SPECIAAL DOSSIER. Clusterinitiatief : Maritime Heritage Skills NOVEMBER 2014

SPECIAAL DOSSIER NOVEMBER 2014

Clusterinitiatief :

Maritime Heritage Skills

Programme de coopération transfrontalière 2007-2013 financé par le FEDER Cross-border cooperation programme 2007-2013 financed by ERDF Programma voor grensoverschrijdende samenwerking 2007-2013 gefinancierd door EFRO

3

VOORWOORD

4

S A M E N V ATT I N G

5

INLEIDING

8

DE MHS- CLUSTERPARTNERS

10

HOOFDSTUK 1:

Kennisoverdracht 10 11 12 13

Vaardigheden delen Trainings Instructie Plannen (TIPs) Accreditatie Het verleden een toekomst geven

14

HOOFDSTUK 2:

E c o n o m i s c h e Wa a r d e va n M H S 14 15 16 16

Maritieme geschiedenis actueel houden Alles telt mee Compagnieschip ‘De Kansch’ Betrokkenheid aanmoedigen

19

HOOFDSTUK 3:

W a a r L o p e n W e Te g e n a a n 19 20 20 21

Beperkingen signaleren De zoektocht naar grondstoffen ARBO MHS in een nieuwe context

22

HOOFDSTUK 4: Conclusie

22

Was het de Moeite Waard?

25

HOOFDSTUK 5:

25 25 26

28

Aanbevelingen en vervolgstappen Trainings Instructie Plannen (TIPs) MHS-accreditatie en scheepswerven Het bouwen van replica’s: Delen van kennis versus beperkende regelgeving

HOOFDSTUK 6:

Feedback en lessen getrokken uit de conferenties

2 Seas Magazine Pagina 2

28

Feedback en lessen getrokken uit de conferenties

31

BIJLAGEN: TIPs

VOORWOORD In Europa mogen traditionele vaartuigen en maritieme tradities zich verheugen op een toenemende belangstelling. Naast ruime belangstelling voor het bouwen van reconstructies, zijn er ieder jaar meer evenementen die veel publiek trekken. In de watersport is een trend gaande om bij nieuwe ontwerpen terug te grijpen op traditionele scheepsvormen. In menig stadscentrum zijn traditionele havens ingericht, met schepen die een afspiegeling vormen van de maritieme geschiedenis. Het varend erfgoed heeft, naast behoud en beheer, behoefte aan speciale regelgeving om in het moderne waterverkeer te kunnen blijven varen. Dat is echter niet alles, ook de vaardigheden - noodzakelijk voor het onderhoud, Thedo Fruithof

de scheepsbouw, het maken van zeilen, het tuigen of bijvoorbeeld het

voormalig curator van het Zuiderzeemuseum

motoronderhoud -, moeten worden doorgegeven aan een nieuwe generatie.

te Enkhuizen ( Nederland), verantwoordelijk voor traditionele maritieme vaardigheden

Het Europese INTERREG-cluster Maritime Heritage Skills heeft een bijdrage geleverd om de maritieme ambachten vast te leggen en de kennis toegankelijk te maken voor belangstellenden. De in deze publicatie beschreven resultaten van het congres in Oostende tonen aan dat het uiterst waardevol is om het ambachtelijk vakmanschap te promoten. Dit geldt juist in de huidige tijd, waarin blijkt dat oude vaardigheden in combinatie met moderne technieken tot belangrijke innovaties kunnen leiden of van strategisch economisch belang kunnen zijn in de toeristische sector. Maritieme vaardigheden, of ambachten in het algemeen, verdienen een hoge waardering. Iedereen die zijn beroep of passie hierin gevonden heeft zal dit beamen. De kennis en vaardigheden blijven een essentieel onderdeel van onze economie. Een creatieve samenleving kan gewoon niet zonder.

