STAGE PSYCHOLOGIE – GERIATRIE NAAM INSTELLING: AZ Damiaan Oostende ADRES: Gouwelozestraat 100 8400 Oostende CONTACTPERSOON: Karen Lernout – Diensthoofd psychologie SETTING: Dienst geriatrie in een algemeen ziekenhuis. De mentor maakt tevens deel uit van het geheugencentrum. POPULATIE: Ouderen, hun familieleden en/of mantelzorgers. PROBLEMATIEKEN: “Mijn moeder is de laatste tijd wat verward” “Mijn man is zo achterdochtig geworden” “Ik ben zo vergeetachtig de laatste tijden” “Ik wil niet uit mijn huis & naar een rusthuis”
Aan deze vaak gehoorde klachten ligt een brede waaier van mogelijke oorzaken. Ze hoeven niet altijd ernstig te zijn, maar kunnen ook wijzen op een beginnende dementie, lichamelijke stoornissen, depressie of andere psychische problemen. Ouderen worden geconfronteerd met veel uitdagingen: o Aanpassingen op fysiek, psychisch en sociaal niveau o Cognitieve problemen o Verlieservaringen (rouwverwerking, maar ook verlies van zelfstandigheid, …) o Omgaan met een ernstige diagnose o … Wanneer hierdoor een psychisch lijden ontstaat, kan begeleiding aangewezen of noodzakelijk zijn. Ook de familie staat voor een aantal uitdagingen: o Omgaan met zorgstress o Veranderingen in de relatie met hun familielid o Anticiperend rouwen o … Door het aanbieden van ondersteuning (educatie, emotionele ondersteuning, vormingsmomenten, …) kunnen familieleden en/of mantelzorgers ontlast worden.
SAMENSTELLING TEAM: o Dienst psychologie: nauwe samenwerking tussen de verschillende psychologen die elk hun eigen expertise hebben. Er zijn momenteel drie psychologen binnen het team met expertise op vlak van ouderenpsychologie. o Dienst geriatrie: er wordt gestreefd naar een totaalaanpak. De psycholoog is ingebed binnen een multidisciplinair team (verpleegkundigen, geriaters, ergotherapeut, kinesist, maatschappelijk assistent, logopedist, diëtist, …). o Geheugencentrum: team van deskundigen op het terrein van geriatrie, neurologie en psychiatrie (psychologen, geriaters, neurologen, psychiaters, …). MOGELIJKHEDEN OP VLAK VAN DIAGNOSTIEK: o Depressie o Dementie o Gecompliceerde rouw o Persoonlijkheidsproblematiek o … In kader van het geheugencentrum (wanneer er bezorgdheid is om toenemende geheugenen/of gedragsveranderingen): o Neuropsychologisch onderzoek: inzicht krijgen in functioneren van mensen met een gekend of vermoed hersenletsel. Hierbij worden aan de hand van verschillende meetinstrumenten de neuropsychologische functies nagegaan (geheugen, aandacht, taal, executief functioneren, constructieve taken). o Cognitieve basisscreening (MMSE, CST, Kloktest, …) o Aanvullend neuropsychologisch onderzoek indien aangewezen o Observatie- & beoordelingsschalen: functionele beperkingen en veranderingen in emoties en gedrag van de patiënt in kaart brengen. Dit gebeurt door middel van zelfbeoordelingsvragenlijsten voor de patiënt, vragenlijsten voor de familie en beoordelingsschalen voor de hulpverleners. MOGELIJKHEDEN OP VLAK VAN BEGELEIDING: o Individuele begeleiding van patiënt & familie/mantelzorger: wanneer de ‘uitdagingen’ eigen aan het ouder worden een bron van psychisch lijden worden kan psychologische begeleiding aangewezen of noodzakelijk zijn (vb. begeleiding bij anticiperend rouwen van familieleden, rouwverwerking, aanpassingsproblemen, omgaan met toenemende cognitieve problemen, … ) o Psycho-educatie en preventie: om zowel patiënt als familie te ondersteunen wordt ook aandacht besteed aan het vergroten van hun kennis in de problematiek en vaardigheden om ermee om te gaan. Drie keer per jaar wordt er vb. een infonamiddag georganiseerd voor familieleden en mantelzorgers van personen met dementie. Mogelijkheid tot onder supervisie zelfstandig met cliënten werken: Het mandaat van de stagiair wordt doorheen de stage uitgebreid, steeds in overleg met de mentor.
