JONATHAN.
Strateeg Copywriter Conceptontwikkelaar Muziekproducer Bladen maker
Curriculum Vitae
en meer...
van een veelzijdig communicatieman
by
JONATHAN.
Strateeg Copywriter Conceptontwikkelaar Muziekproducer Bladen maker
Curriculum Vitae
en meer...
van een veelzijdig communicatieman
INHOUD CV
HOOFDREDACTIE Stel: • je heet Jonathan Joosten; • je bent 38 en jong van geest; • je hebt net twee HBO studies succesvol afgerond en mag jezlf nu Bachelor of Communication en Copywriter noemen; • je afstudeerscriptie is voorgedragen voor de Crossmedia Brand Reputation & Design management (CBRD) Award 08/09; • je bent bijzonder creatief; • en je bent op zoek naar een passende nieuwe functie in de reclame. Wat doe je dan om op te vallen?
Opleidingen Jonathan aan het woord Typisch Jonathan
Ik besloot om mijn CV, en wat werk van mijn hand, te bundelen in een soort magazine. Een glossy, maar inhoudelijk toch meer een portfolio. Geheel in de traditie van deze tijd noem je dat blad naar je voornaam met een punt erachter. Misschien niet origineel, maar wel een manier om duidelijk te maken wie ik ben en wat ik te bieden heb. Dit magazine laat voor een deel zien wie ik ben en what makes me tick: creativiteit en het enthousiasme dat bij de ontwikkeling komt kijken. Creativiteit past niet in een hokje en zo’n filosofie verklaart wellicht mijn veelzijdigheid. Tot nu toe heb ik altijd gedacht: een goed idee krijg je niet voor niets. Daar moet je wat mee doen. Gelukkig verkeerde ik in de positie dat ik ook met die ideeën aan de slag kon. Zo heb ik mezelf verschillende disciplines eigen gemaakt. Langzaam drong tot me door dat reclame perfect bij me past. Toen ben ik terug naar school gegaan om toch dat HBO papiertje te halen. Meer te leren over creatie, communicatie en reclame en ervaring op te doen.
Strategie, Concept & Copy
In deze JONATHAN. laat ik zien waar ik de afgelopen jaren enthousiast mee bezig ben geweest. Veel, teveel, verschillende zaken en richtingen. Voorlopige conclusie: reclame creatie en communicatie zijn helemaal mijn ding. Reclamestrategie wellicht nog meer. Uiteraard licht ik graag toe waarom ik bepaalde (creatieve) keuzes heb gemaakt.
Copy redactioneel
Naast creatieve concepten staan achter in het blad ook wat aanverwante creatieve uitingen. Bewust achterin om er niet teveel de nadruk op te leggen. Ik zie vaardigheden als bladen maken en muziekproductie meer als bonuskwaliteiten die wellicht van pas komen en om die reden kort genoemd worden.
Bladen maken
Is het werk in dit magazine allemaal briljant? Zeker niet. Verschillende concepten hadden scherper gekund als ik (wat meer) creatief tegengas had gekregen. Ik ben een copywriter. Een ‘art maatje’ ontbrak vaak, dus heb ik veel zelf gedaan. Qua vormgeving ben ik zeker geen top notch art director, maar dat compenseer ik met beeldend schrijven. Het gaat om het overbrengen van het idee en de strategie er achter.
Muziekproductie
Mocht u na het doorbladeren vragen hebben of meer willen weten: neem gerust contact met me op. Referenties: op aanvraag. Veel leesplezier. Jonathan
www.unigroove.com/portfolio.htm
Mul-ti-cre-a-tie f 1. Iemand die [~ven] creatief is en disciplines meerdere cre goed atieve beheerst, conceptontwikke zoals bijvoorbeeld: ling, strategisc bladen maken, h denken, tek vormgeven, mu stschrijven, ziek producere 2. Jonathan n. Joo conceptontwikke sten, getalenteerde en gep ass laar / strateeg / / muziek produc copywriter / bla ioneerde er / DJ uit Utrech den maker t. T: 0654 394 007 E: jonathan@unigro W: www.unigroove. ove.com com
CV
Jonathan Joosten (1971) Multicreatief Bachelor of Communication Oudegracht 215E 3511 NH Utrecht Telefoon: 0654 394 007 Website: www.unigroove.com E-mail:
[email protected]
WERKERVARING
OPLEIDINGEN
1997- heden:
2008 – 2009 JUNIOR Academie Copywriting – A’dam
Unigroove Productions - Utrecht •
•
•
•
•
Conceptontwikkeling van creatieve, crossmediale projecten, campagnes, ideeën voor nieuwe media, festival- en evenementenconcepten en meer. Sinds februari 2009 ook op freelance basis voor derden; Bedenker van verschillende TV formats (waaronder ‘Liefde gaat door de maag’: 2e in de categorie Amusement – Dag van het TV Idee 2007); Muziek producer + de strategische marketing van die producties, o.a. The Happy Groover, Tha Bomb, BEEP, P3 (#1 hit), e.a; Schrijver en bedenker van diverse scripts tbv videoclips en sketches, o.a. The Happy Groover, Tha Bomb, DJ Idol, e.a Bedenker van clubavonden als ‘Dancing through the 80s’ en ‘Classic Club Grooves’
2008 Toegelaten tot HALLO Academie (maar wegens omstandigheden terug getrokken) 2005 – 2009 HBO Communicatie (InHolland – Diemen) 2007 Workshops: Dag van het TV Idee (TV formatontwikkeling) 2006: Electronic Music Production (School of Audio Engineering – Rotterdam) 1992 – 1994 Commerciële techniek (PBNA zelfstudie)
Oktober 2008 – januari 2009:
Linden & Barbosa – Amsterdam Vrijwillige stage (buiten studies om) om bureauervaring op te doen • Opzetten van (soms gesponsorde) prijsvragen / PR acties voor o.a. PlayStation, Seats and Sofas • Creatieve inbreng tijdens brainstormsessies voor o.a. PlayStation, Staatsloterij (zie de speciale Tonnenrace pagina verderop), Listerine, All Secur, Tuberculosefonds en andere cliënten • Contact leggen / onderhouden met alle soorten media met het oog op het realiseren van free publicity • Schrijven van persberichten voor o.a. PlayStation, Seats and Sofas • Begeleiding / Introductie van Killzone 2 (februari 2009) en andere PlayStation games zoals LittleBigPlanet, Resistance 2, Singstar, Buzz! en meer
2001 – 2009:
Nederlandse Flipper Vereniging • •
•
•
•
November 2007- februari 2009: bestuurslid inzake communicatie en mediacontacten Sinds 2006: hoofdredacteur van het NFV Spinner Magazine,een professioneel kwartaalblad, 64 pagina’s, opmaak in Indesign. Verantwoordelijk voor het aansturen van medewerkers, schrijven copy, opmaak/DTP, eindredactie en traffic van het magazine en meer; Sinds 2004: strategisch communicatieadviseur richting het bestuur inzake interne communicatie, communicatie richting de leden en communicatie met derden, op te zetten activiteiten en meer; Sinds 2001: tekstschrijver / (web)redacteur van o.a. verslagen, reportages, artikelen, interviews, persberichten en nieuwsbrieven voor het Spinner Magazine, de website en mailings; Sinds 2001: bedenker van het uiterst succesvolle Flipperkasten Donatie Plan, talloze acties, wedstrijdvormen, gadgets, commerciële invalshoeken, verbeteringen, evenementen, en meer.
1994 - 1995:
Bliss Corporation – Turijn (I) • International manager. Verantwoordelijk voor het sluiten van internationale licentiedeals, schrijven van promotiemateriaal en meer.
1987 – 1991 MTS Elektronica / Telematica
Communicatiespecialiteiten
• Copywriting: longcopy, shortcopy, persberichten, interviews, reportages, verslagen, (web) redactionele teksten en meer; • Strategisch conceptmatig denken met zeer creatieve en originele invalshoeken voor crossmediale campagnes, radio- en TV programma’s, PR acties, TV commercials, print campagnes, huisstijlen, muziekproducties en meer; • Allround communicatiespecialist met ruime ervaring met tekst, bladen maken, interne en externe communicatie, vormgeving van communicatiemiddelen;
Talenkennis
Nederlands, Engels, Italiaans.
Passies:
Reclame, creatie, bladen maken, muziek
Helden:
Bart de Graaff, John de Mol, Richard Branson, Mozart, Wycleff Jean, Paul Simon, Moby, Gigi d’Agostino
Trots op:
- mijn creativiteit, die zelfs mij af en toe nog aangenaam verrast - Het gelijktijdig afronden van 2 HBO opleidingen (in deeltijd) - mijn vooruitstrevende ideeën met betrekking tot de ontwikkeling van flipperkasten en de marketing daar om heen - mijn ideeën, concepten en verhaallijnen die nog op de plank liggen
Anderen over Jonathan:
“Jonathan is a very eager, enthousiastic personality. With never ending endurance he engages any challenge that he encounters on his path. He is very creative and is a true “idea machine”. Great creative mind to have on your team!”
Opleidingen
2005 -2009
Jonathan is een bijzonder kritische en leergierige student met een enorm creatief talent waar we nog veel van gaan horen Zijn kritische houding maakt hem niet bij iedereen geliefd maar hij heeft vaak wel een punt... en een oplossing (Hans Droste, afstudeerbegeleider Inholland)
Door een toenemende persoonlijke interesse in conceptontwikkeling en reclame schreef Jonathan Joosten zich in 2005 voor een HBO Communicatie opleiding. Al snel blonk hij uit in creativiteit. Gevolgde minors: - Advertising - Crossmedia - Bladen maken - Programma maken TV - Filmstudies
PSI
PINBALL SCENE INVESTIGATION
De HBO deeltijdstudie werd in 4 jaar afgerond met een afstudeerscriptie over communicaJonathan Joosten tiemogelijkheden voor nieuwe flipperkasten. De scriptie werd als uitmuntend beoordeeld en kreeg een 9. Afstudeerbegeleider Hans Droste, die bekend staat als zeer kritisch, noemde Jonathan een “kritische, leergierige student en een enorm creatief talent. Zijn cijferlijst bestaat hoofdzakelijk uit achten. Zijn scriptie onderscheidt zich van andere door een zeer prettige schrijfstijl en een praktische benadering van het communicatieprobleem. De bedachte oplossing is strategisch zeer doordacht en goed in de praktijk toepasbaar. Jonathan is een bijzonder getalenteerde communicatiespecialist waar we nog veel van gaan horen.” Pinball Scene Investigation - Jonathan Joosten
Hoewel ontheven van zijn stageverplichting koos Jonathan er bewust voor om toch stage te lopen bij PR Marketingbureau Linden & Barbosa in Amsterdam. Zijn doelstelling: bureauervaring opdoen. Tijdens deze stage hield Jonathan zich vooral bezig met het opzetten van (soms gesponsorde) prijsvragen / PR acties voor de spellen van een A-merk gameconsole, alle traffic rond dit account en het schrijven van persberichten en dergelijke. Tijdens frequente brainstormsessies was Jonathan goed op dreef en droeg veel ideeën aan (zie ook Concept & Copy). Tijdens deze stage werd opnieuw bevestigd dat brainstormen en het bedenken van strategisch sterke concepten tot de sterke punten van Jonathan behoren.
De afstudeerscriptie Pinball Scene Investigation is tevens voorgedragen voor de Crossmedia Brand Reputation & Design management Award 08/09.
“Jonathan heeft in de periode van oktober 2008 tot en met januari 2009 bij Linden & Barbosa stage gelopen. Jonathan is een enthousiaste creatief. Mengt zich graag in een creatieve brainstorm om zijn bijdrage te leveren. Dit deed hij zeer verdienstelijk, voor opdrachtgevers in verschillende branches.” Christine van der Linden, directice Linden & Barbosa
Na 3 jaar HBO Communicatie schreef Jonathan zich in 2008 op de valreep in voor de Hallo© Academie voor toegepaste creativiteit. Om toegelaten te worden moest een pitch uitgewerkt worden, welke in een toelatingsgesprek toegelicht diende te worden. Jonathan werd aangenomen, maar moest door omstandigheden afhaken. Toegelaten worden op de academie is echter al een flinke prestatie en een bevestiging van het creatieve talent.
Als alternatief voor de Hallo© Academie werd gekozen voor de 1 jarige Copywriters opleiding van de Junior* Academie in Amsterdam. Onder leiding van bekroond copywriter Fred Hekket werd wekelijks geschreven aan fictieve campagnes of teksten voor korte opdrachten. De opleiding werd met goed gevolg afgesloten.
Jonathan aan het woord Zijn recent afstuderen aan twee HBO opleidingen was voor Jonathan Joosten (38) aanleiding om zijn portfolio eens grondig aan te passen en als ‘glossy’ magazine te presenteren. Want hij wil aan de slag. In de reclame. Een interview met de maker over zijn studies, reclame, radio, tv en flipperen. Waarom een glossy? Waarom niet? Als “creatief” mag je best iets extra doen om op te vallen. Mijn portfolio als magazine leek me redelijk origineel. Terecht werd opgemerkt dat er dan meer in moet dan alleen wat voorbeelden van werk. Dus daarom ook een interview, en nog wat andere onderdelen, die je in een glossy kan vinden. Zo komt de lezer op een leuke manier meer over me te weten. Misschien blijk ik wel veel leuker of interessanter dan mensen in eerste instantie vermoeden. Je bent onlangs afgestudeerd van twee studies. Klopt. Acht jaar geleden wilde ik al de reclame in. Toen ben ik eens wat bureaus gaan bellen met de vraag welke opleidingen voor mij interessant zouden zijn. Opmerkelijk genoeg kreeg ik toen te horen dat, als ik creatief zou zijn, ik beter géén opleiding kon gaan volgen. Want dan zou dat creatieve denken alleen maar afgeleerd worden. Maar de rode loper werd ook niet voor me uitgerold. Vier jaar geleden bedacht ik dat ik toen klaar had kunnen zijn met een opleiding. Toen heb ik me alsnog ingeschreven voor HBO Communicatie. Achteraf gezien is het jammer dat ik de Willem de Koning Academie nog niet kende, anders had ik die waarschijnlijk gevolgd. Baal je daarvan? Nee, maar het is wel jammer. Ik bleek al vrij snel de creatiefste van de klas, vooral in projectgroepen. Dat lijkt leuk, maar het gevolg was dat als ik met een ideetje kwam, het voor de meeste medestudenten meteen goed genoeg was. De uitwerking van een aantal ideeën had zeker beter gekund als er wat meer tegengas was geweest. Ik denk dat dat op de Willem de Koning anders gaat. In mijn laatste jaar heb ik ook de Junior* Academie Copywriting class gedaan. Daar heb ik veel opgestoken en heb geleerd verder te kijken dan de eerste ideeën.
