Stagewerkboek VMBO. Technische installaties. V erfrissend Motiverend B etekenisvol O pbouwend. Leerlingendeel 3e en 4e jaar

Stagewerkboek VMBO Technische installaties

V erfrissend Motiverend B etekenisvol O pbouwend Leerlingendeel 3e en 4e jaar

Stagewerkboek VMBO Technische installaties

V erfrissend Motiverend B etekenisvol O pbouwend Leerlingendeel 3e en 4e jaar

Colofon Dit stagewerkboek is samengesteld door EduVitalis in opdracht van OTIB. Anke Vermeer had in mei 2005 - in overleg met het VMBO Platform Technische Installaties - een stageboek ontwikkeld. Dat is voor dit stageboek als bron gebruikt. Het boek van Vermeer was ontwikkeld in samenwerking met VMBO docenten elektrotechniek en installatietechniek. Namens OTIB werkte Adrie Willemsen hieraan mee en namens het genoemde Platform Frans den Dekker. Het Platform heeft gebruik gemaakt van het stagewerkboek VMBO-elektrotechniek en daar waar nodig gewijzigd en aangevuld. Vooral met onderdelen die gericht zijn op VMBO installatietechniek en de gecombineerde opleiding VMBO instalektro. Speciale dank werd gegeven aan Sjak van der Weegen (Mollercollege, Steenbergen) en Bart Kemp (Elde College, Schijndel) en de leerlingen van beide colleges. De leerlingen hebben een belangrijke bijdrage geleverd aan de invulling van de urenoverzichten installatietechniek en elektrotechniek. Anke Vermeer was de auteur en had de eindredactie van het Platform stageboek. Marten Beeftink (EduVitalis) is de auteur en heeft de eindredactie van dit stageboek. Ook hij heeft tijdens de ontwikkeling hiervan gebruik gemaakt van genoemde en aanvullende expertise in het VMBO. Speciale dank wordt hierbij gegeven aan Pieter Siroen (Elde College, Schijndel) die enthousiast heeft meegewerkt aan de totstandkoming van dit boek. December 2005

Verveelvoudiging en/of openbaring van deze uitgave, of een gedeelte hiervan, door middel van druk, fotokopie of elk andere methode, is alleen toegestaan na voorafgaande schriftelijke toestemming van Opleidings- en Ontwikkelingsfonds voor het Technisch InstallatieBedrijf - OTIB, Postbus 416, 3440 AK Woerden.

Stagewerkboek VMBO afdeling Technische installaties

Persoonlijke gegevens van de leerling, eigenaar van dit boek Dit werkboek is van: ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Mijn adres is: ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Mijn telefoonnummer(s) en emailadres zijn: ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

In geval van nood contact opnemen met (naam en telefoonnummer): ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Mijn contactpersoon van school is (naam en telefoonnummer): ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

3


Inhoudsopgave I. II.

Voorwoord Inleiding

Deel 1: Ervaring opdoen 1.1 1.2 1.3 1.3.1 1.3.2 1.4 1.5 1.6 1.7

Een tijdje meewerken: leuk en leerzaam Werk aan de winkel Betekenisvolle opdrachten Drie soorten doelen: A, B en C Drie soorten opdrachten: A, B en C Bedrijven waar je terecht kan komen Je goed voorbereiden: wel zo handig! Een klunzig groentje? Eten meenemen!

Bijlagen bij ervaring opdoen Gewoon doén: maak kennis met het bedrijf (A.1) Gewoon doén: werk mee én praat met je leermeester (A.2) Gewoon doén: beschrijf hoe er om wordt gegaan met veiligheid en regels (A.3) Gewoon doén: maak een werktekening (B.1) Gewoon doén: beschrijf de werkvolgorde van een installatie (B.2) Gewoon doén: je resultatenmap bijhouden (C.1) Gewoon doén: je leerproces sturen (C.2)

Deel 2: Wat er echt toe doet

4

6 7

8 9 9 10 10 11 12 12 13 13 14 15 16 17 18 19 20 21

22

2.1 Hoe jij je gedraagt 2.2 Veiligheid 2.3 Kleding, gereedschap en PBM’s Bijlagen bij wat er echt toe doet.

23 23 23 24

Bést wel belangrijk 1: wat je wel en niet mag A. Je houden aan wetten en regels B. Je kunnen identificeren C. Als je dertien of veertien bent mag je….. D. Als je vijftien bent mag je…. E. Als je zestien of zeventien jaar bent mag je… F. Hoe lang mag je werken? G. Wat is te zwaar werk? H. Wat zijn te gevaarlijke machines? I. Werk dat verboden is voor jongeren beneden achttien jaar J. Melden dat je ziek of afwezig bent

25 25 25 25 25 26 26 26 26 27 28


Bést wel belangrijk 2: hoe jij je gedraagt

29

Bést wel belangrijk 3: veiligheidseisen A. Voor lassen en slijpen B. Voor roken C. Voor de hoogte van het werk D. Voor ladders E. Voor de rolsteiger F. Voor elektriciteit

30 30 30 30 30 30 30

Bést wel belangrijk 4: kleding, gereedschap en PBM’s A. Kleding B. Gereedschap C. Persoonlijke BeschermingsMiddelen (PBM’s)

31 31 31 31

Deel 3: Formulieren die je gebruikt 3.1 3.2 3.3

Stageovereenkomst Dagstaat Lijsten van vaardigheden

32 33 33 33

Bijlagen bij formulieren die je gebruikt

34

Papierwinkel 1: je stageovereenkomst Papierwinkel 2: je dagstaat Papierwinkel 3: je lijsten van vaardigheden A. Lijsten van vaardigheden elektrotechniek B. Lijst van vaardigheden elektro-, installatietechniek en instalektro C. Lijsten van vaardigheden installatietechniek en instalektro D. Lijsten van vaardigheden installatietechniek

35 38 39 40 45 46 49

Deel 4: Jouw begeleiding en beoordeling

51

4.1 Begeleiding 4.2 Beoordeling

52 52

Bijlagen bij jouw begeleiding en beoordeling

53

Effe checken 1: hoe jij beoordeeld wordt Effe checken 2: hoe jij terugkijkt op de begeleiding Effe checken 3: je opmerkingen over dit stagewerkboek Effe checken 4: uitleg van bepaalde woorden en afkortingen

54 56 58 59

5


I. Voorwoord

Yes, stage! Stage lopen is leuk, spannend en leerzaam. Binnenkort begin je er mee. Je gaat dan naar een bedrijf en werkt een tijdje mee. Dat kan van alles zijn: iets heel nieuws maken, iets herstellen of veranderen. Misschien ben je er maar kort, misschien ben je er wat langer. Je leert er altíjd veel van. De mensen in het bedrijf verwachten dat jij goed je best doet en dat je meehelpt. Jij mag ook verwachten dat ze dat bij jou doen. We wensen je een: V erfrissende, M otiverende, B etekenisvolle O pbouwende stage toe!

7


II. Inleiding Het boek is bedoeld om de stage goed te laten verlopen Dit stagewerkboek is voor 3e en 4e-jaars leerlingen van het VMBO, afdeling elektrotechniek, installatietechniek en instalektro (instalelektrotechniek). Het boek is altijd te gebruiken; of je nu een korte of lange stageperiode hebt. Dit kleurrijke boek bestaat uit vier delen:

1. Gewoon doén: ervaring opdoen 2. Bést wel belangrijk: wat er echt toe doet tijdens je werk 3. Papierwinkel: officiële formulieren die je nu eenmaal moet gebruiken 4. Effe checken: jouw begeleiding en beoordeling In het boek zie je straks regelmatig een plaatje. Hierdoor weet je al een beetje waar de tekst over gaat. De stagedocenten van je school en je begeleiders in het bedrijf hebben ook een stagewerkboek. Daarin staan de belangrijke zaken voor hén. Natuurlijk kennen ze dit boek ook.

8

Deel 1

Ervaring opdoen V erfrissend Motiverend B etekenisvol O pbouwend

Gewoon doén


1.1 Een tijdje meewerken: leuk en leerzaam Het belangrijkste van de stage is dat je ervaring opdoet. Het beste gaat dit aan de hand van een goede leermeester. Dat betekent dat je gewoon met deze man of vrouw mee gaat. Je kijkt, je helpt, je luistert, je stelt vragen, je doet bepaalde werkzaamheden en opdrachten, je legt dingen klaar, je let er op hoe hij/zij met veiligheid omgaat enzovoort.

Hoe lang en waar? Je kan één of meerdere weken meewerken, Je kan ook één dag per week in een langere periode meewerken. Je kan ook in één of in meerdere bedrijven stage lopen. Jouw school bepaalt hoe het gaat.

En als het niet iets is? Soms kom je er tijdens je stage achter dat dit niet het bedrijf is waar je later wilt werken. Besef dan in ieder geval dat je hiervan ook veel hebt geleerd.

1.2 Werk aan de winkel Wat je in de stagetijd doet, wordt met name bepaald door de leermeester. Om jou en je leermeester ideeën te geven, staan er opdrachten in bijlage 1 van dit deel. Welke opdrachten je gaat maken hoor je op tijd van je stagedocent op school of de praktijkopleider in het bedrijf.

