Sprinklerbeveiliging in woningen. Door: Jeroen Schokker

Sprinklerbeveiliging in woningen Door: Jeroen Schokker

Een onderzoek naar sprinklerbeveiliging in woningen uitgevoerd door: Jeroen Schokker

In opdracht van: Nederlands Instituut voor Brandweer en Rampenbestrijding Postbus 7010 6801 HA Arnhem

Telefoon: 026 - 3552400 Fax: 026 – 3515051 www.nibra.nl

2

SPRINKLERBEVEILIGING IN WONINGEN

Voorwoord Het onderzoek naar sprinklerbeveiliging in woningen is door mij uitgevoerd als stageopdracht voor het Nibra. René Hagen heeft als hoofd Expertise en Onderzoek van het Nibra mijn stageperiode begeleid. Deze stage is de afsluiting van mijn MBO Bouwkunde opleiding. René Boelens heeft mijn stageperiode vanuit school begeleid.

Dit onderzoeksverslag is geschreven om een antwoord te geven op de eerste vragen die opdoemen als het onderwerp sprinklers in woningen ter sprake komt. De sprinklerbeveiliging in woningen is in Nederland nog een onontgonnen gebied. Het verslag zal dan ook een introductie en achtergrond zijn bij de ontwikkelingen rondom sprinklerbeveiliging in woningen in Nederland.

Voor mijn onderzoek ben ik 8 weken in de Verenigde Staten geweest. Het verslag is gebaseerd op ervaringen, interviews en een

literatuurstudie die ik in de Vere nigde Staten heb uitgevoerd. Met mijn onderzoeksverslag hoop ik een duidelijker beeld van de sprinkler-beveiliging in woningen te geven. Bovendien wil ik de

meerwaarde aangeven van deze vorm van actieve brandbeveiliging in een tijd waarin de brandweerorganisatie moet meegroeien met de niet onaanzienlijke uitbreiding van woninglocaties in de komende jaren.

Jeroen Schokker Mesa, Arizona, USA Mei 2000

3

Inhoudsopgave 0.

Voorwoord

3

1.

Introductie

5

2.

Regelgeving en effect in Nederland • Huidige situatie

9

• • • 3.

•

Brandgedrag en ontwikkeling Waarom een woningsprinklersysteem

•

23

Installeren volgens NFPA standaards Componenten van een woningsprinklersysteem

Het ontwerpen van een woningsprinklersysteem

Woningsprinklers en preventiebeleid • Effecten op pro-actief veiligheidsbeleid • •

15

Sprinklers beperken brandschade

De installatie van een woningsprinklersysteem • •

5.

Regeren is vooruitzien De rookmelder als preventief hulpmiddel

Het beheersen van woningbranden • •

4.

Factoren die het brandbeveiligingniveau beïnvloeden

39

Onderhoud en verantwoordelijkheid Het woningsprinklersysteem als extra of als gelijkwaardigheid

6.

Kosten en besparingen • De kosten van een woningsprinklersysteem

45

in de V.S.

• 7.

De besparingen die zijn te realiseren

Fire sprinklers save lives! • Casestudies • •

De feiten op een rijtje Promotie van de woningsprinkler

Literatuur en organisaties

4

51

59


1. Introductie De twintigste eeuw ligt nog maar net achter ons en de evaluaties van de gestelde doelen voor het jaar 2000 vliegen ons om de oren. De eenentwintigste eeuw wordt door veel mensen gezien als de tijd van

de (elektronische)snelweg, vinexlocaties en moderne ontwikkelingen. De brandweerorganisatie deelt mee in deze ontwikkelingen; men beschikt over steeds betere manieren van brandbestrijding.

Vooral op het gebied van communicatie, inzetbaarheid en veelzijdigheid is in de afgelopen jaren vooruitgang geboekt. Deze drie voorbeelden zijn de logische reactie op het steeds groter en complexer wordende takenpakket van de brandweer.

Het takenpakket van de brandweer bestaat niet meer alleen uit simpelweg brand blussen. Technische hulpverlening, medische

assistentie, publieke voorlichting (meer rood op straat) en tal van andere taken staan voor de moderne brandweerorganisatie in de

toekomst te wachten. Niet alleen het takenpakket wordt vergroot, het aantal meldingen stijgt ook aanzienlijk. Kijkend naar het aantal branden en hulpverleningsme ldingen vanaf 1985 is een stijgende lijn te zien. Het klinkt logisch dat automatisch de hoeveelheid

brandweerpersoneel evenredig met deze lijn meegroeit. Het grafiekje laat duidelijk zien dat dit niet het geval is.

5

Het is altijd maar de vraag hoe de toekomst er uit zal gaan zien. Het is wel mogelijk om deze toekomst een positieve wending te geven.

Soms is daar een kleine revolutie voor nodig. Iemand die zo een revolutie heeft geleid in de Verenigde Staten is Assistant Fire Chief Jim Ford. Al meer dan 10 jaar geleden heeft hij zich sterk gemaakt om een sprinklerverordening in de gemeente Scottsdale te krijgen. Het heeft hem veel moeite gekost maar nu meer dan 10 jaar later komt het resultaat duidelijk naar voren.

Sinds het van kracht worden van de sprinklerverordening zijn tot nu tot ongeveer 60.000 woningen gesprinklerd. Inmiddels is al 44 maal

een woningsprinklerinstallatie geactiveerd. 41 van deze branden werden gecontroleerd met één of twee sprinklerkoppen. De overige 3 branden waren veroorzaakt door brandstichting. Het meest belangrijke, niemand kwam om bij deze 44 branden.

Helaas waren 10 andere mensen niet zo gelukkig. Zij kwamen om in 8 branden. Deze woningen waren niet voorzien van een sprinklerinstallatie. In 7 van de 8 woningen waren rookme lders geïnstalleerd, waarvan in maar 4 woningen de rookmelders ook echt

werkte. Alle slachtoffers kwamen uit de zogenaamde hogerisicogroep. 3 Van de slachtoffers waren bejaard, 2 waren invalide en de andere 2 waren nog kind. De sprinklerverordening had niet alleen invloed op de veiligheid van de inwoners.

De brandweer in Scottsdale kan door de sprinklerverordening nu geld en inzet verplaatsen naar andere taken die voor de veiligheid gemeenschap van belang zijn.

In Scottsdale zijn nu 12 mensen zeker door de

woningsprinkler gered. Nog 64 mensen hebben door de woningsprinkler mogelijk een brand overleefd.

In de Verenigde Staten is er dus al 10 jaar ervaring met gesprinklerde woningen. Ook op gebied van rookmelders is er al veel ervaring. De rookmelder is daar al 25 jaar geleden geïntroduceerd. In Nederland gaat men nu

na invoering van Bouwbesluit fase 2 ook aan het rookmelderidee wennen. Het is zeker dat de rookmelder bijdraagt aan het aanzienlijk verhogen van het brandveiligheidniveau. Een goede ontwikkeling is dan ook dat steeds meer mensen in Nederland zich bewust worden 6

SPRINKLERBEVEILIGING IN WONINGEN van het nut er van. De rookmelder is echter maar een melder en dus een passieve vorm van brandbeveiliging. Het ziet er naar uit dat de

rookmelder gelijkwaardig gaat worden gesteld aan de uitrukploegen van de brandweer. In een aanzienlijk aantal gemeenten zal in de

komende tijd een forse groei te zien zijn van het aantal nieuwbouwwijken. Er liggen plannen op tafel om door verhoging van rijtijden de zorgnorm te gaan verleggen. Dit kan betekenen dat er in de toekomst rookmelders tegen brandweerposten worden ingeruild. Een actieve vorm inruilen tegen passieve vorm van brandbestrijding. In de Verenigde Staten weten ze nu echter wel beter: “Sprinklerbeveiliging in woningen”. Deze stap is jaren geleden niet voor niets genomen.

7

8


2.

Regelgeving en effect in Nederland In dit hoofdstuk gaat het over de huidige stand van zaken en beleid voor in de toekomst. Welke factoren spelen nu en in de toekomst een rol voor het brandveiligheidniveau in Nederland. De rookmelder speelt met invoering van Bouwbesluit fase 2 een belangrijke rol.

2.1

Huidige situatie Elk jaar weer worden er mensen in hun huis verrast door een brand.

Alleen al in 1998 kwamen er 40 mensen direct bij een woningbrand om het leven en raakten 765 mensen gewond. Zeker meer dan 15 mensen overleden in het ziekenhuis aan de gevolgen van een woningbrand. Het totaal aantal slachtoffers bij brand in Nederland lag in 1998 op 76 doden en 1300 gewonden. Dit betekent dat meer dan de helft van het aantal dodelijke slachtoffers bij een woningbrand om

het leven komt. Opmerkelijk is dat veel mensen in Nederland totaal niet bewust zijn van het gevaar van een brand in een woning. Over het

algemeen wordt de woning als de meest veilige omgeving beschouwd; de praktijk wijst echter het tegenovergestelde uit. De bouwkundige prestaties van de moderne woningen in Nederland zijn wel degelijk van een hoog niveau. In het Bouwbesluit wordt voor elk type gebouw een reeks van technische voorschriften gegeven. Deze voorschriften zijn ondergebracht in de volgende afdelingen: • • • •

voorschriften uit het oogpunt van veiligheid voorschriften uit het oogpunt van gezondheid

voorschriften uit het oogpunt van bruikbaarheid voorschriften uit het oogpunt van energiezuinigheid

In de afdeling veiligheid is logischerwijs ook de brandveiligheid

ondergebracht. Aan de volgende onderdelen wordt in het Bouwbesluit met betrekking tot brandveiligheid uitgebreid aandacht besteed: • • • • •

constructieve veiligheid beperking van het ontstaan van een brandgevaarlijke situatie beperking van ontwikkeling en uitbreiding van brand beperking van het ontstaan en uitbreiden van rook vluchten uit de woning

9

• •

voorkoming en beperking van ongevallen bij brand bestrijding van brand

Deze regelgeving levert een cruciale bijdrage aan het verhogen van

het brandveiligheidniveau van een woning. Het is echter regelgeving. Ik benadruk nog een keer dat meer dan de helft van het aantal doden bij brand valt binnen de woning. Behalen we dan wel de gewenste resultaten met de huidige regelgeving?