Je had al de nodige werkervaring. Heeft dat geholpen? Ja, het ging me allemaal redelijk gemakkelijk af. Ik wist al veel uit de praktijk. In het tweede jaar kreeg ik vrijstelling voor twee projecten, en ben toen vast begonnen met een minor uit jaar drie. Bladen maken. Ik maakte toen het magazine van de Nederlandse Flipper Vereniging, en die minor leek me nuttig. Pittig hoor. Strebertje? Nee hoor, maar ik vond het zonde om een half jaar niets te doen. In mijn laatste jaar had ik ook geen lessen, en ik wilde er toen wat bij doen. Ik werd aangenomen op de Hallo© Academie. Dat was voor mij in ieder geval een bevestiging van mijn creatieve talent. Door omstandigheden moest ik helaas afhaken. Toen heb de Junior* Academie Copywriting cursus gevolgd. En ik heb, ondanks een ontheffing van mijn stageplicht, toch stage gelopen om bureau-ervaring op te doen. Erg leerzaam. Na die stage ben ik me gaan focussen op mijn afstuderen. Daar heb ik schijnbaar veel werk van gemaakt: zelf onderzoek gedaan, conclusies getrokken, advies gegeven en een PR voorstel uitgewerkt. Toen ik mijn scriptie mondeling moest verdedigen, ging ik er van uit dat men wel wat vragen zou hebben. Ik had niets voorbereid en toen bleek dat ik ook wat moest presenteren. Geen punt. Ik wist waar ik mee bezig was geweest en wat er in mijn rapport stond en ik kreeg een 9 voor mijn scriptie. Een week later rondde ik de Copywriting opleiding ook af en toen werd mijn scriptie ook nog voorgedragen voor de Crossmedia Brand Reputation & Design management award 2008/09. Netjes. Ja. Zowel de 9 als voorgedragen worden had ik niet verwacht. Bij mijn diploma uitreiking kreeg ik erg veel complimenten. Dat mijn scriptie strategisch zo sterk was, goed geschreven, praktisch en een voorbeeld voor andere afstudeerders. De grap is dat ik voor mijn gevoel niet bewust strategisch bezig ben geweest. Toen ik er over ging nadenken klopte het wel, maar voor mij was dat eigenlijk een logisch verhaal. Ik constateerde een probleem en ik zag mogelijkheden. Die heb ik uitgewerkt en blijkbaar was dat heel goed. Je bent een natuurtalent? Dat is een groot woord. Ik heb er vast aanleg voor want ik bedenk wel vaker oplossingen of mogelijkheden die anderen niet zien. Dat gebeurt onbewust, maar dan sla ik wel vaak de spijker op zijn kop. Ik heb het nooit als een speciaal talent gezien, maar blijkbaar heeft niet iedereen het. In het bedrijfsleven vonden managers het niet altijd even leuk als ik goedbedoeld in een vergadering een potentieel probleem constateerde, of een oplossing voorstelde waar nog niemand aan gedacht had. Blijkbaar ben je een bedreiging als je creatiever bent dan de rest. Het lijkt mij beter als iemand je attendeert op een potentieel probleem. Dat voorkomt, als je ‘live’ gaat, dat je ineens tot de ontdekking komt dat het niet goed werkt. Je hebt van oorsprong een technische opleiding, bent de IT in gegaan, toen muziek gaan produceren en nu wil de je reclame in. Zit daar nog een logica in? Voor mij is het heel logisch, maar ik licht het graag toe. Muziek is altijd een passie geweest en daar wilde ik meer mee doen. Bij de radio, of als producer. Reclame heb ik ook altijd erg
Het heeft vrij lang geduurd voor ik door had dat ik onbewust veel strategischer dan anderen naar oplossingen zoek interessant gevonden. Toen ik een jaar of tien was ontdekte ik op een maandagmiddag dat de STER allemaal nieuwe commercials uitzond. Dat was echt geweldig. Ik herinner me ook een aflevering van Buck Rogers waar ze in de ruimte een signaal van een radiostation opvangen waar alleen maar klassieke commercials uitgezonden worden. Is zo’n zender er al? Dat zou een leuk TV station worden. Je dwaalt af. Tijdens een beroepen- en interessetest, eind jaren 80, bleek ik evenveel belangstelling te hebben voor marketing als voor techniek. Dus was het MEAO of MTS. Het werd MTS omdat ik dacht dat zou helpen als ik bij de radio wilde. Achteraf misschien een verkeerde keuze. Ik zag mezelf geen televisies repareren ofzo. Ik begin een patroon te herkennen. Grapjas. En toen ben je gaan werken? Ja. Ik heb voor en na mijn militaire diensttijd vooral IT helpdesk en planningsfuncties gedaan. In de tussentijd was ik hobbymatig met muziek bezig. Ik had een lucratieve handel in grammofoonplaten ontdekt en van dat geld kocht ik apparatuur om thuis een ‘studio’ te bouwen. Ik maakte tracks die DJ’s nog vanaf cassette in een club uitprobeerden. Ik draaide zelf ook en kwam met originele invalshoeken om mezelf te promoten. Zoals de ‘Summer Melodies = Summer Memories’ feesten? Bijvoorbeeld. Ik zag een kans, kwam met een goed verhaal, en haalde zo de ene na de andere boeking binnen. Door mijn platenhandel was ik in Italië beland en ik had een demo van een remix bij een Italiaanse platenmaatschappij afgegeven. Die mix vonden ze helemaal niets, maar ze vonden me wel een geschikte gast. Ik kreeg een aanbieding om er te komen werken. Die heb ik gepakt en zo werd ik International Manager. Ik deed alle promotie voor het buitenland, contract besprekingen voor licentiedeals, dat soort werk. Ik ben er nog steeds trots op dat ik binnen een jaar een $ 100.000,- deal in Japan voor elkaar gekregen heb. Niet slecht. Toch kwam je terug naar Nederland. Klopt. Na twee jaar had ik het wel gezien en ben ik terug gekomen. Dat was februari ’97. Aan het eind van dat jaar
scoorde ik mijn eerste Top 40 hit. Die was trouwens gebaseerd op een TV commercial van Dommelsch Bier. Ik ben toen voor mezelf begonnen, eerst nog met een parttime baan ernaast, later fulltime. Ik bleek vrij sterk te zijn in gimmicks, en had ook wel ideeën hoe bepaalde producties het beste in de markt gezet konden worden. Ik begon ook steeds meer concepten te ontwikkelen die minder met muziek te maken hadden. Ik ben van mening dat je een goed idee niet zonder reden krijgt, en dat je er wat mee moet doen. Die conceptontwikkelingskant ben ik meer gaan uitwerken. Toen de muziekmarkt instortte, was voor mij allang duidelijk dat mijn toekomst in reclame ligt. Bijkomend voordeel is dat ik nu bij een leuke campagne eventueel ook de muziek kan produceren. Ik denk dat dat een enorme toegevoegde waarde is. Heb je nog een voorkeur voor een bepaald bureau? Ja en nee. Door mijn ervaring in de muziekindustrie heb ik afgeleerd om platenmaatschappijen in te schatten op de platen die ze uitbrengen. Soms was een A&R manager verontwaardigd dat ik mijn track niet aan hem had gestuurd. Dan zei ik dat ze dat soort muziek helemaal niet uitbrachten. Maar dat wilde blijkbaar niet zeggen dat ze niet open stonden voor iets anders. En een platenmaatschappij meer van hetzelfde toesturen, wat ze al doen, werkt ook niet altijd. In de reclame kun je bureaus beoordelen op hun werk, maar dat wil niet zeggen dat ze niet op zoek zijn naar wat anders. En niet schieten is altijd mis. Wat voor mij een belangrijke factor is: kan ik er wat leren? Nou kan dat overal, maar ik zou graag samenwerken met creatieve mensen die als ‘erg goed’ bekend staan. Of mensen die erg goed zijn, maar zo nog niet bekend staan. In dit magazine staan verschillende concepten van je. Een aantal zijn het gevolg van een door jou bedachte strategie. Waar gaat je voorkeur naar uit: creatie of strategie? Die vraag wordt me vaker gesteld. Ik heb het nooit echt los van elkaar gezien. Meer als een wisselwerking. Vanuit de strategie kan een goed idee komen. Maar een goed idee, dat binnen de briefing past, kan ook de strategie bepalen. Als ik terugkijk op verschillende concepten die ik heb ontwikkeld, dan is strategie wel iets wat bij me past. Tegenwoordig is de wereld digitaal. Is er veel veranderd? Natuurlijk, overigens niet enkel omdat er we nu digitaler zijn. Ik ben heel blij met de komst van internet, de nieuwe media en computers. Het is echt geweldig wat er allemaal kan. Nieuwe ontwikkelingen hou ik bij, maar ik blijf er wel nuchter onder. Ik heb nog wel meer te doen dan blogs schrijven (en lezen), op sociale netwerken vrienden krabbelen en tweeds versturen. Als ik kijk naar een medium als radio, dan was dat in mijn herinnering vroeger leuker. Toen stonden DJ’s nog voor een bepaalde sound, of een bepaalde stijl van radio maken. Ferry Maat, Robin Albers, Lex Harding en Curry & van Inkel waren helden van me. Ik heb ze allemaal wel aan het werk gezien. Dat was geweldig. Tegenwoordig is radio sterieler, saaier. Elke DJ draait dezelfde platen, laat weten waar de files staan en vertelt vier keer per uur het weerbericht. Het gaat niet meer om de muziek. Vroeger stonden DJ’s ergens voor, selecteerden
Ideeën komen voort uit alles wat er om me heen gebeurt Zelfs een praatje met de buurvrouw kan me enorm inspireren ze muziek op hun eigen smaak, op buikgevoel. Daarom was de Soul Show een must op donderdagavond. Daar hoorde je nieuwe muziek. Dat is er niet meer. Althans, niet bij de grote stations. Als je kijkt naar het succes van Evers, die wel zijn gang kan gaan, dan zou je toch meer goede DJ’s die vrijheid geven? Peter van Leeuwen op Fresh FM vind ik bijvoorbeeld een verademing. Lindo Duvall bij 538 ook, maar voor mijn gevoel kan die nog veel beter als hij meer mag doen. Rick van Velthuysen en zijn producers maakten een geweldige nachtshow op 538. Anything goes. Er zijn er vast meer, maar ik ben gewoon afgehaakt bij sommige stations, ook al zit er dan een van Inkel ofzo. Elke dag dezelfde muziek. Alsof je elke avond bloemkool eet. Gaat dat nog veranderen? Vast wel. De grote stations danken een deel van hun bekendheid aan hun ethersignaal. Binnenkort kan iedereen in de auto of op je I-Pod naar internetradio luisteren. Dan zet je net zo makkelijk een Italiaans station op, of Last FM, of weet ik wat. Dan is de vraag wat de grote zenders gaan doen. Blijf je doen wat de ander doet, of durf je wat nieuws te proberen? Als we dan toch media bespreken: TV? TV vind ik een creativiteitsdodend medium. Zonde van mijn tijd. Natuurlijk kijk ik wel TV maar ik heb toch vaak dat ik denk “Waarom kijk ik passief naar zo’n suf programma als ik nuttigere dingen kan doen?” Dus probeer ik het met huishoudelijke dingen dingen te combineren. Of hij staat op de achtergrond aan. Er zijn ook geen programma’s waar ik voor thuis blijf, al vind ik als reclameliefhebber Madmen wel een fantastische serie. Je hebt wel een hit aan een TV spotje te danken en je hebt verschillende TV formats ontwikkeld. Klopt. Dat ik door iets op TV een leuk idee krijg is niet meer dan logisch. Ideeën komen voort uit alles wat er om je heen gebeurd. Dat geldt voor bijna al mijn ideeën of concepten. Een praatje met de buurvrouw kan me ook inspireren. Mijn eerste TV format kwam voort uit een brainstorm voor een studie opdracht. “Bedenk een datingshow voor 40 plussers, die voor een grote sponsor interessant is.” We kregen vijf minuten en dan moest je wat hebben. In die brainstorm zat iedereen te denken aan wat 40 plussers leuk vinden, maar dat is voor iedereen anders. Ook boven de 40. Ik vroeg me af of er iets is wat verschillende doelgroepen boven de 40 zou aanspreken.
Toen bedacht ik dat 40 plussers meer letten op wat ze eten. Gezonder. Bertolli had toen dat spotje met die omaatjes in die pastasausfabriek. Dat leek me een goede sponsor. Toen was het appeltje eitje en lag de basis er voor “Liefde Gaat Door De Maag”: Tien single 40 plussers leren elkaar kennen tijdens een serie kookworkshops op het Italiaanse platteland. Ik heb het verder ontwikkeld en wat workshops over het ontwikkelen van TV ideeën gevolgd. LGDDM werd 2e in de categorie Amusement van de ‘Dag van het TV Idee’ 2007. Daarvóór was ik trouwens ook al bezig met TV formats en bij Talpa uitgenodigd. Eén carrière bij de TV? Nah, ik weet het niet. Reclame lijkt me veel leuker. Ik ken het TV wereldje een beetje en zo gezellig vond het niet achter de schermen. Het gaat er toch niet om of het gezellig is? Op een creatieve afdeling wel. Althans voor mij, want daar voel ik me prettig bij en dat komt de ideeën ten goede. Dat geldt volgens mij ook voor anderen, ook in andere branches. Als er een goede sfeer in een creatief team heerst, dan zie je dat terug in het product dat er gemaakt wordt. Omgekeerd ook trouwens. Een mooi voorbeeld is de flipperindustrie. In de jaren 90 was er één fabriek die de leukste flipperkasten ontwierp en bouwde. Dat merk was veruit favoriet. Die ontwerpers hadden bijna cart blanche en bedachten de leukste dingen. Toen die fabriek zijn deuren sloot zijn een aantal van die ontwerpers bij een voormalige concurrent gaan werken. Hun nieuwe ontwerpen hebben nooit meer die van 15 jaar geleden kunnen evenaren. In 2002 trok ik de conclusie dat het daar op de werkvloer vast geen pretje was. Toen kreeg ik een hoop kritiek over me heen van liefhebbers. Vorig jaar zijn de meeste creatieven uit die fabriek ontslagen, en toen kwamen de verhalen. Over directies zonder visie, creatieve restricties, te hoge werkdruk. Had ik toch gelijk. En hoe hou je het volgens jou gezellig? Er moet gelachen kunnen worden, een gezonde werkdruk zijn en een goede man/vrouw verhouding is ook prettig. Teveel testosteron is niet goed. Ik heb graag vrouwen om me heen. Hoe bedoel je dat? Precies zoals ik het zeg. Mannen gedragen zich anders als er vrouwen in de buurt zijn. Ik leg ook graag dingen, die ik heb bedacht, aan ze voor. Mannen zijn vaak van de praktische aanpak. Met schrijven, maar ook met het inrichten van een huis. Een vrouw maakt zo’n praktische inrichting gezellig. Een tekst kan ook meer gaan leven als een dame er naar gekeken heeft. Toen ik de vormgeving van de Spinner nog deed vroeg ik mijn toenmalige vriendin om er ook naar te kijken. Die kwam dan met erg bruikbare suggesties. Die foto komt daar beter uit, zo wordt die pagina rustiger, dat soort dingen. Werd het blad toch beter en mooier van. Daar draait het toch om? Je noemt de Spinner, het kwartaalblad van de Nederlandse Flipper Vereniging. Wat heb je met flipperen? Een flipperkast is een fantastisch apparaat. In een goed ontwerp klopt alles: het thema, het spel, de muziek, het artwork, de speelveld layout, de kwaliteit van de gebruikte hardware, leuke spelregels, veel variatie in de spraak en zit er humor in. Ik zie overeenkomsten met goede reclame…
Als er een goede sfeer in een creatief team heerst dan zie je dat terug in het product dat er gemaakt wordt Omgekeerd ook trouwens Van kinds af aan heb ik flipperen leuk gevonden. Toen ik de ruimte had, kocht ik een flipperkast en werd ik lid van de NFV. Toen ik zag hoe het er daar aan toe ging dacht ik, dat het beter kon, en ben ik gaan helpen. Eerst door artikelen te schrijven voor het magazine, en dat werd steeds meer. Ik bedacht een creatieve oplossing om de collectie van de club uit te breiden: het Flipperkasten Donatie Plan. Iedereen verklaarde me voor gek, want ze kenden niemand die een flipperkast weg zou geven. Binnen 3 maanden waren er 40 flipperkasten gedoneerd en moesten we stoppen met adverteren. Inmiddels staat de teller boven de honderd. Maar je deed nog veel meer. Sterker: ik deed teveel. Bij grote wedstrijden benaderde ik de pers. Dat resulteerde in cameraploegen van RTL Nieuws, het Journaal, Hart van Nederland, journalisten, verzin het maar. In 2006 ben ik gevraagd om hoofdredacteur te worden. Dat wilde ik eigenlijk niet, maar omdat het aansloot bij mijn studie leek het me wel een nuttige ervaring. Ik heb het blad helemaal omgegooid en dat werd erg goed ontvangen. Later ben ik ook nog bestuurslid geworden. Inmiddels ben je minder betrokken. Ik merkte dat ik door mijn studies professioneler ben geworden, en van andere mensen dezelfde professionaliteit verwacht. Bij een werkgever kan dat. Als een collega belast is met een bepaalde taak, dan mag je verwachten dat hij die naar behoren uitvoert. Een vereniging draait vooral op wat mensen vrijwillig willen doen. Dat is leuk. In de praktijk komt het er op neer dat mensen wel iets beloven, maar als er wat leukers voorbij komt stoppen ze daar hun energie in. Dat werkt niet. Ik denk dan: maak eerst af wat je toegezegd hebt. Commercie is in een vereniging ook een vies woord. Nou bedenk ik nog wel eens iets leuks wat ook nog geld kan opleveren. Daar werd dan moeilijk over gedaan, want een vereniging heeft geen winstoogmerk. Volgens mij is er een verschil tussen winst willen maken en kostendekkend willen ondernemen. Tijdens een Ledenvergadering werd duidelijk dat het Bestuur graag op de houtje touwtje manier verder wil en het vrijblijvende karakter wil behouden. De afgelopen jaren betekende dat dat ik regelmatog zaken oppakte die een ander had moeten. Zo wilde ik niet verder en ben er uit gestapt. Jammer?
