Studiekeuze, entree en studiesucces in het hoger onderwijs Een selectie van resultaten uit de Startmonitor 15 oktober 2010 SURF Academy: Masterclass studiekeuzegesprekken Jules Warps, ResearchNed
De Startmonitor: opzet September:
December-januari:
Juni-juli:
Keuzeproces & verwachtingen
Integratie na enkele maanden studie
Opmaken van balans na één jaar studie
-
-
-
Achtergrondgegevens Studiekeuze Verwachtingen Binding
Aansluiting Studiegedrag en inzet Studievoortgang Waardering Integratie Binding Uitval (indien v.toepas.)
Aansluiting Studiegedrag en inzet Studievoortgang Waardering Integratie Binding Uitval (indien v.toepas.) Balans opmaken
2008-2009: 9.415 resp.
3.814 gevolgd tot einde 1e jaar of uitval (uitval 24%)
2009-2010: 18.371 resp.
5.777 gevolgd tot einde 1e jaar of uitval (uitval 26%)
Wat kan Startmonitor opleveren voor studiekeuzegesprekken? •
Hoe verloopt keuzeproces? Ook praktisch: wanneer komen ze binnen?
•
Kenmerken van uitvallers: Wie moeten we uitnodigen voor gesprek?
•
Kenmerken van uitvallers: Waar letten we op in gesprek?
•
Helpen studiekeuzegesprekken eigenlijk?
•
Welke invulling van studiekeuzegesprekken helpt het best?
Opzet presentatie: nadruk op september-gegevens en uitval •
Uitval: redenen voor stoppen/omzwaaien, was uitval te voorkomen?
•
Studiekeuze: moment van keuze en aanmelding, voorlichtinggebruik, keuzemotieven, keuzebegeleiding vanuit vo, intakegesprekken in ho, eigen beeld van keuzeproces.
•
Verwachtingen over opleiding, inschatting eigen kansen.
•
Binding: overtuiging van opleidingskeuze en later beroep.
•
Voorspellen van studiesucces en uitval.
•
Screeningsinstrument voor verhoogd uitvalrisico
Redenen voor omzwaaien en stoppen Omzwaaien
Stoppen
Verkeerde studiekeuze
52%
70%
Niet (voldoende) gemotiveerd voor deze opleiding
53%
56%
Moeite met manier waarop onderwijs wordt gegeven
34%
39%
De studie is te zwaar
15%
25%
Moeite met overgang/aansluiting vanuit vooropleiding
12%
23%
Onvoldoende studiebegeleiding
13%
23%
Persoonlijke omstandigheden (zorgtaken e.d.)
8%
13%
Vanwege een functionele beperking / handicap
2%
7%
Ik heb een leuke baan gevonden
57%
Ik volg een opleiding buiten het hoger onderwijs
45%
Ik ben nog niet toe aan studeren
30%
Ik heb geen recht meer op studiefinanciering
2%
Verwachtingen over opleiding zijn niet uitgekomen
60%
Ik voel me niet thuis bij de opleiding / instelling
42%
Het niveau van de studie is te laag
28%
Alsnog toegelaten opleiding 1e keus (na uitloting)
13%
Had de opleiding of instelling jouw uitval kunnen voorkomen?
Hbo
Wo
Man
Vrouw
Totaal
Nee
68%
79%
66%
76%
70%
Ja
32%
21%
34%
24%
30%
Hoe had uitval voorkomen kunnen worden? Betere voorlichting vooraf
78%
Een betere introductie in de studie (informatie over opleiding, programma, toetsing)
72%
Meer studiebegeleiding
68%
Betere verdeling van de studiebelasting
64%
Meer aandacht voor praktijk in de opleiding
59%
Een beter rooster / programmering
57%
Een betere introductie in de onderwijsorganisatie (docenten, administratie, faciliteiten)
51%
Huiswerkbegeleiding
49%
Meer individuele opdrachten
46%
Andere werkvormen
44%
Betere aansluiting met vooropleiding door bijspijkercursussen, zomercursussen, etc.)
