Open Sauces, menuplan, FoAM
Open Sauces, FoAM. Foto: Dino Schreilechner
Speels, kritisch en intensief Lut Pil
“O
Open Sauces, FoAM. Foto: Alex Davies
ver de hele planeet brengen voedselrituelen mensen bijeen in sierlijke bewegingen van geven en ontvangen, van eenvoudige familiemaaltijden tot feestelijke banketten, van gol gappa’s die je in India als snack op straat koopt tot huisbereide wortelstoemp.” Het citaat is ontleend aan Open Sauces (2009), een uitgave van FoAM Brussel (http://fo.am). Dit kunstenaarscollectief, dat reeds tien jaar bestaat en bouwt op een breed internationaal netwerk, is op een kritischcreatieve manier bezig met voedsel. De experimenten en manifestaties rond dit thema vormen slechts één pijler binnen de activiteiten van het collectief, maar ze zijn wel essentieel en maken deel uit van een langetermijnvisie. Als onderzoeksgroep met interdisciplinair laboratorium brengt FoAM kunstenaars, wetenschappers, schrijvers en andere creatieve geesten uit uiteenlopende culturen en landen bij elkaar. De onderlinge verschillen maken samenwerking niet altijd even gemakkelijk. Tijd maken om samen te koken en te eten vormt dan een ideale gelegenheid voor teambuilding. Iedereen participeert op hetzelfde niveau, waardoor gesprekken vlotter op gang komen en akkoorden sneller worden bereikt. FoAM beschouwt de eettafel als “het beste voorbeeld van een goed ontworpen sociale interface”. FoAMs voorliefde voor de eetcultuur beperkt zich niet tot de interne werking. Ze werken ook projecten uit waarbij nieuwe tafelgasten opgezocht worden. Op vraag van organisaties verzorgt het collectief diners waarbij eten wordt geïntroduceerd om bepaalde discussiethema’s te ondersteunen. Mogelijke topics zijn dan bijvoorbeeld: waar komt ons voedsel vandaan, wie produceert het, welke nieuwe technologieën worden bij het koken
30
gebruikt? Het menu is opgevat als een visuele presentatie die de traditionele powerpointpresentatie vervangt. De dynamiek wordt dan bepaald door sprekers die een toast uitbrengen, waarop andere disgenoten antwoorden. Of het debat wordt open space gevoerd, wat concreet betekent dat gasten bij elke maaltijdgang van plaats en dus ook van gesprekspartner wisselen. Soms wordt zelfs de afvalemmer met verpakkingsmateriaal tijdens het diner getoond. Bij dit soort activiteiten wordt de klemtoon gelegd op voedselproductie (bij FoAM is die productie soms erg verwant aan laboratoriumonderzoek), koken (waarbij design en wetenschap onder meer samenkomen in moleculaire kookexperimenten), en voedselconsumptie en -distributie (als een sociaal gebeuren van participatie en kritische reflectie). Onderzoek en creatie gaan hier probleemloos samen met educatie en kennisverspreiding. Naar aanleiding van de tentoonstelling Toegepast: Fit to Boost (2010) in de Design Vlaanderen Galerie serveerde FoAM in de tentoonstellingsruimte een maaltijd voor acht genodigden uit het designmilieu. Er werd nagedacht over digitalisering en design, de toekomst van designonderwijs, designkritiek, DIYontwerpers en de ‘vernetwerking’ van de verschillende ontwerpdisciplines. In het najaar van 2011 bracht de Vlaamse overheid binnen het project Dagen van de duurzame ontwikkeling: voedsel 2.0 mensen met verschillende meningen bij elkaar voor een debatlunch rond een duurzame voeding. Open Sauces is een woordspeling op open sources. Als concept en praktijk is open sources erg actueel in een digitale context waar software kan worden gedeeld. Maar ook voor voedsel is open sources relevant. FoAM stelt terecht
Open Sauces, FoAM. Foto: Alex Davies
Playful, critical and intensive
“O
Dream Team Dinner, Toegepast: Fit to Boost. Foto: Kristof Vrancken
