611729-SPL-Broch Daadomsl.qxd
23-05-2007
Context
DAAD Architecten BV
14:47
Pagina 3
Bureau voor Architectuur en Onderzoek
DA AD
611729-SPL-Broch Daadomsl.qxd
23-05-2007
14:47
Pagina 4
‘Alle – maar dan ook alle – processen die in het universum plaatsvinden, zijn transformerende processen’ Louis le Roy
Omslag voorzijde Woon-werkhuis, Groningen, 1997-2007
DAAD Brochure VO.6.0
23-05-2007
10:38
Pagina 3
DAAD Architecten BV
Bureau voor Architectuur en Onderzoek
Context DAAD Architecten bestaat in 2007 tien jaar. In de loop van die tien jaar heeft het bureau zich ontwikkeld tot een onderzoekend bureau, dat zich richt op vernieuwing van het vakgebied, waarbij onderzoek en architectuur synchroon lopen, tot en met het gebouwde product. Verschillende invloeden, zoals de mens in zijn ruimte, de geschiedenis van de plek, een scherp bewustzijn van de tijd en het landschap, vormen de context van waaruit DAAD Architecten elke opgave specifiek bewerkt. In het bureau vindt, parallel aan werk aan de concrete ontwerp- en bouwopgaven, architectonisch onderzoek plaats naar de veranderende verhouding tussen architectuur en landschap, de omgang met de geschiedenis, tijd en complexiteit, het verhaal en de zintuiglijke beleving van architectuur en andere aan de ontwerpdiscipline gerelateerde vraagstukken. Woningbouw – zowel particulier als seriematig – en utiliteitsbouw, studies naar landschappelijke en stedebouwkundige ontwikkeling, transformatie van gebouwen en productontwikkeling behoren tot de specifieke competenties van het bureau. Beilen, 2007
Voor Chris (1954-2004), in onze gedachten en in elk DAAD project aanwezig
DA AD
DAAD Brochure VO.6.0
23-05-2007
10:38
Pagina 4
DAAD Brochure VO.6.0
23-05-2007
10:38
Pagina 5
DAAD Architecten BV
Bureau voor Architectuur en Onderzoek
Woningbouw Seriewoningen/ De unieke woning Bij het ontwerpen van woningen werkt DAAD Architecten niet vanuit de beperkingen van het Programma van Eisen, maar gebruikt juist de mogelijkheden ervan en benut deze optimaal. Niet de esthetiek, maar de gebruiksmogelijkheden nu en in de toekomst vormen de leidraad in het ontwerpproces, waarin de gebruiker van de woning centraal staat. Deze criteria hanteert DAAD voor iedere vorm van woningbouw, of het nu seriewoningen, zorgwoningen of recreatiewoningen betreft. Ook bij herstructurering of hergebruik (als woning) van boerderijen wordt vanuit deze visie gewerkt. De plattegrond is dan ook geen star gegeven waaraan de bewoner zich dient te conformeren, maar biedt de mogelijkheid om er naar eigen inzicht en behoefte vorm aan te geven. Niet langer is architectuur het exclusieve domein van de ontwerper; architectuur wordt een verhaal zonder einde over de relatie tussen mensen en objecten in de ruimte. In het werkveld dat zo ontstaat, genereren architect en gebruiker innovatieve oplossingen. Binnen de gebruikelijke activiteiten van een architectenbureau met een omvang als die van DAAD, is het ontwikkelen van een unieke woning net zo bijzonder als het leveren van een deeloplossing, zoals een ruimtelijk concept, een detail, een verbouwing of een kostenraming. Hoewel dergelijke opdrachten niet echt thuishoren in het opdrachtenpakket, verwelkomt het bureau ze toch. De grotere vrijheid in de particuliere opdrachtsituatie geeft in veel gevallen aanleiding voor intensieve oefeningen op het gebied van nieuwe materiaaltoepassingen, ruimteconcepten, detailleringen, tekentechnieken en dergelijke. Zo krijgt de ontwerpopdracht een laboratoriumfunctie en ontstaat er de vernieuwende architectuur waarmee het bureau zich profileert.
Woon-werkhuis, Laag-Keppel, 2006
DAAD Brochure VO.6.0
23-05-2007
10:38
38 woningen Graven Es, Oldenzaal, 2000
Pagina 6
De keuzes van de bewoners voor de invulling van de ruimte in en boven het entreegebied zijn afleesbaar in het gevelbeeld.
