Student: Elodie Kint Studentnummer: PCN: Cohort: 2011 Datum: mei 2015

Student: Elodie Kint Studentnummer: 2183719 PCN: 253785 Cohort: 2011 Datum: mei 2015

Voorwoord Als ik straks mijn diploma heb, wil ik aan het werk in de journalistiek. Het ideaalbeeld dat ik heb is een parttime baan, zodat ik de rest van mijn tijd kan freelancen. De financiële zekerheid van een vast contract en de afwisseling van het ondernemen, lijkt me een fantastische combinatie. Maar hoe kom ik als freelancer in hemelsnaam terecht op de redacties van bekende bladen? Waar moet ik beginnen? Aanleiding Het aantal freelance journalisten in Nederland is de afgelopen jaren gestegen tot boven de vijfduizend. Voor veel zzp’ers in de journalistiek en net afgestudeerde journalisten is het een droom om aan klusjes te komen bij grote titels, om gelezen te worden door het grote publiek. Maar hoe kom je als schrijvend journalist binnen in de wereld van de grote publieksbladen? Waar moet je aan voldoen om in the picture te komen op de redacties van bekende bladen? Onderzoeksopzet Dat bracht mij op de hoofdvraag die prijkt op het voorblad van dit onderzoek: hoe kom je als freelance journalist aan opdrachten bij de grote publieksbladen? Deze hoofdvraag beantwoord ik stap voor stap door middel van de volgende drie deelvragen: 1. Hoe ziet de arbeidsmarkt in de journalistiek eruit en wat betekent dat voor freelancers? 2. Wat zoeken de redacties van grote publieksbladen in een freelancer? 3. Hoe zorgt een freelancer ervoor dat hij in positieve zin opvalt? Alle informatie die ik heb verzameld, vat ik samen in het laatste hoofdstuk, waarna ik vertel hoe dit onderzoek mijn visie heeft veranderd. Aanpak Ik zocht uit hoe de journalistieke arbeidsmarkt eruit ziet om erachter te komen hoe de concurrentie in de freelancemarkt zich heeft ontwikkeld. Om te weten in welke mate de grootste Nederlandse publieksbladen gebruik maken van freelancers en wat zij op prijs stellen aan hun werk, interviewde ik veertien hoofdredacteuren en redactiechefs. Ook vroeg ik freelancers die hun weg al hebben gevonden in deze wereld hoe ze zijn gekomen waar ze nu staan. Naar aanleiding daarvan heb ik verder literatuuronderzoek gedaan over de praktische kant van ‘jezelf in de kijker zetten’. Doel Alle informatie die ik heb verzameld, heb ik verwerkt in een aantal adviezen voor journalisten die een freelancecarrière ambiëren in de tijdschriftenwereld. Het doel van dit onderzoek is om meer duidelijkheid te krijgen over de mogelijkheden als starter in ‘freelanceland’. Voor mezelf, medestudenten en andere journalisten die als freelancer aan opdrachten willen komen bij de grote publieksbladen. Elodie Kint

‘Ondernemen in de journalistiek’ | Reflectieonderzoek Elodie Kint | Mei 2015

2

Inhoudsopgave Voorwoord .............................................................................................................................................. 2 1. Freelancers op de journalistieke arbeidsmarkt ................................................................................... 4 2. Het eisenpakketje van de redacties .................................................................................................... 7 3. Succesvol worden in de praktijk ........................................................................................................ 12 4. Zó kom je aan opdrachten bij de grote publieksbladen .................................................................... 17 Mijn (veranderde) visie ......................................................................................................................... 19 Bronnenlijst ........................................................................................................................................... 22 Bijlagen .................................................................................................................................................. 25 Bijlage I Interviews met de hoofdredacteuren.................................................................................. 25 Bijlage II Analyse interviews hoofdredacteuren................................................................................ 37 Bijlage III Interviews Freelancers ....................................................................................................... 42


3

1. Freelancers op de journalistieke arbeidsmarkt Allereerst is het belangrijk om zicht te krijgen op het aandeel van freelancers in de arbeidsmarkt. De ontwikkeling hiervan en het aantal concurrenten zijn met name relevant. In dit hoofdstuk wordt de eerste deelvraag beantwoord: hoe ziet de arbeidsmarkt in de journalistiek eruit en wat betekent dat voor freelancers? Een freelancer is ‘iemand die zich laat inhuren’, zo zegt de Nederlandse Vereniging voor Journalisten (NVJ) op haar website. De begrippen freelancer, zzp’er en zelfstandige hebben dezelfde betekenis. Het zijn ondernemers die een product of - in het geval van dit onderzoek - een artikel proberen te verkopen. Vaste banen in de journalistiek Het arbeidsperspectief voor beginnende journalisten ziet er niet rooskleurig uit. Het aantal journalisten dat zich bij het UWV had ingeschreven als werkzoekende is in een periode van zes jaar verdubbeld, halverwege 2014 zochten 2.475 journalisten werk (Villamedia, juli 2014). Volgens Villamedia was de economische crisis in 2008 de oorzaak van deze toename. Onderzoek van het vakblad wees in oktober 2014 uit dat de werkloosheid onder journalisten historisch hoog was en het aantal vacatures zich tegelijkertijd op een dieptepunt bevond (Villamedia, oktober 2014). Begin 2015 lijken er betere tijden aan te komen. In maart dat jaar is het aantal werkzoekende journalisten namelijk voor de tweede maand op rij een beetje gedaald, blijkt uit recentere cijfers van het UWV (Villamedia, 2015). Na maandenlange stijging, stonden er op dat moment nog 2.700 journalisten ingeschreven als werkzoekende. In februari waren dat er 12 meer, schreef Villamedia. Rompredacties zijn de trend Het aanbod van vaste banen in de journalistiek is er dus kleiner geworden. Dat komt onder andere doordat de economische crisis reorganisaties als gevolg had. Sanoma Media kondigde eind 2013 aan dat er tientallen titels op de schop gingen en honderden banen zouden verdwijnen (Sanoma, 2013). In diezelfde periode stapten onder andere Nieuwe Revu en HP/de Tijd over op een rompredactie (Laeven, 2013). Een rompredactie houdt in de praktijk in dat de redactie maar een paar vaste leden telt en verder gebruik maakt van freelance journalisten om het blad te vullen. Yvonne Dankfort, secretaris van de NVJ, stelt in een artikel van NRC dat rompredacties de trend zijn (Laeven, 2013). Freelancers binnen de journalistiek Die beweging lijkt goed nieuws te zijn voor zelfstandige journalisten. De trend van kleinere redacties creëert namelijk meer freelance opdrachten. Maar ondertussen is ook het aantal freelance journalisten toegenomen. In juli 2014 stonden er volgens Villamedia 5.340 freelance journalisten geregistreerd in het Handelsregister bij de Kamer van Koophandel (Villamedia, augustus 2014). Dat waren er drie jaar ‘Ondernemen in de journalistiek’ | Reflectieonderzoek Elodie Kint | Mei 2015

4

ervoor, in juli 2011, nog 4.458. In 2012 begon het aantal fors toe te nemen met het hoogtepunt in 2013, toen waren er namelijk 5.851 journalisten eigen baas. Deze ontwikkeling is in grafiek 1 afgebeeld.

Grafiek 1. Aantal freelance journalisten in Nederland 7000 6000 5000 juli '11 4000 3000

januari '12 juli '13 juli '14

2000 1000 0

De stijging vanaf 2012 verklaarde Villamedia destijds door de verslechterde economische situatie in de mediabranche (Villamedia, 2012). Veel bedrijven moesten, net als de eerder genoemde titels, een deel van hun personeel ontslaan. De drempel lag volgens het journalistieke vakblad lager om freelancers in te huren, dan om nieuw personeel aan te nemen. 847 zzp’ers in de journalistiek namen deel aan het onderzoek Freelance journalisten, schrijvers en fotografen, uitgevoerd door Pyrrhula in opdracht van de NVJ (Vinken en IJdens, 2013). Hieruit bleek dat bijna een derde van alle zelfstandige journalisten zich min of meer gedwongen voelt om te freelancen, omdat ze er niet in slagen aan een vaste baan te komen. Iets minder dan de helft doet het vanwege het ondernemerschap, nog geen drie procent puur vanwege de vrijheid en bijna een kwart freelancet vanwege een combinatie van deze drie motieven. Freelancers voor publiekstijdschriften Van de respondenten werkte 34 procent van de respondenten regelmatig voor publiekstijdschriften. Daarmee is dit volgens het onderzoek van de NVJ, na vaktijdschriften, bedrijven en landelijke bladen/omroepen, het populairste medium voor freelance journalisten. Als het om het belang in de omzet gaat, staan de publiekstijdschriften zelfs op een tweede plek. Dat blijkt uit de ‘top vijf voor de omzet belangrijkste media in 2013’ die de respondenten invulden. Voor veel freelancers zorgen de titels van Sanoma voor een behoorlijk aandeel in de omzet. Bijna een vijfde van de freelancers werkt wel eens voor dit mediabedrijf. Met name Libelle is een veel


5

genoemde opdrachtgever door de ondernemers die meewerkten aan het onderzoek van Vinken en IJdens. Deze freelancers hadden in 2013 gemiddeld 3,4 opdrachtgevers. Op het moment dat het onderzoek door Pyrrhula werd afgenomen, liepen de opdrachten van de respondenten gemiddeld nog een krappe vier maanden door. De helft was nog maar twee maanden voorzien van opdrachten. In 2012 verdiende de helft van de zzp’ers die meededen aan dit onderzoek 25.000 euro bruto. Dat ligt gemiddeld per maand nog geen 200 euro boven het minimumloon van een beginnend tijdschriftjournalist zoals is vastgesteld in het cao (Uitgeverijbedrijf, 2014). Vinken en IJdens concluderen dat er tegenover tien jaar geleden meer freelancers in de lage inkomensgroepen zitten, terwijl de top in omvang is gedaald. De freelancemarkt lijkt dus te nivelleren. Ontwikkeling concurrentie Ruim tien jaar geleden deed IJdens ook al onderzoek naar freelance journalisten. In Een ongewis bestaan (2004) onderzocht hij samen met Harold van der Werff onder andere of schrijvende freelancers concurrentie ervoeren. Dat peilden ze op drie niveaus: 1. in de strijd om opdrachtgevers, 2. In het bedenken van onderwerpen en 3. in het onderhandelen in honorariums. Respectievelijk 40, 32 en 27 procent zei destijds op die drie aspecten ‘heel veel’ of ‘tamelijk veel’ concurrentie te ervaren. In het onderzoek van 2013 was dat gevoel van concurrentie een stuk sterker. In dezelfde niveaus en volgorde, reageerde 66, 57 en 57 procent met deze indicaties (Vinken en IJdens, 2013). In 2003 zei een derde ‘last’ te hebben van de concurrentie (IJdens en Van der Werff, 2004), tien jaar later geeft bijna twee derde dat aan (Vinken en IJdens, 2013). Ruim twee derde van de freelance journalisten heeft in 2013 het gevoel dat ze zich meer van hun collega’s moeten onderscheiden. Dat komt door de opkomst van internet (Vinken en IJdens, 2013). De freelance markt Uit al deze artikelen en onderzoeken blijkt dat er veel kapers op de kust zijn. Het gevoel van concurrentie wordt mede daardoor steeds sterker. Freelance journalisten hebben verschillende motivaties om als zelfstandige te werken. De verslechterde economische situatie in de tijdschriftenbranche speelt onder andere een rol in deze keuze, omdat er daardoor minder vaste banen zijn. Om te zorgen voor brood op de plank, werken de tijdschriftfreelancers het liefst voor grote opdrachtgevers, zoals de bladen van Sanoma. Zij betekenen veel voor de inkomsten. Maar om daar in beeld te komen, moet een zzp’er zich onderscheiden van de rest.


6

2. Het eisenpakketje van de redacties Met zo veel concurrentie moet een freelance journalist opvallen bij potentiële opdrachtgevers. Veertien hoofdredacteuren en redactiechefs werken mee aan dit onderzoek. Ze vertellen over de mate waarin zij gebruik maken van freelancers en eisen die ze stellen aan hun werk; dus ook hoe zzp’ers zich kunnen onderscheiden. Zo wordt een belangrijke deelvraag beantwoord: wat zoeken de redacties van grote publieksbladen in een freelancer? ‘Grote’ publieksbladen Om de hoofdvraag niet te breed te maken, gaat het alleen om grote publieksbladen. De definitie van ‘groot’ geldt in dit onderzoek als de twintig publieksbladen met het grootste bereik in aantal lezers, bepaald vanuit Nationaal Onderzoek Multimedia. Tabel 1. Grootste publieksbladen in Nederland 2014 1 Titel Bereik (aantal lezers) 1. Kampioen 5.238.000 2. Allerhande 4.210.000 3. Libelle 1.815.000 4. Donald Duck 1.526.000 5. Veronica Magazine 1.502.000 6. Margriet 1.200.000 7. Vrouw 1.191.000 8. LINDA. 1.180.000 9. Privé 1.154.000 10. Quest 1.072.000 11. Weekend 925.000 12. Plus Magazine 882.000 13. Voetbal International 880.000 14. Story 862.000 15. National Geographic 782.000 16. VTWonen 662.000 17. Landleven 649.000 18. Autoweek 632.000 19. Tros Kompas 588.000 20. Vriendin 572.000 Donald Duck is fictie en wordt daarom niet meegenomen in dit onderzoek. Van de negentien benaderde redacties, werkten er veertien mee. De interviews met en mails van de hoofdredacteuren en redactiechefs, zijn terug te vinden in bijlage I. De uitgewerkte analyse ervan is te zien in bijlage II. Voor heel dit hoofdstuk geldt dat alle uitspraken hierop zijn gebaseerd. Ter bevordering van de leesbaarheid wordt niet steeds herhaald dat dit ‘persoonlijke mededelingen’ zijn.

1

Persoonlijke mededeling (13 april 2015). Nancy Detrixhe, Research Manager Groep Publiekstijdschriften.


7

Gebruik van freelance journalisten Allereerst is het belangrijk om vast te stellen of de redacties überhaupt zijn geïnteresseerd in freelance journalisten. Daarom werd aan potentiële opdrachtgevers de open vraag gesteld in welke mate zij gebruik maken van freelance journalisten en waar dat aandeel vandaan komt. De chefs en hoofdredacteuren maakten een inschatting van het aandeel dat freelancers hebben in het aantal artikelen per uitgave. Om overzicht te creëren zijn hun indicaties in tabel 2 verdeeld in meer en minder dan de helft. Vervolgens wordt er uitgelegd waar deze verhoudingen vandaan komen in zijn algemeenheid en aan de hand van uitersten. Tabel 2. Aandeel van freelance journalisten in het tijdschrift 50 – 100% 0 – 50% Veronica Magazine: Troskompas: ‘Meer dan de helft van het blad’ ‘Ongeveer 10% van alle toelichtingen’ Privé: Voetbal International: ‘Ongeveer de helft van het blad’ ‘Ongeveer 1 artikel per vier uitgaven’ VTWonen: Landleven: ‘Meer dan de helft uitbesteed’ ‘Vrijwel nooit freelancers’ Story: Allerhande: ‘± 90% van het werk door freelancers’ ‘Ongeveer 15 tot 20%’ VROUW Magazine: Autoweek: ‘Ongeveer de helft van het blad’ ‘1 artikel per uitgave’ Margriet: National Geographic: ‘Alle verhalen door freelancers’ ‘Ongeveer 5 tot 10% van het blad.’ Kampioen: Quest: ‘Meer dan de helft door freelance schrijvers’ ‘Maximaal 10% door freelancers’ De trend van rompredacties, zoals de secretaris van de NVJ het noemde (Laeven, 2013), is ook terug te zien bij de grote publieksbladen. Zo geeft Kampioen aan dat de redactie krimpt en is Veronica Magazine eind 2014 overgestapt naar een rompredactie. Voetbal International is een voorbeeld van een redactie waar er nog geen sprake is van deze trend. Hoofdredacteur Tom van Hulsen rekent liever op de deskundigheid van zijn eigen redactie en gebruikt daarom amper freelancers. “We bestaan nu 25 jaar en hebben met ons eigen redacteurenbestand genoeg kennis expertise in huis.” Datzelfde geldt voor National Geographic. Bovendien komt een groot deel van de kopij van het natuurblad uit Amerika. Bij Allerhande is de reden om weinig gebruik te maken van freelancers het ‘oneindig grote stijlboek’ dat ze hanteren. “Het kost ons gemiddeld vier dagen om nieuwe freelancers in te werken, dus dat doen we het liefst zo min mogelijk”, legt hoofdredacteur Lyn Kuyper uit. De redacties aan de linkerzijde van de tabel, waaronder Margriet, Veronica Magazine en roddelbladen zoals de Story en Privé hebben vaak een rompredactie of een krimpende redactie. Zij moeten het grotendeels hebben van de bijdragen van freelancers.


