6

7,1

11,1

13,7

100,0

1,3

2,2

11 16 27

23,9 25,1 27,8

39,6 42,5 44,5

29,9 32,1 33,5

5,6 6,8 7,4

14,2 10,3 8,2

16,5 12,8 10,3

98,1 93,8 96,6

0,0 5,7 3,4

4,5 2,2 0,6

17,9

25,6

42,2

31,8

6,6

10,9

13,2

96,1

3,0

2,4

7 13 19

22,4 22,8 24,9

37,6 39,9 41,9

28,3 30,1 30,3

4,4 5,8 7,1

16,0 11,5 8,7

18,7 13,7 11,0

94,2 90,2 84,8

3,4 8,0 12,4

1,7 2,8 1,1

12,9

23,4 0,9

39,8

29,6

5,8

12,1

14,4

89,7

7,9

1,9

Gem. 8 weken 6 weken dec. 6 weken jan. 6 weken febr. Gem. 6 weken

4 weken dec. 4 weken jan. 4 weken febr. Gem. 4 weken LSD opplantduur


50

december Potgrond Molgaas Honingraat

9 11 11

23,6 24,3 23,7

38,3 40,2 39,8

29,1 30,5 30,1

5,2 5,6 5,5

15,2 14,2 14,3

17,5 17,3 17,3

97,7 97,7 99,2

0,6 1,1 1,8

8,3 0,6 0,6

10,2

23,9

39,4

29,9

5,4

14,6

17,4

98,2

1,1

3,2

13 16 16

24,8 24,8 25,0

40,3 42,6 42,9

31,0 32,1 32,1

6,5 6,6 6,7

11,2 10,2 10,3

13,8 12,3 12,7

86,9 96,6 98,9

10,8 2,3 3,4

1,7 2,2 2,2

Gem. januari februari Potgrond Molgaas Honingraat

14,7

24,8

41,9

31,7

6,6

10,6

12,9

94,1

5,5

2,0

20 27 28

27,1 26,6 27,8

42,6 44,1 45,1

31,8 32,4 32,9

8,0 7,1 7,2

10,5 9,1 7,2

13,0 11,4 8,7

86,4 99,4 94,9

12,4 0,6 3,9

2,2 1,7 0,0

Gem. februari

25,1

27,2

43,9

32,4

7,4

8,9

11,0

93,6

5,6

1,3

9 13 20

23,6 24,8 27,1

38,3 40,3 42,6

29,1 31,0 31,8

5,2 6,5 8,0

15,2 11,2 10,5

17,5 13,8 13,0

97,7 86,9 86,4

0,6 10,8 12,4

8,3 1,7 2,2

Gem Potgrond

13,9

25,2

40,4

30,6

6,6

12,3

14,8

90,3

7,9

4,1

Molgaas dec. Molgaas jan. Molgaas febr.

11 16 27 18,1

24,3 24,8 26,6 25,3

40,2 42,6 44,1 42,3

30,5 32,1 32,4 31,7

5,6 6,6 7,1 6,4

14,2 10,2 9,1 11,1

17,3 12,3 11,4 13,7

97,7 96,6 99,4 97,9

1,1 2,3 0,6 1,3

0,6 2,2 1,7 1,5

11 16 28

23,7 25,0 27,8

39,8 42,9 45,1

30,1 32,1 32,9

5,5 6,7 7,2

14,3 10,3 7,2

17,3 12,7 8,7

99,2 98,9 94,9

1,8 3,4 3,9

0,6 2,2 0,0

18,0

25,5

42,6

31,7

6,5

10,6

12,9

97,7

3,0

0,9

Gem. december

januari Potgrond Molgaas Honingaat

LSD maand Potgrond dec. Potgrond jan. Potgrond febr.

Gem molgaas

Honingraat dec. Honingraat jan. Honingraat febr. Gem.honingraat LSD systeem

0,5

LSD interacties maand x opplantduur

10,8

maand x systeem oplantduur. x systeem

0,3 0,3

0,7

3 factor

3.5.3 • • • • •

0,9

1,2


De broeikwaliteit was goed, zowel van grondbroei als van waterbroei. Tussen broei op water en broei op grond was veelal weinig verschil. Waterbroei gaf soms een langer gewas, kon eerder geoogst worden en gaf minder uitval of tweede kwaliteit dan broei op potgrond. Het gewas was ook schoner. Tussen planten op mollengaas of op honingraat waren nauwelijks verschillen. Langer opgeplant koelen gaf een langer en zwaarder gewas. Bij de cultivar Dutch Master nam ook het


51

• •

percentage eerste kwaliteit stelen toe. De temperatuur moest bij 6 of 8 weken opgeplant koelen soms eerder verlaagd worden wegens te lange spruiten in de koelcel. Bij 4 weken opgeplant koelen was, bij inhalen op 27 februari, het gewas soms onregelmatig. In potgrond kwam een enkele keer aantasting van de wortels door Pythium en Penicillium voor, bij waterbroei niet.

3.6 3.6.1

2002/2003


Dit afsluitende jaar werden nog enkele systemen vergeleken met één cultivar in een trek met verschillende opplantduren en werd beperkt een eerdere en latere trek uitgevoerd. Daarnaast werd beperkt een cultivar opgenomen waarvan gezegd werd dat deze het op water nog moeilijker deed door weinig of geen manchet te geven. Het had ook deels een showend karakter voor op de open dagen om de waterbroei meer onder de aandacht te brengen. Cultivars Opplantwijze

Koeling opgeplant Koeling droog Koudeperiode Inhaaldata

3.6.2

: Dutch Master en Johann Strauss (beperkt zonder herhalingen), rond : - grond - water met mollengaas - water met schelpen (alleen februari) - water op prikkerbakken van Bulbfust (alleen februari) : 4, 6 en 8 weken : afhankelijk van de benodigde koude periode : december 17 weken, februari 16 of 17 weken, maart 16 weken : 30 december 2003, 4 februari 2003, maart 2003


De kwaliteit was in het algemeen goed. Opvallend was dat er wat bolaantasting door Bortytis voorkwam, waarbij het meeste gezien werd bij de kortste opplantduur bij alle drie de trekken en onafhankelijk van waterbroei of grondbroei. Blijkbaar tast Botrytis in de langere droge bewaring dan meer de bollen aan. Het water van de schelpenbroei stonk iets en de beworteling was iets minder goed. De manchetten van Johann Strauss waren op grond en water vrijwel even lang. De langste manchetten werden na 6w opplanten gezien. De gegevens voor Dutch Master staan in de tabel. De gegevens van de laatste trek staan er niet bij, als gevolg van een omzetfout bij twee behandelingen, maar de andere gegevens gaven een gelijk beeld als in eerdere trekken. Op de open dagen broei was er veel belangstelling voor waterbroei. Maar de algemene verwachting was dat de praktijk in de narcisbroei voor het gangbare sortiment niet zal omschakelen naar waterbroei bij de huidige kostprijs en opbrengstprijs..


52

Tabel 3.9. Oogstgegevens van Dutch Master op verschillende systemen afgebroeid. Lengte in cm systeem

Koelduur weken

Opplant periode

spruit

steel

blad

manchet

Gewicht gram /plant

Dagen tot 50% oogst

100% uitval% oogst Botrytis

inhaal datum 30 december water 17 mollengaas 17 17

4w 6w 8w

9 15 20

39,6 43,6 46,4

32,0 36,4 38,4

5,3 6,8 7,2

24,1 27,1 30,0

13,5 12,0 11,0

15,0 16,0 18,0

5,0 7,5 2,0

grond

4w 6w 8w

6 13 16

37,7 41,7 43,3

31,2 35,7 37,5

5,2 7,5 8,0

24,3 29,0 28,8

15,5 12,0 11,0

18,0 16,0 15,0

4,5 2,0 1,5

4w

15 13 22 21 33 29 15 13 26 25 33 29 18 16 23 21 35 30 12 22 30

41,7 40,7 48,5 46,9 48,4 48,6 42,4 41,6 48,3 47,0 50,7 47,4 41,0 40,4 48,6 47,3 49,9 49,3 39,4 47,4 49,1 2,0

33,8 32,8 41,8 39,7 42,1 40,5 34,1 33,2 40,9 39,7 42,2 38,9 32,9 32,2 41,4 39,8 42,5 40,9 32,5 40,2 42,0 2,0

5,7 5,7 7,3 7,6 6,3 6,3 5,9 5,9 7,3 7,4 6,2 6,0 5,7 5,6 7,8 7,7 6,3 6,7 6,6 8,5 7,5 0,7

24,5 24,1 31,7 29,7 32,7 31,9 24,4 23,7 29,2 28,0 32,4 28,9 23,8 23,9 30,9 29,4 33,7 31,6 24,9 30,9 33,5 2,7

12,0 13,0 10,5 11,0 8,5 10,0 12,5 13,0 11,0 11,0 9,0 10,5 12,5 13,0 11,0 11,0 8,5 10,0 12,0 10,5 10,0 1

15,5 16,0 14,5 15,0 12,0 12,5 15,5 16,0 13,5 15,0 11,5 14,0 15,5 16,0 13,0 13,5 12,5 12,5 15,0 13,0 14,5 2,1

4,5 4,0 2,0 2,0 3,0 1,5 5,0 5,5 2,0 1,5 3,0 0,0 4,5 5,0 2,0 2,0 1,0 0,0 5,0 2,5 1,0

17 17 17

inhaaldatum 4 februari water 17 mollengaas 16 water 17 mollengaas 16 water 17 mollengaas 16 water 17 schelpen 16 water 17 schelpen 16 water 17 schelpen 16 water 17 prikbak 16 water 17 prikbak 16 water 17 prikbak 16 grond 17 17 17 lsd

6w 8w 4w 6w 8w 4w 6w 8w 4w 6w 8w

inhaaldatum 4 februari Lengte in cm systeem

Koelduur weken

Opplant periode

mollengaas schelpen prikbak LSD

spruit 22 24 24

17w 16w LSD


24 22

steel 45,8 46,2 46,1 ns 46,6 45,5 0,8

blad 38,4 38,2 38,3 ns 39,1 37,5 0,8

53

manchet 6,5 6,4 6,6 ns 6,5 6,5 ns

Gewicht g/pl 29,1 27,8 28,9 ns 29,2 27,9 1,1

Dagen tot 50% 100% uitval% oogst oogst Botrytis 10,8 11,2 11,0 ns 10,6 11,4 0,3

14,3 14,3 13,8 ns 13,7 14,5 0,6

2,8 2,8 2,4 3,0 2,4

4w 6w 8w LSD

3.6.3 • • • • • • • •

15 23 32

41,3 47,8 49,0 1,0

33,2 40,6 41,2 1,0

5,7 7,5 6,3 0,3

24,1 29,8 31,8 1,3

12,7 10,9 9,4 0,4

15,8 14,1 12,5 0,8

4,8 1,9 1,4

Conclusies 2002/2003 Waterbroei was zeer goed mogelijk, met een schoon en kwalitatief uitstekend product. Tussen waterbroei op mollengaas, prikkerbakken en schelpen was geen duidelijk verschil. De verschillen tussen broei op water en op grond waren beperkt. Soms waren de manchetten op grond iets langer en soms was het gewas iets korter. Langer opgeplant koelen gaf langere spruiten, langere stelen en bladeren, zwaarder gewas en een kortere kasperiode. De manchetten waren het langst na 6 weken opplant. De spruitlengte na 8 weken was soms te lang. Opgeplant koelen gedurende 4 weken gaf verlies van kwaliteit en gaf meer bolaantasting door Botrytis. Waterbroei voldeed in alle drie de trekken (bloei januari, februari en maart). De cultivar Johann Strauss bleek ook op water een goed gewas te geven met een t.o.v. grond vergelijkbare manchetlengte. Het onderzoek is afgesloten.

3.7


Conclusies • Waterbroei van snijnarcis was zeer goed mogelijk. Er werd een schoon en kwalitatief uitstekend product verkregen. • Tussen waterbroei op mollengaas, prikkerbakken, schelpen of honingraat waren geen grote verschillen. • De verschillen tussen broei op water en op grond waren beperkt. Waterbroei gaf in vergelijking met broei op potgrond soms een langer gewas, kortere manchetten, minder uitval of minder tweede kwaliteit stelen. Soms kon waterbroei eerder geoogst worden. Bij waterbroei was minder kans op bladaantastingen vanaf de bol, zoals Stagonosporopsis die bij grond broei via de grond van bol naar blad kan groeien. Bij planten van broei op potgrond trad tijdens de uitbloei op de vaas soms wat meer en eerder geel blad op. • 6 of 8 weken opgeplant koelen gaf langere spruiten, stelen en bladeren, een zwaarder gewas en een kortere kasperiode dan gedurende 4 weken opgeplant koelen. Bij 6 en 8 weken opgeplant koelen moest de temperatuur tijdens de koeling soms verlaagd worden vanwege een te snelle spruitgroei. Discussie Waterbroei is technisch goed mogelijk gebleken. Het levert een kwalitatief prima product en betere arbeidsomstandigheden. Belemmering op grootschalig invoeren in de praktijk is vooral van financiële aard. De omschakeling naar waterbroei brengt veel kosten met zich mee en het huidige prijsniveau van de narcisbroei met de gangbare cultivars zoals Carlton en Dutch Master is al veel jaren te laag.


