Stichting Indisch Herinneringscentrum Jaarverslag 2015
Statutaire naam:
Stichting Indisch Herinneringscentrum
Vestigingsplaats: Arnhem, Landgoed Bronbeek (Velperweg 147, 6824 MB) Rechtsvorm:
Stichting
Inhoudsopgave A. Omschrijving doelstelling
......................................................................... 3
B.
Bestuur en directie stichting Indisch Herinneringscentrum .......................... 4
C.
Verslag van de activiteiten en bereikte resultaten ....................................... 5 1. Kennisloket: Digitale communicatie en websites .......................................... 5 2. Webstatistieken ...................................................................................... 5 3. Tentoonstelling ‘Het Verhaal van Indië’ ...................................................... 9 3.1 Kenniscentrum Repatriëring (p.10) 4. Educatie en Voorlichting ......................................................................... 11 4.1 Wereld Express (p.11); 4.2 Dromen van Vrijheid (p.12); 4.3 Indische Buurten (p.12); 4.4 Samenwerking met opleidingen (p.12); 4.5 Terug naar Tjihapit (p.12); 4.6 Code-R (p.13); 4.7 On The Ground Reporter Indonesië (p.12); 4.8 Arigato (p.13) 5. Samenwerking met andere organisaties ................................................... 13 5.1 KTOMMB (p.13); 5.2 Stichting Herdenking 15 Augustus 1945 en Nationaal Comité 4 en 5 mei (p.13); 5.3 UvA Leerstoel Indisch Herinneringscentrum (p.14); 5.4 Herinneringscentra (p.14); 5.5 SMH 40-45 (p.15); 5.6 NIOD (p.16); 5.7 Joods Historisch Museum (p.16); 5.8 DANS (p.16).
6. Podiumactiviteiten en presentaties .......................................................... 17 7. Overige activiteiten ............................................................................... 19 8. Personeel & Organisatie ......................................................................... 19 8.1 Financiële Administratie .............................................................. 20 9. Projecten ............................................................................................ 21 9.1 Afhandeling subsidies 2014 (p.20); 9.2 Gedeeld Verleden, Gedeelde Toekomst 2015 (p.20); 9.3 Terug naar Tjihapit (p.32): 9.4 Proof of Concept Webportaal Indië in Oorlog (p.32)
2
A. Omschrijving doelstelling: De stichting heeft ten doel: a. De kennismaking met de Japanse bezetting en de Bersiap-periode in Nederlands-Indië gedurende de jaren negentienhonderd eenenveertig tot en met negentienhonderd negenenveertig (1941-1949), met ruime aandacht voor de voorgeschiedenis en de latere gevolgen, door een groot publiek en met name nieuwe generaties; b. Het in staat stellen van de Indische gemeenschap in Nederland tot ontmoeten, delen en herdenken, met als uitgangspunt de gebeurtenissen uit de periode onder a. genoemd; c. Het verrichten van alle verdere handelingen, die met het vorenstaande in de ruimste zin verband houden of daartoe bevorderlijk kunnen zijn. Het Indisch Herinneringscentrum (IHC) wil de herinnering aan de gebeurtenissen tijdens en na de Tweede Wereldoorlog in Nederlands-Indië en de gevolgen daarvan levend houden. Om niet te vergeten en om actuele gebeurtenissen, ontwikkelingen en personen beter te kunnen begrijpen. Het IHC fungeert als het ware als het ‘Indisch geheugen voor de toekomst’ door samen met betrokkenen te herinneren, herdenken en gedenken. Maar ook door het verhaal van de Indische gemeenschap door te geven via educatie van de jeugd en voorlichting aan een breder publiek.
De stichting tracht haar doel onder meer te verwezenlijken door: a. het opzetten en in standhouden van een (semi-) permanente expositie; b. het verzorgen van wisselexposities; c. het verrichten van educatieve en voorlichtende activiteiten en (wetenschappelijk) onderzoek; d. het houden van herdenkings- en bezinningsbijeenkomsten; e. het verbinden van bestaande relevante activiteiten op het gebied van het Indische erfgoed; f. het (digitaal) verbinden en toegankelijk maken van het Indische erfgoed.
3
B. Bestuur en directie stichting Indisch Herinneringscentrum Samenstelling bestuur Erry Stoové (voorzitter) tot 1 oktober 2015 Voorzitter van de Raad van Bestuur van de SVB (tot 1 juni 2012) President van International Social Security Association (ISSA) Jan Willem Kelder (voorzitter) vanaf 1 oktober 2015 (bestuurslid) tot 1 oktober 2015 Lid Raad van Bestuur TNO a.i (tot 11 maart 2015) en Vice-admiraal b.d. Winnie Sorgdrager (plaatsvervangend voorzitter) Lid van de Raad van State Peter Steenmeijer (secretaris/penningmeester) Voormalig Directeur Indonesië van de Oorlogsgravenstichting Vaya Nijhof-Schippers (bestuurslid) Interieurarchitect. Bing Go (bestuurslid) Algemeen directeur van Go-Tan. Vacature vanaf 1 oktober 2015
Directie Yvonne van Genugten (directeur)
4
C. Verslag van de activiteiten en bereikte resultaten In dit jaarverslag wordt een toelichting gegeven op de uitvoering van het jaarplan van het Indisch Herinneringscentrum in 2015, gekoppeld aan de financiële realisatie in dit jaar in de jaarrekening. In lijn met dit jaarverslag, wordt een online publieksjaarverslag van het Indisch Herinneringscentrum uitgegeven.
1. Kennisloket: Digitale communicatie en websites IHC Algemeen De websites van het Indisch Herinneringscentrum worden goed bezocht. In 2015 is er wederom een stijging van het aantal bezoekers van onze websites. Opvallend is de forse toename van het aantal Facebook likes en Twittervolgers. Het actieve gebruik van Social Media en de succesvolle #ikherdenk-campagne speelden hierbij een belangrijke rol. Door actieve inzet van Social Media heeft het Indisch Herinneringscentrum online meer bereik. Het aantal volgers groeit gestaag.
Webportaal ‘Indië in Oorlog’ Na de vernieuwing van het webportaal ‘Indië in Oorlog’ in 2014 werkten de collectie aansluitingen niet meer. De aansluitingen zijn moeizaam hersteld. Daarna is de Engelse vertaling terug gezet. Uiteindelijk is de vernieuwde versie de tweede helft van maart daadwerkelijk live gegaan. De performance van Indië in Oorlog is vanaf het begin niet goed geweest. Daarbij komt dat het webportaal nu ook technisch verouderd is. Het IHC heeft daarom het plan opgevat om ‘Indië in Oorlog’ op dezelfde techniek te bouwen als het Netwerk Oorlogsbronnen, dat goed functioneert. NIOD heeft toegezegd dat de techniek die voor hen ontwikkeld is, gebruikt kan worden door het IHC. Bij het ministerie van VWS is een extra projectsubsidie aangevraagd om een Proof of Concept te bouwen. De subsidie is verleend. Het project wordt daarom verder behandeld onder 9. Projecten.
2. Webstatistieken Social Media Er is flink ingezet op activiteit op en via social media via Facebook en Twitter. Dit heeft geresulteerd in een aanzienlijke groei in het aantal Twittervolgers en Facebook likes. Facebook Het aantal Facebook likes is in het jaar 2015 aanzienlijk gestegen en ten opzichte van januari 2015 meer dan verdubbeld. Waar het aantal likes op 1 januari 2015 888 was, is dit aantal gestegen naar 1705 op 31 december. De Facebook posts die het meest populair zijn en gedeeld worden, betreffen posts gerelateerd aan de Indiëherdenking, #ikherdenk, de Melati en berichten gericht op een jongere, i.e. de nieuwe, generatie. De #ikherdenk-campagne heeft een belangrijke rol gespeeld in de toename van het aantal bezoekers naar de FACEBOOK-pagina.
5
In de posts over #ikherdenk hebben een bereik van gemiddeld 3K personen gehad. In de aanloop naar de Indiëherdenking, periode juli – 15 augustus, zijn er verschillende online statements gepost van o.a. Rocky Tuhuteru, Brainpower en Sandra Reemer. Ook is er veel gepost over de Melati. Ten opzichte van de andere posts kan worden geconcludeerd dat de #ikherdenk-posts erg succesvol gebleken. Ook in 2016 gaan we op deze voet verder en bouwen we de #ikherdenk-campagne verder uit. De twee videoposts voor INDOroutes (event gericht op Indische jongeren) hadden ook een groot bereik (bereik van gemiddeld 65K personen). Het bevestigt dat inspelen op wat de jongere generatie bezighoudt, een succesvolle manier kan zijn om hen naar de FACEBOOK-pagina toe te trekken. Daarnaast is gebleken dat het posten van de korte, dynamische video’s zorgt voor een groter bereik. Ook dit nemen we mee in onze social media-strategie voor 2016. Samenvattend zorgen succesvolle (online) campagnes en videoposts met een “jongere”, uitstraling en dynamische sfeer voor een toename van het aantal bezoekers en (pagina)likes.
6
Twitter Het aantal Twittervolgers is in 2015 fors gestegen van 270 in maart tot 498 tegen het eind van het jaar. Ook hier is gebleken dat de #ikherdenk-campagne goed aansloeg en resulteerde in een forse toename van het aantal bezoekers en volgens. De Twittercampagne was zeer succesvol. #Ikherdenk werd trending topic op 15 augustus. In totaal zijn er 321 unieke #ikherdenk-tweets verstuurd. Deze tweets zijn vervolgens 535 keer geretweet. De #ikherdenk-campagne heeft bijgedragen aan een forse toename van het bereik: 54.053 tussen 5 mei en 15 augustus 2015 ten opzichte van 5.077 in dezelfde periode in 2014.
Websites en nieuwsbrief De statistieken van de verslagperiode betreffen de periodes 1 januari 2015 t/m 30 juni 2015 en 1 juli 2015 t/m 31 december 2015. Indischherinneringscentrum.nl Het aantal nieuwe bezoekers van de corporate website van het Indisch Herinneringscentrum is fors gestegen: Van 5448 naar 20.484 unieke bezoekers. De gebruiker verblijft gemiddeld 2,5 minuten op de site. Dit is ook een lichte stijging in vergelijking met de vorige periode. Deels is de forse stijging mogelijk te verklaren door het succes van de #ikherdenkcampagne en de Melati (die via deze website wordt verkocht). Ook plaatsen we meer links naar artikelen zoals interviews, Indische Salons, tentoonstellingen, op onze FACEBOOK-pagina zodat ook deze groep wordt aangespoord om naar onze website te gaan. Nieuwsbrief via Mailchimp De nieuwsbrief wordt goed gelezen en er is ook een structurele toename van het aantal aanmelders. Het aantal leden is gestegen van 1210 in januari naar 1424 in december.