8

Matthieu Slee, hoofdredacteur van de Story, vertelt dat zijn drie vaste redactieleden over het algemeen niet aan het schrijven toekomen. Ze houden zich voornamelijk bezig met het bedenken van onderwerpen en het aansturen van vormgevers en freelancers. “Vrijwel al het andere werk wordt dus door freelancers gedaan.” Ook bij Kampioen krimpt de redactie. “Daarom ik ben steeds meer afhankelijk van buitenstaanders om het blad te vullen”, zegt hoofdredacteur Bert Gorissen. Netwerk van freelancers Die ‘buitenstaanders’ zijn meestal geen willekeurige journalisten. Uit de rondvraag blijkt dat bijna alle hoofdredacteuren en chefs voornamelijk gebruik maken van hun netwerk en dat van andere redactieleden. De uitdaging om aan klusjes te komen bij deze bladen is extra groot, wanneer er nog geen contacten zijn. In tabel 3 is per titel weergegeven hoe het gebruik van freelancers uit het netwerk zich verhoudt tot samenwerkingen met de journalisten daarbuiten. Tabel 3. Netwerk van freelancers versus nieuwelingen Vooral freelancers uit Geen/weinig vaste netwerk freelancers Regelmatig nieuwe Veronica Magazine freelancers VT Wonen Margriet Kampioen Sporadisch nieuwe Privé Voetbal International freelancers Story Landleven Troskompas VROUW Magazine Allerhande Autoweek National Geographic Quest

Zoals in de tabel te zien is, noemen twaalf van de veertien gesproken chefs en hoofdredacteuren nadrukkelijk het belang van hun netwerk. Daar vallen ze graag op terug, omdat ze weten wat ze aan deze freelance journalisten hebben. De bladen gaan minder vaak proactief op zoek naar freelancers. Wanneer ze dat wel doen, gaat het meestal om iemand met een specialisatie. Iemand met meer kennis over een onderwerp dan er op de redactie aanwezig is. Iets vaker dan dat ze zelf op zoek gaan, maken de redacties gebruik van verhalen die freelancers aanbieden. Exacte cijfers hebben de opdrachtgevers niet, dus het gaat hier om indicaties. Alleen Veronica Magazine, VT Wonen en Margriet zeggen naast journalisten uit hun netwerk altijd wel interesse te hebben in goede nieuwe freelancers. Gorissen, van de Kampioen, gaat ook regelmatig op zoek naar nieuwe freelance journalisten, omdat hij vaak toe is aan vernieuwing.


9

Bij de entertainmentbladen Story en Privé doen ze dat niet gauw, mede omdat bij hen het netwerk van BN’ers erg belangrijk is. “Het komt zelden voor dat nieuwe freelancers met een ‘printklaar’ verhaal aankomen”, zegt Evert Santegoeds, hoofdredacteur van de Privé. Ook Matthieu Slee, hoofdredacteur van de Story, merkt dat: “Het is een uitdaging om BN’ers aan het praten te krijgen over hun privéleven. Maar als het de freelancers wel lukt, ze zijn talentvol en schrijven een leuk artikel, dan kunnen ze het tegendeel bewijzen en krijgen ze de klus.” Marieke ’t Hart, hoofdredacteur van VROUW Magazine, gebruikt graag vaste freelancers omdat ze weet wat ze van hen kan verwachten. “Ze slaan de goede toon aan, leveren goede mensen en cases aan bij portretten en weten wat bij het blad past. Dat blijkt voor nieuwe freelancers vaak lastig te zijn.” Maar het is niet onmogelijk om ertussen te komen, volgens haar. “Als je goede ideeën en cases hebt dan lukt het echt wel.” De meeste grote titels zeggen enorm veel mailtjes te krijgen van freelance journalisten. Vaak zijn de ideeën niet genoeg toegespitst op het medium, gaat het om een onderwerp zonder concrete invalshoek, of heeft de freelancer de moeite niet genomen om de naam van de desbetreffende chef op te zoeken. Door deze veelgemaakte fouten te voorkomen, kan een freelancer al een betere eerste indruk creëren dan de concurrenten. Daarnaast kan een journalist in positieve zin opvallen door met originele ideeën te komen. De vijf belangrijkste eigenschappen van een freelance journalist De veertien opdrachtgevers kregen de vraag wat ze het belangrijkst vinden bij freelancers. De antwoorden die ze gaven, zijn de eerste die in hen op kwamen. Dit sluit niet uit dat ze aan andere punten ook waarde hechten. Schrijftalent Tien van de veertien redacties geven als antwoord dat freelancers vlot moeten schrijven in foutloos Nederlands, zodat de eindredactie er niet veel werk meer aan heeft. Taalfouten in de eerste mail kunnen om deze reden ook al ‘fataal’ zijn. Inspelen op de doelgroep Een zelfstandig journalist moet blad kennen en weten wat er in de doelgroep speelt. Daardoor kan de freelancer een goed idee bedenken, aansprekende cases vinden en de juiste tone-of-voice aanslaan. Tien van de veertien potentiële opdrachtgevers zeiden hier veel waarde aan te hechten en tegelijkertijd te zien dat dit weinig gebeurt. Originaliteit en creativiteit De eerste indruk is cruciaal. Een enthousiaste en originele pitch valt eerder op. De mail moet niet te lang zijn – want daar is geen tijd voor – en het idee moet creatief en exclusief zijn. Negen van de veertien redacties zijn sneller verleid om een verhaal te kopen als ze zelf niet op het idee waren gekomen, of als de vaste redacteuren het minder makkelijk kunnen uitvoeren. ‘Ondernemen in de journalistiek’ | Reflectieonderzoek Elodie Kint | Mei 2015

10

Specialisatie Zeven magazines noemen expliciet dat een specialisatie belangrijk is. Ze maken eerder gebruik van een expert dan van een generalist. Daarbij komen nog tijdschriften zoals Voetbal International, VT Wonen en Allerhande, die binnen de categorie ‘special-interest’ vallen. Daar komen freelance journalisten eerder in aanmerking als ze affiniteit hebben met de thema’s van het blad. Betrouwbaarheid en nauwgezetheid Zeker acht van de veertien redacties geven aan dat ze betrouwbaarheid hoog in het vaandel hebben staan. Redacties willen op hun freelancers kunnen rekenen. Daarom is het belangrijk om afspraken na te komen wat betreft de deadline, het aantal woorden, de invalshoek, et cetera. Visie van opdrachtgevers Met name rompredacties en krimpende redacties maken veel gebruik van freelance journalisten. Voor alle titels geldt dat ze het liefst gebruik maken van freelancers uit hun netwerk. ‘Onbekenden’ kunnen potentiële opdrachtgevers overtuigen door een enthousiaste mail met een goed idee dat bij het blad past en door de juiste persoon aan te spreken in de aanhef. Daarnaast wegen bovengenoemde vijf elementen zwaar mee in de keuze om in zee te gaan met een nieuweling.


11

3. Succesvol worden in de praktijk Er zijn een hoop succesvolle freelancers die aan het wensenlijstje van de hoofdredacteuren voldoen. Journalisten die hun naam hebben gevestigd op de redacties van de grote titels. Interviews met zes van deze succesvolle journalisten vormen de rode draad in de zoektocht naar het antwoord op de deelvraag: hoe zorgt een freelancer ervoor dat hij in positieve zin opvalt? In dit onderzoek zijn freelance journalisten ‘succesvol’, wanneer ze regelmatig voor minstens één van de twintig grootste publieksbladen werken. Extra relevant zijn ervaren journalisten die cursussen of workshops geven over het freelancen voor tijdschriften. De interviews met succesvolle freelancers die meewerkten aan dit onderzoek zijn terug te vinden in bijlage III. De adviezen die zij geven, worden verder uitgelegd met behulp van literatuur. Wat al gauw opvalt is dat freelancers niet zo zeer bezig zijn met kwaliteiten en eisen van opdrachtgevers, maar vooral kijken naar de praktische kant van het verhaal; hoe val je op in positieve zin? Dit hoofdstuk zou eigenlijk al een handboek op zich kunnen zijn, want achter iedere tussenkop schuilt een nuttig verhaal. Maar om niet te ver uit te wijden, wordt in dit onderzoek enkel de meest relevante informatie kort toegelicht. Netwerken De opdrachtgevers gaven in het vorige hoofdstuk al aan dat ze vaak gebruik maken van hun netwerk. Dit blijkt ook uit de gesprekken met freelance journalisten. Netwerken met collega’s, opdrachtgevers en informatiebronnen is belangrijk voor zzp’ers in het vak. Dat een netwerk met potentiële opdrachtgevers goed van pas kan komen als zelfstandige, daar is Raymond Krul is een mooi voorbeeld van. Het bureau waar hij werkte voordat hij freelancer werd, ging failliet en zijn oud-collega’s gingen aan het werk bij verschillende redacties. Zijn netwerk verspreidde zich zo automatisch. Omdat zijn collega’s weten hoe hij werkt, bellen ze hem regelmatig voor opdrachten (persoonlijke mededeling, 4 mei 2015). Nathalie de Graaf houdt door te netwerken met collega’s in de gaten waar mensen nodig zijn en waar vraag naar is. Zelf gaat ze hiervoor regelmatig naar netwerkborrels, die bijvoorbeeld worden georganiseerd door de NVJ en de Freelancers Associatie. Ook gebruikt ze onder andere het Freelance Journalisten Netwerk, een Facebookgroep waar freelancers gedachten en ideeën met elkaar wisselen (persoonlijke mededeling, 21 april 2015). Voor Jan-Henk Zandberg is het zaak om het contact met zijn informatiebronnen warm te houden. Hij schrijft al jaren over de entertainmentwereld en heeft daar veel waardevolle contacten aan overgehouden. Als er een nieuwe film aankomt, wordt hij vaak door de filmmaatschappijen benaderd om interviews te doen met de acteurs die erin spelen. Zo zijn de films vrijwel zeker van publiciteit en Zandberg van werk: “Er zijn maar weinig freelancers in Nederland die bij wijze van spreken morgen Angelina Jolie kunnen interviewen.” (persoonlijke mededeling, 24 april 2015) ‘Ondernemen in de journalistiek’ | Reflectieonderzoek Elodie Kint | Mei 2015

12

Profileren Maar als kersverse journalist met weinig ervaring, is er vaak ook nog geen noemenswaardig netwerk. Er zijn in dit tijdperk genoeg mogelijkheden om online contact te leggen. Daarom denken freelancers dat het erg nuttig is om zich te profileren op een eigen website en op social media, zoals Twitter, Facebook en LinkedIn. Twitter Verschillende freelancers geven aan regelmatig opdrachten binnen te halen via Twitter. Rianne Klazinga volgt hoofdredacteuren en reageert af en toe op een tweet. “Als ik mail met een voorstel, wordt mijn naam daardoor sneller herkend. Soms benaderen chefs mij zelfs met een opdracht, omdat ze via mijn tweets op mijn website terecht zijn gekomen.” (persoonlijke mededeling, 21 april 2015) In Wegwijs op Twitter wordt bevestigt dat hoe meer interactie een freelancer aangaat, hoe sneller diegene bekend is bij zijn netwerk en dat hem of haar vervolgens eerder werk gunt (Gulden, 2015). Om dat te bereiken is het is zaak dat een ondernemer niet alleen zichzelf promoot, maar ook reageert op anderen, vragen beantwoordt en interessante berichten en links deelt met volgers. Daarnaast schrijft auteur Maaike Gulden dat de bio, een korte profielomschrijving, trefwoorden moet bevatten waar een freelancer mee gevonden wil worden. Mensen volgen elkaar namelijk op basis van interesse. LinkedIn De meeste freelancers hebben op LinkedIn wel een profiel, maar ze maken niet altijd even actief gebruik van het medium. Het is vooral belangrijk daar werkervaring en contactgegevens openbaar te zetten. Uit een artikel dat Raymond Krul voor Villamedia schreef, blijkt namelijk dat recruiters graag gebruik maken van LinkedIn om meer informatie te vinden over potentieel nieuwe werknemers (persoonlijke mededeling, 4 mei 2015). Ook hier draagt een zakelijke profielfoto bij aan een professioneel imago. Daarnaast komt een goede ‘headliner’ onder de naam ten goede voor de vindbaarheid, volgens het boek Hoe LinkedIn nu echt gebruiken. ‘Freelance tijdschriftjournalist’ zegt bijvoorbeeld meer dan enkel ‘Journalist’. Connecties met mensen uit hetzelfde vakgebied zijn het meest relevant. Als freelancers af en toe een statusupdate delen over iets waar ze mee bezig zijn, vergroten ze hun zichtbaarheid bij deze connecties (Verdonk en Vermeiren, 2011). Facebook De meeste freelance journalisten zien Facebook daarentegen als een persoonlijker medium. Nathalie de Graaf zegt in haar workshop Freelancen voor publiekstijdschriften en glossy’s dat het toch handig is als een ondernemer op dit medium een professioneel beeld van zichzelf creëert. Door er in ieder


