SPRINGTIJ BELEIDSNOTA ZEESPORTVISSERIJ

SPRINGTIJ B E L E I D S N O TA Z E E S P O R T V I S S E R I J

Inhoud 1 Inleiding

3

1.1 Zeevissen: de ultieme beleving

3

1.2 De waarde van de zeesportvisserij

4

2 Ruim baan voor de zeesportvisserij

5

2.1 Zeesportvissers hebben ruimte nodig

5

2.2 Zeeaas: pieren en zagers verreweg het populairst

8

2.3 De zeesportvisser en het milieu

10

3 Verantwoord zeevissen

11

3.1 Zeesportvisserij niet genoeg georganiseerd

11

3.2 Meenemen of terugzetten, de argumenten

12

3.3 Veiligheid op en aan zee

14

4 Een duurzaam visserijbeheer

15

4.1 Nieuw visserijbeleid hoopgevend

15

4.2 Visstand in Noordzee en Waddenzee loopt snel terug

19

4.3 De relatie sportvisserij en beroepsvisserij

21

4.4 Vaste vistuigen en de sportvisserij

23

4.5 Gesloten tijd en beschermde gebieden

24

4.6 Controle en handhaving: meer aandacht voor kleinschalige visserij 26 Koen Suyk (ANP), coverfoto

2

|

NVVS - SPRINGTIJ - BELEIDSNOTA ZEESPORTVISSERIJ

1 Inleiding 1.1 ZEEVISSEN: D E U LT I E M E B E L E V I N G *

Zeevissers zijn bevoorrecht. Een dag aan of op zee betekent uitwaaien, ruimte en vrijheid beleven, het geluid van de krijsende meeuwen en de branding op het strand. Vissen in zee houdt beloftes en verwachtingen in. De verwachting over wat er te vangen is: zeebaars, tong, makreel, zilveren wijtingen in het najaar, de eerste gul. Zelf je vis vangen en trots thuis komen met een paar mooie vissen voor de pan, de barbecue of rookoven. Het hoort allemaal bij de passie van het zeevissen. Serieuze zeevissers houden zich niet alleen bezig met de keuze van aassoorten en verschillende hengelsportmaterialen voor verschillende vissoorten. Ze verdiepen zich in het weer, de getijden en de invloed van de seizoenen op de vangsten. Ondanks alle energie die vissers steken in het begrijpen van de omstandigheden, blijven er altijd onvoorspelbare factoren. Je weet nooit of het een goede of minder goede visdag wordt. Wat zich onder water afspeelt weten we niet en dat is misschien het meest fascinerende van het vissen aan en op zee: het ongewisse, het avontuur, ontdekken en meedelen uit wat de zee te bieden heeft. Met deze nota wil de NVVS u deelgenoot maken van de thema’s die de zeesportvisserij direct en indirect raken en geven wij onze standpunten en visie op die thema’s. De sector van de zeesportvisserij is een belangrijke speler en een waardevolle gesprekspartner bij het maken van beleid op het gebied van de visserij en het milieu. Wij hopen dat dit document zal bijdragen aan de samenwerking tussen de zeesportvisserij, de beroepsvisserij, de overheid en de milieuorganisaties. *O n d e r z e e v i s s e n , z e e s p o r t v i s s e r i j , r e c r e a t i e v e z e e v i s s e r i j w o r d t v e r s t a a n h e t v i s s e n m e t d e hengel in zee– en kustwateren. De vangst wordt teruggezet of voor eigen consuptie gebruikt.


|

3

1.2 DE WAARDE VAN DE ZEESPORTVISSERIJ

Niet alleen de voor de hand liggende branches als de hengelsportdetail- en groothandel, verdienen aan de recreatieve zeevisserij. Zeesportvissers besteden geld aan aas, kleding, tijd-

Zeesportvissers geven bijna 130 miljoen euro uit

schriften, horeca en verblijfsaccommodatie. Door de koop en

De veelgehoorde opmerking: ‘sportvissers doen het voor hun

het charteren van visboten, spinnen ook watersportzaken en

plezier, beroepsvissers voor hun brood’, wekt ten onrechte de

rederijen garen bij de recreatieve zeevisserij. In veel kustre-

indruk dat er niets omgaat in de zeesportvisserij. Een onlangs

gio’s en kustplaatsen vormt de zeehengelsport op toeristisch,

gehouden onderzoek toont aan dat de sociaal economische

sociaal en economisch gebied, een niet meer weg te denken

waarde van de recreatieve zeesportvisserij aanzienlijk is.

onderdeel van het dagelijkse leven.

Volgens een onderzoek dat TNS NIPO in 2004 heeft gehou-

Standpunten en visie NVVS

den, telt Nederland 425.000 mannelijke zeesportvissers van

gezien de sociaal economische waarde van de zeesportvis-

vijftien jaar en ouder. Die groep maakte dat jaar 1.870.000

serij verdient zij een volwaardige plek en positie (stakeholder)

vistrips. Tel daarbij de zeevissende vrouwen, kinderen en bui-

in het overheidsbeleid

tenlandse toeristen op en je kunt er vanuit gaan dat er in

er is een directe relatie tussen de visstand en de zeesport-

Nederland meer dan een half miljoen recreatieve zeevissers

visserij; het tegen gaan van overbevissing en de verbetering

zijn, die samen ruim twee miljoen vistrips per jaar maken.

van de ecologische kwaliteit van de Noordzee zal leiden tot een toename van de zeesportvisserij en de de sociaal econo-

Werkgelegenheid

Het Landbouw Economisch Instituut heeft recent in opdracht van het ministerie van LNV onderzoek gedaan naar de economische waarde van de zeesportvisserij in Nederland. Volgens dit onderzoek is die waarde jaarlijks 127 miljoen euro en zijn er op het gebied van werkgelegenheid 800 mensjaren mee gemoeid.

4

|


mische waarde ervan de belevingswaarde van 2 miljoen zeetrips per jaar is niet in geld uit te drukken

2 Ruim baan voor de zeesportvisserij 2.1 ZEESPORTVISSERS HEBBEN RUIMTE NODIG Randvoorwaarden bepalen de waarde van een visplek

Het wordt steeds drukker op de Noordzee. Niet alleen met recreanten, ook het beroepsmatig gebruik van het gebied neemt toe. De zeesportvisserij in Nederland is daarom niet meer mogelijk zonder een goede infrastructuur. Die bestaat uit de visplekken zelf, maar ook uit de bereikbaarheid en de faciliteiten op en in de buurt van de stekken

‘Zeevissers hebben geen moeite bij het vinden van een plekje

alle stranden zijn interessant voor de sportvisserij. Op som-

om hun hobby in alle rust uit te oefenen.’ Dat is het idee dat

mige plekken is de visserij er door ondiepte of obstakels niet

de meeste niet-vissers hebben van het vissen op zee. De zee

mogelijk. Dijken, pieren en golfbrekers bieden de kantvisser

is groot en de kust uitgestrekt. Toch valt het voor de kantvis-

veel variatie. Deze plekken worden vaak omringd door diep

ser in de praktijk niet altijd mee een goede plek te vinden.

water dicht onder de kant en hebben een gevarieerde bodem-

Veel aantrekkelijke gebieden, zoals pieren en golfbrekers zijn

structuur die vis aantrekt. Echter veel van dit soort plekken

niet op sportvisserij berekend. Zeesportvissers krijgen steeds

worden drukbezocht door andere recreanten of er gelden toe-

meer gezelschap van andere recreatieve watergebruikers.

gangsverboden. Hierdoor zijn een aantal plaatsen, die goede

Zelfs langs de stranden heeft de sportvisser het rijk vaak niet

vismogelijkheden zouden kunnen bieden, niet aantrekkelijk

alleen.

of niet toegankelijk voor sportvissers.

