Step up to quality
Auth: Rob van Dijck
1 of 31
9-12-2010
INHOUD: Step up to quality ...........................................................................................................1 INHOUD:...............................................................................................................2 Inleiding: ................................................................................................................3 Motivatie:...............................................................................................................3 Geen enkele automaat zal dat ooit kunnen, hoezeer ze ook hun best doen. ..............3 Automaten uit !!! te beginnen bij de camera. ............................................................6 Eerst even wat theorie:...................................................................................................8 Kleurmodel: ...........................................................................................................8 Cie – Lab model:....................................................................................................8 Workflow: ......................................................................................................................9 Converteren :........................................................................................................11 Converter scherm:................................................................................................12 Witbalans .............................................................................................................13 Wit en Zwartpunt .................................................................................................15 De horizon knop...................................................................................................17 90 graden rotaties.................................................................................................18 De Editor:.....................................................................................................................19 Geometrische correcties:..........................................................................................19 Uitsnedes:.................................................................................................................25 Geschikt maken voor afdruk:...................................................................................28 Zelf afdrukken:.........................................................................................................30
Auth: Rob van Dijck
2 of 31
9-12-2010
Inleiding: In dit documentje vindt u een kleine bloemlezing over het omzetten van ruwe camera data naar een topresultaat RGB bestand, klaar om naar de printer te sturen. Het uitgangspunt daarbij is, dat de fotograaf terug gaat naar de basis en weer fotografeert zoals vroeger, met de half automatische spiegelreflexcamera. Waarom ? Welnu mijn standpunt daarin is, dat fotograferen net autorijden is. Zolang u uw voertuig niet beheerst, is de veiligheid van de medeweggebruiker allerminst gegarandeerd. Met fotograferen is het net zo. Zolang u maar blijft rommelen aan al die knopjes, zult u niet toekomen aan het vastleggen van het cruciale moment. Ik verwijs hier naar de grote meester Henri Cartier Bresson, die ‘het moment’ tot een cult maakte. Zijn foto’s bewijzen dat hij gelijk had. Het voordeel van eenvoudige instellingen is bovendien, dat u sneller die ultieme camera beheersing bereikt. In ieder geval voor die eenvoudige instellingen
Motivatie: Uit het voorgaande heeft u al begrepen, dat ik niet zo enthousiast ben voor automaten. Dat is niet uit ouderwetsigheid, want tegelijkertijd ben ik een redelijk ‘early adopter ‘ van nieuwe techniek. Maar automaten werken gewoon niet goed genoeg. Wij mensen zijn in staat om een totaal beeld in een fractie van een seconde te beoordelen. De hoeveelheid parameters die wij als mens tegelijkertijd kunnen kwantificeren en kwalificeren is zo groot dat er nooit een camera zal bestaan, die genoeg rekenkracht heeft om dit te evenaren. Daarnaast bezit de mens een zekere voorspellende gave (anticiperend) waardoor evaluatie van een moment in de zeer nabije toekomst mogelijk wordt. (enkele seconden) Geen enkele automaat zal dat ooit kunnen, hoezeer ze ook hun best doen. In plaats daarvan worden we geconfronteerd met zaken als gezichtsherkenning en zelfs de poes komt niet onder de detectie automaat uit (Panasonic) Voor een echte fortograaf is dit allemaal ongewenste flauwe kul. We kunnen heel goed zonder. Hoewel automaten steeds beter worden, met het krachtiger worden van de processors, kunnen zij hooguit een aantal meetpunten evalueren. Canon heeft destijds een camera op de markt gebracht (Eos 30), die de scherpstelling koppelde aan de kijkrichting van het oog. Dit kostbare (en ook kwetsbare) zoekersysteem hebben we later in de digitale versies niet meer terug gezien en is vervangen door een 9 of 11 punts scherpstel systeem. Er zijn er zelfs met 47 punten. Waarvan niemand overigens weet wat ie ermee moet. Het lichtmeet systeem blijft slechts reageren op ‘helderheden’ en rekent nog steeds alles terug naar ‘gemiddeld grijs’. In analogie is het voor de camera dan ook lastig om automatisch de kleurtemperatuur van het licht te bepalen. Ook hier wordt het gemiddeld grijs gemeten, maar dan per kanaal, waarna de grijspunten van de kleur kanalen op elkaar gelegd worden. Net zo min als foto’s altijd aan de gemiddeld grijs waarde voldoen, zal de opbouw van de kleurkanalen consistent zijn, waardoor de camera de plank soms volledig misslaat bij het bepalen van de witbalans. Het is onder andere om deze reden, dat ik al deze taken bij de camera weg haal en zelf ter hand neem. Een paar voorbeeldjes:
Auth: Rob van Dijck
3 of 31
9-12-2010
Het beeld ziet er heel somber uit en er zitten nogal wat technische mankementen in. Om te beginnen is de foto veel te blauw. Dit wordt veroorzaakt door een te lage waardering van de kleurtemperatuur. Verder is het contrast veel te laag. Het witpunt en zwartpunt in de foto kloppen niet. Er zit geen wit in, maar ondanks dat de foto donker oogt, bevat ze evenmin zwart . Na correctie in Photoshop zou de foto er zo uit kunnen zien.
Auth: Rob van Dijck
4 of 31
9-12-2010
Enfin, nog geen beeld om vrolijk van te worden, maar het klopt nu wel beter met de werkelijkheid. Naast de kleurcorrecties zijn het huis op de rechtervoorgrond en de lantaarnpaal en passant even recht gezet. (Edit>Transform > Distort) Een ander probleem dat ontstaat bij het automatisch bepalen van de witbalans is ‘clipping’. Een kleurkanaal kan overbelicht raken of juist dichtlopen in ‘zwart’ In beidde gevallen zal de mengkleur niet meer kloppen. Dit is zichtbaar in de foto’s uit goedkope compact camera’s, waar veel ‘blauwe’ lucht op staat. De dynamiek van deze camera’s schiet te kort, omdat er veel te veel megapixels op een te kleine beeldchip worden ‘geprakt’. De camera is daardoor niet goed in staat een grote contrastomvang vast te leggen. Er treedt dan snel overbelichting op, met alle gevolgen van dien. De kleur is vaak vreemd ‘aqua’ achtig. Het wordt veroorzaakt door overbelichting van het blauwe kanaal, waardoor het groen te dominant wordt. Doordat het blauw al fors geclipt is kan de foto niet meer gecorrigeerd worden.