Als gekeken wordt naar de huidige regelgeving is te concluderen dat men gefocused is op het beperken van brand en rookontwikkeling. Deze gedachte is goed maar alleen al een beperkte brand of

rookontwikkeling kan voor een mens dodelijk zijn. Kijkend naar het huidige niveau van regelgeving is het de vraag met welke maatregelen we het brandveiligheidniveau nog verder omhoog kunnen tillen. Is de regelgeving al uitgeput? Natuurlijk zijn er

verschillende creaties mogelijk. Men staat echter niet te wachten op het woningtype“ Brandveilige Bunker”. 2.2

Factoren die het brandbeveiligingniveau beïnvloeden Er zijn zeer veel factore n die het ontstaan of ontwikkelen van een brand kunnen beïnvloeden. Deze factoren hoeven niet altijd direct iets met de brand te maken hebben. Maatschappelijke factoren kunnen van groot belang zijn. Ze kunnen invloed hebben op het brandveiligheidbesef bij mensen, het vroegtijdig ontdekken of

bijvoorbeeld de ontvluchtingtijd van bewoners. De onderstaande factoren zullen door een veranderende samenleving in de toekomst van invloed zijn op het brandbeveiligingniveau. • • • • • • •

Individualisering (verlaging ontdekkingskans van brand) Vergrijzing (afname zelfredzaamheid bij brand)

Multiculturele samenleving (niet vertrouwd met situatie = risico) Verbeterde inbraakwering (beperking inzetsnelheid brandweer) Doehetzelven (creëren van brandonveilige situaties) Elektrische apparatuur (stand-by knop bijvoorbeeld TV’s e.d.) Verkeersdrukte/verkeersmaatregelen (hogere opkomsttijd brandweer)

Naast deze ontwikkelingen zijn er ook nog factoren die van directe invloed zijn op de ontwikkeling van een brand in een woning. Net als in Nederland is men in de Verenigde Staten meer en meer aan het letten op milieuregelgeving en inbraakgevoeligheid. De huizen van 10

SPRINKLERBEVEILIGING IN WONINGEN tegenwoordig voldoen aan de strengste milieu- en politiekeurmerken. Door ingewikkelde sloten en alarmsystemen is het voor de bewoners steeds lastiger hun huis uit te vluchten. De milieueisen zijn juist weer van invloed op de ontwikkeling van een brand. Vooral in de Verenigde Staten begint dit aardig door te dringen. Gedurende het onderzoek in de Verenigde Staten is een aantal keer de vo lgende term gevallen;

“We are building better ovens!”

Maar al te vaak lezen we soortgelijke artikelen in de krant.

In Nederland komt deze opmerking helemaal tot zijn recht. Dit omdat wij veel meer dan in de Verenigde Staten met beton bouwen. De energieprestatie -eisen, geluidsprestatie -eisen en constructieve eisen zorgen in een woning voor meer hittereflectie en dus een snellere toename van hitte bij brand. Bij een brand in een woning vat bijna

altijd de inhoud van de woning vlam. De goed geïsoleerde wanden en ramen stralen de warmte terug. Het gevolg is dat de tijd tussen ontsteking en flashover sterk verkleind word. Warmte- en rookproductie nemen snel toe en deze effecten zijn zeker niet bevorderlijk voor de overlevingskansen van de bewoner. 2.3

Regeren is vooruitzien Het is een onmiskenbaar feit dat de in de vorige alinea genoemde ontwikkelingen voor de toekomst van invloed zullen zijn op het

brandveiligheidniveau in Nederland. Onze samenleving wordt steeds moderner en complexer dan ze al was. Om dit allemaal bij te houden zal men in Nederland vooruit moeten blijven kijken, en vooral niet achter de feiten aan moeten hobbelen.

De beleidsmakers hebben in Nederland gelukkig een vooruitziende blik. 11

Echter, hoe ver vooruitziend is deze blik met betrekking tot brandveiligheid: 5, 10 of 20 jaar? Een positieve ontwikkeling in

Nederland is de acceptatie van de rookmelder als brandpreventief hulpmiddel. In de Verenigde Staten is de rookmelder al bijna net zo ingeburgerd als McDonalds. Wel 93% van de woningen heeft één of meerdere rookmelders. Het aantal doden en gewonden bij woningbranden is in de Verenigde Staten echter ook erg hoog. Per jaar overlijden er gemiddeld 4.500 burgers en wel 60

brandweermensen aan de gevolgen van een brand. Cij fers tonen aan dat sinds de grootschalige invoer van rookmelders in 1980 het aantal doden bij branden in woningen in 10 jaar met 25% gedaald is. Deze daling is niet alleen door de rookmelder tot stand gekomen, het aanscherpen van bouwregelgeving heeft ook invloed op de daling

gehad. De NFPA (National Fire Protection Association) heeft uitgebreid onderzoek gedaan naar het verschil in risico tussen huizen met en zonder rookmelder. Hieruit is te concluderen dat de kans op overlijden in een huis met rookmelders 45% lager is. 2.4

Rookmelder als preventief hulpmiddel Het is duidelijk dat de rookmelder een goed hulpmiddel is bij het

verhogen van het brandveiligheidniveau binnen een woning. De rookmelder is echter niet in staat het werk van de brandweerman over te nemen! Het enige is, dat hij simpelweg zijn naam waar maakt: hij meldt op een snelle manier of er rookdeeltjes in een ruimte aanwezig zijn (laten we aannemen dat hij werkt). De rookmelder is niet in staat om ook maar snel iets aan de brand te doen. Dit kan problemen opleveren voor mensen die bijvoorbeeld slecht ter been zijn of

mensen die de rookmelder niet horen. Daar komt nog bij dat in bepaalde gemeenten de brandweer ook niet meer zo snel aanwezig is. Het ziet er naar uit dat de rookmelder in sommige gemeenten meerdere functies toegeschreven krijgt dan alleen maar het melden van rookdeeltjes in een ruimte.

In de bovenstaande tekst is twee maal het woord hulpmiddel onderstreept.

Dit niet voor niets, de rookmelder is geen wondermiddel. Verschillende gemeenten in Nederland willen nu de rookmelder gebruiken om de rijtijden te verlengen.

Het ziet er naar uit dat men in toekomst geplande of bestaande kazernes inruilt voor de rookmelder. De spreuk “ruilen is huilen” zou door dit beleid wel eens uit kunnen komen. Zeker als je naar de Verenigde Staten kijkt, zie je dat de rookmelder een goede passieve 12

SPRINKLERBEVEILIGING IN WONINGEN vorm van brandbeveiliging is; het is echter niet te vergelijken met een actieve vorm van brandbestrijding zoals de uitrukploegen van de

brandweer. Huis-aan-huis controles hebben in de Verenigde Staten aangetoond dat binnen een aanzienlijke tijd 40% van de geïnstalleerde rookmelders verdwenen is. Van de overgebleven rookmelders blijkt dat er na 10 jaar 30% kans is dat de rookmelder niet meer werkt. De

oorzaak is meestal het falen van de batterij. Dit is bij bewoners totaal niet bekend. Installeren is één, onderhouden is twee. Deze gegevens

uit de Verenigde Staten zullen zeker niet genegeerd moeten worden. Het is daarom verstandig om verder te kijken dan de rookmelder en te leren van de ervaringen die in de Verenigde Staten zijn opgedaan.

13

3. Het beheersen van woningbranden De “Instant Firefighter“. Waarom is de woningsprinklerinstallatie zo effectief in het redden van levens? Over het algemeen denkt men dat er heel wat voor nodig is om een flinke brand in een woning te veroorzaken. Mensen die ook maar een beetje kijk hebben op het

gedrag van een brand weten wel beter. In enkele minuten kan een gezellig huis veranderen in een ruïne. De woningsprinklerinstallatie kan levens en persoonlijke bezittingen redden. In dit hoofdstuk laat ik dan ook de kracht zien van dit zeer betrouwbare systeem. 3.1

Brandgedrag en ontwikkeling De tijd die nodig is om een beginnende brand in een woning te laten uitgroeien tot een dodelijk inferno is 5 minuten. Een onderzoek heeft in 1989 uitgewezen dat na 5 minuten nog maar 55% van de branden is ontdekt. Na deze 5 minuten zal het zeker niet lang meer duren tot de brand wordt ontdekt. Hevige rookontwikkeling en een flashover duiden dan vaak aan dat het in feite al te laat is. 5 Minuten klinkt als

een zeer korte tijd. Wat is 5 minuten in een mensenleven? Het is zeker genoeg om een mensenleven te verwoesten. Als dit dan zo cruciaal is, is het ook van belang enige kennis van deze korte tijd te hebben. Het gemakkelijkste is om deze 5 minuten te verdelen in verschillende fases. 1. Punt waar de brand begint Buiten enige uitzonderingen, zoals brandstichting of een explosie, is

in het algemeen aan te nemen dat een brand in een woning erg klein begint. Er zijn maar drie elementen nodig om een kleine brand te beginnen. Deze zijn een hittebron, brandstof en zuurstof. Bij een woningbrand zijn o.a. sigaretten, elektrische bedrading en kook- of verwarmingsapparatuur veel voorkomende ontstekingsbronnen. In 95% van de gevallen start een brand maar met een zeer geringe warmte en hoeveelheid brandstof. De plaats waar alledrie de

elementen aanwezig zijn, is meestal op de vloer of tegen een stuk meubilair, bijvoorbeeld een omgevallen kaars op de bank.