9


1.3 Betekenisvolle opdrachten

Het moet er toe doen… Jouw opdrachten moeten in ieder geval betekenisvol zijn. Dat betekent dat de opdrachten ertoe moeten doen in het bedrijf en jouw leerproces moeten ondersteunen.

Het moet niet zo zijn dat je zomaar iets voor school moet doen als het helemaal niet kan. Het is handig om te weten waarvoor je stage is bedoeld. Dan kan je samen met je leermeester(s) beter bepalen welke opdrachten hierbij passen. Daarom staan hieronder de doelen van je stage.

1.3.1 Drie soorten doelen: A, B en C Er zijn drie soorten doelen voor je stage. Deze staan hieronder.

A. Werkervaring opdoen, zodat je:

B. Praktijkexamen doen, zodat je:

C. Je leerproces sturen:

• Weet wat een werkgever van je verwacht; • Ervaart wat dagelijks werken in een bedrijf inhoudt en leert samenwerken met je ‘collega’s’ • Meemaakt hoe een bedrijf met veiligheid omgaat; • Theorie en praktijk aan elkaar leert koppelen.

• De onderdelen van je praktijkexamen kunt uitvoeren (áls dit tenminste mogelijk is binnen het bedrijf).

• Doordat je weet wat je kan en niet kan; • Door te weten wat je wel en niet leuk vindt binnen de techniek; • Zodat je aan het einde van het VMBO een juiste keuze kan maken voor een vervolgopleiding.

7

8 10

9


1.3.2 Drie soorten opdrachten: A, B en C Er zijn drie soorten doelen. Er zijn dus ook drie soorten opdrachten. Per soort worden opdrachten genoemd.

Let op! Welke opdrachten je krijgt hangt af van: - Je leerweg, - Hoe lang de stage is en - In welk jaar je zit. Bepaalde opdrachten in dit boek zijn voor één leerweg. Dat wordt er dan bij verteld. Bovendien vertelt je stagedocent je ook op tijd welke opdrachten voor jou gelden.

A. Opdrachten om werkervaring op te doen

B. Opdrachten om praktijk examen te doen

C. Opdrachten om je leer proces te kunnen sturen

1.Maak kennis met het bedrijf 2.Werk mee met je leermeester en praat met hem/haar over het waarom van dingen 3.Beschrijf op twee A-4 hoe er wordt om gegaan met veiligheid en regels

1.Maak een werktekening (welke dat is hangt af van je leerweg) 2.Beschrijf de werkvolgorde van een installatie die je hebt uitgevoerd

1.Houd in je resultatenmap bij wat je kan 2.Motiveer op twee A-4 tjes voor jezelf, je ouders en je stagedocent wat je na het VMBO wil gaan doen

De opdrachten zijn in bijlage 1 van dit deel te vinden. Probeer op je stageadres tijd vrij te maken voor je opdrachten. Als dat niet lukt, dan vlak daarna. Dan zit alles namelijk nog fris in je hoofd. En mocht het nodig zijn dan kun je ook iets vragen.

11


1.4 Bedrijven waar je terecht kan komen Je kan in allerlei technische bedrijven terechtkomen:

In elektrotechnische installatiebedrijven op het gebied van:

In installatiebedrijven op het gebied van:

• Industriële installaties • Informatiesystemen (alleen VMBO-K leerlingen) • Infrastructuur • Telecommunicatie installaties • Utiliteitsinstallaties • Woninginstallaties

• Dakbedekking • Distributietechniek • Koudetechniek en luchtbehandeling • Montage gas en verwarming • Montage sanitair en water • Service en onderhoud gas en verwarming • Woninginstallaties

Waar je stage gaat lopen, hangt vaak af van de bedrijven in jouw omgeving. Wil je meer weten over beroepen en opleidingen in deze branche vraag dan bij OTIB de folder: ‘Elektrotechniek/installatietechniek, altijd nodig, altijd anders’ aan. www.otib.nl

1.5 Je goed voorbereiden: wel zo handig! Als voorbereiding op je stage moet je soms een sollicitatiebrief schrijven. Vaak is er voor je aan je stage begint een kennismakingsgesprek bij het bedrijf. Niet iedere werkgever heeft de tijd voor een kennismakingsbezoek, maar je kunt je vragen natuurlijk ook via de telefoon stellen. In bijlage 1 van dit deel lees je wat je moet doen om goed kennis te maken met het bedrijf.

12


1.6 Een klunzig groentje? Als je nog nooit of niet zo vaak in een bedrijf stage hebt gelopen, voel je je soms best een groentje. Zo’n klunzig figuur die weinig kan en begrijpt. Maar vergeet niet dat je er komt om te leren en te leren werken.

Je hoeft nog niet alles te kunnen. Je krijgt ruimte om te leren. Maak daar gebruik van door vragen te stellen. Vraag hoe en waarom je collega’s bepaalde dingen doen. Vraag zoveel je wilt, stel alleen niet steeds dezelfde vragen! En als je fouten maakt? Dat kan gebeuren. Probeer er met je leermeester achter te komen wat je niet goed hebt gedaan, waarom het verkeerd was en hoe het wel moet. Immers, van je fouten kan je prima leren!

1.7 Eten meenemen! Even nog, een hele simpele tip: neem elke dag je lunch mee! Stage lopen is ook vermoeiend en je hebt niet altijd op geregelde tijden pauze. Zorg ervoor dat je genoeg eten en drinken bij je hebt!

7

8

13

Gewoon doén: maak kennis met het bedrijf (A.1) Gewoon doén: werk mee én praat met je leermeester (A.2) Gewoon doén: beschrijf hoe er om wordt gegaan met veiligheid en regels (A.3) Gewoon doén: maak een werktekening (B.1) Gewoon doén: beschrijf de werkvolgorde van een installatie (B.2) Gewoon doén: je resultaten bijhouden (C.1) Gewoon doén: je leerproces sturen (C.2)

Bijlagen deel 1

Bijlagen bij ervaring opdoen


Bijlagen bij ervaring opdoen Gewoon doén: maak kennis met het bedrijf (A.1) Gewoon doén: werk mee én praat met je leermeester (A.2) Gewoon doén: beschrijf hoe er om wordt gegaan met veiligheid en regels (A.3) Gewoon doén: maak een werktekening (B.1) Gewoon doén: beschrijf de werkvolgorde van een installatie (B.2) Gewoon doén: je resultaten bijhouden (C.1) Gewoon doén: je leerproces sturen (C.2)

14


Gewoon doén: maak kennis met het bedrijf (A.1) Wat hieronder staat is eigenlijk heel logisch. Je kan het ook zelf bedenken als je er even tijd voor neemt. We zijn zo vriendelijk geweest dit alvast voor je te doen. Schrijf de naam, het adres en het telefoonnummer van het bedrijf op.

Als je ernaar toe gaat, neem je mee: • Pen • Papier • Je stageovereenkomst

Wees fatsoenlijk: • • • •

Zeg duidelijk je naam en vertel van welke school je komt Als je iets niet hebt begrepen, vraag je het gewoon nog een keer Kom op tijd Rook niet (veel beter voor je gezondheid) of vraag of je mag roken

Stel allerlei vragen, bijvoorbeeld: • • • • • • • • • • • •

Hoe laat moet ik er de eerste dag zijn? Bij wie moet ik me dan melden? Waar moet ik zijn? Hoe moet ik me uw bedrijf voorstellen? Welke werktijden heb ik? Wat voor werk ga ik doen? Wie is mijn leermeester/stagebegeleider in het bedrijf? Met wie kan ik meerijden? Is er verplichte werkkleding? Krijg ik die of moet ik hier zelf voor zorgen? Moet ik zelf gereedschap meebrengen? Zijn er veiligheidsvoorschriften die ik nu al moet weten? Wie moet ik bellen als er wat is? (ziek of problemen, of als je nog vragen hebt) Mag ik foto’s maken voor mijn verslag? (tenminste als je dat wilt)

Als je van tevoren belt, dan kan je ook al een heleboel vragen van wat hierboven staat. Schrijf de antwoorden op, dat is wel zo handig voor jezelf. Bedenk ook wat je nog moet voorbereiden voordat je op stage gaat!!!

15


Gewoon doén: werk mee én praat met je leermeester (A.2) Deze opdracht is belangrijk. Je leert het meeste van een goede leermeester. Wat je moet doen is gewoon goed je best doen, goed meehelpen waar je kan, goed je ogen en oren openhouden wat er gebeurt en gewoon ook vragen stellen. Vragen die je kan stellen aan je leermeester zijn bijvoorbeeld: • Waarmee kan ik helpen? • Waarom gaat dat zó? • Wat vind je echt belangrijk in je werk? • Welke werkvolgorde gebruik je hierbij? • Hoe werkt dat apparaat precies? • Enz. Wees gewoon nieuwsgierig en leergierig! We hebben bij deze opdracht geen schrijfopdrachten. Wel willen we in je resultatenmap kunnen zien wat je allemaal hebt geleerd. Bijvoorbeeld door ingevulde vaardigheidlijsten.