Posterisatie en kleurafwijking door overbelichting (te groene lucht)
Nog een voorbeeldje. De foto is niet van mij, maar mij met een noodkreet toe gezonden. Probeer zelf eens te zien wat ermee mis is.
Auth: Rob van Dijck
5 of 31
9-12-2010
De foto is nu gecorrigeerd. De kleuren in de jurk komen weer uit terwijl ook de huidskleur van de gitarist nu in orde is. Zijn overhemd is weer wit. Let op de kleuren in de wandschildering. De balansverbetering heeft tevens effect op het contrast.
In de linker foto oogt alles een beetje erg rood. Het rood zit overal en is te dominant aanwezig, waardoor veel kleuren niet kloppen. Dit wordt veroorzaakt door een incorrecte witbalans. De kleurtemperatuur is te hoog, waardoor er erg veel geel ontstaat.
Het zal nu duidelijk zijn dat automaten veel fouten maken en dat het voor het beste resultaat noodzakelijk is er zo min mogelijk gebruik van te maken. Het maakt, dat iedere foto wel enige nabewerking nodig heeft. Er is geen camera te koop waarmee je dit overbodig maakt.
Automaten uit !!! te beginnen bij de camera. Welnu, het eerste automatische mechanisme, dat we uitschakelen in de camera, is het omrekenen van pixel-informatie van de beeldchip naar een jpeg beeldbestand. Natuurlijk heeft het voordelen om direct jpegs uit je camera te krijgen. Ten eerste is er de snelle beschikbaarheid van het beeld in een werkbaar formaat (print). Bovendien verbruikt dit formaat een geringe hoeveelheid geheugen. Zelfs in de hoogste kwaliteit zal een moderne 12Mpix camera geen jpegs produceren, die veel groter zijn dan 3 a 3,5 Mbyte. Op een moderne 4Gb kaart passen dan honderden foto’s en dat is natuurlijk handig in de vakantie. Het voorgaande argument is tegelijk ook het grootste nadeel. We kunnen nu eenmaal niet 12Mpix opslaan in minder dan 4 Mb zonder een heleboel informatie weg te
Auth: Rob van Dijck
6 of 31
9-12-2010
gooien. Een slim algoritme vermindert de hoeveelheid data, terwijl het probeert de perceptuele kwaliteit te behouden. De camera moet dit bovendien heel snel doen. Hij moet immers zo snel mogelijk weer klaar zijn voor de volgende foto. Dit betekent dat er een minimale hoeveelheid informatie is overgebleven, waarbij wij het beeld nog als kwalitatief goed ervaren. Er is echter nog maar heel weinig ruimte voor correcties. Bij iedere aanpassing zal er weer informatie verloren gaan en als we al erg weinig hebben, kan de kwaliteit zover terug gelopen, dat het zichtbaar wordt. Er ontstaan dan fouten als ‘posterisatie’ en ‘artefacten’, waar ik later op terug kom. Het uitgangspunt voor echte kwaliteit is om zoveel mogelijk informatie aan de camera te onttrekken, zonder dat er reeds bewerkingen hebben plaatsgevonden. Veel dslr’s hebben daarvoor de modus ‘raw’. De uitvoerbestanden bevatten slechts de pixel informatie van de chip. Het is nu aan de z.g.n. Raw-convertor op de PC om er een RGB bestand op beeldscherm van te maken. Deze raw-convertor kan een zelfstandig stuk software zijn, dat door de camerafabrikant wordt bijgeleverd of een z.g.n. ‘second resource product’. Deze laatste categorie is vaak beter en universeler inzetbaar. Voorbeelden hiervan zijn Photoshop ‘CameraRaw’ (plug-in), Light room/Aperture, Silkypix en Capture1 (Phase One). Er zijn er nog meer, maar daarvoor moet u maar even ‘googelen’. Het bespreken van de verschillende eigenschappen van deze raw-convertors valt buiten het bestek van dit geschrift. Tijdens het omzetten van ruwe data in RGB kunnen vele bewerkingen op de opname worden uitgevoerd. De werkwijze is zeer efficiënt en vindt verliesvrij plaats. De converter heeft er ook alle tijd voor en kan dus zeer uitgebreide en nauwkeurige algoritmes gebruiken. Hij hoeft immers niet snel klaar te staan voor de volgende foto. Er is natuurlijk ook een nadeel. De ruwe bestanden vragen meer geheugenruimte van uw CF of SD kaartje. Het verbruik is ongeveer 1,8Mb per Mpix. Er wordt meestal al wel een verliesvrije compressie gebruikt (LZW) om de opslag nog enigszins binnen de perken te houden waardoor het verbruik ongeveer 1Mb per Mpix is. In de praktijk betekent het toch, dat u een wat grotere hoeveelheid geheugen paraat moet hebben. Bij de huidige prijzen voor geheugen is dat echter geen bezwaar. Wat u ervoor terug krijgt is de investering van die paar Euro meer dan waard. Een andere investering, die zich moet getroosten is tijd. Foto’s direct vanaf de geheugenkaart af laten drukken bij de fotowinkel kost nauwelijks tijd. Je foto’s allemaal goed bekijken op beeldscherm en ze vervolgens nabewerken, kost gemiddeld een uur per 15 a 20 foto’s. Dat is best veel, want u moet erop rekenen, dat op deze manier het nabewerken van uw vakantiefoto’s een hele avond Photoshoppen gaat kosten en dan zitten ze nog niet in een albumpje. Bedenk echter wel, dat als u hier geen tijd voor heeft, u eigenlijk fotografie niet als uw hobby mag bestempelen. Het niveau van uw fotografie zal ook niet boven de rest uitsteken. 400 vakantiefoto’s in een album stoppen heeft ook niks met fotograferen te maken. Er 40 uitzoeken die het verhaal vertellen wel. Zo werd ik laatst gemaild door iemand, die vroeg of dat converteren niet automatisch kon, want het kostte zoveel tijd. Ik heb toen terug gemaild dat de camera dat wel kon doen en dat daar dan keurige (of minder keurige) jpegjes uit zouden komen. (????) Hadden wij niet net afgesproken dit niet meer te doen ?