in Open Sauces “[…] het traditioneel gesloten wereldje van voedsel en voedselbereiding pikt al een graantje mee van het demystifiëren van de bron van de ingrediënten en van de bereiding ervan. Dit leidt tot nieuwe benaderingen van duurzame voedselproductie. Openheid kan ook de aanzet zijn tot een meer informele aanpak door hobbykoks, gezondere eetstijlen, betere technieken en meer inspirerende gerechten. Het delen van kennis kan de bereiding en consumptie van voedsel inspireren, en ongetwijfeld ook andere verbeteringen in de hand werken die we ons momenteel zelfs nog niet eens kunnen voorstellen. Door de toegankelijkheid en transparantie van voedselsystemen te verhogen, kunnen we hun veerkracht verbeteren, een essentiële eigenschap in het licht van de labiele klimatologische en economische omstandigheden.” Open Sauces deelt recepten, smaken, geuren, ideeën en experimenten, informatie die ook beschikbaar is op http:// opensauces.cc. FoAM krijgt geregeld de vraag of ze een restaurant zullen openen. Niettegenstaande het feit dat een aantal leden van FoAM goed kan koken en een restaurantformule succesvol zou zijn, wil FoAM zich eerder richten op meerdere evenementen per jaar, om zo nieuwe mensen samen te brengen en hen anders te doen kijken naar eten. Tijdens Cinédélices, een kortfilmfestival voor jongeren in Cinema Nova begin november 2011, organiseerde FoAM een speelse workshop rond eetbare dia’s. Volgens eigen smaak en creativiteit vullen deelnemers voorgebakken beeldkadertjes uit zoet, zout of kruidig deeg met kiwi, aardbei, wortel of andere gezonde ingrediënten. De dia’s werden vervolgens op groot scherm geprojecteerd en vormden verrassende visuele patronen. Nadien werd het
ver the entire planet, food rituals bring people together in gracious dances of giving and accepting, from simple family meals to festive banquets, from streetwise Gol Gappa balls served as snacks on the streets in India to home-made wortelstoemp [carrots and mashed potatoes].” The quotation comes from Open Sauces (2009), a publication by FoAM Brussels (http://fo.am). This artists’ collective, which has been in existence for ten years and builds on a wide international network, takes a critical-creative approach to food. Experiments and programmes relating to this topic constitute but one of the pillars of the collective’s activities, but they are crucial and form part of a longterm vision. As a research group with an interdisciplinary laboratory, FoAM brings together artists, scientists, writers and other creative spirits from diverse cultures and countries. The differences amongst them make cooperation a challenge at times. Making time to cook and eat together is therefore an ideal opportunity for team building. Everyone participates at the same level, so that conversations flow more smoothly and agreement can be reached more quickly. FoAM considers the dinner table as “the best example of a well designed social interface.” FoAM’s particular love for food culture is not limited to its internal operations. It also develops projects that seek out new dinner guests. At the request of organisations, the collective puts on dinners where eating serves as a basis for certain topics of discussion. Possible topics include, for instance: where does our food come from? Who produces it? Which new technologies are used in cooking? The menu is conceived as a visual presentation that replaces the traditional PowerPoint presentation. The dynamic is shaped by speakers who offer a toast, to which other table companions respond. Alternatively, the debate is carried out in an ‘open space’, which means in this case that guests change places, and thus conversation partners, with each course. Sometimes even the rubbish bin containing all the packaging is brought in for inspection during the meal. These sorts of activities emphasise the processes of food production (at FoAM, production sometimes closely resembles laboratory research), cooking (in which design and science,
