VE
VERSLAG Nº5 — 08|2014
VERENIGING DELTAMETROPOOL ONAFHANKELIJK NETWERK VOOR METROPOLITANE ONTWIKKELING
SPRINTSTAD ZAANCORRIDOR
SPRINTSTAD ZAANCORRIDOR SUMMERSCHOOL I&M EN TUDELFT 27.08.2014
Woensdagmiddag 27 augustus, Science Centre Delft. De eerste groep deelnemers van de summerschool meldt zich aan voor de SprintStadsessie. Twee- en een half uur later zullen de andere deelnemers dezelfde game spelen en proberen om TOD op de Zaancorridor in twintig jaar een stap verder te brengen. De rollen zijn gemakkelijk verdeeld: provincie en NS zitten naast elkaar, omringd door de gemeenten Amsterdam, Zaanstad I (Zaandam, Koog Bloemwijk, Koog Zaandijk) en Zaanstad II (Wormerveer en KrommenieAssendelft), Uitgeest-Castricum , Heiloo, Alkmaar en Heerhugowaard, Dit korte verslag geeft de resultaten en verschil in strategie van beide sessies weer. Welke groep kwam tot het beste resultaat en wist ruimtelijke ontwikkeling en mobiliteit op zo’n manier af te stemmen dat zij elkaar versterken?
SESSIE #1
RESULTAAT Regionale voorzieningen Heerhugowaard
2014
Regionaal opleidingscentrum
2026
Rangeerterrein PHS
Alkmaar Noord
2018
P+R voorziening
Heiloo
2014
woon-zorg combinatie
2014
Randstedelijke recreatievz
2018
Hotel en Wellness resort
2022
Bezoekerscentrum duingebied
2022 Strandopgang
Castricum
2018
Archeologisch centrum
2018
woon-zorg combinatie
2026
Regionaal ziekenhuis
Zaandam
Sloterdijk
2014
2018 IKEA
P+R voorziening 2x
Amsterdam Centraal
Ruimtelijke ontwikkeling 2010 - 2030 De verschillende ambities worden naar elkaar uitgesproken, maar de eerste paar rondes is het ieder voor zich. Tot dat de provincie een pleidooi tot samenwerking houdt: het is belangrijk om de verschillende wensen en ambities te bundelen in een corridorstrategie en de provincie kan daar een cruciale rol in spelen. Gemeentes en provincie overleggen vervolgens over de locatie van de verschillende regionale voorzieningen. Ondertussen onderhandelen de dorpen op het midden van de corridor over de verdeling van het beschikbare programma in de markt. Heerhugowaard heeft het lastig om haar juiste profiel te ontdekken: ben ik nou meer een stad of een dorp? Maar naar verloop van tijd lukt het ook daar om de plannen te realiseren.
2022
Hotel en conference centre
2026
Startpunt routes
2026
Archeologisch centrum
Mobiliteit 2010 - 2030 NS anticipeert aan het begin van het spel direct op de grootse plannen van een aantal gemeenten en trekt de Sprinterdienst door tot aan Heerhugowaard. Om dezelfde reden worden KrommenieAssendelft en Koog Zaandijk opgewaardeerd tot intercity station. Het duurt vervolgens even tot de treinen zich vullen. Door realisatie van regionale voorzieningen zonder overleg met NS zijn stations regelmatig onderbediend. De provincie is gul in het uitdelen van voorzieningen. Door uiteindelijk goed af te stemmen met NS en gemeenten ontstaat in 2030 een perfecte balans tussen reizigers en bediening. Dit wel dankzij een vrij bizarre sprinterdienst, die niet op elk station even vaak stopt. Bij Castricum, Wormerveer, Uitgeest en Koog Bloemwijk lukt het niet om de frequentie te verhogen. Dankzij de nieuwe treinen kan Heerhugowaard nu wel meedoen in de corridor Den Helder-Moskou.
2
SESSIE #2
RESULTAAT Regionale voorzieningen Heerhugowaard
2014
Randstedelijke recreatievz
2018
Startpunt routes
2026
Rangeerterrein PHS
Alkmaar Noord
2022
woon-zorg combinatie
2022
P+R voorziening
2014
Hotel en conference centre
2018
Regionaal opleidingscentrum
Alkmaar
Heiloo
2018
Startpunt routes
2018
Randstedelijke recreatievz
Castricum
2010
Bezoekerscentrum duingebied
2022
Archeologisch centrum
2014
Regionaal ziekenhuis
2022
Hotel en Wellness resort
Uitgeest
Zaandam
2010 IKEA
Sloterdijk
Ruimtelijke ontwikkeling 2010 - 2030 Voorzichtig wordt door de gemeentes het een en ander uitgeprobeerd. Er wordt mondjesmaat gedeeld in strategie en niet altijd gelet op waar de markt behoefte aan heeft, waardoor de plannen lang niet altijd tot uitvoer worden gebracht. Ondertussen voert de provincie een top-down beleid. In de eerste ronde deelt zij direct de grote voorzieningen uit, maar wel op strategische plekken. Dit zorgt ervoor dat ook stations met wat minder ontwikkelruimte, zoals Uitgeest, toch een behoorlijke reizigers groei meemaken. Hierdoor wordt frequentieverhoging ook op die plekken rendabel wordt. De gemeenten laten uiteindelijk veel vraag naar stedelijk wonen liggen. Dit zal nu elders moeten worden gerealiseerd, met alle bijbehorende effecten op (auto)-mobiliteit.