Thedo Fruithof Secretaris European Maritime Heritage


Samenvatting In deze publicatie rapporteren wij, het INTERREG IVa-cluster Maritime Heritage Skills, over de bereikte voortgang in de kapitalisatie en valorisatie van de resultaten uit voorgaande projecten. Door een methode te ontwikkelen om kennis en ervaring te delen en te certificeren, zijn we er in geslaagd de vastgestelde Traditionele Maritieme Vaardigheden (Traditional Maritime Skills, TMS) bruikbaar te maken voor educatieve doeleinden in de nabije toekomst. Door een inventarisatie te maken van de positie van het maritiem erfgoed in de moderne samenleving, hebben we een inschatting kunnen maken van de economische waarde die ‘wat eens was’ kan hebben voor de toekomst. Hoe we geschiedenis actueel kunnen houden, kansen kunnen herkennen wanneer ze zich voordoen en het publiek kunnen enthousiasmeren voor ons doel. Om Maritime Heritage Skills in een heel nieuwe context te plaatsen, stellen we verder onderzoek voor naar de voors en tegens van het conserveren van maritiem erfgoed voor toekomstige generaties. Dit alles is onderwerp geweest van internationale conferenties, waarvan de resultaten verwerkt zijn in de feedback op en conclusies uit dit rapport.


Inleiding - Volle Kracht Vooruit Zoals de meeste kustregio’s, hebben de streken rond de twee zeeën, d.w.z. Het Kanaal en de Noordzee, een lastige relatie met het water. Hoewel de zee nog immer een belangrijke economische factor vormt, blijft ze een voortdurende bedreiging voor mens en goed. De invloed van de scheepvaart op het dagelijks leven aan de kust mag dan sterk verminderd zijn, het blijft toch de bakermat van de moderne globalisering. Nu de laatste grote scheepswerven in West-Europa moeite hebben het hoofd boven water te houden, is er behoefte aan een nieuwe kijk op het behoud van de identiteit van onze kustregio’s. We hebben nog teveel de gewoonte achterom te kijken. Ons te wentelen in de historie van grote zeeslagen. In de werkgelegenheid

Heroes2C (2010-2013)

die de visserij bracht aan zovelen. De voorspoed die de

Heroes2C was een Europees partnerschap

compagnieschepen ons brachten uit exotische oorden.

dat

een

aantal

spannende

maritieme

restauratieprojecten samen bracht. Drie projecten in even zoveel landen, met

Tegenwoordig neigt het maritiem ondernemen weg te

als doel individuele deelnemers op een

kwijnen in romantisch mijmeren over tijden van weleer.

positieve manier te laten bijdragen aan de

Tegelijkertijd vervagen de kennis en vaardigheden die ons

gemeenschap, door ze een centrale rol te geven in de restauratie van drie prachtige

hebben gebracht tot waar en wie we nu zijn in rap tempo.

en historisch belangrijke schepen. Het idee

Met het ineenstorten van scheepswerven en kleinschalige

hier achter was naast het conserveren van een stuk geschiedenis tegelijkertijd te

visserij, verdwijnen grote delen van wat eens het hart

investeren in de toekomst, door sociaal en

van de gemeenschap was als sneeuw voor de zon. Kleine

economisch achtergestelde lokale mensen

reparatiewerven worstelen om te overleven of opvolgers

te helpen hun volledige potentieel aan te wenden.

te vinden. Nu maritieme handel niet langer centraal staat in onze economie, mikt het Maritime Heritage Skills

De Medway Queen Preservation Society in Engeland, de Association Tourville in Frankrijk, De Steenschuit VZW en de

Cluster op nieuwe horizonten. Behouden wat is geweest, om te bouwen aan een zekere toekomst.

Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding in België, waren de vier onafhankelijke organisaties die elkaar

Er zijn de laatste jaren verschillende EU-projecten

vonden in een gemeenschappelijke interesse

geweest over deze onderwerpen. Het Heroes2C-project

voor het behoud van maritiem erfgoed. Met dank aan het Heroes2C-project bleken

was volledig gewijd aan de restauratie van oude schepen

zij in staat hun kennis, vaardigheden en

en het bestrijden van sociale uitsluiting. Het Traditional

streven te delen. Om meervoudige doelen

Maritime Skills-project focuste op het behouden en

te realiseren: Het tegelijkertijd overbrengen van het verleden op toekomstige generaties,

vastleggen van de traditionele vaardigheden. Het

behouden van waardevolle informatie en

huidige Maritime Heritage Skills-cluster heeft tot doel dié

creëren van banen.

traditionele vaardigheden door te geven, die zijn erkend


als zijnde van regionaal cultureel en economisch belang maar gevaar lopen te verdwijnen als gevolg van steeds ouder wordend personeel. Naast het cultureel belang is maritiem erfgoed belangrijk voor de economische ontwikkeling van de regio. Monumenten van maritieme geschiedenis, zoals historische schepen, maar ook erfgoedhavens en maritieme musea, kunnen een rol spelen in de ontwikkeling van economische vernieuwing en regionale ontwikkeling, door het creëren van belangrijke nieuwe mogelijkheden op de arbeidsmarkt. Daarnaast geeft