DAAD Brochure VO.6.0
23-05-2007
10:39
Pagina 7
Open afdelingen Hoeve Boschoord, Wilhelminaoord, 2001
In het laatste stadium van hun behandeling op Hoeve Boschoord zijn de bewoners met hun begeleiders in groepen van zes ingedeeld, met elk een eigen huis met tuin.
DAAD Brochure VO.6.0
23-05-2007
10:39
Pagina 8
Woon-werkhuis, Groningen, 1997-2007 BNA Gebouw van het Jaar Regio Noord, 2007 Architectuur in Nederland Jaarboek, 2006-2007
Dit particuliere woonhuis is niet ontstaan vanuit een van te voren vastgelegd plan, maar is in een tijdbestek van zeven jaar ‘gegroeid’. (foto Rob de Jong)
DAAD Brochure VO.6.0
23-05-2007
10:39
Pagina 9
Woon-werkhuis, Groningen, 1997-2007
Vertrekkend vanuit een eigenzinnig concept (het verhaal) is de factor ‘tijd’ een essentiële voorwaarde geweest voor het slagen van dit project.
DAAD Brochure VO.6.0
23-05-2007
10:39
Pagina 10
Woon-werkhuis, Laag-Keppel, 2006 BNA Gebouw van het Jaar Regio Oost, 2006 Nominatie Architectuur Prijs Achterhoek, 2006
In nauwe samenspraak met de opdrachtgevers werd dit compromisloze huis gerealiseerd als annex bij de oude pastorie van het dorp.
DAAD Brochure VO.6.0
23-05-2007
Boerderij, Veenhuizen, 2006
10:39
Pagina 11
Bij de verbouw werd het voorhuis opengewerkt tot een dubbelhoge leef-/speel-/werkruimte; de slaap- en serviceruimten zijn verplaatst naar een nieuw gebouwd doosvolume in de schuur.
DAAD Brochure VO.6.0
23-05-2007
10:39
Pagina 12
DAAD Brochure VO.6.0
23-05-2007
10:39
Pagina 13
DAAD Architecten BV
Bureau voor Architectuur en Stedebouw
Utiliteitsbouw Kantoren, scholen en bedrijven/ Civiel-technische gebouwen DAAD beschouwt iedere opdracht, iedere locatie en ieder Programma van Eisen als uniek. Dit geldt uiteraard ook bij opdrachten voor utilitaire architectuur, zoals overheidsgebouwen, scholen en kantoren. Bij het vertalen van het Programma van Eisen naar een architectonisch concept, is de toekomstige gebruiker van het gebouw van doorslaggevende betekenis. De zorgvuldige toepassing van de menselijke maat, een bewuste materiaalkeuze en mensvriendelijke oplossingen komen hieruit voort. Ook de geschiedenis van de plek wordt altijd in de overwegingen betrokken. Wanneer er al een gebouw op de bouwlocatie staat, wordt onderzocht of het PvE in de bestaande architectuur kan worden gerealiseerd door gedeeltelijke nieuwbouw, restauratie of herstructurering. Duurzaamheid vormt een vast onderdeel van het concept. Dit is terug te vinden in de constructie, de gekozen materialen, aspecten als onderhoud en gebruiksvriendelijkheid en uiteindelijk in het goed functioneren van het gebouw gedurende een lange periode, ook wanneer de invulling in de loop van de tijd verandert. Architectuur en techniek ontmoeten elkaar in de civiel-technische bouw, zoals bruggen, waterzuiveringsinstallaties en dergelijke. Het PvE legt de nadruk op veiligheid en het goed en langdurig functioneren bij intensief gebruik. DAAD beantwoordt deze uitdagende opdrachten met onderscheidende architectuur.
Openbaar Ministerie, Assen, 2004
DAAD Brochure VO.6.0
23-05-2007
10:39
Openbaar Ministerie, Assen, 2004
Pagina 14
Met de sloop van een deel van het bestaande gebouw is ruimte voor een tuin ontstaan, waarop alle werkplekken zijn georiënteerd.
DAAD Brochure VO.6.0
23-05-2007
10:39
Pagina 15
Dienstengebouw Waterbedrijf, Glimmen, 2005
Met een vijver als hart van het gebouw is het water alom aanwezig.
DAAD Brochure VO.6.0
23-05-2007
10:39
Landingsinrichting, Vlieland, 2003
Pagina 16
Met een glazen behuizing om het hefmechaniek veranderen de sfeer, transparantie en de kleur van het gebouw afhankelijk van het licht.