54

4

INVLOED DROGING EN ONTSMETTING OP BOTRYTIS BIJ POTNARCISSEN

4.1

Inleiding

In voorjaar 1999 werden in de broei veel aantastingen door Botrytis waargenomen, met name bij potnarcissen. De slechte weersomstandigheden rond het rooien in 1998 waren zeer waarschijnlijk de oorzaak. In dit onderzoek werd getracht het belang van een goede droging duidelijk te maken. Ook het ontsmetten en het ontsmettingstijdstip werden meegenomen. Voor de export was vaak een vroegere ontsmetting noodzakelijk omdat de broeier niet kon of wilde ontsmetten. In dat geval kon mogelijk deels voor andere middelen gekozen worden.

4.2

Materiaal en methode

In 1999 zijn bollen van de cultivar Tête-à-Tête gerooid en een deel van de bollen is op het veld vlak na rooien besmet met Botrytis. De bollen zijn gedurende 6 weken bewaard in een bewaarcel bij verschillende temperaturen; een deel van de bollen heeft echter nog één week na het rooien op het veld gelegen alvorens de bewaring in de cel startte. De bollen zijn óf 3 weken na rooien óf vlak voor planten al dan niet ontsmet. In 2000 zijn de bollen afgebroeid op potten en is de uitval bepaald als ook de bovengrondse en ondergrondse aantasting door Botrytis narcissicola, Botrytis cinerea en door Penicillium. Bolmaat Behandeling

: 10-14cm : - direct na rooien naar 25°C - 1 week op veld, besmet met Botrytis, 6 weken 17°C - 1 week op veld, besmet met Botrytis, 6 weken 20°C - 1 week op veld, besmet met Botrytis, 6 weken 25°C - 1 week op veld, besmet met Botrytis, 6 weken 30°C - 1 week op veld, 6 weken 17°C - 1 week op veld, 6 weken 25°C Bolontsmetting : - geen - na 3 weken in 1% formaline 400 g/l (Handelsformaline) + 0,2% prochloraz 450 g/l (oa. Sportak EW) - vlak voor planten in 0,2% prochloraz 450 g/l + 0,5% captan 546 g/l (oa. Luxan Captan Flowable) Ontsmettingsduur : 15 min. Botrytisbesmetting : afgestorven blad over de gerooide bollen strooien Proefmateriaal : 1 week na rooien over schudzeef, aftellen en zonodig spanen breken Rooidatum : 2 juli 1999 Temperatuurbehandeling : na 7 weken 20°C Koeling : 14 weken 5°C opgeplant Inhaaldatum : 20 januari 2000 Kastemperatuur : 16°C Opmerking: De weersomstandigheden rond het rooien waren dit vrij goed in vergelijking met vorig jaar.


55

Foto’s Botrytis: Links B. cinerea met sclerotiën op de bol en rechtsgewasaantasting door B. narcissicola

4.3

Resultaten

Het gewas gaf in het algemeen een goede kwaliteit te zien met weinig uitval en aantasting. Alleen bij bollen die bij lagere temperatuur bewaard werden werd regelmatig een Botrytis-aantasting waargenomen. Op het moment van planten is een donkerder kleur opgevallen van de bij 17 °C bewaarde bollen t.o.v. de andere behandelingen. Na ontsmetting werd minder aantasting en uitval waargenomen.


56

Tabel 4.1.Totaal aantal planten/bollen per 10 potten à 5 bollen met symptomen onder invloed van behandeling en ontsmetting. Behandeling Bolontsmetting bovengronds ondergronds narc. cin. niet op narc. cin. pen. rot br. 2 0 1 2 3 0 0 2 geen direct na rooien bij 25°C 2 1 1 5 4 2 5 0 ,, 1 w veld besmet + 6 w 17°C 0 3 2 0 6 3 1 1 ,, 1 w veld besmet + 6 w 20°C 1 0 0 1 4 0 0 0 ,, 1 w veld besmet + 6 w 25°C 3 1 0 1 6 1 1 0 ,, 1 w veld besmet + 6 w 30°C 2 1 0 4 8 1 3 0 ,, 1 w veld + 6 w 17°C 3 1 2 2 3 1 0 0 ,, 1 w veld + 6 w 25°C direct na rooien bij 25°C

1 w veld besmet + 6 w 17°C 1 w veld besmet + 6 w 20°C 1 w veld besmet + 6 w 25°C 1 w veld besmet + 6 w 30°C 1 w veld + 6 w 17°C 1 w veld + 6 w 25°C direct na rooien bij 25°C

1w veld besmet + 6w17°C 1w veld besmet + 6w20°C 1w veld besmet + 6w25°C 1w veld besmet + 6w30°C 1w veld + 6w17°C 1w veld + 6w25°C

totaal na 3 weken 1% formaline + 0,2% prochloraz ,, ,, ,, ,, ,, ,, totaal vlak voor planten 0,2% prochloraz + 0,5% captan ,, ,, ,, ,, ,, ,,

3

10

8

34

15

6

7

13

0 1 3 0 0 3 0 7

0 1 2 0 0 3 0 6

0 0 0 0 0 1 0 1

0 4 8 1 0 4 0 17

1 1 3 0 0 3 0 8

0 0 0 0 0 1 0 1

0 0 0 0 0 1 0 1

0 6 2 0 0 0 2 10

0 0 1 0 0 3 0

1 0 1 0 0 3 0

0 0 0 0 0 0 0

1 2 2 0 0 4 2

1 0 1 0 0 3 0

0 0 0 0 0 0 0

0 0 0 0 0 0 0

1 2 0 0 0 2 2

totaal 4 5 0 13 5 0 0 7 narc.= Botrytis narcissicola; cin. = Botrytis cinerea; niet op = niet opgekomen planten; pen. = Penicillium; rot = bollen geheel verrot; br. = (licht bruine vlekken op/in de bolrokken)

4.4


Conclusies • De aantasting was bij de gebruikte partij Tête-à-Tête over het algemeen relatief beperkt. Dit werd waarschijnlijk mede veroorzaakt door de vrij goede weersomstandigheden rond het rooien • Na rooien bewaren bij 17°C gaf de meeste aantasting, gevolgd door bewaring bij 20°C. Tussen direct na rooien of pas na een week drogen bij 25°C was geen verschil. • Door ontsmetting werd minder aantasting en uitval waargenomen. Een vroege ontsmetting gaf vergelijkbare of iets mindere resultaten dan een ontsmetting vlak voor planten. Dit verschil was overigens alleen te zien bij een minder goede bewaring. • De extra besmetting met Botrytis op het veld heeft niet geleid tot extra aantasting. Discussie Ondanks de relatief gunstige omstandigheden na rooien werd toch wel duidelijk dat omstandigheden na rooien invloed had op de aantasting en dat een goede droging en bewaring in combinatie met een goede bolontsmetting in staat zijn veel aantasting te voorkomen. De resultaten pasten geheel in de verwachting op grond van ervaring en oud onderzoek.


57


58

5

INVLOED DROGING EN BEWARING OP PENICILLIUM BIJ TÊTE-À-TÊTE

5.1

Inleiding

Bij Tête-à-Tête is Penicillium een van de grootste problemen. Hierdoor treedt uitval op tijdens de teelt en de afbroei. Eerder onderzoek gaf aan dat goed drogen na elke beschadiging (bij rooien, breken en sorteren) belangrijk was. Andere belangrijke aspecten zijn droog bewaren, voorkomen van beschadiging en uitgaan van gave ronde bollen. Zwaar gebroken bollen en hard gegroeide bollen met gescheurde rokken (vestjes bollen) zijn gevoeliger. Ook lijkt er sprake van een zekere partijgevoeligheid. Omdat er, zelfs als er volgens het boekje gewerkt zou zijn, nog té vaak aantasting optrad, werd verzocht om gedurende de periode van rooien tot aan bloei de verschillende aspecten nog eens nader te onderzoeken.

5.2


In de jaren 2001 t/m 2004 zijn bollen van één of meerdere partijen Tête-à-Tête met een verschillende gevoeligheid voor Penicillium (ervaring teler) gerooid en na rooien gedurende verschillende periodes gedroogd op het veld en/of in de cel. Droging in de cel vond plaats bij verschillende temperaturen en verschillende RV’s. De bollen zijn na bewaring afgebroeid. Bij het breken van de spanen, het planten, het inhalen en bij uitbloei is het percentage aantasting door Penicillium en Botrytis bepaald. Bij Penicillium is vaak nog een onderscheid gemaakt tussen volledig aangetaste bollen en lichtere aantasting van vooral de buitenste bolrok(ken) (uitwendig). Volledig door Penicillium aangetaste bollen die al zichtbaar zijn voor het planten worden “puffers” genoemd: als je er in knijpt komt er een wolk groene sporen van Penicliium vrij. De behandelingen zijn gedurende het onderzoek aangepast aan de resultaten.

Foto’s Penicillium: links uitwendige aantasting en rechts volledige aantasting.

5.3

2001/2002

Gestart werd dit jaar met één partij Tête-à-Tête met variatie in droging (plaats, duur en temperatuur) en bewaring


59

(vochtigheid).

5.3.1


Rooidatum Droging op het veld Na rooien in cel drogen Droogtemperatuur in de cel Schonen en spanen breken Droging na spanen breken Bewaring na drogen

: 10 juli 2001 : 1 of 2 weken : 2 of 3 weken : 20°C, 25°C, 30°C of 34°C : 3 weken na rooien : 2 dagen 23°C : - standaard 23°C - 23°C cel met hoge RV van minimaal 70% na 4 weken terug naar standaard 23°C cel : op plastic gaasbak met potgrond (2x 100 bollen) : van de behandelingen is een monster van de afgebroken spanen bewaard bij 20°C en na een warmwaterbehandeling geplant op het veld : 14 weken 5°C : 23 en 27 september 2001 : 3 januari 2002

Afbroei Spanen behandeling Temperatuurbehandeling Plantdatum Inhaaldatum

Opmerking: De cel met 23°C en 70% RV is kapot gegaan waardoor enige tijd (onduidelijk is hoe veel uur) de bollen bij veel hogere RV hebben gestaan. Van het plafond vielen druppels op de bollen die daardoor nat waren. De geconstateerde massale groei van Penicillium op de bollen en vooral op de wondvlakken was reden de bollen over te zetten naar de standaardcel. Dit was na een maand. Tabel 5.1. De gemeten RV in de normale bewaarcel tijdens de bewaring, gemiddeld per week. juli 23°C vanaf % RV gemiddeld/week

25 66

augustus 1 8 61 64

15 67

22 67

29 58

september 5 12 52 52

19 52

26 58

Tabel 5.2. De gemeten RV in de cel met ‘hoge RV’, gemiddeld over 2 of 3 weken. % RV vanaf 10/7 2 weken 20°C 63 25°C 49 30°C 38 34°C 31

5.3.2

3 weken 67 55 40 32


Na rooien volgde een week afwisselend weer met regelmatig regen. Na een week waren de bollen nog steeds iets vochtig, maar na twee weken waren de bollen bij oprapen redelijk droog. Er was geen duidelijk verschil te zien tussen 1 en 2 weken drogen op het veld en daarbij lag de aantasting tussen drogen in de cel bij 25°C en 30°C in. Drogen bij 30 en 34°C gaf een vergelijkbaar percentage totaaluitval door Penicillium maar veel minder aantasting dan drogen bij 25°C; drogen bij 25°C was weer iets beter dan drogen bij 20°C. Het verschil tussen 2 weken en 3 weken drogen was gering. Bij de bollen die 3 weken bij 34°C waren gedroogd en daarna vochtig werden bewaard werd op de breukvlakken van de afgebroken spanen Aspergillus waargenomen. De aantasting ging niet de bolbodem in. Bij alle bollen die vochtig waren bewaard werd op de breukvlakken Penicillium gezien. Dit droogde gedurende de verdere bewaring weg. Opvallend was dat op het moment van planten slechts een klein deel van de aantasting te zien was bij bollen die


60

later in de kas volledige aangetast waren. Naast de volledige aantasting werd ook een deel lichtere uitwendige en inwendige aantasting gevonden, maar dit leidde niet tot het wegvallen of een gewas van slechte kwaliteit. Deze lage aantasting van 0-4% gaf overigens een vergelijkbaar beeld als bij de volledige aantasting. Botrytis werd niet waargenomen.


