Studievoormiddag Provincie Vlaams-Brabant
Warmtenetten: hoe, wat, waarom? Erik De Schutter – 06-jun-2016
Vlaams energieonderzoek door
VITO Energietechnologie Duurzame stedelijkheid
06-jun-2016
KU Leuven Elektrotechniek Bouwfysica Mechanica
imec Fotovoltaïsch onderzoek
2
Vlaams energieonderzoek door
EnergyVille 06-jun-2016
3
EnergyVille Expertise in duurzame energie en intelligente energiesystemen in de gebouwde omgeving Elektriciteit – Warmte/Koude Research – Development – Training – Industriële Innovatie
Voor: Industrie / bedrijven Overheden 06-jun-2016
Met: Locale partners Regionale partners Internationale partners 4
Warmtenetten
06-jun-2016
5
Wat zijn warmtenetten? Centrale verwarming op wijkniveau Warmte van warmtebronnen via een leidingnet naar warmteafnemers Warmtenet gebaseerd op het nuttigen van restwarmte of duurzame warmteopwekking : Restwarmte: warmte die vrijkomt uit processen en die niet gebruikt wordt. Duurzame warmteopwekking: warmteopwekking als hoofdproduct op een duurzame wijze 06-jun-2016
6
Context: een (ver)duurzaam(d) energiesysteem EU regelgeving (20-20-20 en EU 2030) Duurzaamheid Betrouwbaarheid Betaalbaarheid
via o.a. Reductie uitstoot broeikasgassen Hernieuwbare bronnen Energiebesparing
Belang thermische netten neemt toe 5/06/2016
7
WAAROM WARMTENETTEN? Warmtenetten als bijdrage tot de oplossing
Ecologische impact Enorme energie- en CO2-besparing Focus op warmte: 37% van het eindenergieverbruik heeft als doel het verwarmen van gebouwen, slecht 20% elektriciteit Kostprijs groene warmte 6-14 keer lager dan bij groene stroom ‘Goedkope’ restwarmte of duurzame warmte nuttig inzetten via een warmtenet Schaalvoordelen hernieuwbare of duurzame energietechnieken via een warmtenet Luchtkwaliteit in stedelijk milieu verbetert: veel minder verbrandings-installaties in de stadskern: daling van NOx, SOx, fijn stof Toekomstige omschakeling naar hernieuwbare bronnen eenvoudiger
WAAROM WARMTENETTEN? Warmtenetten als bijdrage tot de oplossing
Sociaal-economische impact Directe werkgelegenheid Investering in infrastructuur (CAPEX) Inzet van lokale restwarmte en lokale hernieuwbare warmte Geld blijft in eigen economie Inkomstenbron voor en verankering van lokale bedrijven Meestal geen hogere energieprijs: “niet meer dan anders principe”
Prijsontwikkeling Duitsland
EPB: Sterke daling E-peil punten tegen een lagere totaalkost
WAAROM WARMTENETTEN? Warmtenetten als bijdrage tot de oplossing
(Geo-)politieke impact Daling van energieafhankelijkheid Bescherming tegen geopolitieke crisissen Bescherming tegen grote prijsfluctuaties Lokale en duurzame tewerkstelling
Bijkomende impact Veiligheid Geen verbrandingsinstallatie in huis BE: 10.000 gebouwbranden per jaar BE: 450 CO-incidenten per jaar
Geen gasnet in de straten
NADELEN WARMTENETTEN? Warmtenetten als bijdrage tot de oplossing
Kostprijs warmtenet (extra investering door distributienet) Terugverdientijd investeringen lang Natuurlijke monopolies? Mogelijkheid tot onvoldoende ontwikkeling door gebrek aan interne competitie Vaste tarieven voor klant (geen onderhandelingen mogelijk) Klanten gevangen in warmtenet (hoge omschakelkosten) Falen van warmtenet heeft invloed op heel het systeem Een goed ontworpen warmtenet met de geschikte warmtebronnen en warmtevragers heeft een enorm potentieel en rendabiliteit waarbij de nadelen niet opwegen tegen de voordelen.
4de generatie warmtenetten
06-jun-2016 Source: Lund et al. 2014
12
WARMTEBRONNEN EN WARMTEAFNEMERS
Hoe pak je nu een warmtenet-traject aan?