Ook, maar ook goed. Voor mij. Ik deed veel teveel verschillende dingen. Het had allemaal wel wat met elkaar te maken, maar voor een outsider ook weer niet. Doordat ik klaar ben met mijn studies, en de flipperclub niet meer hoeft, kan ik me meer focussen op de dingen die ik nu belangrijk vind. Zoals? Aan de slag gaan bij een leuk reclamebureau en laten zien wat ik kan. Daarom heb ik ook dit portfolio gemaakt. Ik ben geen Art Director waardoor mijn concepten er niet super gelikt uitzien, maar ik bedenk wel leuke ideeën. Ik hoop dat dat duidelijk wordt en ik verwacht nog veel beter te kunnen. Dus je neemt over een paar jaar een belangrijke prijs in ontvangst? Ik denk niet dat het winnen van prijzen mijn uitgangspunt is. Ik wil gewoon beter worden en mijn steentje bijdragen aan echt goed werk. Mensen verrassen met goede en originele ideeën waar op straat over gesproken wordt. De klant een succesvolle campagne presenteren. Als dat vervolgens een prijs oplevert is dat mooi voor het hele team, dat er aan gewerkt heeft.
Jonathans reclameherinneringen • • • • •
•
• • • • • • • • •
Calvé – Die met dat kleine jongetje op het ijs. Roosvice – “Mam mag ik pompen?” Directbank – Met die vliegende telefoonhoorns, geweldig. Dat ging ik ook proberen. Lätta – Goede muziek, lekker snel, top. Melk de witte motor – Met die serveerster in die bar, ‘My girl’ op de achtergrond. Er was ook een erg leuke melkpakken actie met uitknipbare bordjes die me is bijgebleven. Grolsch – De ‘Vakmanschap is meesterschap’ campagne van Paul Huf. Prachtige muziek, schitterend gefilmd. Van die muziek heb ik jaren geleden nog een house versie gemaakt. Reaal – Rijk de Gooyer als oplichter. C&A – De serie met Johnny en Rijk. Humor. Melkunie – Met de melkunie koeien en Peer Mascini. Dommelsch – De hypnotiseur, want die diende als inspiratie voor The Happy Groover. Bovag – Maarten Spanjer als Beun de Haas Felix – Oeh, dat smaakt. Terechte classic. NCM – “Hebben ze al betaald?” Fa – Funtioneel naakt heet dat tegenwoordig :) Remember the ‘60s – Spotje voor een verzamel LP met beelden waarin de nodige gitaren sneuvelen. Ik speelde toen gitaar. De eerste keer dat ik dat spotje zag was ik in shock.
Typisch Jonathan bedenkt graag dingen om op te vallen. Of om optimaal resultaat te halen uit een bepaalde situatie. Dingen die anderen niet doen of durven en daarom misschien nog leuker zijn om uit te voeren. Een paar voorbeelden van opvallende acties om zichzelf of zijn muziekproducties te promoten.
Summer Melodies = Summer Memories Begin jaren 90 draaide Jonathan regelmatig als DJ in kleine clubs, maar echt grote feesten bleven uit. In een reisgids las hij over zomerreünies van reisorganisaties die jaarlijks in oktober werd gehouden. Jonathan was op dat moment erg thuis in de mediterraanse muziekscène en vermoedde dat op de meeste feesten de DJ’s niet zouden inspringen op de muziek van de zomer. Met een verhaal dat hij de hele zomer langs de middellandse zee zou draaien nam Jonathan contact op met verschillende touroperators en bood heb een speciale DJ set aan vol met de lokale hits uit de vakantiegebieden. Het resultaat: drie jaar lang draaide Jonathan als DJ op de zomerreünies van Gogo Tours, Do It Travel, De Jong Intra en andere reisorganisaties.
Portfolio Dit magazine kan ook gezien worden als een manier om op te vallen. Niet iedereen presenteert zichzelf met een eigen glossy. Hetzelfde kan gezegd worden van een speciale ‘Breaking News’ krantenpagina over het succesvol afronden van twee HBO deeltijdstudies. De achterliggende gedachte was: als niet bekend is dat je bestaat en wat je kwaliteiten zijn, gaat niemand je daarop aannemen. Het versturen van de krantenpagina leverde verschillende positieve reacties en gesprekken op.
Tarzanboy In 1999 kreeg Jonathan het verzoek van platenmaatschappij Arcade om een cover te produceren van Baltimora’s “Tarzanboy”, een zomerhit uit 1985. De strategie was aan het einde van het jaar mee te liften op het eventuele succes van Disney’s Tarzan, die dan in de bioscoop zou draaien. Jonathan voegde aan de track verschillende grappen toe door Tarzan in een moderne jungle te plaatsen met pizzabezorgende aapjes, bananenmobieltjes en zelfs een rol als manager van Tarzan die hem gouden bergen belooft aan het einde van de track. Jonathan financierde zelf een animatie videoclip. Toen bleek dat de Disney film in Engeland eerder zou gaan draaien, stapte Jonathan met een stapel promo’s op het vliegtuig naar Londen, waar hij persoonlijk bij platenmaatschappijen binnenliep om een promo af te geven. Het resultaat: Op weg naar de vierde platenmaatschappij werd hij gebeld om terug te keren naar de vorige, die erg geïnteresseerd waren. Zo tekende East West (Warner) de track die anders nooit onder hun aandacht was gebracht.
Jonathan BEEP In 2003 bezocht Jonathan de Midem in Cannes met als doel een nieuwe productie te promoten: BEEP – “Beep beep beep (goes my ringtone melody)”. Muzikaal klonk het als K3 meets Vengaboys. De melodielijn van de track was gespeeld als ringtone op een mobiele telefoon en zo in de plaat verwerkt. Mocht de track een hit worden, zou de ringtone in ieder geval hetzelfde klinken als op de plaat. Om de promotie serieus aan te pakken werden 300 CD singels geperst en in een CD singlehoesje gestopt. Na een bezoek aan de CD fabriek kreeg Jonathan een aanvullend idee en liet 300 afgekeurde CD’s aan beide kanten bedrukken met het label van de BEEP CD single. De CD’s waren zo niet afspeelbaar. De dummy CD’s werden in 300 extra hoesjes gestopt en vervolgens tijdens het borrelen in de Martinez aan iedereen uitgedeeld. De volgende dag kwam de ene na de andere A&R manager
l .n an at h N JJ oe
DOES IT
FEEL
DE BELEVING FILEMON&BAUCIS HAVANA HOFMAN KOSTEN KOPER MONZA QUIGNON ‘T GRAS ZUSSEN
l
DJJOENATHAN.NL
at ha n. n
HOW
JJ oe N
.NL
Tour T-shirt Als DJ Joe Nathan heeft Jonathan een goed gevulde agenda, maar zijn nieuwe website was nog niet bekend, dus zocht hij naar een opvallende actie. Aangezien DJ’s de rocksterren van nu zijn liet hij een speciaal tour t-shirt maken. Je bent pas echt iemand als je je eigen shirt hebt. De shirts zijn binnenkort ook op zijn website te koop. Voor de echte fans :) Rock & Roll!
D
NATHAN
UTRECHT AFTER SUMMER TOUR 2009
D
DJ JOE
naar Jonathan toe: “That CD you gave me, it doesn’t work”. Jonathan antwoordde steevast glimlachend: “I know, but now that I got your attention, here is a working copy. Listen to it and let me know how we can work together”. Het resultaat: Iedereen wist van de actie. Platenmaatschappij Avex tekende de track voor de Aziatische markt waarna de track in de Filippijnen op 1 kwam. EMI London tekende de als B-kant bedoelde track “Allo”, welke ook in Nederland is uitgebracht en maanden op de box te zien is geweest.
Het Tour T-shirt idee komt voort uit een ander T-shirt idee, bedoeld om jaren eigen jaren ‘80 feesten van de rest te onderscheiden. Bezoekers kunnen tijdens het feest, of van te voren, een T-shirt customizen door er een herkenbare tekstregel uit een favoriete plaat op te laten drukken. Op de mouw wordt naar de website van DJ Joe Nathan verwezen.
Strategie, Concept & Copy
2001 - heden
Jonathan is a very eager enthousiastic personality With never ending endurance he engages any challenge that he encounters on his path
Het begon met het bedenken van opvallende invalshoeken voor feesten om als DJ te draaien en het produceren van muziek. Twee succesvolle uit de hand gelopen hobbies. Ideeën voor bandjes/acts en de bijbehorende marketing werden geboren. Of voor videoclips waar dan alleen nog een liedje bij gemaakt moest worden. Steeds vaker werd muziek geproduceerd vanuit een idee wat inspeelde op de actualiteit, zoals bijvoorbeeld The Happy Groover. Steeds vaker werden concepten uitgewerkt waar muziek een minder prominente rol speelde. En zonder er moeite voor te doen werd er crossmediaal en in verschillende middelen gedacht. In het begin werd er vooral gewerkt aan eigen ideeën en ingevingen. Erg leuk, maar dan heb je een geweldig idee voor een Coca Cola radio commercial, of een McPinball flipperkast, en dan? Briljant idee, maar niemand had er om gevraagd. De volgende stap was concepten bedenken op basis van een briefing. En dat beviel erg goed. Er werd meegedaan aan pitches van de Jonge Honden en veel studieprojecten leverden interessante cases op. Een aantal zijn in dit magazine terug te vinden. Begin 2009 werd de Staatsloterij enthousiast over het idee van de Tonnenrace, welke in aangepaste vorm in april 2009 is gerealiseerd. In juli 2009 werd de afstudeerscriptie (inclusief strategisch PR campagneplan) van Jonathan gewaardeerd met een 9 en voorgedragen voor de Crossmedia Brand Reputation & Design management Award 08/09. Op de volgende pagina’s licht Jonathan verschillende concepten kort toe.
He is very creative and is a true “idea machine” Great creative mind to have on your team! Sebastiaan Bäck, directeur Kunstopzich
De Staatsloterij doorvoor Jonathan Opdracht: Bedenktonnenrace een leuke PRisactie de vernieuwJoosten bedacht tijdens een brainstormsessie de Staatsloterlij Koninginnedagloterij waarin dit gejaar durende zijn stage PRx Marketingbureau Linden (2009) voor het eerstbij 100 € 100.000,- te winnen is. De Staatsloterij tonnenrace is door & Barbosa (Amsterdam). Tijdens deJonathan brainstorm Joosten bedacht tijdens een brainstormsessie gewerd, samen met andere collega’s, gezocht naar durende zijn stage bij PR Marketingbureau Linden een leuke actie rond de Koninginnedagloterij 2009 & Barbosa (Amsterdam). brainstorm waarbij voor het eerst 100Tijdens maal €de 100.000,te werd, samen met andere collega’s, gezocht naar winnen is. Tijdens een brainstorm bij PR Bureau Linden & Barbosa, een leuke actie rond de Koninginnedagloterij 2009 waar Jonathan op dat moment stage liep, werden verwaarbij voor hetgeopperd. eerst maal € met 100.000,te De combinatie 100100 x De een ton, typische schillende ideeënvan combinatie van de input winnen is. Koninginnedag bootje van iedereen aanassociaties tafel, 100 x als eenAmsterdam, ton, en typische Konvaren in deassociaties gracht enals oud Hollandse bootje spelletjes inginnedag Amsterdam, varen in De combinatie van 100 x een ton, met typische vormden de aanzet voor de tonnenrace. het de gracht, oud Hollandse spelletjes deden bijInJonathan Koninginnedag associaties als Amsterdam, bootje oorspronkelijke idee zou de tonnenrace in de het idee voor de Tonnenrace indalen. varen in de gracht en oud Hollandse spelletjes vormden de aanzet voor de tonnenrace. In het oorspronkelijke idee zou de tonnenrace in de
gracht worden gehouden, waarbij 100voorstelde deelne- zou In het oorspronkelijke idee wat Jonathan mers in de tonnen zouden zitten en zich met een de Tonnenrace in een Amsterdamse gracht worden gepeddel voort moesten bewegen. Degene diehet alswahouden, waarbij 100 deelnemers in tonnen in gracht worden gehouden, waarbij 100 deelneeerste onder een bepaalde brug door zou pedter zouden dobberen. Met een oranje peddel zou naar mers in de tonnen zouden zitten en zich met een delen zou een leuke prijs winnen. Tijdens de die uitde volgende brug gepeddeld worden en degene als peddel voort moesten bewegen. Degene die als werking bleek de race in het water onpraktisch, eerste bij de brug is zou een leuke prijs winnen. eerste onder eenisbepaalde dooropzou waarna gekozen voor eenbrug variant hetpeddroge. delen zou een leuke prijs winnen. Tijdens de uitVan alle ideeën werd de tonnenrace door de Staatsloterij werking bleek de race in het water onpraktisch, De tonnenrace werd 25 april 2009 voor het eerst opgepikt. Omdat Jonathans stage afliep is hij helaas niet waarna gekozen isbij voor variant opconcept. heteen droge. georganiseerd. Het is realisatie deeen bedoeling om er betrokken geweest van het L&B jaarlijks evenement maken. op het heeft hetterugkerend idee aangepast en er een te tonnenrace De tonnenrace werd 25 april 2009 voor het eerst droge van gemaakt. Die race werd 25 april 2009 gegeorganiseerd. Het is de bedoeling om er een houden in het Oosterpark in Amsterdam. Het is de bejaarlijks terugkerend evenement te van maken. doeling om er een jaarlijks evenement te maken.
NB: Jonathan benadrukt dat de Tonnenrace een concept is van Linden & Barbosa wat door teamwork en gezamelijk brainstormen tot stand is gekomen.