16


Gewoon doén: beschrijf hoe er om wordt gegaan met veiligheid en regels (A.3) Lees de bijlagen: • Bést wel belangrijk 2: veiligheidseisen • Bést wel belangrijk 3: kleding, gereedschap en persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM’s). Beschrijf op 2 A-4 hoe hier in het bedrijf mee wordt omgegaan. Je schrijft over: 1. Hoe gaat jouw leermeester met veiligheid en regels om? 2. Hoe gaan de werknemers van het bedrijf er mee om? 3. Heb je uitleg gehad over bepaalde veiligheidseisen, kledingvoorschriften, gereedschapgebruik en PBM’s? 4. Hoe ben je zelf in de stage met veiligheid en regels omgegaan? 5. Hebben de lessen over veiligheid (VCA), die je op school hebt gehad, je goed voorbereid? 6. Welke veiligheidsborden en -tekens ben jij op je stage tegengekomen? Teken er eens drie. 7. Wat is jouw boodschap naar je stageadres als het gaat over veiligheid en regels? ‘Ga zo door!’; ‘Doe er eens echt iets mee!’ Of zoiets. Motiveer dat ook.

17


Gewoon doén: maak een werktekening (B.1) In ieder geval voor leerlingen van de kaderberoepsgerichte leerweg. Voor deze leerlingen kan het onderdeel van het praktijkexamen zijn. Maak op een ruitjes A-4 een werktekening van een onderwerp dat je deze week hebt uitgewerkt. • Voor elektrotechniek bijvoorbeeld een stroomkringschema of bedradingstekening; • Voor installatietechniek bijvoorbeeld een isometrische schets van een drinkwaterinstallatie. Zet boven de werktekening het onderwerp en de schaal (1 : .....................) van de tekening. Vertel daarna ook: • Voor elektrotechniek: welke testapparatuur is gebruikt; • Voor installatietechniek: welke apparatuur is gebruikt om de installatie op dichtheid te beproeven Je kan ook foto’s, handleidingen en technische documentatie bijvoegen.

18


Gewoon doén: beschrijf de werkvolgorde van een installatie (B.2) Ook dit kan onderdeel van het praktijkexamen zijn. Beschrijf op een lijntjes A-4 de werkvolgorde van een installatie die je de afgelopen week hebt uitgevoerd. Denk daarbij ook aan deze punten: 1. Wat is de opdracht? 2. Wat moet ik doen? 3. Begrijp ik het? Ja, dan door naar punt 4. Nee, dan terug naar punt 2 4. Uitvoeren van de opdracht. 5. Voldoet de opdracht? Ja, dan door naar 6. Nee, dan terug naar punt 4 of 2. 6. Opruimen en nabespreken van de opdracht.

7

8

Zet bovenaan op het A-4 met de werkvolgorde: De werkvolgorde gaat over: De werkvolgorde is:

19


Gewoon doén: je resultatenmap bijhouden (C.1) Je resultatenmap vul je aan het eind van je stage met schriftelijk bewijsmateriaal: 1. 2. 3. 4.

Je dagstaat: wat je per dag gedaan hebt Je lijsten van vaardigheid: wat je aan het eind van de stage kan Je uitwerking van verslagen: de opdracht A.3 en C.2 Je opdrachten en examenstukken: de opdrachten B.1 en B.2 (áls je die hebt gemaakt; waar nodig foto’s en beoordeling ervan)

Je kan de resultatenmap apart bewaren, maar ook achter in dit stageboek doen. Zorg in ieder geval dat het netjes is en blijft.

Weet dit over de verslagen in je resultatenmap! De verslagen moeten netjes en leesbaar (getypt) zijn. Je stagedocent kan ook nog van je vragen korte verslagen te maken van de kennismaking en het werken met je leermeester. Welke verslagen je uiteindelijk precies moet maken hoor je van je stagedocent.

20


Gewoon doén: je leerproces sturen (C.2) Om je leerproces te kunnen sturen moet je nadenken. Niet eventjes, maar wat langer. Je moet je eerst bezinnen en dan pas keuzes maken. Je bezinning en je keuzes zet je op papier in een verslag. Twee A-4-tjes is al voldoende. Je beschrijft getypt:

1. Je bezinning: a. Wat je hebt geleerd. b. Waar je het meeste van geleerd hebt. c. Hoe je op je stage terugkijkt: wat vond je leuk en wat niet. d. Wat je stagebegeleiders van je vonden.

2. Je keuzes: a. Waarvan je wel meer zou willen weten. b. Wat je beter onder de knie wil krijgen. c. Wat je vervolgkeuze is voor VMBO leerjaar 4 of na leerjaar 4 d. Hierbij schrijf je ook op waarom je juist díe keuze maakt

7

8

21

Deel 2

Wat er echt toe doet V erfrissend Motiverend B etekenisvol O pbouwend

Best wel belangrijk


2.1 Hoe jij je gedraagt Dat je in een bedrijf stage kan lopen is eigenlijk best aardig van ze. In een bedrijf hebben mensen het vaak druk. Er moet veel gebeuren in korte tijd. Toch willen ze tijd voor je vrijmaken. Stel daar eens wat tegenover. Aardig zijn, kost niets! Natuurlijk mag en kan je als VMBO leerling niet alles. In bijlage 1 van dit deel staat wat wel en niet mag. Dit is voor jou en je leermeester belangrijk! Lees ook de bijlage 2. Daarin vind je bést belangrijke opmerkingen. Over wat het bedrijf van je verwacht in het bedrijf en als je meegaat naar een klant.

2.2 Veiligheid Er zijn veel regels voor de veiligheid binnen een bedrijf. Daar is iedereen verantwoordelijk voor. De meeste ongelukken gebeuren doordat mensen niet veilig handelen. Houd je dus goed aan de voorschriften en regels. Op de bedrijfsterreinen vind je gebods- en verbodsborden. Die zeggen wat je wel moet doen en wat je niet mag doen. Bijvoorbeeld dat je bepaalde veiligheidsmiddelen zoals een helm moet gebruiken. Lees bijlage 3. Daarin wordt een aantal bést belangrijke veiligheidseisen genoemd. Zorg dat je zelf veiligheidsschoenen meeneemt.

2.3 Kleding, gereedschap en PBM’s Zorg dat je zelf goede werkkleding meeneemt. In principe hoef je zelf geen gereedschap mee te brengen, maar vraag het even na bij je stagebedrijf. Je neemt veiligheidschoenen mee. Verder hoef je zelf geen Persoonlijke BeschermingsMiddelen (PBM’s) mee te nemen. Je stagebedrijf zorgt hier in principe voor. Vraag in het kennismakingsgesprek even hoe dat in jouw stagebedrijf precies is geregeld. Lees bijlage 4 van dit deel. Daarin vind je meer bést belangrijke regels.

23


Bést wel belangrijk 1: wat je wel en niet mag A. Je houden aan wetten en regels Alle regels over jongeren en werk staan opgeschreven in wetten. Die wetten gelden ook voor jou als stagiair. Regels die voor jou belangrijk zijn staan in de volgende wetten: • De arbeidstijdenwet: daarin staat hoelang en wanneer je mag werken en moet rusten, en hoe lang je een pauze moet nemen als je werkt. • De arbeidsomstandighedenwet (Arbowet) en het besluit wat hierbij hoort: I. in de ARBO-wet staat waaraan een werkgever moet denken om zijn personeel veilig en gezond te laten werken II. In het ARBO-besluit staat uitgewerkt wat jongeren nu wel en niet mogen doen. En onder welke omstandigheden het voor jongeren verboden is te werken. Ook je stageovereenkomst is een wettelijk geldig formulier. Let op: de wetten zijn er ook om je te beschermen tegen gevaarlijk werk of werk wat niet goed is voor je lichaam (zeker nu je nog aan het groeien bent).

B. Je kunnen identificeren Ook op je stageplek moet je je vanaf 14 jaar altijd kunnen identificeren. Dus zorg dat je je identiteitsbewijs altijd bij je hebt, ze kunnen er naar vragen.

C. Als je dertien of veertien bent mag je... Lichte niet-industriële hulparbeid doen. Dat is een ingewikkelde omschrijving van klusjes die je mag doen. Er moet altijd iemand dichtbij zijn die op je let. En je mag niet met machines werken.

D. Als je vijftien bent mag je…. Onder toezicht zelfstandig werken in niet-industrieel werk. Je bent geen hulpje meer. Maar het werk moet licht zijn en dus blijft zwaar werk en werken met of in de buurt van (gevaarlijke) machines verboden.

25


E. Als je zestien of zeventien jaar bent mag je… Bijna alle werkzaamheden onder deskundig toezicht doen. Omdat veel werk toch nog gevaarlijk kan zijn, is het soms nodig dat er deskundig toezicht is. Een ouder iemand die alles van het werk weet, moet je kunnen helpen en ingrijpen wanneer het nodig is. Is dat toezicht er niet dan is gevaarlijk werk toch verboden.