13

geval voor te zorgen dat de informatie die openbaar is, bijdraagt aan een zakelijk imago (persoonlijke mededeling, 21 april 2015). Dit kan volgens haar door in het informatiekader duidelijk te maken dat de zzp’er ‘Freelance journalist’ is en door een professioneel ogende pasfoto in te stellen als profielfoto. Daarnaast zet ze haar werk gerelateerde berichten openbaar en stelt ze bij persoonlijke statusupdates in dat deze alleen voor haar Facebookvrienden zichtbaar zijn. Website Een website met een portfolio en contactgegevens is volgens bijna alle freelancers belangrijk. Volgens Handboek Website Usability is de homepage van een website cruciaal, omdat vrijwel iedere bezoeker hierop terecht komt. Het moet kort uitleggen wie de ondernemer is en wat hij of zij doet, wat er op de website te vinden is en hoe de bezoeker daar komt. Zo is het voor de bezoeker meteen duidelijk is wat de website te bieden heeft (Kassenaar en Van Rijswijk, 2003). Een portfolio is een goede toevoeging om ervaring en schrijfstijl mee te laten zien. De Graaf raadt aan hiervoor artikelen te selecteren die passen bij de manier waarop de freelance journalist zich wil profileren (persoonlijke mededeling, 21 april 2015). Fréderike Geerdink gebruikte haar website daarnaast om er over Turkije te schrijven, het land waar ze woont. “Zo kon ik mijn gedachten erover ontwikkelen en tegelijkertijd meer van mezelf laten zien. Je kunt tegenwoordig makkelijk je eigen podium creëren”, zegt ze (persoonlijke mededeling, 15 april 2015). Specialiseren Een freelancer kan zich profileren met een specialisme. Niet alleen de opdrachtgevers zeggen er waarde aan te hechten, ook veel freelancers zelf merken dat een specialisatie goed van pas kan komen. Dat kwam eerder al naar voren in het onderzoek van de NVJ, waarin 58 procent van de respondenten aangaf gespecialiseerd te zijn op een bepaald terrein van onderwerpen (Henk Vinken en Teunis IJdens, 2013). In november stond er een artikel op NRC Reader over het grote aantal journalisten dat afstudeert (Jan Benjamin, 2013). Hierin adviseren docent datajournalistiek Hille van der Kaa en hoogleraar journalistiek Jeroen Smit studenten om zich te specialiseren. Er zijn volgens hen te veel generalisten die meer waarde kunnen toevoegen aan een verhaal als ze veel weten van één bepaald thema. Bas Maliepaard werd in zijn studententijd al gevraagd door het Algemeen Dagblad of hij voor hen jeugdboeken wilde recenseren. Via zijn website over dit onderwerp kwamen ze bij hem terecht en inmiddels schrijft hij ook voor publieksbladen vaak over boeken. Een specialisatie kan er dus voor zorgen dat een freelancer makkelijker te vinden is (persoonlijke mededeling, 10 april 2015). Goede ideeën Met een online totaalplaatje, goed contact met potentiële opdrachtgevers en kennis over een ‘Ondernemen in de journalistiek’ | Reflectieonderzoek Elodie Kint | Mei 2015

14

bepaald onderwerp haalt een freelance journalist nog steeds geen klus binnen. Het allerbelangrijkste komt volgens henzelf uit het creatief vermogen: een goed idee bedenken. Want zonder idee, valt er geen artikel te verkopen. Zoals opdrachtgevers in het vorige hoofdstuk al zeiden, moet een freelancer zijn verhaal toespitsen op het blad waar hij pitcht. Geerdinks tip: “Door vanuit een professioneel oogpunt veel bladen te lezen, weet je hoe je op de wensen van een blad kunt inspelen. Kijk naar wat voor mensen er aan het woord komen, naar de schrijfstijl en het beeldgebruik.” (persoonlijke mededeling, 15 april 2015) Dat is ook een van de aanbevelingen die wordt gedaan in Handboek Tijdschrift. Nils Elzenga en Maarten van der Schaaf zeggen daarin dat een idee kansloos is als het niet honderd procent binnen de doelgroep past. Ideeën die ze met hun productiebureau Momentum Media bedenken, moeten inspireren en verbazen. Een goede maatstaaf volgens hen is dat ze het zelf zouden lezen (Cramer en De Zwaan, 2011). Pitchen De freelancers die zijn geïnterviewd voor dit onderzoek hebben al succes. De meesten van hen zeggen hun ideeën niet meer te hoeven verkopen zoals toen ze net begonnen. Ze sturen meestal een mailtje met enkel een onderwerp, omdat ze al vrij zeker weten dat het bij het blad past. Dat ze dit op deze manier kunnen doen, komt volgens hen omdat de redactie hun werkwijze al kent. Dat is bij nieuwe freelancers nog niet zo. Zij moeten hun beste beentje voor zetten om een opdracht binnen te slepen. De meeste geïnterviewden denken dat mailen de beste manier is om een potentiële opdrachtgever te bereiken, zo kunnen zij het lezen wanneer ze tijd hebben. Om er in ieder geval zeker van te zijn dat het mailtje bij de juiste persoon aankomt, raden de gesproken freelancers aan het rechtstreekse emailadres te achterhalen. In How to work as a Freelance journalist wordt er een heel hoofdstuk gewijd aan het contact met de verantwoordelijke redacteur. Het boek adviseert de freelancer naar zijn website te laten linken in de handtekening van zijn mail, zodat de opdrachtgever andere publicaties kan vinden. De inhoud van de mail moet bondig weergeven wat het idee is en waarom dat interessant is voor het blad. Volgens het boek moet een pitch een professionele toon hebben zonder een saaie indruk te wekken (Leverton, 2010). Nauwkeurig werken Wat het boek daaraan nog toevoegt is dat een freelance journalist professioneel aan het werk moet gaan. Door de deadline na te komen, zich te houden aan het aantal woorden en een stuk zo vroeg mogelijk aan te leveren zonder dat het ten koste van de inhoud gaat (Leverton, 2010). Dit geven ook de freelancers en opdrachtgevers aan. Chefs zijn eerder bereid opnieuw met een journalist in zee te gaan, wanneer deze een goede indruk heeft achtergelaten. Nathalie de Graaf geeft als tip om een duidelijke briefing te vragen, zodat de afspraken zwart op wit staan en het voor


15

de freelancer duidelijk is wat er van hem of haar verwacht wordt (persoonlijke mededeling, 21 april 2015). Werk aan de winkel voor beginnend freelancer Op basis van al deze informatie is het duidelijk dat er een hoop punten zijn waar een freelance journalist aan kan werken om op te vallen. Erg belangrijk is om te netwerken, zowel met potentiële opdrachtgevers, als met collega’s en informatiebronnen. Om dat netwerk op te bouwen of te onderhouden, kan een freelance journalist social media inzetten. Een website kan daarnaast een belangrijk kanaal zijn om zich te profileren. Dat kan in algemene zin, of met een specialisatie. Aan dat laatste blijken zowel de opdrachtgevers, als de freelancers veel waarde te hechten. Zaken doen begint voor een zelfstandig journalist met een goed idee dat past bij het blad. Dat idee kunnen ze het beste via de mail pitchen bij de potentiële opdrachtgever. Op een professionele en enthousiaste manier, om vervolgens met diezelfde houding aan het werk te gaan. Nauwgezet werken brengt een eventuele volgende samenwerking een stapje dichterbij.


16

4. Zó kom je aan opdrachten bij de grote publieksbladen Alle vergaarde informatie bij elkaar opgeteld, heeft als uitkomst een aantal duidelijke stappen die een freelance journalist kan ondernemen om te scoren op de bekende redacties. Deze worden samengevat in een aantal adviezen die net afgestudeerde journalisten kunnen opvolgen. Het laatste hoofdstuk biedt antwoord op de hoofdvraag: hoe kom je als freelance journalist aan opdrachten bij de grote publieksbladen? Dit onderzoek geeft stap voor stap een beter beeld van de ontwikkelingen in de markt van freelance journalisten, de wensen van potentiële opdrachtgevers en de weg naar succes volgens freelancers en literatuur. Alle informatie samen zorgt voor een uitgebreid antwoord op de vraag hoe een freelance journalist aan opdrachten kan komen bij de grote publieksbladen. Er is niet één compact antwoord op de hoofdvraag te formuleren, daarom wordt het onderzoek samengevat in de vorm van een aantal adviezen gericht aan journalisten die aan het begin van hun freelancecarrière staan en als doel hebben om voor de grote titels in tijdschriftenwereld te schrijven.

De kernwoorden van dit onderzoek in een woordweb Samenvatting en adviezen Er zijn minder vaste banen en redacties krimpen. Dat komt mede doordat de economie er de afgelopen jaren op achteruit is gegaan. Bladen maken vaker gebruik van freelancers om de magazines te vullen. Ondertussen is de concurrentie toegenomen, dus moet een journalist zich onderscheiden. Door onderstaande adviezen op te volgen, vergroot een freelance journalist zijn zichtbaarheid en de kans op een samenwerking met grote opdrachtgevers. De adviezen zijn gevormd op basis van het literatuuronderzoek en de uitkomsten van de interviews met de opdrachtgevers en freelancers. ‘Ondernemen in de journalistiek’ | Reflectieonderzoek Elodie Kint | Mei 2015

17

1. Profileer jezelf online Zorg voor een professioneel imago online. Maak een overzichtelijke website waar een portfolio en contactgegevens op staan. Creëer daarnaast profielen op social media, zoals Twitter en LinkedIn, en zet deze op een zakelijke manier in. Volg mensen die nuttig voor je kunnen zijn, laat horen waar je mee bezig bent en begin af en toe interactie. 2. Kies een specialisatie die bij je past Tussen alle generalisten ben je als freelancer makkelijker te vinden wanneer je ergens in gespecialiseerd bent. Bovendien maken opdrachtgevers liever gebruik van experts als het om specifieke onderwerpen gaat, dan van willekeurige journalisten. Je kunt als journalist meer waarde aan een stuk toevoegen als je veel van het onderwerp weet. 3. Netwerk en creëer naamsbekendheid Opdrachtgevers maken graag gebruik van hun netwerk. Zelf kun je als freelancer een netwerk opbouwen of onderhouden via social media. Zo zorg je voor naamsbekendheid en dat kan in je voordeel werken als je pitcht. Ook is het belangrijk om collega’s te spreken, zodat je weet wat er speelt, en kan het handig zijn om nauw contact te houden met mogelijke informatiebronnen zodat je makkelijk aan (exclusieve) informatie komt. 4. Bedenk een goed idee Door veel bladen te lezen, kun je beter inschatten welk onderwerp met welke invalshoek het beste bij een bepaald tijdschrift past. Als je idee origineel is of je kunt aan exclusieve casussen komen, zijn potentiële opdrachtgevers sneller bereid jou een opdracht te geven. Een idee dat niet is toegespitst op de doelgroep is ‘kansloos’. 5. Pitch je verhaal Een pitch is bondig, volledig, beleefd en alles behalve saai. Stuur een rechtstreeks mailtje naar de contactpersoon voor freelancers, waarin duidelijk staat wie jij bent, wat voor je verhaal je wilt schrijven en waarom dat volgens jou bij het blad past. Zet onderaan je mail je contactgegevens en een link naar je portfolio, zodat de opdrachtgever kan zien hoe je schrijft en wat je ervaring is. 6. Werk zorgvuldig Als je een opdracht in de wacht hebt gesleept, ga dan accuraat te werk. Houd je aan het afgesproken aantal woorden en de invalshoek. Zorg dat je de deadline haalt, liever een dag eerder dan op het laatste moment – als het maar niet ten koste van de kwaliteit gaat. Op deze manier laat je een goede indruk achter en zijn de chefs eerder bereid opnieuw met je in zee te gaan.


18

Mijn (veranderde) visie Alles wat ik heb geleerd tijdens het doen van dit onderzoek, probeer ik zelf ook zo veel mogelijk toe te passen in de praktijk. In zoverre dat het past bij mezelf en waar ik nu sta. Profileren Voordat ik aan dit onderzoek begon, had ik al een website en profielen op social media (Twitter, LinkedIn en Facebook). Ik ben me na alle research bewuster geworden van de manier waarop ik ze kan – en misschien wel moet – inzetten. Ik ben de adviezen van dit onderzoek daarom al voor een groot deel gaan opvolgen. Zo ben ik op LinkedIn selectiever geworden in de mensen die ik accepteer als connectie. Op Twitter let ik beter op wat ik deel. Niet te veel onzin, maar vaker journalistiek gerelateerde berichten. Sowieso let ik daar al meer op sinds Humberto Tan me volgt (Dat is een goede meetlat: zou hij deze tweet onzinnig vinden? Ja? Dan zet ik het er niet op).

Ik probeer op social media te handelen naar de aanbevelingen van dit onderzoek Op mijn Facebookpagina heb ik bewust geen feestfoto gekozen en bijna al mijn berichten zijn afgeschermd. Alleen mijn omslagfoto is behoorlijk informeel, maar daar is wel aan te zien dat ik graag reis. Ik ben ook nog maar twintig, dus wat mij betreft hoeft ook nog niet alles er degelijk uit te zien. Mijn website was eerst wat meer gericht op alles wat ik deed op school. Nu heb ik de tekst op mijn ‘Ondernemen in de journalistiek’ | Reflectieonderzoek Elodie Kint | Mei 2015

19

homepage veranderd in wie ik ben, wat ik in mijn vrije tijd doe en wat voor verhalen ik graag schrijf, zodat het voor de bezoeker van mijn website sneller duidelijk is wat er te zien valt. Specialiseren Ik heb mezelf nog nergens in gespecialiseerd. Wel heb ik afgelopen jaar ontdekt dat ik graag human interest-verhalen schrijf. Al langer weet ik dat ik het liefst heel de wereld over reis met mijn camera, pen en papier. Maar naast mijn stage in Curaçao heb ik nog te weinig budget gehad om bijzondere reizen te maken. Door dit onderzoek besef ik wel beter wat de meerwaarde van een specialisatie kan zijn. Daarom ben ik zeker van plan me daar na het behalen van mijn diploma verder in te gaan ontwikkelen. Netwerken Alle interviews die ik heb afgenomen voor dit onderzoek, hebben me een hoop rechtstreekse emailadressen en telefoonnummers van redactiechefs en hoofdredacteuren opgeleverd. Deze heb ik allemaal overzichtelijk in een bestandje gezet. Wie weet wil ik ooit een verhaal schrijven dat ik goed vind passen bij een van deze titels. Dan weet ik in ieder geval bij wie ik moet zijn en doet mijn naam bij hen misschien wel een lichtje branden. Al is het maar een langzaam opstartende spaarlamp. Verder volg ik vooral op Twitter veel collega-journalisten. Interactie begin ik niet vaak. Ik kijk liever nog even de kat uit de boom tot ik voor mijn gevoel wat ‘nuttigs’ te zeggen heb. Ideeën bedenken De portrettenreeks die ik heb geschreven voor mijn afstudeerportfolio, heb ik door dit onderzoek helemaal omgegooid. Ik wilde naar aanleiding van het nieuwsbericht dat steeds minder mensen in Nederland geloven, vrouwen interviewen die wél geloven, over hoe zij praktiseren en wat hun religie voor hen betekent. Ik vond het mooie interviews, maar de invalshoek was bij nader inzien toch te algemeen. Wat mensen doen om hun geloof te uiten, kun je in principe ook vinden op Wikipedia. Dus zocht ik iets originelers. Zo kwam ik uiteindelijk terecht op vrouwen die zich bekeerden in een tijd waar steeds minder mensen geloven. Ik ben dus absoluut anders, wat kritischer, gaan denken door de resultaten van mijn eigen onderzoek. Pitchen Ook denk ik beter na over mijn mails waarin ik verhalen pitch. Het verhaal wat ik voor Tophair schreef, heb ik nog gepitcht voordat ik research had gedaan voor mijn reflectieonderzoek. Ik had me in deze mail niet eens even kort voorgesteld, maar viel direct met de deur in huis. Niet erg subtiel als ik het zo teruglees. Mijn pitch bij Metro voor het artikel met afstudeertips was ook bondig, maar het bevatte alle nodige informatie. Ik stelde mezelf in één zin voor, kwam dan met de aanleiding voor mijn idee en sloot af met waarom het mij relevant lijkt voor de doelgroep van Metro. Ondanks dat de redactiechef nog ‘Ondernemen in de journalistiek’ | Reflectieonderzoek Elodie Kint | Mei 2015

20

niet direct na die mail over de streep was (“Het is een misverstand dat wij een ‘studentenkrant’ zijn. Daarnaast moeten wij erg zuinig zijn met ons budget voor freelancers, dus zijn we extra kritisch op aangeboden verhalen”), heb ik hem toch kunnen overtuigen toen ik mijn artikel opstuurde. Zorgvuldig te werk gaan Ik ben van mening dat het altijd belangrijk is om zorgvuldig te werk te gaan. Ik heb nog nooit een deadline gemist, kom te allen tijde de afspraken na in het aantal woorden en de invalshoek. Als ik denk dat het aantal woorden niet haalbaar is, of ik vind een andere invalshoek beter, dan overleg ik dat eerst met mijn opdrachtgever. Ik denk dat het belangrijk is om dat te doen, zodat de opdrachtgevers niet verrast worden met een andere aanpak dan die was afgesproken. De enige opdrachtgevers waarvoor ik regelmatig freelance, zijn online reismagazine Stop and Stare en de regionale kranten BN DeStem en PZC. Ook schrijf ik incidenteel nog eens wat voor het Antilliaans Dagblad. Dit zijn nog geen titels van een niveau vergelijkbaar met dat van de grote publieksbladen uit dit onderzoek, maar toch, ze bellen me al twee jaar terug. Dat ze het zien zitten om met me te blijven samenwerken, zegt denk ik iets over mijn werkhouding en de kwaliteit van mijn stukken in positieve zin. Nuttig onderzoek Ik heb veel gehad aan mijn eigen onderzoek. Ik heb een mooi begin gemaakt aan het opbouwen van een netwerk en heb een duidelijker beeld gekregen van de freelancemarkt, van de wensen die potentiële opdrachtgevers hebben bij het werk van freelancers en ik heb erg veel geleerd over het freelancen in de praktijk. Van online profileren, tot een idee bedenken en dat aan de man brengen. Als beginnend freelancer komt dit onderzoek dus erg goed van pas.