Kantvissers

Kleine-bootvissers

De kantvisser roept bekende beelden op. Die van de visser die

Het vissen vanaf een eigen boot geeft veel vissers het ultieme

op een verlaten strand naar zijn hengeltop tuurt. Of van nach-

gevoel van vrijheid. Sinds de jaren zeventig hebben kleine-

telijke stranden die worden verlicht door de lantaarns van

bootvissers geëxperimenteerd met nieuwe technieken en

tongvissers. De moderne kantvisserij is meer dan lange hen-

gezocht naar nieuwe stekken. Mede door technische verbete-

gels en zware loodgewichten. Tegenwoordig wordt ook licht

ringen, betere boten en aangescherpte veiligheidsmaatrege-

materiaal succesvol ingezet. Kunstaas- en zelfs vliegvissers

len is door de jaren heen de actieradius van de kleine-boot-

vissen in de zomermaanden met succes op makreel, fint en

vissers aanzienlijk vergroot. Bootvissers zijn mobiel en

zeebaars vanaf de kant. De kantvisser die rust zoekt, maakt

hebben een groot gebied tot hun beschikking. Maar net als

de meeste kans langs het strand. Maar de strandvisserij is

kantvissers zijn bootvissers afhankelijk van de geboden

gecompliceerd; er is een gedegen kennis van het weer, het

infrastructuur, zoals ligplaats, trailerhelling en afvaarmoge-

getij en de bodemstructuur van de stek voor nodig. En niet

lijkheid. En zelfs als de zaken aan de wal in orde zijn, ver-


|

5

loopt de visserij op open zee niet zonder obstakels. Het zoeken naar een geschikte stek neemt bij de kleine-bootvissers steeds meer tijd in beslag. De ene stek is de andere niet en steeds vaker moeten sportvissers op volle zee hun ruimte delen met beroepsvissers en recreanten, zoals sportduikers. Vissers die de open zee als visplek kiezen kunnen niet altijd vrijuit gaan en staan waar ze willen. Ook op zee gelden steeds meer beperkingen en toegangsverboden. Om de zeevismogelijkheden zo goed mogelijk te behouden en zelfs te verbeteren zijn creatieve oplossingen nodig, zoals zonering van activiteiten op zee, of het inspelen op nieuwe ontwikkelingen in de infrastructuur op zee en langs de kust. Zo leveren offshore

Voorzieningen

windparken vanwege de bodemstructuur mooie visstekken op

De meeste kleine-bootvissers hebben hun vaartuig op een

als ze toegankelijk zijn.

trailer staan. Deze vissers zijn afhankelijk van deugdelijke trailerhellingen voor het te water laten van de boot. Die hellingen moeten breed en niet te steil zijn, een stroef oppervlak hebben, beschut liggen voor windomstandigheden en met ieder tij te gebruiken zijn. Bovendien moeten er bij de hellingen parkeerfaciliteiten zijn voor auto en trailer. Ook charterboten zijn afhankelijk van voorzieningen aan de wal. Een comfortabele ligplaats met voldoende parkeergelegenheid op korte afstand, is belangrijk voor het welslagen van een charterbedrijf. De vis- of vertreklocatie moet voor alle zeesportvissers goed bereikbaar zijn. Dat is langs de kust geen vanzelfsprekendheid. Randvoorwaarden als vrije toegankelijkheid, een toegangsweg, parkeergelegenheid en strand- of dijkovergang zijn bepalend of een potentieel interessante stek daadwerkelijk

Charterbootvisserij

zal worden bevist.

De charterbootvisserij bestond vroeger voornamelijk uit seizoensgebonden visserijen op gul, wijting, platvis en makreel,

Ruimtelijke eisen

op en boven de vlakke grond. Soms met het eigenlijke vissen

Het aantal recreanten en beroepsmatige gebruikers van de

als excuus voor een gezellig samenzijn op zee. Tegenwoordig

Noordzee neemt snel toe. De beschikbare ruimte moet dus

specialiseert een aantal charterschippers zich in de visserij

worden gedeeld met anderen. Het ruimtelijk beleid voor de

op verre wrakken. Hiermee bieden ze vissers een reële kans

Noordzee is vastgelegd in het Integraal Beheersplan 2015

op de vangst van kabeljauw en zeebaars. Naast de gebruike-

(IBN 2015). In dat plan wordt de nadruk gelegd op het

lijke natuurlijke aassoorten wordt er bij deze verre tochten

instandhouden van ecologische en landschappelijke waarden

vooral ook met zwaar kunstaas gevist. Voor de charterbootvis-

van de Noordzee. Dit uitgangspunt speelt een belangrijke rol

serij gelden in grote lijnen de zelfde randvoorwaarden ten

bij de afstemming van de economische activiteiten die op de

aanzien van het ruimtelijk gebruik en het gewenste voorzie-

Noordzee plaatsvinden, zoals scheepvaart, olie- en gaswin-

ningen pakket.

ning, beroepsvisserij, windenergie en recreatie (waaronder sportvisserij). Met het IBN 2015 probeert de overheid het risico op conflicten en de schade aan het ecosysteem tot een minimum te beperken. Eén van de issues in het IBN is het opstellen van zogenaamde ‘kansenkaarten’. De zeesportvisserij dient haar ruimtelijke wensen in deze ‘kansenkaarten’ aan te geven

6

|


In de dagelijkse praktijk zijn de ruimtelijke aspecten die bij


de zeesportvisserij spelen, vaak een regionale aangelegen-

er ligt een belangrijke taak voor federaties om de belan-

heid. Ze zijn afhankelijk van provinciaal beleid en regionaal

gen van zeesportvissers onder de aandacht te brengen

natuurbeleid. Hengelsportfederaties die de regionale omstan-

van regionale plannenmakers

digheden kennen, spelen hierin een cruciale rol.

het aantal trailerhellingen langs de Nederlandse kust moet aanzienlijk worden uitgebreid en gemoderniseerd zones rond offshore windparken bieden geweldige kansen voor de kleine-bootvisserij en dienen daarom toegankelijk te zijn voor de bootvisserij in nauwe samenwerking met anderen moet worden gewerkt aan creatieve oplossingen voor het behouden en verbeteren van de zeevismogelijkheden in nauwe samenwerking met de hengelsport dienen de ‘ruimtelijke’ wensen van de zeesportvisserij te worden opgenomen in de kansenkaarten van het IBN 2015


|

7

2.2 ZEEAAS: PIEREN EN ZAGERS VERREWEG HET POPULAIRST Kunstaas in sommige gevallen alternatief voor natuurlijk aas

Van de aassoorten die de Nederlandse zeesportvisser tot zijn beschikking heeft zijn de zager en de zeepier met afstand de populairste. Met de kweek van zagers gaat het steeds beter. Maar het winnen van zeepieren zou in de toekomst problemen kunnen opleveren

Zowel zager als zeepier zijn in te zetten bij de visserij op bijna

Handmatig, mechanisch en kweek

alle voor zeesportvissers interessante vissoorten. Dit maakt

Zeepieren en zagers worden handmatig gestoken. Het hand-

dat het kunnen beschikken over zeepieren en zagers essen-

matig steken van zeepieren en zagers gebeurt langs kuststro-

tieel is. Wedstrijdvissers en specialisten maken ook nog

ken die met laagwater droogvallen. Zulke gebieden zijn voor-

gebruik van aassoorten als slikzagers, witjes, zachte krabben,

namelijk langs de Waddenkust en in Zeeland te vinden. Voor

inktvissen en schelpdieren als bijvoorbeeld mesheften. Verder

een aantal sportvissers is het steken van aas een vast onder-

wordt vis, geheel of in stukken gesneden, wel in Nederland

deel van de visserij. De meeste zeevissers laten dit lastige en

gebruikt, maar is minder populair dan in de ons omringende

fysiek zware werk liever over aan spitters die beroepsmatig

landen.

aas winnen; die vissers kopen het aas bij de hengelsportwinkelier of de charterschipper. Het steken van aas is niet op iedere locatie toegestaan. Zo kent de Oosterschelde een vergunningplicht in samenwerking met de federatie en mag er alleen op speciale spitlocaties naar aas worden gezocht. Op de Waddenzee mogen pieren en zagers nog vrij worden gespit.

