TEXTIELVERZORGING
2 PERSOONLIJKE BESCHERMINGSMIDDELEN; STASTEUN EN VOUWTAFEL A SAMENVATTING B DOCUMENTATIE
STASTEUN EN IN HOOGTE VERSTELBARE VOUWTAFEL
Het Arboconvenant Textielverzorging is een afspraak van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, FNV Bondgenoten, CNV BedrijvenBond, de Nederlandse Vereniging van Linnenverhuur- en Wasserijbedrijven (NVW) en de Nederlandse Vereniging voor Textielreinigers (NETEX).
TEXTIELVERZORGING
1. Inleiding In het Arboconvenant Linnenverhuur-, Wasserij- en textielreinigingsbedrijven heeft onze bedrijfstak een aantal afspraken gemaakt over maatregelen op het gebied van arbeidsomstandigheden. Eén van die maatregelen is dat werkgevers een zogenaamde “stasteun” verstrekken aan werknemers die hun werkzaamheden voornamelijk staand en op één en dezelfde werkplek uitvoeren. Een andere afspraak is dat vanaf nu de nieuw aan te schaffen vouwtafels in hoogte verstelbaar dienen te zijn en dat in 2008 tenminste 50% van de vouwtafels in hoogte verstelbaar is, tenzij de werkgever aantoont dat in de specifieke situatie de vouwtafel niet in hoogte verstelbaar behoeft te zijn. Omdat een stoel het lichaam het beste ondersteunt, moet de werkgever in principe iedere werkplek inrichten als een zitwerkplek. Op sommige werkplekken is het echter niet mogelijk om de werkzaamheden zittend uit te voeren, bijvoorbeeld omdat de werknemer regelmatig moet opstaan, of omdat hij werkt met grote of zware voorwerpen. Een andere reden om staand te werken is dat er onvoldoende been- of voetruimte is om een stoel neer te zetten. Er dient voorkomen te worden dat de werknemer langdurig moet staan en daarmee zijn benen en rug te veel belast. De werkgever moet dan passende maatregelen nemen. Een passende maatregel bij staand werken kan een stasteun zijn. Er dient per werkplek bekeken te worden of en welke soort stasteun geschikt is. Uitgebreide informatie hierover is te lezen in Arboinformatieblad nummer 8 (zittend en staand werk). Werkgevers zijn verplicht om zorg te dragen voor de veiligheid, gezondheid en het welzijn van hun werknemers. Voor werkgevers in wasserijen en stomerijen geldt, net als voor alle andere bedrijven in Nederland, dat zij zich daarbij moeten houden aan de regelgeving voor arbeidsomstandigheden. Voor het inrichten van een werkplek gelden daarbij de regels die in het Arbeidsomstandighedenbesluit zijn vastgelegd. Deze wetgeving is te vinden op www.arbo.nl. Belangrijk is dat er in de praktijk goed gekeken wordt naar de eisen die de werkzaamheden en het personeel stellen aan de inrichting van de werkplek. En als de werkplek is ingericht moet er een goede instructie gegeven worden aan de werknemers, zodat iedereen ook weet hoe het meubilair gebruikt moet worden. De instructie is te zien in het kader van artikel 6 van de arbowet. Met deze brochure willen we bedrijven en werknemers informeren over het gebruik van de stasteun, de in hoogte verstelbare vouwtafel en in het verlengde daarvan het inrichten van een ergonomisch verantwoorde werkplek.
1
TEXTIELVERZORGING
2.Waarom afspraken over arbeidsomstandigheden? De overheid, werkgevers en werknemers maken gezamenlijk afspraken, omdat goede arbeidsomstandigheden er voor zorgen dat werknemers gezond hun werk kunnen doen. Een goede werkplek is niet alleen belangrijk voor de werknemer, maar ook voor de werkgever. Door het verminderen van het ziekteverzuim en de instroom in de WAO zijn werknemers gemotiveerder en productiever. Ook in onze sector kan er nog het één en ander verbeterd worden aan de arbeidsomstandigheden. Daarom is in het Arboconvenant afgesproken om het ziekteverzuim en instroom in de periode 2004-2006 te verminderen met 15%.
3.Het belang van een goede werkhouding Een verkeerde lichaamshouding of -beweging is belastend voor de rug, armen, polsen en vingers van de werknemer. Het werken met een gebogen of gedraaide rug en het langdurig werken in dezelfde houding leidt tot (aanhoudende) pijnklachten, met name in de (onder)rug. Dit blijkt ook uit het onderzoek dat in de wasserij- en stomerijbranche dat in opdracht van sociale partners en het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid is uitgevoerd. Het volledige adviesrapport is op www.raltex/arbo te vinden. Een goede werkhouding is voor een groot deel afhankelijk van een goede inrichting van de werkplek. Door het aanschaffen en het door de werknemer gebruiken van de juiste (in hoogte verstelbare) tafels en stoelen, kan de werkplek aangepast worden aan de individuele werknemer.