2018
P+R voorziening
Mobiliteit 2010 - 2030 NS gaat volledig voor een optimale exploitatie. Vooral aan de overbediende stations wordt daarom aandacht besteed. Tal van onderonsjes vinden plaats tussen provincie en NS. Amsterdam word daar soms in betrokken, of komt dit omdat ze toevallig aan dezelfde tafel zitten? Uiteindelijk lukt het NS om een dienstegeling te realiseren die optimaal wordt geexploiteerd (alles groen) met tegelijkertijd een frequentieverhoging op bijna alle stations. Alleen bij Castricum en Koog Bloemwijk wordt de frequentie niet verhoogd, door de zeer beperkte ontwikkelingen op deze locaties. Een belangrijke factor in het realiseren van een hogere frequentie over de gehele corridor is het evenwicht waarmee de regionale voorzieningen zijn verdeeld. Deze sessie is daardoor qua frequentieverhoging en balans tussen reizigers en frequentie de sessie met het beste NS-resultaat tot nu toe.
3
1,3
300.000
Sessie #1 27.08.2013
1,3
300.000
1,3
250.000
1,2
250.000
1,2
1,2
200.000 150.000
1,1
150.000
1,1
100.000
1
100.000
0,9 2010)
0
0
2010
2010
2014
2014
2018
2018
2022
2022
2026
2026
2030
2030
150.000 150.000
50.000 50.000
0,9
0,9
0
0
2010 2010 2014 2014 2018 2018 2022
1,2
250.000 250.000 1,2 200.000 200.000
1,1
150.000 1,1150.000
1
1
0,9
0,9
2022 2030 2026 2026
100.000 100.000 50.00050.000
2030
0
Business-as
0
300.000 2010 2010 2014 2014 2018 2018 2022 2022 2026 20 20 250.000
Sessie #2 Sessie #1
Sessie #1 19.03.2013 Ambtenaren
300.000 300.000
300.000 1,3300.000
250.000 250.000
Sessie200.000 #2
Sessie #2 27.08.2013
Ambtenaren 19.03.2013
1,3
1,3
100.000 100.000
11
50.000 50.000
300.000 300.000
200.000 200.000
200.000 1,1
Sessie #2 Sessie #1
Sessie #1 Ambtenaren 19.03.2013
Ambtenaren 19.03.2013 Business-as-usual Business-as-usual
1,3
1,3
300.000 300.000
150.000
1,31,3
100.000
300.000inwoners
50.000
werknemers
250.000 250.000 1,2
1,2
1,2
1,1
100.000 100.000
1
160
100 80
30 60 40 20 0
Realisatie marktvraag 2030 1
140
120
1,1 1,1
1
0,9 2010 2014 2014 2018 20182022 20222026 2026 2010 20302030
0,9
1,11,1
Realisatie marktvraag 2030
100.000 100.000
1 1
2010
2014
2018
202
tionsgebieden op de 150.000 Zaancorridor.
100.000 Ontwikkeling van het aantal in- en uitstap-
50.000
pers, geïndexeerd op
20102014 20142018 20182022 20222026 20262030 2030 2010
0,90,9
het jaar 2010. 0
2010
2014 2018 160 140
Reizigersgroei op de corridor In beide sessies vond een behoorlijke reizigersgroei plaats. Een belangrijke reden hiervoor was, naast het realiseren van een groot deel van de marktvraag, de aanzienlijke hoeveelheid voorzieningen die de provincie uitdeelde. Zij ging daarmee in beide gevallen ruim over het budget van 2 voorzieningen per ronde heen, maar wel met resultaat... 2030daardoor Qua Realisatie reizigersgroeimarktvraag behoren beide sessies tot de best gespeelde sessies op de Zaancorridor tot nu toe. Zelfs de ambtenaren uit de regio zelf zijn deze woensdagmiddag overtroffen.
Realisatie van de marktvraag De reizigersgroei werd mede veroorzaakt doordat120 een groot deel van de marktvraag ook daadwer100 kelijk werd gerealiseerd. In de tweede sessie was dit 79% en in de eerste sessie zelfs 89%. Ter verge-80 lijking: in het scenario Business-as-usual was dit slechts 56%, tijdens de sessie met de ambtenaren 60 86% en de wethouders realiseerden 71% van de markvraag. 40 In beide sessies tijdens deze IenM summerschool 20 werd op Amsterdam CS en Amsterdam Sloterdijk volop ingezet op (hoog)stedelijk wonen, voorzienin- 0 gen en kantoren. Ook Zaandam bouwde een mix van programma in (hoog)stedelijke dichtheden. Koog Zaandijk leende zich in beide gevallen voor het ontwikkelen van een stedelijke mix van wonen en voorzieningen, dichtbij de Zaanse Schans.