Praktijkmogelijkheden bij mentor en/of andere teamleden: De dynamische context van een algemeen ziekenhuis biedt de stagiair de kans om een grote diversiteit aan ervaringen op te doen. Afhankelijk van de lopende projecten & de interesse van de stagiair bestaat de mogelijkheid om kennis te maken met de werking van de psychologen op andere diensten (vb. door deelname aan infosessies, thema-avonden, overlegmomenten, …). Psychotherapeutische oriëntatie mentor en andere teamleden: Melanie Bauwens heeft reeds verschillende jaren ervaring binnen het domein van de ouderenpsychologie. Zij werkt vanuit een contextueel therapeutisch kader. Emily Vandenbussche heeft een grote kennis van de ouderenpsychologie. Zij volgde een systeemtherapeutische opleiding bij het Korzybski-instituut (Brugs model) & werkt sterk oplossingsgericht. Stagementoren: Melanie Bauwens en Emily Vandenbussche
Stages binnen dienst psychologie AZ Damiaan Oostende Wanneer je stage loopt binnen de dienst psychologie in AZ Damiaan kom je terecht in een dynamisch middelgroot ziekenhuis (met meer dan 1200 personeelsleden). AZ Damiaan Oostende wil het referentiecentrum zijn van de regionale gezondheidszorg voor de bevolking aan de kust. Het volledige pakket van de tweedelijns gezondheidszorg wordt dan ook aangeboden. In ons ziekenhuis staat de patiënt centraal en ligt de focus op kwaliteitsvolle zorgverlening. Hierbij streven we naar een totale aanpak, waarbinnen zowel de lichamelijke als de psychische gezondheid aandacht krijgt. De laatste jaren werd de interactie tussen de fysische, psychologische en sociale componenten van gezondheid steeds duidelijker aangetoond. Het biopsychosociaal model dat hierop aansluit wordt door de meeste hulpverleners ondertussen hoog in het vaandel gedragen. In de lijn van deze evolutie nam ook het aantal psychologen in AZ Damiaan de laatste jaren toe. Waren psychologen in algemene ziekenhuizen in het verleden vooral gelinkt aan een PAAZ-afdeling, vandaag de dag strekt hun werkingsgebied veel verder. De verschillende psychologen binnen ons team hebben elk een eigen specialisatie. Momenteel zijn er binnen AZ Damiaan psychologen werkzaam op de volgende domeinen: o o o o o o o o o o o o o o o
Diabetes Geriatrie Geheugencentrum Materniteit Neurologie Neuropsychiatrie Oncologie Palliatieve zorgen Pediatrie Pijnkliniek Psychiatrie Psychogeriatrie Revalidatie Rookstopbegeleiding Suïcidepreventie
Vanuit hun expertise werken ze samen met bepaalde afdelingen binnen het ziekenhuis. Binnen deze multidisciplinaire teams zorgt de psycholoog voor de hulpverlening aan patiënten (& indien nodig hun omgeving). De psycholoog verleent ook advies aan andere hulpverleners. Ook diensten waar geen vaste samenwerking is met een bepaalde psycholoog, kunnen beroep doen op de dienst psychologie. Op basis van de vraagstelling wordt de aanvraag dan toegewezen aan iemand binnen het team.