43%
Inzetten van afgestudeerden om een beter beeld van de praktijk te bieden
43%
Meer aandacht voor theorie in de opleiding
38%
Zorgen voor een betere sfeer in de opleiding
38%
Meer begeleiding door ouderejaars
32%
Relatie keuzemoment met uitval
Studeert door
Valt uit in 1e jaar
Aantal (T 3.656)
Vóór profielkeuze vo / vóór mbo
73%
27%
161
Bij profielkeuze vo / bij start mbo
77%
23%
78
Na profielkeuze vo / tijdens mbo, ruim voor einde vo / mbo
85%
15%
990
Laatste maanden vo / mbo
72%
28%
1.777
Na vo / mbo
59%
41%
650
Wanneer melden studenten zich aan voor een ho-opleiding? (populatie 2008) 12.000
100% 90%
10.000 8.000
80% 70% 60%
6.000
4.000 2.000
50%
N
40%
%
30% 20% 10%
0
okt-07 nov-07dec-07 jan-08 feb-08 mrt-08 apr-08 mei-08 jun-08 jul-08 aug-08 later
0%
Studiesucces en studieuitval per aanmeldmaand (populatie 2008) 100% 9
8
9
8
9
10
10
90% 80%
16
21
21
22
24
24
25
12
26
70%
13
26
16
23
18
27 27
60%
54
50% 40%
75
70
70
30%
69
67
66
65
63
61
57
50
20% 27
10% 0%
okt-07nov-07dec-07 jan-08 feb-08 mrt-08 apr-08mei-08 jun-08 jul-08 aug-08 later Doorgestroomd
Ges witched na jaar 1
Uitgevallen na jaar 1
Relatie voorlichtinggebruik met uitval
Studeert door
Valt uit
Totaal
Algemene voorlichtingsdagen
83%
71%
80%
Intensievere voorlichtingsdagen
43%
31%
39%
Bezoek aan de instelling met mijn oude school
14%
11%
13%
Voorlichting door de instelling op mijn oude school
21%
15%
20%
Zelf rechtstreeks contact opgenomen met de instelling
11%
15%
12%
De website Schoolweb.nl
11%
16%
12%
Eigen beeld van keuzeproces
Studeert door
Valt uit
Totaal
Goed nagedacht over de voor- en nadelen van de keuze? Over de opleiding
69%
46%
63%
Over de instelling
45%
37%
43%
Over de opleiding
64%
46%
59%
Over de instelling
36%
30%
35%
Veel informatie verzameld voor je keuze?
Keuzemotieven opleiding en uitval
Hbo
Wo
Gaat door
Valt uit
Gaat door
Valt uit
Deze opleiding is inhoudelijk interessanter
82%
76%
90%
79%
Sluit beter aan bij capaciteiten/vaardigheden
79%
65%
73%
69%
Het specifieke beroep spreekt mij meer aan
79%
69%
55%
44%
Meer kans op een baan
57%
63%
48%
50%
Een hoger salaris
45%
51%
37%
45%
Meer maatschappelijk aanzien/status
27%
34%
21%
23%
Meer aandacht voor theoretische grondslagen
28%
27%
24%
13%
Meer aandacht voor onderzoeksvaardigheden
28%
27%
26%
16%
Keuzemotieven instelling en uitval
Hbo
Wo
Gaat door
Valt uit
Gaat door
Valt uit
Instelling heeft een betere kwaliteit/reputatie
56%
52%
60%
61%
Instelling is persoonlijker en kleinschaliger
33%
33%
32%
22%
Stad en studentenleven hier aantrekkelijker
34%
41%
55%
55%
Meer/betere studiemogelijkheden
36%
30%
38%
34%
Ik vind de sfeer op deze instelling beter
55%
49%
59%
45%
Deze opleiding komt beter uit ranglijsten
15%
12%
17%
19%
Keuzebegeleiding vo en uitval
Studeert door
Valt uit
Totaal
In je vooropleiding een goede studie- en beroepskeuzebegeleiding gehad om tot een afgewogen keuze te komen? Intensief begeleid:
25%
21%
24%
In eindfase van vooropleiding motivatie voor opleidings- en instellingskeuze op papier moeten zetten? Opleidingskeuze:
38%
29%
36%
In eindfase van vooropleiding motivatie voor opleidings- en instellingskeuze mondeling toegelicht of verdedigd? Opleidingskeuze:
49%
40%
47%
Instellingskeuze:
27%
18%
24%
‘Intake- en welkomstgesprekken’ ho (Startmonitor 1: instroom 2008-2009)
Hbo Studeert door
Wo Valt uit
Studeert door
Valt uit
Heb je bij je nieuwe opleiding een persoonlijk intake-gesprek of welkomstgesprek gehad? Geen gesprek
70%
30%
77%
23%
Wel gesprek
78%
22%
78%
22%
Indien niet: zou je een intake-gesprek of welkomstgesprek wel op prijs hebben gesteld? Niet op prijs gesteld
73%
27%
79%
21%
Wel op prijs gesteld
66%
34%
69%
31%
Eerste bevindingen studiekeuzegesprekken Startmonitor 2 (2009-2010) •
Vraagstelling nu specifieker: ‘Heb je vóór de start van je studie een studiekeuzegesprek gehad bij je nieuwe opleiding?’