7
8
Hetverhaalvanindie.com Gemiddeld bekijkt men 4 pagina's tijdens een bezoek: De homepage, de pagina met informatie over de tentoonstelling, de bezoekersinformatie en de digitale tour zijn de populairste pagina's. Ten opzichte van het eerste half jaar van 2015, is er een lichte stijging van het aantal bezoekers te constateren: 4.314 paginaweergaven in de periode januari tot en met 30 juni 2015 en 5.210 in het laatste half jaar. Echter blijft het aantal bezoekers vrij laag in vergelijking tot onze andere websites. De relatief lage populariteit is deels te verklaren door het feit de tentoonstelling Het Verhaal van Indië al bijna zes jaar bestaat. Veel mensen weten inmiddels van het bestaan van de tentoonstelling en weten hun weg naar Bronbeek te vinden.
Indiëinoorlog.nl De website ‘Indië in Oorlog’ kent in 2015 een daling in het aantal bezoekers: 19.787 paginaweergaven in de periode januari tot en met 30 juni 2015 en 14.102 in de periode juli tot en met 31 december 2015. Deels is deze daling te verklaren doordat niet alle functionaliteiten van de website goed werken. We zijn momenteel bezig de website zo goed mogelijk te laten functioneren. Daarnaast zijn we gestart met een nieuw project: Kenniscentrum Repatriëring. Een interactieve website waarop de bezoeker kennis rond en over de naoorlogse repatriëring (1945-1967) van Indië/Indonesië naar Nederland visueel gaat ‘beleven’ en waar voor het eerst de repatriëringslijsten op één centrale plaats kunnen worden geraadpleegd. Hiermee verwachten we ook een toename van het aantal bezoekers op de website ‘Indië in Oorlog’ te genereren.
3. Tentoonstelling ‘Het Verhaal van Indië’ Na de aanvankelijke daling van het bezoekersaantal in 2014, zien we in 2015 een stijging in het aantal bezoekers van zo’n 25%. In 2015 bezochten in totaal 36.000 mensen Landgoed Bronbeek, waarvan 29.000 ook het museum bezochten. In dezelfde periode in 2014 waren dat er 24.716. De stijging wordt mede veroorzaakt door de wisseltentoonstellingen ‘Oorlog! Van Indië tot Indonesië 1945-1950’ (19 februari 2015 tot en met 3 januari 2016) en de expositie ‘Oorlog in beeld. Een document in foto’s uit heden en verleden.', die te zien was van 13 augustus 2015 tot 31 december 2015. Daarnaast is de stijging ook toe te schrijven aan het feit dat het op 15 augustus 2015 zeventig jaar geleden was dat er een einde kwam aan de Tweede Wereldoorlog voor het Koninkrijk der Nederlanden. ‘70 jaar na dato’ zorgde voor een hoger aantal bezoekers. Het nog hogere aantal bezoekers van het landgoed is toe te schrijven aan diverse buitenevenementen. Tijdelijke tentoonstellingen Op verzoek van de heer Dulfer, commandant van Bronbeek, heeft het IHC een aantal tijdelijke tentoonstellingen geprogrammeerd voor 2016. De tentoonstellingen zijn in aanvulling op en ter verdieping van de vaste tentoonstelling ‘Het Verhaal van Indië’. In de laatste maanden van 2015 zijn we gestart met de voorbereidingen van de eerste drie tentoonstellingen:
9
Dromen van vrijheid. Kind zijn in het kamp (5 februari tot 5 mei, opening 4 februari) De expositie is samengesteld naar aanleiding van het nieuwe jeugdboek ‘Dromen van vrijheid’ van de schrijfsters Lieke van Duin en Truus Huizenga. De tentoonstelling laat o.a. objecten zien uit de collectie van Truus Huizenga, Museum Bronbeek en het Indisch Herinneringscentrum. Samen vertellen deze objecten het verhaal van ‘kind zijn in een kamp’. Hoe was het om als kind in een Japans kamp gevangen te zijn? Waar speelde je mee, wat was belangrijk, hoe kwam je je tijd door? Schrijfster Lieke van Duin en Truus Huizenga zullen gastlessen in de klas en in de tentoonstelling verzorgen. Lieke van Duin heeft, samen met Jos van Hest, lestips voor leerkrachten van groep 7+8 en hoger geschreven. Daarnaast worden door IHC en Museum Bronbeek tijdens de voorjaarsvakantie een gezamenlijke activiteit georganiseerd. WieWatWaar Indië (april-mei) Kunstenares Linda de Wit liet zich inspireren door de tentoonstelling Het Verhaal van Indië. Historische fragmenten en iconische beelden verwerkte ze in een reeks van 40 kleurrijke tekeningen van aquarel en Oost-Indische inkt. Het is De Wit's interpretatie van de verschillende kanten van de Indische geschiedenis. Ze nodigt bezoekers, jong en oud, uit te kijken welke verhalen zij zien, herkennen, herinneren of misschien wel willen aanvullen. Moederland, Niemandsland, Vaderland (juni-juli) Samen met fotograaf Corné Sparidaens heeft Machtelt de Vries 12 Indische Nederlanders geportretteerd, die met de boot naar Nederland zijn gekomen. De wisseltentoonstelling bestaat uit 12 panelen, met daarop een grote, indringende foto, het verhaal van de geïnterviewden, illustraties en infographics, ontworpen door Machtelt de Vries, over de repatriëring.
3.1 Kenniscentrum Repatriëring In 2015 is het projectvoorstel voor de ontsluiting van de passagierslijsten tot het ‘Kenniscentrum Repatriëring’ nog verder in detail uitgewerkt en afgerond. Met het projectvoorstel wordt bij meerdere organisaties een subsidieaanvraag ingediend. Het ‘Kenniscentrum Repatriëring’ zal in eerste instantie bestaan uit een interactieve website, die ook interessant is voor de bezoeker die geen directe relatie heeft met de Indische gemeenschap. Het is de bedoeling dat de bezoeker kennis rond en over de naoorlogse repatriëring naar Nederland (visueel) gaat ‘beleven’. De website is via een museumtafel, desktop, tablet en smartphone te raadplegen. Als basis voor de website dient de database met daarin diverse lijsten van de repatriëring. Het Kenniscentrum Repatriëring zal uiteindelijk de basis zijn voor de toekomstige nieuwe presentatie van het IHC. Het kenniscentrum wordt dan geplaatst in de context van de periode van de Tweede Wereldoorlog en de nasleep ervan. Tijdens de Netwerkdag Oorlogsbronnen op 12 november in Utrecht, heef het Indisch Herinneringscentrum het projectvoorstel van Kenniscentrum Repatriëring ingebracht bij een van de workshops, waarin de aanpak van het project werd getoetst. De aanpak, die complex te noemen is, werd als goed beoordeeld. In 2015 is de inventarisatie van de boot- en passagierslijsten afgerond. Een aantal partners hebben hun samenwerking toegezegd. Dat zijn het Nederlandse Rode Kruis
10
(NRK), het Nationaal Archief en Maritiem Museum Rotterdam, Stichting Pelita, de heer Beekhuis, de heer Van Oosten en de Indische Genealogische vereniging. In december zijn de diverse lijsten geselecteerd en voorbereid voor de daadwerkelijke digitalisering in 2016.
4. Educatie en Voorlichting Jong en oud kennis laten maken met de Indische geschiedenis is een belangrijke opdracht. Het IHC heeft zich ook het afgelopen jaar ingespannen om voor het primair (bovenbouw), voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs passend lesmateriaal te ontwikkelen. Tevens is het IHC is een opleidingsplek voor studenten en beginnend professionals. Van 1 april tot 19 juni liep Laura Brevé stage bij het IHC. Brevé zat in de afrondende fase van haar master Cultuurgeschiedenis en wilde bij het IHC haar academische en onderzoeksvaardigheden verbeteren. Voor het IHC heeft zij de overdracht van de interviews ‘Herinneringen aan Indië’ aan DANS voorbereid. Zij heeft o.a. interviews bekeken en informatie (samenvattingen, trefwoorden) over die interviews ingevoerd in Excel. Online interviewfragmenten zijn toegankelijk gemaakt voor het publiek van het Indisch Herinneringscentrum via de websites indischherinneringscentrum.nl en Indiëinoorlog.nl. Daarnaast is samenwerking gezocht en verder voortgezet met partners die een breed publieksbereik hebben. Het IHC onderzoekt hoe het de samenwerking en de uitwisseling van kennis en expertise met het onderwijs structureel kan bevorderen om het ‘Verhaal van Indië’ te verankeren in curricula. Noemenswaardig is de ontvangst op het ‘Verhaal van Indië’ van studenten van de lerarenopleiding Geschiedenis van de Hogeschool Arnhem Nijmegen (HAN, 23 oktober) en hoogleraren, Phd’s en docenten de sectie Politieke Geschiedenis van de Radboud Universiteit Nijmegen (23 december). Eind 2015 zijn met de HAN de voorbereidingen getroffen voor een hbo/wo studenten praktijk- en onderzoeksstage bij het IHC in 2016.
4.1 Wereld Express Er is een scholenflyer voor de Wereld Express gemaakt met alle ins en outs over de praktische zaken waar huurders mee te maken krijgen. De flyer is in maart gedrukt. De Wereld Express heeft in 2015 op verschillende locaties gestaan: Utrecht (NOT), Leiderdorp, Tilburg (St. Odulphuslyceum) en Heemskerk (OBS De Kariboe), Meppel/Hoogeveen (gemeente Meppel), Schijndel (gemeente Schijndel/Welzijn de Meierij), Montfoort (Platform voor Vrede en Duurzame Ontwikkeling Montfoort/Linschoten) en Hooghalen (huurder: Herinneringscentrum Kamp Westerbork). Op alle locaties waren zowel de huurders als de bezoekers zeer enthousiast. In Tilburg maakte voor het eerst een middelbare school gebruik van de Express. Ook voor die doelgroep blijkt de Express zeer geschikt te zijn. RTL4 heeft een korte reportage maken van de Wereld Express voor het programma LifestyleXperience. De reportage is uitgezonden op zondagmiddag 18 oktober en wordt herhaald op zaterdag 24 oktober. LifestyleXperience is een infotainment programma over wisselende onderwerpen. De Wereld Express komt in een 2-minuten durende film aan
11
bod. Het item is ook online beschikbaar via www.rtlxl.nl. Dit is een prachtige kans om de Express aan een landelijk publiek te presenteren. De opnames waren op vrijdag 18 september in Westerbork. De reportage is uitgezonden op 18 en 24 oktober en is nog altijd te bekijken op www.wereldexpress.nl Tevens is onderzocht hoe aankomend jaar de Wereld Express in het teken van evaluatie kan staan. De resultaten van het onderzoek bieden inzicht in de kwaliteit van de organisatie, methode, en de wensen vanuit het onderwijs en kunnen het IHC helpen voor de bevordering van afname van de Wereld Express en de ontwikkeling van toekomstige educatieve producten.