Zeepieren worden ook mechanisch gewonnen. Bij hoogwater schraapt een vaartuig een laagje sediment van de bodem. De pieren komen met het sediment op een transportband terecht. Andere bodemdieren worden met het sediment in zee teruggestort. In een aantal gebieden, zoals de westelijke Waddenzee, heeft de mechanische winning van zeepieren de handmatige aasspitters bijna volledig vervangen. Van de ongeveer 170 ton zeeaas die jaarlijks volgens schattingen wordt verhandeld, wordt 110 ton machinaal gewonnen, dat is 65%. Toegespitst op zeepieren neemt de mechanische winning zelfs 80% van de totale productie voor haar rekening. Het gebruik van kunstaas in Nederland, neemt sinds een aantal jaren toe. Onder speciale omstandigheden is vissen met

Het beleid van de overheid is er op gericht om de mechani-

kunstaas de beste manier om vooral tussen water en wind

sche winning van zeepieren af te bouwen. De vergunningen

jagende roofvis te vangen. Kunstaas is gezien de beperkte

die zijn afgegeven kunnen niet worden overgedragen als een

inzetmogelijkheden dus geen vervanging van natuurlijk aas,

bedrijf zijn activiteiten staakt. De zeevisser is in de toekomst

maar een aanvulling erop.

wellicht voor zijn zeepieren volledig afhankelijk van zelfwerkzaamheid of van commerciële handstekers. Om de aanvoer op de Waddenzee van mechanisch gewonnen pieren te evenaren, zouden 150 spitters drie dagen per week aan de slag moeten. Daarmee zou een onnodig groot gebied worden betreden en bewerkt met alle verstorende gevolgen van dien. Handspitten, in vergelijking met mechanische winning, levert op meer vlak-

8

|


ken problemen op. De regulering is lastiger -150 spitters tegen vier bedrijven op de Waddenzee- en de inkoop en distributie zal via onoverzichtelijke kanalen lopen.


voor bepaalde vormen van zeesportvisserij zijn voor zeepieren en zagers geen alternatieven voorhanden die kunnen wedijveren met de vangkracht en gebruiksmogelijkheden van

Een alternatief voor de handmatig gestoken zagers is de

deze populaire aassoorten; kunstaas is in dergelijke gevallen

kweek. De eerste gekweekte zagers kwamen in 1985 op de

geen alternatief

markt. Nederlandse kweekzagers worden tegenwoordig naar

gelet op de grote vraag naar zeepieren is verder onderzoek

landen binnen en buiten Europa geëxporteerd. In 2002 ging

gewenst naar het succesvol en economisch rendabel kweken

er ongeveer 30 ton kweekzagers over Nederlandse toonban-

van zeepieren

ken. Het gaat goed met de kweekzagers, ook met de export.

zolang zeepieren nog niet gekweekt kunnen worden zal het

Zagers vormen, mede door hun aanschafprijs, echter maar

uitsterfbeleid ten aanzien van de weinig milieubelastende

een klein gedeelte van de totale hoeveelheid aas die door zee-

mechanische vorm van zeeaaswinning moeten worden herzien

vissers wordt gebruikt. In tegenstelling tot de zagers is een succesvolle en econo-

er zullen altijd mogelijkheden moeten blijven voor het zelf spitten van aas

misch rendabele kweek van zeepieren tot op heden nog niet gelukt.


|

9

2.3 DE ZEESPORTVISSER EN HET MILIEU Vervuiling door giftige stoffen afkomstig van industrie en landbouw en verstoring door grootschalige visserij en zandwinning, blijft een probleem op de Noordzee. Dat is één van de conclusies in het rapport ‘Signalen uit de Noordzee’ van Rijkswaterstaat.

Sportvissers merken de gevolgen van de vervui-

de milieuaspecten van loodgebruik en het zorgvuldig omgaan

ling. Zij zijn vaak de eersten die de signalen van

met lood– zoals het gebruik van sterke lijn en een goede voor-

een

slag– is en blijft belangrijk.

verslechterende

Noordzee

opvangen.

Zeesportvissers hebben een direct belang bij een

Een ideaal antwoord op het loodvraagstuk zou een milieu-

gezonde en schone Noordzee. Niet alleen omdat

vriendelijk, vervangend materiaal zijn. De tot nu toe ontwik-

het de visstand ten goede komt, maar ook omdat

kelde alternatieven voldoen echter niet. Ze zijn veelal schade-

in een vervuilde Noordzee het risico op verontrei-

lijker voor het milieu dan het lood zelf. Het is daarom maar de

nigde consumptievis toeneemt.

vraag of ze in de praktijk kunnen en zullen worden toegepast.

Lood en hengelsport: nog geen alternatief voorhanden


Het gebruik van lood is niet weg te denken uit de zeesportvisserij. Maar het gebruik ervan brengt een verantwoordelijkheid met zich mee. Lood is een verontreinigende stof, maar serieuze alternatieven zijn nog niet voorhanden. Lood staat als verontreinigende stof op de zwarte lijst van water- en bodemvervuilers.

er moet een krachtiger Noordzeebeleid komen, gericht op een schonere en gezondere Noordzee zeesportvissers moeten er op kunnen vertrouwen dat zij zelfgevangen vis zonder risico kunnen consumeren de overheid moet zeesportvissers permanent informeren over mogelijke risico’s van de consumptie van verontreinigde vis zeesportvissers zijn door hun aanwezigheid aan en op zee,

Hoewel het toxicologische effect van het gebruik

goede rapporteurs over de toestand van de Noordzee en de

van vislood beperkt is, is het een stof die we lie-

kustwateren

ver niet in het milieu zien. Het is daarom belangrijk dat sportvissers het loodverlies tot een minimum beperken. Het voorlichten van vissers over

sportvissers moeten goed worden voorgelicht over verantwoord gebruik van lood de hele sportvisserijsector zal blijvend onderzoek moeten doen naar goede alternatieven voor lood

10

|


3 Verantwoord zeevissen 3.1 ZEESPORTVISSERIJ NIET GENOEG GEORGANISEERD zeevisvergunning alleen haalbaar als sportvisser er iets van terugziet

Het gaat goed met de zeehengelsport in Nederland. Het aantal zeesportvissers in Nederland groeit. Met de organisatiegraad van de zeesportvisserij is het minder gesteld. Slechts vier procent van de zeesportvissers is aangesloten bij een zeehengelsportvereniging.

Voor de sportvisserij in zee- en kustwateren is geen vergun-

Federatieve commissies

ning of akte nodig. Dat is de hoofdoorzaak dat zeevissers min-

Organisaties en personen die al niet bij de NVVS zijn aan-

der goed zijn georganiseerd dan hun ‘zoete’ collega’s. Het

gesloten kunnen samenwerken en overleg voeren via breed

aantal zeehengelsportverenigingen is verhoudingsgewijs laag.

opgestelde federatieve commissies. Deze commissies,

Vooral de sportvissers die vanaf de kant vissen sluiten zich

welke de federatiebesturen adviseren, kunnen de samen-

niet aan bij een vereniging. Bij kleine-bootvissers ligt de orga-

werking zoeken met personen en organisaties die op een

nisatiegraad nog het hoogst. Maar over het geheel genomen is

andere manier met zeehengelsport te maken hebben, zoals

slechts vier procent van het totale aantal zeesportvissers aan-

de handel, charterschippers, milieuclubs en beroepsvisserij.

gesloten bij een zeehengelsportvereniging. Platform Mogelijkheden verhoging organisatiegraad

Een brede discussie en terugkoppeling over zaken die

Een zeevergunning zou de bindende en organiserende factor

direct en indirect met de zeehengelsport te maken hebben,

kunnen worden tussen de zeesportvissers. Daarnaast biedt de

zou ook kunnen worden georganiseerd in een nationaal plat-

zeevergunning de mogelijkheid tot bijvoorbeeld het doorvoe-

form zeehengelsport. Het platform, geïnitieerd door de

ren van regelgeving, sanctionering en vooral ook hengel-

NVVS, zou moeten bestaan uit vertegenwoordigers van de

vangstregistratie. De voorwaarde daarvoor is dat de vergun-

aan de zeehengelsport gerelateerde organisaties en de han-

ning, net als bij de sportvisserij op binnenwater, wordt

del. Het platform heeft uiteraard alleen kans van slagen als

gekoppeld aan het lidmaatschap van een hengelsportvereni-

de deelnemers maximaal betrokken en gemotiveerd zijn en

ging die is ondergebracht bij één van de federaties.

als de terugkoppeling naar de achterban optimaal is.