among other things, come together in molecular cooking experiments), and food consumption and distribution (as a social event involving participation and critical reflection). Research and creation go hand in hand with education and the dissemination of knowledge. On the occasion of the exhibition Toegepast: Fit to Boost (2010) at the Design Flanders Gallery, FoAM served eight invited guests from the design field a meal in the exhibition space. Topics of discussion were digitisation and design, the future of design education, design criticism, DIY designers and networking among various design disciplines. In autumn 2011, as part of the “Sustainable development days: Food 2.0” project, the Flemish government brought together people with a variety of opinions for a debate lunch on the topic of sustainable food production. Open Sauces is a wordplay on ‘open sources’. As a concept and a practice, open source is widely used in a digital context where software can be shared. But in the case of food as well, the notion of ‘open source’ is highly relevant. FoAM states in Open Sauces: “[…] the traditionally secretive world of food and cooking has already begun to benefit from demystifying the source of its ingredients and processes. This is leading to new perspectives on sustainable food production. Furthermore, openness can stimulate more informal take-up by home-cooks, healthier diets, better science and more inspiring dishes. Sharing knowledge can invigorate food preparation and consumption, as well as undoubtedly evoke other improvements that we can’t yet conceive of. By increasing the accessibility and transparency of food systems we can enhance their resilience, an essential trait in the face of unstable climatological and economic conditions.” Open Sauces shares recipes, flavours, smells, ideas and experiments, information that is also available on http://opensauces.cc. FoAM is regularly asked whether it plans to open a restaurant. Although a number of FoAM’s members are excellent cooks and a restaurant would certainly be successful, FoAM wishes instead to focus on several events each year that bring new people together and get them to take a different view of eating. During Cinédélices, a short film festival for young people held at Cinema Nova in early November 2011, FoAM organised a playful workshop based on edible slides. Participants filled baked picture frames made of sweet, salty or spicy pastry with kiwi, strawberry, carrot or other healthy ingredients, according to taste. The slides were then projected onto a big screen to form surprising visual patterns. Thereafter, the visual
31
Edible Slides. Foto: Edible Slides Team
Edible Slides. Foto: Edible Slides Team
beeldmateriaal uiteraard ook opgegeten. Deze Edible Slides werden in 2011 al op de designbeurs in Milaan gepresenteerd, waar men ze kon bestellen via een Slide-o-mat: een reizende minikeuken, die er aan de buitenkant uitziet als een automaat maar eigenlijk door een kok wordt bemand. Die bereidde de eetbare dia’s met de vulling van voorkeur. Ook hier gelden de principes van open source: op de blog van Edible Slides (http://edibleslides.blogspot.com) zijn recepten gepost met verschillende soorten deeg, kruiden en vullingen: Sweet Sesame, Asian Style, Barbecue Delight en Fruit Power. Deze activiteit werd door FoAM geïntroduceerd, maar is een project van studenten van de ArtScience Interfaculty in Den Haag (www.interfaculty.nl). FoAM vertrekt overigens niet altijd vanuit een menselijk standpunt. Ook planten nemen voedsel op. Met sensoren in hun wortels zoeken ze naar nutriënten. Eén van de FoAM-onderzoekers stelt zich hierbij de vraag of planten smaakvoorkeuren hebben en onderzoekt waar de wortels naartoe groeien in een labyrint dat voorzien is