4.2 Dromen van Vrijheid ‘Dromen van Vrijheid’ is het nieuwe boek van schrijfster Lieke van Duin. Het IHC heeft in de zomer en het najaar van 2015 een educatief project georganiseerd rondom het boek, dat in augustus is uitgegeven door Uitgeverij Leopold in de serie ‘Vergeten Oorlog’. Samen met de uitgeverij en met het Museon heeft het IHC de boekpresentatie georganiseerd en een (kleine) tentoonstelling in het Museon verzorgd. Rondom het boek zijn gastlessen georganiseerd. De tentoonstelling met educatieve activiteiten komt begin 2016 in museum Bronbeek (zie hier boven: Wisseltentoonstellingen).
4.3 Indische Buurten Het IHC participeert als inhoudelijk adviseur in het project ‘Indische Buurten’. Uitgangspunt voor dit project zijn de vele Indische buurten in Nederland (buurten met straatnamen te relateren aan Oost- en West-Indië). Dick Rozing (auteur ‘NederlandsIndië door het ogen van het verleden’) schrijft samen met coauteurs een boek over de Indische buurten. Hier werken ruim 40 historische verenigingen uit het hele land aan mee. De informatie uit het boek komt ook online beschikbaar, op www.indischebuurten.nl. Tot slot wordt er lesmateriaal gemaakt voor de basisscholen in de Indische buurten. Met dit materiaal kunnen leerlingen in hun eigen wijk op onderzoek gaan naar de historische achtergrond van hun omgeving. Voor het hele project zal subsidie worden aangevraagd door de projectinitiator. Daarnaast zullen via crowdfunding fondsen worden geworven.
4.4 Samenwerking met opleidingen Het IHC zocht en continueerde de samenwerking en uitwisseling van kennis en expertise met het onderwijs om het ‘Verhaal van Indië’ structureel te verankeren in de onderwijscurricula. Noemenswaardig is het terugkerend bezoek op het ‘Verhaal van Indië’ door studenten van de lerarenopleiding Geschiedenis van de Hogeschool Arnhem Nijmegen (23 oktober) voor het vak Buiten Europees. En daarnaast de ontvangst van de hoogleraar, Phd’s en docenten van de afdeling Politieke Geschiedenis van de Leerstoelgroep Geschiedenis, Universiteit Nijmegen (UN). Doel is de mogelijkheden van een intensievere samenwerking te onderzoeken, waarbij de nadruk ligt op ‘uitwisseling en van elkaar leren’. Met de HAN wordt onderzocht of studenten in 2016 hun afstudeeronderzoek kunnen koppelen aan een vanuit de IHC gewenste educatief project.
4.5 Terug naar Tjihapit De NOS documentaire ‘De oorlog van acteur Eric Schneider (werktitel: Terug naar Tjihapit)’ is op 15 augustus op de landelijke televisie uitgezonden. In de documentaire onderzoeken Beau en Olivier Schneider de Indische roots van hun vader Eric en van
12
henzelf. Het IHC maakt de filmfragmenten geschikt maken voor het primair en voortgezet onderwijs. Aangezien dit project gesubsidieerd is door het Nationaal Comité 4 en 5 mei wordt verder verwezen naar 9. Projecten.
4.6 Code-R De App van Code-R (in 2013 ontwikkeld voor zowel website als App), is in 2015 gestopt door de Anne Frank Stichting vanwege te hoge onderhoudskosten. Code-R is nog altijd als Magazine op internet beschikbaar voor het publiek. Code-R is een project van de Anne Frank Stichting waarbij bijzondere oorlogsverhalen verteld worden. Het Indisch Herinneringscentrum nam het Indische verhaal voor zijn rekening.
4.7 On The Ground Reporter Indonesië On the Ground Reporter Indonesië, ontwikkeld in samenwerking met Butch & Sundance, won in 2015 de NOT Innovatie Award en was genomineerd voor de beste online journalistiek. In 2015 hebben zo’n 336 MBO studenten de game via een individuele licentie gekocht en werden er 1443 sessies gespeeld. Uitgeverij Deviant besteedt aandacht op hun site.
4.8 Arigato Het lesmateriaal bij de film Arigato is inmiddels ook beschikbaar op het Spons online leerpad van Movies That Matter. (www.spons.nl/moviesthatmatter). Op de leermiddelenmarkt van de Nederlandse Vereniging Leraren Maatschappijleer, de Vereniging Docenten Levensbeschouwing & Godsdienst en van de Vereniging docenten geschiedenis en staatsinrichting in Nederland is aandacht besteed aan het lesmateriaal. Daarnaast is het lesmateriaal en de DVD zowel bij het IHC als de mediatheek van Movies that Matter (gratis) te bestellen. In totaal zijn 5461 leerlingen bereikt.
5. Samenwerking met andere organisaties 5.1 KTOMMB In juni 2015 is de verbouwing afgerond van de winkel en vergaderzaal in het museumgebouw tot een vernieuwde gecombineerde winkel en koffiecorner: Café Batavia. Voor de museumbezoeker is dat een grote verbetering. Het Indisch Herinneringscentrum heeft sinds de vestiging op landgoed Bronbeek een discussie over zijn huisvesting. Het centrum beschikt over onvoldoende ruimte. Daarbij is geconstateerd dat Museum Bronbeek en het Indisch Herinneringscentrum niet dezelfde doelstellingen hebben, waardoor de samenwerking met KTOMM Bronbeek niet goed van de grond komt. Om die reden heeft het Indisch Herinneringscentrum in 2015 een visie op de toekomst geformuleerd, getiteld: ‘Verankering van het Indisch Herinneringscentrum in de Nederlandse samenleving: Scenario’s voor de toekomst’. Kern van het probleem is dat het Indisch Herinneringscentrum zijn opdracht (van VWS) niet kan uitvoeren. Eind december is een digitale enquête ontwikkeld om de plannen te toetsen bij de (Indische) achterban. De uitkomsten van de enquête zullen worden meegenomen in de uitwerking van plannen om van het Indisch Herinneringscentrum daadwerkelijk een herinneringscentrum te maken. Het herinneringscentrum zal ruimte bieden voor ontmoeten, delen en herdenken. Kern van het centrum zal zijn een heldere semi-vaste presentatie van ‘het Indische verhaal’ (1900 - heden), aangevuld met
13
activiteiten op het terrein van educatie en lezingen en met wisselexposities. In samenwerking met KTOMM Bronbeek worden hiertoe de mogelijkheden op Bronbeek verkend. Tevens wordt onderzocht of er andere passende locaties zijn om er op korte termijn voor te zorgen dat het Indisch herinneringscentrum daadwerkelijk zijn opdracht kan uitvoeren.
5.2 Stichting Herdenking 15 augustus 1945 en Nationaal Comité 4 en 5 mei (NC) Het IHC heeft voor de samenwerking met Stichting Herdenking wederom een subsidie ontvangen van het vfonds voor het jaarprogramma ‘Gedeeld Verleden, Gedeelde Toekomst’. Dit programma behelst de Indiëherdenking en de programmering van activiteiten door het jaar heen. Doel is de herdenking te borgen voor de toekomst en het beter op de kaart zetten van de herdenking. Het NC levert organisatorische en logistieke ondersteuning bij de Indiëherdenking op 15 augustus in Den Haag. Vanwege de externe subsidiëring, wordt dit verder behandeld in D: Projecten.
5.3
UvA: leerstoel Indisch Herinneringscentrum
Dr. Remco Raben is per 1 mei aangesteld als bijzonder hoogleraar aan de UvA voor een periode van vijf jaar. Hiermee heeft het IHC de Leerstoel Indisch Herinneringscentrum ingesteld, getiteld Koloniale en Postkoloniale literatuur- en cultuurgeschiedenis. Raben doet onderzoek naar de dekolonisatie van Nederlands-Indië/Indonesië in een langere termijnperspectief. In zijn werk legt hij verbanden tussen de koloniale en postkoloniale ontwikkeling van Indië/Indonesië en probeert hij een brug te slaan tussen de vaak gescheiden geschiedperspectieven van de verschillende bevolkingsgroepen. In Amsterdam zal Raben zich concentreren op aspecten van cultuur en herinnering in de (post)koloniale verhoudingen. Raben draagt door onderwijs en onderzoek bij aan beter begrip van de betekenis van het koloniale verleden, de Tweede Wereldoorlog in ZuidoostAzië en de nasleep hiervan. De leerstoel wordt bekostigd uit een schenking van de voormalige stichting Het Gebaar, dat beheerd wordt door de vriendenstiching van het Indisch Herinneringscentrum. Raben wordt voor diverse activiteiten van het Indisch Herinneringscentrum ingezet.
5.4
Herinneringscentra
Eenvoudiger subsidietraject Het ministerie van VWS heeft de herinneringscentra verzocht een voorstel in te dienen voor één inhoudelijk werkwijze/format voor het subsidietraject. Aangezien de herinneringscentra niet één format voor alle herinneringscentra konden uitwerken, heeft het ministerie zelf een nieuwe opzet voor de begrotings- en verantwoordingssystematiek uitgewerkt. Aan de vernieuwde werkwijze wordt al in 2016 invulling gegeven.
Gedeeld Verleden, Gedeelde verhalen De Herinneringscentra hebben in de week van 21 maart verschillende activiteiten georganiseerd onder de vlag ‘Gedeeld Verleden, Gedeelde Verhalen’. Dit is een jaarlijks terugkerend evenement, waarin de Molukken geschiedenis centraal staat. Het IHC organiseerde het programma ‘Gesloten Koffers’. Een verslag van het programma is opgenomen in hoofdstuk 6.