Dienstverlening o
Psychodiagnostiek Om een beter zicht te krijgen op de patiënt en de eventuele problemen, kunnen bepaalde zaken in kaart worden gebracht. De psycholoog doet dit op een kwalitatieve & deskundige wijze. Afhankelijk van de vraagstelling wordt hiervoor gebruik gemaakt van testmateriaal. (Voorbeelden: depressie, persoonlijkheidsstoornis, dementie, autisme, gecompliceerde rouw, … )
o
Begeleiding en therapie Patiënten (en indien nodig hun omgeving) kunnen bij de psycholoog terecht voor ondersteunende gesprekken en psychotherapie. Meestal vinden deze gesprekken plaats tijdens een ziekenhuisopname, maar dit kan ook op ambulante basis.
o
Psycho-educatie Om mensen beter te leren omgaan met een ziekte of een andere problematiek, wordt aangepaste informatie en voorlichting gegeven. Deze informatie is gericht op het vergroten van kennis en inzicht in de problematiek, op vaardigheden om ermee om te gaan en op vertrouwen in het eigen kunnen. (Voorbeelden: stresshantering, omgaan met beperkingen of een chronische ziekte, rookstopbegeleiding, oncologische revalidatie, infonamiddag dementie, …)
o
Psychosociale preventie Door tijdig in te grijpen, wordt getracht om (1) het ontstaan van problemen te vermijden, (2) ervoor te zorgen dat bestaande problemen niet erger worden of (3) ervoor te zorgen dat gekende problemen zich niet opnieuw voordoen. (Voorbeelden: suïcidepreventie, rookstopbegeleiding om te voorkomen dat ziektes ontstaan of verergeren, preventieve rouwzorg, …)
o
Gerichte doorverwijzing Afhankelijk van de problematiek & van de expertise van de psycholoog kan de patiënt indien nodig worden doorverwezen. Er kan intern worden doorverwezen (naar een andere psycholoog binnen het team), maar ook extern (zelfstandig psycholoog, CGGZ, CAW, …).
o
Indirecte patiëntenzorg In het kader van een optimale zorgverlening worden relevante inzichten door de psycholoog teruggekoppeld naar andere hulpverleners die instaan voor de zorg voor de patiënt. Hulpverleners worden ondersteund in het omgaan met de patiënt. De psycholoog staat ook in voor interne vorming rond bepaalde thema’s.
Stagebegeleiding Van de stagiairs wordt verwacht dat zij zich de verschillende aspecten van de psychologische begeleiding van patiënten in het ziekenhuis eigen maken (directe en indirecte patiëntenzorg en samenwerking met verschillende disciplines). De stage vormt voor de studenten een cruciale toetsing van de theoretische bagage aan de klinische praktijk. Stagiairs dienen zich uiteraard de nodige vaardigheden eigen te maken, maar krijgen de ruimte om hun eigen manier van werken te ontdekken.
De nadruk ligt op de stage als leerproces. Er wordt niet verwacht van stagiairs dat ze van bij de start de (overigens niet bestaande) ‘perfecte psycholoog’ zijn. Wel wordt van hen verwacht dat ze met een kritische blik naar hun eigen functioneren durven kijken en op zoek gaan naar manieren om hun denken & handelen steeds verder te verfijnen. Samen met de stagementor worden persoonlijke leerdoelen uitgewerkt. Het mandaat van de stagiairs wordt doorheen de stageperiode steeds ruimer. Wekelijks zijn er supervisiemomenten, waarin het leerproces kritisch wordt bekeken. Zelfevaluatie vormt zoals gezegd een belangrijk onderdeel hiervan. Niet enkel het klinisch werk met patiënten wordt geëvalueerd, maar ook de samenwerking met andere hulpverleners binnen een multidisciplinaire context, de communicatie van de eigen bevindingen naar andere hulpverleners toe en de ontwikkeling van de eigen beroepspersoonlijkheid als psycholoog (vb. het omgaan met de deontologische code binnen de context van een ziekenhuis). Na een eerste verkennend gesprek met het diensthoofd en de stagementor wordt de kandidatuur geëvalueerd. Als dit resulteert in een wederzijds engagement voor een stage, zet de stagiair de nodige stappen om de stage-aanvraag verder af te werken. Op de website van AZ Damiaan kun je nog heel wat boeiende info terugvinden over het ziekenhuis: www.azdamiaan.be -> Algemene info -> Studenten