van verschillende voedselbronnen. Het experiment wil nagaan of de plant ‘slim’ genoeg is, of de plant specifieke smaken heeft, en welke visuele patronen er op deze manier ontstaan in de groei van de wortels. Het lijkt een bizarre oefening, maar FoAM is een dynamische organisatie en zou zonder een gezonde dosis ‘creatieve chaos’ haar eigenheid verliezen. Fundamenteel wil ze al spelend dingen verduidelijken en gelooft ze dat alles een proces is dat voortdurend in beweging is. Ook Caro Van den Hole creëert intensieve ervaringen door speciale tools te introduceren bij het koken en dineren. Haar smeltende suikerlepels, cupcakes met injectiespuit vol vruchtencoulis, boodschappen in vermicelli of communicerende glazen: telkens gaat het om de interactie die ontstaat, een interactie tussen mensen en objecten en tussen mensen onderling. Dit geldt ook voor de recente toolbox die ze heeft ontworpen naar aanleiding van een workshop in samenwerking met Studio Pieter Stockmans. Tijdens de workshop besloot ze om geen nieuw object te maken, maar om de collectie te archiveren. Daaruit is een nieuw concept ontstaan: “Ik ben alles beginnen meten en fotograferen en ben dan tot de vaststelling gekomen dat eigenlijk
32
niets een afgeronde maat heeft. Ik heb de producten dan alleen ietsje vergroot of hun wanden dikker of dunner gemaakt door ze iets langer in de klei te laten, zonder de oorspronkelijke mal aan te passen. Zo werd hun maatinhoud wel een rond getal. Toen ontstond de idee dat je eigenlijk alles als maatbeker kan gebruiken. Ik heb dan gewoon een lege doos ontworpen waarin iedereen zijn eigen maatbekers kan verzamelen, objecten die misschien al jaren een plek in huis hebben maar die nu een nieuwe betekenis kunnen krijgen door die box.” De kartonnen doos is niet meer dan een fysieke container voor maatbekers, maar tegelijkertijd ook een ‘mentale’ container voor de hoogstpersoonlijke associaties die bij het individuele uitzoeken van geschikte objecten worden gemaakt. Wat kan je gebruiken om hoeveelheden af te meten? Een borrelglaasje dat verloren staat in de barkast? Een plastic lepel ingesloten bij een doos ontbijtgranen? Of wordt het eerder een luxueuze set, met misschien een likeurglas van geslepen kristal en een porseleinen kopje uit een antiek servies? De kartonnen doos is een discrete uitnodiging om het banale met een nieuwsgierige blik te benaderen. Het project speelt in op de poëzie van het gewone, op het onopvallende dat in de verbeelding bijzondere eigenschappen krijgt. Ook het ‘ritueel’ van het afmeten van ingrediënten krijgt er nieuwe dimensies door. Caro Van den Hole presenteert de doos als een voorstel naar een breed publiek, een voorstel zonder technische drempels. Bovendien moeten de objecten die volgens deze praktisch-poëtische blik tot maatbeker worden gepromoveerd niet daadwerkelijk in de kartonnen doos worden opgeborgen. Een andere doos is misschien even geschikt, of zelfs een zak of gewoonweg een lege plek in de kast. Wie iets exclusiever wil, koopt de set met porseleinen maatbekers, objecten die op slimme wijze refereren aan bestaand porselein van Pieter Stockmans. Het communiceren van dit soort ideeën en de uitnodiging om er creatief mee aan de slag te gaan, is een vorm van ‘open design’ zonder dat hierbij gebruik wordt gemaakt van dure software of hightech productietechnieken. In de context van open design wijst men er terecht op dat een vrije toegang niet beperkt mag zijn tot de digitale wereld. Cultuurproducten zoals muziek, films en boeken, wetenschappelijke kennis en technologie zouden
Slide-o-mat. Foto: Edible Slides Team
Slide-o-mat. Foto: Edible Slides Team