Auth: Rob van Dijck
7 of 31
9-12-2010
Ja, Lightroom kan het ook, maar dan introduceren we slechts een iets betere automaat dan de camera. Voor de professional, die veel beelden moet verwerken en er stevige deadlines op heeft, kan ik me voorstellen, dat het niet doenlijk is zonder automaten te werken. Wij als hobbyisten hebben alle tijd van de wereld, toch…..? You’re still in control. Er is geen compromis mogelijk. Nu we besloten hebben geen compromissen aan te gaan met automatische processen, kunnen we aan het werk. Maar voor we dat doen eerst nog wat technische achtergrond. Wie werkelijk ‘in control’ wil zijn heeft veel kennis nodig.
Eerst even wat theorie: Kleurmodel: Een kleurmodel is een manier om kleuren te beschrijven. Het beschrijven van kleuren doen we, om ze reproduceerbaar te maken. Denk hierbij maar aan de kleurkaartjes bij de Gamma, waarmee je verf kunt laten mengen. De kleurcode uit het Pantone kleurmodel geeft een recept voor het maken van de exacte kleur. Voor de PC zijn er ook diverse kleurmodellen. Allereerst is er het RGB model waarbij iedere kleur beschreven wordt door drie waarden. Eén voor Rood, één voor Blauw en één voor Groen. Deze waarden kunnen afhankelijk van de kleurdiepte uit acht bits (24bits kleur) of 16bits (48 bits kleur) binaire getallen bestaan. Het probleem van dit kleurmodel is, dat het niet erg geschikt is voor beeldbewerking van ruwe camera data. Natuurlijk bestaat die data uit een verzameling rode, groene en blauwe pixels, maar het kleurmodel laat niet toe dat de helderheid van een kanaal beïnvloed wordt, zonder dat daardoor de kleurbalans aangetast wordt. Daarvoor is het nodig de helderheid los te koppelen van de kleurintensiteit.
Cie – Lab model: Dit loskoppelen wordt bereikt in het Cie_Lab kleur model. Het is al een oud model en gebaseerd op de boom van Munsell. Deze beschreef kleuren in termen van helderheid, kleur en verzadiging. Dit model wordt nog steeds toegepast, maar vindt zijn toepassing meer in het bewegende beeld, waar bewerkingen ‘on the fly’ moeten plaatsvinden.(tv model ‘Hue, Saturation and Luminance’)
Auth: Rob van Dijck
8 of 31
9-12-2010
Rawdata convertors werken met een vergelijkbaar model, dat uit drie assen met waarden tussen –1 en +1 bestaat. Twee voor de kleur en één voor de helderheid ervan. Iedere kleur wordt dan ook beschreven als waarde van iedere as. De grap is nu dat gemiddeld grijs dus 0,0,0 is (alles in het midden). Het woord ‘ balans’ wordt nu ook duidelijk, omdat iedere as behalve de L-as een balans vormt tussen de kleuren op die as. De drie assen vinden we later terug in het scherm van de converter onder de naam: kleurtemperatuur, tint en belichting. De L-as is daarbij nog verder verdeeld in schaduwen, lichtopvulling en herstel. De schuiven werken slecht in op een deel van de as
Workflow: Om tot de beste resultaten te komen, is er een bepaalde werkwijze ontwikkeld. Het probleem van bewerken is, dat er bij iedere handeling informatie verloren gaat. De workflow is ervoor om deze verliezen tot een minimum te beperken. Ondanks dat we moeten accepteren, dat beelden bewerken een zeker negatief ‘rendement’ heeft, kunnen we een indeling maken van de verschillende bewerkingen op basis van ‘marktaandeel’. Verder moeten we niet wakker liggen van enig verlies van data, ten bate van een betere perceptie van het eindresultaat. Belangrijke bewerkingen die altijd plaatsvinden zijn: • • •
Witbalans of kleurtemperatuur correctie/check Witpunt correctie/bepaling (belichting) Zwartpunt correctie/bepaling (schaduwen)
Bewerkingen die vaak uitgevoerd worden zijn: (20..50%) • • •
Horizon correctie / oriëntatie Vignettering aanbrengen/ wegnemen Contrastbehersing (herstel/lichtopvulling)
Bewerkingen die hopelijk slechts een enkele keer voorkomen: •
Helderheid
Auth: Rob van Dijck
9 of 31
9-12-2010
• • • •
Curven Verzadiging Beelduitsnede Rode ogen correctie
Dit lijkt een hele waslijst, maar met een beetje ervaring kan men deze handelingen in zeer korte tijd uitvoeren. De correcties kosten zelden langer dan een minuut per foto. Veel foto’s zijn daarmee tevens bijna klaar voor afdruk. Is men na de basis bewerkingen nog niet tevreden met het beeld, dan kan het altijd nog bewerkt worden in grafische bewerkingsprogramma’s als Photoshop (CS, Elements), PaintShop Pro en Gimp. De nabewerkingen zijn vaak correcties op de geometrie van de foto en het ‘opruimen’ van ongewenste beeldelementen. Het selectief doordrukken en tegenhouden wordt (nog) niet op de ruwe data uitgevoerd, omdat in de converter geen geavanceerde selecties mogelijk zijn. Overigens is er wel een trend om steeds meer handelingen op ruwe data uit te voeren. De RawConverter zal dus ook steeds meer mogelijkheden krijgen om te bewerken op delen van het beeld. Bewerkingen die nog in de editor worden uitgevoerd zijn: • • • • • • • • • • •
Retouchering Beelduitsnede Transformaties (onthoeken, lensvervorming) Plaatselijke contrast en/of kleurcorrecties (doordrukken-tegenhouden) Bijzondere effecten zoals: zwart/wit, Sepia en inkleuringen Montages /manipulaties HDR Resizing (geschikt maken voor een bepaald formaat of website) Kleurruimte conversies (profiel inbouwen / geschikt maken voor afdrukker cq website) Afdrukken Conversie naar opslag formaat (tiff, pdf, jpg enz)
Deze laatste groep bewerkingen, zoals montages en beeldmanipulaties, kunnen veel tijd kosten. Ze worden doorgaans toegepast op foto’s die er echt toe doen, zoals trouwfoto’s, reclame- en modeconcepten en simulaties. Bij dit soort beelden gaat het niet zozeer om de werkelijkheid, als wel om de boodschap. Ook ontbreekt iedere referentie met de afgebeelde personen, zodat de kijker toch niet kan beoordelen in hoeverre de afbeelding afwijkt van de werkelijkheid. Ik kan u verzekeren dat dit soms flink uit de hand kan lopen. Ook wil ik u graag inwijden in de kunst van dit extensieve Photoshoppen, maar nu valt het even buiten het bestek van dit schrijven.