F. Hoe lang mag je werken? Regels

13-14 jaar

15 jaar

16-17 jaar

Per dag maximaal Per week maximaal Per 4 weken Tussen 2 werkdagen minstens Niet werken tussen

7 uur 35 uur

8 uur 40 uur

14 uur vrije tijd 19.00-08.00 uur

12 uur vrije tijd 19.00-07.00 uur

Pauze als je 4,5 uur werkt Op zondag werken

1/2 uur aaneen Nee

1/2 uur aaneen Ja, beperkt

9 uur 45 uur 160 uur 12 uur vrije tijd 22.00-06.00 of 23.00-07.00 1/2 uur aaneen Ja, beperkt

G. Wat is te zwaar werk? • • • •

Als je spullen moet tillen van meer dan 10 kg Als je de hele dag voorwerpen moet tillen, ook al wegen ze minder dan 10 kg. Als je voorwerpen van meer dan 20 kg moet duwen of trekken Als je langer dan 8 minuten in dezelfde werkhouding moet staan (bukken of uitrekken) • Als je lang op je knieën moet zitten

H. Wat zijn te gevaarlijke machines? Dit zijn machines waarbij je je vingers of handen kunt snijden, of waarbij je ledematen geplet of bekneld kunnen worden. Je mag tot en met je 15e niet in de omgeving werken van zulke machines. En ook niet in de buurt van vrachtwagens die in- en uitrijden, of vorkheftrucks.

26


I. Werk dat verboden is voor jongeren beneden achttien jaar Gevaarlijke stoffen • Stoffen die bij het inademen schadelijk zijn voor je lichaam; • Stoffen die ontplofbaar zijn, of artikelen die ontplofbare stoffen bevatten; • Stoffen die kankerverwekkend zijn of gevaarlijk zijn voor je ogen en/of je huid. Je herkent die stoffen aan het doodshoofd of het andreaskruis op de verpakking. Lawaai • Te dicht in de buurt van veel lawaai: een geluidsniveau van 90dB(A) of hoger. Gevaarlijke apparaten • Apparaten die straling uitzenden; • Apparaten die heel erg trillen (zoals bijv. een machine die asfalt loswrikt); • En aan elektrische, ongeïsoleerde installaties en machines met een wisselspanning groter dan 50 volt; • Zeer gevaarlijke machines waarvoor je een deskundigheid nodig hebt (zoals hijskranen); • Een door machines bepaald werktempo en met prestatiebeloningen; • Gevaar op het gebied van hoogspanningselektriciteit.

7

8

Gevaarlijke omstandigheden • Bij het laden of lossen van zeer zware bouwsegmenten, zoals heipalen, bomen, buizen betonplaten en dergelijke; • Waarbij je moet duiken onder water; • Aan stutten of stempels, als door onjuist handelen gevaar kan ontstaan voor jezelf en voor anderen; • In die omstandigheden dat door een val, gevaar bestaat voor ernstig letsel of verdrinking.

J. Melden dat je ziek of afwezig bent Ben je ziek of kun je om andere redenen niet naar je stage: bel direct naar het bedrijf. Hoe eerder het bedrijf weet dat je die dag niet komt, des te beter. Bel ook de administratie van je school en zorg dat ze je afwezigheid ook aan je stagedocent doorgeven. Laat zowel het bedrijf als de schooladministratie 1 dag van tevoren weten wanneer je weer kunt beginnen. Dan kan het bedrijf je op een werkplek indelen. De monteur kan je dan ’s morgens weer ophalen.

7

8

27

Bést wel belangrijk 1: wat je wel en niet mag Bést wel belangrijk 2: hoe jij je gedraagt Bést wel belangrijk 3: veiligheidseisen Bést wel belangrijk 4: kleding, gereedschap en PBM’s

Bijlagen deel 2

Wat er echt toe doet


Bijlagen bij wat er echt toe doet. Bést wel belangrijk 1: wat je wel en niet mag Bést wel belangrijk 2: hoe jij je gedraagt Bést wel belangrijk 3: veiligheidseisen Bést wel belangrijk 4: kleding, gereedschap en PBM’s

24


Bést wel belangrijk 2: hoe jij je gedraagt In ieder bedrijf verwachten ze dat je: • je voorstelt aan je ‘collega’s’ • op tijd op je werk komt • de regels van het bedrijf in acht neemt • de instructies opvolgt die bij het werk horen • het vraagt als je iets niet begrepen hebt • serieus oplet als iemand je iets uitlegt of voordoet • een actieve werkhouding hebt (niemand zit te wachten op stagiaires die eigenlijk niet geïnteresseerd zijn in het werk) • ook bij minder leuke klusjes mee aanpakt • mobiele telefoon tijdens het werk niet aan staat • alleen daar rookt waar het toegestaan is • hoeveelheid sieraden en eventueel je zichtbare piercings aanpast aan wat het bedrijf goed vindt Als je mee naar een klant gaat verwacht het bedrijf van je dat je: • eerst aan je baas of leermeester vraagt hoe je je voorstelt • je voorstelt aan de klant als je binnenkomt • vraagt of je met je vuile schoenen (als dat zo is) naar binnen mag • de instructies van je leermeester/begeleider opvolgt • je niet mengt in eventuele conflicten van je leermeester met de klant • vraagt of er gerookt mag worden (als je dat zou willen) • vraagt of je van het toilet gebruik mag maken • vraagt waar je het afval kunt achterlaten • vraagt of je je handen ergens kunt wassen • er mee voor zorgt dat je de werkplek altijd netjes achterlaat

28


Bést wel belangrijk 3: veiligheidseisen (Zie ook ‘Het blauwe boekje’: Veilig, Gezond en Milieutechnisch verantwoord werken in de installatietechniek)

A. Voor lassen en slijpen • Ga niet lassen of slijpen in de buurt van brandbare stoffen. De vonken kunnen brand veroorzaken.

B. Voor roken • Volg rookverboden op.

C. Voor de hoogte van het werk • Stagiaires onder de 18 jaar mogen niet boven de 2,5 meter hoogte werken als er gevaar is voor vallen. Vanaf deze hoogte is het verplicht om te zorgen voor beschermingen, zoals leuningen en hekken.

D. Voor ladders • Plaats metalen ladders nooit binnen twee meter afstand van onder spanning staande blanke delen, omdat er geleiding kan optreden (en de ladder onder stroom komt te staan) • Plaats ladders onder een veilige hoek (65-75 graden) op een stevige vlakke vloer. • Als je met een ladder een hoger gelegen verdieping wilt bereiken, dan moet de ladder één meter boven die verdieping uitsteken en vastgemaakt worden. • Reik nooit te ver buiten de ladder en beklim ladders nooit hoger dan de 4e sport van boven.

E. Voor de rolsteiger • Bij het verplaatsen van een rolsteiger mag er niemand en niets op de steiger aanwezig zijn. • Voordat je de rolsteiger betreedt, moet de rem op de wielen worden gezet. • Ga nooit op een pijp van de rolsteiger-constructie staan.

F. Voor elektriciteit • Veilige spanning is maximaal 50 volt wisselspanning of maximaal 120 volt gelijkspanning. • Zet een elektrische hoofdschakelaar op slot om ongewild inschakelen te voorkomen. • Gebruik handgereedschap voor 220-240 volt alleen als het dubbel geïsoleerd is. • Aard een elektrische installatie (vraag of dit gebeurd is). • Werk nooit aan een machine of apparaat zonder de spanning uit te schakelen. • Zorg voor een schone, droge en opgeruimde werkomgeving. • Als je elektriciteitdraden of elektrische installaties aan wilt raken, controleer dan eerst of alles zo is in- of uitgeschakeld dat dat kan. 29


Bést wel belangrijk 4: kleding, gereedschap en PBM’s A. Kleding • Kleding mag niet te ruim zitten. • Het dragen van veel sieraden heeft men niet graag. Ringen kunnen vingers afklemmen. • Heb je lang haar, draag het dan niet los.

B. Gereedschap • • • •

Gebruik alleen goed onderhouden gereedschap. Wees zuinig op het gereedschap van anderen. Gebruik gereedschap alleen waarvoor het bestemd is. Ruim aan het einde van de dag alle gereedschap weer keurig op.

C. Persoonlijke BeschermingsMiddelen (PBM’s) • Een gebodsbord (rond blauw met witte opdruk) zegt je waar je persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM’s) zeker moet dragen en welke dat zijn. • Moet je bij bepaalde werkzaamheden beschermingsmiddelen gebruiken: vraag hier dan naar. • Draag persoonlijke beschermingsmiddelen altijd als deze verstrekt worden.

30

7

8

9

Deel 3

Formulieren die je gebruikt V erfrissend Motiverend B etekenisvol O pbouwend

Papierwinkel


3.1 Stageovereenkomst De stageovereenkomst moet je invullen en laten ondertekenen door nogal wat mensen: Let op: zonder stageovereenkomst geen stage! • Iemand van het stagebedrijf/instelling, (i.v.m. verzekeringen) • Je ouder(s)/verzorger(s)/voogd, • Je stagedocent op school en natuurlijk • Jij zelf. Het origineel lever je in bij je school. Zorg ervoor dat je stagebegeleider van het bedrijf en jijzelf een kopie krijgen. In bijlage 1 van dit deel vind je de stageovereenkomst.