61

Tabel 5.4. Het percentage bollen aangetast door Penicillium % puffers totaal % bij gemiddeld Droging Bewaring 23°C planten uitwendig inwendig wijze duur temp °C na drogen Bij planten in de kas totaal tov totaal 1,0 5,0 6,0 16,7 1,5 0,0 veld 1 week buiten standaard cel 1,5 8,0 9,5 15,8 1,0 1,5 2 weken buiten 5,5 15,5 21,0 26,2 2,5 1,0 cel 2 week 20 standaard cel 4,5 7,0 11,5 39,1 1,0 0,0 25 0,5 5,0 5,5 9,1 2,0 0,0 30 0,5 4,0 4,5 11,1 1,5 0,0 34 5,0 12,0 17,0 29,4 2,0 1,0 cel 3 weken 20 standaard cel 1,0 8,0 9,0 11,1 2,0 0,0 25 1,0 2,0 3,0 33,3 2,5 0,5 30 0,0 4,5 4,5 0,0 0,0 1,5 34 2,1 7,1 9,2 22,4 1,6 0,6 Gemiddeld 2,5 0,5 7,0 1,0 2,0 0,0 3,5 6,5 1,0 1,0 2,5

9,0 9,5 10,0 11,5 7,0 9,0 14,0 11,0 7,0 4,5 9,3

11,5 10,0 17,0 12,5 9,0 9,0 17,5 17,5 8,0 5,5 11,8

21,7 5,0 41,2 8,0 22,2 0,0 20,0 37,1 12,5 18,2 21,3

1,5 2,5 4,0 1,5 3,0 3,0 4,0 3,0 3,5 2,0 2,8

0,0 1,5 1,0 0,5 0,5 0,0 2,5 3,0 0,0 0,5 1,0

Gemiddelde alle behandelingen Gemiddeld veld

2,3

8,2

10,5

21,8

2,2

0,8

1 week 2 weken Gemiddeld cel 2 weken 3 weken Gemiddeld bewaartemperatuur standaard cel 20°C 25°C 30°C 34°C Gemiddeld bewaartemperatuur cel hoge RV

1,8 1,0

7.0 8,8

8,8 9,8

19,2 10,4

1,5 1,8

0,0 1,5

2,6 2,4

8,6 7,9

11,3 10,3

19,6 20,2

2,3 2,4

0,4 1,1

5,3 2,8 0,8 0,3

13,8 7,5 3,5 4,3

19,0 10,3 4,3 4,5

27,8 25,1 21,2 5,6

2,3 1,5 2,3 0,8

1,0 0,0 0,3 0,8

20°C 25°C 30°C 34°C Gemiddeld temperatuur

5,3 3,8 1,5 0,5

12,0 11,3 7,0 6,8

17,3 15,0 8,5 7,3

30,6 22,6 17,4 9,1

4,0 2,3 3,3 2,5

1,8 1,8 0,3 0,3

20°C 25°C 30°C 34°C

5,3 3,3 1,1 0,4

12,9 9,4 5,3 5,5

18,1 12,6 6,4 5,9

29,2 23,8 19,3 7,3

3,1 1,9 2,8 1,6

1,4 0,9 0,3 0,5

veld cel

1 week 2 weken 2 week

cel

3 weken

buiten buiten 20 25 30 34 20 25 30 34

cel hoge RV cel hoge RV

cel hoge RV

Gemiddeld


62

Gemiddeld bewaartemperatuur standaard cel 2 weken 3 weken Gemiddeld bewaartemperatuur cel hoge RV 2 weken 3 weken Gem droge - natte cel 23 °C droog nat

2,8 1,8

7,9 6,6

10,6 8,4

25,9 20,9

1,8 1,6

0,3 0,8

2,5 3,0

9,4 9,1

11,9 12,1

21,1 24,7

2,9 3,1

0,5 1,5

2,1 2,5

7,1 9,3

9,2 11,8

22,4 21,3

1,6 2,8

0,6 1,0

Bij de oogst van de opgeplante spanen werden geen verschillen waargenomen.

5.3.3 • • • • •

Conclusies 2001/2002 Drogen bij 30 en 34°C gaf een vergelijkbaar percentage totaal uitval door Penicillium maar gaf veel minder aantasting dan drogen bij 25°C; 25°C was weer iets beter dan drogen bij 20°C. Verschil tussen 2 weken en 3 weken drogen was gering. Bewaring gedurende een maand bij hoge RV gaf na spanen breken meer aantasting dan bewaring bij normale RV. Er was geen duidelijk verschil te zien tussen 1 en 2 weken buiten drogen op het veld en daarbij lag de aantasting tussen drogen in de cel bij 25°C en 30°C in. Bij planten werd slechts een deel van de bollen gevonden die bij inhalen geheel aangetast bleken. Hierbij bleek dat dit gemiddeld procentueel lager was naarmate de droogtemperatuur hoger was geweest. De resultaten kwamen overeen met de ervaringen uit het verleden, toen ook bleek dat het goed drogen direct na het rooien het belangrijkst was om Penicillium en Botrytis te voorkomen.

5.4

2002/2003

Dit onderzoeksjaar zijn meerdere partijen Tête-à-Tête opgenomen in het onderzoek. Het betrof partijen die volgens de telers meer of minder gevoelig waren voor Penicillium. Verdere aanpassing betrof de droog- en bewaaromstandigheden bij drogen op het veld en in de cel en aanpassingen t.a.v. verschillende temperaturen en vochtigheden.

5.4.1


Herkomst en rooidatum:

- PPO partij, een gevoelig partij (partij van vorig jaar), 2 juli, 12-14 cm, weinig gebroken (partij 1) - Teler 1, een gevoelig en een zeer gevoelig partij, 1 en 2 juli gerooid en na nacht transport en droging, maar nog volledig nat in proef behandeling opgenomen, 10-12 cm resp. 12-14 cm, deels gebroken (partij 2 en partij 3) - Teler 2, gevoelig partij, 9 juli, 12-14 cm deels gebroken (partij 4) - Teler 3, een weinig gevoelig partij, 22 juli op voorraad gerooid maar op 25 juli op PPO aangekomen, 10-12 cm, weinig gebroken (partij 5) - Teler 4, een weinig gevoelig partij, 25 juli, 12-14 cm deels gebroken (partij 6) Droging op voorraad (PPO partij): 1 of 2 weken, opscheppen na koud en na warm weer Droging in cel direct na rooien (alle partijen): bij 20, 25 of 30°C; gedurende 1 of 2 weken en bij lage en hoge RV (gedurende 1 week). Partijen zijn zoveel mogelijk direct na


63

rooien van het veld gehaald. van elke partij is een monster meegenomen dat in augustus/ september van de bedrijven gehaald is met hun eigen droging en bewaring 4 weken na rooien spanen breken, bewaring bij 23°C, standaard ontsmet en opgeplant, 5 weken 9°C + 8 weken 5°C, bloei februari 2003

Controlepartij:

Behandeling tot bloei:

Verschil tussen hoge en lage RV is bereikt door de bollen open in gaasbakken te bewaren en door extra lucht over de bollen te leiden, of de eerste week in gaasbakken met afdekking door plastic zak drogen en geen extra lucht toevoer over de bollen. Het opscheppen bij lage temperatuur werd in de ochtend uitgevoerd en opscheppen bij de hoge temperatuur aan het eind van de middag op een zonnige dag. Bij partij 4 werden al op het veld bij rooien door Penicillium aangetaste bollen gevonden. De partijen 2 en 3 waren onder slechte (natte) omstandigheden geplant op een perceel met donker, fijn, humusrijk zand en ook het rooien werd bemoeilijkt door natte omstandigheden. Tabel 5.3. De gemeten cel omstandigheden en buitenomstandigheden na rooien bij enkele partijen. rooi en/of start behandelingsdatum 2 juli 3 juli 9 juli 25 juli veld 2-9 juli veld 9-16 juli

5.4.2

% RV gemiddeld in de cel over de periode 1w 20°C 2w20°C 1w25°C 2w25°C 1w30°C 2w30°C 62 65 53 54 36 37 65 66 55 55 37 38 67 63 55 53 38 39 77 76 66 57 46 44 26 mm neerslag en gemid 16,1°C op 1,5m hoogte 12 mm neerslag en gemid 17,2°C op 1,5m hoogte


Gedurende de droging is de mate van droging in de cel beoordeeld, waaruit bleek dat de droging bij hogere temperatuur en zonder afdekking sneller verliep. Wel waren er tijdverschillen tussen de partijen en ook de buitenomstandigheden leken hierop invloed te hebben. De droging vanaf 15 juli verliep langzamer, mogelijk door de hogere RV in die periode. De partijen 2 en 3 waren zeer nat en hadden veel aanhangend donker fijn zand. Tabel 5.5. Invloed van partij, droogdatum, bewaartemperatuur en droogomstandigheden op droogtijd bollen. Droging in cel Droogtijd in dagen partij 1 partij 2 partij 3 partij 4 partij 4 Partij 6 Startdatum: 2 juli 3 juli 3 juli 9 juli 25 juli 25 juli 20°C open 3 5 5 3 4 7 afgedekt 7 8 10 4 10 9 25°C open 2 3 4 2 4 3 afgedekt 3 5 6 2 9 7 30°C open 2 3 4 1 4 3 afgedekt 3 4 6 1 6 6


64

Foto’s van dezelfde partij bij 3 temperaturen gedroogd

In de volgende tabellen staan de gegevens per partij weergegeven.


65

Tabel 5.6. Percentage aantasting bij verschillende droogbehandelingen op verschillende tijdstippen. Partij 1 sp.br. = spanen breken Behandeling plaats duur RV controle bedrijf veld 1 w 2w koel opscheppen warm opscheppen 20°C 1 w laag 1 w hoog 2 w laag 2 w hoog 25°C 1 w laag 1 w hoog 2 w laag 2 w hoog 1 w laag 30°C 1 w hoog 2 w laag 2 w hoog Gemiddelden: temperatuur 20ºC 25ºC 30ºC Droging 1w 2w RV laag hoog controle bedrijf

% puffers = volledig Penicillium % Penicilium licht % Penicil zwaar Botrytis Overig sp.br planten inhalen uitbloei totaal sp.br planten uitbloei sp.br planten uitbloei uitbloei natrot 1.0 1.0 1.0 0.0 0.0 1.0 0.5 1.5 0.0 0.0 3.5 1.5 7.5 2.0 1.0 0.0 6.5 2.0 3.0 11.5 1.0 1.0 8.0 1.5 0.5 5.0 2.5 0.0 0.0 2.0 2.0 3.0 7.0 0.5 0.0 11.5 0.0 9.3 1.5 0.5 0.0 4.0 3.5 0.5 8.0 1.0 0.0 14.6 5.6 1.5 0.0 0.0 3.0 0.5 1.0 4.5 0.0 0.0 16.2 1.5 1.4 1.5 0.5 0.0 9.5 1.5 0.0 11.0 0.5 0.0 3.9 1.5 1.5 6.1 4.6 0.0 0.0 4.5 0.5 0.5 5.5 2.0 0.0 7.1 2.5 1.5 0.5 0.0 9.0 1.0 1.0 11.0 0.0 0.0 5.1 0.5 3.2 0.0 0.6 0.5 6.5 2.5 1.7 11.2 1.1 0.6 4.3 1.1 2.0 4.5 1.0 0.0 0.0 4.5 1.0 0.0 5.5 0.5 0.5 4.5 0.5 1.5 1.0 0.0 0.0 6.5 2.0 0.0 8.5 0.5 0.5 3.0 2.0 0.0 0.5 0.0 3.0 0.5 0.5 4.0 0.5 0.5 5.0 1.0 2.0 0.0 1.5 0.0 7.0 0.5 0.0 7.5 0.5 0.0 4.0 0.0 0.5 3.0 0.0 0.5 0.0 0.5 1.0 0.0 1.5 2.0 0.0 1.5 1.0 3.5 1.0 0.5 0.0 1.0 0.0 0.0 1.0 0.0 0.5 3.5 4.5 0.0 0.5 0.0 2.0 0.5 0.0 2.5 1.0 0.0 2.5 2.0 2.0 0.0 0.0 0.0 0.5 0.0 0.0 0.5 0.5 0.5 3.5 3.5

0.1 0.0 0.0

7.4 5.3 1.0

1.4 1.0 0.4

0.8 0.1 0.0

9.7 6.4 1.4

0.9 0.5 0.9

0.1 0.4 0.3

5.1 4.2 2.8

1.2 0.9 1.8

3.3 2.5 3.3

1.9 0.5 0.3

0.4 0.5 0.4

0.0 0.1

4.4 4.7

1.0 0.8

0.1 0.5

5.5 6.1

0.9 0.6

0.3 0.3

3.9 4.1

1.2 1.4

3.3 2.7

1.5 0.3

0.2 0.6

0.0 0.1

4.8 4.3

0.9 0.9

0.3 0.4

5.9 5.7

0.8 0.8

0.2 0.3

3.8 4.2

1.3 1.3

3.0 3.1

0.7 1.1

0.4 0.4

0.0

0.0

1.0

0.5

1.5

0.0

0.0

3.5

1.5

1.0

1.0

1.0


66

Tabel 5.7. Percentage aantasting bij verschillende droogbehandelingen op verschillende tijdstippen. Partij 2 sp.br. = spanen breken Behandeling plaats duur RV controle bedrijf 20°C 1 w laag 1 w hoog 2 w laag 2 w hoog 25°C 1 w laag 1 w hoog 2 w laag 2 w hoog 1 w laag 30°C 1 w hoog 2 w laag 2 w hoog Gemiddelden: temperatuur 20ºC 25ºC 30ºC Droging 1w 2w RV laag hoog controle bedrijf

% puffers % Penicilium licht % Penicil zwaar Botryt. sp.br planten inhalen uitbloei totaal sp.br planten uitbloei sp.br planten uitbloei 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.5 0.0 0.0 1.0 0.0 0.0 0.0 0.0

8.5 11.0 18.0 17.0 9.0 10.0 14.5 17.0 14.0 3.5 6.5 1.5 9.0

4.0 0.5 1.5 1.5 4.5 1.0 0.5 0.0 1.0 0.0 1.5 0.5 0.5

0.0 0.5 0.0 0.5 1.0 0.5 1.5 0.5 0.5 1.0 0.5 0.0 0.0

12.5 12.0 19.5 19.0 14.5 12.0 16.5 17.5 16.4 4.5 8.5 2.0 9.5

1.0 0.0 1.0 0.5 1.0 0.0 0.0 0.5 0.5 0.5 0.5 0.0 0.0

0.5 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.5 0.0 0.5 0.0 0.0 0.0

3.5 1.0 1.5 0.5 2.0 0.0 1.5 0.5 0.5 0.5 2.0 0.0 0.5

1.5 0.0 1.0 1.5 0.0 0.0 1.0 0.0 1.5 0.5 0.5 0.0 1.0

0.0 0.0 0.0 0.0 1.0 0.0 0.0 0.5 0.0 2.0 0.0 0.0 0.0

0.0 0.0 0.5 0.0 1.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0

Overig uitbloei natrot 0.0 0.0 0.0 0.0 0.5 0.0 0.5 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0