In het andere scenario start de brand in bijvoorbeeld een televisie of een koffiezetapparaat. Er zijn branden die al snel naar de volgende fase gaan, het openlijk produceren van vlammen. Het kan ook 14

SPRINKLERBEVEILIGING IN WONINGEN voorkomen dat een brand een tijd blijft smeulen voordat er enige vlammen in het spel komen. Een krant kan een lange tijd worden

blootgesteld aan een niet al te hoge verhittingsbron. De krant zal bruin gekleurd worden en zal pas na enige tijd smeulen, omkrullen en vervolgens in vlammen opgaan. 2. Produceren van vlammen De krant van daarnet zal na enige tijd van smeulen plotseling een klein vlammetje vertonen. Als eenmaal dit stadium is bereikt, moet

goed gerealiseerd worden dat het allemaal heel snel kan gaan vanaf dit moment. Deze tweede fase is in twee opzichten kritisch. Ten eerste is dit het punt waarop een nietsvermoedend vlammetje kan

uitgroeien tot een allesvernietigend vuur. Ten tweede en belangrijker is, dat dit hét moment is om dit niet erg uitdagende brandje te blussen. Haalt men één van de drie elementen eenvoudig weg dan is het brandje zó uit. Hoe meer energie in een brand, des te meer energie het vergt om hem uit te krijgen! 3. Flashover Er komt een moment in de ontwikkeling van een brand waar alles echt uit de hand begint te lopen. Een flashover is het moment waarop de gehele ruimte betrokken raakt bij de brand. Het fenomeen flashover verschijnt op het moment dat er zóveel hitte wordt geproduceerd, dat alle aanwezige brandbare stoffen een onverbrand en giftig gas

beginnen te produceren. Een bank kan door een niet al te grote maar toch energierijke brand worden aangestraald. Er komt een punt

waarop de bank onverbrande en giftige gassen begint te verspreiden. Ditzelfde zal gebeuren met de rest van het meubilair. Al deze

brandbare gassen zullen door de hitte gaan stijgen en zich vlak onder het plafond gaan verspreiden. Spoedig zullen de gassen en het overige meubilair gaan ontbranden en een vuurzee is het gevolg.

Uitgebreide tests in de Verenigde Staten tonen telkens weer de effectiviteit van de woningsprinkler. Zie hoe snel een brand zich kan ontwikkelen en bedenk dan wat een woningsprinkler hier aan kan doen.

15

Begin test

1 min. 35 sec. Al snel begint de rook zich door het hele huis te verspreiden.

2 min. 45 sec. De temperatuur in de kamer loopt op tot 149 ºC. Wanneer de temperatuur boven de 205 ºC uitkomt, is de kans op ernstige brandwonden groot.

3 min. 10 sec. De temperatuur is 260 ºC. De rooklaag is dik en de bewoners zijn hopelijk door de rookmelder gewaarschuwd.

16


3 min. 41 sec. De temperatuur heeft de 760 ºC bereikt. Stralingswarmte ontsteekt de gehele kamer en de ramen barsten. De flashover is niet meer te stoppen en in de kamer is de overlevingskans nihil. Ondertussen begint in de kinderkamer het speelgoed door de hitte te smelten.

5 min. Al na 5 minuten na het ontstaan van de brand slaan de eerste vlammen uit het huis. De temperatuur in de kinderkamers is opgelopen tot 121 ºC. In de kinderkamers is nog geen vlam te zien. Het inademen van deze hete gassen en rook is echter al dodelijk.

Na de brand. Hoewel deze kamer nooit is blootgesteld aan de vlammen is er toch grote schade. Deze schade werd veroorzaakt door de intense hitte van het vuur. Nog belangrijker, als de familie had willen vluchten dan had dat in de eerste paar minuten gemoeten. De kracht van het vuur is zó groot dat tijd een kwestie van leven of dood is.

17

3.2

Waarom een woningsprinklersysteem Het idee van een automatische blussing door middel van water bij een brand stamt al uit 1864. Major Harrison heeft het systeem in Engeland uitgevonden. De realisatie van deze uitvinding werd echter aan de Verenigde Staten overgelaten. Henry Parmelee had de primeur; zijn pianofabriek werd voorzien van een sprinkler-installatie. Een sprinklerkop doet in feite hetzelfde als het eindstuk van een

tuinslang; hij breekt een bundel water in een fijne spray. Het water kan pas uit de sprinklerkop komen als hij door een brand wordt verhit. Een metalen afsluiting zorgt voor een goede afdichting. De

grens van de activering, de dus maximaal toelaatbare temperatuur is per type sprinklerkop verschillend. Als deze grens is overschreden wordt de sprinkler geactiveerd door het smelten van een glazen of metalen voorwerp.

De bovenstaande illustratie toont een sprinklerkop met een glazen

cilinder. Bij een brand ontstaat er altijd een smalle slurf van hitte die naar het plafond stijgt. De hete gassen zullen zich langs het plafond gaan verspreiden, al naar gelang de hoogte en hoeveelheid van de vuurbelasting zal de temperatuur toe of afnemen. Als de hete gassen de dichtstbijzijnde sprinkler bereiken, zal deze bij een bepaalde 18

SPRINKLERBEVEILIGING IN WONINGEN temperatuur in werking treden. Bij een woningsprinkler is dit meestal rond de 75 ºC.

De glazen capsule knapt en uit de kop komt een fijne spray van water. Mocht één sprinkler het werk niet kunnen afmaken dan bereiken de hete gassen vanzelf de volgende sprinklerkop.

De conventionele sprinkler heeft als doel het voorkomen en beheersbaar houden van een brand. De woningsprinkler is hierin niet anders; de realiteit is dat in de meeste gevallen de woningsprinkler de brand zelfs geheel uitmaakt.

De woningsprinkler is in eerste instantie niet ontworpen met het idee om een brand uit te maken. Alles draait om de vroegtijdige ontvluchting van de mensen in een situatie die overleefbaar is. De woningsprinkler voegt er daarom nog een aspect aan toe: TIJD In het stukje over de ontwikkeling van een brand had ik het al over hét moment

om een brand te blussen. Dat is het moment waarop de brand nog in een vroeg stadium is en snel kan worden uitgemaakt. Het grote gevaar voor inwoners en brandweerlieden bij een brand is een flashover en hevige rookontwikkeling. De kracht van de

woningsprinkler zit in het feit dat hij door zijn snelle reactie deze flashover en hevige rookontwikkeling kan voorkomen. Een

woningsprinkler reageert veel sneller dan bijvoorbeeld een sprinkler

in een warenhuis. Ook de dichtheid van het aantal druppels is groter. Hoe meer druppels, des te groter is het wateroppervlak, wat weer resulteert in een groter koelend vermogen. Uitgebreide tests in Verenigde Staten hebben aangetoond dat een

woningsprinkler gemiddeld al 2 minuten na ontstaan van een brand in werking treedt. In deze 2 minuten kan er al een aardige rooklaag zijn opgebouwd. Doordat de sprinkler de lucht koelt en dus ook de rooklaag, zal deze wel naar beneden komen. Deze rooklaag is echter

te allen tijde overleefbaar. In de ongesprinklerde situatie bereikt de rook na 5 minuten een niveau waarbij de overlevingskansen minimaal

zijn. De woningsprinkler heeft maar één doel: zorgen voor een veilige vlucht bij een brand in een woning.

19

Deze grafiek toont de relatie tussen verhoging in temperatuur en de respons van de brandweer in de Verenigde Staten. Onderzoek toont aan dat de flashover in 7 tot 8 minuten kan ontstaan. (x-as minuten, y-as temperatuur in graden Fahrenheit)

Tijd is echter niet het enige verschil tussen een conventionele

sprinkler en een woningsprinkler. Het patroon waarin de sprinkler zijn water over een oppervlak verdeelt is aanzienlijk anders. De reden waarom het spraypatroon van een woningsprinkler zo anders is, is heel voor de hand liggend. Bij een woningbrand is het vrijwel altijd

het interieur dat vlam vat. De woningsprinkler is er dus ook zó op ontworpen dat het meeste water langs het plafond naar de muur gaat. Stel dat er een gordijn in een woning in brand staat. In de eerste fase ontwikkelt zich een smeulbrandje. Al snel volgen vlam en rookontwikkeling en warme gassen stijgen naar het plafond. Door de snelle hitte-opbouw zal de temperatuur vlak onder het plafond rap

toenemen. Bij ongeveer 75 graden wordt de sprinkler geactiveerd. De alarmbel gaat af en de mensen vluchten naar buiten. Omdat de koelende waterspray langs het plafond gaat wordt al in een vroeg stadium de kans op een flashover geminimaliseerd. Na een paar minuten is ook de brandweer gearriveerd.

20


Hier is duidelijk het waterdistributiepatroon van een woningsprinkler te zien. Het gaat hier om een Reliable residential sprinklertype met een dekkingsgebied van 4 bij 4 meter.

3.3

Sprinklers beperken brandschade Conventionele sprinkle rs hebben tot op de dag van vandaag bewezen effectief te zijn bij het beperken van schade bij brand. Al vele bedrijven zijn na een brand behoed voor het faillissement. Bij een

bedrijf spelen vooral continuïteit en een kostenfactor een grote rol.

Deze twee factoren zijn ook van belang voor een gezin in een woning. In de huidige situatie is een woning veelal niet bewoonbaar meer na een brand. Ook al heeft de brandweer een groot deel van de woning gered, het gezin zal vaak een tijdelijk een ander onderkomen moeten zoeken.

Een belangrijk aandachtspunt is het verschil in water dat nodig is om een brand uit te krijgen. Een aanval van de brandweer kost gemiddeld 10 tot 100 keer meer water dan één of meerdere geactiveerde sprinklerkoppen. De schade bij een brand in een woning levert

natuurlijk aanzienlijke kosten op. Deze kosten wegen vaak niet op tegen de emotionele waarde van de verloren spullen. Foto ’s, huisdieren, geschenken en allerlei andere onvervangbare

persoonlijke bezittingen. In het al eerder genoemde Scottsdale, AZ, heeft men in de afgelopen 10 jaar de schadekosten van

woningbranden bijgehouden. Na het installeren van woningsprinklers 10 jaar geleden is het gemiddelde schadebedrag per woning duidelijk naar beneden gegaan. De gemiddelde schade na een brand in een gesprinklerde woning bedroeg $2.280,00. In de ongesprinklerde situatie was dit een gemiddelde van $17.067,00.

21

22


4. De installatie van een woningsprinklersysteem

In dit hoofdstuk bespreek ik de belangrijkste zaken die komen kijken

bij het installeren van een woningsprinklersysteem. Na een introductie in de wereld van de NFPA standaards geef ik een overzicht van de componenten van een woningsprinklersysteem. 4.1

Installeren volgens NFPA standaards Bij het installeren van een woningsprinklersysteem is het belangrijk dat het installeren gebeurt volgens een bepaalde standaard. Het falen

van een sprinklersysteem bij een brand is absoluut onacceptabel. Net als bij een bouw-voorschrift als het Bouwbesluit is het ontwikkelen van een standaard onderhevig aan een lange geschiedenis. De Verenigde Staten zijn al sinds 1973 bezig met het ontwikkelen van een woningsprinklersysteem met de daarbij behorende

installatiestandaard. Als we in Nederland woningsprinklersystemen willen installeren spreekt het voor zich dat we de NFPA standaards als basis gaan gebruiken (of een aangepaste versie). Om een goed beeld te krijgen van deze standaards eerst een introductie.