21

Bronnenlijst Geschreven bronnen: Open (hyper)links door CTRL ingedrukt te houden op je toetsenbord en tegelijkertijd te klikken op de link. Benjamin, Jan (27 november 2013). Help, de journalisten komen. Geraadpleegd op: maandag 11 mei 2015. http://www.nrcreader.nl/artikel/3261/help-de-journalisten-komen Cramer, Ingrid & Zwaan, Maria (2011). Handboek Tijdschrift. Wijk en Aalburg: Pictures Publishers. Gulden, Maaike (2015). Wegwijs op Twitter. Marketingacademie. IJdens, Teunis & Werff van der, Harold (2004). Een ongewis bestaan. De beroepspraktijk van schrijvende freelance journalisten in Nederland. Tilburg: IVA. Kassenaar, Peter & Rijswijk van, Oskar (2003). Handboek Website Usability. Den Haag: Academic Service. Laeven, Janne (30 oktober 2013). Rompredactie als remedie voor tijdschrift in nood. Geraadpleegd op 24 april 2015. http://www.nrcreader.nl/artikel/2825/rompredactie-als-remedie-voor-tijdschrift-in-nood Leverton, Marc (2010). How to work as a Freelance journalist. Oxford: How To Books Ltd. Nederlandse Vereniging voor Journalistiek. Wie is zelfstandig journalist? - Freelance of zelfstandig? Geraadpleegd op: 24 april 2015. https://www.nvj.nl/onze-diensten/faq/zelfstandigen/wie-is-zelfstandigjournalist/antwoord/123 Sanoma (31 oktober 2013). Sanoma Media Netherlands kondigt aangescherpte strategie en reorganisatie aan. Geraadpleegd op 24 april 2015. http://www.sanoma.nl/pagina/persnieuws/sanoma-media-netherlands-kondigtaangescherpte-strategie-en-reorganisatie-aan/ Uitgeverijbedrijf (1 januari 2014). CAO voor publiekstijdschriftjournalisten. Bijlage I-B: Salarisschalen. Geraadpleegd op 26 april 2015. http://www.uitgeverijbedrijf.nl/cao/cao_pu/pages/default.aspx?tab=0&chapter=102&article =499#.VTzHx5UcQmx Verdonk, Bert & Vermeiren, Jan (2011). Hoe LinkedIn nu echt gebruiken. Gent: Pages. Villamedia (20 april 2015). Opnieuw kleine daling werkzoekenden. Geraadpleegd op 24 april 2015. https://www.villamedia.nl/nieuws/bericht/opnieuw-kleine-daling-werkzoekenden Villamedia (15 oktober 2014). Arbeidsmarkt journalisten op dieptepunt. Geraadpleegd op 24 april 2015. https://www.villamedia.nl/nieuws/bericht/arbeidsmarkt-journalisten-op-dieptepunt


22

Villamedia (6 augustus 2014). Minder freelancers dan jaar geleden. Geraadpleegd op: 10 april 2014. https://www.villamedia.nl/nieuws/bericht/minder-freelancers-dan-jaar-geleden/110657 Villamedia (31 juli 2014). Opnieuw meer werkzoekende journalisten. Geraadpleegd op 24 april 2015. https://www.villamedia.nl/nieuws/bericht/opnieuw-meer-werkzoekende-journalisten Villamedia (23 mei 2012). Forse toename van freelancers. Geraadpleegd op: 10 april 2014. https://www.villamedia.nl/nieuws/bericht/forse-toename-van-freelancers/75722 Vinken, Henk en IJdens, Teunis (november 2013). Freelance journalisten, schrijvers en fotografen. Tilburg: Pyrrhula.

Gesproken bronnen: Aarsbergen, Aart. Hoofdredacteur National Geographic. Telefonisch interview: 23 april 2015. Broekhuis, Mario. Hoofdredacteur Landleven. Via mail: 13 april 2015. Detrixhe, Nancy. Research Manager Groep Publiekstijdschriften. Via mail: 13 april 2015. Geerdink, Fréderike. Freelance journalist. Interview via Skype: 15 april 2015. Gorissen, Bert. Hoofdredacteur Kampioen: Telefonisch interview 23 april 2015. Graaf de, Nathalie. Freelance journalist. Workshop freelancen voor publieksbladen en glossy’s: 21 april 2015. Hamer, Edger. Hoofdredacteur Tros Kompas. Via mail: 2 april 2015. Hart ‘t, Marieke. Hoofdredacteur VROUW Magazine. Telefonisch interview: 17 april 2015. Hendriks, Thomas. Hoofdredacteur Quest. Telefonisch interview: 23 april 2015. Hulsen van, Tom. Hoofdredacteur Voetbal International. Telefonisch interview: 8 april 2015. Klazinga, Rianne. Freelance journalist. Telefonisch interview: 21 april 2015. Krul, Raymond. Freelance journalist. Telefonisch interview: 4 mei 2015. Kuyper, Lyn. Hoofdredacteur Allerhande. Telefonisch interview: 21 april 2015. Maliepaard, Bas. Freelance journalist. Telefonisch interview: 10 april 2015. Moezel, Naomi. Coördinator Reportage Margriet. Reactie via de mail, 20 april 2015 Nobel, Debby. Hoofdredacteur Veronica Magazine. Telefonisch interview: 8 april 2015. Santegoeds, Evert. Hoofdredacteur Privé. Telefonisch interview: 7 april 2015. Slee, Matthieu. Hoofdredacteur Story. Telefonisch interview: 14 april 2015. Vermeulen, Stéphan. Hoofdredacteur Autoweek. Reactie via de mail, 22 april 2015. ‘Ondernemen in de journalistiek’ | Reflectieonderzoek Elodie Kint | Mei 2015

23

Zandberg, Jan-Henk. Freelance journalist. Telefonisch interview: 24 april 2015.

Afbeeldingen [Voorblad met laptop] Pixabay: http://pixabay.com/nl/kantoor-aan-huis-laptop-notebook-599475/ [Loesje, gek denken] Netwerkplatteland: http://www.netwerkplatteland.nl/wpcontent/uploads/2013/05/loesje.nl_.jpg [Bol Social Media] Idemainternetmarketing: http://idemainternetmarketing.com/wpcontent/uploads/2014/03/social-media.jpg [Woordweb met kernwoorden] Gemaakt met www.worditout.com [Screenshot Twitterpagina] Twitter: https://twitter.com/Elodrie


24

Bijlagen Bijlage I Interviews met de hoofdredacteuren Debby Nobel, hoofdredacteur Veronica Magazine Telefoongesprek 8 april 2015, 16:01 In welke mate maken jullie gebruik van freelancers? “We maken erg veel gebruik van freelancers. Zeker sinds we in november zijn overgegaan naar een rompredactie. We hebben nog maar twee vaste redacteuren, die gespecialiseerd zijn in films en series. Verder is alles freelance. Per uitgave is dat zo’n twintig artikelen, meer dan de helft van het blad. We zijn natuurlijk wel een a-typisch magazine, omdat de televisieprogrammering een erg groot aandeel heeft. Dat gaat bijna rechtstreeks met de computer en wordt nog nagekeken op de redactie.” Voor wat voor verhalen zet u freelancers over het algemeen in? “Freelancers doen vrijwel alle interviews voor het blad. Ook alle muziekverhalen, sportverhalen, coverstory’s, zoals grote reportages over trends. Alle lifestyle rubrieken op het gebied van koken en wonen wordt door freelancers gedaan. Zelfs voor artikelen over films en series schakelen we wel eens freelancers in, omdat onze vaste redacteuren niet álles kunnen doen. Maar ook rubriekjes of horoscopen. Bijna alles!” Heeft u 'vaste' freelancers? “We hebben een tamelijk grote pool met freelancers die we regelmatig inzetten. In principe is er ook ruimte voor andere freelancers. Zeker nu we net geswitcht zijn naar de rompredactie kunnen we altijd nog nieuwe freelancers gebruiken en ons netwerk uitbreiden.” Hoe komt u aan freelancers voor het blad? “Meestal mailen ze ons zelf, soms gaan we pro-actief op zoek. Het komt dus van twee kanten. Zeker toen we in november met nog maar twee vaste redactieleden verder gingen, ging ik zelf actief op zoek naar nieuwe freelancers. Ik ging vooral op zoek naar freelancers voor specialistische vakgebieden, zoals muziek en sport. Ik selecteer sneller de journalisten die hun ideeën goed uitdenken en uitwerken. En ik vind het fijn om andere artikelen van hen te lezen, om te zien hoe ze schrijven. Naast het magazine hebben we ook nog een app. Het is voor ons erg fijn als journalisten meerdere disciplines beheersen. Dus journalisten die kunnen schrijven en mini-items kunnen opnemen en monteren. Dat is volgens mij wel de toekomst, crossmediaal te werken.” Welke kenmerken en kwaliteiten vindt u belangrijk bij een freelancer? “- Pro-actief, kom met je uitgedachte ideeën aan. - Flexibel, soms moet een verhaal binnen een dag af zijn. - Originaliteit. - Onderwerpen die passen bij het magazine. - Geen bureauredacteur zijn; durf de telefoon te pakken. - Goed kunnen schrijven.” ‘Ondernemen in de journalistiek’ | Reflectieonderzoek Elodie Kint | Mei 2015

25

Evert Santegoeds, hoofdredacteur Privé telefonisch interview 7 april 2015, om 12:58 In welke mate maken jullie gebruik van freelancers? “Ongeveer de helft van het blad wordt geschreven door freelancers. Dus dat is een erg belangrijk aandeel. Mensen die in het algemeen al wat langere tijd voor ons werken, zij maken een gewaardeerd onderdeel van de redactie uit.” Voor wat voor verhalen zet u freelancers over het algemeen in? “Voor alle verhalen. Eenmaal voor ons werkend is er geen onderscheid tussen vaste krachten en freelance.” Heeft u 'vaste' freelancers? “Dat mogen we van de afdeling personeelszaken niet zo zeggen, maar het komt er eigenlijk wel op neer. We hebben een netwerk van freelancers van wie we weten waar ze wonen (mocht er zich iets in de buurt afspelen), hoe ze schrijven en waar ze veel van weten. Er is ruimte voor andere freelancers. Zij kunnen hun verhaal altijd aanbieden, maar het komt niet zelden voor dat zij met een ‘printklaar’ verhaal aankomen. Ze voelen vaak niet goed aan waar wij naar op zoek zijn: een foto van Lee Touwers op de boulevard van Scheveningen. Daar woont hij, dus dat is geen nieuws. Ook de manier van schrijven is voor ons erg belangrijk. Als het lekker is opgeschreven, kunnen we verder kijken.” Hoe komt u aan freelancers voor het blad? “In het algemeen melden zij zich zelf met een verhaal. Soms halen we namen uit andere bladen om er zelf contact mee op te nemen. Of we halen ze uit ons eigen netwerk. Verschillende manieren dus. Ze krijgen een proefopdracht met de voorwaarde dat ze dag en nacht op pad willen, niet van 9 tot 5 dus. Vaak arbeidsonaangename uren. Ze werken over het algemeen thuis en wonen de redactievergadering bij op dinsdag. We maken nooit gebruik van websites waar freelancers en opdrachtgevers samenkomen, maar halen het uit onze vaste contacten. We ‘casten’ wel eens verhalen als we zelf iets hebben bedacht waar een bepaalde freelancejournalist goed bij past.” Welke kenmerken en kwaliteiten vindt u belangrijk bij een freelancer? “- Ambitie - Instelling: hard werken - communicatief goed - niet bang - open - flexibel - eigen netwerk van BN’ers is erg belangrijk, omdat we die niet zo maar aan iedereen kunnen geven. - ‘lekker opgeschreven’”

Edger Hamer, hoofdredacteur TrosKompas/TV Krant Vragen beantwoord via de mail, 2 april 2015 16:37 In welke mate maken jullie gebruik van freelancers? ‘Ondernemen in de journalistiek’ | Reflectieonderzoek Elodie Kint | Mei 2015

26

“Wij maken slechts sporadisch gebruik van freelancers, hebben voldoende eigen redacteuren in dienst. Een omroepblad is een a-typisch magazine. Wij zijn voor onze verhalen afhankelijk van de programmering van de televisiezenders. Aangezien omroepen veelvuldig de programmering wijzigen is het vaak onhandig om freelancers voor artikelen in te schakelen. Op wijzigingen moeten we immers razendsnel kunnen reageren. Er zijn weken dat er geen enkel artikel van freelancers in het blad staat. Wel hebben we een vier a vijftal 'vaste' freelancers die met enige regelmaat toelichtingen bij televisieprogramma's schrijven, goed voor zo'n 10% van alle toelichtingen.” Voor wat voor verhalen zet u freelancers over het algemeen in? “Interviews, informatieve- en sport artikelen, toelichtingen.” Heeft u 'vaste' freelancers? “Zoals ik al aangaf: ja. We hebben op dit moment ook geen andere freelancers nodig. Uitzonderingen zijn altijd mogelijk als een freelancer zich aandient met een fantastisch verhaal. Zo hebben we tijdens het EK 2012 van een freelancer die daarvoor nog nooit voor ons had gewerkt drie verhalen afgenomen, interviews met Wesley Sneijder + ouders, Rafael en Sylvie van der Vaart en John Heitinga. Deze artikelen waren zeer exclusief en passen bij onze filosofie dat TrosKompas een A-merk is waar 'grote' namen in horen te staan.” Hoe komt u aan freelancers voor het blad? “Vaak via via. Freelancers komen meestal uit mijn netwerk of dat van collega's. We krijgen ook veel e-mails binnen van freelancers die verhalen aanbieden. Daarnaast werken we regelmatig samen met uitgeverijen (en dus nieuwe freelancers).” Welke kenmerken en kwaliteiten vindt u belangrijk bij een freelancer? “Los van uiteraard alle benodigde journalistieke kwaliteiten: - Bij voorkeur gespecialiseerd zijn in onderwerpen waarvan de kennis op de redactie nauwelijks of in onvoldoende mate aanwezig is. - Exclusieve verhalen. - Flexibele houding. - Groot netwerk.”