Cup a Soup inhaker 1 Cup a soup heeft een nieuwe serie commercials op TV, waarin excuses worden aangeboden voor de kredietcrisis, de graaicultuur en de altijd maar willen winnen mentaliteit van managers. In een 2e spotje worden aan de directietafel de bonussen besproken, die dit jaar naar kinderboerderij ‘Het Geitje’ in Lelystad gaan. Payoff: Dat werkt lekker he? Nieuwe Cup a Soup. Met meer smaak en meer gevoel gemaakt. En zonder smaakversterkers. Vlak nadat de TV spots voor het eerst op TV vertoond werden had Jonathan Joosten een gesprek met Marc Leurs van TBWA, het bureau achter deze campagne. Dezelfde avond werkte Jonathan het twee ideeën uit die binnen de nieuwe campagne passen. Op deze pagina staat het eerste idee, een radiospotje. Het 2e idee staat op de pagina hiernaast. Met de ideeën is (nog) niets
gedaan, maar ze geven in ieder geva; aan welke creatieve invalshoeken Jonathan weet te vinden.
Radiocommercial Stem door de telefoon: “Met Wouter” Beheerste Wim Kok achtige stem: “Wouter, met Wim... Ik denk dat we dat kwartje toch maar eens terug moeten geven.” Voice over (Cees Jan Blom uit de TV commercials): “Dat werkt lekker he? Nieuwe Cup a Soup. Met meer smaak en meer gevoel gemaakt. En zonder smaakversterkers.” De ‘Wouter’ dient qua stem te lijken op Wouter Bos en de ‘Wim’ qua stem op Wim Kok. Wil men nog enigszins aan “4 uur Cup a Soup” vasthouden, dan dient het spotje na 4 uur ‘s middags uitgezonden te worden. De grap kan heel sterk uitpakken en dient zorgvuldig getimed te worden. Bijvoorbeeld rond Prinsjesdag, of een actuele politieke discussie.
Cup a Soup inhaker 2: TV commercial Lokatie: KPN callcenter Beeld: de camera beweegt door de ruimte die duidelijk als een callcenter voor KPN herkenbaar is. Her en der zitten callcenter medewerkers achter een computerscherm met een headset op te telefoneren. In een aparte ruimte waarop wordt ingezoomd staat een manager aan een stel medewerkers iets uit te leggen. Manager: “Dus we duwen het de mensen niet meer door de strot, maar informeren ze en geven ze de middelen om de aanbieding op hun gemak in overweging te nemen.” De camera vervolgt zijn weg door het callcenter en pauzeert even bij een bellende medewerker. Medewerker: “Natuurlijk mevrouw, ik begrijp dat u met uw man wilt overleggen. Zal ik u per e-mail wat meer informatie over Digitenne sturen? Dan kunt u daar rustig met uw man naar kijken.” De camera vervolgt opnieuw zijn weg en stopt bij een andere medewerker. Medewerker: “Inderdaad meneer, u krijgt Digitenne 30 dagen op proef en als het niet bevalt kunt u nog steeds annuleren.” Vervolgens wordt er gesneden naar de pay off van Cup a Soup met Cup a Soup directeur Cees Jan Blom.
Achtergrond: Nederlanders worden al jaren op de meest onmogelijke tijden overspoeld met irritante telefoontjes van callcentermedewerkers. Het zij voor een nieuwe energieleverancier of om een alles-in-één pakket voor televisie, telefoon en internet te slijten. De werkwijzen zijn doorgaans weinig klantvriendelijk, soms bijna dwingend en de aanbiedingen zijn bij concurrenten vaak nog scherper. Toch houdt men schijnbaar vast aan de werkwijze: eerst verkopen en als de klant zich later bedonderd voelt is dat het probleem van een ander. Dat kan anders. Bijvoorbeeld: - mensen per e-mail meer informatie kunnen sturen (is momenteel niet mogelijk. Callcenters worden afgerekend op afgesloten contracten. Wellicht is het nodig om dit model open te breken en ook af te rekenen op per e-mail verstuurde informatie) - In plaats van een annuleringsperiode van 7 dagen, een proefperiode van 30 dagen waarin men het product daadwerkelijk kan uitproberen. Bevalt het niet kan men weer terug naar de oude provider. - Klanten krijgen bij een mobiel abonnement een toestel gratis. Daar is men aan gewend geraakt. Waarom wordt er bij een alles-in-één pakket dan geen laptop of flatscreen aangeboden? De eerste aanbieder die dit beseft en de callcenters op een nieuwe, verbeterde en voor de prospect prettigere manier laat werken plukt daar de vruchten van. De nieuwe werkwijze leent zich ook goed voor een PR offensief: positieve free publicty met echte nieuwswaarde. Voor elke krant interessant. KPN en Cup a Soup zitten bij hetzelfde reclamebureau: TBWA / Neboko. Daar bedacht men eerder de één-twee met Holland Casino en Heineken’s TromPet. Mocht KPN hier brood in zien dan kan het een-tweetje hiernaast erg leuk werken.
“Dat werkt lekker he? Nieuwe Cup a Soup. Met meer smaak en meer gevoel gemaakt. En zonder smaakversterkers.” Het spreekt voor zich dat in het spotje bij menig medewerker, subtiel geplaatst, een cup a soup beker op de desk staat.
Opdracht: Ontwikkel een TV format voor een datingshow voor 40 plussers, die ook voor sponsors interessant is. Het ‘Liefde gaat door de maag’ format werd 2e in de categorie Amusement op de pitchdag van de ‘Dag van het TV Idee 2007’. Concept & Format: Jonathan Joosten
Concept TV commercial: Douwe Egberts Verhaallijn: Een aantrekkelijke jongen met blond haar zit een beetje nerveus in de auto. De auto is geparkeerd in een woonwijk. Naast de jongen zit een aantrekkelijke dame van ongeveer dezelfde leeftijd. Het wordt duidelijk dat de twee zojuist een date hebben gehad en de jongen het meisje netjes naar huis heeft gebracht. Het meisje heeft duidelijk een leuke avond gehad, maar ze speelt nog een beetje ‘hard to get’. De jongen stapt uit en opent galant het portier voor het meisje. Ze stapt uit en ze kijken elkaar aan. De jongen stamelt dat hij het heel erg leuk vond. Het meisje neemt het initiatief en de 2 beginnen op straat te zoenen. Het meisje is aangenaam verrast door de zoenkwaliteiten van de jongen. Nadat ze zich los heeft gemaakt uit hun omhelzing loopt het meisje wulps de tuin van haar woning in. De jongen blijft nog even afwachtend bij de auto staan. Het meisje Concept TV commercial: draait zichEgberts in haar meest sexy pose om bij de deur Douwe en vraagt aan de jongen “Kom je binnen nog even een kopje koffie drinken?” Tijdens de vraag steekt ze Verhaallijn: tevens de sleutel in het slot van de deur. De jongen begrijpt de hint duidelijk niet blond en stamelt: Een aantrekkelijke jongen met haar zit“Koffie? een beetje Ja, maarinjedeweet toch koffie drink? nerveus auto. De dat autoikisgeen geparkeerd in een Ik woonwijk. jongen zit een aantrekkelijke dame van drinkNaast nooit de koffie.” ongeveer dezelfde leeftijd. Het wordt duidelijk dat de Direct wordt gesneden naar de volgende scène: de twee zojuist een date hebben gehad en de jongen het jongen zit de volgende dag bij zijn vrienden, die wilmeisje netjes naar huis heeft gebracht. Het meisje heeft len weten hoeleuke zijn date is geweest. Hilarisch roepen duidelijk een avond gehad, maar ze speelt nog die: beetje “Je drinkt koffie? Ontzettende die je een ‘hardgeen to get’. De jongen stapt sukkel uit en opent galant het portier het meisje. Ze stapt uit en bent! Daar zou ik voor dan maar eens heel snel mee be-ze kijken elkaar aan. De jongen stamelt dat hij het heel ginnen, hahahaha”. Direct krijgt de jongen een kop erg leuk vond. Het meisje neemt het initiatief en de 2 koffie met DE logo toegeschoven, neemt voorzichtig beginnen op straat te zoenen. Het meisje is aangenaam een slok en blijkt het best lekkervan te vinden. verrast door de zoenkwaliteiten de jongen. Nadat
De verhaallijn voor deze commercial is bedacht en uitgewerkt door Jonathan Joosten eind 2005. Destijds beoogt als nieuwe TV commercial of viral voor Douwe Egberts koffie, gericht op jongeren. Keywoorden: koffie, sex en humor. De reacties op dit idee waren zo positief dat het concept is voorgesteld aan USSR.nl. Men zag de potentie van het idee, waarna het idee verder werd uitgewerkt. Via CCCP.nl is het concept in mei 2006 voorgesteld aan Douwe Egberts. Opnieuw werd het idee positief ontvangen, maar het paste op dat moment niet in de nieuwe Douwe Egberts campagne… Update oktobervoor 2007: De verhaallijn deze commercial is bedacht en uitgewerkt door Jonathan eind 2005voor en komt In een Douwe Egberts Joosten TV commercial Cafévoort uit een studieopdracht waarin een alternatief voor een Choco, een nieuwe smaak voor Senseo koffiezetapbestaande campagne bedacht moest worden. Jonathan paraten, is hetzelfde basisidee (iemand na een date ging terug naar de basis van het probleem: de jeugd naar binnen vragen koffie) gebruikt. drinkt minder koffie,voor hoeeen wekkopje je weer interesse? Het Hoewel het begin van de commercial grote spotje was bedoeld als TV commercial of viral overvoor Douwe Egberts koffie en gericht opbovenstaande jongeren. Keywoorden: eenkomsten vertoond met het idee, koffie, sex en humor. eindigt de commercial met een andere invulling en is duidelijk gericht op een andere doelgroep. De overDe reacties op dit idee waren zo positief dat het concept eenkomst tussen commercials isde volgens kenners is voorgesteld aande USSR.nl. Men zag potentie van het echter niet toevallig… idee, waarna het idee verder werd uitgewerkt. Via CCCP.
ze zich los heeft gemaakt uit hun omhelzing loopt het meisje wulpsbeeld de tuin van haar Vervolgens op zwart en dewoning pay offin. De jongen blijft nog even afwachtend bij de auto staan. Het meisje draait zich in haar meest sexy pose om bij de deur en vraagt aan de jongen “Kom je binnen nog even een kopje koffie drinken?” Tijdens de vraag steekt ze tevens de sleutel in het slot van de deur. De jongen begrijpt de hint duidelijk niet en stamelt: “Koffie? Ja, maar je weet toch dat ik geen koffie drink? Ik drink nooit koffie.” Direct wordt gesneden naar de volgende scène: de jongen zit de volgende dag bij zijn vrienden, die willen weten hoe zijn date is geweest. Hilarisch roepen die: “Je drinkt geen koffie? Ontzettende sukkel die je bent! Daar zou ik dan maar eens heel snel mee beginnen, hahahaha”. Direct krijgt de jongen een kop koffie met DE logo toegeschoven, neemt voorzichtig een slok en blijkt het best lekker te vinden.
nl is het concept in mei 2006 voorgesteld aan Douwe Egberts. Opnieuw werd het idee positiefJoosten ontvangen, maar Concept TV commercial: Jonathan het paste op dat moment niet in een net gelanceerde campagne (met Birgit Schuurman, koffie op Lowlands).
Vervolgens beeld op zwart en de pay off
Concept TV commercial: Jonathan Joosten
Update oktober 2007: In een Douwe Egberts TV commercial voor Café Choco, een nieuwe smaak voor Senseo koffiezetapparaten, is hetzelfde basisidee (iemand na een date naar binnen vragen voor een kopje koffie) gebruikt. Hoewel het begin van de commercial grote overeenkomsten vertoond met het bovenstaande idee, eindigt de commercial met een andere invulling en is duidelijk gericht op een andere doelgroep. De overeenkomst tussen de commercials is volgens sommige kenners niet toevallig. Aan de andere kant is de link met iemand naar binnen vragen al vaker gemaakt... Maar het blijft leuk :)
BREAKING NEWS: -
Multicreatief Jonathan Joosten geslaagd voor 2 studies 9 voor strategisch doordachte afstudeerscriptie Scriptie voorgedragen voor CBRD Award
Utrecht – Jonathan Joosten (38), communicatie freelancer uit Utrecht, heeft zojuist maar liefst twee deeltijdstudies succesvol afgesloten: HBO Communicatie en Junior* Academie Copywriting. De jonge creatief vindt in het freelancen echter niet meer de uitdaging die hij zoekt en staat te trappelen om bij een reclamebureau aan de slag te gaan. Hans Droste , afstudeerdocent van Joosten: “De afstudeerscriptie van Jonathan munt uit in zijn praktische benadering van het communicatieprobleem, de voorgestelde praktische oplossing en het strategische inzicht.” Ook de vormgeving van de scriptie sprak de beoordelers ten zeerste aan. Niet zo verwonderlijk: Joosten heeft de afgelopen 3 jaar in zijn vrije tijd een kwartaalblad over flipperkasten opgemaakt en vormgegeven. Promotie van flipperkasten De afstudeerscriptie, genaamd Pinball Scene Investigation, behandelt het gebrek aan promotie rond nieuwe flipperkasten. Opmerkelijk genoeg zijn nieuwe flipperkasten doorgaans gebaseerd op zeer bekende thema’s, maar wordt de populariteit van die thema’s niet benut om de flipperkast te promoten. Joosten onderzocht hoe exploitanten denken over extra promotie en of dit hun aankoop- en exploitatiebeleid beïnvloedt. Beoordeling: uitmuntend De scriptie werd als uitmuntend beoordeeld en kreeg als cijfer een 9. Daarnaast werd de scriptie voorgedragen voor de Crossmedia Brand Reputation & Design management Award 08/09, die in september wordt uitgereikt. Joosten was aangenaam verrast: “Een 9 had ik echt niet verwacht. Vervolgens werd gevraagd of ik het bezwaarlijk vond als mijn scriptie werd voorgedragen voor de CBRD Award. Natuurlijk niet. Ik geloof dat ik twee dagen met een grijns van oor tot oor heb rond gelopen.” Copywriting Het afgelopen jaar is een druk jaar geweest voor Joosten. Zijn werk bij PR Bureau Linden & Barbosa, waar hij ondermeer de Staatsloterij Tonnenrace bedacht, zijn afstuderen en het volgen van de copywriting class van de Junior* Academie in Amsterdam namen veel tijd in beslag. Joosten: “Schrijven deed ik altijd al, ook voor het magazine wat ik maak. De laatste jaren heb ik me bewust gericht op conceptontwikkeling en copywriting. Schrijven voor reclame en concepten ontwikkelen is wat ik echt graag wil en zodoende ben ik me op communicatiestudies gaan focussen. In 2008 ben ik aangenomen op de Hallo© Academie, op zich al een goed teken, maar door omstandigheden moest ik daar afhaken. Toen kwam de Junior* Academie in beeld en leek de copyclass me erg nuttig.”
“Ik heb van docent Fred Hekket, en gastdocenten als Hans van Dijk, een hoop opgestoken. Mijn portfolio heb ik met een aantal leuke cases kunnen uitbreiden. De feedback die ik kreeg op wat ik geschreven had kon ik vaak ook echt wat mee, waardoor ik beter ben gaan schrijven.” Zierikzee en vastgoed Recent schreef Joosten zijn eerste vastgoed brochure in opdracht van DVCC in Zierikzee. “Het schrijven van reclameteksten gaat me redelijk makkelijk af, maar schrijven over vastgoed is een vak apart. Dit was mijn eerste kennismaking. Een pakkende brochuretekst gericht op potentiële Nederlandse investeerders over een nog te bouwen Duits vakantiepark. Aan de ene kant schrijf je dan over de vakantiebeleving, aan de andere kant heel zakelijk over waardevast ondernemen. Ik zou liegen als ik zeg die teksten zo uit mijn mouw te schudden. Het was een flinke kluif, maar het is wel gelukt en de klant was zeer tevreden.” Muziek- / audioproductie Joosten blijkt behalve concept en copy nog een ander talent in huis te hebben: “Ik produceer al zo’n 15 jaar muziek. Begin 1998 scoorde ik een leuke hit die inhaakte op een tv-commercial van Dommelsch Bier. Sindsdien produceer ik regelmatig eigen tracks of gimmicks voor verschillende radiostations.” Die gimmicks maakt Joosten vaak samen met radio producer Erik Jan Rosendahl. Eerder dit jaar scoorden ze samen een nummer 1 hit voor POWNED en haakten ze in op de Mexicaanse griep en het overlijden van Michael Jackson. “Voor reclamebureaus maakt dit me hopelijk extra interessant: indien nodig kan ik naast concepten bedenken, ontwikkelen en schrijven ook de muziek voor mijn rekening nemen. Ik ken geen enkele andere copywriter / conceptontwikkelaar die dat kan.”