Auth: Rob van Dijck
10 of 31
9-12-2010
Converteren : De eerste stap in de workflow is het omzetten van ruwe camera data naar RGB. Dit doen we op de PC, waarbij er hier uitgegaan wordt van Photoshop CS3 met CameraRaw 4.5. CS4 heeeft inmiddels versie 5.5, maar het ziet er nog hetzelfde uit. In Photoshop Elements 6 wordt dezelfde plug-in gebruikt. Deze goedkopere consumentenversie van Photoshop mist een groot aantal functies op het gebied van beeldmanipulatie. De kleur- en geometriecorrectiemiddelen zijn echter wel aanwezig en er staat tegenover, dat deze versie weer een aantal archiveringsfuncties heeft, die in het grote CS ontbreken. Als alternatief voor het dure Photoshop zou je ook gebruik kunnen maken van de meegeleverde conversie software van de camera en het gratis GIMP programma. Dit oorspronkelijk ‘Open Source’ programma voor Linux is er ook voor Windows. Het grote nadeel van Gimp is dat het geen kleurmanagement ondersteund en ook geen 48bits kleurmodus kent. De kleurmodus is misschien niet het grootste bezwaar, maar met het ontbreken van kleurmanagement verliezen we een deel van de controle. In de basis voeren we tijdens het converteren slechts enkele belangrijke taken uit. Deze zijn: • • •
Kleurtemperatuur /witbalans Contrast (zwart- en witpunt) Oriëntatie / Horizon (indien nodig)
Verder kunnen we tijdens de bewerking van de ruwe data nog: • • • •
Rode ogen verwijderen (hopelijk zelden) Vignetering corrigeren (bij grote beeldhoeken) Output curve bijstellen (contrast over een beperkte toonschaal) Output format bepalen (kleurruimte en resolutie)
Auth: Rob van Dijck
11 of 31
9-12-2010
Converter scherm:
Dit is een screenshot van de Photoshop CameraRaw 4.5 converter. De schuiven aan de rechterkant van het scherm maken een snelle correctie van witbalans en contrast mogelijk. Slechts enkele muisklikken zijn nodig om de meest basale correcties uit te voeren. De volgorde van werken is: • • • •
eerst de witbalans corrigeren (a en b-as) daarna wit en zwartpunt zetten en daarna de hooglichten en schaduwen bijwerken (L- as). Tenslotte wordt de oriëntatie gezet.
Is men tevreden met het beeld, dan wordt de conversie naar RGB gestart door de knop ‘Afbeelding openen’ te klikken. De link onderaan de converter laat nog wat conversie parameters instellen, zoals resolutie en kleurruimte. Zelf gebruik ik Adobe RGB, maar daarvoor moet je wel een z.g.n. Wide Gamut screen hebben, anders heeft dat niet zoveel zin. (Eizo, LaCie of Nec) Kies dan sRGB. Met een beetje ervaring is de foto in pakweg 20 seconden klaar voor verdere bewerking in de editor. Afhankelijk van onderwerp en complexiteit van deze bewerkingen kan het nu nog tussen de 40sec en 10 uur duren, voordat een afdruk gemaakt kan worden. Montage kunstwerken kosten veel tijd.
Auth: Rob van Dijck
12 of 31
9-12-2010
Voor dat we de converter verlaten wil ik nog een aantal knopjes even met u doornemen. Deze knopjes zijn de witbalans pipet, de color sampler, crop tool, de horizon tool, retoucheerkwast en tot slot de rode ogentool. Verder zijn er nog twee knopjes om je foto in één klap 90 graden te draaien. Het knopje om rode ogen te corrigeren heb ik nog nooit zien werken. Die in de editor doet het wel.
Witbalans De eerste taak die uitgevoerd wordt om de kleuren van de opname te verbeteren, is het instellen van de witbalans. Heeft u een goede gekalibreerde monitor, dan kunt u deze taak uitvoeren door de kleurtemperatuurschuif (b-as) en de tintschuif (a-as) zolang te bedienen, totdat u tevreden bent met de kleurtjes in de foto. Mijn prioriteit ligt altijd bij huidtinten, maar het kan natuurlijk zijn dat u helemaal geen mensen fotografeert en dan zijn huidtinten niet zo’n effectieve richtlijn. Verder gaat mijn voorkeur uit naar het inschakelen van de witbalanspipet. Click dit knopje en click vervolgens op een deel van de foto, waarvan u zeker weet dat het grijs of wit had moeten zijn. Zwart is wat minder bruikbaar, omdat dit ook kan zijn ontstaan door onderbelichting. Dat geldt overigens ook voor wit, maar bij zwart is het minder goed te zien. Overigens zal de ‘pipet’ u waarschuwen als de meting onbetrouwbaar dreigt te worden wegens te lichte of donkere delen.
Hier is goed te zien dat de witte draadjes allerminst wit zijn. Het geel/groene TL licht waarbij de opname gemaakt is maakt de kleuren een beetje ‘goor’ . Door nu de witbalanspipet te selecteren en vervolgens op zo’n ‘wit’ draadje te clicken, kunnen we de witbalans verbeteren. Van herstellen is geen sprake, omdat de camera eigenlijk het heersende licht best goed heeft vastgelegd. We vinden het alleen niet mooi. Auth: Rob van Dijck
13 of 31
9-12-2010
Na correctie ziet het er zo uit:
De temperatuur is verlaagd naar 3950K en de A-as (kleur) heeft nog wat extra rood gekregen. De verlichting blijft natuurlijk een beetje ‘vies’. Waarom doen we die witbalans eerst ? Welnu, de camera levert in ruwe data meestal 12, maar soms zelfs 14 bits kleurinformatie. Er is dus veel ruimte om de kleurkanalen ten opzichte van elkaar te verschuiven, zonder dat dit direct tot over- of onderbelichting van het eindproduct lijdt. Hierbij wordt ervan uitgegaan dat de foto redelijk correct is belicht en er geen kanalen al te ver ‘over de rand’ zijn gegaan. In dat geval is correctie niet meer goed mogelijk. Omgekeerd kan het voorkomen dat na het zetten van het zwartpunt en het witpunt een kleurkanaal buiten hett bereik wordt geschoven om de kleurtemperatuur te corrigeren. De kleurtemperatuur dan niet meer correct over het gehele gamut van de foto. Daarom moet de witbalans eerst gezet worden.