Met name in de eerste sessie heeft het onderling afstemmen en inzetten op stedelijk programma en behoorlijk wat voorzieningen geleid tot een grote reizigersgroei.
raag 2010-2030
0
Groei van inwoners en werknemers in de sta-
150.000 150.000
0 0
250.000reizigers (index 2010) 200.000
50.000 50.000
50.000 50.000 00
0,9
1,21,2
200.000 200.000
200.000 200.000 150.000 150.000
250.000 250.000
Bij Krommenie-Assendelft werd in de eerste groep alle ontwikkelruimte benut voor het ontwikkelen van (klein) stedelijke woonmilieus. De tweede groep koos voor het toevoegen van zowel stedelijk wonen als ook werken en voorzieningen in een juiste mix SESSIE #1 IenM gerealiseerd SESSIE #2 IenM gerealiseerd Marktvraag 2010-2030 SESSIE #1 IenM gerealiseerd SESSIE #2 IenM gerealiseerd 4
2022
2026
1,2
1,2
150.000
1,1
150.000
1,1
werknemers reizigers (index 2010)
0
150.000
2014
2018
2022
2026
2030
0,9
0
1 50.000
50.000
2010
2014
2018
2022
2026
2030
150.000 100.000
100.000
50.000
2010
1,1
1
1 50.000
200.000
200.000
100.000
100.000
inwoners
1,2
200.000
200.000
0,9
0
2010
2014
2018
2022
2026
2030
0,9
Realisatie marktvraag 2030 160 140 120 100 80 60 40 20 0
Marktvraag 2010-2030
SESSIE #1 IenM gerealiseerd
SESSIE #2 IenM gerealiseerd
De strategie in Heerhugowaard verschilde het meest: waar de eerste groep een mix van dorps en stedelijk wonen en voorzieningen bouwde, liet de tweede groep een groot deel van de onwikkelruimte leeg zodat hier een randstedelijke recreatievoorziening kon komen. Een dergelijke voorziening op het einde van de lijn kan bijdragen aan treinreizigers tegen de spits in. In beide gevallen werd Heerhugowaard een sterkere Buitenstad, en een belangrijk knooppunt in de Kop van Noord-Holland met een hogere treinfrequentie richting Amsterdam.
waardoor Krommenie-Assendelft tot een regionaal centrum kon uitgroeien. Opvallend was dat de zeer beperkt ruimte in Uitgeest in beide gevallen niet geheel werd ingevuld: dorps/groen wonen op een beperkt aantal locaties met verdunning tot gevolg. De strategische positie van Uitgeest werd in de tweede sessie echter wel volledig benut door het toevoegen van een regionaal ziekenhuis én een hotel en wellness resort. Waar de eerste sessie zich voor Heiloo vasthield aan het dorpse en groene programma, ging de tweede groep voor een mix van diverse woon- en werkmilieus met als gevolg een behoorlijke stijging van het aantal werknemers.
De resultaten van deze SprintStad sessies met IenM medewerkers zijn veelbelovend: onderlinge afstemming over de martkvraag droeg bij aan een zeer goed resultaat in de sessie #1. In de tweede sessie was dat de perfecte samenwerking tussen NS en provincie, die het regionale belang voorop bleven stellen.
Alkmaar groeide in de eerste sessie vooral dankzij stedelijke voorzieningen. In de tweede werd meer ingezet op de stedelijke woonkwaliteiten van Alkmaar, maar daar werd door de provincie belangrijk regionaal programma aan toegevoegd. Alkmaar Noord werd in beide gevallen ontwikeld met een mix van stedelijk wonen, werken en voorzieningen. 5
0
2010
2
DEELNEMERS SESSIE #1
DEELNEMERS SESSIE #1
Irene Hogen Esch DGB Marcia van der Vlugt KIS Marjolein Mann DGMI Amelie Strens RWS Bart Brenninkmeijer NS Bram du Saar DGRW Nick de Graaf DGB Kees de Jong DGRW Raymond Linssen RWS Rens Dautzenberg DGB Linda Glabus DGMI Lia Hsu Connekt Leilha Abdoelkhan RWS Klaas van Staalduine Prov ZH
André Rodenburg RLI Onno Opperhuizen DGB Assia Edderouzi DGMI Lisanne Kusters RWS Jelle Hengstmengel Prov NH Gemma van Eijsden RWS Robert Thijssen KIS Lara Verhagen DGB Jaap Kersten DGRW Michael van de Paverd DGB Richard Folkers Prorail Annemiek Tromp RWS Joannes Visser TUD
COLOFON
PROJECTPARTNERS
27.08.2014 Vereniging Deltametropool Rotterdam Vereniging Deltametropool is een onafhankelijke ledenorganisatie die door onderzoek en debat de ontwikkeling van metropolitaan Nederland bevordert. Draag bij, word lid! Vereniging Deltametropool Postbuus 600 3000 AP Rotterdam +31 (0)107370340 www.deltametropool.nl www.twitter.com/deltametropool Voor verslagen van eerder gespeelde sessies zie deltametropool.nl/nl/zaancorridor Contact
[email protected] [email protected] www.SprintStad.nl
6