14
5.5
Stichting Musea en Herinneringscentra 1940-1945 (SMH)
Het Indisch herinneringscentrum is aangesloten bij de Stichting SMH. De Nederlandse musea en herinneringscentra gericht op de periode 1940-1945, gaven in 2015 weer een significante stijging van het aantal afgelegde bezoeken te zien. Bij de instellingen die zijn aangesloten bij de brancheorganisatie Stichting Musea en Herinneringscentra 40-45 (SMH 40-45) werden in 2014 1.114.000 bezoeken geteld. Dat is een stijging van 8,4% in vergelijking met 2014, toen deze dertien instellingen voor het eerst gezamenlijk meer dan 1 miljoen bezoekers trokken. Uit deze aantallen blijkt dat de musea en herinneringscentra - ook 70 jaar na de bevrijding - een breed publiek blijven aanspreken. Dat is mede te danken aan de permanente vernieuwing binnen de musea en herinneringscentra, die met nieuwe presentaties, tijdelijke tentoonstellingen, digitale toepassingen en educatieve programma’s de brug weten te slaan tussen toen en nu. De SMH heeft op 31 maart een nationaal Symposium georganiseerd in het Museon: ‘Relevantie voor de Toekomst: Musea en herinneringscentra 40-45 in een veranderende samenleving’. Centraal stond de toekomstige maatschappelijke positie en ambitie van de sector en de daarop af te stemmen strategische agenda voor de komende 5-10 jaar. Tijdens het Symposium bood de Stichting SMH zijn position paper aan. Martin van Rijn, de Staatssecretaris van VWS, nam het document in ontvangst. De Commissie Cohen presenteerde zijn beleidsadvies ‘Versterking van de Herinnering van WOII’. In de Commissie Cohen zijn een viertal organisaties uit het veld van herinnering aan WOII vertegenwoordigd, te weten het Nationaal Comité 4 en 5 mei, het NIOD, de Oorlogsgravenstichting en het vfonds (de laatste als toehoorder). Aan het symposium namen meer dan 200 deelnemers deel. De directeur van het IHC heeft plaatsgenomen in het rondetafelgesprek met SMH-deelnemers. Daardoor is het Indische verhaal op de dag zelf beter tot zijn recht gekomen. De dag begon met een promotiefilm, waarin 11 van de 13 deelnemers van SMH worden geïnterviewd. In de tweede helft van het jaar zijn de beleidsdocumenten opgesteld voor de spilfuncties Educatie en Museaal, waaraan de Stichting SMH invulling zal geven. Op het vlak van Educatie is dat in samenwerking met het Nationaal Comité. SMH heeft van het vfonds voor dit jaar € 30.000,- aan subsidie ontvangen. Ter uitvoering van het Position Paper, wil SMH een Programmadirecteur werven. Ook is er een onafhankelijk voorzitter gezocht. Per 1 november treedt Fred de Graaf aan als voorzitter. Directeurenreis Manchester en Liverpool 2015 Het Nationaal Comité 4 en 5 mei organiseerde weer zijn jaarlijkse reis voor directeuren uit de herinneringssector. Naast de directeuren van de Stichting Musea en Herinneringscentra 40-45 (SMH) werden ook partijen uitgenodigd waarmee het NC in het kader van de sectorbrede aanpak rondom de Cohencommissie samenwerkt. Dit zijn het NIOD, VWS, OGS en het vfonds. Hierbij kwamen ook de Liberationroute en de Stichting Arq. Het overleg wil inspireren. Daarom wordt veelal een buitenlandse museale bestemming gekozen. Editie 2015 bracht het gezelschap op 10 en 11 december naar Manchester en Liverpool in Engeland. De reis was o.a. bedoeld om door middel van teambuilding de
15
samenwerking te bevorderen en vertrouwen te creëren, maar ook om een aantal concrete stappen in de samenwerking te zetten. Er werden bezoeken gebracht aan een aantal musea: Imperial War Museum North, Manchester. Birkenhead; Liverpool: U-Boat story; Museum of Liverpool; International Slavery Museum; Merseyside Maritime Museum.
5.6
NIOD Kenniscentrum Oorlogsbronnen
Het IHC participeert in het grote project Kenniscentrum Oorlogsbronnen van het NIOD, dat in januari van start is gegaan. Daarin participeren vele organisaties uit de oorlogserfgoed- en archiefsector. Het IHC zit in de werkgroep ‘Stip op de Horizon’. Doel van het project is, dat vanuit thematische samenwerking met vele organisaties in Nederland, hun bijzondere en waardevolle Tweede Wereldoorlog – en Holocaust collectie beter de weg vindt naar de gebruiker. Dus ook een betere afstemming tussen vraag en aanbod. De eindrapporten van de verschillende werkgroepen zijn opgesteld.
5.7
Joods Historisch Museum
In het Joods Historisch Museum (JHM) was tot 8 maart de tentoonstelling Selamat Sjabbat te bezoeken. De tentoonstelling ging over Joden in Nederlands-Indië en Indonesië. Het Indisch herinneringscentrum en het JHM werkten samen in twee activiteiten: Gezamenlijk maakten we een aflevering van ‘Hoe Indisch ben jij?’ (de YouTube serie i.h.k.v. Gedeeld Verleden Gedeelde Toekomst), waarbij de Joods-Indische achtergrond naar voren komt. In dit kader is ook oud-bestuurslid en minister van OCW, Jet Bussemaker, geïnterviewd. Daarnaast heeft het Indisch Herinneringscentrum samen met Framer Framed en het JHM een Table Ronde georganiseerd op zondag 15 februari in het JHM. Op 1 maart heeft het Indisch Herinneringscentrum tijdens de Indische middag in het JHM een stand bemand. Met dit evenement luidde het Joods Historisch Museum de laatste week van de tentoonstelling Selamat Sjabbat in. De middag bestond uit muziek, film, lezingen, rondleidingen en natuurlijk Indische hapjes. De schrijfster Joke de Jonge signeerde bij de stand haar jeugdboeken ‘Strijd Overzee’ en ‘Een Schatkist Vol Geheimen’
5.8
DANS – Herinneringen aan Indië
Op 8 september heeft het IHC 70 interviews van het interviewproject ‘Herinneringen aan Indië’ overgedragen aan DANS. De directeuren hebben een samenwerkingsovereenkomst ondertekend. Door deze samenwerking blijven de interviews duurzaam gearchiveerd en vrij beschikbaar voor geïnteresseerden. DANS bevordert duurzame toegang tot digitale onderzoeksgegevens. Hiertoe stimuleert DANS dat wetenschappelijke onderzoekers gegevens duurzaam archiveren en hergebruiken, bijvoorbeeld via het online archiveringssysteem EASY en DataverseNL.
16
6. Podiumactiviteiten en presentaties In 2015 organiseerde het Indisch Herinneringscentrum diverse podiumactiviteiten. Naast de in dit hoofdstuk vermelde activiteiten, zijn er nog meerdere activiteiten georganiseerd in het kader van het project ‘Gedeeld Verleden, Gedeelde Toekomst 2015’ (Zie D: Projecten).
Table Ronde: Oral History in het Joods Historisch Museum In het kader van de tentoonstelling Selamat Sjabbat organiseerde het Joods Historisch Museum in samenwerking met het Indisch Herinneringscentrum en Framer Framed op zondag 15 februari een discussiemiddag over de rol van oral history bij museale presentaties. Tijdens deze bijeenkomst hebben mensen van de eerste, tweede en derde generatie joods Indische Nederlanders - aan de hand van een persoonlijk object - laten zien hoe zij verbonden zijn met de geschiedenis in Nederlands Indië. Op deze wijze brachten zij de expositie tot leven. In kleine groepjes werd het publiek langs deze persoonlijke verhalen geleid en uitgenodigd hun eigen verhaal, foto of object aan de expositie toe te voegen. Dit programma onderdeel werd gevolgd door een discussie met betrokkenen en wetenschappers die de naoorlogse geschiedenis van Nederlands-Indië en Indonesië hebben onderzocht. Er is gesproken over de invloed van mondelinge overlevering op de gangbare geschiedschrijving. Aan de Table Ronde discussie namen de volgende gasten deel: Lizzy van Leeuwen (publicist), Rob Cassuto (specialist joods Indische familie geschiedenis), Hetty Berg (curator Joods Historisch Museum), Yvonne van Genugten (directeur Indisch Herinneringscentrum) en Stef Scagliola (specialist oral history). De middag werd voorgezeten door Wim Manuhutu (Historicus en voormalig directeur Museum Maluku). Aan het programma namen 90 mensen deel.
4e Indiëlezing Op zondag 8 maart werd de vierde Indië-Lezing gehouden in Theater van ’t Woord van de Openbare Bibliotheek in Amsterdam. De dag 8 maart is tevens Internationale Vrouwendag en is daarom bij uitstek geschikt om het verhaal te vertellen van de vrouwen in Nederlands-Indië. Stef Scagliola vertelde over haar onderzoek voor het boek ‘Liefde in tijden van oorlog: onze jongens en hun verzwegen kinderen in De Oost’. Er is een nieuw portret onthuld van Coosje Ayal. Familieleden werden geïnterviewd over haar leven, o.a. als verzetsstrijder in het KNIL. Helaas is mevrouw Ayal drie weken later overleden. Haar portret is aan de collectie Helden toegevoegd. Daarnaast kwamen nog twee mensen aan het woord, die elkaar als familieleden na de oorlog hebben gevonden. De middag werd gepresenteerd door Conchita Willems en muzikaal omlijst door Young Released. De vierde Indiëlezing in de Openbare Bibliotheek Amsterdam op 8 maart werd goed bezocht. Er waren 200 gasten.
‘Gedeeld Verleden, Gedeelde Verhalen’: Gesloten Koffers Op en rond 21 maart organiseerden de Herinneringscentra meerdere activiteiten in het kader van de gedeelde Indische en Molukse geschiedenis: “Gedeeld Verleden, Gedeelde Verhalen’.
17
Het IHC organiseerde in de Kumpulan het programma ‘Gesloten Koffers’ met Sylvia Pessireron, Esther Captain en Brenda Frans. Centraal stond Pessireron’s boek ‘Gesloten Koffers’. In de lezing ging Pessireron verder dan het boek. Ze zoomde in op de volgende generatie die opgroeit met het verdriet van de ouders en vraagt zich af of er een parallel is te trekken met radicaliserende moslimjongeren. Aansluitend vond een gesprek plaats tussen Sylvia Pessireron en Esther Captain o.l.v. Wim Manuhutu. Esther Captain belichtte de Indische kant van het verhaal. De lezing van Pessireron werd afgewisseld met muzikale omlijsting van Brenda Frans (zang) en Robin van Geerke (piano). De middag werd bezocht door zo’n 60 deelnemers.
Boekpresentatie ‘Dromen van vrijheid’ Op 6 augustus is het jeugdboek ‘Dromen van vrijheid’ gepresenteerd, het nieuwe jeugdboek van schrijfsters Lieke van Duin en Truus Huizenga. In een mooi middag vullend programma stonden zij stil bij de totstandkoming van hun nieuwe boek. De middag werd georganiseerd in samenwerking met Uitgeverij Leopold en het Museon. ‘Dromen van vrijheid’ is gebaseerd op het waargebeurde verhaal van Truus Huizenga. Truus vertelde tijdens het programma over haar ervaringen als kind tijdens de Tweede Wereldoorlog in Nederlands-Indië. Lieke van Duin gaf uitleg over de totstandkoming van het boek en de prachtige samenwerking met Truus. Het eerste exemplaar van het boek is uitgereikt aan Sandra Reemer. Bij het boek is een kleine tentoonstelling gemaakt met objecten uit de kamptijd van Truus Huizenga. De tentoonstelling is tot eind 2015 in het Museon te bezichtigen en zal begin 2016 in meer uitgebreide vorm gepresenteerd worden in museum Bronbeek.