eveneens toegankelijk moeten zijn voor een zo groot mogelijk publiek.1 Wie geïnteresseerd is in het voorstel van Caro Van den Hole kan het zich toe-eigenen, het model eventueel aanpassen en zelf een doos maken. Democratischer kan niet. Daarnaast blijft het concept eigendom van de ontwerpster en behoudt het project een specifieke identiteit. Het is zoals met de conceptuele kunst van de Amerikaanse kunstenaar Lawrence Weiner: zijn statements bestaan uit woorden die activiteiten, materialen en contexten aangeven en die hij in de publieke ruimte op diverse dragers aanbrengt, of het nu een gebouw in de stad is, de tegels van een voetpad, de muren in een museum of de bladen van een boek. Het toegankelijke en open karakter van de propositie is essentieel. Hoe men het uitvoert, blijft ongedefinieerd. Bovendien heeft men de vrijheid om het voorstel ook niet uit te voeren. Deze vorm van conceptuele kunst of design beantwoordt op een eigen manier aan wat Michel Avital essentieel vindt voor de infrastructuur van open design: evocatief, boeiend, adaptief en open; en aan hoe Tommi Laitio de verschuiving in het designdenken samenvat: van ‘wow design’ naar ‘wij design’.2 Het recente werk van Mariken Dumon lijkt dan weer een zekere eenzaamheid op te zoeken. Wat normaal gebruiksvoorwerpen binnen handbereik zijn, wordt hier op afstand geplaatst. Wijnglas en karaf vormen een surreëel stilleven. Reeds in 1911 stelde Adolf Loos: “Tegenwoordig […] is het aan onze kunstenaars voorbehouden, om […] glazen te ontwerpen waaruit je niet kan drinken. Er zijn waterglazen waarbij het water je links en rechts langs de mondhoeken loopt. Er zijn likeurglazen die alleen maar voor de helft leeggedronken kunnen worden.”3 Een eeuw later kunnen daar vele voorbeelden aan worden toegevoegd, zoals wijnglazen die niet leeggedronken 1 Zie bv recent Jos de Mul, ‘Redesigning design’, in Bas van Abel, Lucas Evers, Roel Klaassen en Peter Troxler (eds), Open Design Now. Why Design Cannot Remain Exclusive, Amsterdam: BIS Publishers, 2011, p. 37. 2 Michel Avital, ‘The Generative Bedrock of Open Design’, in Bas van Abel e.a., O. c., p. 54; Tommy Laitio, ‘From Best Design to Just Design’, in Bas van Abel e.a., O.c., p. 193. 3 Adolf Loos, ‘Vom Gehen, Stehen, Sitzen, Liegen, Schlafen, Essen, Trinken’, in Der Sturm, 2, 87, november 1911, p.691-692; geciteerd door Thimo te Duits, ‘Voor alles bruikbaarheid, dan eerst volgt het schoone’, in Jan Brand, Catelijne de Muijnck en Brigitte van der Sande, Het drinkglas, Zwolle: Stichting Leerdam Glasmanifestatie en Waanders Uitgevers, 1997, p. 83.
material was, of course, eaten. These Edible Slides had already been presented earlier in the year at the Milan design fair, where people could order them via a Slide-o-mat: a mobile mini-kitchen that looks from the outside like an automat but is in fact staffed by a cook. The latter prepared the edible slides with the filling of choice. In this case as well, the open source principles prevailed: on the blog of Edible Slides (http://edibleslides. blogspot.com) recipes with various sorts of pastry, spices and fillings are posted: Sweet Sesame, Asian Style, Barbecue Delight and Fruit Power. This activity was introduced by FoAM, but it is a project mounted by students of the ArtScience Interfaculty at The Hague (www. interfaculty.nl). FoAM’s approach is not limited to the human point of view. Plants also absorb food. The sensors in their roots seek out nutrients. One of FoAM’s researchers raises the question here as to whether or not plants have taste preferences, and is investigating the way in which roots grow in a labyrinth which has various food sources. The experiment seeks to determine whether the plant is ‘smart’ enough, whether it has particular tastes, and what visual patterns will emerge from the growth of the roots in this setting. It seems like a strange exercise, but FoAM is a dynamic organisation and would lose its uniqueness without a strong dose of ‘creative chaos’.