DAAD Brochure VO.6.0
23-05-2007
10:39
Pagina 17
Sanitairgebouw ‘De Papaver’, Sellingerbeetse, 2001
Het gebouw met verschillende klimaatzones ademt de sfeer van een Scandinavische sauna.
DAAD Brochure VO.6.0
23-05-2007
10:39
Pagina 18
Informatiecentrum ‘De Wenning’, Orvelte, 2000 Drentse Welstandsprijs 2001
De bouwmaterialen kwamen uit de directe omgeving en zijn op zodanige wijze verwerkt dat er geen kunstmatige (milieuonvriendelijke) bescherming tegen klimaat en tijd nodig is.
DAAD Brochure VO.6.0
23-05-2007
10:39
Pagina 19
Vensterschool Koorenspoor, Groningen, 2006
Om het karakter van een park met paviljoens te bewaren, is de uitbreiding van de Vensterschool in drie volumes ondergebracht.
DAAD Brochure VO.6.0
23-05-2007
10:39
Servicecentrum Oost, Enschede, 2001
Pagina 20
In dit stadskantoor met een ‘doos-in-een-doos’-principe zijn de openbare ruimten bepaald en is de ‘restruimte’ door de gebruiker in te vullen.
DAAD Brochure VO.6.0
23-05-2007
10:39
Servicecentrum Oost, Enschede, 2001
Pagina 21
DAAD Brochure VO.6.0
23-05-2007
10:39
Pagina 22
DAAD Brochure VO.6.0
23-05-2007
10:39
Pagina 23
DAAD Architecten BV
Bureau voor Architectuur en Onderzoek
Het grote plan Onderzoek en ontwerp in een landschappelijke/stedelijke context Het Nederlandse landschap is door de invloed van de mens veranderd van een natuurlijk landschap in een cultuurlandschap. Bij het zoeken naar adequate oplossingen in rood/groene opgaven wil DAAD de kenmerkende kwaliteiten van het landschap vastleggen en versterken. Het bureau creëert raamwerken voor nieuwe impulsen in de langlopende, dynamische processen, waarin bestemmingsplannen, landschapsontwikkelingsplannen en beeldkwaliteitplannen op elkaar worden afgestemd en de bewoners relatief veel ruimte krijgen binnen de ‘spelregels’ die DAAD aanreikt. De rol van de architect is veranderd van degene die een eindbeeld ontwerpt naar degene die processen begeleidt, het gefluister van de plek optekent en nieuwe betekenislagen aan het landschap toevoegt. In de stedelijke context houdt DAAD zich naast nieuwbouw bezig met projecten waarin de bebouwingsdichtheid, reparatie van het stedelijk weefsel of een herbestemming van het bestaande het uitgangspunt zijn. Het opvoeren van de bebouwingsdichtheid, waarin inbreiden prioriteit krijgt boven uitbreiden, vereist een zorgvuldige bestudering van de locatie. In plaats van sloop en nieuwbouw onderzoekt DAAD altijd de mogelijkheid van herbestemming van bestaande architectuur, al dan niet in combinatie met nieuwbouw. De studie naar ‘het tweede maaiveld’ en het daaruit voortgekomen Lighthouse project zijn kenmerkend voor de werkwijze van DAAD. Het Lighthouse creëert een mogelijkheid om een voor het stadscentrum essentiële functie – het wonen – terug te brengen; door een woonlaag aan te brengen boven bestaande bebouwing. Hiermee wordt de bouwruimte in de stad optimaal benut en wordt bovendien het wonen in het stadscentrum weer mogelijk.
Landschapsontwikkelingsplan, Haren, 2003 (i.s.m. Bosch Slabbers en Enno Zuidema Stedebouw)
DAAD Brochure VO.6.0
23-05-2007
10:39
Studie ‘Op dorpse schaal’, Elp, 2005 (i.s.m. Bosch Slabbers)
Pagina 24
Met een nieuwe, participerende werkwijze worden toekomstige inen uitbreidingslocaties vastgesteld waarop particulieren woningen mogen bouwen aan de hand van vastgestelde spelregels.
Pagina 25
Studie ‘4 scenario’s voor Veenhuizen’, 2001
BO
UW
RP
NTWIKKE
DO
DE
FE
E
ND
N AT U U R O
LA
Sporen in het landschap en in de architectuur, maar ook de beleefde en overgeleverde verhalen van bijzondere voorvallen, plekken en routes bieden handvatten voor toekomstige ontwikkelingen.