Het aantal doden en gewonden door brand in de Verenigde Staten was in de jaren 70 zó extreem hoog, dat men besloot direct actie te ondernemen. In 1973 riep President Richard Nixon een commissie in

het leven die het brandprobleem in de Verenigde Staten zou gaan onderzoeken (Presidential Commission on Fire Prevention Control). De gevormde commissie besloot de gehele brandweer-geschiedenis van de Verenigde Staten onder de loep te nemen. Uit dit onderzoek vloeide het nog steeds beroemde rapport “America Burning”. Als

direct gevolg van dit allesvernietigende rapport, vormde zich de National Commission on Fire Prevention and Control. De NFPC is de

voorloper van de latere United States Fire Administration. Uit het rapport America Burning bleek toen ook al dat het grootste probleem lag in het aantal doden en gewonden bij branden in woningen en woongebouwen. Een speciale commissie werd in het leven geroepen met als taak het ontwikkelen van een standaard voor woningsprinklersystemen.

23

De NFPA had al een standaard voor de conventionele sprinklers, genaamd

NFPA13, Standard for the installation of sprinkler systems. De nieuwe standaard voor woningen werd genoemd 13D; de D staat voor Domestic oftewel woningen. In 1989 werd er de NFPA 13R (Residential) aan toegevoegd voor de installatie van

sprinklersystemen voor gebouwen bestemd voor bewoning tot en met vier verdiepingen. Al in de eerste bijeenkomst werden de grondbeginselen van de huidige NFPA 13D vastgesteld.

Grondbeginselen NFPA 13D (1) Algemeen: Kosten zijn de allergrootste factor. Door het verlagen van de eisen van een woningsprinklersysteem wordt per huis (Micro) iets

ingeleverd in betrouw -baarheid. ( bijvoorbeeld minder dubbele veiligheidscomponenten ) De kosten gaan zo omlaag, het wordt voor meer mensen betaalbaar om een sprinklersysteem te installeren. Macro gezien levert dit een bijdrage aan de veiligheid van het Amerikaanse volk.

Het is zeker niet zo dat een woningsprinklersysteem niet betrouwbaar is. Het is vergelijkbaar met de aanschaf van een computer. Je kan ook

Grondbeginselen NFPA 13D (2) a) Life safety is het primaire doel van de NFPA 13D, het beperken van schade bij brand is twee.

b) Het ontwerp van het systeem moet zodanig zijn dat een brand onder controle kan worden gehouden. De situatie moet zodanig

zijn dat de inwoners genoeg tijd hebben om te vluchten. c) Er moet voldoende water aanwezig zijn om twee sprinklerkoppen 10 minuten lang te laten werken. d) Het gehele systeem moet ontworpen zijn voor toepasbaarheid in de woning. e) De NFPA 13D gaat er van uit dat er ook een rookmelder is

24

SPRINKLERBEVEILIGING IN WONINGEN Het verschil tussen de NFPA 13, 13D en 13R zit vooral in de hoogte van de beveiliging. Om de woningsprinkler betaalbaar te maken is de NFPA 13D dus soepeler dan de NFPA 13 standaard. Voor de duidelijkheid het volgende voorbeeld;

Veiligheid

NFPA 13

NFPA 13R

NFPA 13D

Betrouwbaar

Kosten

25

In de onderstaande tabel zijn de belangrijkste verschillen tussen de NFPA 13, 13D en 13R aangegeven. Het is belangrijk om te weten dat

het geen probleem is om de 13R in een woning toe te passen; het zal vanwege de hogere eisen alleen duurder worden.

NFPA 13

NFPA 13R

NFPA 13D

Sprinkler systems

Sprinkler systems

Sprinkler systems

> 4 verdiepingen

Soort

Gebouw

Alle

gebouwen uitgez.

Residential

Tot aan 4 verdiepingen

Appartementen, hotels, pensions, verzorgingstehuizen

Eengeminder dan 4 zinswoninge verdiepingen n

Waar Overal, sprinkler weinig s

Domestic

Eéngezinwoninge n, Twee familie

woningen, woonwagens

Overal, uitgezonderd: badkamers,

Overal uitgezonderd:

uitwendige balkons,

verborgen

uitzondering kasten, verborgen en ruimtes, lift,

Badkamers, kasten,

ruimtes, car ports, foyers.

Type QR, QREC, sprinkler residential

Residential uitgezonderd Alleen residential speciale omstandigheden

Aantal

4 maal residential

2 maal

30 minuten

10 minuten (7 minuten met

(1)

4 wanneer

residential

Water30 minuten voorraad light hazard in min.

residential

één woonlaag en minder

Pompen

Getest

Getest

dan 186 m²)

Hoeft niet getest te zijn

(1)= Dit is het minimum aantal sprinklers dat wordt gebruikt bij de

hydraulische berekeningen. Bij een hydraulische berekening wordt uitgerekend hoeveel water er nodig is om de twee verst van de pomp verwijderde koppen 10 minuten te laten werken.

26


4.2

Componenten van een woningsprinklersysteem De basiselementen van een woningsprinklersysteem zijn goed te vergelijken met een conventioneel sprinklersysteem. Er kan onderscheid worden gemaakt tussen de volgende elementen: • • • • • • •

wateraanvoersysteem terugslagkleppen

waterdrukinstrumenten

middelen voor het detecteren van een waterstroom middelen voor het transporteren van het water (netwerk van pijpen) quickresponse sprinklers (snel reagerende sprinklerkoppen) middelen om het systeem te testen

Wateraanvoersysteem Het woningsprinklersysteem is anders dan de meeste conventionele

sprinkler-systemen aangesloten op het gewone leidingwaternetwerk. Dit heeft een economisch voordeel maar er kleeft ook een nadeel aan. Het nadeel is het feit dat de watermeter maar een beperkte diameter heeft. De watermeter bevindt zich altijd vóór de opsplitsing van de twee leidingstelsels. In de Verenigde Staten zeggen de

waterleidingmaatschappijen dat hoe groter de diameter van de watermeter, des te hoger het watergebruik en dus ook de kosten. Bij de hydraulische berekeningen van een woningsprinklersysteem is de watermeter met zijn geringe diameter een remmende factor. Terugslagkleppen Een woningsprinkler is een systeem dat snel moet reageren. Vanwege die snelle reactie is het een systeem dat altijd onder waterdruk staat. Dit betekent dat er voor lange tijd stilstaand water in het systeem kan

staan. Stilstaand water kan op den duur gaan leiden tot vervuiling van het water. Het werkelijke gevaar hiervan is nog niet bewezen. Toch nemen veel gemeenten in de Verenigde Staten het zekere voor het

onzekere en ze laten daarom een terugslagklep installeren. Een terugslagklep (backflowpreventer) zorgt er voor dat het water dat in het sprinklerleidingnet staat, niet terug kan keren in het

27

waterleidingnet. De waterleidingmaatschappijen willen logischerwijs een zo schoon mogelijk waterleidingnetwerk behouden. Waterdrukinstrumenten Het spreekt voor zich dat het gehele sprinklersysteem om het water draait. Een cruciaal punt is dan ook de benodigde waterdruk voor dit

systeem. Er kan in volume genoeg water aanwezig zijn, als echter de druk er niet is dan zal de sprinkler nooit juist reageren. De benodigde waterdruk voor een woningsprinklersysteem is per ontwerp

verschillend. Het aantal sprinklers, aantal meters en afstand van verst gelegen sprinkler zijn voor de hydraulische berekening van invloed. In de Verenigde Staten kan het zelfs gebeuren dat het waterleidingnet door een bergachtig gebied te veel waterdruk levert. In Nederland zal het eerder de vraag zijn of er wel voldoende druk aanwezig is. De gemiddeld benodigde waterdruk op het waterleidingnet zal wel

minimaal 2,0 tot 2,7 bar moeten bedragen. Is de druk lager dan zal er aan een extra pomp moeten worden gedacht. Middelen voor het detecteren van een waterstroom Een optie bij het installeren van een woningsprinklersysteem is het

aanbrengen van een flowswitch met een daaraan gekoppelde alarmbel aan het huis. Het installeren van dit alarmsysteem is volgens de NFPA 13D niet vereist. Dit omdat de NFPA naar een zo goedkoop mogelijke

installatiestandaard streeft. Een belangrijk punt is dat de NFPA 13D er vanuit gaat dat er correct werkende rookmelders in het huis zijn geïnstalleerd. We weten nu dat er in de praktijk een grote kans is op falende rookmelders; daarom eisen een groot aantal gemeenten in de

Verenigde Staten de installatie van de aan de woningsprinkler gekoppelde alarmbel. De alarmbel waarschuwt niet alleen de inwoners maar ook de omwonende mensen. Mocht het zo zijn dat de bewoners niet thuis zijn dan worden toch de buren gewaarschuwd. Het alarmsysteem is in twee manieren verkrijgbaar. Het ene alarm detecteert met een klep of er een waterstroom door de hoofdpijp gaat. Het andere systeem detecteert of er een verschil in druk

optreedt. Over het algemeen is het systeem dat direct de waterstroom detecteert het meest betrouwbaar. Vanwege kleine drukverschillen in het waterleidingnet is het andere systeem meer gevoelig voor valse meldingen.

28

SPRINKLERBEVEILIGING IN WONINGEN Middelen voor het transporteren van het water (netwerk van pijpen) De woningsprinklerinstallatie wordt in het algemeen uitgevoerd met drie soorten pijpen. Koper, staal en plastic zijn de drie materialen waarmee kan worden gewerkt. Verreweg het meest populair is het gebruik van de plastic pijp. De

plastic chlorinated polyvinylchloride (CPVC) pijp begon in 1960 steeds populairder te worden. Rond 1978 begonnen steeds meer gemeentes

in de Verenigde Staten te experimenteren met het toepassen van deze plastic pijp.

In het bovenstaande plaatje is duidelijk de oranje CPVC pijp te zien.

Na jaren van onderzoek en ontwikkeling werd uiteindelijk in 1989 de

CPVC gecertificeerd door Underwriter Laboratories (UL). Ook de NFPA was overtuigd en de CPVC pijp werd in de installatiestandaards opgenomen.