Auth: Rob van Dijck
14 of 31
9-12-2010
Wit en Zwartpunt De tweede taak die we uitvoeren is het corrigeren van het witpunt en het zwartpunt. Wat we hiermee doen is in feite het contrast instellen. Met de ‘Exposure’schuif (L-as) Bepalen we eerst het punt waar overbelichting begint op te treden. Hiertoe drukken we de ‘Alt’ knop in en pakken met de linkermuisknop ingedrukt de exposureschuif. Het beeld wordt zwart en daar waar overbelichting ontstaat zal er een kleur in het scherm verschijnen. Waar meer kanalen overbelicht raken zal er zelfs wit verschijnen. De bedoeling is de schuif zo te positioneren, dat er zo min mogelijk overbelichting in het beeld zit.
Dit zie je als je de
knop ingedrukt houdt terwijl je met de linkermuisknop de belichtingschuif pakt. Je ziet dat de highlight van de trap in de linkerbovenhoek overbelichting in het rode kanaal vertoont. Het is echter zo gering dat we hier geen aandacht aan schenken. Het zelfde doen we met het zwartpunt. De knop wordt weer ingedrukt, maar nu pakken we de ‘zwarte tinten’schuif. Het beeld wordt nu wit en daar waar er een kanaal onderbelicht is, zal er kleur in het beeld verschijnen. Is de foto bedoeld voor op beeldscherm dan kunnen we vrij veel kleur accepteren. De foto zal ‘pittig’ ogen als er best wat zwart inzit. Is de foto echter bedoeld om te worden afgedrukt op papier, dan is het verstandiger zo min mogelijk zwart over te houden. De foto oogt wat fletser, maar bedenk, dat de printer meestal donkerder afdrukt. Was het zetten van het wit en zwartpunt te vergelijken met de ‘levels’ tool in de editor Zo is het ‘fine tunen’ van de schaduwpartijen en de hooglichten meer een zaak van ‘curven’. De aanpassing heeft immers slechts betrekking op een deel van de as en zal daarmee het verband tussen input en output veranderen. Dat is precies wat ‘curven’ ook doet. Auth: Rob van Dijck
15 of 31
9-12-2010
Nu zien we alles wat zwart ‘dichtloopt’. Met de zwarte tinten schuif kunnen we dit verminderen. De mate waarin we dit zwartpunt corrigeren hangt af van de eindbestemming van de foto. (beeldgebruik / papier )
We zien dat de belichtingsschuif op +0,95 is terechtgekomen en dat de zwarte tinten helemaal op 0 zijn gezet.
Auth: Rob van Dijck
16 of 31
9-12-2010
Het kan zijn dat na het corrigeren van het contrast er nog steeds problemen zijn met de uitstraling van het beeld. In de donkere delen kan er te weinig doortekening aanwezig zijn, terwijl in de hooglichten de foto wat flauw is. De mogelijkheden om dit in de raw converter op te lossen zijn alleen in CS3 (en later) op de eerste tab aanwezig. Overigens is er in de raw converter van CS2 ook een curven tabblad. Het is dus wel degelijk mogelijk ook in de oudere versies in raw aanpassingen te doen met betrekking tot het contrast in een beperkt kleurtoongebied van het beeld. Enfin, er is in CS3 een extra schuif voor lichtopvulling die de ‘shadow-highlight’ correctie in de editor overneemt en een schuif ‘herstel’. Deze werkt slechts over het bovenste (lichte) deel van de L-as. De werking is iets minder te beïnvloeden, omdat de radius en invloedsfeer niet veranderd kunnen worden, zoals met de ‘shadowhighlight’ tool in de editor. Het voordeel is wel dat achteraf nog kleurcorrecties kunnen worden uitgevoerd als blijkt, dat door het verbuigen van de L-as curve er toch weer een kleurzweem is ontstaan. Dat is in RGB een stuk lastiger te corrigeren.
De horizon knop Gebiologeerd door het onderwerp, wordt maar al te vaak vergeten dat er ook nog zoiets als een horizon is. Bij weidse landschappen en water is er een absolute ‘must’ deze horizon ook echt horizontaal in beeld te brengen. Nu zijn er matglaasjes voor uw camera te koop, waarmee het makkelijker wordt om al tijdens de opname de horizon goed te krijgen, maar in de praktijk hebben negen van de tien foto’s een correctie hierop nodig. De horizon tool geeft u de mogelijkheid een stippellijn te tekenen in het beeld. Deze lijn vertegenwoordigt de horizon. De foto wordt nu zo geroteerd, dat de lijn horizontaal komt te liggen.
Water is altijd ‘waterpas’ anders loopt het weg.
Auth: Rob van Dijck
17 of 31
9-12-2010
Bestudeer het beeld van te voren goed, want het is niet altijd nodig of gewenst de correctie hier al uit te voeren. Een rotatie, tenzij dit een 90 graden rotatie is, heeft als nadeel dat er tamelijk veel beeldinformatie verloren kan gaan. Als er slechts een hele kleine correctie nodig is, kan men misschien beter wachten en in de editor een transformatie gebruiken. Dit is nog interessanter als er ook nog lensvervorming moet worden gecorrigeerd.
90 graden rotaties Voor portret en architectuur wordt vaak gebruik gemaakt van staande foto’s. Tijdens de opname is de camera gekanteld en liggend op de chip terecht gekomen. Geen probleem. Met één click van de muis staat het weer recht. Maar doe dit niet voordat alle bovenstaande correcties zijn uitgevoerd. Het beeld wordt een stuk kleiner en daardoor ook moeilijker te beoordelen. Vaak laat ik het beeld gewoon liggen. Voor de afdruk maakt het niets uit, maar met een mix van staande en liggende foto’s is het heel lastig handelingen (actions) te automatiseren. Denk hierbij aan het ‘resizen naar bv web- of briefkaart formaat of het omzetten in kleurruimte (sRGB) voor afdruk enz. Het is dan handig deze routineuze handelingen, die niets met de kwaliteit te maken hebben, uit te stellen of niet in uw workflow op te nemen. Later laat u ze dan op een hele map met foto’s uitvoeren, terwijl u aan de koffie zit.