LING
ITI
10:39
ST
23-05-2007
JU
DAAD Brochure VO.6.0
NS
IE
DAAD Brochure VO.6.0
23-05-2007
10:39
Pagina 26
Keizersrande, Deventer, 2007 (i.s.m. Noël van Dooren, Ruut van Paridon, Karen de Groot)
Als eigentijdse toevoeging aan het landgoed Rande wordt op de overgang van hoge en lage uiterwaarden de Natuurderij, een nieuwe natuurboerderij in een dynamisch landschap gebouwd.
DAAD Brochure VO.6.0
23-05-2007
10:39
Pagina 27
Kennedylaantuin, Heerenveen, 2005-2105
De eerste tuin van Louis le Roy kreeg na dertig jaar rust een doorstart. Zonder vooraf bepaald eindbeeld voor ogen wordt er met voorhanden materiaal en menselijke energie gebouwd.
DAAD Brochure VO.6.0
23-05-2007
10:39
Pagina 28
Lighthouses, ‘Wonen op het tweede maaiveld’, Groningen, 2005
Het ‘tweede maaiveld’ is een opgetild straatniveau waarop alle functies, die ook op het eerste maaiveld aanwezig zijn, een plek vinden.
DAAD Brochure VO.6.0
23-05-2007
10:39
Pagina 29
Lighthouses, ‘Wonen op het tweede maaiveld’, Groningen, 2005
Benutting van het ‘tweede maaiveld’: vier wooneenheden voor studenten werden in de fabriek geassembleerd en bovenop de bestaande bebouwing geplaatst.
DAAD Brochure VO.6.0
23-05-2007
10:39
Pagina 30
DAAD Brochure VO.6.0
23-05-2007
10:39
Pagina 31
DAAD Architecten BV
Bureau voor Architectuur en Onderzoek
Transformatie Een tweede leven voor bestaande gebouwen Een project begint nooit vandaag. Er lag al een geschiedenis voordat de architect ten tonele verscheen en het verhaal loopt nog lang door nadat hij het gebouw verlaten heeft. In dit continuüm opereert DAAD Architecten en draagt bij aan het verhaal van anderen. Transformatie, hergebruik, restauratie en herstructurering zijn regelmatig terugkerende thema’s in het werk van DAAD Architecten. Er kunnen allerlei redenen zijn om in een situatie waarin nieuwbouw wordt overwogen, een bestaand gebouw, of delen ervan, te behouden en te transformeren. Een aantal van die redenen ligt voor de hand: het bestaande gebouw functioneert eigenlijk nog goed, transformatie is goedkoper dan sloop en nieuwbouw, en uit oogpunt van het milieu is hergebruik bovendien vaak veel gunstiger. Ook vergunningtechnisch kan transformatie veel eenvoudiger zijn. Andere overwegingen kunnen echter eveneens een rol spelen bij het kiezen voor transformatie in plaats van nieuwbouw. Bij voorbeeld wanneer het gebouw een belangrijke rol speelt in de geschiedenis van zijn omgeving, of deel uitmaakt van een architectonisch geheel. DAAD verduidelijkte zijn visie op de relatie tussen nieuw en oud als volgt: ‘…het nieuwe wordt verbonden met het oude, in plaats van ermee geconfronteerd. De tegenstellingen en spanningen tussen oud en nieuw worden niet opgelost of tot een synthese gebracht, maar tot uitgangspunt van het ontwerp gemaakt. Het ontwerp beoogt, door wederzijdse doordringing van oud en nieuw, een nieuwe hoedanigheid te bewerkstelligen, die beide overstijgt.’
RUG faculteit Theologie, Groningen, 2002
DAAD Brochure VO.6.0
23-05-2007
10:39
Pagina 32
Shared Service Centre, Veenhuizen, 2004-2007
Aan het bestaande gevelontwerp, met een eigen logica en ritmiek, is op de verbouwde verdieping een eigentijdse laag vensters toegevoegd.
DAAD Brochure VO.6.0
23-05-2007
10:40
Pagina 33
Hergebruik ACM silocomplex, Beilen, 2003
Transformatie van een puur en eenvoudig industrieel gebouw tot huidig onderkomen van DAAD Architecten.