Met welk bureau gaat Joosten in zee? Het nieuws dat Jonathan Joosten door het afronden van zijn studies fulltime beschikbaar is, is goed ontvangen bij een verschillende bureaus. Hoewel het zomervakantie is, heeft hij voor verschillende opdrachtgevers teksten geschreven. Joosten geeft aan open te staan voor een creatieve functie bij een reclamebureau.
“Ik hoor soms dat het als nadeel gezien wordt dat ik nog geen teammaatje heb, of verschillende disciplines beheers. Ik zie het als een voordeel: ik kan aan iedereen gekoppeld worden en blijkt het een goede combi dan profiteert een bureau daar enorm van.”
Jonathan Joosten kan telefonisch bereikt worden op 0654 394 007, e-mail:
[email protected]. Op zijn website is zijn digitaal portfolio, in de vorm van een magazine, te downloaden: www.unigroove.com/portfolio.htm.
ADCN Banner Opdracht: bedenk een online campagne om Jonge Honden te attenderen op het voordelige juniorlidmaatschap van de ADCN. Het idee: Een popup / banner op de Jonge Honden website (en eventueel andere sites als Adformatie, ADCN, Reclameweek, etc.) waar de banner verschijnt als foutmelding. Tegenwoordig raken mensen in paniek als ze even zonder internet zitten. Zonder netwerk ben je nergens. Dat geldt ook voor zakelijke en sociale netwerken als de ADCN.
Mc Pinball De laatste 15 jaar verdwijnd de flipperkast langzaam uit het straatbeeld. Er is nog maar 1 fabrikant over die enkel flipperkasten produceert met een herkenbaar (gelicenceerd) thema met beperkte houdbaarheid. De hamvraag: hoe krijg je de jeugd weer aan het flipperen? Jonathans antwoord: de McPinball. Een flipperkast gethematiseerd rond McDonald’s, uitsluitend te spelen in McDonald’s restaurants. Een recreatief marketing instrument, waar mensen voor terug komen, maar wel eerst wat moeten bestellen. Het Mc voorvoegsel komt op allerlei manieren terug in het spel: naast het complementeren van McMenu’s speelt de speler McMultiball, scoort hij McJackpots en dergelijke. De speler beleeft het merk zo nog sterker en komt via verschillende trivia ook meer te weten over de geschiedenis van McDonald’s. Een highscore levert een gratis foodcoupon op. De marketing mogelijkheden rond de introductie zijn legio en regelmatige wedstrijden kunnen uiteindelijk zelfs in landelijke kampioenschappen resulteren. McDonald’s Nederland zag er wel wat in en bij wijze van proef werd in het filiaal in Huis ter Heide een flipperkast opgesteld. Die werd bijzonder veel bespeeld. Jammer genoeg gooiden advocaten van McDonald’s USA roet in het eten door de merknaam McPinball (gedeponeerd om het concept te beschermen) op te eisen. Uiteindelijk is enkel de naam, en expliciet niet het concept, na een lange juridische correspondentie overgedragen.
Campagne voorstel Associate Degree Crossmedia De-briefing: Hogeschool INHOLLAND is op zoek naar een campagne om de nieuwe studievariant Associate Degree te promoten onder MBO4 studenten. De nieuwe opleidingsvariant duurt slechts twee jaar en belooft dat studenten die de opleiding volgen vervolgens hoger in het bedrijfsleven instromen dan MBO verlaters die zijn gaan werken. Concept: Al vrij snel werd de pay off “De nieuwe snelweg door het HBO” bedacht. De opleiding is immers van HBO niveau, maar wel 2 jaar korter dan de reguliere opleiding. Vanuit de snelweg metafoor werd het concept crossmediaal verder ontwikkeld met onder meer een website en een TV commercial. Op de website kon een racegame gespeeld worden waarbij de AD student het altijd van de MBO4 student met 2 jaar werkervaring zou winnen.
60 jaar gekopieerd, nooit geëvenaard
Dit is een fictieve campagneuiting voor Landrover, ontwikkeld tijdens de minor Advertising aan Hogeschool Inholland. Debriefing: Landrover bestaat 60 jaar en heeft 4 productlijnen van auto’s. Landrover SUV’s zijn relatief duur en er is veel concurrentie bijgekomen van andere fabrikanten. Bedenk een campagne om Landrover te herpositioneren als dé fabrikant van SUV’s. Het idee: iedere fabrikant maakt tegenwoordig SUV’s. Landrover was de eerste en is nog steeds de beste. De andere merken doen hard hun best maar staan nog steeds in de schaduw van Landrover. Copywriter / Docent Robert Braas was erg enthousiast over de pay off “60 jaar Landrover. Veel gekopieerd, nooit geëvenaard”. De regel is later aangescherpt in “Landrover. 60 jaar gekopieerd, nooit geëvenaard”. Concept & Copy: Jonathan Joosten
Win een ultieme off road race
in Palm Springs – USA met MotorStorm Pacific Rift
MotorStorm Pacific Rift organiseert eind februari een geweldig offroad racing event in Palm Springs USA. Bereid je voor op een soort kruising tussen een alternatief ‘Burning man’ festival en een dag offroad racen. Deelnemers hebben de keuze uit 7 verschillende offroad racevoertuigen om door 50 hectare zandduinen en palmbomen te racen. De dag wordt geheel in festivalsfeer afgesloten met live optredens, een DJ en een BBQ + drankjes. Wil jij bij dit spectaculaire event aanwezig zijn? Surf dan naar www.spitsnieuws.nl en maak kans op een volledig verzorgde reis voor 2 personen naar Palm Springs, USA, thuisland van de bruutse off road race tracks.
Programma: Dag 1: aankomst in Los Angeles, vervoer naar Palm Springs, inchecken in hotel, welkomstdiner. Dag 2: veiligheidstraining en instructies, de hele dag racen + party tot laat en vervoer naar het hotel Dag 3: ontbijt en terugreis
Bij PR Marketing Bureau Linden & Barbosa was Jonathan de uitvoerende kracht op het PlayStation account. Het opzetten en coördineren van prijsvragen was één van mijn taken. Bovenstaande advertentie is een voorbeeld van een opgezette prijsvraag in samenwerking met dagblad Spits om de PS3 game Motorstorm Pacific Rift te promoten. Hoewel de tekst niet spectaculair is, wordt wel het hele concept kort en helder overgebracht. Daar ging het om. Copy van de advertentie: Jonathan Joosten Art: Helfenstein & De Vreugd
Concept: Derrick Opdracht: Derrick is de retro discotheek van Utrecht. Alleen weten te weinig mensen dat. Verzin een goedkope manier om te zorgen dat de tent in het weekend vol zit. Het idee: Hang in de stad posters op met als basis de hoes van Saturday Night Fever. Plaats het hoofd van op het lichaam John Travolta. De doelAusDerrick der Reihe Derrick, in van de volksmond Derrick, is de groep retro discotheek Utrecht. De club was echter herkent ditvan zeker. nauwelijks bekend. Werkzaam als DJ werd Jonathan gevraagd mee te denken om meer publiek aan te trekDe campagne was een groot succes. Het beeldmerk ken, zodat de tent in het weekend vol zou zitten.
wordt sindsdien gebruikt en elk weekend staat er een voorHang de deur van Derrick. Hetrijidee: de stad vol met posters geinspireerd op de hoes van Saturday Night Fever, maar dan met het hoofd van Derrick op het lichaam van John TraIdee: Jonathan Joosten volta. De doelgroep zal het beeld herkennen en zo de Uitvoering: extern bureau juiste link met de club leggen.
De campagne was een groot succes. Het beeld wordt sindsdien gebruikt en elk weekend staat er een rij voor de deur van de club.
Concept: De Goudse (interne pitch)
De Goudse Verzekeringen hield in 2006 een interne pitch onder het eigen personeel om ideeën voor de inzet van Het idee: Middels Boomerangkaarten met een paknieuwe media (of oude media op een nieuwe manier) op kende tekst een nieuwe doelgroep aanzetten totbij hetDe te doen. Jonathans toenmalige vriendin werkte afsluiten van een verzekering. Goudse en riep zijn hulp in. Er werden eenwerden stuk ofeen tientiental ideeën geopperd. BovenNaast dit idee ideeën voor de staande Boomerangkaarten spelen in op een bekend inzet van nieuwe media bedacht. (broodje Aap) verhaal en pakken de aandacht met een beetje humor. Uiteindelijk koos men voor een wat con-
Concept: Jonathan Joosten servatiever idee.
Jam opdracht - Copyclass - Junior* Academie
De-briefing: Een bekende jam fabrikant wil een nieuwe jam lijn introduceren: oudhollandse jam in wekpotjes. De fabrikant wil zelf buiten beeld blijven en de indruk wekken dat de jam puur natuur is. Bedenk een of meerdere namen Merknaam: Hollands Welvaren Verzin en omschrijf de herkomst, de cultuur van de jam; hoe heet de familie die de jam maakt, hoe lang doen ze dit al, wat is er bijzonder aan de receptuur, waarom is gekozen voor deze verpakking, etc etc. Herkomst: familierecept van de familie Van Santen, woonachtig in de Betuwe, of in ieder geval op het platteland, in een boerderij aan een dijk, met grote appel- en perenboomgaard achter het huis. De familie bestaat uit vader Henk, moeder Marie en dochter Marieke van rond de 18. Er is nog een 2e dochter die uit huis woont en een carrière heeft in de grote stad. Verder heeft het gezin een speelse, actieve, jonge hond en een paar katten. Het gezin houdt oude tradities in ere, maar gaat ook mee met de tijd. Ze hebben gewoon elektra, flatscreen tv, internet, etc. Alleen het maken van jam geschiedt volgens familierecept. De familie produceert al jaren jam die lokaal erg bekend is. De jams van Van Santen staan bekend vanwege de aparte smaken: appeljam en perenjam. De familie is trots op hun jam. Da’s niet zomaar jam, het is haute confiture. Dat blijkt o.a. uit het zorgvuldige productieproces en de verrassende smaken. De gezinsleden spreken met een ligt accent/dialect, maar zijn voor randstedelingen wel goed te verstaan. De boerenfamilie staat Hollandse nuchterheid uit. De dochter staat ook voor de schoonheid van Hollandse dochters: Hollands welvaren. Boegbeeld: Spontaan ogende boeren familie en sympathieke verkoper. Hoofdrol voor de leuk ogende, goed bedeelde boerendochter, een soort modern en ietwat sexy Zeeuws meisje, kaasmeisje, etc. Eventueel ook zichtbaar op het etiket van de weckpotjes (in kleur). Smaken: bij de introductie wordt Hollands Welvaren gepresenteerd in de smaken appel en peren. Het zijn door het ambachtelijke productieproces exclusieve jams. Op een later tijdstip kunnen meer gangbare jams geïntroduceerd worden. Bijv. nieuw: nu ook frambozen jam.
Tekst: Nieuw: Hollands Welvaren Jam in verrassende smaken Appeljam Perenjam Hollands Welvaren – Dondersgoed Opmerking: de voorkeur gaat uit naar lifesize standups van Marieke ipv een poster Denk na over promotionele acties; o T-shirts met als opdruk de tekst: “Dondersgoed” o instore jam proeven door meisjes à la Marieke Schrijf een script voor een televisiecommercial. Geen plaatjes, alles omschrijven; Commercial 1: Een jonge verkoper / account manager belt ‘s middags aan bij Van Santen. Moeder Marie doet open, maar ze heeft geen tijd voor de verkoper en loopt terwijl de deur nog open staat terug de keuken in: ze staat jam te maken. De verkoper vraagt of hij mag proeven en loopt naar binnen. Vervolgens is hij enorm onder de indruk van deze lekkere jam. Hij vraagt waarom er op het etiket van de jam ‘dondersgoed’ staat. Marie antwoordt gevat: “Omdat je dondersgoed weet dat dit de lekkerste jam is die je ooit geproefd hebt”. Dochter Marieke komt binnen en vult aan: “en als jij zo’n goede verkoper bent, waarom zorg je dan niet dat onze jam overal te koop is?” De verkoper kijkt met een blik alsof hij een geniale ingeving krijgt en antwoordt gevat: “dat kan geregeld worden, maar daar ga jij me dan bij helpen.” Marieke vraagt: “Waarom?” Waarop de verkoper reageert: “omdat jij dondersgoed weet dat een product met een gezicht veel meer mensen aanspreekt (knipoog naar Marieke). Hij pakt een potje jam, positioneert Marieke in de keuken met een potje jam op borsthoogte in haar handen en maakt met zijn hand een schrijvend gebaar in de lucht boven Marieke: “Hollands welvaren” (op TV wordt het logo in dezelfde beweging zichtbaar), hij beweegt zijn hand tot onder het potje jam en schrijft in de lucht “dondersgoed” (wordt ook in beeld zichtbaar). Beeld op zwart, de tekst blijft in beeld staat en er verschijnt een jampot in beeld. Een voiceover herhaalt: Jam van Hollands Welvaren, Dondersgoed.
Bedenk een of meerdere advertenties (headline, bodytekst, pay-off); idem posters
Tag on: Marieke (nog op de positie waar de commercial eindigde) duwt de pot jam de verkoper in zijn handen en zegt: “we doen het anders.” Ze plaatst de verkoper op de plek waar ze net zelf stond, haalt haar handen door zijn haar om het een beetje door de war te laten lijken, positioneert de pot jam op borsthoogte en schrijft net als de verkoper met haar hand boven zijn hoofd “Hollands welvaren”, beweegt haar hand naar onderen: (iedereen lachend in koor) “dondersgoed”.
Bedenk posters voor in en om winkelcentra; Beeld: Dochter des huizes (Marieke) in ietwat ondeugend ogend wit bloesje toont breed lachend een pot jam
Opnieuw beeld op zwart, de tekst blijft in beeld staat en er verschijnt een jampot in beeld. Een voiceover herhaalt: Jam van Hollands Welvaren, Dondersgoed. Einde tag on.