Tom van Hulsen, hoofdredacteur Voetbal International Telefonisch interview 8 april 2015, 13:54 In welke mate maken jullie gebruik van freelancers? “We maken bij Voetbal International niet heel veel gebruik van freelancers, maar wel af en toe. We hebben een behoorlijk goed redacteurenbestand en maken het liefst gebruik van hun kennis en expertise. We bestaan nu 25 jaar en hebben genoeg expertise in huis en we hebben genoeg gespecialiseerde redacteuren. Ik denk dat we gemiddeld één artikel per maand (dus per vier uitgaven) door een freelancer laten maken.” ‘Ondernemen in de journalistiek’ | Reflectieonderzoek Elodie Kint | Mei 2015

27

*Voor wat voor verhalen zet u freelancers over het algemeen in? “Het gebeurt wel eens dat freelancers hun verhalen aanbieden en wij zijn bereid die mee te nemen als het gaat om verhalen die wij zelf niet makkelijk kunnen maken. Dus een verhaal dat bijvoorbeeld heel ver weg is gemaakt, zoals in Zuid-Amerika, Australië of Zuid-Afrika, waar we zelf niet zo snel naartoe reizen. Of als het een verhaal is dat een heel aparte en originele invalshoek heeft, waar we zelf niet zo snel op waren gekomen. Als het aan die twee voorwaarden voldoet, willen wij wel eens een verhaal meenemen. Vaak zijn het reportages of een interview. Als we het zelf kunnen doen we dat liever.” Heeft u 'vaste' freelancers? “We hebben één freelancer in Spanje zitten, Koen Greven. Hij heeft bijvoorbeeld een verhaal gemaakt over het debuut van Torres bij Atletico Madrid. Hij woont er vlakbij – dat scheelt ons weer reiskosten - en we weten dat hij goed kan schrijven, dus laten het graag aan hem over. Toen Manchester United afgelopen zomer in de Verenigde Staten was, was daar ook een Nederlandse journalist bij die aanbood voor ons verhalen te maken. In dat geval gaan we erop in, omdat we er zelf niet zo snel naartoe gaan. Maar zeker wat betreft de buurlanden, doen we het liever zelf.” Hoe komt u aan freelancers voor het blad? “Meestal melden de freelancers zich zelf met een idee bij ons via de mail, soms bellen ze. Er zijn best veel freelance journalisten die voor ons willen schrijven. Zij mailen vaak een verhaal dat ze hebben geschreven of een voorstel voor een verhaal. Wanneer die ideeën origineel zijn en de afstand van het onderwerp voor onszelf lastig af te leggen is en het ook nog eens past bij de lezers van VI, dan is het zonde om te laten liggen. Maar ik beslis pas echt of het verhaal meegaat in de VI als ik het heb gelezen. Welke kenmerken en kwaliteiten vindt u belangrijk bij een freelancer? “De freelancer moet letten op: - originaliteit - het medium (doelgroep en tone-of-voice) - betrouwbaar (wat er staat moet kloppen, de freelancer moet aan kunnen tonen dat hij de bronnen heeft gesproken) - creativiteit (onderscheiden van alle andere freelancers; goede invalshoek) - fijne manier van schrijven.”

Mario Broekhuis, hoofdredacteur Landleven Reactie via de mail 13 april 14:42 In welke mate maken jullie gebruik van freelancers? “Wij maken geen gebruik van freelancers, tenzij we iemand zoeken met een specialisme (dierenarts, fruitdeskundige of iets in die geest). Verder schrijven we de artikelen zelf, als redactie in vaste dienst.” ‘Ondernemen in de journalistiek’ | Reflectieonderzoek Elodie Kint | Mei 2015

28

Voor wat voor verhalen zet u freelancers over het algemeen in? “Columns en praktische artikelen.” Heeft u 'vaste' freelancers? “Vaak dezelfde (netwerk), naar behoefte anderen.” Welke kenmerken en kwaliteiten vindt u belangrijk bij een freelancer? “Kennis het enige (vaste redacteur kan event. als ghostwriter fungeren).”

Leo Meijer, Chef tekstredactie VTWonen Vragen beantwoord via de mail, 13 april 16:44 In welke mate maken jullie gebruik van freelancers? “Wij maken veel gebruik van freelancers. De redactie is klein (ca. 12 mensen), we besteden dus veel – schatting: meer dan de helft - uit: aan stilisten, fotografen en tekstschrijvers.” Voor wat voor verhalen zet u freelancers over het algemeen in? “Als het alleen om verhalen gaat: vaste rubrieken als We Like en Hier werk en bijna alle Binnenkijkers.” Heeft u 'vaste' freelancers? “Ja, een groot legertje stilisten, fotografen en tekstschrijvers. En ja, er is altijd ruimte voor nieuwe, goede freelancers: voor fotografen en stilisten geldt dat ze binnen kunnen komen door ons een vtwonen-waardige productie te koop aan te bieden, voor journalisten geldt vooral dat ze een leuke, originele mail sturen en dat ze beschikken over enige schrijvende ervaring op het gebied van wonen.” Hoe komt u aan freelancers voor het blad? “Op basis van mails die ik krijg of mensen die me door vtwonen freelancers worden aangeraden. Soms ga ik zelf ook actief op zoek in mijn netwerk, als ik voor een specifieke klus iemand zoek.” Welke kenmerken en kwaliteiten vindt u belangrijk bij een freelancer? “- Goede pen - Gevoel voor (vt)wonen - Sociaal - Betrouwbaar als het gaat om afspraken.”

Matthieu Slee, hoofdredacteur Story Interview 14 april 2015, gebeld om 11:18 In welke mate maken jullie gebruik van freelancers? “We hebben een kleine rompredactie van ongeveer drie mensen. Zij komen over het algemeen niet echt aan het schrijven toe, omdat ze zich bezighouden met het aansturen van vormgevers en freelancers, het bedenken van onderwerpen, et cetera. Al het andere werk wordt dus door freelancers gedaan. Ik denk dat zo’n negentig procent van de Story wordt gemaakt door freelancers. We kopen dus eigenlijk bijna alles in.” Voor wat voor verhalen zet u freelancers over het algemeen in? ‘Ondernemen in de journalistiek’ | Reflectieonderzoek Elodie Kint | Mei 2015

29

“Zoals ik al zei, voor bijna alles.” Heeft u 'vaste' freelancers? “We maken veel gebruik van vast freelancers. Het is belangrijk dat ze contact hebben met BN ‘ers. Als iemand ons kan overtuigen van zijn interesse in de entertainmentwereld, proberen we het soms wel eens. Zoals iedere shownieuwsjournalist gaan ze op de bonnefooi naar evenementen zoals premières of parties. Vaak komen ze met lege handen terug. Het is een uitdaging om BN’ers aan het praten te krijgen over hun privéleven. Maar als het ze wel lukt, ze zijn talentvol en schrijven een leuk artikel, dan kunnen ze zelf gewoon het tegendeel bewijzen.” Op basis waarvan komt u aan freelancers voor het blad? “De entertainmentjournalistiek is een klein wereldje waar iedereen elkaar wel kent. Het zijn vaak dezelfde gezichten die je ziet. Als een freelancer voor ons werkt, willen we niet dat ‘ie dat ook voor de Privé en de Weekend doet. We maken dus vooral gebruik van ons eigen netwerk met freelancers. Soms krijg ik wel eens een mail of een brief van ‘onbekende’ freelancers. Als dat qua toon overtuigend en enthousiast geschreven is, nodig ik ze wel eens uit voor een kennismakingsgesprek. Dan kijken we even of ze weten wat wij doen en waar we dus naar op zoek zijn. We controleren of ze weten wat er speelt in de achterklap.” Welke kenmerken en kwaliteiten vindt u belangrijk bij een freelancer? “- Creativiteit - Doorzettingsvermogen - Goed kunnen schrijven - Netwerk van/band met BN’ers - Affiniteit met shownieuws - Weten wat Story doet en waar we kunnen gebruiken.”

Interview Marieke ’t Hart, hoofdredactrice VROUW Magazine Telefonisch interview vrijdag 17 april, 08:32 In welke mate maken jullie gebruik van freelancers? “We maken veel gebruik van freelancers. Ongeveer de helft van het blad wordt gemaakt door freelancers - ook door freelance modestilisten en fotografen. We zetten freelance journalisten bijvoorbeeld in voor de helft van onze grote reportages en als eindredactie bij ziekte en vakanties.” Voor wat voor verhalen zet u freelancers over het algemeen in? “Het wisselt heel erg wat ze doen. Voor portretten (bijv. vier vrouwen die een jongere man hebben), interviews met BN’ers, persoonlijke interviews, psychologieverhalen, gezondheidsverhalen als eindredactie ter vervanging en reportages en soms voor rubrieken. Maar we hebben geen standaard ‘taken’ voor de freelancers, het wisselt af met de vaste medewerkers. ” Heeft u 'vaste' freelancers? “Ik heb wel een vaste groep freelancers, soms valt daar iemand af, soms komt er iemand bij. Die pitcht zijn of haar idee via de mail. Voor goede ideeën sta ik altijd open. Vaste freelancers vind ik fijn, van hen weet ik dat zij de goede toon aanslaan, dat ze goede mensen/cases aanleveren bij portretten en weten wat bij het blad past. Die VROUW-toon (‘humor, met een knipoog, nooit een wijzend ‘Ondernemen in de journalistiek’ | Reflectieonderzoek Elodie Kint | Mei 2015

30

vingertje’) is voor nieuwe freelancers vaak lastig. Het is dus niet heel makkelijk om ertussen te komen bij ons, maar als je goede ideeën hebt en cases dan lukt het echt wel.” Hoe komt u aan freelancers voor het blad? “Meestal gebruik ik freelancers uit mijn eigen netwerk. Ook krijg ik veel mailtjes en telefoontjes van andere freelancers. Als zij een goed idee hebben en ik best bereid om met hen aan het werk te gaan. Heel soms ga ik zelf op zoek naar freelancers die niet ‘in mijn assortiment’ zit. Laatst bijvoorbeeld een vrouw met voetballende kinderen. Daar ging ik naar op zoek door een oproepje te plaatsen op de Facebookgroep RuM (Roept u Maar). Dus als ik een specialisatie of bepaalde ervaring zoek. Ook zijn er veel goede freelance journalisten die via de Telegraaf, waar we onderdeel van zijn, voor ons schrijven.” Welke kenmerken en kwaliteiten vindt u belangrijk bij een freelancer? “- Ze moeten het blad kennen. Niet iedere goede freelancer die ik ken van andere werkplekken snapt welke toon er nodig is voor de Vrouw. - Met goede ideeën komen. - Meteen met een kant-en-klare case komen: goed verhaal, naam en rugnummer, al gevraagd of diegene ervoor open staat, dan maak je me heel erg blij - Op de actualiteit zitten. Bijvoorbeeld een vrouw waarvan haar zoon of dochter in Syrië zit die met naam- en toenaam en op de foto in het blad wil; dan krijg je die opdracht meteen van mij. - Hou je aan de deadline - Blijf contact houden. Bel als je vragen hebt om te voorkomen dat het artikel de verkeerde kant op gaat. - Geen taalfouten. - Niet zeuren over geld: als we van tevoren een prijs hebben afgesproken en je hebt meer tijd nodig, is dat jammer. Dat is het risico van het vak, hoort er een beetje bij.”

Naomi Moezel, Coördinator Reportage Margriet Reactie via de mail, 20 april 10:09 In welke mate maken jullie gebruik van freelancers? “Alle verhalen in Margriet worden door freelancers geschreven, we hebben geen redacteuren (meer) op de redactie.” Voor wat voor verhalen zet u de freelancers over het algemeen in? “Alles soorten verhalen, reportages, interviews, rubrieken etc.” Heeft u ‘vaste’ freelancers? “We hebben een freelance pooltje waarmee we vaak werken, maar er is altijd ruimte voor nieuwe freelancers.” Hoe komt u aan freelancers voor het blad? “Op basis van ons eigen netwerk, of freelancers bieden zich aan. Als er in hun pitch een origineel idee staat en er al cases zijn gevonden, vallen de freelancers bij ons op. Als er nieuwe mensen nodig zijn, ga ik soms pro-actief op zoek naar freelancers. Bijvoorbeeld als mensen uit het ‘vaste pooltje’ het


31

druk hebben en er geen verhalen meer bij kunnen hebben. Die zoek ik vooral via mijn eigen netwerk.” Welke kenmerken en kwaliteiten vindt u belangrijk bij een freelancer? “- Flexibel - Creatief - Punctueel - Goed in cases vinden - Ervaring bij publieksbladen - De toon van Margriet snappen. ”

Lyn Kuyper, hoofdredacteur Allerhande Interview 21 april 2015, gebeld om 17:56 In welke mate maken jullie gebruik van freelancers? “Bij Allerhande hebben we een vrij grote vaste redactie. Ik kom bij Sanoma vandaan waar je meer rompredacties hebt. Daar is de laatste jaren het percentage freelancers veel groter geworden. Maar wij hebben echt een grote vaste groep mensen in dienst. En daarnaast een kring van vaste freelancers. Procentueel gezien denk ik dat dat neerkomt op ongeveer 20 of 15 procent. Niet zo veel dus.” Voor wat voor verhalen zet u de freelancers over het algemeen in? “We zetten Allerhande niet echt in voor verhalen, maar meer als eindredactie en voor de koppen en intro’s. Af en toe een klein interviewtje met leveranciers van ongeveer 150 woorden. Iemand bij ons krijgt niet een hele productie voor zich. Freelancers worden gebruikt als ‘eerste, tweede, derde lezer’ om er zeker van te zijn dat we geen fouten maken in de Allerhande, want dan kunnen er vervelende dingen gaan gebeuren in de keukens bij onze miljoenen lezers. Ook online voor video, script schrijven, foodstilisten, et cetera (maar dat is dus geen blad). De recepten worden gedaan door de culi-afdeling.” Heeft u ‘vaste’ freelancers? “We hebben een héél erg dik handboek. Zo’n dik handboek heb ik bij andere titels nog nooit gezien. Een soort gids die je leert wat de wereld van Allerhande behelst. Daar staan heel veel regels in. Van hele simpele dingen, zoals hoe we milliliters en minuten afkorten, maar ook de definities van woorden zoals veganistisch, et cetera. Ik neem over het algemeen vier werkdagen de tijd om nieuwe mensen in te werken. Het heeft even de tijd nodig voor dat je dat hele handboek door hebt. Ik kan dus niet zo maar nieuwe freelancers aannemen. We investeren eerst vier dagen, keer een dagtarief… We moeten als tekstafdeling echt investeren in het inwerken van nieuwe mensen, zodat we die langer kunnen gebruiken.” Hoe komt u aan freelancers voor het blad? “Vaak mensen via via. Zodat ik een referentie heb. Onze ervaren mensen kennen vaak nog wel anderen die ook van koken houden en die het leuk vinden om recepten te lezen. Zo betrekken we meestal nieuwe mensen. Veel uit het netwerk. Ik ben nog nooit pro-actief op zoek gegaan naar freelancers door bijvoorbeeld een advertentie of wat dan ook. Soms houden we ook freelancers over aan vacatures voor vaste redacteuren. Goede mensen met een goed portfolio en CV springen eruit, die namen bewaren we vaak. Of je moet een hele goede mail hebben, met een hele goede motivatie ‘Ondernemen in de journalistiek’ | Reflectieonderzoek Elodie Kint | Mei 2015

32

waarom je voor ons zou willen freelancen. De brief moet eruit springen en soms moet je een beetje geluk hebben dat we net iemand hebben met zwangerschapsverlof. Slechte brieven: als je alleen maar iets over jezelf zegt en over je eigen ervaring, zonder verwijzing naar de vacature of blijk van affiniteit met het vak, een CV dat dat niet bevestigd, et cetera. Dat gaat het beste wanneer het vanuit je hart komt, dan komt dat ook naar voren in je brief.” Welke kenmerken en kwaliteiten vindt u belangrijk bij een freelancer? “- Heel goed weten wat er bij ons speelt - Affiniteit met koken; je bent de hele dag met eten bezig, dus het gaat je opbreken als je dat niet leuk vindt - Motivatie/enthousiasme - Taalvaardigheid (eindredactie).”