Traditionele Maritieme Vaardigheden (2009-2013)

maritiem erfgoed, als een uiting van zowel regionale als Europese identiteit, buurregio’s de kans elkaars gedeelde waarden en geschiedenis te ontdekken en

Doorheen de eeuwen hebben de kustgebieden rond de 2 zeeën (Het Kanaal en de Noordzee)

zich te profileren met hun eigen karakteristieken.

zich ontwikkeld rond een lange geschiedenis van samenwerken en handelen. Hun maritieme achtergrond wordt hoog aangeslagen door zowel

Het

Maritime

Heritage

Skills-cluster

gaat

over

de autoriteiten als de inwoners en vormt een

behouden, ontwikkelen en delen. Het Traditional

belangrijke aantrekkingspunt voor bezoekers

Maritime Skills-project identificeerde bijna honderd

van de regio.

afzonderlijke

scheepsbouwvaardigheden.

Om

In 2008 werd het Traditional Maritime Skills-

deze vaardigheden door te kunnen geven aan de

project geïnitieerd om te onderzoeken of er

generaties van de toekomst, is er een gratis virtueel

mogelijkheden waren om de vaardigheden uit de historische scheepsbouw vast te leggen en

lesprogramma (Virtual Learning Environment, VLE)

daaruit een beroepsopleiding te ontwikkelen.

ontwikkeld, dat door iedereen gebruikt kan worden.

Dit alles met de bedoeling de traditionele manier van scheepsbouwen te behoeden voor

Scholen, bedrijven, maar ook de enthousiaste doe-

uitsterven en teloorgang voor de regio. Hoewel

het-zelver die in zijn garage een roeiboot bouwt. Om

de pleziervaartsector heeft laten zien een groot

de opdoemende problemen bij het onderwijzen en

groeipotentieel te hebben, bleek het moeilijk te zijn om goed opgeleid personeel te vinden dat

delen van deze vaardigheden het hoofd te bieden,

bekend is met de specialistische vaardigheden

zijn de ervaringen van de partners in het Heroes2C-

van de traditionele scheepsbouw. Dit belemmert de groei van de sector.

project van groot belang geweest. Dit maakt meteen duidelijk, waarom het zo belangrijk is duurzame

Het Traditional Maritime Skills-project heeft de

traditionele

scheepsbouw

vaardigheden

kanalen te creëren, waarlangs deze ervaring zijn

in kaart gebracht en vastgelegd. Heeft deze

weg kan blijven vinden naar geïnteresseerden. Een

vaardigheden naar voren gebracht in zowel de

modern equivalent voor de ouderwetse vader-op-zoon

traditionele als de hedendaagse scheepsbouw, heeft het aantal mensen dat een opleiding

methode. De noodzaak om manieren te ontwikkelen

en een carrière in de scheepsbouw nastreeft

waarop we dat wat ons nog rest van onze maritieme

verhoogt en ontwikkelde een eenvoudig aan te

kennis kunnen delen. Om mensen te interesseren

passen kader voor een opleidingsprogramma voor traditionele scheepsbouw vaardigheden.

voor deze materie. Om manieren te vinden, waarop ouderwetse technieken en materialen kunnen worden


aangewend in moderne productiemethoden. Om vakmanschap, ondernemerschap en het grote publiek te verenigen. Er voor zorgend dat niets van onze rijke culturele geschiedenis voorgoed verloren gaat.

Dit alles en nog veel meer, vormt samen de gemeenschappelijke Europese maritieme geschiedenis. Een geschiedenis die is opgebouwd uit vele lokale en zeer diverse maritieme tradities, waardoor het een belangrijk element is in de begripsvorming rond het idee van een eendrachtig Europa. In de volgende drie hoofdstukken zal het Maritime Heritage Skills-cluster meer informatie geven over hoe we om willen gaan met de kennis die we hebben verzameld. Hoe we dit gerealiseerd willen zien in de nabije en verre toekomst. We zullen u laten kennismaken met de economische waarde van Maritime Heritage Skills. Met de invloed die deze vaardigheden hebben gehad en nog steeds hebben op de regio’s. Op lokale identiteit en economie. Op de kansen die Maritime Heritage biedt aan bedrijven en de gemeenschap in het algemeen. We zullen het hebben over de dingen waar we tegenaan lopen. Over hoe je het oude in het nieuwe kunt implementeren. Bouwend aan een toekomst met groot respect voor het verleden.