Bedenk een of meerdere positionerende pay-off’s; Payoff: Dondersgoed
Commercial 2 (ruw idee): Om op het haute confiture idee voort te borduren: er is een basisassortiment jams en elk seizoen wordt er een bepaalde, tijdelijke dus exclusieve smaak geïntroduceerd. Een soort nieuwe collectie, die middels exclusieve feesten/shows gepresenteerd kan worden. Wellicht leuk om jam een beetje als hippe mode neer te zetten en die parallel door te trekken. Mode wordt door modellen geshowd, jam kan ook door modellen via een catwalk gepresenteerd worden. Dit is een optionele sidestory in geval van een serie commercials. De verkoper heeft achter de schermen bij de show de regie in handen. En natuurlijk ‘loopt’ Marieke met het kroonstuk van de collectie: de nieuwe exclusieve jamsmaak. Ze loopt naar het einde van de catwalk en stopt. Aan het begin van de catwalk staat een enorm videoscherm wat als achtergrond dient waar Marieke live op te zien is. Terwijl ze de pose aanhoudt verschijnt boven haar op het scherm de merknaam (ook uitgesproken door voiceover) “Hollands Welvaren” en op navel hoogte de payoff “dondersgoed.” Tag on bij een deze commercial: Marieke die op de catwalk vergezeld wordt door 2 modellen met schalen broodjes met jam. Aan het einde van de catwalk stoppen ze en trekt Marieke als een echt model stoer haar witte bloes open (de muziek valt stil). Eronder draagt ze een strak hip topje/shirt met de opdruk “Dondersgoed”. Er wordt ingezoemd op op haar hoofd en boven lichaam terwijl ze een stukje brood met jam van een dienblad pakt en zegt: “Hollands Welvaren”, waarop de hele zaal in koor reageert: “Dondersgoed”. Schrijf een rationale, een verhaaltje waarin je uitlegt waarom je gedaan hebt wat je gedaan hebt. “Eén van mijn eerste ingevingen was de term ‘haute confiture’, een jam voor de elite. Dat kon dan weer gekoppeld worden aan speciale kook programma’s op tv waar een bekende kok mensen leert hoe ze zelf jam kunnen wecken. Of zich de moeite kunnen besparen en gewoon een potje XYZ jam kopen. Dat was idee 1. Ik liet het idee rusten om te bedenken waar de jam vandaan zou moeten komen. Natuurlijk zit er gewoon een grote fabriek achter, maar dat is niet sexy. Een familie op een kleine boerderij ergens in de Betuwe is misschien afgezaagd, maar dat hangt natuurlijk maar net van de familie af. Of misschien juist niet de Betuwe, maar een plek waar je het juist niet zou verwachten. Volendam bijvoorbeeld. Niemand verwacht jam uit Volendam. En wat zou het dan mooi zijn als Yolante de knappe boerendochter zou spelen in een TV spotje. Natuurlijk in een klederdrachtachtig bloesje wat haar vormen goed etaleert. Met een ietwat ongemakkelijk toekijkende boerenvader die het gepromoot van zijn jam door zijn dochter in etalerend bloesje een beetje argwanend toekijkt, maar zijn leuke boerenvrouw die hem dan geruststelt met de woorden: “Niet zeuren Henk, je weet dondersgoed dat de jam nu de winkel uitvliegt.” Mooi Nederlands woord ook: dondersgoed.
Natuurlijk gaat Yolante geen jam verkopen en als ze dat zou doen, zou niemand het verhaal geloven. Daar moeten onbekende acteurs met dezelfde uitstraling voor gebruikt worden. Maar het idee van een mooie, voluptueuze boerendochter bleef standhouden. Tegenwoordig moet alles maar politiek correct, maar wat is het soms leuk om sommige clichés juist te benadrukken. Een lachende dame in een ietwat ondeugend ogend bloesje wat jam aanprijst. Kan dat nog? En kan het zonder dat het ordinair is? Natuurlijk kan dat. We zijn trots op onze vrouwen en op de producten die we maken. Kwaliteitsjam bijvoorbeeld. En dat boerengezin staat voor de Hollandse cultuur. Elke vader houdt zijn hart vast als zijn dochter achter in haar tienerjaren komt, dus heel herkenbaar. Norsige vaders en mooie dochters horen bij onze cultuur. Hollands welvaren. En dan de dochter die een potje jam op borsthoogte toont. Een beetje sexy en ondeugend. Ik zie de lifesize displays al in de supermarkt staan. En met een beetje geluk duiken ze binnen no-time op in menig slaapkamer van tienerend mannelijk Nederland. Laat de ‘kwalitiet’ woordgrappen maar komen. Er is bewust gekozen voor een herkenbare situatie om het Hollandse karakter van de jam te benadrukken. We leven echter in 2009 en dus is er ruimte om te spelen met het cliché beeld wat van boerenfamilies / boerendochters kan bestaan. De dames zijn modern en niet op hun mondje gevallen. De jonge boerendochter leende zich voor de nodige clichématige Frau Antje situaties en wellicht wat ondeugender. Hoe leuk ook om te bedenken, daarmee positioneer je de jam niet als kwalitatief, dus het moest anders. Graag wel een vonk tussen de verkoper en de dochter, maar op een leuke, speelse manier die de kijker meteen herkent en waardeert. Om de zelfstandigheid te benadrukken en een twist aan de situatie te geven is de tag on bedacht waarin Marieke de rollen omdraait. Past ook goed bij de recente discussie over stereotype rollen binnen de reclame. Plus dat het sympathie kweekt. De kijker mag die tikkeltje brutale meid wel, die laat niet met zich sollen. Vanuit het “haute confiture” idee is de modeshow commercial bedacht. Past ook weer bij de recente ontwikkelingen waar Fries meisje Doutzen Kroes het schopt tot Victoria Secret model. En het past binnen het verhaal. Het t-shirt idee daalde spontaan in om te laten zien dat Marieke nog lekker nuchter omgaat met het hele catwalk gebeuren. Plus dat dat weer een leuk vervolg kan krijgen. Als de payoff aanslaat, kan je wachten op dergelijke shirts, dus waarom niet zelf in dat gat springen?
Maggi opdracht - Copyclass - Junior* Academie
TV commercial 1: Supermarkt Situatie: Annette, een leuk en vlot ogende vrouw van begin 30 met trendy kort geknipt kapsel loopt met een mandje door de supermarkt. ze is niet gehaast, maar maakt wel tempo. Maw: ze slentert niet langs de schappen. Ze wordt aangesproken door een vriendin. Ook deze dame oogt vlot, is van dezelfde leeftijd en ziet er trendy en verzorgt uit.
Bedenk een overall merkpositionering en schrijf die in een paar regels op. Maggi is een manier van koken om van je dagelijkse (hollandse) kost iets bijzonders te maken. Maggi is voor trendy (werkende) moeders en hun moeders die graag voor het hele gezin koken en een lekkere maaltijd op tafel willen zetten, zonder dat het saai wordt. Want: de maaltijden verrassen de anderen aan tafel aangenaam. De maaltijd is vertrouwd (hollands) maar met een beetje extra, of net even anders, wat het verschil maakt. Bedenk voor deze positionering een pay off die onder alle afzonderlijke productuitingen past.
Met Maggi maak je er meer van Achtergrond De campagne is gebouwd rond het gezin van Annette en Hans de Jong, waarbij Annette de hoofdrol speelt in de diverse spotjes. Annette is begin 30, heeft een deeltijdbaan, trendy kapsel, vlot gekleed, kortom een leuke vrouw om te zien. Het gezin heeft een zoontje, Peter die naar de lagere school gaat en op een sportclub zit. Annette is een graag geziene dame met een uitgebreide vrienden- en kennissen kring. Annette kookt vrijwel dagelijks voor het gezin en maakt daarbij gebruik van Maggi producten. Regelmatig zijn er extra eters aan tafel die elke keer aangenaam verrast zijn over het lekkere eten. Gevolg is dat de gasten zelf, of een familielid bij Annette gaat informeren wat ze doet om haar maaltijden zo lekker te maken. Annette doet daar niet moeilijk over en geeft aan dat ze voor een bepaalde maaltijd gebruik maakt van Maggi huppeldepup. Uitwerking Voor de campagne zijn 5 print advertenties, 4 TV commercials en 5 radio commercials geschreven. De basissituatie voor elke uiting wordt gevormd door Annette die in een alledaagse omgeving (schoolplein, supermarkt, etc) in gesprek raakt met een kennis die onlangs zelf of via iemand anders met haar kookkunsten kennis heeft gemaakt. Allemaal willen ze weten wat Annette doet om haar maaltijden net dat beetje extra te geven. Annette doet er niet moeilijk over en geeft een zakje/potje Maggi mee om hetzelfde effect te bereiken. Opmerking: het gaat hier enkel om copy uitingen, welke niet Art voorzien zijn.
Sandra: “He Annette, mag ik je wat vragen? Wat aten jullie gisteren?” Annette: “He Sandra, even denken. Bloemkool met gehakt en aardappels uit de oven. Hoezo? Vond kleine Tim het niet lekker?” Sandra: “Nee, hij vond het juist heerlijk en vertelde dat ie zo lekker gegeten had. Wat is je geheim?” Annette: “Hier heb je mijn geheim (pakt een pak Maggi uit een schap): maggi mix voor bloemkoolroom met gehakt en aardappels uit de oven. Lekker en makkelijk en iedereen is er gek op. Ik vind het ideaal om een maaltijd net even dat beetje extra te geven. En je kan er ook heerlijk mee variëren.” Sandra: “Geweldig, ik ga het vanavond meteen proberen” Annette: “Succes, en probeer ook eens de andere producten van Maggi. Ik gebruik ze bijna dagelijks” Sandra: “Zal ik doen, doeiii” Pay-off met mannelijk voice over en eventueel in beeld het gezin van Sandra dat geniet van de nu nog lekkerdere maaltijd
TV commercial 3: Schoolplein Sitiatie: Annette staat bij het schoolplein met een groepje moeders als de kinderen uit school komen rennen. Het zoontje van Annette en een klasgenootje rennen naar Annette. Zoontje: “Mam, mag Bart vanavond bij ons eten? Annette: “Nou, ik weet niet of zijn moeder dat goed vindt, maar anders is het prima hoor” Klasgenoot tegen zijn moeder: “Mam mag ik vanavond bij Peter eten?” Moeder 2: “Vooruit dan maar” De kids rennen joelend naar het fietsenhok. Moeder 2: Ik ben toch wel heel benieuwd wat er zo bijzonder is aan jouw kookkunst. Wat eten jullie vanavond? Annette: “Ik denk dat ik vanavond broccoli met gehaktballetjes maak” Moeder 2: Dat maak ik ook wel eens klaar. Heb je een speciaal recept ofzo? Annette: Een speciaal recept is het niet. Gewoon verse broccoli en gehakt en een pakje Maggi mix voor …… Lekker makkelijk en iedereen is er dol op. En je kan er ook heerlijk mee variëren. Moeder 2: Ik denk dat ik dat ook maar eens ga proberen. Annette: Moet je doen. en probeer ook eens de andere varianten, die doen het bij mij ook altijd erg goed. Moeder 2: Ok thanks, doeiii. Pay-off met mannelijk voice over en eventueel in beeld het gezin van Annette + zoontje van moeder 2 dat geniet van de lekkere maaltijd
Print advertentie 1: Fotostrip Parkeerterrein Het idee: een fotostrip met tekstwolkjes waarin stills uit de TV commercials gebruikt zijn. De fotostrips zijn bedoeld als pagina grote advertentie in (vrouwen)bladen en als abri posters. Niet als billboard want daarvoor staat er teveel tekst op. Als poster op plekken waar mensen moeten wachten werkt het wel.
Radio commercial 1: Mobiele telefoon gaat over en wordt opgenomen Annette: “met Annette” Yvonne: “Hoi Annette, met Yvonne. Mijn man is de manager van jouw Hans en heeft van de week bij jullie gegeten” Annette: “Oh ja, dat was erg gezellig, we hebben erg gelachen.” Yvonne: “Dat heb ik gehoord, Henk was erg enthousiast en vertelde dat je zo geweldig gekookt had.” Annette: “Oh wat leuk, dank je wel” Yvonne: “Graag gedaan, maar wat is je geheim?” Annette: “Mijn geheim? Dat is geen geheim hoor. We aten die avond gewoon een Hollands Pannetje van Maggi. Lekker, makkelijk en iedereen is er dol op. Verkrijgbaar voor verschillende gerechten. Probeer het maar. Yvonne: “Dat zal ik zeker doen. Bedankt!” Annette: “Graag gedaan hoor, doeiii” Pay off (gesproken door voice over uit tv commercial)
Radio commercial 2: Hans: Hee lieverd,
hoe was je dag? Annette: Ja, lekker en die van jou? Hans: Ja, prima. Mijn chef heeft me vandaag wel een paar keer gecomplimenteerd met je kookkunst. Hij vond het etentje van gisteren erg geslaagd.” Annette: Oh, wat leuk om te horen Hans: “Ja. Hij vroeg zelf om je recept. Ik geloof dat ie zijn vrouw wil verrassen” Annette: “Dat kan leuk worden, want Yvonne belde vanmiddag ook al. Maar ik heb wel wat anders. Laat hem eens kijken op Maggi.nl. Daar staan recepten waar hij haar zeker mee verrast. En allemaal lekker, makkelijk en snel. Met Maggi maak je er meer van. Hans: weet je dat zeker? Annette: Heel zeker. Jij bent er ook dol op. Hans: Dat ben ik zeker. Pay off (gesproken door voice over uit tv commercial)
1e plaatje: Annette loopt met een winkelwagen vol met boodschappen naar haar geparkeerde auto. 2e plaatje: Terwijl Annette haar boodschappen inlaadt wordt ze aangesproken door een passerende vriendin. Tekstwolk vriendin: “He Annette, wat goed dat ik je even zie.” 3e plaatje: Annette reageert verrast. Tekstwolk Annette: “Hee Leonie, hoe is het?” Tekstwolk Leonie: “Ja goed. Ik wil je wat vragen. 4e plaatje: Leonie praat tegen Annette die aandachtig luistert Tekstwolk Leonie: “Jij hebt laatst een geweldig lekkere groentesoep gemaakt toen Henk en ik kwamen eten. Nu heb ik vanavond eters en ik ben benieuwd naar je recept.” 5e plaatje: Annette pakt een pot Maggi Basis voor groentesoep uit haar boodschappen. Tekstwolk Annette: “Oh, heen probleem hoor, hier heb je mijn recept. 6e plaatje: Close up van de pot “basis voor soep” Tekstwolk Annette: “Hier voeg je verse groenten en gehaktballetjes aan toe en klaar. Lekker makkelijk en iedereen is er dol op. 7e plaatje: Leonie bekijkt aandachtig de pot basis voor Soep. Tekstwolk Annette: “En je kan er ook heerlijk mee variëren.” 8e plaatje: Leonie stopt de pot in haar tas. Tekstwolk Leonie: “Fantastisch, ik ga er meteen mee aan de slag”. 9e plaatje: Leonie maakt aanstalten om weg te lopen. Tekstwolk Annette: “Succes, en er zijn ook andere smaken die je kan proberen”. 10e plaatje: Leonie loopt weg en draait nog even zwaaiend om. Tekstwolk Leonie: “Ok, bedankt voor de tip. Doeiii”. Onderaan geel vlak met pay-off en Maggi logo: Met Maggi maak je er meer van.
Met Maggi maak je er meer van
Copywriting redactioneel
2001 -heden
Als kind schreef Jonathan al voor de schoolkrant. In 2001 begon hij te schrijven voor het Spinner Magazine. Niet omdat hij zo graag wilde schrijven, maar omdat hij de tenenkrommende, inhoudsloze stukjes in blad niet uit kon staan en wilde laten zien dat het beter kon. Hij wilde stukken schrijven die mensen boeien, met interessante achtergrond feitjes. Tijdens de HBO opleiding Communicatie bleek Jonathan ook geen enkele moeite te hebben met interviews, reportages, essays, opiniestukken, recensies en andere tekstopdrachten. Op de volgende pagina’s enkele voorbeelden.