Stéphan Vermeulen, hoofdredacteur Autoweek Mail ontvangen op 22 april 2015, 15:26 In welke mate maken jullie gebruik van freelancers? Ter indicatie: hoe veel artikelen gemiddeld per uitgave? “1 artikel keer per uitgave, dus 52 keer per jaar” Voor wat voor verhalen zet u freelancers over het algemeen in? “Voor columns, tests en reportages” Heeft u 'vaste' freelancers? “Ja. Wij zijn een special interest-titel. Daarom werken we graag met mensen die gespecialiseerd zijn in auto’s. We maken bijna geen uitzonderingen want dat levert achteraf altijd ontzettend veel werk op.” Hoe komt u aan freelancers voor het blad? “Heel vaak zijn het stagiairs die zijn blijven hangen.” Welke kenmerken en kwaliteiten vindt u belangrijk bij een freelancer? “Zelfstandig kunnen werken. Als ik een opdracht geef moet dat leiden tot iets moois zonder dat ik de hele tijd vragen krijg over hoe dingen aan te pakken of voor te bereiden.”

Aart Aarsbergen, hoofdredacteur National Geographic Telefonisch interview 23 april 2015, 10:03 In welke mate maken jullie gebruik van freelancers? “We maken niet heel veel gebruik van freelancers in verhouding tot heel veel andere tijdschriften denk ik. We hebben een vaste redactie die heel veel doet. Qua fotografie is eigenlijk alles op freelance basis, want we hebben geen fotografen in dienst. Schrijvende journalisten gebruiken we eigenlijk alleen als we op zoek zijn naar een specifieke vaardigheid, of bij specifieke kennis van onderwerpen. Dat komt ook omdat we bijna 80 procent van de kopij krijgen vanuit Amerika, daar geven we dan ons eigen draai aan. Ik denk dat het aandeel van freelance journalisten neerkomt op ongeveer 5-10% van het blad. We doen zelf sowieso niet zo heel veel, dus maken ook niet veel gebruik van freelance journalisten.”


33

Voor wat voor verhalen zet u freelancers over het algemeen in? “In specialistische gevallen. Bijvoorbeeld voor onderwerpen over België vinden we het prettiger om een Belgische journalisten in te zetten. Bij technische onderwerpen hebben we graag een specialist. Het hangt af van het onderwerp, we zijn op zoek naar diepere kennis. Zij weten er vaak meer vanaf en kunnen daardoor ook de juiste toon zetten. We besteden onderwerpen graag uit als iemand daar meer verstand van heeft dan wij zelf. Kennis van een bepaald gebied is voor ons erg belangrijk.” Heeft u 'vaste' freelancers? “We hebben een aantal vaste freelancers. Deze gebruiken we ook vanuit de andere bladen waar ik hoofdredacteur ben, zoals Traveler. Een enkele keer werken we een voorstel van derden uit, vaak kennen we die dan ook uit het netwerk, soms is het echt een onbekende. Omdat we niet zo veel mensen nodig hebben en omdat we een gereputeerde titel zijn, zijn we wel in staat om mensen die hun sporen al verdiend hebben aan te trekken.” Hoe komt u aan freelancers voor het blad? “Over het algemeen dus uit ons eigen netwerk. Maar we zijn best bereid om een uitzondering te maken als de freelancer met een interessant onderwerp komt; dat kunnen we eigenlijk niet aan ons voorbij laten gaan. Als ik door de mail het gevoel krijg dat degene die het idee presenteert kwalitatief iets goeds voor ons kan doen, iets speciaals. Je moet opvallen, niet door tierelantijnen, maar door een scherp onderwerp en een plan van aanpak. Dat maakt meer indruk dan een mailtje met ‘ik ga naar IJsland en kan aardig foto’s maken, is dat leuk voor u?’” Welke kenmerken en kwaliteiten vindt u belangrijk bij een freelancer? “- goed verhaal schrijven - op een prettige manier presenteren - goed onderzoek kunnen doen - kennis van zaken hebben”

Bert Gorissen, hoofdredacteur Kampioen Telefonisch interview 23 april 2015, 10:34 In welke mate maken jullie gebruik van freelancers? “We maken veel gebruik van freelancers. Vooral voor een groot aantal toeristische verhalen. Ik denk dat ruim twee derde van het blad is uitbesteed aan schrijvers en fotografen, soms ook nog stilisten erbij. Meer dan de helft van de verhalen is geschreven door freelancers bij ons. De redactie wordt steeds kleiner, dus ik ben steeds meer afhankelijk van ‘buitenstaanders’ om ervoor te zorgen dat het blad gevuld wordt. Dat is deels noodgedwongen, maar soms ook juist een voordeel dat ik de keuze heb uit een gigantisch aanbod van freelancers. Ik kan vaak precies degene kiezen die ik wil hebben voor een bepaalde opdracht, ik selecteer ze dan op hun specialisme en talent.” Voor wat voor verhalen zet u freelancers over het algemeen in? “Vooral voor toeristische verhalen, een reportage over een toeristische bestemming in het buitenland. Maar ook andere verhalen die variëren van verkeersveiligheid tot een test die we inkopen. Eigenlijk alle mogelijke onderwerpen die in de Kampioen aan bod komen. Maar onze redacteuren doen de echte ANWB-gerelateerde verhalen, omdat we weten wat gevoelig ligt en wat de juiste contactpersonen zijn. Dat besteden we dus niet uit. Vaak voor reportages, achtergrondartikelen en in drukke periodes ook voor eindredactie.” ‘Ondernemen in de journalistiek’ | Reflectieonderzoek Elodie Kint | Mei 2015

34

Heeft u 'vaste' freelancers? “We hebben een lijstje met vaste mensen waar we graag mee werken, omdat het goed bevalt en het wederzijds goed klikt. Zeker als er haast bij is, dan val ik graag op terug ‘die ene freelancer waarvan je weet dat die stipt is, dat ‘ie goed schrijft en alles doet zoals jij dat graag wilt’. Zodat ik zeker weet dat die klus is geborgd en ik me daar verder geen zorgen meer over hoef te maken. We proberen ook wel eens nieuwe mensen uit, omdat ze ons benaderen en we denken hé dat is wel aardig. En überhaupt omdat we af en toe die freelance pool willen opfrissen. Dus soms besluit je dan om een nieuwe te proberen en te kijken hoe dat bevalt. Zo schud je de boel weer een beetje op. Soms moet ik dat lijstje even opfrissen en ga ik pro-actief op zoek, mede omdat de redactie steeds kleiner. We kijken dan wat we missen en nog willen hebben en gaan daar soms actief naar op zoek.” Hoe komt u aan freelancers voor het blad? “Meestal dus uit dat vaste lijstje. Als we al een tijdje op dezelfde manier werken, krijg ik soms het gevoel dat ik er wat vers bloed aan moet toevoegen. Dan let ik wat bewuster op freelancers die ons benaderen. We krijgen veel aanbod via de mail of tijdens bijeenkomsten. Je moet je onderscheiden door het slim aan te pakken, niet door van alles op redacties af te vuren. Nieuwe freelancers verdiepen zich vaak slecht in de titel en komen met verhalen die niet bij ons passen. Mensen die dat wel doen, maken het onderscheid en wekken je interesse. Het loont de moeite, om in te spelen op onze behoeftes. Zo vergroot je de kans dat we je nog eens terugbellen als we een leuke klus hebben. Als ik denk: hé, dit ziet er goed uit, deze naam kan nog wel eens van pas komen, dan bewaar ik dat in een speciaal mapje en val ik daar soms nog op terug.” Welke kenmerken en kwaliteiten vindt u belangrijk bij een freelancer? - Het medium kennen (weten wat we willen + de stijl onder de vingers hebben) - stipt werken (op tijd de deadline, gemaakt waar we naar vroegen, etc.) - leuk idee - goed portfolio (ervaring: wat kunnen we van je verwachten?) - goed kunnen schrijven.”

Thomas Hendriks, hoofdredacteur Quest Telefonisch interview 23 april 2015, 11:00 In welke mate maken jullie gebruik van freelancers? “We maken gebruik van freelancers, maar met mate. We hebben een hele grote redactie van 26 mensen en doen eigenlijk bijna alles zelf. We maken weinig gebruik van schrijvende journalisten, degene die we inhuren hebben hier vaak ooit gewerkt. Ik denk dat maximaal 10% van onze artikelen wordt geschreven door freelancers. We hebben ervoor gekozen om een grote eigen redactie te hebben, dat zien we als een investering in de kwaliteit.” Voor wat voor verhalen zet u freelancers over het algemeen in? “We huren freelancers in voor verhalen en voor functies aan het bureau, zoals eindredactie, coördinatie… We gebruiken veel meer freelancers voor ondersteunende taken dan voor redactionele taken.” Heeft u 'vaste' freelancers? ‘Ondernemen in de journalistiek’ | Reflectieonderzoek Elodie Kint | Mei 2015

35

“We gebruiken bijna alleen eerdere redactielieden. Vaste freelancers weten wat we willen en vaak zijn dat oude werknemers, omdat zij de toon snappen. Dat scheelt een hoop tijd voor de eindredactie.” Hoe komt u aan freelancers voor het blad? “We krijgen regelmatig verzoeken van freelancers van ‘hebben jullie nog werk voor me’, of ‘ik heb een leuk idee’. Dat is natuurlijk te vaag, het idee rammelt te vaak. Een paar keer per jaar gaan we hier wel op in. Als een verhaal klopt en diegene kan laten zien dat hij zoiets kan maken, dan geven we ze die kans. We kijken dan eerst naar het idee en vervolgens naar eerdere publicaties: kan diegene voor óns schrijven? Meestal gaan we pro-actief op zoek naar freelancers met een specialisme of met ervaring, vaak uit ons eigen netwerk. We weten dan wie we vragen en waarom we die vragen. Welke kenmerken en kwaliteiten vindt u belangrijk bij een freelancer? “- goed kunnen schrijven - Quest op de juiste manier vertegenwoordigen (beleefd zijn en weten waar je het over hebt) - Afspraken nakomen: deadlines halen, leveren wat er is afgesproken - Ervaring (wat heeft diegene eerder geschreven) - Weten waar Quest voor staat en wat een Quest-verhaal is - kwaliteit in algemene zin.”


36

Bijlage II Analyse interviews hoofdredacteuren 1. In welke mate maken de bladen gebruik van freelancers? Tabel: Aandeel van freelancers in het tijdschrift 50 – 100 % 0 – 50% Veronica Magazine: Troskompas: ‘Meer dan de helft van het blad’ ‘Ongeveer 10% van alle toelichtingen.’ Privé: Voetbal International: ‘Ongeveer de helft van het blad’ ‘Erg weinig. ± 1 artikel per vier uitgaven.’ VTWonen: Landleven: ‘Meer dan de helft uitbesteed aan freelancers’ ‘Vrijwel nooit freelancers.’ Story: Allerhande: ‘± 90% van het werk gedaan door freelancers.’ ‘Weinig. Ongeveer 15 tot 20%.’ VROUW Magazine: Autoweek: ‘Ongeveer de helft van het blad’ ‘1 artikel per uitgave’ Margriet: National Geographic: ‘Alle verhalen door freelancers’ ‘Ongeveer 5 tot 10 %’

2. Waarvoor worden de schrijvende freelancers ingezet? • Veronica magazine: - alle interviews - sport - muziek - coververhalen, zoals repo’s over - lifestyle rubrieken - soms artikelen over films/series - horoscopen  ‘Bijna alles’ • Troskompas: - interviews - informatieve artikelen - sport - toelichtingen • Voetbal International: - reportages - interviews • VT Wonen: - vaste rubrieken • Story: - ‘Bijna alles’ • Privé: - Niets specifieks, ‘gebruiken freelancers voor alles’. • Landleven: - Columns - Praktische artikelen • VROUW Magazine: - grote reportages - portretten - interviews met BN’ers - persoonlijke interviews - artikelen over psychologie en gezondheid - vervangend eindredactie ‘Ondernemen in de journalistiek’ | Reflectieonderzoek Elodie Kint | Mei 2015

37

• Margriet:

• Allerhande • Autoweek

• National Geographic

Voor alle soorten verhalen, o.a.: - reportages - interviews - rubrieken Meestal voor eindredactie (en koppen/intro’s bedenken) - columns - tests - reportages - specifieke verhalen

3. Gebruik van vaste freelancers? Ook nog ruimte voor anderen? Tabel: Netwerk van freelancers versus nieuwelingen Netwerk van freelancers Geen/weinig vaste freelancers Ruimte voor nieuwe Veronica Magazine freelancers VT Wonen Margriet Sporadisch nieuwe freelancers Privé Voetbal International Story Landleven Troskompas VROUW Magazine Allerhande Autoweek National Geographic • Veronica Magazine • Privé • Voetbal International: • VT Wonen: • Story: • Troskompas: • Landleven: • VROUW Magazine: • Margriet: • Allerhande: • Autoweek:

- grote ‘pool’ van freelancers - kan altijd worden uitgebreid - netwerk van freelancers - sporadisch nieuwe freelancers met een ‘printklaar’ verhaal - 1 vaste freelancer voor Spanje - verder alleen uitzonderingen - groot legertje freelancers - altijd ruimte voor nieuwe goede freelancers - vaste freelancers - sporadisch nieuwe freelancers - vaste freelancers - sporadisch anderen - in principe geen gebruik van freelancers - uitzondering wanneer specialisatie nodig is - redelijk vaste groep freelancers - anderen wanneer idee en cases goed zijn - freelance pooltje waarmee we vaak werken - altijd ruimte voor nieuwe freelancers - freelance netwerkje waar we vaak mee werken - nieuwe freelancers bij zwangerschapsverlof, etc. - vaste freelancers


38

• National Geographic:

- bijna geen uitzondering; levert veel werk op - vaak vaste freelancers (die hun sporen hebben verdiend) - een enkele keer een derde met een interessant onderwerp