De betrouwbaarheid van het pijpensysteem is natuurlijk van cruciaal belang. Er zal een balans gevonden moeten worden tussen verschillende factoren. Deze factoren zijn: •

Stijfheid/ flexibiliteit en sterkte

Hoe stijver een materiaal is, des te meer weerstand wordt er geboden bij het bewegen er van. In sommige gevallen kan dit van pas komen, terwijl het in andere situaties juist weer niet gewenst is. Als het

sprinklersysteem bijvoorbeeld in staal wordt uitgevoerd dan zal men bij de kleinste buiging al een koppelstuk toepassen.

29

Eén koppelstuk is niet zo erg, maar als het er een aanzienlijk aantal worden, brengt dat weer extra kosten met zich mee. In de Verenigde Staten bouwt men over het algemeen de woningen van hout. Een CPVC- pijp is dan ook ideaal daar. Koper ligt wat betreft stijfheid

tussen staal en CPVC- pijp in maar is net als CPVC- pijp niet zo sterk als staal. •

Penetratieweerstand

Met de penetratieweerstand wordt bedoeld in hoeverre de pijp wordt beschadigd door bijvoorbeeld verkeerd plaatsen van spijkers of

schroeven. Er moet altijd rekening mee worden gehouden dat er tijdens de installatie of tijdens bewoning van het huis fouten kunnen worden gemaakt. Er kunnen door beschadiging natuurlijk grote problemen komen. De stalen, koperen en CPVC- pijpen zijn zó

gemaakt en getest dat ze behoorlijk wat kunnen hebben. De pijpen zijn natuurlijk niet tegen extreme beschadigingen gewapend.

In het bovenstaande plaatje is te zien hoe de oranje sprinklerpijp door de houten vloerbalken loopt.

•

Gewicht

Gewicht kan in de Verenigde Staten zeker een factor zijn bij het installeren van een woningsprinklersysteem. Dit komt omdat men in

de Verenigde Staten veelal houtbouw toepast. Vooral als men er over nadenkt om in al bestaande bouw een woningsprinklersysteem te installeren. In Nederland zal het gewicht een veel minder belangrijke rol gaan spelen. Het is duidelijk dat het CPVC systeem vele malen

30

SPRINKLERBEVEILIGING IN WONINGEN lichter is dan een koperen of stalen systeem. Het grootste gewicht in het hele woning-sprinklersysteem is natuurlijk het water zelf. •

Toelaatbare druk

De maximaal toelaatbare druk in een woningsprinklersysteem is

verscheidene malen groter dan de maximale druk op het leidingwaternetwerk. De reden hiervoor is dat stalen, koperen en

CPVC- pijpen die voor een woningsprinklersysteem worden gebruikt ook goedgekeurd zijn voor een NFPA 13 systeem. De druk moet voor een NFPA 13 systeem zodanig zijn dat de brandweer ook op dit systeem kan aansluiten. •

Weerstand tegen open vlammen

Een sprinklersysteem is ontworpen om een brand te bestrijden. Het is dan ook bijna overbodig om te zeggen dat alle componenten

uitermate goed getest zijn op de weerstand tegen open vlammen. Het enige zwakke punt zouden de ophangpunten kunnen zijn. Om esthetische reden is het pijpensysteem altijd afgedekt en dat zorgt tevens voor een thermische barrière. •

Frictieverlies (hoe wordt de waterstroom door de binnenkant van de pijp beïnvloed)

De stroming van het water in het pijpensysteem is een belangrijke

factor. Hoe hoger de frictie (weerstand),des te meer druk is er nodig op het systeem. Elk type pijp heeft weer een ander frictieverlies. Hoe gladder de binnenkant, des te lager het verlies. Over het algemeen hebben synthetische of plastic pijpen het minste verlies.

De hoeveelheid aan weerstand wordt uitgedrukt in de C factor. Hoe hoger de C factor, des te lager is de frictie. De C factor is van belang bij de hydraulische berekeningen van het systeem.

Op het moment van het schrijven van dit raport is men in de Verenigde Staten bezig met testen van een ander soort sprinkler

systeem. Dit Multi-purpose systeem heeft het gewone leidingnetwerk gecombineerd met het sprinklerleidingnetwerk. Dit betekend dus dat de douche, toilet, wasbakken en sprinklerkoppen allemaal met elkaar in verbinding staan. Omdat je nu één leidingnetwerk hebt kan er aanzienlijk in de kosten bespaard worden. Een ander voordeel is dat

men altijd weet of het systeem werkt. Komt er geen water meer uit de kraan dan werkt het sprinkler-systeem ook niet meer. Het systeem is 31

zo o ntwikkeld dat mocht er brand zijn en de sprinkler activeerd en de wasmachine staat gelijktijdig aan, dan blijft het systeem toch nog werken. De leidingen van het multi-purpose systeem worden PEX leidingen genoemd. Deze soort leiding is flexibel een zeer eenvoudig te monteren. Het mooie van dit systeem is dat het in het beton kan worden gestort. Dit is voor Nederland interessant, men bouwt hier namelijk voor het grootste deel in gietbouw.

Quick- response sprinklers (snel reagerende sprinklerkoppen) Al eerder vertelde ik dat men in de Verenigde Staten in 1973 begon

met het ontwikkelen van een woningsprinklersysteem. Het systeem moest betrouwbaar, goedkoop, levensreddend en aansluitbaar zijn op het bestaande leidingwater-netwerk. Men dacht dat men wel een bestaand sprinklersysteem in een woning kon inbouwen. Uit testen

bleek dat men met de bestaande technologie de branden goed kon beheersen. Op een ander zeer belangrijk punt bleek er een gebrek te zijn in de technologie. Het hele woningsprinklerconcept is gebaseerd op het feit dat de situatie in de woning ten allen tijden overleefbaar moet zijn. Het sprinklersysteem bleek in die tijd veel te langzaam te zijn. In bijna elke test kwam naar voren dat de situatie in de ruimte niet overleefbaar zou zijn, helemaal niet voor minder mobiele mensen. Underwriter Laboratories (UL) had in die tijd een standaard test voor het meten van de respons tijd van een sprinkler. De test werd uitgevoerd in een oven.

Uit de test rolde een tijd- temperatuurcurve. Al snel bleek deze test

niet geschikt; de ontwikkeling van een brand en activeringtijd van een sprinklerkop bleek in praktijk vaak heel anders te zijn. Het werd tijd voor een nieuwe manier van testen. De USFA (United

States Fire Administration) gaf Factory Mutual (FM) de opdracht tot het ontwikkelen van een nieuw soort test. Het was hun taak om de ontwerpeisen van de nieuwe generatie van life-safety sprinklers te ontwikkelen. De testen werden uitgevoerd onder leiding van dhr. H.C. Kung. Test na test bleek dat het vuur een levensgevaarlijke situatie creëerde, voordat de sprinkler tot activering overging. Het werd dus tijd voor de ontwikkeling van een totaal nieuwe snel reagerende sprinklerkop.

Voordat men begon met het ontwikkelen van deze snel reagerende

sprinklerkop was het nodig om eerst eens de responstijd van de huidige sprinklerkoppen te evalueren. Hiervoor ontwikkelde men de

plunge furnace test. In deze test werd een sprinklerkop in een hete luchtstroom geplaatst. Deze test simuleerde de situatie die ontstaat 32

SPRINKLERBEVEILIGING IN WONINGEN bij een woningbrand. Uit de test kwam de Response Time Index (RTI). Hoe lager de RTI- waarde, hoe eerder de respons van de sprinklerkop. De huidige woningsprinklerkoppen hebben een RTI- waarde die 8 tot 10 maal lager is dan de conventionele sprinklerkoppen. Er was dus een universeel systeem om de responssnelheid te meten.

Al snel begon men met het ontwikkelen van de quick responsekoppen en ook het testen ervan. De eerste grootschalige testen met de prototypen sprinklerkoppen vond plaats in Los Angeles. De Los Angeles City Fire Departement, NFPA en FM werden door de USFA

gesponsord om grootschalige 1- op -1 testen te doen. Test na test

bleek dat de nieuwe snelreagerende sprinklerkoppen uiterst effectief waren in het reduceren van gevaarlijke situaties. Men zat dus op het goede spoor met de ontwikkeling. Het werd nu tijd om ontwerpcriteria te gaan ontwikkelen. Hete gassen, hitte en giftige

gassen zijn de gevaarlijkste elementen voor een mens. Echter wanneer is een situatie overleefbaar, waar ligt de grens? Na een reeks

van testen werd vastgesteld welke situatie voor een persoon nog overleefbaar zou zijn. Er werden rand -voorwaarden aan het maximale CO gehalte gesteld. Ook voor hitte op ooghoogte en plafond (flashover) werden maximale waarden gegeven. Het was nu dus

bekend aan welke criteria een woningsprinklerinstallatie zou moeten voldoen om er zeker van te zijn dat de inwoners het zouden overleven. In een aantal testen zijn er zelfs mensen in de testwoning gelaten om aan te geven hoe veilig de woningsprinkler werkelijk is.

De quick respons sprinkler werd zo geboren en zal nog vele levens sparen. De quick response technologie werd een paar jaar later in de woning toegepast. Dit leverde de Residential fire sprinklers op. Ook wordt de quick

response technologie in hotelsprinklers gebruikt. Eén ding is wel belangrijk: de quick response sprinkler is niet te vergelijken met de

ESFR (Early Suppression Fast-Response) sprinklers. Dit type sprinkler wordt in commerciële gebouwen toegepast, bijvoorbeeld voor hoge opslagrekken. Het grote verschil zit dan ook in de hoeveelheid water die uit de sprinklerkop komt. De ESFR levert veel meer water dan de quick respons sprinkler.

33

De bovenstaande foto is een doorsnede van een woningsprinkler met afdekkingplaat, de onderstaande foto toont hem aan het plafond.

34

SPRINKLERBEVEILIGING IN WONINGEN 4.3

Het ontwerpen van een woningsprinklersysteem Bij het ontwerpen van een woningsprinklersysteem gaat de NFPA 13D er van uit dat de brand gecontroleerd wordt door niet meer dan twee sprinklerkoppen.