0.0 0.4 0.0

13.8 13.9 5.1

2.0 0.6 0.6

0.5 16.2 0.7 15.6 0.4 6.1

0.6 0.3 0.3

0.0 0.1 0.1

1.2 0.6 0.8

0.6 0.6 0.5

0.2 0.1 0.5

0.4 0.0 0.0

0.1 0.1 0.0

0.1 0.2

10.6 11.3

0.8 1.3

0.7 12.2 0.4 13.2

0.3 0.4

0.1 0.1

1.1 0.7

0.5 0.7

0.3 0.3

0.1 0.2

0.1 0.1

0.1 0.2

10.0 11.8

0.6 1.6

0.5 11.2 0.6 14.2

0.3 0.5

0.2 0.0

0.4 1.3

0.3 0.8

0.4 0.2

0.0 0.2

0.0 0.2

0.0

8.5

4.0

0.0 12.5

1.0

0.5

3.5

1.5

0.0

0.0

0.0


67

Tabel 5.8. Percentage aantasting bij verschillende droogbehandelingen op verschillende tijdstippen. Partij 3 sp.br. = spanen breken Behandeling plaats duur RV controle bedrijf 20°C 1 w laag 1 w hoog 2 w laag 2 w hoog 25°C 1 w laag 1 w hoog 2 w laag 2 w hoog 1 w laag 30°C 1 w hoog 2 w laag 2 w hoog Gemiddelden: temperatuur 20ºC 25ºC 30ºC Droging 1w 2w RV laag hoog controle bedrijf


20.5 18.5 20.0 28.5 24.0 12.5 17.0 10.5 14.5 8.0 4.5 3.0 4.5

5.0 4.5 4.5 2.5 6.5 2.5 3.0 1.0 3.0 2.5 3.0 1.5 0.5

1.5 0.6 0.6 1.2 1.1 0.6 0.0 0.6 1.1 0.0 2.3 0.0 0.0

27.0 23.6 25.1 32.2 31.6 15.6 20.0 12.1 18.6 10.5 9.8 4.5 5.0

0.5 0.0 1.1 1.6 0.6 0.0 0.0 0.6 0.6 0.0 0.6 0.6 0.0

0.5 0.6 1.1 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0

2.0 2.2 1.7 1.6 2.2 0.6 2.1 2.2 1.1 1.7 0.6 2.2 1.1

6.0 0.6 0.6 2.1 0.0 1.7 1.0 1.7 0.6 0.0 0.0 0.6 0.0

4.5 1.1 0.6 1.0 3.4 1.7 2.7 2.2 2.8 3.9 2.3 5.4 0.0

0.5 0.0 0.6 0.0 0.0 0.0 0.5 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0


0.0 0.0 0.0

22.8 13.6 5.0

4.5 2.4 1.9

0.8 28.1 0.6 16.6 0.6 7.4

0.8 0.3 0.3

0.4 0.0 0.0

1.9 1.5 1.4

0.8 1.2 0.1

1.5 2.4 2.9

0.1 0.1 0.0

0.4 0.1 0.0

0.0 0.0

13.4 14.2

3.3 2.5

0.7 17.4 0.7 17.3

0.3 0.6

0.3 0.0

1.5 1.8

0.6 0.8

2.0 2.5

0.2 0.0

0.3 0.1

0.0 0.0

13.5 14.1

2.4 3.4

0.5 16.4 0.8 18.3

0.5 0.5

0.1 0.2

1.8 1.5

1.1 0.4

2.6 1.9

0.0 0.2

0.3 0.1

0.0

20.5

5.0

1.5 27.0

0.5

0.5

2.0

6.0

4.5

0.5

0.0


68

Tabel 5.9. Percentage aantasting bij verschillende droogbehandelingen op verschillende tijdstippen. Partij 4. sp.br. = spanen breken Behandeling plaats duur RV controle bedrijf 20°C 1 w laag 1 w hoog 2 w laag 2 w hoog 25°C 1 w laag 1 w hoog 2 w laag 2 w hoog 1 w laag 30°C 1 w hoog 2 w laag 2 w hoog Gemiddelden: temperatuur 20ºC 25ºC 30ºC Droging 1w 2w RV laag hoog controle bedrijf


12.0 15.5 11.0 11.5 11.0 7.0 8.0 12.5 10.0 0.0 4.0 0.5 1.5

5.5 4.5 5.0 7.0 4.5 5.0 4.5 4.5 4.5 2.5 4.0 2.0 1.5

0.0 0.5 0.5 1.5 0.5 0.5 0.5 0.5 0.5 0.5 0.0 0.0 0.0

17.5 20.5 16.5 20.5 16.0 12.5 13.0 17.5 15.0 3.0 8.0 2.5 3.0

0.5 0.0 0.5 1.5 0.5 0.5 0.5 1.0 2.0 1.0 2.0 0.5 1.0

0.0 0.5 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.5 0.0 0.0 1.0 0.0 0.0

2.0 3.5 4.0 4.4 4.5 3.5 4.0 3.1 3.0 3.0 4.5 2.0 2.0

3.5 2.0 2.5 1.5 2.5 2.5 2.0 3.0 0.5 1.5 2.0 2.0 3.5

4.0 4.0 2.5 4.0 3.5 3.5 1.5 3.6 3.0 13.0 3.5 4.5 11.0

0.5 0.5 0.0 1.0 0.5 0.5 0.0 0.0 1.0 0.0 0.5 0.5 1.0


0.1 0.0 0.0

12.3 9.4 1.5

5.3 4.6 2.5

0.7 18.4 0.5 14.5 0.1 4.1

0.6 1.0 1.1

0.1 0.1 0.3

4.1 3.4 2.9

2.1 2.0 2.3

3.5 2.9 8.0

0.5 0.4 0.5

0.6 0.8 0.1

0.0 0.1

7.6 7.8

4.3 4.0

0.4 12.3 0.5 12.4

0.8 1.1

0.3 0.1

3.8 3.2

2.1 2.2

4.7 4.9

0.3 0.7

0.4 0.6

0.1 0.0

7.8 7.6

4.3 4.0

0.6 12.7 0.3 11.9

0.7 1.1

0.2 0.2

3.3 3.7

2.1 2.2

5.4 4.2

0.4 0.5

0.6 0.4

0.0

12.0

5.5

0.0 17.5

0.5

0.0

2.0

3.5

4.0

0.5

0.0


69



0.0 0.0 1.5 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0

2.0 0.0 1.5 0.0 0.0 0.5 1.0 0.5 0.0 1.0 0.5 0.0 0.0

2.5 0.5 0.0 0.5 0.5 1.0 0.5 0.0 0.0 0.5 0.5 0.0 1.0

4.5 0.5 3.0 0.5 0.5 1.5 1.5 0.5 0.0 1.5 1.0 0.0 1.0

0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0

0.0 0.0 0.0 0.0 0.5 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0

3.5 2.5 5.0 3.5 5.5 3.0 6.5 1.5 4.5 4.0 4.1 3.0 4.1

0.5 0.5 0.5 0.5 0.5 0.5 0.0 0.5 0.5 2.5 0.5 0.5 1.5

0.0 0.0 0.0 0.5 0.0 0.5 0.5 0.5 0.5 0.5 0.0 0.0 0.0

4.0 0.0 1.0 0.5 1.0 2.0 1.0 1.0 0.5 0.0 0.5 1.5 0.0


0.0 0.0 0.0

0.4 0.0 0.0

0.4 0.5 0.4

0.4 0.4 0.5

1.1 0.9 0.9

0.0 0.0 0.0

0.1 0.0 0.0

4.1 3.9 3.8

0.5 0.4 1.3

0.1 0.5 0.1

0.6 1.1 0.5

0.4 0.5 0.0

0.0 0.0

0.3 0.0

0.8 0.1

0.5 0.3

1.5 0.4

0.0 0.0

0.0 0.1

4.2 3.7

0.8 0.7

0.3 0.3

0.8 0.8

0.3 0.3

0.0 0.0

0.0 0.3

0.3 0.5

0.4 0.4

0.8 1.2

0.0 0.0

0.0 0.1

2.9 5.0

0.8 0.6

0.3 0.2

0.8 0.7

0.3 0.3

0.0

0.0

2.0

2.5

4.5

0.0

0.0

3.5

0.5

0.0

4.0

1.5


70



0.0 0.0 0.0 0.5 0.0 0.0 2.0 0.0 0.0 0.0 1.0 0.0 0.5

0.0 0.5 0.0 0.5 0.5 3.0 1.0 1.0 1.0 0.0 0.5 0.5 0.0

0.0 1.0 1.0 1.0 1.5 0.5 0.5 0.0 0.5 0.0 1.0 0.0 0.0

0.0 1.5 1.0 2.0 2.0 3.5 3.5 1.0 1.5 0.0 2.5 0.5 0.5

0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.5

0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0

3.5 3.6 3.6 5.5 2.5 3.5 2.0 3.0 2.5 3.5 2.0 0.5 4.0

0.0 1.0 1.0 0.0 3.0 2.5 0.5 0.5 3.6 2.0 1.0 1.5 3.0

0.0 1.0 2.1 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.5 0.0 0.0 0.0

2.0 0.5 1.0 1.0 0.0 0.0 0.5 0.0 0.0 1.0 0.0 0.0 1.0


0.0 0.0 0.0

0.1 0.5 0.4

0.4 1.5 0.3

1.1 0.4 0.2

1.6 2.4 0.9

0.0 0.0 0.1

0.0 0.0 0.0

3.8 2.8 2.5

1.3 1.8 1.9

0.8 0.0 0.1

0.6 0.1 0.5

0.1 0.6 0.0

0.0 0.0

0.5 0.2

0.8 0.6

0.7 0.5

2.0 1.3

0.0 0.1

0.0 0.0

3.0 3.0

1.3 1.9

0.6 0.0

0.5 0.3

0.0 0.5

0.0 0.0

0.1 0.6

0.9 0.5

0.4 0.7

1.4 1.8

0.0 0.1

0.0 0.0

3.3 2.8

1.3 2.0

0.3 0.3

0.4 0.4

0.2 0.3

0.0

0.0

0.0

0.0

0.0

0.0

0.0

3.5

0.0

0.0

2.0

1.0

Statistisch was er bij puffers totaal een interactie voor partij en temperatuur: bij partijen 5 en 6 was er geen verschil t.a.v. temperatuur; bij partij 1, 3 en 4 gaf een hogere temperatuur minder aantasting; bij partij 2 was 20°C slechter dan 25 en 30°C. Bij spanen breken werd nog weinig aantasting gezien, maar bij planten werd soms een zware aantasting gevonden. Bij inhalen in de kas bleken alsnog bollen volledig aangetast en dit werd bij de beoordeling van de bollen bij uitbloei nog iets verhoogd. Daarbij bleek ook nog veel lichte tot zware huidaantasting voor te komen. Naar verhouding werd dit jaar bij planten al meer aantasting gevonden. De aantasting per partij kwam goed overeen met de verwachting per partij. De twee ongevoelige partijen hadden weinig aantasting. Bij 4 partijen was duidelijk een beeld zichtbaar van minder aantasting door Penicillium na drogen bij een hogere temperatuur. De droogduur en de vochtigheid hadden weinig invloed. De bollen die op de bedrijven zijn gedroogd en bewaard (controle) bleken op twee bedrijven met 3 gevoelige partijen ook bij hen veel aantasting te hebben gegeven. De droging was ook bij hen niet boven 25°C. De bollen die op het veld waren gedroogd gaven vaak een aantasting die overeenkwam met drogen bij 20 tot 25°C. De droging op het veld verliep door de weersomstandigheden ook niet goed. Er werd geen duidelijk positief effect gezien van opscheppen bij lage temperatuur. Dit was wat tegen de verwachting in, maar kan veroorzaakt zijn door de geringe massa van de bollen, waardoor bijv. broeien niet optrad. De resultaten komen goed overeen met die van vorig jaar. Opvallend was dat de voor Penicillium ongevoelige partijen minstens evenveel door Botrytis werden aangetast. Het aantastingniveau lag echter laag. Er werd echter geen duidelijk verband met de droging gezien. Het drogen bij hoge temperatuur tegen Penicillium was overigens eerder positief dan negatief ten aan zien van Botrytis.


71

5.4.3 • • • • • • • •

Conclusies 2002/2003 De 4 partijen die in het verleden vaker door Penicillium werden aangatast werden dat nu ook weer. De 2 partijen die weinig gevoelig waren werden ook dit jaar weer weinig aangetast. Drogen direct na rooien bij 30°C gaf veel minder aantasting door Penicillium dan 25°C; drogen bij 25°C gaf weer minder aantasting dan drogen bij 20°C. Er was bij het drogen geen verschil tussen 1 en 2 weken drogen en tussen sneller drogen en langzamer drogen als gevolg van het met plastic afdekken van de bollen gedurende de eerste week. Buiten op het veld drogen gaf onder de omstandigheden van 2002 een resultaat dat lag tussen drogen bij 20 en 25°C in. De droging en bewaring op twee bedrijven met gevoelige partijen gaf ook in een monster van die bedrijven veel aantasting te zien. Botrytis werd bij alle partijen in beperkte mate waargenomen, echter zonder duidelijk effect van de behandeling. Er werd dit jaar veel meer aantasting al bij planten gezien dan vorig jaar, desondanks wordt een deel pas gevonden bij inhalen. De resultaten kwamen goed overeen met vorig jaar.