Maar hoe creëer je draagvlak voor de introductie van een verplicht document waarvoor moet worden betaald? Zeevissers


zijn van oudsher gewend dat hun visserij vrij is. Zij hebben

een hogere organisatiegraad vergroot de mogelijkheden

nooit iets hoeven betalen voor het uitoefenen van hun lief-

tot belangenbehartiging, regelgeving en controle ten aan-

hebberij. Bij de introductie van een verplicht vergunningen-

zien van de zeesportvisserij

stelsel zal het voor de zeesportvissers duidelijk moeten zijn dat de inkomsten die hieruit worden gegenereerd, worden

een verplichte vergunning zal een bindende factor zijn voor de zeesportvisserij

ingezet voor voor belangenbehartiging en projecten die

op initiatief van de NVVS andere belanghebbenden struc-

zijn/haar liefhebberij ten goede komen. Het is zinloos een

tureel betrekken bij overleg en beleidszaken zeesportvisserij

betalingssysteem te introduceren als de betaler daar niets van terugziet.


|

11

3.2 MEENEMEN OF TERUGZETTEN, DE ARGUMENTEN Eigen gevangen vis het lekkerst

Meenemen of terugzetten? Een vraag die veel zeesportvissers voor zichzelf al hebben beantwoord. Veel vis gaat mee voor de consumptie, maar steeds vaker wordt op zee gevangen vis door sportvissers weer teruggezet. Waarom zou je goed eetbare vis terugzetten, en wat is het nut van een vangstlimiet of bag limit?

Het meenemen van vis voor de tafel is bij de zeevisserij meer geaccepteerd dan bij het sportvissen op zoet water. Er zijn bijna geen wettelijke bepalingen die het meenemen van de vangst regelen. Op zee zijn alleen de zalm en zeeforel beschermd. Voor een groot aantal vissoorten geldt een minimummaat.

In Nederland en omringende landen is de discussie over het nut van vangstlimieten of bag limits voor sportvissers, de laatste tijd op gang gekomen. De beroepsvisserij ziet van oudsher wel iets in een meeneembeperking voor sportvissers. Veel zeesportvissers hebben moeite met een bag limit omdat het een wezenlijk aspect van hun liefhebberij raakt: de vrijheid te kiezen wat te doen met de vangst. Een wettelijk opgelegde beperking strookt niet met dat gevoel van vrijheid. Over het algemeen worden er drie argumenten opgevoerd die het invoeren van een bag limit moeten rechtvaardigen. Een bag limit zou een beheersinstrument kunnen zijn. Een maatregel ter herstel of behoud van de visstand. In dat geval zou er naast de bag limit voor de desbetreffende vissoort duidelijke beheersmaatregelen moeten gelden voor alle vormen van visserij. De bag limit zou een daadwerkelijke bijdrage moeten leveren aan het gewenste resultaat en die bijdrage

Catch and Release

mag natuurlijk niet teniet worden gedaan door een toename in

Onder het motto dat de sensatie van de vangst en niet de

de beroepsvisserij. Ook zou het duidelijk moeten zijn dat het

buit, de beloning is, hanteert een groeiende groep zeevissers

sterftepercentage van de teruggezette vis na het bereiken van

het principe van catch and release; alle vis wordt teruggezet uit het oogpunt van sportiviteit, respect voor de vis en het behoud van de visstand. Vooral soorten als zeebaars en harder worden na de vangst door sportvissers teruggezet. Ook de slechte eetbaarheid kan een overweging zijn om vis terug te zetten. Het gaat dan bijvoorbeeld om bot, zeedonderpad, meuntjes en zeegrondels. In landen als Engeland en Ierland is catch and release een ingeburgerd principe. Ook in de Verenigde Staten, Australië en Nieuw Zeeland wordt het terugzetten van de vangst gepropageerd. In tegenstelling tot de zoetwatervisserij, waar het terugzetten van vis al in de jaren vijftig werd aangemoedigd, loopt de Nederlandse zeevisserij op dit gebied achter. Bag limits 12

|


de limiet, binnen de perken blijft. Het tweede argument dat wordt gebruikt om bag limits in te stellen is het ontmoedigen van de verkoop van gevangen vis door sportvissers. Dit probleem pak je echter beter aan door een wettelijk verbod van de verkoop van de vis en de handhaving hierop. De meeneembeperking zou alleen moeten worden ingezet als alle andere middelen falen. Een bag limit zou kunnen helpen bij het verbeteren van het imago van de zeesportvisserij. Het instellen ervan zou dan op basis van zelfregulering moeten plaatsvinden. De hengelsportorganisaties en de media spelen in dat geval een belangrijke rol bij het propageren van het belang van een meeneembeperking. Als er daadwerkelijk en om welke reden dan ook tot een bag

Standpunt en visie NVVS

het meenemen van zeevis voor eigen consumptie is een maatschappelijk aanvaarde bestemming van de met de hengel gevangen vis het terugzetten van de gevangen vis, welke niet wordt gebruikt voor eigen consumptie, is vanzelfsprekend bag limits als beheersregeling: – alleen als er voor de desbetreffende vissoort een duidelijk beheer geldt en de bag limit past binnen een geheel pakket aan beheermaatregelen en betrekking heeft op de totale visserij – bag limits moeten een daadwerkelijke bijdrage leveren aan het beheer

limit wordt besloten, is het belangrijk dat de zeesportvisserij nauw betrokken is bij het vaststellen van de limiet en bij de evaluatie van de effecten.

bag limits als ontmoediging van de verkoop van vis ?: – wettelijk verbod op de verkoop van vis is essentieel – alleen als andere maatregelen falen – draagvlak vanuit de sportvisserij zal niet groot zijn bag limits ten behoeve van de imagoverbetering van de zeesportvisserij: – alleen op zelfregulerende basis – belangrijke rol media en hengelsportorganisaties ter verkrijging van draagvlak


|

13

3.3 VEILIGHEID OP EN AAN ZEE Zeevissers zijn goed op de hoogte van de gevaren

De zee kan onder sommige omstandigheden levensgevaarlijk zijn. Toch wordt zeevissen niet gezien als een gevaarlijke bezigheid. Zeevissers zoeken het gevaar niet op, maar proberen de risico’s juist tot een minimum te beperken. Vooral bij de sportvissers die hun hobby vanaf een boot beoefenen heeft veiligheid een hoge prioriteit.

