STADEN TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG
Staden voor de oorlog
STA_07
. Iedereen komt naar og rl oo de or vo , en ad St De Speyhoek in e rokken en grote ng la et m rs de oe M f. aa gr buiten voor de foto voor, kleine meisjes op n te or ch ks er w et m rs de va schorten, n hoofd. Wat zie je niet? hu op n tte pe et m s en ng jo klompen en Precies: geen verkeer!
31 juli 1914: ten oorlog! Op 31 juli 1914 staat de gemeente in rep en roer: het is oorlog! Overal wordt erover gepraat, de mensen staan allemaal op straat. De volgende dag al moeten de dienstplichtigen vertrekken. Jonge mannen worden in plaats van bakker of slager van de ene dag op de andere soldaat. Gepakt en gezakt vertrekken ze, niemand weet voor hoelang.
Op de vlucht voor de vijand
en bezig is, komen de eerste komen ek w ie dr og rl oo de er ne Wan omliggende dorpen. Ze de en en ad St in e to n ge in vluchtel vreselijke verhalen n le el rt ve Ze . .. en uv Le uit Brussel, Mechelen, kt de mensen bang. over de Duitsers. Het maa
Duitse verkenners
Kort daarna versch de eerste Duitse soldijnen Het zijn ulanen: veraten. paard. Op sommige kenners te saboteren ze spoorli plaatsen knippen ze telegraaf-jnen of telefoonlijnen door. en
Legers trekken voorbij Begin oktober komen de eerste soldaten van het Belgisch leger voorbij: zij komen van Antwerpen en trekken in de richting van de IJzer. Enkele dagen later trekt ook de Britse cavalerie voorbij en er worden ook Franse soldaten gezien.
19 oktober 1914: Schuwe Maandag
Op 19 oktober beschieten Fr anse soldaten de Duitsers in de buurt van Staden. De Duitsers denken dat het de burg zijn die hen beschieten. Als wraak slaan ze aan het pl ers un en steken ze huizen in bran d. In Gits worden tien bu deren rger gevangen genomen. De Dui tsers gebruiken ze als leve s nd op hun weg naar Staden. Als ze in Staden aankomen schild , schieten ze de gegijzelde mensen do od. In Staden zelf komen die da g 42 mensen om het leven. ..
Tijdens de oorlog Vanaf dan is Staden bezet gebied. Een aantal gezinnen moet Duitse soldaten onderdak verschaffen. De inwoners proberen zo goed mogelijk samen te leven met de bezetters. De Duitsers gebruiken de kerk als hospitaal voor hun soldaten en als logement voor gevangen genomen Schotten. In 1916 komen Russische krijgsgevangenen toe in Staden. De Duitsers zetten ze aan het werk.
STA_05
Mei 1915 - “Er valt weer wat te beleven in ons dorp”, denkt de jongen met de pet. Hij loopt voor de stoet uit en kijkt nieuwsgierig naar de twee mannen die elkaar ondersteunen. Ze lijken er erg aan toe. Een strenge Duitse soldaat met de pinhelm en de lange overjas aan houdt de jongen in de gaten. De Duitse soldaten begeleiden Canadese en Engelse soldaten die ze gevangen hebben genomen.
STA_14
1916 - Deze soldaten genieten van hun rustperiode. Ze zitten gezellig buiten aan een tafeltje: koffie drinken, viool spelen, de krant lezen... Achter hen staat een vrouw met een schort aan. De soldaten wonen bij haar in. Rustig en ver van het front is het zeker! De krantlezers heeft immers zijn..................... aan. Antwoord: Pantoffels STA_04
mannen met lange Lente 1916. Achter de muzikanten zie je a. Dat is het ‘uniform’ schorten aan, boven een gestreepte pyjam veldhospitaal worden een van de gewonde Duitse soldaten, die in zaret 88. Met banjo en verzorgd. In Staden is dat in het veldla n de gekwetste soldaten gitaar proberen de soldaten het leven va wat op te vrolijken.
STA_06
wortels gaan uitdoen op n zij je et ng jo t he en en w De twee vrou aden. De groenten zijn St j bi d” in ew az “H ijk w het land, in de r voor de Duitse soldaten. aa m d, em st be f el nz he or er niet vo ichter mee. Toch gaat het ez to e ts ui D n ee k oo er is Daarom soldaat een dansje maakt. de of el w kt lij et H e. to vrolijk aan
Bombardementen Op 26 juli 1917 richten Britse bommen grote vernielingen aan in Staden.
STA_02
STA_01
Dit kruisbeeld staat nog altijd op de Stadenberg. Het staat ook op foto’s A en B.
Zie je het kruisbeeld staan?
Foto A
STA_15
Foto B
STA_03
Foto A dateert van 1915 en foto B van 1918. Je ziet zo dat het huis steeds meer aftakelt. Er is nog een opmerkelijk verschil tussen beide foto’s.
Antwoord Op foto B z ie je dat d e Duitsers een tramlijn tje op de w eg hebben gele gd.
e Kijk eens naar d je baan. Wat merk op foto B?
Oktober 1918: het einde van de oorlog
In oktober 1918 wordt Staden bevrijd. Staden ligt er desolaat bij: het dorp is grotendeels vernield.
STA_08
de oorlog. Het kleintje Dit is de Glasstraat in Staden, net na 2 jaar oud. Het heeft op de arm van zijn vader is misschien Staden nooit anders gezien dan in puin.
Vergelijk deze foto met de eerste, van voor de oorlog.
Zoek het eens op! 1. In de tijd van de Eerste Wereldoorlog schreven ze de naam van je gemeente zo:
Misschien vind je de oplossing als je de foto’s goed bestudeert. Zoek anders op het Internet of in de bibliotheek van je gemeente.
2. Zoek op hoeveel inwoners je gemeente nu telt. Vind je ook hoeveel mensen er waren in het begin van de 20ste eeuw, net voor de Eerste Wereldoorlog? En net erna? Aantal inwoners vandaag:
Aantal inwoners rond 1910:
Aantal inwoners rond 1920; Is het aanta inwoners van je gemeente • afgenomen? • toegenomen? • gelijk gebleven?
3. Zoek je gemeente op in Google Maps. Druk de luchtfoto af en kijk of je enkele van de oude foto’s op de kaart van je gemeente kan situeren. 1. Ga naar http://maps.google.be 2. Tik de naam van je gemeente in het zoekveld. 3. Je krijgt nu een kaart te zien van je gemeente. Verklein of vergroot de kaart en ga omhoog, omlaag of opzij tot je de dorpskern mooi in het midden van je beeld krijgt. 4. Kies dan ‘Satelliet’: zo krijg je een luchtfoto, met de straatnamen erin. 5. Druk de luchtfoto af. 6. Kijk in het fotoalbum van je gemeente. Probeer de foto’s met straatnamen nu op je luchtfoto te situeren.
Zelf aan de slag als fotoreporter! Als je op stap bent in je gemeente, met de klas of met je ouders, neem dan een fototoestel mee en het album met oude foto’s van je gemeente. • Zoek de straten of plaatsen op die je bij de foto’s vindt. • Zoek die plaats op en ga staan waar de fotograaf vroeger stond. Dat is zeker niet makkelijk, maar als je goed naar de oude foto kijkt, vind je misschien wel aanwijzingen. • Neem nu een foto. • Druk de foto af en situeer hem ook op je luchtfoto: zo kun je zien hoe de plaats veranderd is.
