26‐10‐2015
Genderspecifieke studiekeuze in het hoger onderwijs Ilse Laurijssen & Ignace Glorieux Onderzoeksgroep TOR - Vrije Universiteit Brussel Studiedag SSL: 'Hoger onderwijs: kiezen en winnen?’ X www.steunpuntSSL.be
Onderwijsdeelname meisjes
Sinds 1998 meer meisjes aan Vlaamse universiteiten dan jongens – 1956: voor elke 100 jongens 21,7 meisjes aan Belgische universiteiten – 1998: voor elke 100 jongen 101,8 meisjes aan Vlaamse universiteiten – Academiejaar 2013-14: meisjes 55% van alle inschrijvingen in het hoger onderwijs (51,8% academisch georiënteerde opleidingen / 58,3% professionele opleidingen)
23 oktober 2015
Studiedag “Hoger onderwijs: kiezen en winnen?”
1
26‐10‐2015
Genderspecifieke studiekeuze
Jongens kiezen vaker voor technische en natuurwetenschappelijke richtingen; meisjes voor medische, sociale en pedagogische richtingen Vlaamse overheid wil jongeren in het algemeen en meisjes in het bijzonder stimuleren om te kiezen voor STEM-opleidingen (Science, Technology, Engineering, Mathematics)
23 oktober 2015
Studiedag “Hoger onderwijs: kiezen en winnen?”
Deze bijdrage
Nagaan hoe het seksegebonden karakter van de studiekeuze in het hoger onderwijs evolueert In welke mate wordt de seksegebonden studiekeuze beïnvloed door vooropleiding en sociale achtergrond?
23 oktober 2015
Studiedag “Hoger onderwijs: kiezen en winnen?”
2
26‐10‐2015
Elchardus, Scheys & Huyseune (1991) Elchardus et al. argumenteren dat de verschillen in studiekeuze tussen mannen en vrouwen vrij stabiel zijn over de tijd omdat ze gebaseerd zijn op een specifieke culturele invulling van ‘mannelijkheid’ en ‘vrouwelijkheid’ in termen van ‘externe’ en ‘interne’ gerichtheid De vrouwelijke sekserol is meer gericht op het interne gezinsleven, op opvoeding en huishouden; de traditionele mannelijke rol ligt vooral verankerd in de externe (beroeps)wereld
23 oktober 2015
Studiedag “Hoger onderwijs: kiezen en winnen?”
Elchardus, Scheys & Huyseune (1991) Eigen aan cultuur is dat ze onderscheiden aanbrengt; dat ze door middel van classificaties de realiteit ordent en betekenis geeft Gender is zo een culturele indeling, gebaseerd op het biologische sekseverschil De culturele invulling van sekse legt de band tussen het mannelijke en het externe en het vrouwelijke en het interne, een band die verder doorgetrokken wordt in vele contexten, ook in de onderwijskeuzes 23 oktober 2015
Studiedag “Hoger onderwijs: kiezen en winnen?”
3
26‐10‐2015
Classificatie van studierichtingen Elchardus et al. vertrekken voor hun indeling van studierichtingen van het onderscheid tussen ‘natuur’ (extern) en ‘cultuur’ (intern: cultuur maken, menselijk handelen, socialisatie, sociale interactie) Externe richtingen kunnen verder onderverdeeld worden in controle van het menselijk organisme of ‘interne omgeving’ (geneeskunde, gezondheidszorg, …) en controle van de fysieke ‘externe omgeving’ (toegepaste wetenschappen, technologie, industriële wetenschappen, …) 23 oktober 2015
Studiedag “Hoger onderwijs: kiezen en winnen?”
Data
Generatiestudenten in de academiejaren 1958-59 (Belgische universiteiten) en 1988-89 (Vlaamse universiteiten) – geciteerd in Echardus et al. 1991 Databank Hoger Onderwijs: alle generatiestudenten van de academiejaren 2005-06 en 2011-12 (academische en professionele bachelor)
23 oktober 2015
Studiedag “Hoger onderwijs: kiezen en winnen?”
4
26‐10‐2015
Deelname generatiestudenten universitaire opl. 1,1
1,3 1958-59 (België)
1988-89 (Vlaanderen)
Vrouwen
Mannen
Vrouwen
Mannen
1. Interne richting
78,2%
58,9%
71,2%
64,5%
2. Menselijke organisme
21,2%
23,1%
20,4%
12,3%
3. Fysieke omgeving
0,5%
18,0%
8,4%
23,2%
Totaal Aandeel Menselijk (2) van Externe (2+3)
100%
100%
100%
100%
97,7%
56,2%
70,8%
34,6%
1,7
2,0
23 oktober 2015
Studiedag “Hoger onderwijs: kiezen en winnen?”