Al eerder is genoemd dat de ontwerpcriteria ontwikkeld zijn door de testen in Los Angeles. Door deze testen zijn er nu eisen voor de volgende ontwerppunten: • • • • • •

eisen voor de minimale uitstoot van water eisen voor het aantal sprinklers

eisen voor de minimale water benodigdheid eisen voor het sprinklerdekkingsgebied

eisen voor de minimale werkingsdruk van een sprinklerkop eisen voor de positie van sprinklers

Eisen voor de minimale opbrengst van water Het woningsprinklersysteem zal een minimale wateropbrengst van 68 L/min moeten hebben naar elke sprinkler in het systeem. De minimale opbrengst voor twee geactiveerde sprinklers zal minimaal 49 L/min moeten zijn. De minimale druk die bij elke sprinklerkop aanwezig moet zijn, is 0.5 bar.

Eisen voor het aantal sprinklers Elke woningsprinkler is getest onder normale vlakke plafonds. Als een

plafond afwijkt zijn er speciale eisen die onder die specifieke situatie vallen. Dit kan dan resulteren in hogere druk of drie sprinklers in één compartiment.

35

Dit zijn beide voorbeelden van afwijkende plafondconstructies. Reliable geeft op deze manier aan hoe met deze constructies moet worden omgegaan.

Al eerder is aangegeven dat het onder de NFPA 13D standaard niet nodig is om de volgende ruimtes te sprinkleren: -

badkamers minder dan 55sq. Ft. kledingkasten (Amerikanen hebben vaak gigantische kledingkasten) garages en carports

zolders, kruipruimtes en verborgen ruimtes entreehallen

( het is niet vereist om in deze ruimtes te sprinkleren maar vaak is het net zo makkelijk even een leiding naar de garage door te trekken.)

Als eenmaal is bepaald welke ruimtes worden gesprinklerd, wordt door een hydraulische berekening het type sprinklerkop gekozen. Er zijn zeer veel typen sprinklerkoppen op de markt; elk type heeft weer

een ander dekkingsgebied. In principe gaat het er om dat, al zouden er in een ruimte 4 sprinklerkoppen moeten komen, dan bereken je het systeem toch op de activering van twee sprinklerkoppen. Men gaat er van uit dat de 36

SPRINKLERBEVEILIGING IN WONINGEN situatie met twee geactiveerde sprinklers overleefbaar is (zie eisen minimale uitstoot). Deze berekening geldt ook voor de activering van één sprinklerkop.

Eisen voor de minimale totale water benodigdheid De minimale watertoevoer is te berekenen door het vermenigvuldigen van de minimaal benodigde wateropbrengst van alle sprinklers. (Zie

Eisen voor de minimale opbrengst van water) De berekening zal twee keer moeten worden uitgevoerd. Een- maal uitgaande van maar één geactiveerde sprinkler. Andermaal uitgaande van twee geactiveerde sprinklers.

Eisen voor het sprinklerdekkingsgebied Een woningsprinkler zal zó moeten worden geplaatst, dat het maximale dekkingsgebied binnen de 13.4 m² blijft. De maximale afstand van sprinkler tot sprinkler in een compartiment mag niet meer dan 2.4 meter bedragen. Het belangrijkst is dat de sprinkler niet meer

dan 1.8 meter van de wand is verwijderd. Er is nog een ander belangrijk punt. Bij de hydraulische berekening kies je voor één type

sprinklerkop door het gehele huis. De sprinklerkop met het grootste dekkingsgebied wordt door het gehele huis gebruikt. Dit is enerzijds een extra veiligheid, anderzijds is dit nodig voor een zekere installatie. De installateurs moeten geen rekening hoeven houden met welk type er toegepast wordt in welke kamer. Er kunnen dan grote fouten gemaakt worden. Daarom: door het hele huis exact dezelfde sprinklerkop met hetzelfde dekkingsgebied. Eisen voor minimale de werkingsdruk van een sprinklerkop De minimale eisen van de benodigde werkdruk per sprinklerkop zullen moeten vo ldoen aan de eisen die per type sprinklerkop worden gegeven.

De eisen die ik zojuist heb genoemd zijn de basiseisen. Voor gedetailleerde gegevens van bijvoorbeeld frictieverliezen van bepaalde soort materialen verwijs ik u naar de NFPA 13D standaard.

37

38


5. Woningsprinklers en preventiebeleid Een sprinklerverordening kan grote invloed hebben op het pro-actief veiligheidsbeleid van een gemeente. Het installeren van een woningsprinklersysteem is niet alleen voor de toekomstige inwoners

aantrekkelijk. De brandweer kan zelf aanzienlijk veel voordeel behalen als men in het dekkingsgebied woningsprinklers installeert. Er zal echter goed rekening moeten worden gehouden met de inwoners; zij spelen een belangrijke rol in het gehele implementatie - en handhavings proces van de verordening. 5.1

Effecten op het pro-actief veiligheidsbeleid In de Verenigde Staten gaat het installeren van woningsprinklers in heel veel gemeenten verder dan de positieve gevolgen voor de inwoners van de gesprinklerde huizen. In de introductie van dit

onderzoeksverslag vertelde ik al dat de brandweer het steeds drukker heeft met het uitvoeren van meerdere taken. Als je als moderne brandweerorganisatie deze taken zo goed mogelijk wilt uitvoeren, betekent dit inzet van personeel en financiële middelen. In Nederland

wil men nu met de rookmelder inzet en financiële middelen besparen. Al een aantal keren heb ik verteld dat de rookmelder deze functie als gelijkwaardige veiligheid niet op zich kan nemen. Uit mijn onderzoek naar de ervaringen in de Verenigde Staten blijkt dat de woningsprinkler dat wél kan. Er zijn een aantal positieve

gevolgen voor het preventiebeleid te zien in de Verenigde Staten. • • • • •

Minder hydranten Groter verzorgingsg ebied per kazerne Grotere bebouwingsdichtheid Verminderde eisen aan wegen

Verminderde capaciteit op waterleiding

Minder hydranten De vraag naar water bij een gesprinklerde woning is zodanig minder dat er ook meer tijd is voor de brandweermensen om de slangen op

een hydrant aan te sluiten. In de Verenigde Staten dekt een hydrant gemiddeld 4 tot 8 woningen. De installatie van een hydrant kost $ 2.000. Als er sprinklers in een woonwijk zijn geïnstalleerd, kan het aantal hydranten met 50% worden verminderd (van 1200 ft. naar 660ft.)

39

Dit kan voor een gemeente aanzienlijke besparingen opleveren. Groter verzorgingsgebied per kazerne In de Verenigde Staten is bewezen dat een brand in een gesprinklerd gebouw de helft aan sterkte van de brandweer vraagt in vergelijking

met een niet gesprinklerd gebouw. Er zijn voorbeelden van steden die in een nieuw ontwikkelingsgebied eerst 7 kazernes hadden gepland. Na uitgebreide studie bleek dat er nog maar 3 kazernes nodig waren als het hele ontwikkelingsgebied voorzien zou worden van

woningsprinklers. Een gemiddelde kazerne kost daar 1 miljoen dollar per jaar alleen al aan personeel. Laat staan alle besparingen op gebouwen, apparatuur en extra brandweermensen. Grotere bebouwingsdichtheid De kans op brandoverslag naar andere woningen is met een woningsprinkler-installatie zeer klein. Het is daarom mogelijk om de bebouwingsdichtheid te vergroten (in Scottsdale bedroeg dit 4% meer aan bebouwingsdichtheid). De gemeente kan zo een groter deel van de grond laten bebouwen. Verminderde eisen aan wegen Door het installeren van sprinklers in woningen worden de eisen aan wegen op de volgende manieren verminderd: -

langere doodlopende straten (van 600ft. naar 1400ft.)

minder parkeerrestricties voor bewoners (minder plaatsen die voor de brandweer moeten worden vrijgehouden) kleinere draaicirkels van wegen smallere straten

langere oprijlanen van woningen

Verminderde capaciteit van de waterleiding Door de geringe benodigde hoeveelheid water in een gesprinklerde gemeente kan de cap aciteit van de waterleiding verlaagd worden. Dit betekent minder pompcapaciteit en kleinere buisdiameters. In Scottsdale leverde dit zelfs een besparing van $7.000.000 op.

De punten die ik hier naar voren breng, gelden natuurlijk alleen voor de situatie in de Verenigde Staten. Sommige voorbeelden zullen nooit 40

SPRINKLERBEVEILIGING IN WONINGEN in Nederland toepasbaar zijn. Ik wil aangeven dat woningsprinklers ook voor de brandweer behoorlijke winst kunnen opleveren. In veel

steden zie je na invoering van de sprinklerverordening veranderingen binnen de brandweer optreden. Bij de brandweer in Scottsdale

bedroeg de preventieafdeling vóór de verordening ongeveer 6% van de brandweer-organisatie. Nu is dat opgelopen tot 15%. Men besteedt nu meer aandacht aan publieke voorlichting, inspecties en onderzoek na een brand. Hierdoor is men veel meer betrokken bij de ontwikkelingen die er binnen de gemeente gaande zijn. 5.2

Onderhoud en verantwoordelijkheid In de Verenigde Staten is een bewoner bij wie een

woningsprinklerinstallatie is geïnstalleerd, zelf verantwoordelijk voor de conditie en het onderhoud. In de NFPA 13D standaard staat dat voor goed onderhoud van het systeem de volgende stappen maandelijks herhaald moeten worden:

1. visuele inspectie van alle sprinklers, zorg er voor dat een sprinkler niet belemmerd wordt door een object 2. maak zeker dat alle kleppen open zijn

3. test de watertoevoersystemen 4. test het alarmsysteem (als het geïnstalleerd is) 5. test de pompen (als ze geïnstalleerd zijn) 6. controleer de druk op het systeem

7. controleer het waterniveau in de tanks (als er tanks worden gebruikt) 8. let er op dat de sprinklerkoppen niet zijn beschilderd

Uit de praktijk blijkt dat de mensen het drie maanden netjes doen en de volgende inspectie komt wel weer over drie jaar. Het is ook overbodig om een woningsprinklersysteem zo vaak te testen. Het

gehele systeem is in principe simpel en uiterst betrouwbaar. Het systeem heeft dan ook in de meeste gevallen een garantie van 30 jaar. Door de ervaringen in de Verenigde Staten is gebleken dat het gevaar zit in het veranderen van de eigenaar van de woning. De eerste bewoners zijn vaak goed ingelicht. De volgende bewoners van een huis horen meestal dan van de vorige bewoners hoe het systeem werkt. Meestal is niet altijd; het is dan ook gebeurd dat na een

inspectie bleek dat de sprinklerkoppen een mooi verfje hebben gekregen. Nu kan de brandweer niet elk huis gaan controleren; zij is

dat ook niet verplicht. In de meeste sprinklergemeenten hebben ze voor dit probleem een goede oplossing. Elk jaar met het wisselen van 41

zomer- op wintertijd krijgen alle huizen met een woningsprinklerinstallatie een folder met brief op de deurmat.