Fundamentally, the collective seeks to clarify things in a playful manner, and believes that everything is a process in perpetual motion. Caro Van den Hole likewise creates intensive experiences by introducing special ‘tools’ in cooking and dining. Her dissolving sugar spoons, cupcakes with a syringe full of fruit coulis or messages written with vermicelli or communicative glasses: they are all about the resulting interaction between people and objects and among various people themselves. This is also true of the recent toolbox which she designed on the occasion of a workshop held in collaboration with Studio Pieter Stockmans. During the workshop, she decided not to create any new objects, but to create an archive for the collection. This gave rise to a new concept: “I first began with photography, and then came to the realisation that in fact nothing has fixed dimensions. So I simply enlarged the products slightly or made their sides thicker or thinner by leaving them a bit longer in the clay, without changing the original mould. This gives their dimensions a round number. This gave me the idea that you can use anything at all as a measuring cup. I simply designed an empty box in which everyone could collect their own measuring cups, objects that may for years have had a particular spot in the house but that now acquire a new meaning through that box.” The
33
Toolbox, Maison Caro (& Studio Pieter Stockmans)
kunnen worden. Mariken Dumon versmelt immers een door haar perfect geblazen wijnglas, dat in zijn niet gedecoreerde vorm modern en functioneel oogt, met een door haar even perfect geblazen karaf. De volumes vormen een vreemde stapeling van afgesloten ruimte en het weerbarstige hiervan wordt nog versterkt door de rode wijn die erin zit opgesloten. De onderlinge verhoudingen kloppen en toch is de samenhang verstoord. De glazen cilinder drukt zwaar en breed op het fragiele wijnglas. Meer dan boordevol, kan dit glas niet anders dan ‘overlopen’ in de glazen stolp erboven. In een ander werk wordt deze continuïteit opnieuw benadrukt maar ook als idee onderbroken door een tweede glazen volume dat minutieus boven het eerste zweeft. De nylondraden waaraan dit volume ophangt, vormen een beweging naar boven, en daarmee ook een beweging naar het ijle, immateriële en spirituele. Maar de opstelling blijft streng en breekbaar en heeft iets van een steriele in-vitro-opstelling in een laboratorium. Tegelijkertijd is het een architecturale constructie opgebouwd uit volumes en contouren en bepaald door een uitgepuurde tweedeling tussen kleur en transparantie. Of gaat het eerder om een landschap, waarin de wijn een scherpe horizon trekt die het onzichtbare en onbereikbare dat voorbij de einder ligt, in de diepte van de donkerrode wijn projecteert? Als een kostbare drank zit de wijn opgesloten in een glazen recipiënt, zoals in een vitrine. “Dankzij het glas is de vitrine een instrument dat de expositie van voorwerpen een louter visuele aanwezigheid garandeert. Het isoleert en creëert een kloof, meteen ook zijn belangrijkste functies, waardoor het de perfecte handlanger is van de nieuwsgierigheid.”4 Het wordt een beeld dat ingehouden én theatraal de blik intensifieert en in de verte de herinnering oproept aan het bouquet van een fantastische wijn. De drank staat stil, voor altijd verstild in de glazen capsule. En ook de tijd lijkt hierdoor weggeglipt uit het direct bereikbare. Deze ‘onhandelbare’ geblazen constructies suggereren de nabijheid van het ultieme, beloven – zonder het te kunnen bevestigen – de smaak van het sublieme. ▪
4 Denis Gielen, Atlas de l’art contemporain à l’usage de tous, Hornu: Musée des arts contemporains au Grand-Hornu, 2007, p. 77.
34
Maison Caro (& Studio Pieter Stockmans)
Zonder titel, Mariken Dumon. Foto: Lieven Herreman
cardboard box is no more than a physical container for measuring cups, but at the same time it is a ‘mental’ container for the highly personal associations that arise in the course of the individual’s quest for suitable objects. What can you use to measure out quantities? A shot glass lurking in the cocktail cabinet? A plastic spoon that came with a box of breakfast cereal? Or a luxurious set of cut crystal liquor glasses perhaps, and a china cup from an antique tea set? The cardboard box is a discreet invitation to take a fresh view of something ordinary. The project plays on the notion of the poetry of the ordinary, the unremarkable, that through the imagination acquires particular qualities. The ‘ritual’ of measuring ingredients is also given new dimensions in the process. Caro Van den Hole offers the box to a wide audience, an offer without technical barriers. Moreover, the objects that are promoted to the rank of a measuring cup by means of this practical-poetic vision need not actually be stored in the cardboard box. Another container may be just as suitable, or even a bag or just an empty
space in the cupboard. Anyone who would like something more exclusive can buy a set of porcelain measuring cups, objects that cleverly allude to the porcelain of Pieter Stockmans. Communicating these sorts of ideas and the invitation to take a creative approach is a form of ‘open design’ without having to use expensive software or high-tech production techniques. In the context of open design, the observation has rightly been made that free access should not be limited to the digital world. Cultural products such music, films and books, scientific knowledge and technology should be equally accessible to the widest possible audience.1 Anyone interested in the proposal of Caro Van den Hole can appropriate it or adapt the model and make their own box. Nothing could be more democratic. The concept of the designer’s ownership nevertheless remains, and the project retains its specific identity. It is similar to the conceptual art of the American artist Lawrence Weiner: his statements consist of words that denote activities, materials and contexts and that he brings into public space via a variety of different media, be that a building in the city, paving stones, the walls of a museum or the pages of a book. The accessible and open nature of the proposal is essential. How one carries these out is yet to be defined. People are also free not to implement the proposal. This form of conceptual art or design gives its own specific response to what Michel Avital finds essential to the infrastructure of 1 See for instance the recent work of Jos de Mul, ‘Redesigning design’, in Bas van Abel, Lucas Evers, Roel Klaassen and Peter Troxler (eds), Open Design Now. Why Design Cannot Remain Exclusive, Amsterdam: BIS Publishers, 2011, p. 37.