Auth: Rob van Dijck
18 of 31
9-12-2010
De Editor: Nu kan het echte werk beginnen of we zijn bijna klaar. Tussen deze twee uitersten beweegt zich het overige werk. In ieder geval blijft over om te doen: • • • •
Geometrische correcties (indien nodig) Beelduitsnede Afbeelding op maat maken voor afdruk Kleurruimte en/of profiel aanpassen.
Geometrische correcties: Hiermee wordt een scala aan bewerkingen verstaan die allemaal iets doen met de verdeling van de beschikbare pixels over het uiteindelijke beeldoppervlak. Het betreft: • • • •
Lenscorrecties Perspectief correcties Onthoeken Horizon correctie
Het woord correctie houdt in dat het gaat om herstel van fouten. Men moet rekening houden met beeldverlies en daarom worden deze correcties uitgevoerd, voordat er andere aanpassingen aan het beeld gedaan worden.
Lenscorrectie: Bij het gebruik van zoomlenzen treedt er een nogal vervelende beeldvervorming op die bekend staat onder de naam ton- en kussenvormige vervorming. Het is een beeldvervorming waarbij vooral aan de randen van het beeld rechte lijnen naar binnen of naar buiten gebogen worden. Hoe de vervorming precies ontstaat gaat buiten de scope van dit verhaal, maar kun je vinden in mijn artikel over objectieven. De vervorming laat zich in Photoshop vrij makkelijk corrigeren als de buiging redelijk consistent is. Dit mag worden verwacht van de wat duurdere objectieven en als het zoombereik redelijk binnen de perken blijft. Photoshop heeft hievoor het lenscorrectiefilter dat je kunt vinden onder filter>vervormen>lenscorrectie. Het filter laat ton en kussenvervormig corrigeren, maar kan ook het beeld roteren en perspectief aanpassen. Pas wel op dat bij terugkeer uit het filter je beeld als ‘laag 0’ in de editor komt en niet meer als achtergrond, waardoor opslag als jpeg niet meer mogelijk is. ( jpeg ondersteunt geen lagen) Met ‘Laag>een laag maken’ (layer>flatten image) wordt het weer achtergrond.
Auth: Rob van Dijck
19 of 31
9-12-2010
Van het filter is verder de rotatie functie nog bruikbaar. De perspectief aanpassingen beveel ik niet aan, omdat deze erg veel beeldverlies opleveren. Dit kan beter met ander gereedschap gebeuren.
Helaas is de kwaliteit van mijn lens zo goed dat er slechts een hele kleine kussenvormige kromming is waar te nemen. Dank zij het grid dat in dit filter actief wordt, zien we dat de balk niet helemaal recht is en bovendien niet helemaal horizontaal ligt. In het filter is er net als in de raw-converter een horizon-tool. Voor deze hele kleine correcties is het lensfilter de beste oplossing. Ik heb uiteindelijk de kussenvormige afwijking met –3 hersteld, de horizontool gebruikt om de zaak recht te zetten en vervolgens het beeld vergroot naar 101% (scale) om de hoekjes weer op te vullen. Er blijft nog een kleine geometrische correctie over, maar die gaan we straks met een normale transformatie oplossen. Voor het moment zijn we tevreden met het beeld en gebruiken de [Ok] knop om de transformaties definitief te maken.
Auth: Rob van Dijck
20 of 31
9-12-2010
De subtiele correcties, uitgevoerd met het lenscorrectie filter.
Ook de editor kent een grid. Ik heb het hier aangezet (View>Show>Grid) om een goede referentie te hebben voor horizontale en verticale lijnen. We zien dat de verticale lijnen nog niet helemaal recht lopen. Auth: Rob van Dijck
21 of 31
9-12-2010
Met behulp van ‘Edit>transformeren>Schuintrekken (of vervormen) kunnen we deze afwijking eenvoudig corrigeren. Staat alles kaarsrecht en haaks, dan zien we dat er een heel klein randje wit is ontstaan bij de linker onderhoek. Nu kunnen we een beelduitsnede maken om het eraf te snijden. Dat gaan we ook doen, om te laten zien hoe dat in zijn werk gaat, maar beter had dit ook met een transformatie gedaan kunnen worden. Omdat het zo’n heel klein randje is kunnen we de foto gewoon een beetje horizontaal uit rekken. Op deze manier smokkelen we wel een beetje, maar het beeldverlies is kleiner, tenzij we de beeldverhouding opgeven. Hierover meer bij het gedeelte over beelduitsnede.