2
TEXTIELVERZORGING
4.Het inrichten van een stawerkplek met een stasteun Op een goed ingerichte werkplek kan de werknemer zijn werkzaamheden verrichten in de juiste lichaamshouding: met een optimale ondersteuning van het lichaam, op de juiste werkhoogte, met alle materialen en producten binnen handbereik en met voldoende voet- en beenruimte. Bij iedere werkplek is het belangrijk om te onthouden dat deze afgestemd moet zijn op de individuele werknemer. Deze moet zijn werkzaamheden verantwoord kunnen uitvoeren! Langdurig staand werken dient te worden voorkomen. Het is zeer vermoeiend, omdat de beenspieren aanhoudend aangespannen zijn om het lichaamsgewicht te dragen. Daardoor kunnen werknemers klachten aan benen en rug ontwikkelen. Staand werken moet dan ook zoveel mogelijk vermeden worden. Om langdurig staand werken te voorkomen kan het gebruiken van een stasteun een oplossing bieden. Bij het werken met een stasteun wordt tot 60% van het lichaamsgewicht ondersteund en is opstaan relatief eenvoudig. Als er tijdens het werk geregeld ver gereikt moet worden dan kan het gebruik van een stasteun leiden tot een grotere belasting in armen en rug dan bij staand werken. Het is dan beter om te blijven staan en pauzes in te lassen. Bij pauzes moet gedacht worden aan de reguliere pauzes en overige reeds bestaande werkonderbrekingen, onder meer vanwege persoonlijke verzorging. Voorbeelden van taken waar de vaste stasteun veelal goed toepasbaar kan zijn: werken aan de vouwtafel, insteken van goederen in de mangel voor kleingoed, werken aan de schouwwerkplek en werken aan de lakeninsteek met robofeed. In situaties waar de werknemer beweegbaar moet zijn maar niet snel hoeft op te staan kan een zogenaamde kappersfiets een zeer goed alternatief zijn.
DE STASTEUN De stasteun heeft een zodanige hoogte dat de werknemer er met licht gebogen knieën mee kan werken. De zittinghoogte is daarmee verstelbaar tussen de 65 en 85 cm en met een gasveer in hoogte verstelbaar. Het onderstel mag geen gevaar opleveren in de werksituatie en is daarom bij voorkeur stervormig. Kantelbare stasteunen met een verzwaard voetstuk (een zogenaamd pendulumtype) worden niet aanbevolen. Het bedienen van pedalen terwijl men steunt op een stasteun wordt eveneens sterk afgeraden. De stasteun moet geen rond zadel hebben en mag niet voorzien zijn van een leuning.
3
TEXTIELVERZORGING
IN HET ALGEMEEN MOET EEN STASTEUN VOLDOEN AAN DE VOLGENDE EISEN: DE STASTEUN 0 Algemeen
- geen verwondingen of beschadiging kleding door aanraking stoeldelen - stevige constructie van alle onderdelen - beweegbare/verstelbare delen kunnen niet onbedoeld in werking gesteld worden - geoliede delen zijn afgeschermd - speling- en trillingvrij - hendels voorzien van functieaanduiding - uitleg in Nederlandse taal
1 Het steunvlak
-
1a Steunvlakhoogte
- verstelbaar tussen 65 - 85 cm - met gasveer i.p.v. handmatig hoogte verstellen
1b Zittingbreedte
- steunvlak minimaal 20 x 20 cm
1c Zittingdiepte
- steunvlak minimaal 20 x 20 cm
1d Hellingshoek
- hoek ten opzichte van horizontale vlak 20 - 30 graden naar voren gekanteld
2 Onderstel
- bij voorkeur stervormig steunvlak - bij gebruik wielen dienen deze afgeremd te zijn. - wielen bijvoorkeur aangepast aan ondergrond (hard = zacht wiel / tapijt = hard wiel) - goede ondersteuning van de voeten (een stang of ring aan de stoel is niet voldoende)
eenvoudig te reinigen materiaal hoge slijtvastheid bekleding stroeve bekleding geschiktheid voor zware belasting goed verdelen belasting anti-statische bekleding brandvertragend
4
TEXTIELVERZORGING
DE WERKOPSTELLING Omdat je op een stasteun met licht gebogen knieÎn werkt, moet de hoogte van de werktafel lager (10 cm) ingesteld worden dan bij staand werk. Een werktafel die geschikt is om met een stasteun te werken is dus niet geschikt om staand aan te werken, tenzij de hoogte ervan verstelbaar is. De werkhoogte is afhankelijk van de lichaamslengte van de werknemer, de aard van het werk en de te bewerken objecten. Wanneer werknemers van verschillende lengte afwisselend dezelfde werkplek gebruiken zal er een in hoogte verstelbaar werkvlak (tenminste 20 cm) aangebracht moeten worden. Omdat er bij staand werk regelmatig met zware en grote voorwerpen gewerkt wordt, is het belangrijk dat de tafel stabiel is. De benodigde vrije been- en voetruimte bij het werken met een stasteun moet minstens over een breedte van 60 cm aanwezig zijn. Om afglijden van het steunvlak te voorkomen wordt aanbevolen een hellend steunvlak voor de voeten op de vloer aan te brengen. Gebruik van vloerverhogingen wordt vanwege het struikelgevaar afgeraden. Tijdens staand werken moet het bedienen van pedalen te allen tijde worden vermeden