Een schip is zo zeewaardig als zijn bemanning. De individuele

Kantvissers

verantwoordelijkheid van de schipper en de kwaliteit en uit-

Zeevissers zijn over het algemeen goed op de hoogte van de

rusting van het vaartuig zijn de belangrijkste factoren die

gevaren van de zee. Ook kantvissers houden doorgaans goed

bepalen hoe groot de veiligheid op zee is. De verschillende

rekening met de risico’s. In vergelijking met het buitenland

bootvisverenigingen in Nederland spelen een cruciale rol bij

heeft Nederland niet veel kantvisstekken waar bij slecht weer

het onder de aandacht brengen van veiligheid op zee. Ze han-

een levensgevaarlijke situatie kan ontstaan. Incidenten met

teren veiligheidslijsten en zien toe op de eisen waaraan hun

dodelijke afloop, bijvoorbeeld door overslaand water op pieren

leden en hun vaartuigen moeten voldoen. De veiligheidseisen

en havenhoofden, komen dan ook bijna niet voor. En als er

hebben betrekking op de lengte en zeewaardigheid van de

een ongeval plaatsvindt, gaat het meestal niet om een visser

boot, het motorvermogen, de apparatuur en de verdere uitrus-

maar om een recreant die onvoldoende op de hoogte was van

ting.

de risico’s. Zeevissers mijden de gevaarlijke stekken met slecht weer. Ook omdat de vangst onder zulke omstandigheden vaak tegenvalt. Standpunten en visie NVVS

veiligheid op en aan het water is de verantwoordelijkheid van zowel de individuele zeevisser als van alle zeevissers samen zeesportvisverenigingen spelen een cruciale rol op het gebied van veiligheid en ongelukkenpreventie landelijke uniformering en afstemming van veiligheidsNiet alleen de boten zijn in de loop der tijd zeewaardiger geworden, ook de communicatie- en navigatiemiddelen zijn verbeterd. Zo spreken verenigingen met hun zeevarende leden een radiokanaal af waarop zij voortdurend stand-by moeten zijn om gehoor te geven aan waarschuwingen en noodoproepen van de kustwacht of collega-vissers. 14

|


voorschriften zal bijdragen tot nog veiliger varen en vissen op zee.

4 Een duurzaam visserijbeheer 4.1 NIEUW VISSERIJBELEID HOOPGEVEND Visstandbeheer belangrijker dan economische belangen

Het zeevisserijbeleid in Nederland wordt voor het grootste deel bepaald door het Gemeenschappelijk Visserij Beleid (GVB) van de EU. Het GVB is vooral bekend door het systeem van de TAC’s (Total Allowable Catch) en de vangstquota: de jaarlijks maximaal toegestane vangsthoeveelheden per vissoort en land. Biologische prognoses geven aan hoe hoog of laag TAC’s en quota zouden moeten zijn om nog verantwoord te kunnen vissen. In de praktijk blijken economische beweegredenen echter zwaarder te wegen voor de Europese politici.

Vangstquota en TAC’s dienen te worden bepaald aan de hand

Discards

van biologische prognoses over de verschillende vissoorten.

Een groot nadeel van het systeem van TAC’s en quota is dat

Als uitgangspunt wordt het biologisch minimum aangehou-

het is gebaseerd op wat er aan vis mag worden aangevoerd.

den: de hoeveelheid aanwezige vis die nog voor voldoende

Het systeem houdt te weinig rekening met wat er werkelijk

nageslacht kan zorgen. De beroepsvisserij is verplicht de

wordt gevangen. Vooral bodemsoorten worden door elkaar

vangsten te registreren, zodat er gedurende een jaar kan wor-

gevangen. Om de quota intact te houden gaan vissoorten die

den bepaald hoeveel vis een lidstaat nog mag vangen en aan-

onbedoeld worden bijgevangen, maar die niet mogen worden

voeren. Op papier een waterdicht systeem. Maar door de

aangevoerd, weer overboord. In de visserij worden de onge-

manier waarop de Europese politiek met de TAC’s en quota

wenste vissen, discards –letterlijk: afdankertjes- genoemd.

omgaat, mist het systeem zijn doel.

Om de vangst van discards zoveel mogelijk te voorkomen wor-

Tijdens de decembervergaderingen van de EU-ministerraad is

den onder meer technische maatregelen voorgeschreven. De

de vaststelling van de TAC’s en vangstquota steevast de inzet

huidige maatregelen blijken in de praktijk onvoldoende. Zo

van politieke onderhandelingen. Bij het verkrijgen van TAC’s

sterft er volgens berekeningen voor iedere gevangen kilo tong,

en quota is er daardoor te weinig oog voor de adviezen van

acht kilo andere vis en vier kilo ongewervelde zeedieren. Voor

biologen. Ondanks het advies de kabeljauwvisserij geheel te

iedere maatse schol die aan boord komt, sterft er een groot

sluiten, besloot de ministerraad de TAC voor 2004 vast te

aantal ondermaatse exemplaren. De discards zijn vooral een

stellen op grond van het niveau van het voorgaande jaar. Ook

probleem bij de boomkorvisserij waar met 80 mm maaswijdte

de TAC voor schol kwam in hoger uit dan door de biologen was

wordt gevist.

geadviseerd. Korte termijnpolitiek maakt dat het behoud en het herstel van visbestanden op de tweede plaats komt.


|

15

Grote vissen in vangst beroepsvisserij Noordzee % gewicht van vissen >25 cm 40

jaarlijks aandeel

35

5-jarig gemiddelde

30 25 20 15 10 5 1968

1976

1984

1992

2000

2008

Bron: RIVO

Een nieuw GVB

De Europese Commissie erkende het falen van de visserijmaatregelen in het oude GVB. In het Groenboek werd daarom een visie op een meer effectief beleid opgenomen. Na lang overleg met belanghebbende partijen leidde die visie tot een visserijbeleid waarin de bescherming van het ecosysteem en de biodiversiteit in zee voorop staan. Een belangrijke verbetering met het oude beleid is dat wordt ingezet op lange termijn beheersdoelstellingen. Van groot belang is van welke streefwaarden wordt uitgegaan bij het herstel van de visbestanden. Tot op heden liggen die streefwaarden nog steeds te laag, ook in het nieuwe GVB. Het

Bron: National museum of Iceland, Reykjavik

bestandsbeheer is te veel gebaseerd geweest op het vermij-

Actievere rol

den van het instorten van de bestanden. Daardoor is er geen

Het nieuwe GVB is ten opzichte van het oude beleid op vier

gezonde leeftijdsopbouw meer en komen volwassen vissen

hoofdonderdelen drastisch gewijzigd. Naast de vangsttoewij-

steeds minder voor. Zeehengelaars zien dit in de dagelijkse

zingen over meerdere jaren en de scherpe technische maatre-

praktijk bevestigd.

gelen, is de overcapaciteit van de EU-vloot aangepakt.

Het nieuwe GVB zal op termijn moeten aansluiten op de inter-

Daarnaast zijn de overheidssubsidies op vernieuwing en

nationale afspraken die in Johannesburg in 2002 zijn

modernisering van vissersschepen gestopt. Door deze subsi-

gemaakt, over het herstel van de visbestanden. Deze zullen

dies heeft de Europese vloot zich jarenlang kunnen uitbrei-

voor het jaar 2015 moeten zijn hersteld tot niveaus die de

den, terwijl de visstand steeds verder achteruit liep.

maximaal duurzame opbrengst (maximum sustainable yield

Het vierde gewijzigde onderdeel herbergt een gunstige ont-

MSY) kunnen produceren. Deze doelstelling zal door de

wikkeling voor de zeesportvisserij. In het Groenboek beloofde

Europese Commissie worden ingevuld via lange termijn

de EU een actievere rol voor de direct belanghebbenden, bij

beheersplannen

het maken van visserijbeleid. Naast vissers, verwerkers, amb-

Het nieuwe GVB lijkt – uitgebreid met de Johannesburg doel-

tenaren, wetenschappers, mogen nu ook andere belangheb-

stellingen – op termijn zeker betere toekomstperspectieven te

benden, zoals zeesportvissers, meedenken over het beleid in

bieden voor de visstand en de sector sport- en beroepsvisserij.