Perspectief en onthoeken: Omdat mensen met hun hersenen kijken beleven zij het lijnenspel in de natuur heel anders dan een camera. Een camera heeft doorgaans één ‘oog’ en registreerd slechts het beeld zoals dat op het beeldvlak (de chip) geprojecteerd wordt. Wij mensen hebben om te beginnen meestal twee ogen, maar het belangrijkste is wel dat het beeld van de twee beeldvlakken ( is niets vlak aan, maar ok) wordt door de hersenen ‘bewerkt’ . We kijken dus altijd naar een geshopt beeld. Eén van de eigenschappen van onze hersenen is, dat convergerende lijnen als recht ervaren worden. Ook blijft de horizon recht, als wij ons hoofd scheef houden. Nou probeer dat maar eens met een camera. Enfin, een camera kan dus beelden niet op dezelfde manier ‘onthouden’ als wij. Het vervelende is nu, dat wanneer wij naar een beeld kijken dat eerst door een camera is vastgelegd, wij die ‘normale’ correcties niet meer kunnen uitvoeren. Dat komt doordat een foto in feite een gewoon drie dimensionaal voorwerp is. Het beeld dat erop staat is wel twee dimensionaal en bevat daarom geen afstandsinformatie meer. Wij proberen die informatie wel te suggereren, met behulp van scherptediepte en beeldvlak verdeling tussen voorgrond en achtergrond, maar het zijn slechts surrogaten en bovendien niet meetbaar. Alle beeldpunten van de foto hebben immers dezelfde afstand tot onze ogen. Dit maakt dat beelden vaak een onnatuurlijk perspectief vertonen. Voor zover er geen sprake is van een bewuste keuze van de fotograaf om een gebouw ‘beeld vervreemdend’ neer te zetten, zien de omvallende muren er niet uit zoals wij dat in het echt ervaren. Om dit soort beelden een natuurlijker perspectief te geven, passen we beeldvervorming toe met behulp van ‘Bewerken>transformatie>Vervormen’. Overigens worden horizontaal convergerende lijnen in een foto niet vaak als onnatuurlijk ervaren. Het spoorrails effect zal feitelijk wat overdreven worden, maar het komt op ons meestal niet als vreemd over. Een uitzondering vormt een muur waar we net niet recht voor stonden. Ik bedoel dan niet de Chinese muur, want dat wordt wat lastig om daar recht voor te gaan staan, maar een wand binnen. Door het hele kleine verschil zal het plafond vaak scheef lijken. Hier moet een transformatie toegepast worden om een realistischer beeld te verkrijgen. Hieronder volgt de flow voor een gevelaanzicht:
Auth: Rob van Dijck
22 of 31
9-12-2010
Er is een kleine kussenvormige afwijking te zien. Verder is alles wel zo’n beetje scheef, wat er scheef aan kan zijn. We beginnen met de lenscorrectie:
Nu is alles nog scheef, maar met het transformeren via Edit>Transform>Distort kunnen we alles kaarsrecht zetten. We beginnen met het grid aan te zetten via View>Show>Grid
Auth: Rob van Dijck
23 of 31
9-12-2010
Met behulp van het grid en de vervormingstransformatie worden alle lijntjes strak recht en horizontaal gezet, met onderstaand beeld als resultaat.
Auth: Rob van Dijck
24 of 31
9-12-2010
Uitsnedes: Hoewel de volgende twee items ook geometrische aanpassingen betreft zijn het geen correcties. De aanpassingen zijn bedoeld om de compositie te verbeteren en overtollig beeld af te snijden. Ook betreft het aanpassing naar een bepaalde beeld verhouding. Natuurlijk is het mogelijk een foto af te laten drukken in iedere beeldverhouding die men maar wenst. Ook is het mogelijk hiervoor een passend passe-partout te laten maken. Voel u dus niet te beperkt in deze, maar bedenk wel dat veel afdrukservices niet zo goed overweg kunnen met uw exotische beeldformaten. U zult er witte (of zwarte) randjes aan moet plakken om ze in de standaardformaten te persen. Doet u dit niet dan besluit de afdrukker er een randje af te snijden zodat het gaat passen. Wat er dan afgaat is natuurlijk een verrassing en zeker niet het deel dat u toch wel kon missen. De volgende workflow helpt misschien: Bepaal eerst uw compositie:
We hebben besloten dat dit deel afgedrukt moet worden, maar omdat we bij het uitsnijden geen vaste verhouding hebben gebruikt weten we nog niet op welk standaard formaat dit zou kunnen plaatsvinden. We openen via ‘Image>ImageSize’ het resize menu:
Auth: Rob van Dijck
25 of 31
9-12-2010
We zien dat er door de uitsnede een nogal exotische beeldverhouding is ontstaan. De kans dat we dit netjes afgedrukt krijgen is nihil. We moeten nu eerst bepalen op welk formaat we de afdruk willen hebben. Stel dat we dit op 10x15cm willen dan kunnen we de hoogte of de breedte zodanig aanpassen dat deze alvast voldoet aan de standaard. We zien nu wel dat bij aanpassing van de breedte , de hoogte niet past in het standaardformaat. We kiezen er nu voor om juis te hoogte aan te passen en zien dan dat de breedte iets te klein wordt
Auth: Rob van Dijck
26 of 31
9-12-2010
We komen na deze actie 0,49cm tekort op het formaat. Dit moeten we aanvullen met wit of zwart om te voorkomen dat de afdrukker zo zijn eigen maatregelen neemt om het beeld passend te maken. Nu openen we ‘Image>CanvasSize’
Verander de afmeting in het gewenste formaat en anker de afbeelding aan een zijde. Het maakt niet zoveel uit aan welke kant.
De foto is nu in ieder geval op maat en er is geen misverstand over wat er afgedrukt dient te worden.
Auth: Rob van Dijck
27 of 31
9-12-2010
Geschikt maken voor afdruk: We kunnen in dit stadium de foto zelf afdrukken. Als wij nu onze thuisprinter opstarten kan het bestand afgedrukt worden zonder verdere bewerking. Ik behandel in een apart stukje hoe je dat het best kunt doen. Als we het afdrukken willen ‘outsourcen’, dan is de foto nog niet geschikt voor verzending naar de afdrukker. Wanneer wij nog even een blik werpen op het scherm, dan zien we dat het bestand nog in kleurruimte Adobe_rgb staat en bovendien nog een kleurdiepte heeft van 16bits.
De kleurdiepte wordt door het jpeg bestandsformaat niet ondersteund, dus om te beginnen zullen we de kleurdiepte moeten reduceren naar 8bits. Sturen we de foto naar een standaardafdrukker zoals Blokker, Kruitvat, Hema of een locale fotowinkel, dan dient het bestand te worden omgezet naar sRGB kleurruimte. Kies in het destination space veld voor de juiste kleurruimte en click ok. Heb je echter een speciale afdrukker of vaklab, dan zal op de website van deze afdrukker een mogelijkheid zijn om de kleurruimteprofielen van de aanwezige printers te downloaden. Doe dit en sla de profielen op in de map’ C:\Windows\system23\spool\drivers\color’ . Dit is de kleurmanagement map van windows, waar alle profielen opgeslagen worden. Het destination space veld wijst ook naar deze map. Het wordt dan mogelijk het kleurruimteprofiel van de printer van je afdrukker in het bestand op te nemen. Volg verder de instructies van de afdrukker. Dit geeft absoluut de beste resultaten. Auth: Rob van Dijck
28 of 31
9-12-2010
Enfin, hou je het bij de Hema, dan moet er dus s_RGB in. Verder moet de kleurdiepte nog aangepast worden. Kies hiervoor ‘Image>Mode>8bits /channel’. (Afbeelding>Modus>8 Bits per kanaal) Het bestand kan nu worden opgeslagen als jpeg en verstuurd. (File>Save as>)
Je kunt nu de jpeg kwaliteit nog bepalen voordat je het bestand opslaat. Zet de kwaliteit zo hoogmogelijk, terwijl het bestand nog een beetje hanteerbaar blijft.