AFWISSELEN VAN WERKHOUDING Een stasteun heeft ook nadelen. Omdat hij, in vergelijking met een werkstoel, het lichaam niet overal ondersteunt is de druk op het steunvlak hoog, zodat er kans is op een beperking van de bloedcirculatie en toename van zwelling in de benen. De stasteun kent weinig mogelijkheden om van lichaamshouding te wisselen en bovendien is er de altijd aanwezige neiging om van de stasteun af te glijden. Voor werknemers op een stawerkplek (met stasteun) is het dan ook belangrijk om toch afwisseling in de werkhouding aan te brengen. Dit kan door regelmatig op te staan en een klein stukje te lopen. En de werkgever moet ook een zitgelegenheid inrichten, zodat de werknemer van tijd tot tijd kan zitten en een pauze kan inlassen. Bij pauzes moet gedacht worden aan de reguliere pauzes en overige reeds bestaande werkonderbrekingen, onder meer vanwege persoonlijke verzorging.
5.In hoogte verstelbare vouwtafel Uitgangspunt voor het bepalen van de juiste werkopstelling is het tegelijkertijd vinden van de juiste ruimte voor het werkbereik van de handen en het zichtgebied van de ogen. Alle regelmatig gebruikte functies zullen zowel horizontaal als verticaal, binnen het bereik van de werknemer gebracht moeten worden. Wanneer alle werkzaamheden goed bereikbaar Ën goed zichtbaar zijn, betekent dit dat de werknemers de werkplek op een verantwoorde wijze kunnen gebruiken. In de praktijk betekent dit veelal dat verstel- of instelmogelijkheden aangebracht zullen moeten worden.
5
TEXTIELVERZORGING
In veel wasserijen en stomerijen staan grote tafels waarop diverse vouw- en sorteerwerkzaamheden worden uitgevoerd. Deze tafel kent in het algemeen een vaste hoogte. Door de tafel in hoogte verstelbaar te maken kunnen mensen in verschillende lengte op een ergonomisch juiste hoogte aan de tafel werken. Verstelling van zithoogte tot stahoogte maakt het verder mogelijk dat ook staand werk aan de tafel op een goede hoogte gewerkt kan worden. De tafelhoogte bepaalt samen met de hoogte of plaatsing van het te bewerken object de werkhoogte. Voor de bepaling van de werkhoogte dient men van de volgende uitgangspunten uit te gaan: • Bij nauwkeurig werken moeten details gezien kunnen worden. De afstand tussen de ogen en het te bewerken object mag dan niet te groot zijn (ongeveer 30 cm). Een werkhoogte tot ca. 15 cm boven ellebooghoogte wordt dan aanbevolen. • Bij bewerking of hantering van zware voorwerpen zal de werkhoogte tot 15 cm lager moeten zijn dan ellebooghoogte. • De werkhoogte bestaat uit de tafelhoogte vermeerderd met de hoogte van het te bewerken object; de plaats waar de handen zich bevinden is hiervoor maatgevend. Er zijn geen specifiek, voor wasserijen/stomerijen vervaardigde, in hoogte verstelbare vouwtafels op de markt. Er zijn wel veel soorten in hoogte verstelbare tafels te koop. Elke wasserij en stomerij zal er daarom zelf een dienen samen te stellen. Alles is hierbij mogelijk. Het blad is in veel materialen verkrijgbaar, er zijn vele soorten poten en de hoogte verstelling kent zeer veel varianten (slinger, gasveren, tegengewichten, elektrisch).
IN HET ALGEMEEN MOET EEN VOUWTAFEL VOLDOEN AAN DE VOLGENDE EISEN: DE VOUWTAFEL 0 Algemeen
- geen verwondingen of beschadiging kleding door aanraking - voldoende stevige constructie van alle onderdelen - verstelbare delen kunnen niet onbedoeld in werking gesteld worden - geoliede delen zijn afgeschermd - speling- en trillingvrij - voorzien van functieaanduiding - uitleg in Nederlandse taal
1 mechanisme
- instelbaarheid tot 110 cm hoog - geschiktheid voor zware belasting - makkelijk bedienbaar bij voorkeur elektrisch
6