Interview: Dwight Sullivan Interview + vertaling: Jonathan Joosten Correcties: Dirk den Hamer Foto’s: Jim Schelberg (Pingame Journal), Kurt Herman Al voor de ontslagen bij Stern Pinball van oktober 2008 had ik e-mail contact met Dwight Sullivan, programmeur en ontwerper van flipperkasten. Dwight behoorde tot de ontslagen medewerkers en had even geen behoefte aan verder contact. Begin 2009 werd het contact hersteld en stemde Dwight in met een interview. Zoals gebruikelijk werd op het NFV forum de mogelijkheid geboden om vragen in te sturen. Uiteindelijk kreeg Dwight een lijst vragen toegestuurd die hem even deed slikken. Daarna werd het stil. En het bleef stil. Vandaar dat het voorziene interview in de vorige Spinner verviel. Bas Vis nam opnieuw contact op met Dwight, waarna alsnog de antwoorden kwamen. Wat bleek: Dwight was vol goede moed begonnen aan het beantwoorden van de vragen. Na steeds 3 of 4 vragen te hebben beantwoord, leek de lijst alleen maar langer te worden. Hij heeft zijn best gedaan om de vragen zo volledig mogelijk te beantwoorden, met zoveel mogelijk interessante informatie. Dat verklaart ook waarom het zolang duurde. In de tussentijd vond Dwight een nieuwe baan (gefeliciteerd), waardoor hij nog maar weinig vrije tijd over had. Als Dwight dan eindelijk een gaatje vond en zijn antwoorden teruglas, begon hij weer te schrijven, en als hij dat dan weer teruglas vulde hij het nog meer aan, en dan las hij het weer terug en begon hij weer… KAN IEMAND DIE MAN STOPPEN??? Hoe dan ook: Dwight bleek (gelukkig) een man met mooie verhalen, die in dit interview naar boven komen. De kans is groot dat de antwoorden uit dit interview binnenkort ook op zijn persoonlijke blog te vinden zijn.
18
Voor de mensen die je nog niet kennen: wie is Dwight Sullivan? Alsof ik dat weet! Hoe omschrijf je iemand? Ik ben een familieman, vader en echtgenoot. Ik heb een vrij kleine vriendenkring. Ik hou van mijn werk en mijn grootste uitdaging is mijn tijd verdelen tussen mijn familie en mijn werk. De laatste tijd ben ik behoorlijk gelukkig. I’m a gamblin’ man. Vandaag zei iemand dat ik altijd naar mijn moeder luister. Mijn reactie was “I always play the odds.” De eerste 19 jaar in mijn carrière heb ik geholpen met het ontwerpen en schrijven van software voor flipperkasten. Ik ben direct uit de collegebanken bij Williams aan de slag gegaan. Daar heb ik 10 jaar gewerkt. Toen Williams de flipperdivisie in 1999 sloot, ben ik door Lonnie Ropp bij Stern aangenomen, waar ik 9 jaar gewerkt heb. Tot vorig jaar oktober, toen Gary Stern 50% van zijn staf de laan uit stuurde, mijzelf inbegrepen. Hoe ben je in de flipperindustrie beland? Ik ben er een beetje raar ingerold. Ik belande door miscommunicatie op de verkeerde banenmarkt aan het eind van mijn collegejaar en daar werd ik gewezen op Ed Suchocki van Williams die regelmatig op zoek was naar werknemers. Ik nam telefonisch contact op en werd uitgenodigd voor een interview. Door omstandigheden (leuk verhaal, staat op de blog van Dwight: http://mypinballblog.blogspot.com/2008/01/ in-begining.html - red) was ik mijn portfolio vergeten. Blijkbaar heb ik toch indruk gemaakt en kreeg ik een kans op de flipperafdeling. Ik was altijd al gek op flipperen, aangezien ik met een vriend destijds veel flipperde.
NFV Spinner Magazine, jaargang 18, nummer 2
Volgens de Internet Pinball Database ben je sinds 1990 bij de volgende flipperkasten betrokken geweest: o Riverboat Gambler (software) o Terminator 2: Judgment Day (software) o The Getaway: High Speed II (software) o Star Trek: The Next Generation (design, software) o Red & Ted’s Road Show (design, software) o WHO? dunnit (concept, design, software) o Junk Yard (concept, design, software) o The Champion Pub (software) o Revenge From Mars (software) o Sharkey’s Shootout (concept, software) o Playboy® (concept, design, software) o Terminator 3: Rise of the Machines (software) o Elvis® (software) o The Sopranos® (software) o Pirates of the Caribbean (software) o 24 Klopt dat een beetje? Ik ben begonnen in november 1989. Aan de volgende games heb ik ook gewerkt, maar niet bijzonder veel, met uitzondering van de laatste: o Bugs Bunny’s Birthday Ball (software) o No Fear: Dangerous Sports (design) o High Roller Casino (software) o The Simpsons Pinball Party (software) o The Lord of the Rings (software) o Family Guy (software) Bij Elvis, Family Guy en Revenge from Mars was ik één van de 3 programmeurs, maar voor Revenge from Mars heb ik echt heel veel software code geschreven. Ik heb daaraan harder gewerkt dan aan Terminator 2 en daarvoor heb ik àlle code geschreven. Aan The Sopranos heb ik weinig van het speelveld ontworpen. George Gomez en Lyman Sheats hadden het al aardig opgezet toen ik erbij kwam. Ook aan 24 heb ik, door bekende omstandigheden, uiteindelijk vrij weinig gedaan. Verder heb ik ook nog aan twee redemption games gewerkt: The Simpsons Kookie Carnival en Spider-Man. Heb je ook aan games gewerkt die uiteindelijk nooit zijn uitgebracht of niet verder dan het prototype-stadium zijn gekomen? Bij de Spiderman redemption game ben ik 2 jaar lang nu eens wel, dan weer niet betrokken geweest en ik weet niet of die ooit is uitgebracht. In je loopbaan heb je meegewerkt aan verschillende mijlpalen in de flipperindustrie. Terminator 2 was de eerste Williams flipper met een dotmatrix-display, wat technisch vast een enorme uitdaging was. Het Pinball 2000-platform moest zelfs helemaal vanaf nul opgebouwd worden. Wat kun je vertellen over deze technische innovaties en hoe was het om er aan te werken?
Het was hartstikke leuk. Ten tijde van T2 was ik nog een groentje. Mark Penacho kreeg de hardware aan de praat en daarna vroeg hij of ik het over wilde nemen. T2 zou de eerste WMS flipperkast met een dotmatrix-display worden, maar Gilligans Island (Bally) werd net iets eerder uitgebracht, dus zij waren de eerste WMS flipper met een dmd. Vandaag de dag zien de graphics van T2 er natuurlijk erg simpel uit. Wat veranderde er in je werk toen je aan Pinball 2000 werkte? Moest je een hoop nieuwe dingen uitvinden om te krijgen wat je voor ogen had? Heb je drastische veranderingen doorgevoerd in het programmeren vergeleken met hoe het daarvoor ging? De grootste verandering was dat de teams waar we mee werkten veel groter werden. Normaal gesproken bestond een team uit 4 à 5 mensen. Dat werden er 9, een verdubbeling. Ondanks dat er meer mensen beschikbaar waren, nam de ontwikkeltijd juist toe. Het werken in kleine teams heeft zijn voordelen. Je hebt meer controle en kleine teams kunnen snel een nieuwe richting inslaan. Als het spel niet leuk genoeg is, is het eenvoudig om opnieuw te beginnen. Die luxe heb je niet in grotere teams. Dan moet er meer vooruitgedacht worden en moet de richting vanaf het begin goed zijn.
“Als Pinball 2000 verder ontwikkelt ontwikkeld zou zijn, en dat is een heel grote ‘als’, pinball would ROCK” Hoe was het om te werken tijdens de ontwikkeling van Revenge From Mars, waar het operating system en game code vrijwel tegelijk werden ontwikkeld? Heb je ook software voor het operating system geschreven? Ik heb niets voor het OS geprogrammeerd. Werken aan RfM was erg leuk en vooral heel veel werk. Het was best een uitdaging, ook omdat het OS nog in ontwikkeling was. Ik had het voordeel dat ik al eerder wat kennis had opgedaan over het systeem. Voor ik aan RfM begon schreef ik de eerste game code voor het nieuwe Pinball 2000 platform. Ik probeerde toen een Playboy speelveld aan de praat te krijgen. Ik meen dat het een ontwerp was van Peter Patrowski. De eerste paar maanden gingen we er van uit dat Playboy één van de eerste twee games zou worden. Toen heb ik een mode geprogrammeerd waarin je de bal rond kon spelen om te zien hoe leuk het was. Tijdens deze getimede mode hoorde je “Centerfold” van de J. Geils Band als muziek en bij elk schot dat je maakte werden nieuwe foto’s van Playmates getoond. Je snapt dat dat nogal wat afleiding gaf :)
NFV Spinner Magazine, jaargang 18, nummer 2
19
Na de eerste twee Pinball 2000 games trok WMS de stekker uit de flipperafdeling. Toch had het P2K platform indruk gemaakt. Hoe denk je dat flipperen vandaag de dag er uit zou zien als het P2K concept verder was ontwikkeld? Nou, dat is natuurlijk een enorm grote “Als”. Je gaat er dan vanuit dat we er in geslaagd zouden zijn om een fabriceerbaar platform te bouwen voor een redelijke prijs, waardoor grote aantallen spelers weer zouden gaan spelen, waarschijnlijk tegen een hogere prijs per spelletje en dat iemand anders de hele flipperdivisie over had genomen omdat WMS zich toch ging richten op gokkasten ongeacht hoe succesvol Pinball 2000 was geweest. Er van uitgaande dat dat allemaal zo was geweest, dan denk ik dat pinball would ROCK! We waren er toen zo mee bezig en enorm enthousiast over de mogelijkheden die er waren. Iedereen zag de potentie van het platform en wat we zouden kunnen doen na de eerste games. Model 3 en 4 zouden enorme sprongen vooruit maken en model 5 en 6 zouden nog grotere sprongen vooruit zijn. Denk eens aan de pasjesgleuf die tijdens de laatste Pinball Expo werd getoond. Tel daar nog eens 5 andere enorme coole zaken bij op die door de tijd heen ontwikkeld zouden zijn. Koppel dat aan het succes wat IT (Incredible Technologies) heeft gehad met hun Golden Tee Golf. Koppel dat aan het feit dat we altijd bezig zijn geweest om de ‘look and feel’ van het flipperen continu te verbeteren. Dan zou je naar een flipperkast lopen en zien dat er op dat moment een groot toernooi bezig is met een hoofdprijs van $22.389,-. Je gooit er $5,- in voor de eerste 3 minuten en haalt je pasje door de gleuf en de game komt tot leven. “Goedemiddag Mr. Bond”. De game denkt dat je Mr Bond bent omdat dat de naam is die je hebt ingevuld toen je je spelerspasje liet maken. “De vorige keer dat u speelde haalde u level 7. Wilt u doorgaan?” Tegelijkertijd downloadt de game de meest actuele spelerstips van het internet en twittert er voor je op los: “Mr Bond is net begonnen aan level 8.” Als je klaar bent met spelen wordt de hele ervaring voor je samengevat in een korte video en naar Youtube ge-upload. Flipperkastontwerpers drukken vaak hun stempel op de games die ze ontwerpen. Steve Ritchie-games zijn bijvoorbeeld erg snel en hebben veel flow. Is er een bepaald stempel dat Dwight Sullivan drukt op de games waar hij bij betrokken is? Lonnie Ropp, mijn voormalige baas bij Stern, riep vaak dat een feature wat hij “a second economy” noemde mijn trademark is. Een second economy feature is een feature waarbij je tijdens het spel naast punten nog iets anders verzamelt. In Playboy zou je bijvoorbeeld Bunnies verzamelen. Op een bepaald moment kan je tijdens het spel de verzamelde objecten inruilen voor iets cools. In sommige games werkte dit beter dan in andere. Ik heb deze feature overigens niet bedacht, maar ik gebruik het wel graag.
De kopruit van The Champion Pub, met uiterst links Dwight als de fotograaf. geloof wel dat ik een andere feature bedacht heb die belangrijk is. In WHO?dunnit geeft het Mystery target je wat je op dat moment nodig hebt . Althans, dat is het idee. Het is geen random award, maar vooraf bepaald. De game kijkt naar wat de speler aan het doen is en probeert iets te geven wat op dat moment nuttig is. Door de jaren heen werd dit vaker gebruikt en daarom zit het in meer games. Vaak is het een target. In 24 is het een rij targets die CHLOE spellen. Dat leek me wel gepast omdat ze in de serie Jack probeert te helpen en hem te geven wat hij nodig heeft. Van verschillende ontwerpers zijn gelijkenissen terug te vinden in de games die ze ontworpen hebben. Zijn er nog afbeeldingen van jou terug te vinden in de games waar je aan hebt meegewerkt? Ik kom een paar keer voorbij in het dotmatrixdisplay en op de kopruit van Champion Pub. Pat McMann heeft volgens mij een geweldige prestatie neergezet door verschillende WMS engineers in die kopruit te vereeuwigen. Uit mijn hoofd zie je van links naar rechts: mij, Pete Patrowski, Pat zelf, Paul Barker, Linda Deal, Steve Kordek en Jim Patla. In Creature from the Black Lagoon ben ik gefilmd als de Peeping Tom die in elkaar wordt geslagen. Dat was een nogal pijnlijke opname. Ze stonden er op dat het echt leek. Het is verbazingwekkend dat toen de game getest kon worden door WMS personeel, de mensen in de rij stonden om die mode te kunnen spelen. Ik heb geen idee waarom ;) Ik ben er ook altijd trots op geweest om te vertellen dat mijn naar de handle grijpende hand te zien is op het display van T2 als de speler zijn bal niet snel genoeg afschiet.
Ik
20
Opmerking: Totjaargang zover dit NFV Spinner Magazine, 18,interview nummer 2
wat in totaal uit 8 pagina’s bestaat.
(Foto)
Een van de markantste verschijningen in de Utrechtse binnenstad is ongetwijfeld Piet Veenstra, in de volksmond beter bekend als Opa Piet. Met zijn karakteristieke gezicht, grijze haar en lange bruine jas is Opa Piet herkenbaar uit duizenden en een graag geziene gast in diverse Utrechtse cafés. Jonathan Joosten sprak met de oude belhamel in Café De Zaak over de verschillen tussen vroeger en nu. “Vroeger was niet alles beter, maar wel een hoop.” TEKST: JONATHAN JOOSTEN
In gesprek met: Opa Piet Opa Piet vertel eens, wie bent u, waar
U heeft een hoop meegemaakt. Welke
binnenstad in. Dat houden die linkse klojo’s
komt u vandaan en wat heeft u allemaal
gebeurtenissen zijn u het meest
tegenwoordig allemaal tegen. Je mag niks
meegemaakt?
bijgebleven?
meer en overal moet je voor betalen. Of je
“Ik ben geboren in 1923 in Haarlem, maar
“Als je zoals ik dagelijks met nieuws te maken
moet een vergunning aanvragen. Bah! Je zou
heb verder mijn hele leven in Utrecht
hebt, dan doet op een gegeven moment je nog
denken dat men geleerd heeft van zaken uit
gewoond. Ik woon al jaren in mijn huisje
maar weinig wat. De Tweede wereldoorlog was
het verleden, maar het wordt er alleen maar
vlakbij het Janskerkhof en tegenwoordig
geen pretje, maar dat was voor mijn
complexer op.”
geniet ik van mijn oude dag. Ik heb veel
journalistieke tijd. Ik zat wel in het verzet en we
baantjes gehad. Allerlei soorten werk.
hebben die Duitsers hier een paar maal een
Maar de val van de Berlijnse muur, de
Uiteindelijk ben ik rond mijn dertigste bij de
flinke poets gebakken. Ik was jong en nogal
moord op Kennedy, de rellen bij de
krant gaan werken. Tot aan mijn pensioen
rebels ingesteld. Misschien zou je verwachten
inauguratie van Beatrix, dat soort zaken
heb ik bij verschillende regionale kranten
dat de maanlanding me wel geraakt heeft, maar
zijn u niet bijgebleven?
gewerkt en zodoende een hoop nieuws
dat vond ik toen pure kolder. Dat was vast nep.”