Zorg ervoor dat de afdrukker weet dat je het bestand zelf hebt gecorrigeerd en dat dus de automatische enhancements van de afdrukker dienen te worden uitgeschakeld. Hiervoor is het vaak nodig een mailtje te sturen naar de afdrukker, nadat de bestanden naar de site zijn geupload en het bestelnummer bekend is. Mijn advies is de amateurfotografenadrukkers links te laten liggen en een account bij een vaklab aan te vragen. De foto’s zijn misschien wel iets duurder, maar zien er ook veel beter uit en geven nooit verrassingen m.b.t. kleur en beelduitsnede. Ik gebruik zelf VakColor in Born (Limburg), maar er zijn er nog meer die een perfecte afdruk kunnen maken. (even googelen)
Auth: Rob van Dijck
29 of 31
9-12-2010
Zelf afdrukken: Veel mensen willen hun foto’s graag zelf thuis afdrukken. Persoonlijk vind ik dat niet zo’n succes. Voordat je in staat bent om een behoorlijk printje te maken heb je vele honderden euro’s geïnvesteerd. De afdrukjes worden op die manier erg duur en dan heb ik het nog niet over het papier en inktverbruik. Maar men is niet te stoppen en de aanschaf van een redelijk presterende A4 printer kan niet de showstopper zijn. Wil je het echt goed doen, dan heb ik het volgende recept: Ingredienten: Professioneel beeldscherm Beeldscherm calibratieset* A3+ printer Papier Papier/inkt/printerprofiel Ev. Spectrum-densieteitsmeter
Eizo, LaCie, Nec of Barco ± € 600,Spider Elite ± € 120,Canon, Epson, HP ± € 300..800,Ilford, HaneMulle ± € 20,-..60,-/50xA4 Internet ± € 30,DataColor/ColorMunky set a € 500,-
Natuurlijk is het mogelijk om hierop te bezuinigen, maar het blijft geld kosten en de ‘trade-off’ is een mindere kwaliteit. Je kunt besluiten een goedkoop beeldscherm te gebruiken, maar de kleurconsistentie is daarvan vaak onder de maat. De kleur veranderd dan afhankelijk van de plaats op het beeldscherm. Je kunt ook besluiten niet groter dan A4 af te drukken. Dan wordt de printerkeus veel groter en bovendien een stuk goedkoper. (± € 100,-..150) De workflow is als volgt, waarbij ik er wel vanuit ga dat uw beeldscherm reeds is gecalibreerd . Niet kalibreren is in elk geval GEEN optie. Download van Internet een printerprofileservice. U krijgt dan een zgn ‘printertarget’ die u zonder kleurmanagement uit moet printen met uw inkt en gekozen papier. Die afdruk stuurt u naar het bedrijf op over de post en een paar dagen later ontvangt u een e-mail met daarin een zgn icc profiel. Dit icc profiel moet nog naar de kleurmanagementmap gekopieerd worden en dan bent u klaar voor het afdrukwerk. Volg de instructies van de leverancier goed op. De kwaliteit van je afdruk is ervan afhankelijk Er zijn nu twee werkwijzen mogelijk: • •
Inbedden van het icc profiel in het bestand Afdrukken via het kleurmanagement menu van Photoshop.
De eerste methode heeft als voordeel dat je een hele batch foto’s kunt afdrukken zonder tussenkomst van Photoshop. Het nadeel is dat je altijd een kopie van het origineel moet bewaren voor het moment dat je een andere printer of papier besluit te gebruiken. Het ingebedde profiel is n.l. alleen geldig voor die ene printer, met altijd dezelfde inkt en specifiek dat papier. Verander je één component, dan dient er een nieuw profiel gemaakt te worden. (hup weer 30 euri)
Auth: Rob van Dijck
30 of 31
9-12-2010
Het nadeel van printen via Photoshop is, dat het veel handmatig werk is en dus veel tijd kost. Het voordeel is dat het originele bestand niet aangepast hoeft te worden De kleurdiepte en ruimte hoeft ook niet aangepast te worden. 16bits AdobeRGB kan zo naar de printer. Het inbedden van het printerprofiel is in feite dezelfde handeling als die wanneer je het profiel van een afdrukservice als kleurprofiel aan je bestand meegeeft. Bij het afdrukken moet in ieder geval alle kleurmanagement uitgeschakeld zijn. Ook die van de printerdriver. De vertaling van de beeldschermkleuren naar printerkleuren heeft immers al plaatsgevonden, dat hoeft niet nog een keer. Druk je via Photoshop af dan moet het als hieronder
Bij het afdrukken is het van belang om aan te geven hoe het kleurbeheer geregeld moet worden. We kiezen er in ieder geval voor dit niet door de printerdriver te laten doen. In het printmenu schakelen we kleurbeheer in en laten dat door Photoshop uitvoeren. Voor het profiel kiezen we het printerprofiel dat bij het papier hoort. Als laatste instelling wordt de redering intent gekozen. “Perceptueel’ is meestal de beste instelling, maar je mag ermee experimenteren. De zwartpunt compensatie laten we aan staan, omdat anders de donkere delen in de foto erg dichtlopen met zwart. Het verdient zowiezo aanbeveling de donkere tinten (tijdelijk) flink op te halen. De printer maakt ze wel weer donkerder. Is alles goed ingesteld, dan kun je de printopdracht doorstarten. Als laatste wil ik toch even de businesscase met je doornemen. De kale kostprijs van een A4 printje is afhankelijk van de printer en papier tussen de € 0,80 en € 1,20. Daar komen de omgeslagen kosten van calibratie en afschrijving van de printer nog bij. Breng je derden de kosten in rekening, dan moet je toch al snel 2 to 2,5 euro per afdrukje rekenen. Bedenk dat een vaklab het voor die prijs ook kan en meestal nog beter ook. Je moet alleen wat langer geduld hebben. Alleen als je een enkel exemplaar print is het goedkoper om zelf te printen i.v.m. verzendkosten
Auth: Rob van Dijck
31 of 31
9-12-2010