3.2 Dagstaat Je moet een beetje bijhouden wát je hebt geleerd. Je moet dit aan school en anderen kunnen laten zien. Hiervoor moet je bepaalde papieren gebruiken. Wat je per dag doet, houd je bij in de dagstaat. De dagstaat vind je in bijlage 2 van dit deel.

3.3 Lijsten van vaardigheden Aan het eind van je stage pak je de lijsten van vaardigheden. Die vind je in bijlage 3. Je zoekt uit welke lijsten voor jou van toepassing zijn. Daarna vul je die in. Dit kan samen met je begeleider in het bedrijf. Je kan het ook alleen doen. In ieder geval moet je begeleider een handtekening zetten als alles is ingevuld.

7

8

9

31

7

8

9

Papierwinkel 1: je stageovereenkomst Papierwinkel 2: je dagstaat Papierwinkel 3: je lijsten van vaardigheden

Bijlagen deel 3

Formulieren die je gebruikt


Bijlagen bij formulieren die je gebruikt Papierwinkel 1: je stageovereenkomst Papierwinkel 2: je dagstaat Papierwinkel 3: je lijsten van vaardigheden

32


Papierwinkel 1: je stageovereenkomst

Pasfoto stagiair(e)

Ondergetekenden:

De onderwijsinstelling: Naam

: ..................................................................................................................................................................................................................

Adres

: ..................................................................................................................................................................................................................

Contactpersoon + tel.nr. en email : ...................................................................................................................................................................................................................

De stagebiedende organisatie: Naam

: ..................................................................................................................................................................................................................

Adres (van de stagelocatie)

: ..................................................................................................................................................................................................................

Contactpersoon + tel.nr. en email : ..................................................................................................................................................................................................................

De stagiair(e): Naam

: ..................................................................................................................................................................................................................

Adres

: ..................................................................................................................................................................................................................

Telefoonnummer (mobiel) en email : .................................................................................................................................................................................................................. Geboortedatum

: ..................................................................................................................................................................................................................

Leert op VMBO-afdeling

: ..................................................................................................................................................................................................................

Komen overeen: dat bovengenoemde stagiair(e) door de stagebiedende organisatie in de gelegenheid wordt gesteld de bepaalde buitenschoolse ervaring op te doen in het kader van de opleiding conform de ‘Overeengekomen afspraken en verantwoordelijkheden’ die een onlosmakelijk onderdeel zijn van deze stageovereenkomst.

De stageperiode is van ....................... t/m ....................... gedurende ....................... dagen per week en ....................... uren per dag. Aldus in drievoud opgemaakt en ondertekend te: ............................................................................................................... (plaats en datum)

Namens de

Namens de

stagebiedende

onderwijsinstelling:

De stagiair(e):

De ouder(s)/verzorger(s) van de stagiair(e):

organisatie:

.............................................................................

.............................................................................

.............................................................................

.............................................................................

33


Overeengekomen afspraken en verantwoordelijkheden Algemeen: 1. De stageovereenkomst is ontleend aan paragraaf 6 van het Inrichtingsbesluit van de wet op het voortgezet onderwijs - in het bijzonder de artikelen 31 tot en met 36 met toelichting - en is op deze overeenkomst van toepassing. 2. De stage overeenkomst moet vóór de aanvang van de stage door alle partijen ondertekend zijn. 3. Geen van de partijen zal zonder overleg een stage voortijdig afbreken.

De stagiair (leerling): 4. Maakt voor de aanvang van de stage kennis met de stagebegeleider van het bedrijf. 5. Houdt zich aan de regels die op de stageplaats gelden ten aanzien van veiligheid, gezondheid, orde, omgang met anderen en geheimhouding. 6. Volgt op de stageplaats de aanwijzingen van de leermeester/stagebegeleider op. 7. Neemt bij problemen op de stageplaats direct contact op met de stagedocent van school. 8. Blijft tijdens de stage leerling van de school/onderwijsinstelling. 9. Vult vaardighedenlijsten in die door de stagebegeleider van het bedrijf worden ondertekend.

De stageverlener (het bedrijf): 10. Stelt de stagiair in staat activiteiten in het kader van de stage te verrichten. De stageverlener neemt hierbij het Arbeidstijdenbesluit en de Arbo-wet en Arbobesluit 1998 in acht. 11. Wijst de stagiair op specifieke gevaren op het gebied van veiligheid, gezondheid en welzijn in verband met de arbeid als gevolg van een gebrek aan werkervaring, het niet goed kunnen inschatten van gevaren en het niet voltooid zijn van geestelijke en lichamelijke ontwikkeling van de stagiair. 12. Biedt de stagiair van het 3e en 4e leerjaar van het VMBO een stage die gericht is op oriëntatie op de beroepsuitoefening en de beroepshouding in het bedrijf. Bij de stage in het 4e leerjaar kan hier aan toegevoegd worden, dat de leerling ervaring opdoet met beroepsgerichte vaardigheden als voorbereiding op het eindexamen en het vervolgonderwijs. 13. Regelt het reizen van de stagiair van en naar een locatie die buiten het bedrijf zelf ligt.

De stagebegeleider van het bedrijf: 14. De stageverlener stelt uit het personeel een stagebegeleider aan. Die persoon zorgt voor de kennismaking in het bedrijf of instelling. Hij geeft hulp aan de stagiair. Hij begeleidt de stagiair bij de uitvoering van zijn/haar stageprogramma. Hij controleert de vaardighedenlijsten en de urenoverzichten. Hij geeft een beoordeling van de stagiair. Hij ziet toe op de naleving van de regels m.b.t. de arbeidstijdenwet, alsmede de Arbo-wet en Arbobesluit 1998. 35


De stagevrager (onderwijsinstelling/school): 15. Zorgt tijdens de stageperiode voor een verzekering tegen ongevallen en het risico van wettelijke aansprakelijkheid (WA).

De stagedocent van de school: 16. Is vanuit de school belast met de voorbereiding van de stage, de begeleiding van de stagiair, en de eindbeoordeling van de stage. 17. Houdt contact met de stagebegeleider van het bedrijf tijdens de stageperiode

36


Papierwinkel 2: je dagstaat Hieronder geef je heel in het kort aan wat je elke dag hebt gedaan. Per dag zet je begeleider een handtekening/paraaf. Datum:

Je werkzaamheden:

Paraaf:

37


Papierwinkel 3: je lijsten van vaardigheden De lijsten van vaardigheden vul je aan het eind van de stage in. Je vult die lijsten van vaardigheden in die voor jou van toepassing zijn. Dat gaat als volgt. Per vaardigheid vul je in de vakjes een 1, 2, 3, 4 of 5 in. Deze getallen staan voor bepaalde fasen: Fase 1 = ik kom nog maar net kijken Fase 2 = ik begin er wat in te komen Fase 3 = ik ben aan het groeien Fase 4 = ik ben goed op weg Fase 5 = ik kan het In een volgende stageperiode of op de nieuwe opleiding kan je dan laten zien wat je kan en waar je je nog in moet ontwikkelen. De ingevulde lijsten moeten nádat jij ze hebt ingevuld, ondertekend worden door de praktijkbegeleider/leermeester van het bedrijf!

39


Lijsten van vaardigheden elektrotechniek

Naam leerling: ............................................................................................................................................................ Week: ................................................. van ................................................. t/m ...................................................... Bedrijf: ................................................... Eventueel projectnr: .....................................................

Vaardigheden huisinstallaties

Fase 1 = ik kom nog maar net kijken Fase 2 = ik begin er wat in te komen Fase 3 = ik ben aan het groeien Fase 4 = ik ben goed op weg Fase 5 = ik kan het

Beheersingsgraad 1 2 3 4

Bijzonderheden: 5

Leidingsystemen monteren Volgens het normaaldoossysteem Volgens het centraaldoossysteem Volgens het gemodificeerd centraaldoossysteem Aanleggen van koker en plintgoot Leidingsystemen bedraden en aflassen Volgens het normaaldoossysteem Volgens het centraaldoossysteem Volgens het gemodificeerd centraaldoossysteem Afmonteren van Elektrische toestellen voor een huisinstallatie (wandcontactdozen, schakelaars e.d.) Verlichtingstoestellen/ armaturen (gloeilampen en TL-armaturen, spotjes)/rookmelders Plaatsen en afmonteren van de schakelen verdeelinrichting voor een woning Aansluiten van de aardingsvoorzieningen overeenkomstig NEN 1010 Elektrische huishoudelijke verbruikstoestellen Documentatie raadplegen en gebruiken Aansluiten van huishoudelijke verbruikstoestellen (kooktoestellen, wasbehandelingstoestellen e.d.) Onder toezicht in bedrijf stellen van de installatie (aardlektester, isolatieweerstand en aardverspreidingsweerstand meten) Algemeen In spanningsloze toestand, fouten zoeken en verhelpen Technische gegevens van huisinstallatie-tekeningen aflezen en toepassen (installatietekeningen en -schema’s) Op veilige wijze aangesloten apparatuur testen Demonteren Schoonmaken en opruimen P.S. Deze lijst is samengesteld n.a.v. de algemene onderwijsdoelen die staan vermeld in de eindtermen ET/K/4-5-8-9 voor de afdeling Elektrotechniek. Onder bijzonderheden kan eventueel worden vermeld of de leerling dit zelfstandig of onder begeleiding heeft gedaan.

