Stadswarmte en alternatieven Technische Sessie Stadswarmte Gemeenteraad Amsterdam dr. C. (Cor) Leguijt, CE Delft, 2 juni 2015
Inhoud 1.
Doelen energie- en klimaatbeleid
2.
Drie knoppen om aan te draaien
3.
Soorten buurten in Amsterdam
4.
Technische oplossingscombinaties
5.
Welke aspecten zijn belangrijk?
6.
Analyse per type Amsterdamse buurt
7.
Last but certainly not least
Cor Leguijt/2 juni 2015
2
CE Delft: wie zijn wij? • • • • • •
• •
Onafhankelijk beleidsonderzoek en advies Ruim 35 jaar; ca. 45 medewerkers Grensvlak economie, techniek en (milieu)beleid Energie, Verkeer, Economie, Ketenanalyses Gericht op structurele verandering Klanten: • Europese Commissie en Europees Parlement • Ministeries, provincies, regio’s, gemeentes • Bedrijfsleven • NGO’s Not for profit Zie www.ce.nl, ook voor alle (openbare) rapporten.
Cor Leguijt/2 juni 2015
3
Doelen energie- en klimaatbeleid Doelen gemeente Amsterdam:
• 20% energiebesparing per inwoner in 2020 (t.o.v. 2013) • 20% meer duurzame energie in 2020 (t.o.v. 2013) • 2040: 75% CO2-emissiereductie t.o.v. 1990 • Amsterdam beweegt weg van fossiele energie, naar duurzaam
• 2050: Nederland klimaatneutraal Deze presentatie: focus op warmtevraag gebouwde omgeving Het vraagstuk is dan:
• aardgas is nu dominant in warmtevoorziening gebouwen • maar aardgas past niet in klimaatneutrale gebouwde omgeving • groen gas (uit biomassa) is slechts beperkt beschikbaar • wat zijn de alternatieven en wat is de oplossing per buurt?
Cor Leguijt/2 juni 2015
4
Drie ‘knoppen’ om aan te draaien
Warmtevraag: Gebouwschil (en gedrag)
Gebouwinstallatie
Energiedrager (infra) (aardgas, groen gas, elektra, warmte)
Alle drie de knoppen zijn nodig! Knoppen ook niet geheel onafhankelijk! Nieuwbouw is relevant, maar: meeste gebouwen staan er al Focus op bestaande bouw (en op energie-infrastructuur) PS: Niet alleen energievolume, ook netcapaciteit is belangrijk Capaciteit warmtevraag 4 maal zo groot als capaciteit elektriciteitsvraag Cor Leguijt/2 juni 2015
5
Opties Gebouwde Omgeving: verschil stad en land Voorbeelden collectief
individueel
dijken
terpen
riolering
composthopen
drinkwaternet
put, regenton
warmtenet
kachels
metro
auto
• In grote stad ook collectieve opties goed mogelijk, vaak ook economisch aantrekkelijk • Bij energie: oplossing verschilt per soort buurt Cor Leguijt/2 juni 2015
6
Buurttypeverdeling in Amsterdam
Meest voorkomend (alles hoogstedelijk): 1 Oude binnensteden 2 Eerste ringen 3 Wederopbouw 1945-1965 6 Bloemkoolwijk 1965-1990 11 Recente nieuwbouw
Zie: http://www.ce.nl/publicatie/op_weg_naar_een_klimaatneutrale_gebouwde_omgeving_2050/1638 Cor Leguijt/2 juni 2015
7
Technische opties 1. Isolatie van de gebouwschil (goed, zwaarder, zwaarst), én 2. Efficiënte inpandige installatie, én
Resterende warmtevraag invullen met: 3. Klimaatneutrale energiedrager
Energie-infrastructuur
•
Groen gas
Gas + elektra
•
All electric warmtepompen
Elektra (verzwaard)
•
All electric weerstandsverwarming
Elektra (verzwaard)
•
Warmtelevering hoge temperatuur
Warmte + elektra
•
Warmtelevering lage temperatuur
Warmte + elektra
•
WKO
Warmte/Koude + elektra
Cor Leguijt/2 juni 2015
8
Welke aspecten zijn belangrijk? Fysiek • Mogelijkheden gebouw • Beschikbaarheid groen gas en duurzame warmte • Energie-infrastructuur (afstanden, capaciteit, ondergrond) Specifieke voorkeuren gebouweigenaren en –gebruikers • ‘Gedoe-factor’ • Afhankelijkheid? Economie • Kosten en baten van de gehele keten (investeringen, energiekosten) • Verdeling over de partijen in de keten (wie investeert, prijzen, …)
• Vervangingsinvesteringen bestaande aardgasinfrastructuur Organisatiemogelijkheden • Eigendomsverhoudingen (koop, huur, VvE), ‘split incentives’ • Ontwikkelingen mbt warmte-infrastructuur
Cor Leguijt/2 juni 2015
9
Analyse per soort buurt in Amsterdam Gestapelde oudbouw (binnenstad en eerste ringen)
• zware isolatie gebouwschil erg kostbaar • lage temperatuur installatie kostbaar & ingewikkeld • all electric moeilijk bij meeste gebouwen (i.v.m. gestapeld) • groen gas (evt. warmte?)
Gestapeld: wederopbouwwijken, bloemkoolwijken, recente nieuwbouw • seriematig gebouwd, projectgewijze aanpak mogelijk • all electric moeilijk bij meeste gebouwen (i.v.m. gestapeld) • warmte
Laagbouw en buitengebied • Zware schilisolatie mogelijk, laagtemperatuurinstallatie ook • Bron en ruimte voor warmtepomp geen probleem • all electric (elektrische warmtepomp)
Cor Leguijt/2 juni 2015
10
Last but certainly not least: • ‘Niets doen’ is makkelijker en nu in veel gevallen goedkoper. • De duurzame klimaatneutrale oplossingen concurreren nu met een
aardgasvoorziening die er al ligt, een infrastructuur die collectief is betaald, en met aardgas dat (vooralsnog) relatief goedkoop is. • Duurzame gebouwde omgeving: technisch kan het allemaal, maar wie gaat het doen, en vooral: wanneer en waarom?
• Belangrijk daarom: algemene ‘hefboom’ op de huidige energievoorziening, zoals bijvoorbeeld forse belasting op fossiele CO2emissie, waardoor alternatieven op grote schaal aantrekkelijk worden. De tijd dringt….
Cor Leguijt/2 juni 2015
11
Vragen???
Cor Leguijt CE Delft
[email protected] 015-2150150 Cor Leguijt/2 juni 2015
12