•
Wie een studiekeuzegesprek kreeg, valt nog steeds minder vaak uit (verschil significant, maar niet wereldschokkend).
•
Doorstudeerders rapporteren significant vaker de volgende opbrengst*: •
Een beter beeld van de inhoud van de opleiding.
•
Meer enthousiasme om met de opleiding te beginnen.
•
Groter gevoel van verbondenheid met nieuwe opleiding of instelling.
•
Geen verschil tussen blijvers en uitvallers op drie andere aspecten.
*
De vraag blijft dan: is hier bij de uitvallers minder aandacht aan besteed in hun gesprek,
of halen uitvallers zelf deze opbrengst minder uit hun gesprek?
Verwachtingen en uitval Studeert door
Valt uit
Interessante inhoud van de opleiding
8,1
7,4
De onderwijsmethode, leer- en werkvormen
7,3
6,6
De kwaliteit van de docenten
7,6
7,3
Persoonlijk contact met docenten
6,8
6,5
Persoonlijk contact met medestudenten
8,1
7,8
De studiebegeleiding
6,9
6,5
De sfeer op de opleiding
8,0
7,6
De onderwijsvoorzieningen (computers, bibliotheek, onderwijsruimtes)
7,8
7,6
De algemene voorzieningen (sport, cultuur, kantines, etc.)
7,4
7,1
Het leven als student
7,6
7,4
Verwachtingen, uitgedrukt in rapportcijfer (gemiddelden)
Eigen inschatting kans op behalen einddiploma
Studeert door
Valt uit
16%
10%
100%
23%
33%
14%
90%
28%
80%
70%
60%
50%
19%
16%
40%
30%
20%
9%
10%
8%
5% 3%
3%2%3% 4% 3%
0% kans op behalen einddiploma
Eigen inschatting kans op behalen einddiploma: bij vroeg en laat aanmelden
Blijvers t/m juni aangemeld
14%
Blijvers vanaf juli aangemeld
16%
Uitvallers t/m juni aangemeld
Uitvallers vanaf juli aangemeld
24%
25%
12%
4%
32%
17%
90%
80%
21%
35%
16%
10%
100%
32%
70%
60%
50%
40%
14%
14%
24%
7%
30%
20%
5% 3%
8%
10%
8%
10%
3%
5% 3%
8%
7%
4%
8%
0% kans op behalen einddiploma
Binding met de opleiding Studeert door
Valt uit
Deze opleiding is helemaal mijn eigen keuze.
4,7
4,3
Deze opleiding past perfect bij mijn interesses.
4,4
3,8
Deze opleiding past perfect bij mijn capaciteiten/vaardigheden.
4,0
3,6
De beroepen die ik hierna kan uitoefenen passen perfect bij mijn interesses.
4,2
3,8
De beroepen die ik hierna kan uitoefenen passen perfect bij mijn capaciteiten/vaardigheden.
4,0
3,7
Ik heb een heel goed beeld van wat deze opleiding inhoudt.
3,9
3,5
Ik ben zeer gemotiveerd om deze opleiding met succes af te ronden.
4,5
3,7
Ik heb geen enkele twijfel over de juistheid van mijn opleidingskeuze.
4,0
3,1
Door deze opleidingskeuze zie ik mijn toekomst met vertrouwen en optimisme tegemoet.
4,0
3,4
(gemiddelde op 5-puntsschaal)
Per aanmeldmaand: Binding met opleiding (gevraagd in september) 5,0 4,5 4,0 3,5 3,0 2,5 t/m dec- jan-08 07
feb-08
mrt-08
Blijvers
apr-08 mei-08
Uitvallers
jun-08
jul-08
aug-08
Algemeen beeld van succesvolle studiekiezers •
Maken minder laat hun studiekeuze, zijn sterker gemotiveerd en meer overtuigd van hun keuze.
•
Hebben minder vaak spijt van keuze in vo (profiel) of mbo (opleiding).
•
Geven zelf aan meer informatie te hebben gezocht en beter over hun keuze te hebben nagedacht.
•
Hebben hogere verwachtingen van de opleiding – niet alleen van de inhoud, maar ook bv. begeleiding, sfeer, onderwijsmethode.
•
Kiezen hun hogeschool minder vaak vanwege stad en studentenleven (alleen hbo).
•
Kiezen hun opleiding vaker vanwege interesse in de opleiding en latere beroepen en omdat het aansluit bij hun capaciteiten. Kiezen minder vaak vanwege salaris en status.
•
Hebben vaker hun keuze in het vo moeten motiveren en hebben in ho vaker een welkomst- of intakegesprek gehad.
•
Zijn tevredener over de aansluiting met hun vooropleiding op vrijwel alle aspecten.