5.5

2003/2004

Met 3 partijen Tête-à-Tête zijn droogbehandeling uitgevoerd met veel aandacht voor combinaties van een lagere droogtemperatuur in het begin om eventueel aantasting door Rhizopus te voorkomen, gevolgd door een hogere temperatuur om Penicillium (en Botrytis) te bestrijden. Rhizopus tast namelijk alleen beschadigde bollen aan in combinatie met veel vocht en hoge temperatuur (maar aantasting is dan ook hevig en vindt in zeer korte tijd plaats). Een combinatie van kort op veld drogen, gevolgd door nadrogen in de cel zou ideaal zijn omdat nu ook vrijwel alle bollen eerst op het veld worden voorgedroogd.

5.5.1


: - Teler A, een gevoelig partij, bij rooien op 11 juli al enkele aangetaste bollen zichtbaar - Teler B, gevoelig partij, 8 juli gerooid van humusrijke grond direct in kisten met veel grond en na nacht droogwand na de schudzeef nog zeer nat uit de kisten geraapt - Teler C, een weinig gevoelig partij, 3 juli gerooid direct in kisten en uit de kisten geraapt Droging op voorraad (partij A) : 1, 2, 3 of 7 dagen Droging in cel direct na rooien (alle partijen) : bij 20°C, 25°C, 30°C of 34°C; gedurende wisselend aantal dagen (zie schema) en al of niet gevolgd door een wisselend (zie schema) aantal dagen bij een hogere (30°C of 34°C) temperatuur; bij elke temperatuur ook een behandeling die 3 dagen vochtig bleef in plastic. Totale droogduur : 7 dagen en soms 10 dagen. Controle partij : van elke partij is een monster meegenomen dat in augustus/ september van de bedrijven gehaald is met hun eigen droging en bewaring Breken en sorteren : 7 dagen na rooien en enkele behandelingen na 10 dagen Behandeling tot bloei : bewaring bij 23°C, standaard ontsmet en opgeplant, 3 weken 9°C + 11 weken 5°C, inhalen 30 januari, bloei februari 2004

Herkomst en rooidatum


72

5.5.2


De droging bij 20°C leidde na 3 dagen veelal tot een nog niet of net aan droog product. Bij 25°C was dit wel al beter maar ook daar waren de bollen nog niet goed droog na 3 dagen. Drogen bij 30 of 34°C gaf veelal wel al na 1 en zeker na 2 dagen droge bollen. Het nadrogen na de 20°C of 25°C bij een hogere temperatuur gaf wel de vereiste droging. De bollen die de eerste 3 dagen in plastic werden bewaard bleven uiteraard nog vochtig. De temperatuur liep in de zakken vooral bij 34°C nog verder op door broei. Daarin werd ook een lichte aantasting gezien door Rhizopus: O,5% bij partij A, 2,5% bij partij B en 4% bij partij C.

Foto van bolllen volledig door Rhizopus aangetast


73

Tabel 5.12. Percentage Penicillium en Botrytis bij partij A als gevolg van droging. % Penicillium Bewaring: temperatuur en aantal dagen buiten

20°C

25°C

30°C

1

bij planten 34°C

6

1

0,5

1,0

0,0

1,0

0,5

0,5

1,5

0,0

1,5

0,5

1,0

2,5

0,0

0,0

0,5

0,5

0,5

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,5

0,0

0,0

0,5

0,0

1,5

0,0

2,5

4,0

0,0

0,5

0,0

1,0

1,5

0,0

0,7

0,2

0,8

1,4

0,0

1,0

1,5

2,0

3,0

0,0

0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 3,0 0,0

0,0 0,5 1,0 1,0 0,0 0,0 0,5

0,5 1,0 1,0 1,5 1,0 0,5 0,0

0,5 1,0 1,0 1,5 1,0 3,5 0,0

0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0

3,0 0,8 0,2 0,3 0,0

0,0 0,5 0,7 1,0 0,3

4,0 1,3 1,2 1,5 0,8

7,0 2,1 1,3 1,8 0,8

0,0 0,0 0,0 0,0 0,0

0,5

3,0

2,5

3,0

0,0

0,0 0,0 0,0

1,5 2,0 0,0

0,0 2,0 0,0

0,0 2,0 0,0

0,0 0,0 0,0

0,5

0,5

0,5

1,0

0,0

1,0

0,0

1,5

2,5

0,0

0,5

0,5

1,5

2,0

0,5

0,0

0,5

0,0

0,0

0,0

1,0 0,4 0,3 0,3 0,3

2,0 1,1 1,2 1,8 0,5

2,0 1,1 1,1 1,7 0,5

3,0 1,5 1,4 2,0 0,8

0,0 0,1 0,0 0,0 0,0

1,0 0,5

0,0 0,5

0,0 0,5

1,0 1,0

0,0 0,0

0,5

0,5

1,5

2,0

0,0

7

1,5

1,0

0,0

1,5

0,0

3 dicht+4

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,5

0,0

1,0

1,5

0,5

5

3

4

3

4

7 3

7

gemiddeld over 8 behandelingen 1

6

1 2 2 3 3 7 3

6 5 5 4 4 7

3 dicht+4 gemiddeld 20°C gemiddeld (1, 2 en 3 d) 20°C gemiddeld 30°C na 20°C gemiddeld 34°C na 20°C 1

6

1 2 2

5

3

4

6 5

3

4

7 3

7

3 dicht+4 gemiddeld 25°C gemiddeld (1,2 en 3d) 25°C gemiddeld 30°C na 25°C gemiddeld 34°C na 25°C 3

7

3 dicht+4

telermonster A


Botrytis

0,0

5

2

totaal

0,5 6

2

bij inhalen licht (uitwendig)

74

Tabel 5.13. Percentage Penicillium en Botrytis bij partij B als gevolg van droging. % Penicillium bewaring (dagen) en temperatuur buiten

20°C

25°C

1

bij planten 30°C

34°C

6

1

6

2

5

2

5

3

bij inhalen

totaal

Botrytis

Licht (uitwendig)

4

0,5

0,0

0,5

1,0

0,0

2,0

0,5

0,5

2,5

0,0

1,0

0,0

0,0

1,0

0,0

0,5

1,0

0,0

0,5

0,0

1,5

0,5

2,0

3,5

0,0

3

4

1,0

0,0

0,0

1,0

0,0

7 3

7

3,5 0,0

0,5 1,0

0,5 0,5

4,0 0,5

0,0 0,0

2,0 1,3 1,1 1,0 1,2

4,0 0,8 0,3 0,2 0,5

0,5 0,5 0,5 0,8 0,2

2,5 1,8 1,6 1,8 1,3

0,0 0,0 0,0 0,0 0,0

0,0

0,5

1,0

1,0

0,0

1,5

0,0

0,0

1,5

0,0

4,0

0,5

1,0

5,0

0,0

0,0

0,0

0,5

0,5

0,0

3,0

0,5

1,0

4,0

0,0

3 dicht+4 gemiddeld 20°C gemiddeld (1, 2 en 3 d) 20°C gemiddeld 30°C na 20°C gemiddeld 34°C na 20°C 1

6

1 2

6 5

2 3

5 4

3

4

0,5

1,0

1,0

1,5

0,0

3,5

2,5

1,5

5,0

0,0

1,5

0,0

0,0

1,5

0,0

3,0

2,1

1,5

4,6

0,0

1,9 1,5 2,3 0,7

0,8 0,4 0,5 0,3

0,8 0,8 1,0 0,5

2,7 2,3 3,3 1,2

0,0 0,0 0,0 0,0

1,5 0,5

0,0 0,0

1,0 1,0

2,5 1,5

0,0 0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

7

0,5

0,0

0,0

0,5

0,0

3 dicht+4

2,1

0,0

0,0

2,1

0,0

1,0

0,0

0,0

1,0

0,0

7 3

7

3 dicht+4 gemiddeld 25°C gemiddeld (1,2 en 3d) 25°C gemiddeld 30°C na 25°C gemiddeld 34°C na 25°C 7 3

7

3 dicht+4

telermonster B


75

Tabel 5.14. Percentage Penicillium en Botrytis bij partij C als gevolg van droging. % Penicillium bewaring (dagen) en temperatuur buiten

20°C

25°C

1

bij planten 30°C

1

2,0 6

0,0

1,5

0,0

1,5

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,5

0,5

0,0

2,0

0,0

0,5

2,5

0,0

3,5

0,0

1,0

4,5

1,0

1,5

0,0

0,0

1,5

0,0

1,5 1,5 1,1 1,0 1,2

0,0 0,0 0,0 0,0 0,0

0,0 0,3 0,3 0,5 0,2

1,5 1,8 1,4 1,5 1,3

0,0 0,1 0,0 0,0 0,0

2,5

0,0

0,5

3,1

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

2,0

0,0

0,5

2,5

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

2,0

0,0

0,0

2,0

0,0

4

2,0

0,0

0,0

2,0

0,0

7

1,0 1,0

0,0 0,0

0,5 0,0

1,5 1,0

0,0 0,0

1,0 1,3 1,4 2,2 0,7

0,0 0,0 0,0 0,0 0,0

0,5 0,2 0,2 0,3 0,0

1,5 1,5 1,6 2,5 0,7

0,0 0,0 0,0 0,0 0,0

0,5 0,5

0,0 0,0

0,5 0,0

1,0 0,5

0,0 0,0

3,0

0,0

0,0

3,0

0,0

7

0,0

0,0

0,5

0,5

0,0

3 dicht+4

2,1

0,0

0,0

2,1

0,0

0,0

0,0

1,0

1,0

0,0

7

3 dicht+4 gemiddeld 25°C gemiddeld (1,2 en 3d) 25°C gemiddeld 30°C na 25°C gemiddeld 34°C na 25°C 6

1 2

6 5

2 3

5 4

3 7 3 3 dicht+4 gemiddeld 25°C gemiddeld (1,2 en 3d) 25°C gemiddeld 30°C na 25°C gemiddeld 34°C na 25°C 7 3

7

3 dicht+4

telermonster C

Na inhalen kwam er nam de aantasting niet meer toe in de periode tot uitbloei. De aantasting lag bij de drie partijen op een laag niveau in vergelijking met voorgaande jaren. Partij A was vorig jaar door de teler ook al warmer gedroogd om minder aantasting te krijgen hetgeen dit jaar ook al werd gezien. In veel gevallen werd gezien dat de aantasting minder werd bij droging bij een hogere temperatuur en door een hogere temperatuur toe te passen na een lagere temperatuur. Droging bij 34°C was meestal beter dan 30°C. Het buiten op het veld drogen bij partij A gaf dit jaar ook een goed resultaat mits dit niet te lang duurde: 7 dagen was een van de slechte behandelingen en kwam ongeveer gelijk uit met 7 dagen 20°C. De droogomstandigheden op het veld waren in 2003 goed. De behandelingen waarbij de bollen de eerste drie dagen vochtig bleven gaven naast


0,0

0,5

7

1

2,5

0,0

4

3

0,5

0,0

4

3

0,0

1,5

5

3

Botrytis

1,0

5

2

totaal

licht (uitwendig)

34°C

6

2

bij inhalen

76

de al eerder aangegeven verhoogde kans op Rhizopus ook in enkele gevallen meer aantasting door Penicillium. Opvallend was dat bij partij A relatief meer aantasting werd gezien bij inhalen en bij de andere partijen al bij planten. Voorgaande jaren werd dit soms ook wel gezien waarbij er verschil was tussen de jaren. De monsters van de telers gaven ook het beeld van weinig aantasting. De lichte Penicilliumaantasting van de rokken die bij het planten werd gezien werd vaak bij inhalen als een ernstiger aantasting terug gevonden. Tabel 5.15. Percentage Penicillium en Botrytis gemiddeld over 3 partijen na 1 week droging bij 4 temperaturen. Aantal dagen bewaring en temperatuur 20°C 25°C 30°C 34°C

% Penicillium bij planten 3,3 1,7 1,0 0,7

licht (uitwendig) 0,2 1,0 0,0 0,3

bij inhalen 0,7 1,2 0,5 0,2

totaal

Botrytis

4,0 2,8 1,5 0,8

0,3 0,2 0,0 0,0

Uit de resultaten bleek ook het positieve effect van drogen bij een hogere temperatuur. Botrytis kwam dit jaar zeer weinig voor.

5.5.3 • • • • • •

Conclusies 2003/2004 Dit jaar lag de aantasting op een laag niveau zowel bij Penicillium als bij Botrytis. Drogen bij een hogere temperatuur gaf minder aantasting door Penicillium, waarbij 34°C meestal beter was dan 30°C. In 2003 gaf buiten op het veld drogen ook goede resultaten, mits dit beperkt bleef tot 3 dagen (alleen bij partij A uitgevoerd). De resultaten van 7 dagen buiten drogen waren vergelijkbaar met 7 dagen drogen bij 20°C. Het warm en vochtig bewaren gedurende de eerste drie dagen na rooien kon tot meer uitval leiden. Vooral 34°C gaf dan een verhoogd risico op Rhizopus. Veel lichte aantastingen bij planten werden bij inhalen vaak gezien als een zwaardere aantasting met een slecht gewas als gevolg. Bij partij A werd relatief veel aantasting gezien bij inhalen terwijl bij de andere partijen de meeste aantasting al bij planten zichtbaar was.