Deze brief is geadresseerd aan het huis, want de familie die er vorig jaar woonde kan al lang zijn vertrokken. In de folder die op de volgende pagina’s is afgebeeld, staan een aantal belangrijke zaken. 1 2

Waarom het woningsprinklersysteem? Waarom het onderhoud zo belangrijk is

5

Wat te doen bij brand?

3 4 6 7

Hoe het systeem getest moet worden Controleer de rookmelders Lay-out van het systeem, wat is wat? Checklist

Juist de checklist is zo van belang. Stap voor stap worden daar

verschillende punten behandeld. De vragen worden ingevuld en de checklist wordt naar de brandweer (of ander bedrijf) opgestuurd.

Mocht er iets mis zijn met het systeem, komt er een deskundige van de brandweer naar de woning. Het eens per jaar testen van het systeem blijkt in praktijk voldoende te zijn. De bewoners hoeven geen sprinklerdeskundige te zijn voor het testen van het systeem.

Het testen gebeurt door middel van het openduwen van een testhendel. De waterstroom wordt op gang gebracht en de eventueel geïnstalleerde alarmbel gaat af. 5.3

Het woningsprinklersysteem als extra of als gelijkwaardigheid Een belangrijke vraag voorafgaande aan mijn onderzoek was hoe men de woning-sprinkler beleidsmatig gebruikt. Is het alleen een extra middel van veiligheid of is het meer dan dat. Uit dit rapport is het volgende gebleken: 1.

2.

Een rookmelder in een woning (aangelegd volgens de eisen in het Bouwbesluit) is een gelijkwaardige oplossing voor de bouwkundig preventieve eisen die in een woning gesteld worden.

Een woningsprinkler is niet alleen een gelijkwaardige oplossing voor de bouwkundig preventieve eisen, maar ook voor infrastructurele voorzieningen en repressieve

(bestrijdings)maatre gelen, zoals brandkranen, bouwafstanden en uitruktijden. 42

SPRINKLERBEVEILIGING IN WONINGEN In het volgende hoofdstuk worden ook alle zogenaamde trade-off’s besproken. Anders gezegd: wat kan je inruilen als je een woningsprinkler hebt geïnstalleerd?

43

MAINTENANCE IS VITAL

This is what you should do to ensure that your fire sprinklers will work if and when they are needed. You must test your system at least once a year. A good time to do it is when you reset your clock-, in the spring or autumn. This is how:

1. Visually inspect the sprinkler heads located througbout your house. Make sure that they are not corroded or obstructed, especially in places where boxes and other clutter can accumulatie. (Leave at least 18 inches of clearance space between the sprinklers and storage items.) hang anything from sprinkler heads. NOTE. Check your supply of spare sprinkler heads. Call the Fire Department if you don't have spares or a wrench. 2. Find your system's test valve. lt is usually located at a point on the system riser (usually in the garage) or at a remote point from the riser on an outside place behind an access pannel. 3. Open the test valve and allow water to flow. Your alarm bell should sound in less than 90 seconds both inside and outside your house. (lf the alarm doesn't sound, check the circuit or call an electrician.) 4. Note, and record on the check list, the pressure on the gauge before you open the test valve this is static pressure. Also, note the preasure when the valve is fully opened this is residential pressure. 5. Leave the test valve open at least three minutes. 6. Close the valve slowly. Water will not spray from the fire sprinkler heads during the test. Sprinkler heads cannot be activated unless room temperature reaches 165 degrees. PLEASE NOTE. Do not paint your sprinklers either during or after installation, or later when you are redecorating. Cover sprinkler heads with a bag if you plan to paint sprinkler piping or nearby areas, then remove the bag immediately after you finish.

44


6. Kosten en besparingen In dit hoofdstuk komt het belangrijke kostenaspect aan de orde. In de Verenigde Staten komt telkens weer naar voren dat kosten bepalend zijn in het succes van het woningsprinklerconcept. Het

woningsprinklersysteem is als gelijkwaardige veiligheid in te wisselen tegen andere veiligheidsmaatregelen. In dit hoofdstuk leest u op welke manier de kosten gereduceerd kunnen worden. 6.1

De kosten van een woningsprinklersysteem in de Verenigde Staten. Ondanks het hoge aantal doden bij brand zie je in de Verenigde Staten nog steeds groepen mensen die tegen het woningsprinklerconcept zijn. 9 van de 10 keer gaat het over de

kosten van het systeem. Makelaars, aannemers, architecten en toekomstige (gesprinklerde) woningkopers realiseren zich vaak niet

dat het aanleggen van de vloerbedekking net zo duur is. Men denkt al helemaal niet aan de kostenbesparingen die door middel van een woningsprinklersysteem kunnen worden gehaald. Om aan al deze onduidelijkheid een eind te maken is men in Scottsdale, Arizona in

1986 gestart met een kostenonderzoek. Voor het onderzoek waren twee punten van belang:

1. Wat kost een sprinklersysteem gemiddeld per oppervlakte-eenheid 2. Welke voordelen/besparingen zijn er te halen In het vorige hoofdstuk noemde ik al een aantal punten die voor het

preventiebele id van een gemeente van invloed kunnen zijn. Een aantal van deze punten vertalen zich ook als kostenbesparing voor aannemer en bewoner. Deze kostenbesparingen zijn natuurlijk ook in Scottsdale berekend in het totale kostenplaatje. Uit het onderzoek

kwam naar voren dat een woningsprinklersysteem ongeveer $1.14 per vierkante foot kost ($3,7 per m²). Dit is bij een gemiddeld Amerikaans huis van ongeveer 620 m².

De hierboven genoemde kosten zijn echter berekend in 1986.

Hedendaags liggen de kosten van een woningsprinklersysteem alweer veel lager. Dit komt voor-namelijk door de markt. Sinds 1986 is de markt voor woningsprinklers enorm gegroeid. Het resultaat is concurrentie tussen installatiebedrijven en dus een lagere prijs. De

45

bedrijven zijn door de concurre ntie gedwongen om efficiënter te gaan werken. Het resultaat is in de onderstaande grafiek te zien.

$1,20 $1,10 $1,00 $0,90 $0,80 Prijs per vierkante ft.

$0,70 $0,60 $0,50 $0,40 1986

6.2

1989

1993

1996

2000

De besparingen die zijn te realiseren De op de vorige bladzijde getoonde grafiek geeft aan wat een

woning-sprinklersysteem kost per vierkante foot. Er zijn buiten deze kosten ook nog verschillende kostenreducties te behalen. In het onderzoek van de brandweer Scottsdale is gebleken dat de totale kosten van het systeem nu liggen op: $157.24 voor de aannemer $212.27 voor de koper van het huis Deze bedragen zijn na de kostenreducties tot stand gekomen. Men

moet er wel op bedacht zijn dat dit bedrag voor de gemeente Scottsdale geldt. Omdat we in Nederland nog moeten beginnen met

het creëren van een competatieve markt zal het kostenplaatje hier zeker hoger uitkomen. Toch wil ik een beeld geven van de mogelijke kostenreducties. Ten eerste zijn de reducties te verdelen over vier groepen: 1. Gemeente 2. Bouw (ontwikkelaars, architecten en aannemers) 3. Installateurs 4. Kopers

46

SPRINKLERBEVEILIGING IN WONINGEN Deze vier groepen kunnen de volgende voordelen behalen: Gemeente

Bouw

Installate ur

Koper s

Verlaging van gemeentebelasting

X

X

Goedkopere leningen

X

X

Verhoogde

X

Verlaagde waterleidingdruk

X

Afstand van hydranten

X

Groter dekkingsgebied kazernes

X

Smallere straten

X

X

Langere doodlopende straten

X

X

Kleinere draaicirkels van wegen

X

X

Ontwerpvrijheid

X

X

X

X

X

bebouwingsdichtheid

Langere toegangswegen

Minder parkeerrestricties

Lagere WBDBO eisen Verhoging van loopafst. Naar uitgang

X

X

X

X

X

X

X

Sprinklerleiding op normale waterleiding aansluitenSingle

X

X

Geen aparte watermeter voor sprinklersysteemNo separate

X

X

water line for domestic and sprinkler system

meter for sprinkler system

Lagere verzekeringspremie

X

(De hoogte van de reducties zal per gemeente en situatie verschillend zijn, dit is alleen bedoeld om verschillende mogelijkheden te geven) De besparing op de verzekeringspremie bedraagt in Scottsdale gemiddeld 15%. Zo kan een installatie in een paar jaar worden terugverdiend

47

Het hieronderstaande overzicht is een rekenprogramma van een sprinklerbedrijf. De potentiële klanten kunnen met behulp van

internet in een paar tellen een kostenoverzicht krijgen van het totale woningsprinklersysteem.

Please enter the appropriate # of rooms. # of small bedrooms (less than 200 sq. ft)

# Heads

2

1

# of large bedrooms (more than 200

2

2

# of large bathrooms (more than 55

0

1

# of large closets (more than 24 sq.

0

1

# of garages

1

1

# of kitchens

1

2

# of living rooms

1

2

# of dining rooms

1

2

# of hallways

1

2

# of other rooms (more than 200 sq.

1

1

# of other rooms (more than 500 sq.

0

2

# of other large rooms (more than

0

4

Click this button to calculate

Calculate

sq. ft) sq. ft ft)

ft) ft)

1000 sq. ft)

the total.

Estimated total # of sprinkler heads Estimated cost of system Thank you for using our Fire Sprinkler Estimator!

48

# of Rooms

16 1360

s

dollar

SPRINKLERBEVEILIGING IN WONINGEN Dit rekenvoorbeeld geeft een goed idee van de gemiddelde kosten van een woning sprinklersysteem. Een factor die meespeelt in het

kostenverhaal is het mandateren door de gemeente. Als de gemeente het verplicht stelt om in elk nieuw huis een sprinklersysteem te installeren, drukt dit de kosten aanzienlijk. In de Verenigde Staten zijn er op dit moment zo’n 140 gemeenten

met een woningsprinklerverordening. De kosten worden gereduceerd doordat de ontwikkelaars het niet meer kunnen aanbieden als optie, ze moeten nu wel. Op deze manier wordt het standaard om een woningsprinklersysteem te installeren, in de bouw betekent standariseren kosten verlagen.