Regionale Adviescomité (RAC’s). De gegarandeerde deelname

16

|



van de zeesportvisserij in de RAC’s is het resultaat van de inspanningen van de NVVS en de EAA (European Anglers Alliance). De zeesportvisserij in de RAC’s wil bijdragen aan het van de grond krijgen van een duurzaam visstandbeheer. Daarbij willen de vertegenwoordigers van de sportvisserij de samenwerking met de andere partijen in de RAC’s niet uit het oog verliezen. De vertegenwoordigers van de zeesportvisserij laten zich informeren door de hengelsportorganisaties in binnen- en buitenland. Pluspunten in het nieuwe GVB

in het visserijbeleid moet worden ingezet op een duurzame visstand; ecologie dient altijd voorrang te krijgen op economische korte termijn belangen bij het vaststellen van de TAC’s en quota moet men niet uitgaan van het biologisch minimum maar van een beoogde visstand ruim boven het biologisch minimum de Johannesburg doelstellingen betreffende de maximaal duurzame opbrengst (MSY) zullen op termijn betere toekomstperspectieven bieden voor de visstand en de sector sport- en beroepsvisserij

l TAC’s en quota over meerdere jaren

discards dienen tot een minimum te worden beperkt

l verscherpte technische maatregelen en controle hierop

discards dienen te worden aangeland en te worden geregi-

l stopzetten subsidies nieuwbouw visserijvloot l deelname zeesportvisserij aan de Regionale Adviescommissies

streerd de zeesportvisserij wil een positie in de RAC’s welke recht doet aan het sociaal maatschappelijk belang (stakeholder). Een gelijkwaardige plek met de commerciële beroepsvisserij zou een betere afspiegeling geven van de maatschappelijke realiteit


|

17

18

|


4.2 VISSTAND IN NOORDZEE EN WADDENZEE LOOPT SNEL TERUG Overbevissing en discards hoofdoorzaken

De hengelvangsten van kabeljauw, bot, schol, schar en aal zijn de laatste tien jaar enorm teruggelopen. Met veel vissoorten in de Noordzee gaat het snel bergafwaarts. Zo bevindt de kabeljauwstand zich al jaren onder het biologisch minimum.

Na een kleine opleving van de gulvangst door een sterke jaar-

Noordzee en Waddenzee verandert, zouden van invloed kun-

klasse in 1996, is het de kabeljauw en gul in de Noordzee

nen zijn op de visstand. Ook de afname van de fosfaataanvoer

slecht vergaan. Volgens bestandsopnamen over de afgelopen

vanuit de grote rivieren speelt mogelijk een rol in de afname

jaren, bevindt de kabeljauwstand zich op een historisch diep-

van het productievermogen van de kustwateren. Het is

tepunt. Ook de vangsten van bot, schar en aal zijn al lang niet

belangrijk meer te investeren in (inter)nationaal onderzoek

meer

naar effecten en samenhang in de overige factoren die

wat

ze

vroeger

waren.

Op

plekken

langs

de

Noordzeestranden waar in het verleden in de warme maanden

samenstelling en omvang van de visstand mede bepalen.

goed aal werd gevangen, hebben de vangsten een dramatisch peil bereikt. Het gaat niet alleen slecht met de vissoorten die interessant zijn voor de commercie en de sportvisserij. Ook de aantallen van niet-commerciële soorten gaan substantieel achteruit. Volgens een becijfering door het Natuurplanbureau zijn sinds de jaren zeventig bij eenderde van de vissoorten in de Noordzee en Waddenzee, de aantallen en de gemiddelde maat afgenomen. Overbevissing, discards en milieu

Eén van de hoofdoorzaken van de teruglopende visstand is overbevissing. De efficiëntere methoden van de beroepsvisserij laten hun sporen na. Door de zware visserijdruk wordt veel van de volwassen en geslachtsrijpe vis weggevangen. De paaistand is afhankelijk van steeds jongere jaarklassen. Een andere oorzaak voor de teruglopende visstand zijn de eerder genoemde discards. Milieufactoren zoals fluctuaties in plankton, welke een belangrijke rol spelen in het voortplantingssucces van de kabeljauw, of het geleidelijk stijgen van de zeewatertemperatuur, waardoor de ontwikkeling van het plankton in de


|

19


Zeebaars en tong

Door de afnemende visstand hebben veel sportvissers zich toegelegd op andere dan de traditionele vissoorten. Omdat in de zomer de vangsten van bot, schar en aal bijna zijn weggevallen, hebben veel zeevissers zich toegelegd op de visserij op

de visstand en de ontwikkeling van de zeesportvisserij zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden de zeesportvisserij heeft een duurzame en natuurlijke visstand nodig

zeebaars. Het succes van de zeebaars kan een gevolg zijn van

overbevissing en discards zijn de grootste bedreigingen van

het opwarmen van het zeewater. Daardoor zijn er goede jaar-

de visstand; reductie van de te grote visserijdruk en de dis-

klassen en hebben zeebaarslarven een goede overlevingskans.

cards moet in het beleid de hoogste prioriteit krijgen

De toename is overigens vooral te merken in de aantallen

meer (inter)nationaal onderzoek is nodig naar effecten en

ondermaatse zeebaarzen. De grote exemplaren van twee kilo

samenhang in de overige factoren die samenstelling en

en zwaarder, zijn schaarser geworden. Ook hier worden de

omvang van de visstand bepalen.

desastreuze effecten van de beroepsmatige overbevissing van zeebaars op hun overwinteringplaatsen zichtbaar. Waar de zeevissers, die het op platvis hadden voorzien, voorheen vooral bot en schar vingen, is de tong tegenwoordig vaak de meest gevangen platvis. Ondanks een hoge visdruk door de beroepsvisserij worden er op verschillende plaatsen aan de Noordzeekust en in de Oosterschelde, in de zomer en het vroege najaar goede tongvangsten gedaan.

20

|


4 . 3 D E R E L AT I E S P O R T V I S S E R I J E N BEROEPSVISSERIJ Gezamenlijk knelpunten oplossen

Hinder en overlast

Zeesportvissers en beroepsvissers hebben de vis en het visge-

Zeesportvissers hebben voornamelijk last van de beroepsvis-

bied als belangrijkste gemeenschappelijke factoren. De

serij. Bij het teruglopen van visstanden verleggen beroepsvis-

belangen van beide groepen liggen echter over het algemeen

sers hun aandacht naar soorten die voorheen alleen als bij-

ver uit elkaar. In de relatie zeesportvisserij en beroepsvisserij

vangst werden aangevoerd. De bot, schar en zeebaars hoorden

vist de zeesportvisserij bijna altijd letterlijk en figuurlijk ach-

tot de vissoorten die bijna exclusief door sportvissers werden

ter het net. Zeesportvissers willen in onderling overleg met

bevist. Nu vist ook het beroep gericht op deze soorten, met

het beroep de knelpunten uit de wereld helpen.

alle negatieve gevolgen van dien.

Zeesportvisserij en beroepsvisserij streven verschillende doelen na. Bij beroepsvisserij staat het oogsten en verkopen van een vangst centraal. Voor de zeesportvisserij is de vangst een weliswaar essentieel onderdeel van het hoofddoel, maar het gaat daarbij niet om de vis als object maar om de beleving van het vissen en vangen met de hengel. De vangstcapaciteit en de vangsten van de zeesportvisserij vallen dan ook in het niet

De beroepsvisserij en de zogenaamde gelegenheidsvissers veroorzaken hinder en overlast voor de zeesportvissers. Op sommige plekken langs de kust is het onmogelijk vanaf de kant te vissen door staand wand en fuiken die door beroepsvissers zijn geplaatst. Ook de sleepnetvisserij in kwetsbare gebieden, zoals de Oosterschelde, zorgt voor verstoring, hinder en reductie van locaal waardevolle visstanden.

bij die van de beroepsvisserij. Bovendien leveren het vistuig en de methoden die de beroepsvisserij gebruikt om aan de vis te komen, vele malen meer schade op voor milieu en visstand dan het materiaal en de technieken die zeesportvissers gebruiken. NVVS - SPRINGTIJ - BELEIDSNOTA ZEESPORTVISSERIJ

|

21


Overleg

De beroepsvisserij vindt discussie met sportvissers niet echt

beroepsvissers en sportvissers hebben beiden voordeel bij

nodig. Vanwege hun commerciële belangen vinden beroeps-

een gezamenlijk streven naar een gezond zeemilieu en goede

vissers nog te vaak dat zij op het gebied van visserij de enige

visstanden

partij zijn met recht van spreken. Deze argumenten snijden

beroepsmatige overbevissing en daardoor, de bedreiging van

geen hout. De beroepsvisserij bezit geen alleenrecht op de

de visstand, staat een goede relatie tussen beroepsvisserij en

zee. Bovendien is de sportvisserij op zee onderdeel van een

sportvisserij in de weg

grote sociaal economische infrastructuur. Ook aan de sport-

het op nationaal en internationaal niveau betrekken van de

visserij zijn dus commerciële belangen verbonden. Om de

zeesportvisserij bij overleg en oordeelsvorming over de visse-

knelpunten op te lossen die tussen beide partijen bestaan,

rij is een belangrijke voorwaarde voor het oplossen van de

moet volgens de sportvissers op gelijkwaardige voet overleg

tegenstellingen tussen beroeps- en sportvisserij

worden gevoerd.