design: evocative, exciting, adaptive and open. It corresponds as well to the way in which Tommi Laitio sums up the shift in design thinking: from ‘wow design’ to ‘we design’.2 The recent work by Mariken Dumon seems in turn to be in quest of a certain solitude. Normal tools that are kept within easy reach are here placed at a distance. A wine glass and carafe make up a surrealistic still life. Already in 1911, Alfons Loos observed: “At present […] it is the privilege of our artists to […] design glasses from which you cannot drink. There are water glasses in which the water runs from left to right between the corners of your mouth. There are liquor glasses that can only be emptied halfway.”3 A century later, many other examples could be added, such as wine glasses that cannot be emptied. Mariken Dumon combines a wine glass that she has blown perfectly, that in its undecorated form strives to be modern and functional, with a similarly perfectly blown carafe. The volumes form an odd heap of closed spaces, and their unruliness is further reinforced by the red wine locked inside. The proportions between them are correct, and yet their connection is somehow not right. The glass cylinder bears down heavily and broadly on the fragile wineglass. Overfilled, the glass 2 Michel Avital, ‘The Generative Bedrock of Open Design’, in Bas van Abel et al., O. c., p. 54; Tommy Laitio, ‘From Best Design to Just Design’, in Bas van Abel et al., O.c., p. 193. 3 Adolf Loos, ‘Vom Gehen, Stehen, Sitzen, Liegen, Schlafen, Essen, Trinken’, in Der Sturm, 2, 87, November 1911, p.691-692; cited by Thimo te Duits, ‘Voor alles bruikbaarheid, dan eerst volgt het schoone’, in Jan Brand, Catelijne de Muijnck and Brigitte van der Sande, Het drinkglas, Zwolle: Stichting Leerdam Glasmanifestatie and Waanders Uitgevers, 1997, p. 83.
cannot but ‘overflow’ into the bell-jar above. In another work, this continuity is once again emphasised but the idea is similarly interrupted by a second glass container that swings carefully above the first. The nylon thread by which the container is suspended creates an upward movement, and thus also a movement towards the void, immaterial and spiritual. But the composition remains strong while fragile, and resembles a sterile in-vitro set-up in a laboratory. At the same time, it is an architectural construction made up of volumes and contours and defined by a purified dichotomy between colour and transparency. Is this a landscape in which the wine draws a sharp line between the invisible and unattainable which lies beyond the horizon, projected in the depths of the dark-red wine? The wine, as if it were a precious liquid, is enclosed in a glass container like in a display case. “Thanks to the glass, the display case becomes a device that confers on the objects exhibited a purely visual presence. Isolation and division, its principal modes of operation, make it the perfect accomplice to curiosity.”4 It is an image that, in a subdued and theatrical manner intensifies the gaze and evokes, in the distance, the memory of the bouquet of a fabulous wine. The drink stands still, forever becalmed in the glass capsule. And so time, too, seems thereby to have slipped away from what is directly accessible. These ‘intractable’ glass objects suggest the closeness of the ultimate, and promise – without being able to confirm – the taste of the sublime. ▪ 4 Denis Gielen, Atlas de l’art contemporain à l’usage de tous, Hornu: Musée des arts contemporains au Grand-Hornu, 2007, p. 77.
35