4. Hoe komen ze aan freelancers voor het blad?

Tabel 3. Veelvoorkomende manieren om in contact te komen met freelancers Aanbod via mail, etc. Netwerk Pro-actief op zoek Veronica Magazine Meestal Meestal Soms Privé Soms Meestal Soms Troskompas Soms Meestal Amper Voetbal International Soms Amper Amper VT Wonen Meestal Meestal Soms Story Soms Meestal Soms Landleven Amper Soms Soms VROUW Magazine Soms Meestal Amper Margriet Meestal Meestal Soms Allerhande Soms Meestal Amper Autoweek Amper Meestal Amper National Geographic Amper Meestal Soms Kampioen Soms Meestal Soms Quest Amper Meestal Soms 5. Waar zijn hoofdredacteuren naar op zoek in een freelance journalist? Tabel: Belangrijkste kenmerken van een freelance journalist volgens hoofdredacteuren Belangrijk kenmerk Genoemd door Schrijftalent/Taalvaardig 1. Veronica Magazine 2. Privé 3. Voetbal International 4. VT Wonen 5. Story 6. VROUW Magazine 7. Allerhande 8. Quest 9. Kampioen 10. National Geographic Inspelen op de doelgroep 1. Veronica Magazine 2. Privé 3. Voetbal International 4. VT Wonen 5. Story 6. VROUW Magazine 7. Margriet 8. Quest 9. Kampioen 10. National Geographic ‘Ondernemen in de journalistiek’ | Reflectieonderzoek Elodie Kint | Mei 2015

39

Originaliteit/Creativiteit

Actualiteit/Weten wat er speelt

Specialisatie

Flexibiliteit

Netwerk

Betrouwbaar/Nauwkeurig

Lef Open/Sociaal Enthousiasme

Crossmediaal kunnen werken Ambitie Doorzettingsvermogen Goed in cases vinden Ervaring

Kwaliteit

1. Veronica Magazine 2. Voetbal International 3. VT Wonen 4. Story 5. Troskompas 6. VROUW Magazine 7. Margriet 8. Kampioen 9. National Geographic 1. VROUW Magazine 2. Privé 3. Story 1. Veronica Magazine 2. Troskompas 3. Landleven 4. Autoweek 5. Quest 6. National Geographic 7. Autoweek *Vergelijkbaar: Voetbal International, Story, Privé en VT Wonen, Allerhande vragen affiniteit met hun ‘specifieke thema’s’. 1. Veronica Magazine 2. Privé 3. Troskompas 4. Margriet 1. Privé 2. Troskompas 3. Story 1. Voetbal International 2. VT Wonen 3. VROUW Magazine 4. Margriet 5. Autoweek 6. Quest 7. Kampioen 1. Veronica Magazine 2. Privé 1. Privé 2. VT Wonen 1. Privé 2. Story 3. Allerhande 1. Veronica Magazine 1. Privé 1. Story 1. Margriet 1. Margriet 2. Quest 3. Kampioen 1. Quest


40

Kunnen onderzoeken Representatief voor het medium Zelfstandig

2. 1. 1. 1.

National Geographic National Geographic Quest Autoweek


41

Bijlage III Interviews Freelancers Bas Maliepaard Margriet, Libelle, Flow, Flair etc. Telefonisch interview 10 april 2015. https://www.basmaliepaard.nl/contact “Ik ben begonnen met freelancen tijdens mijn studie aan de SvJ in Utrecht. In mijn tweede jaar werd ik door het Algemeen Dagblad gevraagd om voor hen te schrijven. Ik had een website over jeugdliteratuur en zij zochten iemand die daarover wou schrijven. Ik was door mijn specialisatie makkelijk te vinden. Ook publiceerde ik al tijdens mijn studie, dat komt van pas, omdat opdrachtgevers altijd voorbeeldstukken willen zien. Naar mijn diploma heeft nog nooit iemand gevraagd. Aan het einde van mijn opleiding ben ik stage gaan lopen bij de Libelle. Een beetje out of the box, omdat er weinig jongens waren die dat deden. Dat was een strategische keuze. Libelle is onderdeel van Sanoma en na een aantal jaar gaan redacteuren van de ene redactie naar de andere. Ik zorgde voor een professionele en gezellige band met mijn collega’s en werd zo steeds vaker voor verschillende titels gevraagd. Netwerken en mensen kennen is het belangrijkste. Voor Trouw en Margriet schrijf ik wekelijks en voor Flow in ieder nummer.” Initiatief nemen “Het is zeker in het begin belangrijk om initiatief te nemen en mensen te kennen. Zo heb ik zelf gemaild naar de Tina om wat voor hen te schrijven. Ik probeerde wat en stuurde dat naar ze toe. Het viel in de smaak. De hoofdredacteur verhuisde later naar het blad Living en vroeg me daar voor een rubriek. Het balletje ging rollen en zo kwam ik uiteindelijk via Winelife terecht bij Margriet.” Inspelen op het blad “Ik mail vaak met mijn idee dat binnen een rubriek past of in ieder geval bij het medium dat ik mail. Persoonlijke interviews en BN’ers passen bijvoorbeeld bij de Margriet, bij de Flow ga je meer op zoek naar creatieve mensen.” Belangrijke kenmerken “- Basisvaardigheden journalist - Afspraken nakomen. - Zorg dat je hoe dan ook je deadlines haalt. - Lever aan wat er van je gevraagd was (bijv. aantal woorden) - Lever het verzorgd aan, geen onvolledige teksten en taalfouten Als je deugdelijke stukken schrijft, valt dat op. Je leert ervan en dat wordt vanzelf beloont.” Profileren “Een goede eigen website is belangrijk. Hierop kun je werk laten zien en je contactgegevens delen. Ook social media zijn belangrijk. Daarop kun je laten zien wat je doet en wordt je sneller gevonden en gevraagd. Ik gebruik Twitter vooral werkgerelateerd, bijvoorbeeld over wat ik schrijf. En zorg dat je zichtbaar bent. Facebook, LinkedIn en Twitter zijn bij mij allemaal openbaar.”


42

Netwerken “Zoals ik net al zei is netwerken erg belangrijk, zo kom je via via aan klusjes. Daarnaast raad ik echt aan om naar freelancers borrels te gaan: laat je gezicht zien. Hetzelfde geldt voor een uitnodiging om te brainstormen bij een tijdschrift. Je geeft niet alleen je ideeën weg, maar haalt er vaak ook een klusje uit.”

Interview Frederike Hanneke Geerdink Freelance journalist. En geeft individuele begeleiding voor freelancers. Interview via Skype: 15 april 2015. http://www.frederike.nl/individuele-begeleiding/ “Vijftien jaar geleden begon ik als vaste werknemer bij Sanoma. Mijn laatste baan daar was bij Viva als vervangend chef. Daar leerde ik om te gaan met freelancers en ik had al een netwerk gecreëerd. Dat netwerk is een grote pree als je wilt gaan freelancen. Daar begon ik mee in 2000. Eerst vanuit Nederland, vooral over gezondheid en maatschappelijke onderwerpen. Specifieke ideeën “Een fout die ik vaak zie bij andere freelancers is dat ze met te brede ideeën komen. Ze verzinnen vaak alleen een onderwerp en doen daar niets creatiefs mee, ze hebben geen onderwerp of schrijven het voorstel in de vorm van onbeantwoorde vragen. Daar hebben bladen geen boodschap aan. Zij willen juist weten wat voor informatie jij ze kunt geven, wat ze van het verhaal kunnen verwachten. Die voorkennis moet je daarom al uitgezocht hebben.” Inspelen op de stijl van het blad “Ook is het handig om in te spelen op de wensen van het blad: Viva vindt het belangrijk om foto’s bij het verhaal te hebben, benoem in je pitch dat je daarvoor gaat zorgen. Houdt de doelgroep en je opdrachtgever ook in je achterhoofd bij het bedenken van de invalshoek. Spits die toe op het blad. Schrijf je iets voor de Elle, zeg dan bijvoorbeeld dat je voor vier ‘mooie vrouwen’ zorgt om te interviewen. Zij hechten daar veel waarde aan en waarderen dat jij je daarvan bewust bent. Kortom: weet waar het medium naar op zoek is en laat zien dat je daarop inspeelt. Beschrijf concreet welke informatie je hebt en wat je gaat schrijven.” Pitch “Schrijf je pitch in maximaal twee alinea’s in de platte mail, dus niet als bijlage. Een chef heeft geen tijd om een half A4’tje te lezen, ze willen meteen kunnen zien wat ze aan het verhaal kunnen hebben. Stel jezelf kort voor en val dan met de deur in huis: dit en dit kun je van mijn verhaal verwachten. Het kan ook helpen om al een kreet te bedenken die zo op de cover van het blad zou kunnen staan. Een goede ankeiler dekt de lading van je verhaal en zorgt ervoor dat je invalshoek scherp is. Als alles klopt is een ankeiler zo geschreven, moet je er te veel over nadenken, dan is ‘ie vaak nog niet goed genoeg. Je kunt het beste rechtstreeks mailen naar degene die zich bezighoudt met de pitches van freelancers. Als deze adressen niet op internet te vinden zijn, kun je er vaak aan komen door de redactie even te bellen en gewoon te vragen bij wie je moet zijn.” ‘Ondernemen in de journalistiek’ | Reflectieonderzoek Elodie Kint | Mei 2015

43

Specialisatie “Ik denk dat het belangrijk is om je te specialiseren. Er waren veel journalisten die over gezondheid schreven, dus onderscheidde ik mezelf door me op de maatschappelijke kant ervan te richten. Bijv. anorexia, obesitas, et cetera. Je kunt er op deze manier zelf voor zorgen dat er voor jou níet tien anderen zijn. Het is vaak het beste om een specialisatie te kiezen die dichtbij jezelf ligt. Dat maakt je pitches makkelijker en zo kun je een naam opbouwen. Natuurlijk betekent dit niet dat je dan nergens anders meer artikelen over kunt schrijven.” Ervaring “Aan freelance klusjes komen gaat makkelijker als je al gepubliceerd hebt. Maar als je dat niet hebt gedaan, betekent het niet dat het onmogelijk is. Bladen zijn áltijd op zoek naar goede verhalen.” Professioneel bladen lezen “Zorg dat je veel bladen leest, zodat je weet waar je voor schrijft. En dan bedoel ik niet even de Viva lezen in de trein, maar echt vanuit professioneel oogpunt: wat voor mensen komen er aan het woord, op wat voor manier wordt er geschreven, hoe gebruiken ze beeld, et cetera. Zelfs bij bladen die je niet leuk vindt. Het hoort bij je vak. Ik geloof dat elk onderwerp in elk blad past. Als je er maar de juiste draai/invalshoek aan geeft.” Profileren “Profileer je door middel van je specialisatie en op social media. Ik haal bijna al mijn klusjes binnen via Twitter. Dat is mijn eigen podium. Ik vind dat je daar als journalist ook zeker je eigen mening mag uiten. Afhankelijk natuurlijk van het stuk, in een nieuwsbericht gaat het om de feiten. Ook een eigen website is belangrijk om meer van jezelf te kunnen laten zien. Zo heb ik meerder keren per week geblogt om mijn gedachten over Turkije te ontwikkelen en zo meer van mezelf te kunnen laten zien. Je hoeft dus niet perse in bladen te staan om een podium te creëren. Top 3 tips “1. Scherpe invalshoek 2. Specialisatie (directe link naar pitchen en profileren) 3. Lees bladen als een professional.”

Rianne Klazinga Vrouw, Vriendin, Plus Magazine, etc. Telefonisch interview 21 april 10:05 “Ik begon al met freelancen tijdens mijn studie. In 2011 studeerde ik af. Er waren weinig leuke vaste banen en ging daarom freelancen, want ik wilde écht verhalen schrijven. Sinds 2012 freelance ik fulltime. Ik had niet echt een plan, ben het gewoon gaan doen. Contacten leggen, een beetje brutaal zijn, jezelf in de kijker zetten en het belangrijkste: doe je werk zo goed mogelijk. Lever het op tijd aan en zorg dat de eindredactie niet veel meer hoeft te redigeren. Op het begin zei ik nooit nee als ik werd gevraagd voor een opdracht. Was het even stil dan kwam ik zelf met goede ideeën. De zaakje moeten eerst ook nog wat aantrekken, ik kon er eerst niet van leven, maar dan moet je juist doorzetten. Makkelijk is het niet, dus geef niet te snel op. Nu freelance ik regelmatig voor VROUW Magazine, Vriendin, Anbomagazine, Plusmagazine, schrijf ik


44

af en toe reisverhalen voor de Metro en doe ik zo nu en dan wat voor Wind Publishing, de uitgeverij achter Wendy en de Boodschappen. Meestal word ik gevraagd om iets te schrijven, ik denk dat ik 15% van de opdrachten zelf bedenk en voor de andere 85% word ik benaderd. Ik heb ook veel terugkerende rubrieken en columns. Eerst kwam ik vaak via via aan klusjes, daarom is netwerken zo belangrijk. Ook heb ik zelf ideeën gepitcht, als je eenmaal wordt teruggebeld gaat het balletje rollen.” Pitchen “Als ik zelf een idee aandraag bij bladen waar ik al regelmatig voor schrijf is mijn mailtje heel erg compact: 'hé ik las ergens dit en dit, is het niet leuk om daar wat mee te doen?’. Als ik echt pitch voor een blad dat voor mij nieuw is, zijn er een aantal dingen waar ik op let: - zorg voor een direct emailadres van de betreffende chef - houd je mailtje kort, wie ben je en wat wil je doen - zorg voor een gericht idee en stel dat voor in de vorm van een intro Als ik na een paar dagen nog geen antwoord heb, bel ik even om te controleren of het mailtje wel is ontvangen. Belangrijk: wees concreet in je mailtje. Zorg dat je een idee hebt dat ze zo voor zich kunnen zien. Het liefst iets exclusiefs of een mooie case. Jij bent de expert.” Kenmerken: “- Harde werker - Sociaal - iemand die weinig werk kost - iemand die zich aan de afspraken houdt - Weten voor welk blad je schrijft (tone of voice) - Betrouwbaar (ze moeten van je op aan kunnen)” Profileren: “Een website zonder spelfouten is erg belangrijk. Hier moet korte en bondige informatie op staan en een portfolio, zodat potentiële opdrachtgevers een idee krijgen van hoe je schrijft. Misschien is social media nóg belangrijker. Ga hoofdredacteuren volgen en reageer af en toe ergens op, je naam wordt dan sneller herkend als je mailt met een idee. Op Twitter hoef je niet alleen maar professioneel et zijn, chefs zijn ook maar mensen. Twitter is een belangrijke om aan klusjes te komen. Soms rechtstreeks, soms komen ze via jouw tweets op je website terecht en benaderen ze je voor een verhaal.” Belangrijkste tips: “- unique sellingpoint: wat onderscheid jou van anderen? Waarom moeten ze bij jou zijn? In mijn geval ligt mijn ‘talent’ bij human interest. - wees professioneel en nauwgezet. In alles. Als je op maandag een deadline hebt, dan zorg je dat het zondagavond om twaalf uur af is. - geloof in jezelf.


45

Er is niet één gouden regel, als je talent, doorzettingsvermogen, werkethiek (houd je aan de afspraak, maak je cirkel af) en een klein beetje geluk hebt kom je er wel. En onthoud: er zijn ook een heleboel goede freelancers die geen succes hebben.”