DAAD Brochure VO.6.0
23-05-2007
10:40
Pagina 34
DAAD Brochure VO.6.0
23-05-2007
10:40
Pagina 35
DAAD Architecten BV
Bureau voor Architectuur en Onderzoek
Productontwikkeling Architectuur als industrial design In een ontwerpopdracht is het gebruikelijk dat de architect op basis van een Programma van Eisen een ontwerp maakt. Het kan ook heel anders, bijvoorbeeld wanneer een opdrachtgever bij de architect komt voor een op maat gemaakte oplossing voor een bepaalde situatie of een specifiek probleem. De onderzoekende ontwerpopgave die uit dergelijke opdrachtstellingen voortkomt ervaart DAAD als buitengewoon interessant. In dit proces is de rol van het architectenbureau veranderd van ontwerpopdrachtnemer tot spil in een productontwikkelingsteam. In de praktijk blijken de op deze wijze ontwikkelde nieuwe woonconcepten vaak ook voor heel andere dan de aanvankelijk beoogde doelgroepen geschikt te zijn. Het concept Lighthouse kan worden opgevat als een voorbeeld van deze aanpak. Aanleiding voor de ontwikkeling van dit product was een ouder met studerende kinderen, die zich geconfronteerd zag met te hoge kamerhuren. In het initiatiefteam werd een ontwerp gemaakt en een 1:1 model gebouwd, dat op locatie werd geplaatst. Het eerste model leverde gegevens voor verdere ontwikkeling, voor uiteenlopende doelgroepen en diverse locaties. Met de Lighthouses en de verschillende recreatiewoningen die DAAD voor en met het Drentse SW bedrijf Alescon ontwikkelt, worden de voordelen van gecontroleerde prefabricage gekoppeld aan de mogelijkheid voor elke situatie een contextspecifieke oplossing aan te bieden. Individueel en uniek, zich eigen te maken door de bewoner en gehecht aan de plek.
Lighthouses, Groningen, 2005
DAAD Brochure VO.6.0
23-05-2007
Mobile Cottage, 2006
10:40
Pagina 36
Met een serie gevelcomponenten is de basis van deze mobiele prefab recreatiewoning uit te breiden tot een individueel maatpak specifiek voor de locatie waarop hij landt.
DAAD Brochure VO.6.0
23-05-2007
Country Cottage, 2002
10:40
Pagina 37
In deze recreatiewoning, die zich als een voorzichtige gast in het landschap gedraagt, is elke ruimte een verblijfsruimte en vervaagt de grens tussen binnen en buiten.
DAAD Brochure VO.6.0
23-05-2007
10:40
Pagina 38
DAAD Architecten BV
De werkplek
DAAD Architecten in Beilen is een architectenbureau waarin architectuur, onderzoek en bouwen als samenhangend geheel zijn ondergebracht. De integratie van disciplines maakt een efficiënte aanpak van interdisciplinaire opdrachten mogelijk vanuit één visie en op een hoog kwaliteitsniveau. Met ca. 24 medewerkers werkt het bureau aan opdrachten van verschillende aard en omvang. Het bureau beschikt over de expertise om het volledige traject dat na het ontwerpen komt, zoals calculatie, bouwtechnische tekeningen, begeleiding gedurende de bouw en budgetbewaking in eigen hand te houden.
DAAD Architecten heeft bewust gekozen voor een noordelijke, landelijke omgeving als werkplek. Als ‘import’-architecten ervaren wij ‘de provincie’ als rustige werkomgeving waarin we ongestoord en zorgvuldig kunnen werken. Noord Nederland is ons werkgebied. De historisch gegroeide lokale agrarische kwaliteiten en tradities, die behouden zijn in het landschap en de architectuur, maken deel uit van de context waarin DAAD ontwerpt. DAAD legt haar gedachtegoed vast in onregelmatig verschijnende DAAD Cahiers.
611729-SPL-Broch Daadomsl.qxd
23-05-2007
14:46
Pagina 1
DAAD Architecten BV Postbus 5 9410 AA Beilen Bezoekadres Paltz 21 9411 PM Beilen Telefoon 0593 58 24 50 Fax 0593 58 24 51 E-mail
[email protected] www.daad.nl
Omslag achterzijde Interieur bureau DAAD Architecten, Beilen, 2003
611729-SPL-Broch Daadomsl.qxd
23-05-2007
Context Tekst Rob Hendriks, Noudi Spönhoff Fotografie Christiaan de Bruijne, tenzij anders aangegeven Ontwerp Office for Design, Laag-Keppel, Loek Kemming Beeldbewerking en drukwerkvoorbereiding Dfi, Doetinchem Druk en afwerking Drukkerij Loor, Varsseveld
© / 2007 DAAD Architecten BV
14:46
Pagina 2