5.6

2004/2005

Het laatste jaar is wederom met 3 partijen uitgevoerd en grotendeels met dezelfde behandelingen als in 2003/2004, ter bevestiging van de mogelijkheden van een combinatie van kort op veld drogen gevolgd door warm nadrogen. Herhaling is veelal nodig omdat de resultaten sterk afhangen van de aanwezige besmetting in een partij en omdat de rooien droogomstandigheden jaarlijks (en dagelijks) kunnen verschillen, vooral op het veld.


77

5.6.1


Herkomst en rooidatum

: - Partij A, een gevoelig partij, rooien op 7 juli - Teler B partij B, gevoelig partij, 4 augustus gerooid direct in kisten en 5 augustus nat uit de kisten geraapt en deels weer op PPO op veld laten drogen - Teler B, partij C van humusrijke grond op 26 juli direct in kisten met veel grond gerooid en na nacht droogwand na de schudzeef nog zeer nat uit de kisten geraapt en deels op PPO op veld gedroogd Droging op voorraad op veld of in cel 20°C : 1, 2, 3 of 7 dagen Droging in cel bij 25, 30 en 34°C : 7 dagen of 7 dagen waarvan de eerste 3 in plastic Nadrogen : buiten of 20°C gevolgd door 5 dagen bij 20°C, 25°C, 30°C of 34°C (zie schema voor volledigheid incl extra behandelingen) Totale droogduur : 6 tot 12 dagen. Controle partij : van twee partijen is een monster meegenomen dat in augustus/ september van de bedrijven gehaald is met hun eigen droging en bewaring Breken en sorteren : 14 dagen na rooien Behandeling tot bloei : bewaring bij 25°C, standaard ontsmet en opgeplant, 4 weken 9°C + 9-10 weken 5°C, inhalen 24 en 31 januari, bloei februari 2005 Het drogen op het veld ging gepaard met dagelijks wat regen voor partij A, Partij C kreeg geen regen en partij B kreeg 5 van de 7 dagen een (heel) klein beetje neerslag.

5.6.2


Mogelijk als gevolg van de regelmatige neerslag werd bij één partij in de kas ook een lichte aantasting gezien door Botrytis (en een heel enkele aantasting door Stagonosporopsis) van de spruiten bij de buiten op het veld gedroogde bollen. Dit werd ook gezien bij enkele bollen die bij 20°C waren gedroogde, in tegenstelling tot bollen die direct bij 25°C en hogere temperaturen waren gedroogd. Bij de andere twee partijen werd deze aantasting niet waargenomen.


78

Tabel 5.16. Percentage Penicillium, Botrytis en Rhizopus bij partij A als gevolg van de droging na rooien. Voor planten Kas Bewaring: temperatuur en aantal dagen Penicillium Totaal licht buiten 20°C 25°C 30°C 34°C puffer (uitwendig) Rhizopus Penicillium Botrytis Penicillium 1 5 0,0 0,0 0,5 3,0 0,5 3,0 1 5 0,0 0,0 0,0 1,5 1,0 1,5 2 5 0,0 0,0 0,5 1,0 0,0 1,0 2 5 0,5 0,0 0,0 0,0 0,0 0,5 3 5 2,0 0,0 0,0 3,1 1,1 5,2 3 5 0,5 0,5 0,0 2,6 0,0 3,1 3 5 1,0 0,5 0,5 2,2 0,0 3,2 3 5 0,0 0,0 0,5 0,0 0,0 0,0 7 0,5 1,0 0,5 4,2 0,5 4,8 7 5 1,0 0,5 0,0 2,1 0,0 3,1 1 5 0,5 0,0 0,0 0,5 0,0 1,0 1 5 0,5 0,5 0,0 2,6 0,0 3,1 2 5 0,5 0,5 0,0 2,1 0,0 2,6 2 5 1,0 0,0 0,0 1,1 0,0 2,1 3 5 2,0 0,5 0,0 1,5 0,0 3,6 3 5 0,0 0,0 0,0 1,5 0,5 1,5 3 5 0,0 0,0 0,0 0,5 0,0 0,5 7 1,5 0,0 0,0 3,0 0,0 4,6 7 5 0,0 0,0 0,0 1,0 0,5 1,0 3 5 0,0 0,0 0,0 0,5 0,0 0,5 7 0,5 0,0 0,5 1,0 0,5 1,5 7 5 0,5 0,0 0,0 1,0 0,5 1,5 3 dicht+4 1,7 1,1 0,0 4,0 0,0 5,7 7 0,0 0,5 0,0 0,5 0,0 0,5 3 dicht+4 0,5 0,0 0,0 0,5 0,0 1,1 7 0,0 0,0 0,5 0,5 0,0 0,5 3 dicht+4 0,0 0,0 0,0 1,5 0,5 1,5 telermonster 7d 17°C 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 Partij A had weinig last van Rhizopus en Botrytis en de aantasting door Penicillium werd bij een hogere temperatuur beter voorkomen. Het grootste deel van de aantasting werd pas zichtbaar bij het inhalen in de kas. Een combinatie van kort drogen op het veld gevolg door nadrogen bij 34°C voldeed goed. De korte vochtige droging had wel meer Penicillium tot gevolg.


79

Tabel 5.17. Percentage Penicillium, Botrytis en Rhizopus bij partij B als gevolg van de droging na rooien. Voor planten Kas Bewaring: temperatuur en aantal dagen Penicillium Totaal licht (uitwendig) Rhizopus buiten 20°C 25°C 30°C 34°C puffer Penicillium Botrytis Penicillium 1 5 1,0 0,5 2,0 1,0 0,0 2,0 1 5 0,0 0,5 0,0 2,0 0,5 2,0 2 5 0,0 0,0 0,5 1,0 0,0 1,0 2 5 0,0 0,0 0,5 0,5 0,0 0,5 3 5 0,0 0,0 0,0 3,5 0,0 3,5 3 5 1,5 0,5 1,0 1,0 0,0 2,5 3 5 0,0 0,0 0,0 2,0 0,0 2,0 3 5 0,0 0,0 0,0 0,5 0,0 0,5 7 0,0 0,0 0,0 0,0 0,5 0,0 7 5 0,0 0,0 0,5 1,0 0,5 1,0 1 5 1,0 0,0 0,5 2,5 0,0 3,5 1 5 0,5 0,0 0,0 0,5 0,0 1,0 2 5 0,5 0,5 0,0 2,0 0,0 2,5 2 5 1,0 0,0 1,0 1,5 0,5 2,5 3 5 0,0 1,5 0,0 0,5 0,0 0,5 3 5 0,0 0,0 0,0 2,0 0,5 2,0 3 5 0,5 0,5 0,5 1,0 0,5 1,5 7 0,5 1,0 0,5 4,1 0,0 4,6 7 5 0,0 0,0 0,0 1,5 0,0 1,5 3 5 0,5 0,5 0,0 2,5 0,0 3,0 7 1,5 0,0 2,0 1,6 0,0 3,1 7 5 1,0 0,5 0,5 1,5 0,5 2,5 3 dicht+4 0,0 0,0 1,0 3,0 0,5 3,0 7 0,0 0,5 0,0 1,5 0,0 1,5 3 dicht+4 0,5 0,0 1,0 1,9 0,0 2,4 7 0,0 0,0 0,5 0,5 0,0 0,5 3 dicht+4 0,0 0,0 7,0 1,1 0,6 1,1 telermonster 0,5 0,5 0,5 2,5 0,5 3,0 7d 17°C 1,0 0,5 0,5 4,4 0,0 5,4 Partij B had weinig last van Botrytis. Rhizopus kwam vooral voor bij de vochtige bewaring bij 34°C. De korte vochtige droging gaf ook meer aantasting door Penicillium. De aantasting door Penicillium werd bij een hogere temperatuur meestal beter voorkomen. Ook na op het veld drogen voldeed nadrogen bij een hoge temperatuur goed. Het grootste deel van de aantasting werd pas zichtbaar bij het inhalen in de kas.


80

Tabel 5.18. Percentage Penicillium, Botrytis en Rhizopus bij partij C als gevolg van de droging na rooien. Voor planten Kas Bewaring: temperatuur en aantal dagen Penicillium Totaal licht (uitwendig) Rhizopus buiten 20°C 25°C 30°C 34°C puffer Penicillium Botrytis Penicillium 1 5 0,5 0,0 0,0 1,5 0 2,0 1 5 0,0 0,0 0,0 1,0 0 1,0 2 5 0,5 0,0 0,0 1,5 0 2,0 2 5 0,0 0,0 1,0 0,5 0 0,5 3 5 1,5 0,5 0,5 1,0 0 2,5 3 5 0,0 0,0 0,0 1,0 0 1,0 3 5 0,0 0,0 0,0 0,5 0 0,5 3 5 0,5 0,0 0,0 1,0 0 1,5 7 0,5 0,0 0,0 3,0 0 3,5 7 5 0,0 0,0 0,0 0,5 0 0,5 1 5 1,5 2,5 0,5 2,6 0 4,1 1 5 0,0 0,0 0,5 0,5 0 0,5 2 5 2,0 0,5 0,0 1,6 0 3,6 2 5 0,5 0,0 0,0 1,0 0 1,5 3 5 1,5 0,0 0,0 1,5 0 3,0 3 5 1,0 0,5 1,0 4,6 0 5,6 3 5 0,0 0,5 0,0 2,0 0 2,0 7 2,0 0,0 0,5 1,5 0 2,1 7 5 0,0 1,0 0,0 2,5 0 2,5 3 5 0,0 0,0 0,0 1,5 0 1,5 7 2,0 0,0 2,5 3,1 0 5,1 7 5 0,5 0,0 0,5 2,0 0 2,5 3 dicht+4 1,0 1,0 1,5 4,6 0 5,6 7 1,5 0,0 0,0 0,5 0 2,0 3 dicht+4 1,0 0,0 1,5 2,6 0 3,6 7 1,0 0,0 0,0 1,0 0 2,0 3 dicht+4 0,0 0,0 20,9 2,0 0 2,0 telermonster 0,0 0,0 0,5 0,5 0 0,5 7d 17°C 0,0 1,0 0,0 2,0 0 2,0

Partij C had totaal geen last van Botrytis. Rhizopus kwam sterk voor bij de vochtige bewaring bij 34°C. De korte vochtige droging gaf meer Penicillium. De aantasting door Penicillium werd bij een hogere temperatuur meestal beter voorkomen. Ook na op het veld drogen voldeed nadrogen bij een hoge temperatuur goed. Het grootste deel van de aantasting werd pas zichtbaar bij het inhalen in de kas.


81

Tabel 5.19. Percentage Penicillium, Botrytis en Rhizopus gemiddeld over 3 partijen als gevolg van 7 dagen drogen buiten op veld of drogen in de cel bij één temperatuur. Voor planten In de kas Penicillium Totaal % Rhizopus Penicillium Botrytis Penicillium puffer licht (uitwendig) 0,3 0,3 0,2 2,4 0,3 0,3 0,5 0,2 2,1 0,0 1,3 0,3 0,3 2,9 0,0 1,3 0,0 1,7 1,9 0,2 0,5 0,3 0,0 0,8 0,0 0,3 0,0 0,3 0,7 0,0

7 dagen drogen bij buiten 17°C 20°C 25°C 30°C 34°C

2,8 2,5 3,8 3,2 1,3 1,0

Na een week drogen was ook de betere bestrijding te zien door de hoge temperatuur van 30°C en 34°C van het totale % aantasting door Penicillium.

5.6.3 • • • • • • • •

Conclusies 2004/2005 In 2005 lag de aantasting op een laag niveau zowel bij Penicillium als vooral bij Botrytis. Rhizopus kwam bij 2 van de 3 partijen voor na vochtige bewaring bij 34°C met resp. 7 en 21%. Drogen bij een hogere temperatuur gaf minder aantasting door Penicillium, waarbij 34°C meestal beter was dan 30°C. Op het veld drogen gevolgd door bij hoge temperatuur nadrogen voldeed ook bij 2 van de 3 partijen. Bij één partij was tot 3 dagen droging op het veld mogelijk maar 7 dagen was te lang. Deze partij had ook gedurende de gehele periode op het veld regelmatig regen. Het warm en vochtig “drogen” gedurende de eerste drie dagen na rooien kon tot meer uitval leiden. Vooral 34°C gaf dan een verhoogd risico op Rhizopus. Ook werd een toename door Penicillium gezien. Lichte aantastingen bij planten werden weinig gezien. Het grootste deel van de aantasting door Penicillium werd pas zichtbaar bij het inhalen in de kas. Onderzoek is afgesloten.

5.7


Conclusies • De minste aantasting door Penicillium trad op na droging bij 34°, gevolgd door droging bij 30°C en vervolgens droging bij 25°C; na droging bij 20°C trad de meeste aantasting op. • Er was weinig effect van de droogduur op aantasting door Penicillium. • Het warm en ‘vochtig’ drogen bij hoge temperatuur van vooral 34°C leidde tot meer uitval door Rhizopus en in mindere mate door Penicillium. • Het bewaren na het ‘spanen breken’ bij hoge RV leidde tot meer aantasting door Penicillium dan bij bewaring bij normale RV. • Droging gedurende maximaal 7 dagen op het veld voldeed vaak, mits gevolgd door een nadroging bij hoge temperatuur. • Aantasting door Penicillium was niet altijd al zichtbaar bij planten (zeker niet de lichte aantasting) maar vaak pas bij inhalen. Per partij, per jaar, maar soms ook afhankelijk van de behandeling was het zichtbaar zijn van een aantasting die tot uitval leidde, bij planten ten opzichte van bij inhalen verschillend zonder dat de oorzaak hiervan echt duidelijk was. • Bij gevoelige partijen werd meer aantasting door Penicillium waargenomen dan bij ongevoelige partijen. Door de partij goed te drogen werd de gevoeligheid de volgende jaren minder, zoals in de praktijk bij de telers bleek. • Er kwam over het algemeen weinig Botrytis voor.