Knelpunten tussen beroepsvissers en zeesportvissers: l beroepsvissers bevissen steeds meer ook soorten die voorheen alleen door sportvissers werden bevist l zeesportvissers ondervinden hinder en overlast van de vistuigen en vismethoden van het beroep l de commerciële doelstelling van de beroepsvisserij wordt door die groep als argument gebruikt voor het alleenrecht op de zeevisserij.

22

|


4.4 VASTE VISTUIGEN EN DE SPORTVISSERIJ Afspraken maken over nettenvrije zones

Op steeds meer plekken langs de kust en op de Noordzee is het sportvissen bijna onmogelijk geworden door de netten van beroepsvissers. Kuststroken staan vol met fuiken en vooral staand want. Ver op zee zijn veel wrakken permanent afgezet met staand want. Hierdoor vissen sportvissers op hun vertrouwde stekken vaak letterlijk ‘achter het net’.

Het vissen met vaste vistuigen is sinds 2002 geregeld in het Rijksoverheidsbeleid ‘Vast en zeker’. Dit beleid beperkt zich tot

de

visserij

in

de

kustwateren,

zoals

Ooster-

en

Westerschelde, een deel van de Voordelta en de Waddenzee. De Noordzee-kustzone blijft buiten beschouwing. Daarmee valt de staand wantvisserij op bijvoorbeeld wrakken op de Noordzee, buiten het besluit. In het besluit wordt de afbouw van de staand wantvisserij genoemd. Deze afbouw vindt pas plaats nadat een onderzoek van de ecologische inpasbaarheid van deze visserij over een periode van vijf jaar is afgerond. Het resultaat van dit onderzoek zal uitmaken of de staand wantvisserij moet verdwijnen. Het besluit van 2002 is voor de sportvisser van groot belang omdat er melding wordt gemaakt van de afstemming van de visserij met vaste vistuigen, met andere functies, zoals de sportvisserij. Het besluit noemt een beperking van de hinder voor de sportvisserij en de bevordering van de vrije migratie van vis lang de kust.


afstemming van regels met betrekking tot de afstand van vaste vistuigen vanaf de waterkant, via een geïnstitutionaliseerd regionaal en lokaal overleg tussen de sport- en beroepsvisserij is gewenst; de federaties dienen daarbij te worden betrokken een regeling voor vaste vistuigen in de Noordzee, naar het model van het beleidsbesluit vaste vistuigen ‘Vast en Zeker’, is noodzakelijk daarin dienen nettenvrije zone te worden gerealiseerd, gerekend vanaf twee tot drie mijl uit de hoogwaterlijn. Dit geldt voor alle nettenvisserij er dienen vaste vistuigvrije zones te worden gerealiseerd in gebieden waar vis als aal, zalm en zeeforel migreren van het zoete naar het zoute water en andersom gelet op de ecologische betekenis van wrakken voor de vissen, dient minimaal in de paaiperiode (jan-t/m maart) een beperking voor nettenvisserij rondom deze wrakken te worden ingesteld vergunninguitgifte aan recreatievissers om te mogen vissen met vaste vistuigen dient te worden gestaakt


|

23

4.5 GESLOTEN TIJD EN BESCHERMDE GEBIEDEN

Beschermde gebieden

Vissers buiten Europa zijn al bekend met het instellen van gesloten gebieden en zeereservaten of Marine Protected

Beschermde gebieden aantrekkelijk voor sportvissers

Areas (MPA). In Europa is het een nieuw fenomeen. De

De gesloten tijd en de relatief nieuwe mogelijkheid van

Noordzee zal uiterlijk in 2010 een netwerk hebben van

het instellen van beschermde gebieden of zeereservaten,

beschermde gebieden en zeereservaten. Dat hebben de

worden als instrumenten ingezet tegen de overbevissing

Europese milieuministers in 2003 met elkaar afgesproken in

op de Noordzee.

het kader van het OSPAR-verdrag.

De eerste praktijkervaringen met een gesloten vistijd op zee, waren niet positief. In 2001 besloot de EU-commissie in de periode van 14 februari tot 1 mei grote delen van de Noordzee te sluiten voor alle visserij. De regeling betrof gebieden die buiten de 12-mijlszone vielen. Aanleiding voor de maatregel was de dramatisch gedaalde kabeljauwstand. De gesloten tijd ging te laat in zodat de paairijpe kabeljauw onvoldoende werd ontzien. Bovendien kon de beroepsvisserij uitwijken naar gebieden waar de sluiting niet gold. Uit wetenschappelijke analyses over de effecten van de sluiting, bleek dan ook dat de beoogde verbetering van de kabeljauwstand niet was gerealiseerd. Doordat beroepsvissers veelvuldig gebruik hadden gemaakt van de uitwijkmogelijkheden, was op de niet gesloten gebieden de visserijdruk juist gestegen. Een gesloten tijd is alleen zinvol als de tijdelijke sluiting de volledige Noordzee betreft. Veel van de sportvissers die vanaf kleine boten opereren, kunnen zich wel vinden in deze maatregel. Opstapschepen die met sportvissers uitvaren, zien meer in een vangstlimiet zodat er toch kan worden gevist. Tijdens de sluiting in 2001 moesten vooral schippers die buiten de 12-mijlszone visten, hun boekingen annuleren of dichter onder de kant vissen.

24

|


De beroepsvisserij stelt zich vooral terughoudend en kritisch op ten aanzien van gesloten gebieden, omdat in deze gebieden o.a. de bodemberoerende (boomkor) visserij wordt beperkt of uitgesloten. Deze voor de beroepsvisserij winstgevende visserij (tong en schol) heeft een bewezen negatief effect op de zeenatuur. Vooral de kustzone staat op de nominatie te worden aangewezen als MPA. Een logische keuze, want door de zandbanken, de overgang van zoet naar zout water en de aanwezigheid van pieren en havenmondingen is de kustzone van grote ecologische waarde. Het gebied herbergt het grootste aantal van de zeldzame vissoorten in de Noordzee en het gebied is van belang voor de migratie van vis als zeeforel, zalm, fint en houting.