49

50


7. Fire sprinklers save lives! Met de kreet “Fire sprinklers save lives” proberen verschillende instanties in de Verenigde Staten de sp rinklers onder de aandacht van de bevolking te krijgen. Ondertussen weten we waarom. Met mijn onderzoeksverslag beweer ik wel dat dit systeem zo effectief is in het redden van levens en het beperken van schade, maar is dat ook te bewijzen? In dit hoofdstuk laat ik drie verschillende casestudies uit de Verenigde Staten zien. 7.1

Casestudies De onderstaande casestudies zijn alledrie afkomstig van de gemeente Scottsdale in Arizona. Jim Ford heeft deze voorbeelden in zijn rapport “Automatic Sprinklers a 10 year study” omschreven. CASE 1 Type gebouw: appartementencomplex Oorzaak: apparatuur Activering: 1 sprinklerkop Schade totaal $ 1.500

Potentiële schade $ 1.000.000 Activeringstijd 7 minuten

Een elektrische ventilator is de oorzaak van de brand geweest. De brand vond plaats op de begane grond van een

appartementencomplex. De woning was gelukkig onbewoond op een klein hondje na. Het geactiveerde woningsprinklersyteem bluste in enkele minuten de brand en tevens werd de brandweer door middel van doormelding gewaarschuwd.

51

Een typisch multi-family complex in Scottsdale.

De brand is hier duidelijk bij de bank ontstaan, door de woningsprinkler is de schade beperkt gebleven.

Alleen lichte waterschade aan het plafond.

52

SPRINKLERBEVEILIGING IN WONINGEN CASE 2 Type gebouw: ééngezinwoning Oorzaak: brandstichting Activering: 1 sprinklerkop

Schade totaal $ 1.500 Potentiële schade $ 138.000 Activeringstijd 10 minuten

In dit geval gebruikte een aantal brandstichters brandbare vloeistof bij het ontsteken van de brand. Gedurende het incident sliep de 21jarige bewoner in zijn slaap-kamer. De brandstichters hebben naast de kamer ook de bewoner in zijn slaap met een brandbare vloeistof overgoten. Na het ontsteken van de brand reageerde de

woningsprinkler zeer snel. De bewoner kwam er van af met alleen lichte brandwonden. De sprinkler bluste de brand en beperkte de schade tot in de slaapkamer. Dit voorbeeld is een uitstekend voorbeeld van de effectiviteit van de woningsprinklerinstallatie.

53

De sporen van de ontbrande vloeistof zijn hier goed zichtbaar

Nog meer duidelijke sporen, de woningsprinkler heeft met zijn snelle reactie de brand tot het bed beperkt

Alleen het bed heeft schade opgelopen

54


De woningsprinklerkop die het leven van de man heeft gered. (dit is trouwens een oud type sprinklerkop, de huidige koppen zijn met een plaatje afgedekt)

CASE 3 Type gebouw: ééngezinwoning Oorzaak: brandstichting Activering: 2 sprinklerkoppen Schade totaal $ 1.300 Potentiële schade $ 130.000 Activeringstijd 15 minuten

Dit voorbeeld is alweer een geval van brandstichting en geeft de

effectiviteit van de woningsprinklerinstallatie in extreme omstandigheden weer. De brandstichter koos er voor om de brand te stichten in de meest kwetsbare situatie van een woning. Het betreffende huis was namelijk nog in aanbouw. De huizen in de

Verenigde Staten zijn meestal net als dit huis door middel van hout gebouwd. Het geheel leek dan ook meer op een zeer brandbaar

sinaasappelkistje. Het geluk van de toekomstige bewoner was dat het woningsprinklersysteem net getest was en dat het systeem door de

controleur nog op druk was gelaten. Na een zeer snelle vlamontwikkeling reageerden twee sprinklerkoppen en al snel werd de brand geblust. Door de zeer geringe schade kon al snel een onderzoek gestart worden naar de mogelijke dader.

55

Het huis in aanbouw en zeer kwetsbaar voor brand.

De schade is beperkt tot de wandprofielen.

Dit is de sprinklerkop die het huis voor verwoesting heeft gered.

56

SPRINKLERBEVEILIGING IN WONINGEN 7.2

De feiten op een rijtje 1. Een woningsprinkler redt levens bij brand 2. Een woningsprinkler beperkt schade

3. Rookmelders kunnen alleen waarschuwen en zijn van iemand afhankelijk die de brandweer belt. Woningsprinklers waarschuwen en gaan direct over tot blussing, zelfs als er niemand aanwezig is. 4. Meer dan 50% van de slachtoffers bij brand vallen in de hogere risicogroep van onze samenleving (jong, oud, fysiek of mentaal gehandicapt)

5. Woningsprinklers zijn net zo duur in aanschaf als een nieuwe parketvloer. 6. Woningsprinklers zijn erg betrouwbaar. De kans op het per ongeluk afgaan is 1 op 16.000.000. 7. Sprinklers gebruiken bij blussing veel minder water dan de

uitrukploegen van de brandweer. 8. Een woningsprinklersysteem is ontworpen om een flashover te voorkomen.

7.3

Promotie van de woningsprinkler Er is voor de brandweerorganisatie veel voordeel te halen uit deze voor ons land nieuwe vorm van beveiliging. De medewerking die de

brandweer zal krijgen zal echter niet overschat moeten worden. Het vergt enorm veel inzet om projectontwikkelaars, ontwerpers en gemeentebesturen te overtuigen van het nut en de meerwaarde van

deze nieuwe ontwikkeling. Zelfs binnen de brandpreventie -wereld zijn er mensen sceptisch. Ervaring uit de Verenigde Staten leert dat de inwoners van de stad zelf nog het vaakst vraagtekens bij sprinklers in woningen zetten. Om dit laatste te voorkomen is het opstellen van

een marketingplan, zoals dat ook in de Verenigde Staten gebeurd, erg belangrijk. In zo’n marketingplan wordt aangegeven hoe de bevolking overtuigd moet worden dat een woningsprinkler niet tot gevolg heeft dat: 1

de brandweer iedere maand uw woning komt binnenvallen als

2

“sprinkler police” voor een contro le; het sprinklersysteem gaat lekken;

4

het systeem ontzettend duur is;

3

niet alle sprinklerkoppen tegelijk af gaan;

57

Deze en nog vele andere argumenten zullen door tegenstanders van woningsprinklers gebruikt worden. Promotie van woningsprinklers is dus erg belangrijk. Als brandweer kan je mooie plannen hebben, als echter de bevolking nee zegt houdt het op. Om in Nederland woningsprinklers te implementeren zal er dus in een vroeg stadium begonnen moeten worden met promotie en voorlichting. Dit kan gebeuren door middel van de verschillende media.

In de Verenigde Staten behaalt men veel succes met een zogenaamde demonstratie -wagen. Dit is een mobiele proefopstelling waarin een

typische woningsprinkler-activering wordt nagebootst. Naast radio en TV- spotjes kunnen folders natuurlijk ook effectief zijn.

Het promoten stopt niet bij het implementeren van woningsprinklers. Een zeer belangrijk punt is het bijhouden van data over woningsprinklerinstallaties. Een life-safety systeem heeft tijd nodig om zichzelf te bewijzen. Het is daarom noodzaak om continu

gegevens (successen en fouten) te registreren. Op deze manier kan je na 5 tot 7 jaar het nut van de woningsprinkler aantonen. Verder zal het nodig zijn beleidsplannen uit te stippelen voor de volgende punten: • • • • • •

voorlichting onderhoud inspecties

kwaliteitscontroles

trainingen binnen de brandweer over de woningsprinklers samenwerking met waterleidingmaatschappijen en bouwwereld

Ook de weerstand vanuit de eigen brandweerorganisatie moet niet

onderschat worden. Met name zal er in eerste instantie verzet uit de repressieve tak zijn. De gedachte dat brandweermensen worden ingeruild tegen sprinklerkoppen komt al snel aan de orde. Het is daarom van cruciaal belang dat eigen personeel vroegtijdig wordt

ingelicht. Niet alleen het managementteam van de brandweerorganisatie moet hierbij betrokken worden, dus óók de mensen in de kazernes.

58


Literatuur en organisaties Voor nadere informatie wordt onderstaande literatuur aanbevolen. NFPA Fire sprinkler handbook, uitgegeven door: NFPA 13 standard, uitgegeven door:

NFPA NFPA

NFPA 13D Standard, uitgegeven door: US. Experiences with automatic sprinkle rs, uitgegeven door:

NFPA NFPA

NFPA 13R Standard, uitgegeven door:

US. Fire problem overview, uitgegeven door: Residential Sprinkler Plan Review Guide uitgegeven door: Fire sprinkler Times uitgegeven door: The hydraulics handbook uitgegeven door:

Reducing America’s fire losses with Res. sprinklers, uitgegeven door:

Fire Times uitgegeven door: Control strategies for minimizing the potential impact of potable water deterioration , door A 10 year study, door (Residential fire sprinklers in Scottsdale)

NFPA

NFPA NFSA NFSA NFSA

Home Fire Sprinkler Coalition RSA

F.L. Hart J. Ford

Res. fire sprinkler retrofit demonstration project phase 1 Single- family case study’s of retrofit demo. Project phase 2 Beide uitgegeven door: VAS Voorschriften Automatisch Sprinklerinstallaties,

FEMA

Rookmelders in woningen, uitgegeven door: Brandpreventie in relatie tot brandveiligheid,

CCRB

uitgegeven door: Brandveilig gebruik van woningen, uitgegeven door:

BVS CCRB

uitgegeven door:

Nibra

59

Nadere informatie over het onderwerp is te vinden bij de onderstaande organisaties.

NFPA National Fire Protection Association www.NFPA.org

60

RFSI

Residential Fire Safety Institute www.firesavehome.org

NFSA

National Fire Sprinkler Association www.NFSA.org

RSA

Residential Sprinkler Associatio n www.firesprinklers.org.uk

Sprinklerbeveiliging in woningen. Door: Jeroen Schokker

Recommend Documents