06-jun-2016
14
Warmtenet: stappenplan Projectfases voor de realisatie en exploitatie van een warmtenet • Verkenning: Bepalen kansrijkheid en haalbaarheid • Verdieping: Robuuste onderbouwing haalbaarheid en commitment partijen • Uitwerking: Tot een definitief investeringsbesluit komen
06-jun-2016
Bron: Handreiking voor gebiedsgerichte warmte-uitwisseling
15
Warmtenetten in de praktijk Stappenplan • Verkenningsfase: • Doel: Inzicht in kansrijkheid en haalbaarheid van project • Stakeholderanalyse: belangen van partijen in kaart brengen • Business case: alle kosten, opbrengsten, rendement en robuustheid in kaart brengen • Maatschappelijke kosten-baten analyse: effecten (direct betrokken maar ook de samenleving) in kaart brengen (draagvlak) • Resultaat: Intentieovereenkomst (gezamenlijk besluit: stoppen of doorgaan) • Gezamenlijke visie op het eindbeeld van het project (draagvlak)
06-jun-2016
16
Warmtenetten in de praktijk Stappenplan • Verdiepingsfase: • Doel: Inzicht in kansrijkheid en haalbaarheid van project verder onderbouwen en tot een principebesluit te komen • Volledig technisch ontwerp, juridisch haalbaarheid, financiële haalbaarheid (financieringsplan) • Niet meer gebaseerd op kengetallen • Business case, maatschappelijke kosten-baten analyse bieden inzicht in de te verwachten kosten en baten • Risicoanalyse: onzekerheden van project in kaart brengen • Resultaat: principebesluit - samenwerkingsovereenkomst
06-jun-2016
17
Warmtenetten in de praktijk Stappenplan • Uitwerkingsfase: • Doel: tot een definitief investeringsbesluit te komen • Aanbesteding voor onderdelen project (bouw, beheer, onderhoud) • Financieringsprocedure doorlopen (projectfinanciering) • Resultaat: Definitief investeringsbesluit in de vorm van realisatieovereenkomst. Realisatie kan nu beginnen
06-jun-2016
18
Creëren van draagvlak en Informeren
06-jun-2016
19
Warmtenetten in Vlaanderen Case: Roeselare
06-jun-2016
20 Bron: MIROM Roeselare
Warmtenetten in Vlaanderen Case: Roeselare
Bron: MIROM Roeselare
06-jun-2016
21
Warmtenetten in Vlaanderen Case: Roeselare
Bron: MIROM Roeselare
06-jun-2016
22
Case: Antwerpen Zuid
06-jun-2016
23
Case: Antwerpen Zuid: Warmte@Zuid www.warmteatzuid.be
06-jun-2016
24
Case: Stad Mortsel Warmtenetbronnen: • Restwarmte (proces, verbranding) • Biomassa/Houtsnippers • WKK • WP (al dan niet grondgekoppeld) • Geothermie • Zonthermisch • (bio)Gas
06-jun-2016
25
Multi-energie
Geïnstalleerd netwerk
Geoptimaliseerd netwerk Tot 30% reductie op kapitaalkost!
06-jun-2016
26
Eerste stap: Verkenning Oriënterende screening naar kansrijkheid
Kartering warmtevraag en –aanbod Identificatie voorkeursgebieden o.b.v. kartering Eerste screening (grotere) omgeving: bronnen (bvb restwarmtevalorisatie) afnemers (bvb WZC, ziekenhuis, wijken)
Kansrijkheid: economisch, ecologisch, technisch
06-jun-2016
27
Ondersteunende samenwerking als expert hernieuwbare warmte EnergyVille, in zijn rol van toegepast onderzoekscentrum en mede-voortrekker van duurzame warmte en warmteverdeling, regionaal en internationaal, werkt samen met alle stakeholders en adviesbedrijven in het project (studiebureau’s, engineering bureau’s, bouwadviseurs, architecten,…), en levert expertise waar deze in het project ontbreekt en nodig is Zie ook Warmtenetwerk Vlaanderen (WNVL): http://www.ode.be/warmtenetten 06-jun-2016
28
Warmtenetten Conclusie Warmtenetten zijn niets nieuws Warmtenetten zijn een belangrijk middel in de transformatie naar een maatschappij die duurzaam met energie omspringt Een duidelijk beleidskader wordt uitgewerkt voor de uitbouw van warmtenetten Ondersteuningsmechanisme is beschikbaar Groot potentieel: Bronnen: Restwarmte, WKK, … Afnemers: Hoge bevolkingsdichtheid, tertiaire sector 06-jun-2016
29
EnergyVille activiteiten en contact info Controle van thermische netten Substations Lage temperatuur netten en concepten Tools voor thermische netten Warmtemarkten en business modellen Warmtekaarten Adviesverlening ivm warmtenetten Erik De Schutter EnergyVille - Business development Thermische energie Thor Park, Poort Genk 8310, 3600 Genk, België GSM +32 492 977 923
[email protected] 06-jun-2016
30