Nathalie de Graaf Freelancet voor LINDA., Margriet, Glamour, Viva, etc. en geeft workshops over freelancen Workshop freelancen 21 april 2015 “Als het balletje eenmaal rolt, blijft ‘ie doorrollen. Ik heb in negen jaar tijd nog nooit zonder werk gezeten. Met 2013 als lastigste jaar, vanwege de crisis. Máár als je eenmaal voor een grote titel hebt geschreven, ben je als freelancer nooit binnen. Je moet blijven investeren, pitchen en denken. Als een chef vertrekt, kun je van voor af aan beginnen. Straal succes uit - ‘Oh, ik heb het heel druk. Even kijken of ik tijd kan maken voor deze deadline.’ - Je bent een professional, zorg dat je ook zo overkomt. Wees niet onzeker. - Een factuurnummer begin ik altijd in de 100. Want ‘factuur nummer 3’ ziet er zo lullig uit. Bijvoorbeeld: 101.2015, 102.2015, 103.2015. Houd een doel voor ogen Mijn doel was om voor de LINDA te gaan schrijven. Ik begon met opdrachten voor weekbladen, van daar ging ik naar maandbladen en na vijf jaar fulltime freelancen heb ik geschreven voor de LINDA. Nauwgezet - Schrijf je teksten in foutloos Nederlands - Houd je aan de deadline. ’s Ochtends aanleveren is altijd beter dan ’s middags. - Behoud contact met je opdrachtgever. Als er een aanleiding is, stuur dan eens een mailtje of een tweet, zoals ‘mooie cover’, ‘pakkend interview’, etc. Leer van je voorbeeld - Neem een andere journalist als voorbeeld, wiens werk zou jij willen overnemen? - Hoe pakken zij het aan? Social Media - Onderscheid jezelf. Bijv. door een leuke one-liner, in mijn geval: ‘mist nooit een deadline’. - Volg andere journalisten en chefs en begin af en toe interactie. Zo zien anderen jouw naam voorbij komen, hierdoor krijg je meer volgers en ben je beter zichtbaar. - Benadruk waar je mee bezig bent. Bijvoorbeeld: ‘Net zo’n te gek interview gehad voor @LINDAMagazine.’ - Gebruik Facebook zakelijk. Een zakelijke profielfoto en zichtbaar bij je info ‘Freelance journalist’. Wat ikzelf doe is mijn zakelijke berichten openbaar zetten voor iedereen die mijn pagina bezoekt en persoonlijke berichten scherm ik af voor alleen mijn Facebookvrienden.  Zoek de balans. Deel niet te veel op Twitter, want dat wordt gezien als opscheppen. Af en toe laten zien wat je doet, is wel belangrijk. Als je eenmaal naamsbekendheid hebt, zijn de ingangen bij redacties makkelijker.


46

Website is essentieel - Zorg dat je in één oogopslag kunt zien wie je bent en wat je doet. - Wees niet ‘eager’; geen heel CV op je website. Dat heeft het gevoel dat je wanhopig op zoek bent, je moet opdrachtgevers juist het gevoel geven dat ze blij moeten zijn dat je voor hen werkt. Netwerken Netwerken is erg belangrijk. Om in de gaten te kunnen houden waar mensen nodig zijn, waar vraag naar is, et cetera. Je kunt je bijvoorbeeld aansluiten bij: - ‘Freelance journalisten netwerk’ op Facebook - ‘Vrouw en media’, een platform voor vrouwen in de journalistiek. Ideeën bedenken Weet waar je voor schrijft. Hou rekening met de doelgroep en de toon die je moet aanslaan. Als freelancer moet je een duizendpoot zijn. - Lees veel bladen: Je hoeft er niet failliet aan te gaan, maar kunt er ook even voor in de bibliotheek gaan zitten. Kijk naar de manier waarop zij dingen aanpakken en omgaan met beeld en fotografie. - Houd rekening met de procestijd: Weekbladen werken ongeveer een maand vooruit, maandbladen bijvoorbeeld vijf maanden. Zorg dus dat je je onderwerp op tijd pitcht en kunt uitwerken. - Haal overal verhalen uit: Uit eigen ervaringen, vrienden of vriendinnen, krantberichten, et cetera. Even geen inspiratie: wat is er 5/10/20 jaar geleden gebeurt? Laat je inspireren op oude uitgaven van bladen (de doelgroep ververst, ideeën blijven zich herhalen). Weet wat er speelt bij de doelgroep, volg ze bijvoorbeeld op fora. Volg filmmaatschappijen en muziekagencies op Facebook, zodat je weet wat eraan komt en waar je acteurs, muzikanten en zangers over kunt interviewen. Deze interviews moeten dus ook twee maanden van tevoren plaatsvinden, anders ben je niet op tijd voor publicatie. Een idee voor een rubriek is kassa! Pitchen Stuur je pitch nooit naar de algemene mail van een redactie, maar rechtstreeks naar de betrokken chef. Zo weet je zeker dat hij daar aankomt en ben je niet afhankelijk van een ander. - Schrijf de naam van de chef goed - Begin niet te afstandelijk, ‘geachte’ werkt niet. Maar ‘Beste *voornaam*’ of ‘Beste meneer/mevrouw *achternaam*’ - Onderwerpregel moet prikkelend zijn, iets origineels - Verkoop je idee, maar geef niet té veel prijs qua contacten die je hebt (want dan kunnen ze het zelf doen, maar beschrijf bijvoorbeeld ‘mevrouw van begin dertig die exclusief haar verhaal wil doen’) - In een paar regels, niet te lang (is geen tijd voor) - Wees enthousiast Na een paar dagen nog niks terug? Dan is het tijd om een reminder te sturen, waarin je de originele mail forward. Na een weekje doe je dit nog eens. Maar wordt geen stalker, na twee onbeantwoorde herinneringen is het duidelijk: ze zijn niet geïnteresseerd. Hoe vind je cases? Via social media: - je eigen Facebookvrienden (zodat zij je kunnen tippen aan mensen die zij kennen) ‘Ondernemen in de journalistiek’ | Reflectieonderzoek Elodie Kint | Mei 2015

47

- door goede hashtags te gebruiken op Twitter, heb je een groter bereik. - Facebookpagina RuM (Roept u Maar) - Gemeenschappen/verbonden Prijzen en onderhandelen Vraag een duidelijke briefing, met de deadline, het aantal woorden, de invalshoek, het genre en het honorarium dat je ervoor krijgt. Zo kunnen hier later geen misverstanden over ontstaan. Afweging maken van de drie p’s, poen, pret en prestige. Verdient het niet veel, maar vind je het heel erg leuk om te doen, dan kan het dat ‘pret’ zwaarder weegt. Vind je het niet zo leuk, maar levert het je goede contacten en naamsbekendheid op? In dat geval is prestige misschien toch een reden om de klus aan te nemen. De opdrachtgever komt altijd eerst met een prijs en daarna kun je gaan onderhandelen. Verhaal & opdrachtgever Interview met BN’er voor Flair Interview met BN’er voor Margriet Coververhaal LINDA. persoonlijk verhaal Marie-Claire

bruto honorarium ± €600,± €800,± €1.200,± €350,-

Binnen dertig dagen betalen, daarna herinneren: binnen zeven dagen. Nog niet? Iets venijniger worden. Handig om je aan te sluiten bij Lira = auteursrechtenbetaling.”

Jan-Henk Zandberg Freelancet voor Kampioen, Veronica Magazine, Playboy, etc. Telefonisch interview: 24 april 11:38 “Ik freelance in de journalistiek sinds 1992 en sinds 1998 voor de grotere bladen. Eigenlijk heel ouderwets, ik heb destijds Panorama aangeschreven in een hele oude brief. Op grond daarvan heb ik een gesprek gekregen en een proefopdracht. Hetzelfde deed ik bij ANWB Kampioen. Mijn artikelen vielen in de smaak, dus sindsdien ben ik intensiever voor hen gaan werken. Voor deze twee bladen ben ik begonnen. Als chefs van bladen verhuizen, dan nemen ze jou vaak mee, zo breid je portfolio vanzelf uit, bij mij bijvoorbeeld met Grazia. Ik heb eigenlijk altijd genoeg werk gehad. In 2008 verhuisde ik naar Los Angeles. Ik deed daar interviews, maar zocht nog opdrachtgevers. Ik mailde een hoop potentiële opdrachtgevers met de vraag of ze geïnteresseerd waren in entertainmentnieuws uit Amerika. Daar heb ik ook veel opdrachtgevers aan overgehouden, zoals Playboy en nu.nl. Honoraria onder druk De hele freelance markt staat erg onder druk, met name bij print. De oplages gaan achteruit, de advertentie-inkomsten worden minder en dat vertaalt zich naar de freelancers. Die krijgen allemaal minder werk. Honoraria staan heel erg onder druk. We moeten inventief zijn om aan genoeg geld te komen. Of zorgen voor veel opdrachten, of een onderwerp op verschillende manieren aanpakken en verkopen bij verschillende opdrachtgevers. Eerst kreeg ik duizend euro voor een artikel waar ik nu nog €450 voor zou krijgen. Die hoge beloningen zijn dus lang niet meer zo vanzelfsprekend. Je moet steeds een ander konijntje uit de hoge hoed toveren.


48

Veronica Magazine, KRO, Playboy Ik freelance nog steeds regelmatig voor de Kampioen. Ook Veronica Magazine, KRO Magazine en Playboy zijn voor mij belangrijke opdrachtgevers. Mede om aan genoeg geld te komen. Maar dat is voor mij niet het belangrijkste. Ik wil geen commerciële opdrachtgevers – die vaak wel beter betalen -, maar houd het echt op journalistieke outlet, zodat ik onafhankelijk blijf. Opdrachtgevers en filmmaatschappijen Ik heb twee belangrijke netwerken: een bij mijn opdrachtgevers en een in de film- en entertainmentwereld. Ik krijg vaak interviews aangeboden door filmmaatschappijen, als zij met een nieuwe film komen. Grazia krijgt natuurlijk een heel ander verhaal dan de Playboy en de KRO weer iets totaal anders. Ik ben concurrerend in de zin dat mijn netwerk me erg goed van pas komt. De filmmaatschappijen weten dat als ze bij mij komen, dat ik voor publiciteit in meerdere magazines zorg en voor mij komt het goed uit, omdat ik meerder opdrachten kan binnenhalen. En er zijn weinig andere freelancers die volgende week bij wijze van spreken Julia Roberts kunnen interviewen. Een onderwerp, volstrekt andere verhalen De opdrachtgevers hebben er geen problemen mee. Ze weten hoe ik opereer. De verhalen die ik maak zijn echt volstrekt anders. Vaak gaat het wel over dezelfde films, maar interview ik er andere acteurs over die beter passen bij het tijdschrift. Inhoudelijk zijn de interviews dus echt niet hetzelfde. Bovendien hebben de bladen niet genoeg geld om het bij mij weg te kopen, zodat ik het alleen voor hen schrijf en de andere magazines niets over die film hebben. Niet profileren, klassiek netwerk Ik profileer me niet echt bewust. Facebook gebruik ik voor vrienden en familie, niet om al mijn artikelen te delen of selfies met celbrities. LinkedIn heb ik wel, maar ik geloof er niet zo in. Ik ben er niet erg actief en het heeft me ook nog nooit een opdracht opgeleverd. Dat komt denk ik vooral omdat ik nog een erg klassiek netwerk heb. Twitter doe ik ook niet aan. Daar heb ik wel een profiel, maar ik ga niet overal mijn leuke opmerkingen weggeven, ik maak geen gratis content online, dat doe ik wel in mijn stukje. De meeste ideeën komen uit mezelf. Vroeger werd ik vooral gebeld voor opdrachten. De laatste maanden is het een beetje een combinatie van. Ik heb in de Playboy een filmrubriek en Veronica Magazine en KRO Magazine komen vaak zelf met opdrachten. Specialisme Mijn specialisme is in principe is auto en film. Ik kan alles en schrijf bijvoorbeeld ook vaak over reizen voor de Kampioen, maar dit maakt me concurrerend. Als de redactiechefs bepaald suggesties hebben of opmerkingen, dan zorg ik dat ik die naleef. Dus doe wat ze van je vragen, maar blijf ondertussen ook creatief en verras ze. Pitch Ik stuur gewoon een mailtje, van ik kan dit doen en zet daar kort even mijn overwegingen bij. Van tevoren weet ik wel wat ik kan pitchen. Als ik zeg dat ik volgende week Angelina Jolie wil interviewen, weet ik wel dat redacties dat willen hebben. Ik hoef niet perse te zeggen dat het een bekende actrice is, et cetera. Ik zie dat meer als de redactie op de hoogte houden, dan dat het echt voelt als een pitch. ‘Ondernemen in de journalistiek’ | Reflectieonderzoek Elodie Kint | Mei 2015

49

Netwerk Ik werk niet zo aan mijn zichtbaarheid en loop de freelancersborrels niet plat. Als ze mijn werk willen, dan kunnen ze me wel vinden. Ik heb het druk genoeg. Als er een nieuwe chef is, weten zij mij meestal ook wel te vinden. En als ik een artikel bedenk dan stel ik me kort even voor en ‘ik hoop op een leuke samenwerking’ en dan kom ik gewoon met wat ik anders ook zou voorstellen.

Raymond Krul Freelancet voor Veronica Magazine, Troskompas, Flair, etc. Telefonisch interview: 4 mei 11:06 Begin “In 2001 ben ik begonnen met freelancen. Dat deed ik destijds parttime. Sinds 2008 freelance ik fulltime. Het was altijd al een droom van me, vanwege de vrijheid en afwisseling. Ik werkte eerst bij een communicatiebureau. Dat ging failliet, ze verloren grote klanten. Voor mij een mooi moment om te gaan freelancen. Collega’s zochten andere banen. Zo verspreidde mijn netwerk automatisch en kwam ik aan opdrachten bij verschillende titels. Ik werkte daarna nog even bij FC Klap, een bureau dat ook artikelen verzorgt voor publieksbladen. Ik schreef van daaruit voor opdrachtgevers zoals Troskompas, Veronica Magazine en Flair. Zo bouwde ik mijn contacten verder uit en ik bouwde een portfolio op met ervaring in de publieksbladen.” Pitchen “Als ik eenmaal ergens voor heb geschreven, pitch ik mijn ideeën wel eens bij de desbetreffende chefs. Meestal krijg ik mijn opdrachten vanuit mijn netwerk. Ze kennen me goed en weten wat ze aan me hebben. Ik ben veelzijdig en zorg voor kwaliteit. Ik werk eigenlijk altijd voor mensen waar ik al eerder mee heb gewerkt, dus zij weten wat ze van me kunnen verwachten. Ik heb met sommige opdrachtgevers wel al tien jaar een relatie.” Profileren “Voor mij is mijn netwerk het allerbelangrijkst. Ik heb een website – die ik niet erg goed bijhoud – en LinkedIn en Twitter – waar ik niet erg actief op ben. Toch denk ik dat het belangrijk is dat wel te doen, dat is ook een voornemen van me. Ik ben namelijk niet zo van de netwerkborrels van me en daarom is het extra belangrijk te laten zien wat ik doe. Ook schreef ik laatst een artikel voor Villamedia waaruit bleek dat recruiters erg veel op LinkedIn kijken voor meer informatie over potentieel nieuwe werknemers.” Tips “1. Kies je stage strategisch. Als je een stage hebt waar je zelf graag voor zou werken en zij vinden jou goed werken, zul je sneller aan opdrachten komen omdat ze je naam kennen. 2. Doe wat bij je past. Specialiseren? Nooit gedaan, ik doe verschillende dingen om dat ik dat gewoon leuker vind. Dus kies geen specialisatie omdat je denkt dat dat moet. 3. Flexibel zijn. Doen wat de opdrachtgever van je vraagt. Als je dat niet doet, hebben zij een probleem. Je kunt diegene uit de brand helpen en draagt bij aan een goede relatie. Kwaliteit is natuurlijk het belangrijkst.”


50

Student: Elodie Kint Studentnummer: PCN: Cohort: 2011 Datum: mei 2015

Recommend Documents