Boekpresentatie ‘Indische Nederlanders in Kamp Westerbork’ Op 9 augustus werd in herinneringscentrum Kamp Westerbork het boek ‘Indische Nederlanders in Kamp Westerbork, Het verhaal van kamp Schattenberg 1950-1951’ gepresenteerd. De dag was tevens een reünie van voormalige bewoners. Het boek verhaalt over een onbekende geschiedenis van het kamp. Nagenoeg niemand weet dat Kamp Westerbork onder de naam 'De Schattenberg' een opvangkamp is geweest voor gerepatrieerden uit het voormalig Nederlands-Indië. Indische Nederlanders in Kamp Westerbork geeft een helder beeld van deze periode waarin Indische Nederlanders van de eerste generatie hun verhaal vertellen: indringend en verhelderend. De directeur van het IHC, Yvonne van Genugten, schreef het woord vooraf en zij gaf op 9 augustus een presentatie over het onderwerp van het boek en de relatie met het Indisch Herinneringscentrum.
Opening expositie NIOD en boekpresentatie: ‘Terugblik op de Jappentijd’ Op 14 augustus heeft de directeur van het Indisch Herinneringscentrum de opening verricht van de expositie ‘Terugblik op de Jappentijd. Van Genugten hield een lezing over de historie van Indiëherdenkingen en de ontwikkelingen daarin in Nederland en gaf haar reactie op het werk van Trees Ruijs, dat ook die dag in een fotoboek gepresenteerd werd. Begin jaren tachtig heeft kunstenares Trees Ruijs haar herinneringen aan de Japanse bezetting van Nederlands Indië verbeeld in een serie schilderijen, die zij terugblik op de ‘Jappentijd’ noemde. Trees Ruijs groeide op in Nederlands-Indië. Door de Japanse bezetting kwam in 1942 een grimmig einde aan haar jeugd. Met haar moeder en broers en zussen werd zij geïnterneerd. Eerst in een woonwijk in Malang, later in de kampen Karang Panas en Lampersari in Semarang. Haar vader werd tewerkgesteld aan de BirmaSiamspoorweg.
18
Nederlands-Indië Tafel bij het Indisch Herinneringscentrum Op 10 oktober organiseerde het IHC samen met de ‘Indiëtafel’ van de Koninklijke Industriële Groote Club uit Amsterdam een programma, waarin het ‘moderne Nederlands-Indië’ en ‘Het Indonesië van nu en de relatie met Nederland’ centraal stonden. Sprekers waren bijzonder hoogleraar Remco Raben en onderzoeker van het KITLV Fridus Steijlen. Steijlen heeft in de middag ook een presentatie gegeven over de herdenkingsmonumenten op landgoed Bronbeek en hij interviewde drie bewoners van Bronbeek (Oud-KNIL militairen) over hun tijd in Nederlands-Indië. De deelnemers bezochten ook Het Verhaal van Indië en de monumenten op het landgoed. Aan het programma namen 60 personen deel.
7. Overige activiteiten Het Indisch Herinneringscentrum nam door het jaar heen aan diverse activiteiten deel. Daaronder waren diverse herdenkingen, waaronder: de Nationale Herdenking op 4 mei op de Dam in Amsterdam, de herdenkingen van Kamp Amersfoort en Vught, de Indiëherdenking op 14 augustus in de Tweede Kamer en de nationale Indiëherdenking op 15 augustus, als ook de diverse Indiëherdenkingen en de KNIL herdenking op landgoed Bronbeek. Daarnaast gaf het Indisch Herinneringscentrum acte te presence bij de Nooit meer Auschwitzlezing, de Dachaulezing in Amsterdam, het Bevrijdingsconcert op 5 mei aan de Amstel in Amsterdam en bij Cineblend, een film- en debatavond met als thema ‘Erkenning: Alternatieve verhalen over de Nederlandse dekolonisatie. Ook werden diverse openingen van tentoonstellingen bijgewoond, waaronder de opening van de volgende tentoonstellingen: ‘Oorlog! Van Indië naar Indonesië 1945-1950’ in museum Bronbeek, ‘Het Stedelijk in de Oorlog’ in het Stedelijk Museum in Amsterdam, de officiële opening van Museum Rotterdam ’40-’45 NU en ‘De koloniale oorlog 19451949: Gewenst en ongewenst beeld’ in het Verzetsmuseum Amsterdam.
8. Personeel & Organisatie Het team is begin 2015 getraind door Annejet de Blécourt van bureau Jetting, getiteld: Symbiose 2015. Het doel van de training was de teamkracht te versterken. Op 16 februari 2015 is Xavier Teerling in dienst getreden als medewerker (web)redactie, communicatie en publieksactiviteiten. De medewerker educatie en voorlichting, mevrouw de Kruijf, heeft per 1 oktober 2015 een nieuwe functie geaccepteerd, waardoor er een vacature is ontstaan. In augustus is hiervoor een vacature uitgegaan. Daar hebben 300 personen op gesolliciteerd. In verband met de toegenomen piekbelasting van de medewerkers van het IHC, had het bestuur besloten om gedurende enkele maanden 1 fte extra aan te stellen (tot medio februari 2016, wanneer de heer Teerling uit dienst treedt). Op 14 september 2015 is mevrouw Rastovac aangesteld als medewerker (web)redactie, communicatie en publieksactiviteiten en per 1 november treedt Ardjuna Candotti in dienst als medewerker educatie en voorlichting.
19
Van 7 oktober tot en met 6 november verving Marrit Boogaars de officemanager, die een medische ingreep moest ondergaan.
8.1 Financiële Administratie Sinds begin 2014 wordt VOS administratiekantoor ingezet voor de verwerking van de mutaties in de financiële administratie. De werkzaamheden van VOS administratiekantoor zijn geëvalueerd. Het tijdsbeslag bleek in 2014 groter dan aanvankelijk ingeschat. Dit komt met name door de voorbereidingen voor de tussentijdse rapportages. Het contract voor 2015 is om die reden bijgesteld, waardoor de kosten voor de financiële administratie dit jaar hoger zijn dan aanvankelijk begroot. De concept jaarrekening 2014 is opgesteld door Deloitte en in maart is de accountantscontrole gedaan door DDJ Accountants. De vaststellingsaanvraag is in mei ingediend en de instellingssubsidie 2014 is op 1 september 2015 vastgesteld.
20
9. Projecten In dit hoofdstuk worden de projecten behandeld, die met externe subsidie/financiële ondersteuning tot stand komen.
9.1 Afhandeling projectsubsidies 2014 Wereld Express Subsidie ontvangen van: Nationaal Comité 4 en 5 mei (Voor 2013: € 67.398,- ; Voor 2014: € 67.397), het SNS Reaal fonds (€ 20.000,-), het VSB fonds (€ 35.000, -), vfonds (€ 61.550,-). Het projectverslag en de financiële realisatie zijn voorzien van een controleverklaring van de accountant. De vaststellingsaanvragen zijn ingediend bij de vier fondsen. De subsidies van het Nationaal Comité, het Fonds 21 (voorheen SNS Reaal fonds), het VSB fonds en het vfonds zijn afgehandeld.
Gedeeld Verleden, Gedeelde Toekomst 2014 Subsidie ontvangen van: vfonds (€ 160.000,- voor 2014). Het projectverslag en de projectrealisatie zijn begin 2015 opgesteld. Voor de uitgaven van Stichting Herdenking is een realisatieoverzicht met controleverklaring ontvangen. Na de accountantscontrole is de vaststellingsaanvraag ingediend. De subsidie GVGT 2014 is eind juni 2015 vastgesteld.
9.2 Gedeeld Verleden, Gedeelde Toekomst 2015 Subsidie ontvangen van: vfonds (€ 160.000,- voor 2015).
Convenant en secretariaat De samenwerking tussen Stichting Herdenking en het Indisch Herinneringscentrum is vastgelegd in een convenant. Een bestuurscommissie, bestaande uit twee leden van elke stichting en de directeur van het IHC, ziet toe op de samenwerking. Het secretariaat van Stichting Herdenking is sinds 2014 bij het Indisch Herinneringscentrum ondergebracht. Voor de projectondersteuning wordt in 2015 wederom gebruik gemaakt van de diensten van mevrouw Arntz.
Herdenkingssymbool de Melati (Indische Jasmijn) Om de jaarlijkse Herdenkingsbijeenkomst op 15 augustus meer tot leven te brengen binnen de Indische gemeenschap (en daarbuiten), is het idee ontstaan om de Herdenking een eigen identiteit te geven. Dit in de vorm van een herkenbaar symbool dat mensen graag zouden dragen op de Herdenking, net zoals dat nu gebeurt met de herdenking op 4 mei. Men voelt zich dan meer verbonden met de boodschap, met elkaar en met het Indisch erfgoed.
21
Het nieuwe herdenkingssymbool, de Melati, gebaseerd op de Indische Jasmijn, is ook gepresenteerd tijdens de Indische Salon op de Tong Tong Fair. Het eerste exemplaar is in ontvangst genomen door Sandra Reemer. Zij is ook een van de ambassadeurs van #ikherdenk. De Melati is bijzonder populair. Eind 2015 waren er bijna 10.000 exemplaren onder het publiek verspreid
Campagne #ikherdenk, van 5 naar 15 Het programma, ‘#ikherdenk, van 5 naar 15’, geeft de periode aan tussen 5 mei, Bevrijdingsdag in Nederland, en 15 augustus, de capitulatie van Japan. De #ikherdenkcampagne roept iedereen op om in aanloop naar en op 15 augustus via de diverse social media zoals Twitter, Facebook of Instagram met de hashtag ikherdenk, #ikherdenk aan te geven waarom zij stil staan bij de herdenking. Dit kan in tekst, maar ook in een persoonlijke videoboodschap. De campagne wordt ondersteund door verschillende Bekende (Indische) Nederlanders zoals Sandra Reemer, Jörgen Raymann en Brainpower. In de projectaanvraag voor 2015 werd nog gesproken over de #Ik Vlag! campagne. Bij aanvang van het projectjaar is, op basis van de evaluatie, besloten om de titel te veranderen in #Ikherdenk. Gebleken was dat het publiek niet begrijpt wat er met Ik vlag! bedoeld wordt. Gebleken is dat de boodschap met #Ikherdenk wel goed overkomt. Voor het eerst is tijdens het Bevrijdingsfestival in Den Haag op 5 mei ook aandacht gevraagd voor het feit dat toen Nederland bevrijd was van de Duitse bezetting in 1945, de oorlog nog woedde in het toenmalig Nederlands-Indië. Televisiepresentator Jörgen Raymann vertelde het verhaal van de oorlog in Indië op het hoogtepunt van het Bevrijdingsfestival op 5 mei 2015 op het Malieveld in Den Haag. Raymann gaf daarmee het startsein voor de #ikherdenk-campagne waarmee het publiek werd opgeroepen om op 5 mei de vrijheid te vieren en op 15 augustus stil te staan bij het einde van de Japanse bezetting in Nederlands-Indië. Meer dan 60.000 mensen op het Malieveld luisterden naar dat verhaal over de verschrikkingen van die oorlog en het belang ook te herdenken op 15 augustus. Een super formatie o.l.v. bassist Charly Angenois die jarenlang deel uitmaakte van de band van Paul de Leeuw, lardeerde dat verhaal met Molukse en Indische liedjes (Bengawan Solo en Lembe-Lembe) gecombineerd met evergreens zoals What’s going on van Marvin Gaye en Melting Pot van Blue Mink. Naast Charley Angenois waren ook de gitaristen Dennis van Leeuwen (Kane) en Memru Renjaan (Anouk, Gers Pardoel) van de partij. Verder bestond de band uit Danny Sahupala op
22
drums en Mark Pattiapon op piano. De frontladies van deze gelegenheidsformatie waren Sandra Reemer, Maria Lekransy en Anna Makaloy. Het publiek zong enthousiast mee. Een rap over vrijheid van MC Brainpower vormde apotheose van dit bijzondere concert dat werd opgeluisterd door dansende Haagse pubers die allen de #ikherdenk-campagne tot aan 15 augustus ondersteunen.