“Ach, op dat moment was dat nieuws, en ik
meegemaakt. Ik ben getrouwd geweest
was soms ook wel geschokt. Maar je doet er
met Saartje van de Waag, die twee jaar
Na een korte pauze gaat hij verder: “Weet je,
weinig aan. Daar komt bij dat ik
geleden na een kort ziektebed is
het meest ingrijpende door de jaren heen is
nieuwsverslaggeving toch een beetje anders
overleden. Sinds die tijd ben ik vaker op
misschien toch wel de vooruitgang van de
bekijk. Ik kijk naar de kern en dat de media
pad in de stad. Ik doe bijna alles te voet,
techniek geweest. Wat dan weer jammer is zijn
tegenwoordig ergens op duikt en het enorm
dat houdt me op de been. Letterlijk, haha.”
de reacties van de politiek op die vooruitgang.
opblaast doet me niet zoveel. Misschien
Vroeger kon je gewoon met de auto de
hadden ze 11 september wel helemaal niet
(advertentie)
zoveel aandacht moeten geven. Dat was
schrijven, want die jonge journalisten op school
natuurlijk wel erg, maar vervolgens zag
leren weet ik niet, maar fatsoenlijk schrijven is er
iedereen overal spoken. Daarin zijn de
niet meer bij”.
media doorgeschoten. Ik relativeer het allemaal wat meer. Dat zouden een hoop
Vroeger werd er ook minder op het milieu gelet.
mensen ook moeten doen.”
Daar zijn we hier in Nederland ook echt in doorgeslagen. Verder zijn auto’s enzo veel luxer
U gaf al aan dat u de technologie heeft
geworden dan vroeger. Maar het gaat ook
zien groeien. Vertel eens?
allemaal veel sneller kapot. In de jaren zestig
“Vroeger was er geen televisie, maar ging
reed ik in een auto die niet kapot te krijgen was.
je naar de bioscoop. Dat waren mooie
Die is op een gegeven moment terwijl hij
tijden. Toen gingen films ook nog ergens
geparkeerd stond Total loss gereden door een
over. Nu is het allemaal special effects met
vrachtwagen. Heel jammer, anders had ik er nu
een flutverhaal. Toen kwamen er nog
misschien nog steeds in gereden.”
leuke films uit Hollywood. Tegenwoordig is het allemaal zoveel mogelijk schieten en
En politiek? Heeft u daar nog zaken voor
moorden. Maar als er een tepel in beeld is
ogen die vroeger beter waren dan nu, of
staan die preutse Amerikanen op hun
andersom?
achterste benen. Dat is toch bizar?
“Ach de politiek. Ik snap werkelijk niet dat de
Toen de televisie kwam was dat echt een
PVDA nu in de regering dreigt te komen. Wat
revolutie. Dan ging je op zaterdagavond op
een partij geldverkwisters zijn dat. Door die
bezoek bij iemand die een TV had en zat
partij kan je tegenwoordig overal je hand
de hele woonkamer vol met mensen uit de
ophouden en geld of subsidie krijgen. Dan staat
straat. Hele simpele televisie was dat, in
er weer ergens in een weiland één of ander lelijk
zwart wit. Twee netten en later kon je ook
‘kunstwerk’ waar niemand een goed woord voor
buitenlandse zenders ontvangen. Toen
over heeft. Maar de maker heeft wel een ton
kwam de kleuren TV. Het aantal netten is
ofzo gekregen om zo’n lelijk product te maken.
de afgelopen dertig jaar echt enorm
Vroeger was kunst nog mooi. Tegenwoordig is
gestegen, maar de kwaliteit is er alleen
kunst meer de kunst van het verkopen van
maar minder op geworden. Vroeger zeiden
lelijke misbaksels. Zonde van je belastinggeld.
we al ‘Overdaad schaadt’. Dat klopt. Kijk
Dan bepaalt één of andere commissie dat er
maar naar de TV. Dertig zenders of meer.
geld moet komen om zo’n zogenaamd artistieke
Je kan de hele dag naar dat kastje kijken.
beeldhouwer te helpen. Dan denk ik: Jongen, ga
Maar wat heb je er aan? Toen er nog geen
toch gewoon werken voor je geld. Maar door al
TV was zochten mensen elkaar meer op,
die regeltjes komen ze er steeds mee weg.
kende je ook veel meer mensen. Ik heb
Weet je wat goed zou zijn? Als die mensen die
misschien een bekende kop hier in de
zo makkelijk belastinggeld uitgeven eerst eens
stad, maar bijna niemand kent me.
gingen nadenken of ze dat geld er ook in
Iedereen is druk en niemand heeft nog tijd
zouden steken als het van hen zelf was. Dan
voor een ander. Dat was vroeger anders
werd er een stuk minder geld verkwist. Dat
en beter.”
mogen ze trouwens ook voor politieke partijen invoeren. Nu betalen we allemaal mee aan die
Zijn er ook zaken waarvan u zegt: dat is
verrekte Betuwelijn, die nooit rendabel wordt, of
nu beter dan vroeger?
die Hogesnelheids lijn om maar een paar
“Ja hoor, die zijn er wel, maar elke
minuten eerder in Parijs te zijn. Ik weet één ding
medaille heeft ook een achterkant. De
zeker: als de PVDA dat geld zelf moest
kranten van nu staan vol met nieuws, en
ophoesten, dan waren die er nooit gekomen.”
reportages. Bijna alles in kleur. Daar kon ik vroeger alleen maar van dromen. Maar inhoudelijk is het soms echt beneden elk niveau. Dan denk ik “Ik ga zelf maar weer
3 is the magic number Trilogieën: de toekomst van Hollywood? Door: Jonathan Joosten
In de beleving van vele bioscoopbezoekers was de zomer van 2007 een zomer van trilogieën. Van relatief veel films verscheen een 3e deel. Hollywood vaart er wel bij en 3 lijkt het magische getal. Maar komt het verschijnen van zoveel sequels de film wel ten goede? Trilogieën en sequels in de bioscoop zijn niet nieuw. Wie even zijn best doet kan al snel uit zijn hoofd meer dan 30 filmreeksen opnoemen van drie of meer delen. De bekendste trilogie is zonder twijfel The Godfather. Indiana Jones mag ook tot de klassiekers gerekend worden, en deel vier is inmiddels in de maak. Nog meer bekende klassieke reeksen: Dirty Harry, Jaws, Star Wars, Back to the future, Rocky, Beverly Hills Cop en natuurlijk James Bond. Recentere succesvolle reeksen zijn bijvoorbeeld Lord of the Rings, Harry Potter, The Matrix, The Naked Gun, Die Hard, Alien, en deze lijst is eenvoudig uit te breiden met nog niet genoemde titels. Zoals gezegd leek Hollywood afgelopen zomer wel in de ban van de trilogie. Shrek III, Pirates of the Caribbean III, Spiderman III, Die hard 4.0, Saw III, De derde Bourne film en dit weekend ging Rush Hour 3 in premiere. Om gelijk een spraakverwarring recht te zetten: de meeste filmreeksen die zojuist genoemd zijn, zijn geen trilogieën, maar bestaan toevallig uit 3 delen. Filmkenners maken een duidelijk onderscheid tussen films waarvan van te voren vast stond dat er drie delen zouden verschijnen, en films die dankzij hun succes nog 2 (of meer) vervolgdelen hebben gekregen. In de eerste categorie vallen bijvoorbeeld Lord of the Rings en Pirates of the Caribbean. De meeste andere ‘trilogiën’ zijn gemaakt vanuit commercieel oogpunt. De eerste film was een succes en had een voldoende open einde om een deel twee te produceren. Soms niet eens met de oorspronkelijke regisseur of acteurs. Vaak kan het vervolg dan ook niet tippen aan het eerste deel, maar er zijn uitzonderingen. Bijvoorbeeld The Godfather. Andersom komt schijnbaar zelden voor. Er wordt geen trilogie aangekondigd die na deel 1 roemloos ten onder gaat.
Aankondigen dat er van een film 3 delen verschijnen lijkt bijna een garantie voor succes. Hoewel een deel 2 of deel 3 meestal geen garantie voor een goede film is, lijkt het wel of Hollywood steeds vaker kiest om een succes verder uit te melken, in plaats van compleet nieuwe films te produceren. Dat is begrijpelijk, want de film heeft al een publiek. Plus het biedt op de DVD markt later weer extra mogelijkheden. In Hollywood gaan echter steeds meer stemmen op die hun ongenoegen over het gemakzuchtig produceren van sequels, threequels en prequels uitspreken. Recensenten en critici proberen via de media hun ongenoegen over de trilogie trend duidelijk te maken. Tot nu toe heeft het echter weinig effect. De mening van een paar recensenten weegt niet op tegen de marketing van een blockbuster. Als achteraf blijkt dat de recententen gelijk hadden heeft het publiek al voor de film betaald en is men de volgende keer vergeten dat de film tegen viel.
Het uitmelken van een succesvolle film is overigens niet nieuw. Als we alleen even terugkijken in de laatste 30 jaar dan zijn er genoeg vervolgfilms die ondanks hun matige kwaliteit nog genoeg geld in het laatje brachten. Denk bijvoorbeeld aan de reeks Police Academy films, of de vervolgdelen op Smokey and the Bandit en Cannonball Run, die elke keer het verhaal van de eerste film in een nieuw jasje vertelden. Wat wel nieuw is: ondanks de toename van het illegaal downloaden van films, halen (matige) vervolgdelen van (commercieel gezien) succesvolle films steeds meer geld op. Pirates of the Caribbean III zette een nieuw record als film met de hoogste omzet in het openingsweekend, wat niet veel later door Spiderman 3 al werd gebroken. Niet dat de laatstgenoemde nou zo’n geweldige film is, publiek wat de film bezocht was niet bepaald laaiend enthousiast, maar er komt door alle publiciteit wel publiek op af. Opmerkelijk omdat deel 1 en 2 er ook niet uitsprongen en een hoop matige reacties opleverden. Wanneer zich dan toch een vervolgdeel aandient is het publiek schijnbaar vergeten dat het vorige deel maar een voldoende kreeg en gaat men toch weer het vervolg bekijken. De trend lijkt: wat men in Amerika leuk vindt, doet het hier ook goed. En in Amerika vinden ze een film die bol staat van de special FX al snel goed, ook als het verhaal aan alle kanten rammelt. Wat nog opmerkelijker is: de derde delen van Pirates, Spiderman, Oceans, Shrek en het 4e deel van Die Hard waren deze zomer gezamenlijk goed voor een kwart (!) van de totaalopbrengsten van Amerikaanse bioscopen. Gevolg: onbekende, kwalitatief goede (en betere) films moesten het afleggen tegen de
succesvolle threequals. Het publiek kiest duidelijk voor films waar men weet wat men kan verwachten en door eerdere successen een groot marketingbudget hebben. Deze trend stoort een aantal critici, maar wat is er aan te doen? In Hollywood draait het vooral om geld. En dat threequals geld in het laatje brengen is duidelijk. Aangezien de zomer van 2007 vooral uit vervolgdelen van films uit de zomer van 2006 bestond, is de vraag wat de zomer van 2008 gaat brengen. Indiana Jones 4 is al aangekondigd… Van een aantal threequels van afgelopen zomer is bekend dat deze het verhaal min of meer afsloten. Toch wil dat niet alles zeggen. “At worlds end” was het laatste deel van de Pirates of the Caribbean trilogy, maar zeer waarschijnlijk niet het laatste deel in de serie… De vraag is nu: is de koek een beetje op, of zet de trend zich voort? Afgelopen zomer heeft Hollywood laten zien dat vervolgdelen, in tegenstelling tot sommige filmreeksen uit de jaren 80, zich ten opzichte van het eerste deel redelijk staande kunnen houden. Het zal alleen hard doorwerken worden om voor de zomer van 2008 weer nieuwe opvolgers klaar te hebben.
Bladen maken Hoofdredactie / DTP
2006 - 2009
Hij weet precies hoe het beter kan en daar gaat hij ook voor De Spinner is een goed voorbeeld Van zwartwit blaadje naar full color glossy Volgens insiders het mooiste en meest complete flippermagazine ter wereld Bas Vis, secretaris Nederlandse Flipper Vereniging
Het NFV Spinner Magazine is het kwartaalblad van de Nederlandse Flipper Vereniging, waar Jonathan van 2001 - 2009 tal van ideeën voor bedacht en uitvoerde. Van januari 2006 tot maart 2009 was Jonathan Joosten als hoofdredacteur verantwoordelijk voor het Spinner Magazine. Gevolg: een enorme verbetering van het blad. Jonathan voerde een compleet nieuwe huisstijl door, nieuw bladritme, nieuwe vaste rubrieken, stuurde medewerkers aan, schreef grote interviews, nieuwsitems en het aantal pagina’s steeg naar 64. Ook de gehele DTP opmaak nam Jonathan voor zijn rekening en het blad was altijd op tijd. Als kroon op zijn werk wist Jonathan een nieuwe drukker te vinden waardoor het magazine sinds de 2e helft van 2008 volledig in kleur verschijnt op glossy papier. Om het vertrek van Jonathan op te vangen en de kwaliteit vast te houden werd een team van 7 man aangesteld.
2006 2007 2008 2009
NFV
Magazine Jaargang 18 - Nummer 2 - juli 2009
Interview: Dwight Sullivan Het verhaal achter
Pinball Magic (deel 3)
Aankondiging:
Dutch Pinball Open: 3-4 oktober 2009 nieuws - techniek - evenementen - en nog veel meer...
Muziekproductie
1992 - heden
De ideeën waar Jonathan mee komt voor een nieuwe track of videoclip kloppen gewoon Hij denkt goed na over hoe een track het beste in de markt gezet kan worden Marc Lankreijer, eigenaar AMS Producties
Sinds Jonathan kon kruipen speelt muziek een belangrijke rol in zijn leven. Vanaf de jaren ’80 is hij actief als DJ, zowel op de radio als in clubs. Vanaf begin jaren ’90 werd steeds meer geëxperimenteerd met het produceren van eigen songs. Midden jaren ’90 werd Jonathan gevraagd om International Manager te worden van een grote Italiaanse platenmaatschappij. In de uren die over bleven werkte Jonathan in de studio aan nieuwe tracks en remixen. Eenmaal terug in Nederland produceerde hij eind 1997 The Happy Groover – “When I snap my fingers”. Eigenlijk een uit de hand gelopen grap. De track haakte in op een TV commercial van Dommelsch met een hypnotiseur. De acteur in kwestie werkte graag mee aan de track, die in Nederland de top 20 haalde. In België kwam de plaat zelfs op nummer 3. Ook buiten de Benelux scoorde de plaat goed. In Unigroove Productions werden alle muzikale activiteiten (muziekproductie, DJ’en) vanaf dat moment onder gebracht. Hoewel Jonathan tal van originele tracks produceerde, bleken de gimmickproducties en parodieën het meeste succes te hebben. Veelal als gevolg van een opvallende actie om een track te promoten, zoals bijvoorbeeld bij BEEP. Samen met Erik-Jan Rosendahl zijn vanaf 2008 verschillende tracks geproduceerd die inhaakten op de actualiteit. Deze tracks werden geproduceerd voor Radio 538, 3FM, Radio Veronica en Geenstijl.nl. Jonathan beschikt over een eigen studio waar verder ook opnamen voor bijvoorbeeld theaterproducties en radiocommercials plaatsvinden. Op deze pagina zijn enkele hoezen afgebeeld van uitgebrachte producties.
Goed idee nodig? www.unigroove.com - [email protected]