Paraaf stagebegeleider/leermeester:

..........................................................................................................................................................................................................................

41


Leerjaar: 3 en 4 van de basisberoepsgerichte leerweg en kaderberoepsgerichte leerweg


Vaardigheden utiliteitsinstallaties



Bijzonderheden: 5

Aanleg van Kabel volgens het hoofdleidingsysteem Buis volgens het hoofdleidingsysteem Ladderbaansystemen (kabelgoten) Waterdicht schakelmateriaal Leidingsystemen bedraden en aflassen Trekken van installatiedraad in buis Trekken van kabel in buis Maken van lasverbindingen middels lasdoppen Maken van lasverbindingen middels lasklemmen Bestaande leidingsystemen bekabelen en aflassen Afmonteren van Elektrische toestellen voor utiliteitsinstallaties (wandcontactdozen en schakelaars waterdicht) Kabel volgens het hoofdleidingsysteem Buis volgens het hoofdleidingsysteem Schakel- en verdeelinrichtingen Aardingsvoorzieningen voor utiliteitsinstallaties (aardlekschakelaars, overstroombeveiligingen e.d.) Aansluiten van Verbruikstoestellen en waterdichte armaturen Wisselstroommotoren (universeelmotoren) Driefasen wisselstroommotoren (SKA-motoren) Algemeen Werkvoorbereiding raadplegen en gebruiken Technische gegevens van utiliteitsinstallatie-tekeningen aflezen en toepassen In spanningsloze toestand, fouten zoeken en verhelpen Onder toezicht in bedrijf stellen van de installatie Op veilige wijze aangesloten apparatuur testen Demonteren Opruimen en schoonmaken P.S. Deze lijst is samengesteld n.a.v. de algemene onderwijsdoelen die staan vermeld in de eindtermen ET/K/4-5-8-9 voor de afdeling Elektrotechniek. Onder bijzonderheden kan eventueel worden vermeld of de leerling dit zelfstandig of onder begeleiding heeft gedaan.


..........................................................................................................................................................................................................................

43




Vaardigheden telecommunicatie-installaties



Bijzonderheden: 5

Aanleg van Railkokersystemen Kabelkanaalsystemen Koperleidingen Glasvezel en/of afgeschermde leidingen Coaxiaalleidingen Leidingsystemen bedraden en aflassen Bestaande leidingsystemen aansluiten en aflassen Trekken van koperleidingen Trekken van glasvezel en/of afgeschermde leidingen Trekken van coaxiaalleidingen Afmonteren van Toestellen voor telecommunicatie installaties (Connectoren, CAI, netwerken e.d.) Aansluiten van CAI-installaties Telefoon/fax/modem-installaties Algemeen In spanningsloze toestand, fouten zoeken en verhelpen Technische gegevens aflezen en toepassen Demonteren Op veilige wijze aangesloten apparatuur testen Schoonmaken en opruimen P.S. Deze lijst is samengesteld n.a.v. de algemene onderwijsdoelen die staan vermeld in de eindtermen ET/K/4-5-8-9 voor de afdeling Elektrotechniek. Onder bijzonderheden kan eventueel worden vermeld of de leerling dit zelfstandig of onder begeleiding heeft gedaan.


..........................................................................................................................................................................................................................

45




Vaardigheden informatiesystemen



Bijzonderheden: 5

Aansluiten / afmonteren van Actuatoren (reedrelais, LED) Optische signaalgevers Naderingsschakelaars Electronica componenten (weerstanden, LDR, NTC, PTC, regelbare weerstanden e.d.) Signaalbekabeling Werken / omgaan met Oscilloscopen Volt- en Amperèmeters Opbouwen van eenvoudige schakelingen Met weerstanden, spoelen en condensatoren Met dioden, transistoren en op-amps Met relaisschakelingen en digitale bouwstenen Pneumatische schakelingen (cilinders en ventielen) Programmeren / uitvoeren van PLC/PC (programma’s invoeren, dataverbindingen) Tekstbestanden beheren/bewerken Basishandelingen bedrijfsmatige telefonie Interactie netwerkdiensten (e-mail, internet e.d.) Algemeen In spanningsloze toestand, fouten zoeken en verhelpen Technische gegevens aflezen en toepassen Metingen uitvoeren en de resultaten omschrijven Meetsystemen ijken/kalibreren Demonteren Opruimen en schoonmaken P.S. Deze lijst is samengesteld n.a.v. de algemene onderwijsdoelen die staan vermeld in de eindtermen ET/K/4-5-8-9 voor de afdeling Elektrotechniek. Onder bijzonderheden kan eventueel worden vermeld of de leerling dit zelfstandig of onder begeleiding heeft gedaan.


..........................................................................................................................................................................................................................

47




Vaardigheden technische Informatica



Bijzonderheden: 5

CAD-tekenen Formaat en indeling van de tekening bepalen Gegevens invoeren Plotten Kaderrand genereren Pragrammeren / aansluiten van PLC Robotarm (handling-activiteit) Pneumatiek Aansluiten / afmonteren van Sensoren Interface Microprocessoren Uitvoeren van Basishandelingen bedrijfsmatige telefonie (intern doorverbinden, oproepen, gespreksnotitie maken) Gebruik maken van Netwerkdiensten (catalogi, zoeken van leveranciers, E-mail) Tekstverwerking (invoeren, beheren van tekstbestanden, printen e.d.) Algemeen In spanningsloze toestand, fouten zoeken en verhelpen Technische gegevens aflezen en toepassen Op veilige wijze aangesloten apparatuur testen Demonteren Opruimen en schoonmaken P.S. Deze lijst is samengesteld n.a.v. de algemene onderwijsdoelen die staan vermeld in de eindtermen ET/K/4-5-8-9 voor de afdeling Elektrotechniek. Onder bijzonderheden kan eventueel worden vermeld of de leerling dit zelfstandig of onder begeleiding heeft gedaan.


49

..........................................................................................................................................................................................................................


B. Lijst van vaardigheden elektro-, installatietechniek en instalektro


Vaardigheden ICT (CAD) Informatica



Bijzonderheden: 5

Ontwerpen van een elektrotechnische tekening Formaat en indeling van de tekening bepalen Samenstellen lijnen, cirkels en ellipsen Functies (object snap, verplaatsen, wissen, kopieren) Symbolen uit bibliotheek ophalen Plotten/printen Tekening opslaan Werkvoorbereiden met CAD-software Tekeningen genereren Materiaal uittrekken Calculeren Planning maken Materiaal bestellen Bijzonder gereedschap reserveren Algemeen Solderen Demonteren Schoonmaken en opruimen P.S. Deze lijst is samengesteld n.a.v. de algemene onderwijsdoelen die staan vermeld in de eindtermen ET/K/4-5-8-9 voor de afdeling Elektrotechniek. Onder bijzonderheden kan eventueel worden vermeld of de leerling dit zelfstandig of onder begeleiding heeft gedaan.


..........................................................................................................................................................................................................................

51


C. Lijsten van vaardigheden installatietechniek en instalektro


Vaardigheden watertechniek



Bijzonderheden: 5

Koud- en Warmwaterleidingen monteren Met koperen buis Met kunststofbuis (PE, PVC) Met kunststof beklede koperen buis Beugelen Aanbrengen van bescherming tegen aantasting Verbindingen maken Knellen; koper Klemmen; kunststof Lijmen; kunststof Solderen; koper Monteren van appendages Stopkraan met aftap Keerklep, beluchter Inlaatcombinatie Plaatsen en aansluiten van waterverbruikstoestellen Mengkranen (bad, douche, wastafel e.d.) Kranen met ingebouwde beluchter of keerklep (buitenkraan, wasmachine kraan, CV-vulkraan e.d.) Spoelreservoirs en spoelkranen Warmwaterbereidingstoestel (boiler en geiser) Algemeen Waterinstallatie beproeven op dichtheid volgens de voorschriften Opsporen van lekkage in een installatie Technische gegevens van installatie-tekeningen, installatievoorschriften, gebruiksvoorschriften lezen en toepassen Op veilige wijze aangesloten apparatuur in werking stellen en testen Demonteren Schoonmaken en opruimen P.S. Deze lijst is samengesteld n.a.v. de algemenen onderwijsdoelen die staan vermeld in de eindtermen IT/K/2-5-6-9 voor de afdeling Installatietechniek en de eindtermen IE/K/2-4-10-11-12 voor de afdeling instalelektro. Onder bijzonderheden kan eventueel worden vermeld of de leerling dit zelfstandig of onder begeleiding heeft gedaan.


53

..........................................................................................................................................................................................................................