Lancering campagne #ikherdenk tijdens Indische Salon op Tong Tong Fair. Op donderdag 28 mei 2015 is tijdens de Tong Tong Fair de #ikherdenk campagne gelanceerd. In deze campagne wordt aandacht gevraagd voor der herdenking op 15 augustus. Aan iedereen die herdenkt op 15 augustus wordt gevraag online de hashtag (#) te gebruiken, #ikherdenk. Zo wordt online, via de diverse social media kanalen, zoveel mogelijk aandacht gevraagd voor de herdenking. #ikherdenk statements op video / YouTube campagne. Videostatements maken een essentieel onderdeel uit van de #ikherdenk campagne. Iedereen die herdenkt kon een videostatement online zetten met #ikherdenk. Tuhuteru & partners nam op diverse locaties en gelegenheden op weg naar 15 augustus een aantal statements op en deze verschenen op het IHC YouTube kanaal. Tijdens de Tong Tong Fair en tijdens de Indische Salon in Enschede zijn een flink aantal videostatements opgenomen. De statements zijn online geplaatst en werden gedeeld via social Media. Ook Sandra Reemer en haar ouders hebben een statement gemaakt. De YouTube statements hebben een bereik van 11.050 unieke weergaven gegenereerd.
23
De Twitter-campagne was zeer succesvol. #Ikherdenk werd trending topic op 15 augustus. In totaal zijn er 321 unieke ikherdenk-tweets verstuurd. Deze tweets zijn vervolgens 535 keer geretweet. De #ikherdenk-campagne heeft bijgedragen aan een forse toename van het bereik: 54.053 tussen 5 mei en 15 augustus 2015 ten opzichte van 5.077 in dezelfde periode in 2014. Ook het aantal volgers is bijna verdubbeld, van 270 in maart tot 498 tegen het eind van het jaar.
Indiëherdenking op 15 augustus 2015 Zuiderstrandtheater Vanwege een grote verbouwing van het World Forum, kon het programma van de herdenking daar niet plaatsvinden. De opzet van de herdenkingsdag was dit jaar dan ook gewijzigd. Het ochtendprogramma is vervallen. Als alternatief is gekozen voor goed aangekleed middagprogramma in het Zuiderstrandtheater (ZST) in Scheveningen. Het publiek kon in de ochtend wel al bij het Zuiderstrandtheater parkeren en er zijn pendeldiensten geregeld van het ZST naar het Indiëmonument en na de herdenking weer terug naar het ZST. Vanwege het wegvallen van het ochtendprogramma in het World Forum werd het publiek een uitgebreid middagprogramma aangeboden na afloop van de herdenking in het Zuiderstrandtheater in Scheveningen. onder een Indische Salon en een Jeugd Salon. Het thema is: ‘Mijn herinnering, jouw verhaal’. De nationale herdenking bij het Indisch Monument De capitulatie van Japan, 70 jaar geleden, was voor Zijne Majesteit de Koning de reden om deze bijzondere herdenking bij het Indisch Monument te bezoeken. Jan Kees Wiebenga, de voorzitter van Stichting Herdenking 15 Augustus 1945, heette alle aanwezigen welkom waarbij hij het belang van de herdenking, ook na 70 jaar, benadrukte. De Residentie Bach Ensembles, de Koninklijke Militaire Kapel “Johan Willem Friso” en het Haags Matrozenkoor zorgden voor de muzikale omlijsting; vader Eric en zoon Beau Schneider hielden hun indrukwekkende voordracht. Een leerlinge van het Haagse VCL, Sanne Menken, sprak haar grootmoeder toe over haar getoonde wilskracht en moed tijdens de Japanse bezetting. De kransleggingen volgden: Krans 1, werd gelegd door de Koning Krans 2 en 3 door de heren F.C. Bakker en H.E Bok, namens alle slachtoffers van oorlogsgeweld en alle burgerslachtoffers van internering en door de heer W.R. Burger, dochters en kleindochter ter nagedachtenis aan alle burgerslachtoffers. Krans 4 t/m 11 werden vervolgens gelegd door de overige autoriteiten, Tijdens het luiden van de Indische Klok, de minuut stilte en het spelen en zingen van het Wilhelmus gingen de gedachten uit naar alle slachtoffers van de oorlog tegen en de bezetting door Japan. Voordat de Koning het defilé langs het Indisch Monument opende, vloog een Catalina vliegboot de herdenkingsplaats over. Voor velen een blijk van herkenning, zowel van de periode voor de bezetting als van het einde van de Japanse bezetting.
24
Naast vele vrijwilligers werd de herdenking ondersteund door het Nationaal Comité 4 en 5 mei, de Nationale Reserve, de vaandelwacht van het Regiment van Heutsz, de Zeekadetten en leerlingen van het VCL. Ook dit jaar werd de herdenking gepresenteerd door Angelique Jansen, De herdenking werd bijgewoond door zo’n 3000 mensen. Zij, de 1e generatie, die de Tweede Wereldoorlog hebben meegemaakt, worden in aantallen steeds minder. De belangstelling van de 2e -en ook de 3e generatie blijft voor deze herdenking onverminderd groot. Het Bestuur van de stichting is zich daarvan bewust en bezint zich op de toekomst. Met diverse activiteiten worden deze generaties bij de herdenking betrokken. Koning Willem Alexander droeg, evenals de premier en vele anderen, tijdens de herdenking bij het Monument de Melati (Indische jasmijn). Het herdenkingssymbool als teken van respect, betrokkenheid en medeleven. Middagprogramma in het Zuiderstrandtheater In het Zuiderstrandtheater (ZST) werd een uitgebreid middagprogramma georganiseerd in het theater en in de daarbij geplaatste tent Het volledige programma bestond uit: de koempoelan met vele stands en een muzikale Indische lunch, de Indische Culturele Salon en de Jeugdsalon. Voor de psychische steunbehoefte werd dankbaar gebruik gemaakt van de geboden hulp door Stichting Pelita. Onder leiding van Peter Neeb, adviseur van Stichting Herdenking, vonden er gesprekken plaats. Het centrale thema op 15 augustus, de dag van de Indiëherdenking, was ‘mijn herinnering, jouw verhaal’. Het thema staat voor de overdracht van het persoonlijke verhaal van generatie op generatie.
Theatermaker Bo Tarenskeen over het belang van herdenken.
25
Indische Culturele Salon en Jeugdsalon In het Zuiderstrandtheater in Scheveningen werd een grote Indische Culturele Salon georganiseerd, die bestond uit vier deelprogramma’s, elk met een eigen thema. Tijdens de Indische Culturele Salon vertelden vier gasten waarom en op welke manier zij herdenken op 15 augustus met als uitgangspunt het centrale thema. De gasten waren Jill Stolk (auteur), Kevin van Braak (filmmaker en beeldend kunstenaar), Armando Ello (fotograaf en filmmaker) en Remco Raben (bijzonder hoogleraar koloniale en postkoloniale literatuur en cultuurgeschiedenis). Marscha Holman trad op als moderator/host. Aan deze Indische Culturele Salon namen in totaal ongeveer 500 mensen deel. Voor de jeugd was een speciaal programma opgezet (Jeugdsalon) waarin de jeugd voorwerpen en speelgoed uit het kamp kan maken. Het onderdeel ‘zelf vliegers maken’ was bijzonder populair bij de jeugd. Bij de herdenking zelf komen tegenwoordig veel kinderen en jongeren. Bij de jeugdactiviteit is het animo niet zo hoog. Er waren 15 deelnemers. Publiciteit rondom de Indiëherdenking Ruim voor de herdenking in de Tweede Kamer op 14 augustus en de herdenking op 15 augustus zijn persberichten verstuurd naar de relevante pers. In de periode 12 tot en met 15 augustus werden 22 reclamespots uitgezonden via Radio 1 om bij te dragen aan de bekendheid van de herdenking. De perstribune is enkele dagen voor de herdenking verdubbeld in omvang vanwege de grote aanmelding van pers. Dit naar tevredenheid van de aanwezige pers die op deze manier beter zicht had op de herdenking dan in voorgaande jaren. Op 15 augustus is ten behoeve van de pers dit jaar informatie uitgereikt via een usb stick. Dat scheelde veel handwerk, papierwerk en leverde meer gebruiksgemak op. De NOS heeft de nationale herdenking bij het Indisch Monument wederom integraal uitgezonden. Nieuw daarbij was dat de NOS achterop het veld een speciale ruimte heeft gecreëerd met uitzicht op het Monument, waarin gasten werden ontvangen die tijdens de live-uitzending aan bod kwamen. Met de live uitzending werden 203.000 mensen bereikt (een marktaandeel op dat tijdstip van 18,1%!) en met de samenvatting 208.000 kijkers. Het Jeugdjournaal volgde tijdens de herdenking een grootvader met zijn kleinkinderen. Van de herdenking zijn wederom foto’s gemaakt door Ilvy Njiokiktjien, voormalig winnares van de zilveren camera. Een beperkt aantal geselecteerde foto’s is direct beschikbaar gesteld via het ANP en ook op de website Indiëherdenking.nl.
Indische Salons De Indische Salons zijn oorspronkelijk kleinschalige, inhoudelijke bijeenkomsten waar nagedacht en gesproken wordt over Indische thema’s. Elke salon heeft zijn eigen publiek, een eigen thema en een eigen locatie. Het Indisch Herinneringscentrum en Stichting Herdenking faciliteren de Indische Salons op locatie maar organiseren op gezette tijden ook zelf een Salon, zoals die van 15 augustus in het Zuiderstrandtheater. In 2015 stond het thema Mijn herinnering, jouw verhaal centraal, ook bij de organisatie van de Indische salons.