Virtuele Leeromgeving Een van de belangrijkste onderdelen van het 2 zeeën-project Traditional Maritime Skills was het vastleggen en verspreiden van vaardigheden en technieken gebruikt in de restauratie en bouw van historische vaartuigen, met als doel bij te dragen aan het behoud van de benodigde kennis. Alle vastgelegde technieken en vaardigheden zijn in detail gepubliceerd in een Virtual Learning Environment (VLE) op de website van het project. Deze omvat tekstuele uitleg, videobeelden en fotomateriaal. Al het materiaal is vrij toegankelijk zonder wachtwoord of financiële compensatie en kan vrij worden gedistribueerd. De Virtual Learning Environment is gericht op: •

Docenten en cursisten

•

Werkgevers en werknemers

•

Individuen en/of ondernemers met interesse voor historische maritieme vaardigheden

•

Individuen en/of ondernemers met interesse voor historische vaardigheden in het algemeen

Alle vastgelegde technieken en vaardigheden kunnen worden gevonden op de volgende website: www.boat-building.org/learn-skills/indes.php/nl/home-nl


De MHS- Clusterpartners Lead Partner: New Medway Steam Packet Company Ltd, UK New Medway Steam Packet Company Ltd (NMSPC) was Leadpartner in het Heroes2C-project en heeft ook nu de leiding van het cluster op zich genomen. De meerwaarde van NMSPC voor dit clusterproject was de ervaring in het leiden van een European Territorial Coöperation (ETC) -project in een internationale omgeving, zodat het project volgens plan kon lopen en worden www.medwayqueen.co.uk

afgewerkt. Een andere inbreng van NMSPC is de ruime ervaring in het werken met jonge stagiairs en werkzoekenden. NMSPC wordt in dit cluster aangevuld door de medewerking van MidKent

College, een specialistisch opleidingscentrum met twee campussen, een in Gillingham (Medway) en een in Maidstone (Kent).

Cluster partner 1: Provincie Zeeland, NL De Provincie Zeeland heeft deelgenomen aan diverse grensoverschrijdende EU-projecten, zo ook aan het TMS-project. De Provincie Zeeland heeft tevens ervaring als Lead Partner van het Wereld Oorlog II Erfgoed-project. De Provincie Zeeland heeft belangrijke taken op allerlei gebied, zoals cultuur en cultureel erfgoed. Door de ligging van de provincie, omringd met water, www.zeeland.nl

land in zee, is er een sterke verbintenis met het maritiem erfgoed, waarin traditionele maritieme vaardigheden een belangrijk onderdeel zijn van haar geschiedenis. Als openbaar bestuur kan

de Provincie Zeeland de ervaring over beleid en het succesvol implementeren van het project in de lokale samenleving mee brengen. Samen met de Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland (SCEZ) kan het cluster als een team optrekken voor het maritiem erfgoed.

Cluster partner 2: Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding (VDAB), B De VDAB neemt deel aan diverse grensoverschrijdende EU-projecten en was onder andere partner in het Heroes2C-project. De VDAB is onderdeel van de publieke sector met een sociale en een economische doelstelling. Vanuit het sociale luik heeft het in contact brengen en houden van werkgevers en werkzoekenden prioriteit. De VDAB stelt zich ten doel iedere werkzoekende www.vdab.be

de optimale ondersteuning te bieden bij het vinden van een passende baan. Vanaf de inschrijving tot aan de eerste dag op het werk. De VDAB biedt een uitgebreid en effectief pakket aan

diensten: tewerkstelling, tijdelijk personeel, training en opleiding, werving en selectie, carrièreplanning en outplacement. De VDAB werkt in dit project samen met VZW De Steenschuit, voorheen ook partner in het Heroes2C-project. Deze stichting houdt zich bezig met de training van achtergestelde doelgroepen door middel van de bouw van de New Belgica.