Vaardigheden rioleringstechniek



Bijzonderheden: 5

Rioleringsleidingen monteren Grondleidingen Standleidingen Liggende leidingen Aansluitleidingen Ontspanningsleidingen Hemelwaterafvoerleidingen Beugelen Verbindingen maken Lijmen ; PVC Knellen; Mofloos gietijzer, koper Klemmen; PVC, PE, PP Electromoflassen; PE Spiegellassen; PE Rubberring/manchetverbinding; PVC, PE, PE en verzinkstaal Plaatsen , aansluiten en afmonteren van sanitaire lozingstoestellen Badkamer (bad, douchebak, wastafel e.d.) Keuken (afwasmachine, gootsteen e.d.) Wasruimte (wasmachine, uitstortgootsteen e.d.) Toiletruimte (toiletpot, fonteintje) Onder toezicht in bedrijf stellen van de installatie Algemeen Technische gegevens van installatie-tekeningen, installatievoorschriften, gebruiksvoorschriften lezen en toepassen Op veilige wijze aangesloten apparatuur testen Demonteren Schoonmaken en opruimen P.S. Deze lijst is samengesteld n.a.v. de algemenen onderwijsdoelen die staan vermeld in de eindtermen IT/K/2-5-6-10 voor de afdeling Installatietechniek en de eindtermen IE/K/2-4-10-13 voor de afdeling instalelektro. Onder bijzonderheden kan eventueel worden vermeld of de leerling dit zelfstandig of onder begeleiding heeft gedaan.


..........................................................................................................................................................................................................................

55




Vaardigheden verwarmingstechniek



Bijzonderheden: 5

Verwarmingssystemen monteren Volgens het tweepijpsysteem met dunwandige stalen buis Volgens het tweepijpsysteem met dikwandige stalen buis Volgens het tweepijpsysteem met kunststof (beklede) buis Volgens het eenpijpsysteem met dunwandige stalen buis Volgens het eenpijpsysteem met dikwandige stalen buis Volgens het eenpijpsysteem met kunststof (beklede) buis Vloerverwarmingssystemen met kunststofbuis Luchtverwarmingssystemen met metalen kanalen Luchtverwarmingssystemen met kunststofkanalen Beugelen Isoleren van leidingen en kanalen Verbindingen maken Knellen; stalen buis met koppelingen Knellen; stalen buis met hydraulische tang Klemmen; stalen- en kunststof buis Fitten; dikwandige stalen buis Lassen; stalen buis en kanalen Felsen; kanalen Schroefdraadverbindingen; voor flenzen en kanalen Plaatsen en afmonteren van Radiatoren en convectoren (kraan, thermostatische kraanknop, voetafsluiter, ontluchter en aftapkraan) Appendages ( vul/aftapkraan, thermo-manometer expansievat, automatische ontluchter, overstortvertiel e.d) Verdeler voor vloerverwarming of tweepijpsysteem Roosters voor luchtverwarming Plaatsen en aansluiten van verwarmingstoestellen, zowel gastechnisch als de toevoer van verbrandingslucht en afvoer van verbrandingsgassen VR-ketel HR-ketel Combi-ketel (met warmwaterbereiding) Luchtverwarmingsunit Onder toezicht in bedrijf stellen van de installatie Algemeen Vullen, bijvullen, aftappen en ontluchten van installatie Technische gegevens van installatie-tekeningen, installatievoorschriften, gebruiksvoorschriften lezen en toepassen Op veilige wijze aangesloten apparatuur testen Demonteren Schoonmaken en opruimen P.S. Deze lijst is samengesteld n.a.v. de algemenen onderwijsdoelen die staan vermeld in de eindtermen IT/K/2-5-6-11 voor de afdeling Installatietechniek en de eindtermen IE/K/2-4-10-14 voor de afdeling instalelektro. Onder bijzonderheden kan eventueel worden vermeld of de leerling dit zelfstandig of onder begeleiding heeft gedaan.


..........................................................................................................................................................................................................................

57


C. Lijsten van vaardigheden installatietechniek en instalektro


Vaardigheden gastechniek



Bijzonderheden: 5

Gasleidingen monteren Met koperen buis Met dunwandige stalen buis Met dikwandige stalen buis Met kunststof beklede koperen buis Beugelen Aanbrengen van bescherming tegen aantasting Verbindingen maken Knellen; dunwandige stalen buis Klemmen; aansluiting kooktoestel Fitten; dikwandige stalen buis Lassen; dikwandige stalen buis Solderen; koperen buis Monteren van Verbrandingsgas-afvoerleidingen (inclusief valwindafleider/trekonderbreker, VEWI-klep e.d) Ontluchtings- en beluchtingsroosters Appendages (aansluitkraan, gasgebrekbeveiliging, e.d.) Plaatsen en aansluiten van gasverbruikstoestellen CV-ketel (HR, combiketel e.d.) Kachel (gevelkachel, sierhaard e.d.) Kooktoestel (fornuis en kookplaat e.d.) Warmwaterbereidingstoestel (boiler en geiser) Algemeen Gasinstallatie afpersen volgens de voorschriften Opsporen van lekkage in een installatie Technische gegevens van installatie-tekeningen, installatievoorschriften, gebruiksvoorschriften lezen en toepassen Op veilige wijze aangesloten apparatuur aansteken en testen Demonteren Schoonmaken en opruimen P.S. Deze lijst is samengesteld n.a.v. de algemene onderwijsdoelen die staan vermeld in de eindtermen IT/K/2-5-6-8 voor de afdeling Installatietechniek. Onder bijzonderheden kan eventueel worden vermeld of de leerling dit zelfstandig of onder begeleiding heeft gedaan.


..........................................................................................................................................................................................................................

59




Vaardigheden dakbedekkingstechniek



Bijzonderheden: 5

Goten maken in de werkplaats Bakgoot Mastgoot Overhoekse goot Kilgoot Verholen goot Zakgoot Deklijsten Uitlopen Eindschotten Gootdetail Goten en gootdetails aanbrengen en monteren Klimmateriaal veilig opstellen Beugels monteren Beschermlaag op gootbeugels aanbrengen Solderen gootdelen, uitlopen, eindschotten en expansiestukken Hemelwaterafvoeren monteren Bitumineuze dakbedekking aanbrengen onder begeleiding Oude bedekking verwijderen Uitrollen en snijden Uitloop aanbrengen Branden Randafwerking aanbrengen Algemeen Technische gegevens van bouwkundige tekeningen en gebruiksvoorschriften lezen en toepassen Op veilige wijze met branderapparatuur en klimmaterialen omgaan Demonteren Schoonmaken en opruimen P.S. Deze lijst is samengesteld n.a.v. de algemene onderwijsdoelen die staan vermeld in de eindtermen IT/K/2-4-6-12 voor de afdeling Installatietechniek. Onder bijzonderheden kan eventueel worden vermeld of de leerling dit zelfstandig of onder begeleiding heeft gedaan.


61

..........................................................................................................................................................................................................................

Deel 4

Jouw begeleiding en beoordeling V erfrissend Motiverend B etekenisvol O pbouwend

Effe checken

Stagewerkboek VMBO afdeling Technische installaties 7

9

8 4.1 Begeleiding Vanuit school Voor en tijdens de stage word je vanuit school begeleid door je stagedocent. Als je dingen wilt weten met betrekking tot je stage, of als je problemen hebt tijdens je stage kun je contact opnemen met je stagedocent van school. Vanuit het bedrijf Tijdens je stage op het werk word je begeleid door je stagebegeleider en leermeester. Je stagebegeleider is degene met wie je de eerste afspraak maakt om kennis te maken. Je leermeester is de persoon waarmee je die dag samenwerkt. Je stagebegeleider kan in een aantal bedrijven ook je leermeester zijn. Bij je stagebegeleider van het werk kun je terecht met al je vragen die je leermeesters niet kunnen beantwoorden of als er problemen zijn met degene(n) waarmee je werkt. De stagebegeleider van het bedrijf informeert ook de stagedocent van je school.

4.2 Beoordeling Aan het einde van de stage volgt een beoordeling. Je wordt beoordeeld op je opdrachten en je gedrag. Je stagebegeleider en stagedocent beoordelen jou. Je stagedocent op school zal een eindbeoordeling geven. Hoe zwaar elk onderdeel meetelt hoor je op tijd van je stagedocent op school.

7

8

9

Je resultatenmap heb je tijdens de beoordeling bij je. Na de beoordeling voeg je in je resultatenmap de beoordeling van jou toe. Je geeft zelf ook een beoordeling van het bedrijf en de school. Want we willen ook graag weten hoe jou de stagebegeleiding is bevallen. Je geeft je beoordeling van het bedrijf aan je begeleider in het bedrijf. Jouw beoordeling van je school geef je aan je stagedocent.