Beschermde gebieden:

de zeesportvisserij moet betrokken worden bij het overleg

Gesloten tijd

het instellen van een gesloten tijd in de paaiperiode is een goed werkend beheersinstrument

en het opstellen van beheersplannen voor beschermde gebieden

het beperken van sportvisserij en het ongemoeid laten van

zeesportvisserij is goed inpasbaar in zeereservaten van-

de beroepsvisserij heeft geen enkel effect; de sportvisserij

wege de geringe negatieve effecten op natuur en milieu en de

heeft nagenoeg geen invloed op de visstand

selectieve en gerichte visserij. Het schone karakter van de zee-

binnen de sportvisserij bestaat een groot draagvlak bij te

sportvisserij is niet aan de aandacht van een aantal milieuorgani-

dragen aan het herstel van visstanden mits het pakket van

saties ontsnapt. Zo heeft de zeesportvisser in het Wereld-natuur-

maatregelen evenwichtig is en in samenhang is met overige

fonds (WWF) en de stichting Noordzee bondgenoten gekregen. Het

maatregelen richting o.a. de beroepsvisserij

WWF geeft in het rapport ‘Met Rotterdam in Zee’ aan dat de Voordelta als zeereservaat aantrekkelijker wordt voor de 100.000 sportvissers die dit gebied bezoeken

het aanwijzen van de kustzone als zeereservaat zal een positieve uitwerking hebben op de bescherming van vissoorten die van zoet naar zout water trekken en omgekeerd; voorwaarde is wel dat de staand wantvisserij in die zone wordt beperkt of verboden


|

25

4.6 CONTROLE EN HANDHAVING: MEER AANDACHT VOOR KLEINSCHALIGE VISSERIJ Wildgroei en illegale visserijpraktijken

De controle en handhaving van de kleinschalige zee- en kustvisserij vindt onvoldoende plaats.


de controle op de visserij nabij de kustzone is onvol-

Bij de overheid heeft de grootschalige visserij de hoogste pri-

doende. AID en waterpolitie moeten vaker en zorgvuldiger

oriteit. Helaas blijkt zelfs die controle niet afdoende. Los van

controleren op de handhaving van de weten regelgeving en

een falende controle erkent de beroepsvisserij zelf dat regels,

de plaatselijke verordeningen. In de huidige situatie is de

bijvoorbeeld inzake maximaal toegestane motorvermogens,

regelgeving in feite een loze letter

stelselmatig door velen niet worden nageleefd. Als gevolg

een gerichte aanpak van controle en handhaving geeft

hiervan is de visserijdruk binnen en buiten de 12-mijlzone

een belangrijke impuls aan het herstel van migrerende vis-

veel hoger dan verantwoord en wettelijk is toegestaan.

soorten

De controle op de kleinschalige visserij dicht onder de kust, vindt niet of nauwelijks plaats. Een frustrerende situatie, want op veel plekken is door gebrek aan controle en handhaving een wildgroei ontstaan aan illegale visserijpraktijken. Illegale nettenvisserij maakt de sportvisserij vanaf en dicht onder de kant op een aantal plekken onmogelijk. Watervogels en zeehonden raken in de netten verstrikt en sterven een verdrinkingsdood. Bovendien belemmeren de illegaal geplaatste netten de trek van migrerende vissoorten. Genoeg redenen die een intensieve controle en handhaving van de kleinschalige visserij rechtvaardigen.

26

|


Literatuur Anon. (2000) Study into Inland and Sea Fisheries in Wales. Study prepared for National Assembly of Wales, Nautilus Consultants Ltd., Edinburgh, 2000 Bosman, D. (1997). Zeeaas, ook in de toekomst? Een overzicht van de Nederlandse markt voor zeeaas en mogelijke gevolgen van beperkende maatregelen. NVVS, Amersfoort 1997 Cemare, University of Portsmouth 1995, Study into UK Bass fishery. Council Decision dd.19 July 2004 establishing Regional Advisory Councils under the Common Fisheries Policy (2004/585/EC) Europese Commissie, 2001, Groenboek, De toekomst van het gemeenschappelijk visserijbeleid Greenpeace, juli 2004, “Rescuing the North and Baltic Seas: Marine Reserves – a key tool” Heessen, H.J.L., H.C. Welleman, N. Daan, A.C. Smaal en G.J. Piet (2001). Bijdrage RIVO aan Natuurcompendium 2001. Nederlands Instituut voor Visserijonderzoek RIVO. Intern rapport C058/01. IJmuiden.

adressen regionale hengelsport federaties aan de kust

ICES, Kopenhagen, ACFM advies, oktober 2004 Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Rijkswaterstaat Directie Noordzee, 30 juni 2003, rapport “Signalen uit de Noordzee” Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Rijkswaterstaat, 24 september 2003, Verslag van de werkconferentie Beheer Noordzee 2015

Hengelsportfederatie

Ministerie van Landbouw, natuurbeheer en voedselkwaliteit, Directie Visserij, december 2002, “Vast en zeker”, Beleidsbesluit vaste vistuigen

Groningen Drenthe, Postbus 36, 9780 AA Bedum, Telefoon (050) 3012548,

Ministeries van VROM, LNV, V en W en EZ, 23 april 2004, Nota Ruimte

www.vissen.nl,

Maharaj, Vishwanie (1999). The Economic Importance of Marine Recreational Fishing in the United States. American Sportfishing Association, 1999.

[email protected]

NIPO. Zeevissers 2003. Onderzoek in opdracht van NVVS, Rapport B 5675, Amersfoort 2003, NVVS (1994). Zeesportvisserij in het Hollandse kustwater. NVVS (1995). Zeesportvisserij in de Waddenzee en de Voordelta. NVVS. Trailerhellingengids (1997), Kantstekkengids (1999), Botengids (1999 – 2000)

Federatie Friesland van Hengelsportverenigingen,

Rijksinstituut voor gezondheid en milieu: Natuurbalans 2003/2004

Biensma 27, 9001 XZ Grou, Smit, M.H. et al., LEI 2004, Wageningen UR, De economische betekenis van de sportvisserij in Nederland, rapport 2.04.05 in opdracht van Directie Visserij van het ministerie van LNV

Telefoon (0566) 624455, www.visseninfriesland.nl,

Stuurgroep Beheersvisie Noordzee 2010, 1999, Beheersvisie Noordzee 2010

[email protected]

Stichting de Noordzee, Utrecht, 2004, “Begrenzing natuurgebieden op de Noordzee” Wereldnatuurfonds Nederland, 2001, rapport “Met Rotterdam in zee” Werkgroep Delta Federatie (2002). Sportvisserijvisie Oosterschelde 2002

Colofon Research en tekst NVVS– Jan Willem Wijnstroom Eindredactie Jeroen Schoondergang

Fotografie en illustraties

Federatie van Hengelsportverenigingen NoordWest Nederland, Hoorne 9, 1911 BD Uitgeest, Telefoon (0251) 318882, www.pos-sportvisserij.nl,

Corné Marijnissen E-Connection Get Wet Greenpeace/Kerr/Reijnaers Jan Eggers Jan Willem Wijnstroom KNRM Koen Suyk (ANP), Lex Snoeijs Marco Kraal NVVS Onno Terlouw Rudy van Duijnhoven René Sehr Sima Charters bv. Stichting Noordzee Ronald Timmermans

[email protected]

Federatie van hengelsportverenigingen Zuidwest Nederland, Valeriaan 24, 5331 DA Kerkdriel, Telefoon (0418) 639234, www.sportvisserijbelangen.nl,

ontwerp en DTP Ronald Timmermans bNO Bloemendaal ism Jan van der Meijde

[email protected]


|

27

Nederlandse Vereniging van Sportvissersfederaties (NVVS)

Kantoorgebouw De Eemhorst Amsterdamseweg 16 III Postbus 288, 3800 AG Amersfoort Telefoon (033) 463 49 24 Fax (033) 461 19 28 E-mail [email protected] Website www.sportvisseninnederland.nl *

Zeevissers zijn bevoorrecht. Een dag aan of op zee betekent uitwaaien, ruimte en vrijheid beleven, het geluid van de krijsende meeuwen, de branding op het strand. Vissen in zee houdt beloftes en verwachtingen in: de verwachting over wat er te vangen is: zeebaars, tong, makreel. Zilveren wijtingen in het najaar, de eerste gul. Met deze nota wil de NVVS u deelgenoot maken van de thema’s die de zeesportvisserij direct en indirect raken en geven wij onze standpunten en visie op die thema’s. De sector van de zeesportvisserij is een belangrijke speler en een waardevolle gesprekspartner bij het maken van beleid op het gebied van de visserij en het milieu. Wij hopen dat dit document zal bijdragen aan de samenwerking tussen de zeesportvisserij, de beroepsvisserij, de overheid en de milieuorganisaties.

SPRINGTIJ BELEIDSNOTA ZEESPORTVISSERIJ

Recommend Documents