Cluster partner 3: Cornwall Marine Network (CMN), UK Cornwall Marine Network was partner in het TMS-project en draagt bij aan dit cluster-project door de uitgebreide commerciële ervaring in de maritieme sector, training en vaardigheden en ook de Territorial Coöperation Programmes, zowel als lead- als projectpartner. Om precies te zijn, CMN heeft vele jaren ervaring in het ontwikkelen en leveren van gespecialiseerde cursussen, www.cornwallmarine.net

programma’s rond vaardigheden, stageprojecten en interactieve middelen in de meest uiteenlopende vormen, gericht op de maritieme industrie. Opgezet vanuit het bedrijfsleven, heeft

het CMN een heldere kijk op de noden die zich voordoen binnen de sector. CMN zorgt dat ze steeds op de hoogte is van de valkuilen in de ontwikkeling. Ambachten die nog moeilijk te vinden zijn, opleidingswensen, de nood aan infrastructuur en/of gereedschappen. Tot slot heeft het CMN ook een Communicatie en Marketing-afdeling met veel ervaring op het gebied van communiceren met een breed publiek en het succesvol organiseren van evenementen.

Cluster partner 4: Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland (SCEZ), NL De Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland draagt zijn expertise in het omgaan met voorkomende problemen op het gebied van cultureel erfgoed bij aan het project. Met zijn uitgebreide netwerk binnen Zeeland en de rest van Nederland zijn zij zeer waardevol voor de verspreiding van vragen en uitkomsten van het cluster. www.scez.nl

Cluster partner 5: Association Tourville, F De Association Tourville was projectpartner in het Heroes2C-project en is formeel partner in dit cluster. De Association Tourville heeft vele jaren ervaring in het opleiden en werken met kansarmen, door hen de diverse benodigde historische vaardigheden benodigd voor de bouw van een 17e eeuws oorlogsschip aan te leren. De Association Tourville is derhalve een waardevolle www.tourville.asso.fr

partner voor het cluster gezien vanuit de ervaring die zij hebben om opleidingsprogramma’s en vaardigheden te implementeren in de praktijk.

New Medway Steam Packet Company

Provincie Zeeland SCEZ

Cornwall Marine Network Association Tourville

VDAB


HOOFDSTUK 1

Kennisoverdracht

Literatuurstudie over het delen van kennis en inzichten tussen personen leert ons, dat er een aantal fundamentele factoren zijn die dit proces sterk beïnvloeden. Het lesmateriaal dat binnen het MHS-cluster is gemaakt, gebaseerd op de resultaten van de twee voorgaande projecten Traditional Maritime Skills en Heroes2C, is voor elk van deze factoren faciliterend. Een kort overzicht:

Vaardigheden delen

soorten aanwezig. Expliciete kennis

Motivatie

is reeds in een voorgaand project in

Wanneer we kennis delen is er sprake

kaart gebracht via beschrijving en

van twee partijen, de docent en de

Inhoud

beelden. De impliciete kennis aan

cursist, elk met hun eigen motivatie:

De

soort

overgedragen: of

impliciet.

kennis Is

die deze

Expliciete

wordt expliciet

kennis

is

gemakkelijk zichtbaar te maken of te vatten in taal. Impliciete kennis is heel wat moeilijker te ontdekken of door te geven. Bij een opleiding in traditionele maritieme vaardigheden zijn beide


de oppervlakte krijgen is heel wat moeilijker. Door Trainings Instructie Plannen (TIP’s) te creëren zouden we

daartoe

poging

De docent: De wil om echt kennis over te dragen, het achterste van

kunnen

de tong te laten zien en dus de

ondernemen. Door ook de knelpunten

echte kneepjes van het vak aan

bij

te leren.

de

een

•

verschillende

stappen

te

omschrijven, de echte kneepjes van het vak.

•

De cursist: Zowel intrinsieke

motivatie (die ontstaat vanuit

op meer gebaseerd dan enkel de

Daarom worden de TIP’s voorzien

de persoonlijke interesse, de wil

goodwill om kennis te delen. Er is

van een systematisch stappenplan om

om te leren) als de extrinsieke

immers een fundamenteel verschil

nieuwe technieken aan te leren.

motivatie (de beloning die het

tussen

oplevert, in het geval van een

volgen van een opleiding. In ons

opleiding b.v. een diploma) spelen

dagelijks leven leren we continu

hier een rol. Dit is meteen ook de

nieuwe dingen, dit gebeurt meestal

reden waarom certificering in dit

spontaan, ongepland. Vaak op basis

verhaal belangrijk is. Niet alleen

van probleemsituaties waarmee we

het verwerven van competenties,

geconfronteerd worden.

maar ook het bewijs ervan (via

route naar onze bestemming die we

een certificaat) zal toekomstige

alleen vinden door een onderbroken

cursisten moeten aanzetten om

weg, bij toeval een nieuwe functie op

te investeren in een dergelijke

onze mobiele telefoon ontdekken…

opleiding.