26
Nieuw beeldmerk en uitstraling Indische Salon De Indische Salon kent een nieuw logo en een nieuwe uitstraling. Het ontwerp is gemaakt door ontwerpbureau Making Waves. Het logo / beeld van de Indische Salon is gebaseerd op de Melati om zo ook de koppeling te maken met de eerdergenoemde #ikherdenk-campagne
.
Indische Salon ‘De digitale Indo’ in Breda Op zondag 15 maart vond de Indische Salon 'De digitale Indo' plaats in woonzorgcentrum Raffy in Breda. Centraal stonden de vragen: Wat heeft de derde generatie Indische Nederlanders meegekregen van hun Indische geschiedenis? Hoe zetten zij zich op internet in om dat Indische verhaal door te geven? Waarom doen ze dat? En is hun Indische verhaal wel hetzelfde als dat van hun ouders en grootouders? In deze aflevering van de Indische Salon stond men stil bij de rol die internet en de sociale media spelen bij het doorgeven van het Indische verhaal en ook hoe de gasten van deze middag die media succesvol weten in te zetten. Journalist Ricci Scheldwacht sprak met Armando Ello (Hoezo Indo?), Leroy Woudstra (Indo’s be like), Martijn Grootendorst, Wendy Ripassa en Elsbeth Vernout (Het Indisch Zwijgen? Me Hoela!) over hoe de derde generatie zich laat inspireren door het Indische verhaal. De muzikale omlijsting werd verzorgd door Elsbeth Vernout. Ook was de verhalenkast van 'Het Indisch Zwijgen? Me Hoela!' aanwezig in Raffy, zodat de gasten hun verhaal voor de camera konden vertellen. De gasten werden ontvangen met koffie en spekkoek en de Indische Salon werd afgesloten met een gezamenlijke Indische maaltijd, die door de keuken van Raffy werd verzorgd. Voor deze Salon moesten er mensen teleurgesteld worden, omdat het maximale aantal van deelnemers van 60 personen snel was bereikt. Indische Salon ‘Mammiku, mijn moeder’ in Zutphen Op zondag 17 mei vond in het Koelhuis in Zutphen een Indische Salon plaats met als thema ‘MAMMIKU, mijn moeder’. De Salon werd geïnitieerd door Ava Schmitt, Lelia Tetelepta en Anita Bunt. Tijdens deze middag werd gesproken over de rol van de Indische en Molukse oermoeder. ‘Hoe zag haar geschiedenis eruit? En hoe bepalend is deze nog voor de volgende generaties Indische Nederlanders en Molukkers? Verder vond er een optreden plaats van de Tifagroep ‘Sapa Lawan’ en kon men genieten van een uitgebreide Indische lunch. Tijdens de vertellingen van de geschiedenis van de Indische en Molukse vrouw was het muisstil in de zaal, je kon een speld horen vallen. Af en toe werd de stilte doorbroken en kwamen er zakdoeken tevoorschijn, maar ook zeker een lach. De meegebrachte foto’s van de deelnemers brachten mooie verhalen en herinneringen naar boven. Iemand bracht een jurk mee, gedeeltelijk Europees, gedeeltelijk Indisch,
27
gemaakt van wit katoen en batikstof met voor op de grond schedels, de schaduwkant. De jurk was onderdeel van gesprek. Zo ook de expositie van portretten van Indonesische vrouwen, mooie portretten met vrouwen die je persoonlijk in de ogen keken, de herkenning, de verbinding. Aan de Salon namen 60 deelnemers deel. Indische Salon Den Haag op de Tong Tong Fair: #ikherdenk De lancering van de #ikherdenk-campagne vond plaats op donderdag 28 mei tijdens de Indische Salon op de Tong Tong Fair. Aan het programma werkten mee: Rocky Tuhuteru, Sandra Reemer, John Sijmonsbergen en Yvonne van Genugten. Tijdens deze lancering werd de Melati, de Indische jasmijn, gepresenteerd als symbool voor deze herdenking. Sandra Reemer nam het eerste exemplaar van de Melati, in de vorm van een revers-pin, in ontvangst en sprak een videoboodschap in. Bezoekers van de Indische Salon op de Tong Fair konden ook een persoonlijke videoboodschap inspreken en ontvingen ook een Melati. Velen hebben dat gedaan. Aantal deelnemers: gemiddeld 175 personen. Indische Salon Nasi Idjo style in Enschede Op zondag 7 juni initieerde stichting Nasi Idjo een Indische Salon in Enschede. Deze editie van de Indische Salon vond plaats bij Villa de Bank, een statige voormalige fabrikantenvilla. Villa De Bank staat in het Blijdensteinpark, waar een van de oudste Indiëmonumenten van Nederland staat. Een grote rol was die middag weggelegd voor de voorstelling MAX305, een stuk gebaseerd op de oorlogsmemoires van een KNIL-soldaat. Artistiek leider en regisseur bij MAX305 Ernestine de Wilde de Ligny ontving een maand na haar vaders overlijden diens nooit eerder onthulde memoires. Memoires over zijn jeugd als zoon van een resident in het voormalig Nederlands-Indië, over de repatriëring naar Nederland, zijn carrière maar vooral ook over de oorlog. “Ik ben me ervan bewust dat weinig van mijn vaders generatiegenoten hun persoonlijke getuigenissen kunnen vertellen. De behoefte om verhalen op een vertrouwde en respectvolle manier te delen blijkt er echter wel te zijn. Dit inspireerde mij de verzwegen oorlogsverhalen voor het voetlicht te brengen”, aldus Ernestine. Ernestine de Wilde de Ligny liet samen met actrice Shelly Lapré en muzikant Kees Kort zien dat de Nederland-Indische oorlogsgeschiedenis actueler is dan ooit. Vragen als: Hoe vertekent een oorlog de realiteit? Wie zijn de helden, wie de slachtoffers? Wanneer houdt een oorlog op? worden opgeroepen. Daarmee legt de voorstelling verbindingen in het hier en nu. Na de voorstelling vond een nagesprek plaats met cast en bezoekers. Ook werd de Melati in Enschede geïntroduceerd en is er een korte uiteenzetting over het Indiëmonument gegeven. De Salon was rijkelijk voorzien van Indische hapjes en versnaperingen. Aan de Salon namen 65 personen deel. Indische Salon ‘Moesson live!’ in Amersfoort De Indische Salon op 3 oktober was in samenwerking met het tijdschrift Moesson. Deze Indische Salon stond in het teken van het doorgeven van familieverhalen aan volgende generaties. Het was een middag met interessante gesprekken, muziek en lekkere Indische snacks. Claudia Carli presenteerde met webcam het fotoalbum van haar overgrootvader, cineast Philip Carli. Glenn Tak en zijn dochter Marlot Tak vertelden over hun ervaringen
28
met het meewerken aan de game On the Ground Reporter Indonesië. Muzikant Guus Paat ging in gesprek met zijn dochter Jill Paat en verzorgde daarnaast de muzikale omlijsting samen met Pim Fuchs en Ernst Makily. De gesprekken waren o.l.v. Marjolein van Asdonck. Aan de Salon namen 80 personen deel. Indische literaire salon Op donderdagavond 22 oktober organiseerde het Indisch Herinneringscentrum/Stichting Herdenking, in samenwerking met Museum Bronbeek en boekhandel Hijman Ongerijmd een Indische Literaire Salon in het centrum van Arnhem. De salon vond plaats in het kader van de Maand van de Geschiedenis, met dit jaar als thema ‘Tussen droom en daad’. Bij het proces naar onafhankelijkheid van het voormalig Nederlands-Indië botsten de verschillende dromen en daden van mensen ruw tegen elkaar. Uit deze periode zijn veel persoonlijke verhalen bewaard gebleven. Sommige zijn verwoord in persoonlijke dagboekaantekeningen of brieven, andere zijn door verschillende auteurs in fictie en non-fictie beschreven. Tijdens de Indische Literaire Salon vertelden twee interessante auteurs - die over de onafhankelijkheidsperiode hebben geschreven - over hun boek: Yaël Vinckx, die in haar roman ‘De oorlog van mijn moeder’ beschrijft wat de gevolgen van alle strijd voor haar moeder betekende; en Kester Freriks, die in ‘Echo’s van Indië’ het woord geeft aan een grote verscheidenheid van betrokkenen. Daarnaast werden typerende fragmenten uit dagboeken en brieven (uit de collectie van Museum Bronbeek) geselecteerd en bewerkt door drie studenten van de ARTEZ opleiding Creative Writing. De fragmenten werden op creatieve wijze door hen voorgedragen. De gespreksleiding van deze avond was in handen van Wim Manuhutu. Aan het programma namen 82 personen deel. Indische Salon Kasuaris Op zondag 29 november werd in samenwerking met Kasuaris de Indische Salon Kasuaris Live! georganiseerd. Het was het eerste live event van Kasuaris (een online magazine met een Molukse, Indische, Indonesische flavour) waarin men met het thema Jouw herinnering, mijn verhaal op zoek ging naar herinneringen aan Indische, Molukse en/of Indonesische (groot)ouders. Welke link hebben die herinneringen van toen met jouw unieke verhaal van nu? Men ging met elkaar in gesprek, keek, luisterde en genoot van deze zondagmiddag in het Korzo Theater in Den Haag. De volgende gastsprekers stonden op het programma: Edward Tuheteru: loopbaancoach, auteur en theatermaker met zijn solovoorstelling Ik ook van mij. Edward deelde op een mooie manier zijn herinnering en zijn verhaal met het publiek en was tevens de host van de middag. Andrea van den Bos, Ambar Surastri en Robbert Maruanaija zijn drie bevlogen documentairemakers (winnaars van CinemAsia FilmLAB 2015). Hun korte film ‘Untuk Selalu’ werd vertoont. De film werpt een licht op de verschillen en overeenkomsten tussen de vier grootste groepen van Indonesische afkomst in Nederland: de Indo’s, de JavaansSurinamers, de Molukkers en de volbloed Indonesiërs. Judith Limahelu (transcultureel familietherapeut) heeft een Indisch familiespel ontwikkeld. Dat bestaat uit een verzameling vragen, die zo ontwikkeld zijn dat men uitgenodigd wordt te praten over onderwerpen waar je zelf niet zo snel op komt. Judith liet het publiek op een interactieve
29
manier kennismaken met haar werk. Uiteraard werden er ook een hapje en drankje onder muzikale begeleiding geserveerd. De zaal was vol. Er waren 100 deelnemers. Indische Salon Hoorn De Indische Salon in Hoorn was de meest kleinschalige van alle salons. Het was een programma van eerste generatie Indische Nederlanders uit Hoorn, die met elkaar stilstonden bij de betekenis en rol van ‘eten in de tijd van de Japanse bezetting’. Aan de salon namen 15 deelnemers deel. Indische Salon Maastricht Op zondag 6 december werd in de grote zaal van ‘Centre Manjefiek’ in Maastricht een Indische Salon georganiseerd in samenwerking met Madjoe Baru Maastricht. Het thema van de dag was: “De gevolgen van de repatriëring en de aanpassing in Nederland” met regisseuse Hetty Naaijkens-Retel Helmrich als eregast. Hetty Naaijkens gaf een presentatie over de oorlogservaringen van Indische Nederlanders aan de hand van korte trailers van haar films ‘Contractpensions, Djangan Lupah’ en ‘Buitenkampers, Bukan main’. De films bestaan uit interviews met de eerste en tweede generatie Indisch-Nederlanders. Daarnaast vertelde zij over haar nieuwe filmproject “Music never dies”. Daarin blikken een aantal welbekende Indische muzikanten, zangers en zangeressen terug op de tijd in Nederlands-Indië. Vooral op de tijd van de Bersiap en de onafhankelijkheidsstrijd van Indonesië, de repatriëring, de aanpassing en hun muzikale carrière. Tijdens de middag werd er een teaser van deze film getoond en beleefde het publiek een primeur. Er was ruime gelegenheid voor interactie met het publiek. De middag werd omlijst door muziek van het ‘Duo Tuned’, terwijl men kon genieten van de Indische kookkunst van ‘Gembira’. Ook bracht de bekende Indische muzikant Wouter Muller prachtige liederen ten gehore en een persoonlijk verhaal over zijn ouders en de repatriëring. Er waren zo’n 120 deelnemers.