Deelname generatiestudenten Academ. bach. 1,2
1,2 2005-06
2011-12
Vrouwen
Mannen
Vrouwen
Mannen
1. Interne richting
78,2%
65,2%
75,5%
61,3%
2. Menselijke organisme
12,9%
8,0%
14,4%
10,4%
3. Fysieke omgeving
8,9%
26,8%
10,2%
28,3%
Totaal Aandeel Menselijk (2) van Externe (2+3)
100%
100%
100%
100%
59,2%
23,0%
58,5%
26,9%
2,6 23 oktober 2015
2,2 Studiedag “Hoger onderwijs: kiezen en winnen?”
5
26‐10‐2015
Deelname generatiestudenten Profess. bach. 1,2
1,2 2005-06
2011-12
Vrouwen
Mannen
Vrouwen
Mannen
1. Interne richting
74,5%
63,8%
69,8%
59,7%
2. Menselijke organisme
21,6%
4,9%
25,1%
7,0%
3. Fysieke omgeving
3,8%
31,3%
5,1%
33,3%
Totaal Aandeel Menselijk (2) van Externe (2+3)
100%
100%
100%
100%
85,0%
13,5%
83,1%
17,4%
6,3 23 oktober 2015
4,8 Studiedag “Hoger onderwijs: kiezen en winnen?”
Vooropleiding, sociale herkomst en studiekeuze Keuze voor intern of extern: loglineair model met als onafhankelijke variabelen geslacht, studierichting SO, studievoortgang SO, buitenlandse herkomst, opleidingsniveau moeder en studiebeurs in SO of HO – geslachtspecifieke studiekeuze blijft overeind: in academische bachelor is de kans dat vrouwen voor een interne richting kiezen 2 keer groter dan bij mannen, in professionele bachelor 1,7 keer groter – interne richting wordt meer gekozen door ASO leerlingen, studenten met studievertraging, buitenlandse herkomst en lager opgeleide moeder (studiebeurs heeft geen effect) => zwakke achtergrond leidt tot interne studierichting, met uitzondering van onderwijsvorm ASO 23 oktober 2015
Studiedag “Hoger onderwijs: kiezen en winnen?”
6
26‐10‐2015
Vooropleiding, sociale herkomst en studiekeuze Keuze voor ‘organisch’ vs. ‘fysiek gerichte’ externe opleiding: loglineair model – geslachtsspecifieke studiekeuze blijft overeind: in academische bachelor is de kans dat vrouwen voor een ‘organische’ richting kiezen 4 groter dan bij mannen, in professionele bachelor 21 keer groter – ‘organische’ richting meer gekozen door ASO leerlingen en door academische bachelor studenten met lager opgeleide moeder – studievertraging, buitenlandse herkomst en studiebeurs heeft geen effect
23 oktober 2015
Studiedag “Hoger onderwijs: kiezen en winnen?”
Conclusies Vrouwen kiezen nog meer dan mannen voor interne studierichtingen en wanneer ze voor externe studierichtingen kiezen, opteren ze vaker dan mannen voor studierichtingen die met het menselijke organisme te maken hebben dan met de fysieke omgeving Deze verschillen tussen mannen en vrouwen blijven even groot over de tijd Verschillen niet alleen in academische bachelor (zie Elchardus et al.), in professionele bachelor is de differentiatie tussen mannen en vrouwen zelfs nog meer uitgesproken 23 oktober 2015
Studiedag “Hoger onderwijs: kiezen en winnen?”
7
26‐10‐2015
Conclusies De studiekeuze is niet minder traditioneel in hoger opgeleide milieus Voor zowel mannen als vrouwen vinden we een meer interne studiekeuze bij studenten met een lager opgeleide moeder
23 oktober 2015
Studiedag “Hoger onderwijs: kiezen en winnen?”
Meer info:
Laurijssen I. & I. Glorieux (2014) Studiekeuze in het hoger onderwijs. Vrouwelijkheid en mannelijkheid. in: Spruyt, B. & Siongers J. (eds.), Gender(en). Over de culturele constructie en deconstructie van gender bij Vlaamse jongeren, Leuven: Acco: 177-196
23 oktober 2015
Studiedag “Hoger onderwijs: kiezen en winnen?”
8
26‐10‐2015
Studiekeuze in het hoger onderwijs. Vrouwelijkheid en mannelijkheid. Ilse Laurijssen & Ignace Glorieux Onderzoeksgroep TOR - Vrije Universiteit Brussel Studiedag SSL: 'Hoger onderwijs: kiezen en winnen?’ X www.steunpuntSSL.be
9