Onderwijs dient gericht, gefocust te

incidenteel

leren

en

het

Die andere

zijn en systematischer te verlopen.

Communicatie Om

effectief

te

en

gemeenschappelijk

is

een belangrijk gegeven. Dit gedeeld

Hoe zijn TIP’s opgebouwd?

begrip schept als het ware een band

kunnen

worden,

is

een

format

nodig waarbinnen de verschillende trainingsmethoden uniform kunnen worden

samengebracht.

Om

de

uitkomsten van zowel het Heroes2C-

een systeem van TIP’s gecreëerd, Training

Instruction

Plans.

TIP’s

moeten bekwame lesgevers helpen de vaardigheden te analyseren en lessen

waarin beide partijen zich herkennen

voor te bereiden. Zij standaardiseren

en vertrouwd voelen. Er is nog

de specifieke lesonderdelen en vormen

geen opleidingssituatie waarin dit gemeenschappelijk

Traditional Maritime Skills gedoceerd

project te kunnen kapitaliseren, wordt

een

referentiekader

Om een manier te creëren waarop

als het Traditional Maritime Skills-

efficiënt

communiceren

Trainings Instructie Plannen (TIPs)

zo een referentiekader.

referentiekader

is geïnstalleerd. Via de verklaring en

Het doel is in de toekomst een TIP

definitie van vaktermen in de TIP’s

te schrijven voor elk van de bijna

moet dit zo veel mogelijk ondervangen worden.

van

de

tussen

relatie

de

Geloofwaardigheid

van

het

Traditional

Nummer van de module

heeft vastgelegd. Dit is de perfecte

•

Datum laatst bewerkt

gelegenheid om het werk uit dit en

is

•

Introductie

de vorige projecten te valoriseren.

van

•

Doel

partijen.

•

Bronnen

kwaliteit beide

die

• kennisoverdracht

afhankelijk

vaardigheden

Titel

Vertrouwen Succesvolle

honderd •

de

bron

bepaalt de mate waarin de ontvanger

•

de bron als betrouwbaar of kundig

Maritime

Skills-project

Er is nog veel werk te verzetten, in en

aanvullend

de eerste plaats moet de focus op

lesmateriaal

samenvatten en het opstellen van

Benodigde gereedschappen,

een overkoepelend studieplan liggen.

machines en materiaal

Daarna lijkt een classificatie van de

acht. Daarom ook, dat opleidingen in

•

Aanvullende informatie

TIP’s onontbeerlijk. Zodra een TIP is

traditionele maritieme vaardigheden

•

Kennisoverdracht

gecreëerd, zou deze moeten worden

alleen kunnen worden gegeven door

•

Vaardigheden

gepubliceerd als een ‘open source’

docenten, die zelf de vaardigheden perfect

beheersen

terugvallen

op

een

en

- Uniek materiaal,

kunnen

uitgebreide

ervaring.

Organisatie Systematische

uitgenodigd om deel te nemen aan

hulpmiddelen

het opstellen van de TIP’s, met

- Theorie

inachtname van de voorwaarde dat de

- Instructie door middel

sleutelwoorden Traditionele Maritieme

van steekwoorden kennisoverdracht

is

•

document. Iedere deelnemer wordt

teksten en audio-visuele

Vaardigheden zijn. Op dit moment zijn

Evaluatie


er als voorbeeld 10 TIP’s uitgewerkt

stap, van begin tot eind. Tot dusver

haar voorkeuren en/of competenties.

en gepubliceerd: zie hiervoor de

zijn er als voorbeeld in totaal 10 TIP’s

Afhankelijk van de moeilijkheidsgraad

bijlagen of kijk op www.boat-building.

gecreëerd.

zal aan elke afzonderlijke vaardigheid

org/learn-skills. Op het moment dat

een

alle 96 TIP’s klaar zijn, is het volledige

De

pakket

bepaalde

aantal

studiepunten

worden

cursist

voor

toegekend. Onder begeleiding van

en

het

een docent zal de cursist een aantal

te worden aan scholen en andere

waarderingssysteem: behaal honderd

vaardigheden kiezen die hij of zij onder

opleidingsinstituten.