82

Discussie Het onderzoek heeft duidelijk laten zien dat een aantasting door Penicillium sterk kan worden beperkt door een optimale droging en dat is in dit geval een hoge temperatuur van 30 en beter nog 34°C. Probleem bij het drogen direct na rooien bij 30 tot 34°C is de kans op aantasting door Rhizopus. Een combinatie van op veld drogen gevolgd door deze hoge temperatuur bleek ook goed te werken en verkleint deze kans zeer. De kwaltiteit van als gevoelig bekend staande partijen kon op deze wijze sterk verbeteren. In de praktijk zijn inmiddels veel bedrijven over gegaan tot warmer drogen, zeker na problemen. De droging die onzeker is als gevolg van soms slechte weersomstandigheden na rooien kan hierdoor sterk worden verbeterd.


83


84

6

SCREENING VAN DE MOGELIJKHEDEN OM REMSTOFFEN TE GEBRUIKEN BIJ POTNARCISSEN.

6.1

Inleiding

Langstelige narcissen zijn met een goede temperatuurbehandeling redelijk kort te houden. Nagegaan werd of het behulp van remstoffen een beter product is te maken. Mogelijk zouden hierdoor ook andere cultivars in aanmerking komen om als potnarcis te worden gebruikt. In het buitenland (Amerika en Engeland) werd al regelmatig gebruik gemaakt van remstoffen op basis ethyleen. In het verleden zijn hiermee echter ook negatieve ervaringen verkregen. In dit onderzoek werd een nog niet-toegelaten middel uitgetest dat mogelijk perspectief biedt.

6.2


Cultivar Remmiddel Concentraties Toepassing en -tijdstip Herhalingen Temperatuurbehandeling Kastemperatuur Inhaaldatum

6.3

: Carlton, 3 dnIII, met 5 tot 6 bloemen per pot : GRM 14 : 0; 1,25; 2,5; 5 en 10 ml GRM 14 /l : na inhalen bij gewaslengte 10 cm met 4 en 8 ml per pot over gewas spuiten :6 : 20°C + 6 weken 5°C + opplanten 8 weken 2°C : 16°C : 3 april 2000

Resultaten

Tabel 6.1. Het effect van bespuiting met GRM 14 na inhalen op lengte, gewicht en bloeisnelheid bij Carlton. Bloei in april. Concentratie middel Lengte (cm) Eind bloei Gemiddelde en hoeveelheid/pot datum uitbloei Gewicht (laag en hoog) steel incl bloem boven datum gr/plant bloem blad blad manchet april controle 58,3 43,9 14,4 6,2 21,8 20,5 37,1 1,25 ml/l 4 ml 55,4 42,1 13,3 5,6 21,7 20,5 34,5 8 ml 54,9 41,8 13,1 5,9 21,8 21,0 35,2 2,5 ml/l 4 ml 55,5 42,3 13,1 6,1 21,0 20,8 34,4 8 ml 55,1 42,6 12,5 5,9 21,8 20,5 35,8 5 ml/l 4 ml 54,4 42,8 11,7 5,6 22,3 20,8 36,4 8 ml 52,5 40,4 12,2 5,5 22,2 21,0 33,9 10 ml/l 4 ml 51,6 40,1 11,5 5,3 22,0 21,0 33,6 8 ml 49,9 37,9 12,0 4,9 21,8 20,8 32,2 GRM 14 bleek in staat de groei te remmen. Hoe hoger de concentratie en de hoeveelheid vloeistof per pot, des te korter de planten werden. De lengte van de steel inclusief de bloem bij uitbloei werd van 58 cm terug gebracht tot 50 cm. Het blad werd verkort van 44 naar 38 cm. Een bespuiting met 8 ml van de twee hoogste doseringen leidde echter tot veel schade door verdroging van de bladtoppen (3/pot). De bloeiduur werd niet verkort.


85

6.4


Conclusies • Het niet toegelaten middel GRM 14 gaf wel een beperking van de lengtegroei, maar te gering. • De bloeiduur werd niet nadelig beïnvloed. • Bij een bespuiting met 8 ml GRM14 in een concentratie van 5 of 10 ml /l trad er bladverdroging op, het ergst bij een concentratie van 10 ml/l. • Het onderzoek wordt niet vervolgd vanwege de tegenvallende beperking van de lengtegroei en de kans op schade. Discussie Middelen die de groei voldoende remmen en veilig zijn voor het gewas ontbreken. Voortzetting heeft daarom geen zin.


86

7

SCREENING VAN HOUDBAARHEIDSMIDDELEN BIJ SNIJNARCIS

7.1

Inleiding

Snijnarcissen hebben een matige houdbaarheid. Er werd nagegaan of er verbetering mogelijk was door gebruik te maken van houdbaarheidsmiddelen als voorbehandeling door de broeier of als vaasmiddel.

7.2


In 2000 en 2001 zijn bloemen van de cultivars Dutch Master en/of Carlton afkomstig van grond en/of waterbroei (zie hoofdstuk 3) na snijden op verschillende manieren bewaard alvorens het aantal vaasdagen is bepaald. De bloemen van de verschillende watersystemen en grond werden allen apart op water gezet en omdat er geen verschil was tussen deze herkomsten zijn resultaten als gemiddeldes weergegeven. De bloemen zijn na snijden gedurende een variërend aantal dagen, al dan niet ingepakt, droog bewaard bij verschillende temperaturen; een deel van deze bloemen is vervolgens gedurende een varërend aantal dagen bij 8°C voorbehandeld met verschillende concentraties GRM 13 of GRM 19 (alleen 2001). In één van de proeven vond bij een deel van de bloemen de voorbehandeling in GRM 13 of GRM 19 plaats vóór de droge bewaring. In een houdbaarheidsruimte met standaardcondities t.a.v. temperatuur, licht en RV is het % knijpers en het aantal vaasdagen bepaald. Bij “knijpen”begint de bloem al wat glazig te worden en te krimpen maar heeft nog wel sierwaarde.

7.3 7.3.1

2000

Materiaal en methode 2000

Cultivar Middel Behandelingen Extra behandelingen Serie A Bloemen gesneden op 9 februari Beh.nr 1 2 3 4 5 6

: Carlton afkomstig van onderzoek waterbroei inclusief ook grondbroei : GRM 13, voor dosering, zie tabellen; voorbehandeling : zie tabellen : GRM13 ook als vaasmiddel (beperkt toegepast) 33ml/l

Behandeling Controle direct op water in de vaas Controle na 1 dag 8°C droog open bewaard, op de vaas gezet Controle na 1 dag 8°C droog ingepakt bewaard, op de vaas gezet 1 dag droog open bij 8°C bewaard, daarna 2 uur voorbehandeld op 10 ml/l GRM 13 en op de vaas gezet 1 dag droog ingepakt bij 8°C bewaard, daarna 2 uur voorbehandeld op 10 ml/l GRM 13 en op de vaas gezet 1 dag droog open bij 8°C bewaard, daarna 24 uur voorbehandeld op 10 ml/l GRM 13 en op de vaas gezet


87

Serie B: Bloemen gesneden op 23 februari, 3 uur in de kas laten liggen, daarna voorbehandeld bij 8°C Beh.nr 1*) 2 3*) 4 5 6

Behandeling Controle na 5 dagen droog ingepakt in 8°C, op de vaas gezet Controle na 3 dagen droog ingepakt in 8°C, op de vaas gezet Na snijden 4,5 uur op 25 ml/l GRM 13, daarna 5 d droog ingepakt bij 8°C, op de vaas gezet Na snijden 4,5 uur op 25 ml/l GRM 13, daarna 3 d droog ingepakt bij 8°C, op de vaas gezet Na snijden 4,5 uur op 50 ml/l GRM 13, daarna 5 d droog ingepakt bij 8°C, op de vaas gezet Na snijden 4,5 uur op 50 ml/l GRM 13, daarna 3 d droog ingepakt bij 8°C, op de vaas gezet

*)

Ook een serie met gesprongen spatha en met gesprongen en geknikte spatha

Uitbloei

7.3.2

: in houdbaarheidsruimte, met standaardcondities tav temperatuur. licht en RV

Resultaten 2000

Tabel 7.1. Uitbloeiresultaten in % geknepen en uitgebloeide bloemen (serie A). Bloemen 9 februari op vaas gezet. Februari: 15 Tijd 10.00 Beh Datum Knijp WEG Nr op vaas DICHTE SPATHA 8 30 30 1 9 20 0 2 9 10 0 3 9 0 4 0 9 0 5 0 10 0 6 0 GESPRONGEN SPATHA 9 16 0 2 9 32 0 3 9 0 4 0 9 32 0 5 DICHTE SPATHA 10 0 2 0 10 0 3 0 10 0 4 0 10 0 5 0 10 0 6 0

16 9.30 knijp

17 18 17.30 9.00 17.00 8.30 16.00 WEG knijp WEG knijp WEG knijp WEG knijp WEG knijp WEG VAAS DAGEN GEMID.

50 90 100 90 90 80

50 10 0 0 0 20

50 60 50 90 100 70

50 40 50 10 0 30

0 0 0 10 0 0

100 100 100 0 90 100 100

65 65 100 100

35 35 0 0

50 50 84 50

50 50 16 50

0 0 0 0

100 100 100 100

0 0 0 0 0

0 0 0 0 0

10 20 0 0 0

0 0 0 0 0

60 20 20 10 20

40 0 0 0 0

7.9 7.8 7,8 8,0 8,0 7,2

100

7,6 7,6 7,9 7,8 40 90 70 70 100

60 0 0 0 0

0 0 0 20 20

100 100 100 0 80 0 80

7,5 8,0 8,0 100 8,1 100 8,1

In serie A was de werking van GRM13 (beh 4, 5 en 6) was beperkt en gaf vaak niet meer dan een uur of 8 (gemiddeld halve dag) verlenging (zie tabel 7.1). Na 24 uur voorbehandelen werd de houdbaarheid soms verkort. Enkele keren is de wateropname bepaald. Deze was wat variabel en lag tussen 0,5 en 1,5 ml in 2-5 uur. Direct op water werd in 1 dag ca 3 ml opgenomen.


88

Tabel 7.2. Uitbloeiresultaten in % geknepen en uitgebloeide bloemen (serie B). Bloemen 23 februari op vaas gezet. Maart: 3 Tijd: 8.30 knijp Behnr Op water DICHTE SPATHA 25/2 100 2 25/2 0 4 25/2 50 6 28/2 1 28/2 10 3 28/2 10 5 GESPRONGEN SPATHA 28/2 0 1 28/2 0 3 GEKNIKTE KNOP 28/2 0 1 28/2 0 3

4 9.00 knijp weg

weg

16.30 knijp weg

0 0 50

100 0 20

100 80 0 10 80

0 90

0 90

10 10

0 90

10 10

0 0

0 0

0 0

0 0

0 0

0 0

16.00 knijp weg

5 12.00 knijp weg

6 8.30 knijp weg

0 100 20 20 90

0

100

0 90

80 0 70 50 10

20 20 0

0 80 0 80 100

0 0

0 0

50 50

50 20

0 0

100 100

0 0

0 0

60 50

40 40

0 0

100 100

100 100

In serie B werden bij voorbehandelen op 50 ml/l GRM13 al na 2 tot 3 dagen op de vaas een of meerdere bloemen en soms ook bladeren slap. De cup kwam daarbij ook niet altijd goed open. Een enkele keer werden zwarte vlekken op de bladeren gezien. Dit wees op schade door het middel. De houdbaarheid werd door het middel één keer wel en drie keer niet verbeterd (zie tabel 7.2). Een beperkte derde serie (resultaten niet weergegeven) na snijden op 28 februari bevestigde de schade (slappe stelen, niet goed openkomende cup) bij 50 ml/l GRM13 en het niet of nauwelijks verlengen van de houdbaarheid. Ook werden enkele bloemen na snijden een dag droog bewaard bij 8°C en vervolgens in de houdbaarheidsruimte op de vaas gezet met in het water 33 ml/l GRM13. Na één dag werden grijze vlekken en strepen waargenomen in steel en bladeren en knikte de planten om. De wateropname was ca 0,7 ml/plant.

7.3.3 • • •

Conclusies 2000

Na snijden werden bloemen van de cultivar Carlton 3 uur later op water met GRM13 voorbehandeld gedurende 4,5 uur. Zij namen dan gemiddeld 0,7ml water op. Bij 2 uur voorbehandelen na 1 dag droge bewaring werd tussen 0,5 en 1,5 ml water opgenomen in 2-24 uur. Het middel GRM13 gaf als voorbehandelingsmiddel toegepast met 10ml/l na een dag droge bewaring maximaal ca 8uur verbetering. Toegepast kort na snijden met 25 en 50ml/l werd geen verbetering van de houdbaarheid verkregen. Bij 50ml/l trad duidelijk schade aan steel, blad en bloem op. Bloemen op 33 ml GRM13/l op de vaas konden na één dag worden weggegooid wegens schade.