63

Effe checken 1: hoe jij beoordeeld wordt Effe checken 2: hoe jij terugkijkt op de begeleiding Effe checken 3: je opmerkingen over dit stagewerkboek Effe checken 4: uitleg van bepaalde woorden en afkortingen

Bijlagen deel 4

Jouw begeleiding en beoordeling


Bijlagen bij jouw begeleiding en beoordeling Effe checken 1: hoe jij beoordeeld wordt Effe checken 2: beoordeling door jou Effe checken 3: je opmerkingen over dit stagewerkboek Effe checken 4: uitleg van bepaalde woorden en afkortingen

64


Effe checken 1: beoordeling van jou We hebben er voor gekozen om de beoordeling kort en duidelijk te houden. De beoordeling is gekoppeld aan de opdrachten A.1 tot en met C.2. De beoordeling van jouw gedrag wordt hierin meegenomen. De beoordeling gaat in een 1 - 5. De stagebegeleider van het bedrijf omcirkelt wat van toepassing is op jou. De getallen staan voor een fase waarin jij je bevindt. Met een moeilijk woord heet dat ‘beheersingsgraad’: Fase 1 = komt net kijken Fase 2 = begint er wat in te komen Fase 3 = is aan het groeien Fase 4 = is goed op weg Fase 5 = kan en doet het prima Hoe hoog je gemiddeld moet scoren om een voldoende op je stage te krijgen, hoor je op tijd van je stagedocent. Elke stage word je beoordeeld.

65


Beoordeling door het bedrijf en je school Naam leerling: Duur van de stage: van ......................................... t/m ................................................... Naam stagebedrijf: ............................................................................................................................. Naam stagebegeleider in het bedrijf: ................................................................................................................................................ Naam school:

................................................................................................................................................

Naam stagebegeleider in de school: ....................................................................................................................................................

Fase 1 = de leerling komt nog maar net kijken Fase 2 = de leerling begint er wat in te komen Fase 3 = de leerling is aan het groeien Fase 4 = de leerling is goed op weg Fase 5 = de leerling kan het

De leerling:

Beheersingsgraad: 1 2 3 4

5

A.1 heeft op een actieve manier kennis gemaakt met het bedrijf A.2 heeft zich goed ingezet en toont verantwoordelijkheid in het meewerken met de leermeester(s) A.2 stelt vragen over het hoe en waarom aan de leermeester(s) en leert hiervan A.2 heeft zich in het bedrijf goed gedragen A.2 heeft zich naar klanten toe goed gedragen A.3 heeft de opdracht rond veiligheidsvoorschriften en regels goed gemaakt B.1 heeft de werktekening goed gemaakt B.2 heeft de werkvolgorde goed beschreven C.1 heeft de resultatenmap op orde C.2 heeft zijn keuze voor een vervolg - leertraject - goed duidelijk gemaakt

Algemene beoordeling door de stagebegeleider bedrijf: De leerling is algemeen in de fase van ontwikkeling:

Paraaf stagebegeleider bedrijf: ...........................................................................................................................................................................................................................................

Eindbeoordeling door de stagedocent van school: De leerling is in de fase van ontwikkeling:

De leerling heeft een ………...............................................................................................................................…… beoordeling (O/V/G of cijfer) op de stage.

Paraaf stagedocent school: ......................................................................................................................................................................................................................................................

Paraaf leerling:

........................................................................................................................................................................................................................................................................................

67


Effe checken 2: beoordeling door jou Jouw beoordeling van de begeleiding door het bedrijf Graag willen we ook nog van jou weten hoe je nu terugkijkt op de stage. We gebruiken dezelfde manier van beoordelen. Dus ook hier omcirkel jij wat jij vindt en geef je een eindbeoordeling.

Naam leerling: ............................................................................................................................................ Duur van de stage: van ......................................... t/m ................................................... Naam stagebedrijf: ............................................................................................................................. Naam stagebegeleider in het bedrijf: ................................................................................................................................................

Fase 1 = ik heb er niets van gemerkt Fase 2 = het bedrijf probeerde het soms Fase 3 = het bedrijf deed dit niet altijd Fase 4 = het bedrijf deed zijn best Fase 5 = het bedrijf is hier heel goed in

Het bedrijf, de stagebegeleider heeft:


5

A.1 mij op een actieve manier mee geholpen om kennis te maken met het bedrijf A.2 zich goed ingezet en verantwoordelijkheid getoond om mij te leren werken A.2 vragen aan mij gesteld over wat ik leer, of ik voldoende leer en waarom A.2 zich naar mij goed gedragen, in een goede sfeer met mij gewerkt A.2 zich naar klanten toe goed gedragen A.3 zich als een voorbeeld voor mij gedragen door zich te houden aan veiligheidsvoorschriften en regels B.1 mij ondersteund bij het maken van een werktekening B.2 zelf goed gewerkt met een goede werkvolgorde C.1 mij ondersteund bij het maken van de resultatenmap C.2 mij geholpen in het duidelijk krijgen van een vervolgkeuze

Eindbeoordeling van het bedrijf door de leerling:

Het bedrijf scoort wat mij betreft als leerbedrijf een:

................................................................................................................................................................................

69


Jouw beoordeling van de begeleiding door je school, je stagedocent Let even op!!! De beoordeling van je school, je stagedocent mag ook nadat jij zelf al een beoordeling hebt gekregen.

Naam leerling: ............................................................................................................................................ Duur van de stage: van ......................................... t/m ................................................... Naam school:

................................................................................................................................................

Naam stagedocent in de school: ....................................................................................................................................................

Fase 1 = ik heb er niets van gemerkt Fase 2 = de school probeerde het soms Fase 3 = de school deed dit niet altijd Fase 4 = de school deed zijn best Fase 5 = de school is hier heel goed in

De school, de stagedocent:


5

A.1 heeft op een actieve manier mij mee ondersteund om kennis te maken met het bedrijf A.2 heeft zich goed ingezet en verantwoordelijkheid getoond om mij te helpen lerend te werken A.2 stelt vragen aan mij over wat ik leer, of ik voldoende leer en waarom A.2 heeft zich naar mij goed gedragen, in een goede sfeer geholpen A.2 heeft zich naar het bedrijf toe goed gedragen A.3 heeft mij goed voorbereid op het houden van veiligheidsvoorschriften en regels B.1 ondersteunde het maken van een werktekening B.2 werkt zelf goed en met een goede werkvolgorde C.1 ondersteunt het maken van de resultatenmap C.2 heeft mij geholpen in het duidelijk krijgen van een vervolgkeuze

Eindbeoordeling van de school door de leerling:

De school scoort wat mij betreft als leerschool een:

................................................................................................................................................................................

71


Effe checken 3: je opmerkingen over dit stagewerkboek Op dit blad mag je opmerkingen maken over dit stagewerkboek. Wat vind je er zelf van? Wat vond het stagebedrijf ervan? Als je iets invult, geef het dan aan je stagedocent. Die kan het gebruiken om dit stagewerkboek te verbeteren. Zo help je andere leerlingen!

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

73


Effe checken 4: uitleg van bepaalde woorden en afkortingen industrieel werk

Werk dat je in een fabriek doet. Vaak met behulp van allerlei machines en bedoelt om bepaalde producten in grote hoeveelheden te ontwikkelen.

instelling

Je school.

leermeester

Degene die je tijdens de stage begeleidt. Deze heet soms ook stagebegeleider. De leermeester is bekwaam in die taken die jij nog moet leren. Hij/zij leert je met behulp van de alledaagse praktijk en (oefen)opdrachten die taken uit te voeren. De leermeester kan beoordelaar van een taak of opdracht zijn.

leerproces

Je kan iets nog niet, wat je binnenkort wel moet kunnen. Dus moet je je best doen om het te leren. De weg waarlangs dat gaat noemen we leerproces.

lerend werken

Leren in het stagebedrijf dat direct gekoppeld is aan de beroepsuitoefening, het werken. Een gemakkelijk woord hiervoor is stage.

pbm’s

Persoonlijke BeschermingsMiddelen

resultatenmap

In een resultatenmap heb je bewijsmateriaal verzameld over wat je kan.

stagebegeleider

Degene die binnen het stagebedrijf de verantwoordelijkheid heeft om jouw leermeester te zijn, of om jouw leerproces te begeleiden. In dat laatste geval loop je stage in een groter bedrijf. Soms heet de stagebegeleider dan ‘praktijkopleider’.

stagebedrijf

Het bedrijf of de instelling waar jij een bepaalde tijd stage loopt.

stagedocent

Degene die vanuit je school jou begeleidt. Deze stemt de begeleiding ook af met de praktijkopleider en/of de leermeester van het bedrijf.

stageovereenkomst

Deze overeenkomst regelt in allerlei bepalingen de rechten en verplichtingen van de diverse partijen tijdens de stage. Soms wordt het ook praktijkovereenkomst genoemd.

75


verantwoordelijkheid

Dat je beseft wat de gevolgen zijn van je handelen en de keuzes die je maakt, voor jezelf en voor anderen, en bereid bent rekenschap af te leggen.

verzekeringen

De aansprakelijkheidsverzekering en ongevallenverzekering zijn door de school voor de stagiaire geregeld.

76

OTIB secretariaat

Postbus 416 3440 AK Woerden T 0348 43 73 75 F 0348 43 73 85 E [email protected] I www.otib.nl

In OTIB zijn vertegenwoordigd:

Stagewerkboek VMBO. Technische installaties. V erfrissend Motiverend B etekenisvol O pbouwend. Leerlingendeel 3e en 4e jaar

Recommend Documents