•
Loopbaanankers verschillen vooral in wo: hechten minder aan managementcompetentie, (carrière, leiding geven) autonomie en status/uitstraling en meer aan uitdaging en variatie.
•
Vertonen meer inzet in de studie (naar hoge cijfers streven, minder uitstelgedrag).
•
Verwachten vaker zich thuis te zullen voelen bij opleiding, studenten en docenten en integreren vervolgens ook beter in de opleiding (contacten, aanpassen manier studeren, uitgedaagd).
•
Hebben minder vaak een andere opleiding overwogen!
•
Hebben een iets hoger vo-cijfer en hebben minder vaak gedoubleerd in het vo.
•
Alleen hbo: zijn vaker autochtoon, hebben minder vaak een handicap en zijn vaker vrouw .
Overall analyses over thema’s heen: hoe goed kunnen we uitval voorspellen? •
Met behulp van logistische regressieanalyse kunnen modellen worden gemaakt (lijsten) van onderscheidende kenmerken tussen respondenten die uitvallen en die doorstuderen.
•
Alleen al op basis van slechts 5 eenvoudige ‘bindings’-vragen kan in september ruim 30% van de uitvallers worden opgespoord (R2=.21): - Ik ben zeer gemotiveerd om deze opleiding met succes af te ronden. - Deze opleiding past perfect bij mijn interesses. - Door deze opleidingskeuze zie ik mijn toekomst met vertrouwen en optimisme tegemoet. - Deze opleiding is helemaal mijn eigen keuze. - Ik heb geen enkele twijfel over de juistheid van mijn opleidingskeuze.
Voorspellen van uitval in september: Bijv. wo 46% uitvallers correct voorspeld
Minder/lager •Binding met opleiding (schaal) •Gemiddeld vwo-cijfer •Verwacht zich thuis te zullen voelen (schaal) •Later begonnen met nadenken over studiekeuze
Meer/hoger •Keuze beïnvloed door websites van de instellingen zelf •Loopbaananker: status/uitstraling
Voorbeeld: Screeningsinstrument met 8 items voor de lerarenopleidingen (SBO) • • •
• • •
•
Met welk diploma heb je toegang gekregen tot het hoger onderwijs? (mbo-havo-vwo) Heb je serieus nog een andere opleiding overwogen dan de opleiding waar je je nu voor ingeschreven hebt? (nee – ja) Heb je meegedaan aan een voorlichtingsdag van je nieuwe opleiding en heeft dit jouw studiekeuze sterk beïnvloed? (Nee – Ja, maar geen invloed – Ja, heeft keuze sterk beïnvloed) Hoe belangrijk waren de volgende motieven voor het kiezen van je instelling? – Ik vind de sfeer op deze instelling beter. Je hebt een lerarenopleiding gekozen. Wat trekt je daarin aan? – Maatschappelijk nuttig bezig zijn als leraar. In hoeverre ben je het eens bent met de volgende uitspraken: – De beroepen die ik hierna kan uitoefenen passen perfect bij mijn interesses. – Ik ben zeer gemotiveerd om deze opleiding met succes af te ronden. Hoeveel procent kans geef je jezelf het einddiploma van je opleiding te behalen?
Scores op screeningsinstrument (x-as) in relatie tot werkelijke uitval 100%
80%
60%
40%
20%
0% 10%
20%
30%
% van uitvallers geselecteerd % van populatie geselecteerd
40%
50%
60%
% van selectie is uitval
70%
Aanbevelingen •
Voor studiekiezers: Bereid je keuze grondig en tijdig voor: informeer je terdege, vergelijk alternatieven en bezoek potentiële opleidingen. Let ook op het concrete studieprogramma. Kies voor de opleiding die bij jou past en staar je niet blind op de opbrengsten na afstuderen. Elimineer twijfel; stel desnoods keuze uit (werken, reizen).
•
Voor mbo-/vo-instellingen: Maak werk van de LOB en laat leerlingen niet vertrekken zonder hun studiekeuze en hun motivatie daarvoor te laten ‘verdedigen’.
•
Voor hogescholen en universiteiten: Draag zorg voor complete, objectieve voorlichting en bied ook intensievere bezoekmogelijkheden (hbo!). Bied intake en/of studiekeuzegesprekken aan. Begeleid en monitor eerstejaars vanaf de start van de opleiding. Eenvoudige ‘screening’ valt te overwegen: voorspel uitval en benader risicogroepen actief.
Tot slot: stelling op studiekeuzeconferentie (mei 2010)
“Omdat studiesucces in het eerste jaar zo goed voorspelbaar is, kunnen we beter meteen selecteren aan de poort.”
Meer informatie: Jules Warps ResearchNed Nijmegen 024 359 44 88
[email protected]