89

7.4

2001

Er werd een ander middel opgenomen dat een vergelijkbare werking zou hebben als GRM13, met mogelijk een betere werking of minder schade.

7.4.1

Materiaal en methoden 2001

Cultivar Middel

Serie Dutch Master A Serie Dutch Master B Serie Carlton Bewaring in de koelcel Herkomst bloemen

7.4.2

: Carlton en Dutch Master : - GRM 13: 10, 20 en 40 ml/l - GRM 19: 20 en 40 ml/l - Controle water : 2 februari gesneden, 5 dagen bij 5°C, 7 febr 3 uur in 8°C voorbehandeld, daarna op water : 3 februari gesneden, 5 dagen bij 2°C, 8 febr 3 uur in 8°C voorbehandeld, daarna op water : 6 februari gesneden 3 dagen in 8°C, 9 febr 3 uur in 8°C voorbehandeld, daarna op water : ingepakt in papier tegen uitdrogen : afkomstig van onderzoek naar mogelijkheden waterbroei, waarbij ook grondbroei als controle

Resultaten 2001

In de tabel is aangegeven wanneer de bloem begon te krimpen en wanneer de bloem was uitgebloeid. Tabel 7.3. De uitbloeiresultaten bij Dutch Master serie A

behandeling water water 20 ml/l GRM19 40 ml/l 10 ml/l GRM13 20 ml/l 30 ml/l

Dagen in houdbaarheidsruimte 5 5,5 6 krimp weg krimp weg krimp 21 37 74 63 11 58 81 42 11 31 70 69 11 3 40 82 60 0 8 45 89 37 0 100 0 44 86 0 0 28 92 94

6,5 7 weg krimp weg krimp weg 100 100 97 100 100 63 76 100 14 100 70 30 6 84 16 24 82

geel dagen blad vaas % gemid 18 5,7 8 5,7 16 5,8 8 5,8 0 6,3 0 6,8 0 7,0

Lsd

0,2

In de houdbaarheidruimte was bij serie A na 1 dag ca. 80% van de bloemen open. GRM13 gaf een verbeterde houdbaarheid die beter werd bij een hogere dosering (zie tabel 7.3). Er werd iets minder geel blad waargenomen. GRM19 werkte niet. Bij Dutch Master serie A was de wateropname tijdens de voorbehandeling gering met slechts gemiddeld 0,4 ml/steel. Bij serie B waren de bloemen al redelijk ver in bloei bij het op water zetten. Na een dag stond alles in bloei. De houdbaarheid werd alleen bij de 20 ml/l en 30 ml/l GRM13 verbeterd 9zie tabel 7.4). Er werd iets minder geel blad waargenomen. GRM19 had geen effect op de houdbaarheid.


90

Tabel 7.4. De uitbloeiresultaten bij Dutch Master serie B Dagen in houdbaarheidruimte 4 4,5 5 behandeling krimp weg krimp weg krimp 31 96 water 69 14 40 100 water 60 35 100 20 ml/l IGRM19 59 14 39 76 40 ml/l 81 71 35 93 10 ml/l GRM13 65 14 8 37 20 ml/l 67 63 48 8 29 30 ml/l 42 95 90

5,5 weg krimp 100

100 100 64 10

29 38

geel dagen 6 blad vaas weg weg % gemid 8 5,8 10 5,7 14 5,7 19 5,8 6 5,9 90 100 0 6,5 62 100 3 6,8

Lsd

Tabel 7.5. De uitbloeiresultaten bij Carlton Dagen in houdbaarheidsruimte 5,5 6 6,5 behandeling krimp krimp weg krimp weg 37 81 water 0 53 38 29 85 20 ml/l GRM19 20 51 30 19 74 40 ml/l 10 61 52 18 35 10 ml/l GRM13 6 55 65 4 41 20 ml/l 10 63 79 0 31 30 ml/l 0 61 66

7 krimp weg 100 100 100 100 92 25 100

geel 7,5 blad weg 7 17 0 0 100 0 0

Lsd

0,4

dagen vaas gemid 6,6 6,7 6,8 6,8 7,0 7,0

ns

Bij Carlton werd geen betrouwbare verbetering vastgesteld bij toepassing van GRM13 of GRM19.

7.4.3 • • •

Conclusies 2001 De houdbaarheid kon door voorbehandeling in GRM 13, toegepast na een droge bewaring, soms worden verbeterd. De resultaten waren echter wisselend. Het middel GRM 19 gaf geen verbetering.

7.5


Conclusies • Het middel GRM 13 als voorbehandelingsmiddel toegepast gaf soms een beperkte verbetering van de houdbaarheid maar de resultaten waren niet altijd helder. Er kon ook schade optreden. • Het middel GRM 13 gaf in de geteste dosering als vaasmiddel veel schade. • Het middel GRM 19 als voorbehandelingsmiddel gaf geen verbetering van de houdbaarheid. • De opname aan water door de narcissen was gering. • Verder onderzoek naar toepassing van GRM 13 en GRM 19 werd niet zinvol geacht. Discussie De middelen bleken niet te werken en boden onvoldoende perspectief voor voortzetting met ander doseringen etc. De leveranciers zagen ook geen verdere mogelijkheden.


91


92

8

AFBROEI SELECTIE OP MEERBLOEMIGHEID TÊTE-À-TÊTE

Bij onderzoek naar verbetering van meerbloemigheid bij Tête-à-Tête door selectie in de teelt heeft ook altijd afbroei plaatsgevonden. De resultaten daarvan zijn beschreven bij de teeltresultaten zie “Onderzoek naar diverse aspecten van de teelt van narcis” uit januari 2006. Hier wordt alleen de samenvatting uit dat verslag opgenomen.

Uit een éénmalig 4 jaar durend onderzoek op LBO bleek dat de bollen van Tête-à-Tête na selectie in de broei in februari, op bollen met twee of drie bloemen per hoofdsteel, ten opzichte van bollen met één bloem per hoofdsteel meer verklisterden, meer bloemen gaven per steel, beter groeiden en een iets betere uiterlijke bolkwaliteit hadden. In de loop van de vier jaar namen de verschillen geleidelijk toe. Gevraagd werd vanuit het vak dit nogmaals uit te testen alvorens bijvoorbeeld keuringsmaatregelen getroffen zouden kunnen worden voor slecht bloeiende partijen. Tussen praktijkpartijen leken soms ook verschillen zichtbaar in het optreden van vestbollen, die gevoeliger zijn voor Penicillium, bolgrootte/verklistering en huidkleur. Ook uit vergelijkend onderzoek bij praktijkpartijen met virusvrije partijen zijn onderlinge partijverschillen in bol en bloei gezien. Voor dit onderzoek zijn een aantal partijen en soms ook maten verzameld en deze werden al of niet geselecteerd op het veld of in de schuur, gedurende enkele jaren gevolgd. Ter demonstratie op onder andere open dagen zijn ook monsters afgebroeid. De resultaten van selectie op meerbloemigheid lieten geen enkele twijfel. Selectie op meerbloemigheid bij Tête-àTête had een sterk verbeterend effect op de mate van meerbloemigheid bij de doorteelt. Het trad op bij alle partijen (>40) en bleef minimaal 5 jaar zichtbaar. Er was geen relatie tussen meerbloemigheid en bolkwaliteit en groei. Hiermee werd een eerdere beperkte ervaring met één partij bevestigd ten aanzien van meerbloemigheid maar niet ten aanzien van de bolkwaliteit en groei. Ook werd hiermee bevestigd dat er in de praktijk verschillen werden gezien tussen partijen ten aanzien van meerbloemigheid. Selectie op bolkwaliteit had geen blijvend effect. Een tweede selectie zou een verdere verbetering kunnen geven, maar een 100% meerbloemigheid was niet haalbaar. Ook bewaring (vooral de temperatuur en duur) en groei hadden invloed op de groei en bloei. Dat maakte het moeilijk om voor een bepaalde maat een bepaalde minimale meerbloemigheid te eisen in geval van een keuring op meerbloemigheid. Op opendagen bleek telkens weer uit de reacties van de telers, broeiers en ook exporteurs dat zij de noodzaak van verbetering van de mate van meerbloemigheid zeer wenselijk en belangrijk vonden. Er zijn diverse bedrijven mee aan de gang gegaan. Helaas wordt de betere kwaliteit onvoldoende extra betaald omdat een partij met relatief veel enkelbloemige Tête-à-Tête toch een “pot vol bloemen” geeft.


93


94

9

Communicatie

Overleg over het onderzoek was er jaarlijks met de KAVB-productgroep Narcis en met de NTS/LTO broeiersgroep narcis, tot de groep ophield te bestaan. Langdurige bewaring voor bloei in volgen najaar/winter

Open dagen broei in februari 2000, 2001 en 2002

Lezingen 1999 9/3: KAVB studieclub Narcis De Zuid: diverse onderwerpen teelt en broei. 1999 26/3: Themamiddag Tête-à-Tête: Langdurig droog remmen voor bloei vóór januari. 2001 19/2 studiegroep T&P onderdeel van meerdere onderwerpen 2004 8/12 studieclub Julianadorp als onderdeel van div over Tête-à-Tête Daarnaast is het regelmatig ter sprake geweest in andere lezingen waarin Tête-à-Tête centraal stond

Artikelen Vreeburg, P.J.M.; Korsuize, C.A.; Tête-à-Tête : najaarsbloei met overjarige bollen geeft een prachtig product Bloembollencultuur 110(1999)12 p.12-13 ook in Vakwerk.

Invloed samenstelling potgrond, watergift en Pythiumbesmetting op kwaliteit van potnarcis

Open dagen broei februari 1998 en 1999

Lezingen 1999 9/3: KAVB studieclub Narcis De Zuid: diverse onderwerpen teelt en broei. 1999: 26/3: Themamiddag Tête-à-Têt: Relatie Pythium en vochtigheid potgrond. Overleg met RHP en potgrondleveranciers.

Waterbroei snijnarcis

Open dagen broei februari 2000 t/m 2003

Lezingen 2001 AJK studiegroep over waterbroei hyacint en narcis op 17 december. Regelmatig overleg, excursie en bespreking met LTO groep Narcis

Artikelen Vreeburg, P.J.M. en Korsuize, A.C.;

Waterbroei geeft beste bos narcissen : bolbloemen - narcis. In: Vakblad voor de bloemisterij 56(2002)36 p.44-45. Ill.; Onderzoek naar de meest effectieve methode van waterbroei voor narcissen. Ook in: Bloembollencultuur 113(2002)19 p.12-13


95

Invloed droging en ontsmetting op Botrytis bij potnarcissen en Invloed droging en bewaring op Penicilium bij Tête-à-Tête

Open dagen broei februari 2000 en 2002 t/m 2005

Lezingen 1999 9/3: KAVB studieclub Narcis De Zuid: diverse onderwerpen teelt en broei. 2001 19/2 studiegroepT&P als onderdeel met dieverse onderweroen Bij alle lezingen waarbij Tête-à-Tête besproken wordt, komt dit onderzoek ter sprake. 2004 8/12 studieclub Julianadorp als onderdeel van div over Tête-à-Tête

Artikelen Muller, P.J.; Vreeburg, P.J.M. ; Veel smeul door verregende zomer: narcis. Bloembollencultuur 110(1999)15 p. 30-31 ook in Vakwerk en Vakblad voor de Bloemisterij. Peter Vreeburg en André Korsuize: Onder zoek narcis: Warm drogen voorkomt Penicillium bij Tête-à-Tête BloembollenVisie nr 12, 2003; p 20-21 Peter Vreeburg en André Korsuize:: Onderzoek narcis Penicillium: Warm drogen voorkomt Penicillium bij Tête-à-Tête BloembollenVisie nr 65, 2005 p 22-23

Screening van de mogelijkheden om remstoffen te gebruiken bij potnarcissen Screening van houdbaarheidsmiddelen bij snijnarcis Overleg met fabrikanten

Afbroei selectie op meerbloemigheid bij Tête-à-Tête

Open dagen broei februari 2000 t/m 2004 2003 en 2004: KAVB keuringszaal bij de HOBAHO 24 maart open middag meerbloemigheid 'Tête-à-Tête' op het veld

Lezingen 2000: 19 januari: studie club narcistelers De Noord: diverse onderwerpen teelt en bedrijfssystemenonderzoek 2000: 2 en 3 februari Open middag broei: onder andere afbroei selectie 'Tête-à-Tête' 2000: 15 februari: KAVB jaarvergadering tulp/narcis/iris 'Tête-à-Tête' meerbloemigheid en vergelijking virusvrije en viruszieke ‘Tête-à-Tête’ 2001: 19/2 studiegroep T&P oa div. aspecten Tête-à-Tête teelt en broei 2001: 30 maart open middag meerbloemigheid 'Tête-à-Tête' op het veld 2004: 8 december: studiegroep Julianadorp div teeltaspecten Tête-à-Tête

Artikelen Vreeburg, P.J.M.; Korsuize, C.A.; Vlaming, E.A.C. Bloeirijkheid 'Tête-à-Tête'; selecteren op meerbloemigheid bij 'Tête-à-Tête' werkt! Bloembollencultuur 121(2001)4: 16-17 Vakblad voor de Bloemisterij 56(2001)12: 61 Vakwerk 75(2001)6: 14-15


96

Sturing van de ontwikkeling en de kwaliteit van narcis in de bloementeelt

Recommend Documents