Grote Indische Salons De grote Indische Salons waren dit jaar op 15 augustus (Indische Culturele Salon en Jeugdsalon; zie hierboven) en op 15 november (INDOroutes).
INDOroutes Op 15 november werd in samenwerking met Stichting Indisch Dordrecht de tweede editie van INDOroutes georganiseerd in muziekhuis BeneVia, in Dordrecht. INDOroutes is een event voor en door jongeren die meer willen doen met hun Indische achtergrond en andere geïnteresseerden. Op deze dag waren onder meer interactieve workshops live op het podium en liet jong muzikaal talent zich horen tijdens Indo’s Got Talent. Host tijdens INDOroutes was de bevlogen creatieve duizendpoot Patrick Neumann. Daarnaast waren op het podium live workshops van onder meer de Indische Genealogische vereniging en foto- en videograaf Armando Ello te zien. Fotograaf Armando Ello toverde het podium om tot een minifotostudio en plukte een 'twijfelIndo' uit het publiek die hij vervolgens live interviewde. Ook de zaal ging actief met de vragen aan de slag waardoor de toon gelijk was gezet. Liselore Rugebregt van de Indische Genealogische Vereniging legde in een live workshop aan publiek uit hoe je je
30
Indische familiestamboom kunt uitzoeken. Na haar workshop stroomde de IGV-stand vol met geïnteresseerden. De documentairemakers van Untuk Selalu kwamen langs om te vertellen over hun documentaire – die ook vertoond werd - waarin ze de culturele perspectieven belichten van vier grote groepen die verbonden zijn aan Indonesië: de Javaans-Surinamers, Indischen, Molukkers en Indonesiërs. Bij de Indische Jongeren Salon schoven onder meer Vaya Nijhof (Nasi Idjo), Lola van Ruler (Toko Lo) en Andrea van den Bos (Untuk Selalu) aan tafel bij host Peggy Stein. Tijdens dit uur o.a. mooie scenes uit de populaire short film Untuk Selalu en werd er over thema's als identiteit gesproken.
Veel jongeren kwamen op 15 november naar Dordrecht om te genieten van een middag- en avondvullend programma vol debat, workshops, film en muziek.
Na de pauze volgde Indo's Got Talent: een talentenjacht waar jonge muzikale talenten van zich lieten horen. De juryleden Ruben Fernhout (The Partysquad), Leroy Woudstra (Indo's be Like), Sunny Jansen (ook bekend als DJ Covergirl Sunny), Vanessa Dea (zangeres) en Michael Mauritsz (singer-songwriter) kozen uiteindelijk voor het duo Amir Westhoff & Jody Kailola. Met hun gewonnen studiotijd hebben ze een eigen nummer opgenomen dat zelfs op Spotify is verschenen. Aan het programma namen zo’n 150 personen deel.
YouTube campagne De campagne is gestart in 2014 met een luchtig thema: Hoe Indisch ben jij? Variaties op het thema leverden gevarieerde en leuke korte gesprekjes op: Rijst eet je met een …? Hoeveel procent Indisch bloed heb jij? Weet je wat de (Indische) naam van jouw straat betekent? Wist je dat popidool Kane Indisch is? Wanneer eindigde de WOII? In 2015 is de succesvolle YouTube-campagne op dezelfde wijze voortgezet met vernieuwde en verrassende vraagstellingen.
31
De resultaten zijn via het YouTube kanaal en en website van het IHC gepubliceerd. Voor de YouTube campagne zijn opnames gemaakt tijdens de Indische Salon op de Tong Tong Fair, op 15 augustus en tijdens INDOroutes. Daarnaast is een serie opnames gemaakt onder de titel ‘Ricky Draait Door’. Dit is een korte YouTube-campagne waarbij de (achtergrond van) Indische Nederlanders op een luchtige en positieve manier onder de aandacht gebracht wordt. In 5 afleveringen gaat de Indische komediant Ricky Risolles langs diverse (Indische) hoofdgasten die bijzondere beroepen uitoefenen en gaat met hen op pad om een kijkje te nemen in hun wereld. Daarnaast leren de hoofdgasten Ricky de fijne kneepjes van het vak die hij vervolgens op locatie kan toepassen. Heeft Ricky aan het eind van deze bijzondere reis zijn droombaan gevonden of ontdekt hij heel iets anders? Onder de geïnterviewde waren Mei-Li Vos (Lid Tweede Kamer), Frans Leidelmeijer (kunsthistoricus, bekend van ‘Tussen Kunst en Kitsch’) en Dewi Reis (actrice; o.a. De Stille Kracht).
Ricky leert van toppolitica Mei-Li Vos hoe je een succesvol politicus wordt Tijdens de interviews vraagt Ricky de hoofdgasten tevens naar hun Indische roots. Ook worden er mensen met diverse (culturele) achtergronden op straat geïnterviewd en gevraagd naar hun kennis over Indische Nederlanders en de datum 15 augustus. Alle geïnterviewden krijgen vervolgens een Melati opgespeld. Ook de hoofdgast krijgt aan het eind van elke aflevering een Melati waarbij Ricky vraagt wat de Indiëherdenking voor hen betekent. Bij Ricky Draait Door wordt er zo ook extra aandacht gevraagd voor 15 augustus. Daarvoor wordt de Melati op ludieke wijze ingezet. De campagne is gericht op (Indische) jongeren tussen de 15-35 jr. en mensen buiten de Indische gemeenschap die weinig tot geen kennis hebben van de geschiedenis van Indische Nederlanders.
Website Indieherdenking.nl De website van Stichting Herdenking is in 2014 vernieuwd. In het eerste kwartaal is de ingebouwde donatie- en betaalmodule verder ingericht om de aanmeldprocedure en de donaties te vergemakkelijken. Geleidelijk aan is de overgang gemaakt naar een volledige
32
digitale aanmelding. Eind 2015 is hier met de Henk Karmangroep aan gewerkt. De website is grotendeels in het Engels vertaald, zodat de informatie ook beschikbaar is voor de Indische gemeenschappen in het buitenland. Vanwege de populariteit van de Melati is een gecombineerde webshop ingericht van Stichting Herdenking en het Indisch Herinneringscentrum om zo de aanvragen zo snel mogelijk te kunnen afhandelen. Hier is een duidelijk verbetering doorgevoerd in het administratieve proces.
9.3 Terug naar Tjihapit Subsidie ontvangen van: Nationaal Comité 4 en 5 mei (€ 27.336,- voor 2015-2016). De documentaire ‘Terug naar Tjihapit’ is op 15 augustus op de landelijke televisie uitgezonden. Het NOS-team is samen met de beide broers Beau en Olivier Schneider naar Indonesië gereisd en daarna zijn ook nog in Nederland opnames gemaakt. In de documentaire onderzoeken de twee zoons de Indische roots van hun vader en van henzelf. Daarbij hebben de broers gesproken over vragen die voor het educatieve materiaal belangrijk zijn, zoals: wat doe je als kind wanneer je ouders zwijgen over pijnlijke herinneringen, terwijl je wel merkt dat die herinneringen er zijn? En: wisten zij precies wat er is gebeurd tijdens de Tweede Wereldoorlog? Heeft hun vader er veel over verteld of juist niet? Hebben ze het er op school over gehad? Het IHC werkt samen met de NOS en de samenwerkingspartners om de filmfragmenten geschikt maken voor het voortgezet onderwijs. Tegelijkertijd wordt bekeken of er in het voorjaar van 2016 samen met Squla een quiz voor het primair onderwijs kan worden gemaakt.
9.4 Proof of Concept Webportaal Indië in Oorlog Projectsubsidie ontvangen van: Ministerie van VWS (€ 26.049,-) In opdracht van het Indisch herinneringscentrum heeft Trifork een goed werkend Proof of Concept gebouwd van het webportaal Indië in Oorlog. Daar is één collectie op aangesloten. Met toestemming van NIOD (adviseur Edwin Klijn) heeft Trifork de techniek die t.b.v. NIOD (netwerk oorlogsbronnen) is ontwikkeld, één op één gedeeld met het webportaal van het IHC. Met de vernieuwde zoekmachine leveren zoekacties meer resultaten op dan in de oude situatie. Hiermee is de back end van Indië in Oorlog opnieuw gebouwd. De uitvoering van het project was in handen van Trifork en is conform begroting uitgevoerd. Leidelmeijer Historisch Onderzoek heeft hierbij de ondersteuning geleverd en de testen uitgevoerd. Het project is conform projectplan en begroting uitgevoerd en heeft de basis gelegd voor een modern webportaal Indië in Oorlog. In 2016 sluit het IHC de nieuwe back end aan op de voorkant (website) Indië in Oorlog. De kosten hiervoor zijn begroot in de instellingssubsidie 2016. Het eindresultaat zal zijn: Beter bereik van de achterban van het Indisch Herinneringscentrum; een robuuste omgeving voor het webportaal Indië in Oorlog, dat aansluit bij de techniek van andere erfgoedinstellingen zoals NIOD met zijn Kenniscentrum Oorlogsbronnen. In de loop van 2016 en toenemend in 2017 zal een aanzienlijke groei van het bezoekersaantal te zien zijn. Naar verwachting 50.000 in 2017
33