studiepunten om geaccrediteerd te

de knie wil krijgen. Indien de gekozen

worden.

modules

klaar

om

gepresenteerd Feedback

en

testen in de praktijk zijn essentieel,

keuze

van

de

lesmodules

opdat TIP’s ook daadwerkelijk een

naar

behoren

worden

afgewerkt, zal de cursist het benodigde

bruikbare methodologische aanwinst

De

worden voor docenten.

vastgelegde vaardigheden opgedeeld

MHS-partners

hebben

alle

aantal studiepunten kunnen verdienen om MHS-geaccrediteerd te worden.

in vier categorieën:

Accreditatie Om

het

cursisten

werk te

van

docenten

valoriseren,

zal

en het

gebruik van TIP’s ergens toe moeten leiden. Het heeft geen zin mensen vaardigheden aan te leren, zonder daar een vorm van waardering aan vast te knopen. Als beloning voor hun harde werk en uithoudingsvermogen. Dit is waar de ontwikkeling van een Maritime Heritage Skills Accreditatie begint.

De MHS-accreditatie, hoe gaat dat in zijn werk?

• • • •

Houtbewerking (optie)

Stages in bedrijf: Leren van de experts op scheepswerven doorheen heel Europa

Metaalbewerking (optie)

De opleiding kan plaatsvinden op

Gevorderde Vaardigheden

diverse

(optie)

over de vier landen die meedoen aan

Basisvaardigheden (verplicht)

scheepswerven

verspreid

het cluster, op voorwaarde dat zij de Na het behalen van de verplichte

ruimte hebben cursisten op te vangen

modules voor de basisvaardigheden,

en de benodigde ervaring kunnen

dient

te

bieden. Dit is een ideale formule

kiezen. Ofwel houtbewerking, danwel

om scheepswerven te helpen aan

metaalbewerking, naar gelang zijn of

relatief goedkope arbeidskrachten en

de

cursist

een

lesplan

tegelijkertijd werkzoekenden ervaring

Werken aan een Toekomst

op te laten doen die onontbeerlijk is om een baan te vinden in de sector.

De Training Instruction Plans (TIP’s):

De aangeleerde vaardigheden

De MHS-accreditatie

Een methodologie voor cursussen in

zijn vaak te gebruiken in een

De MHS-accreditatie moet de vorm

Maritime Heritage Skills.

veel

sectoren

krijgen van een certificaat dat is

dan alleen scheepsbouw. In

ondertekend en afgestempeld door de

De TIP’s zullen het gevaloriseerde

2011 werd de 25-jarige Kevin

betrokken scheepswerven en op die

resultaat van de door het MHS-cluster

Le Feuvre aangenomen door

manier aan toekomstige werkgevers

verzamelde acties zijn. Inderdaad

de New Medway Steam Packet

de garantie biedt dat de cursist voor

zijn er in totaal 96 verschillende

Company Ltd. als ongeschoold

de op de achterzijde van het certificaat


arbeider. Sindsdien heeft hij

vermelde modules een voldoende

vastgelegd door het TMS-project. Het

een tweejarige opleiding als

heeft behaald.

MHS-cluster heeft deze gecombineerd

timmerman

met de verzamelde ervaringen van

doorlopen.

de partners in het Heroes2C-project

ervaring leerde hem voldoende

De toekomst voor de MHSaccreditatie

en relevante nieuwe deelnemers aan

vaardigheden om een baan te

Als eenmaal het volledige systeem

het cluster. De TIP’s zijn bedoeld om

vinden in de houtbewerking.

van

de docent te begeleiden doorheen

Tegenwoordig werkt Kevin als

uitgewerkt, zal de volgende stap voor

de opleiding van een cursist voor

timmerman

de MHS-accreditatie het verkrijgen

een specifieke vaardigheid. Stap voor

door heel Wales.


groter

aantal

en De

op

schrijnwerker opgedane

bouwwerven

Tip’s

en

MHS-accreditatie

is

van een officiële status door de betrokken

lidstaten

op

Europees

niveau zijn, met als doel het creëren van meer mogelijkheden voor scholen en onderwijsinstellingen om de TIP’s op te nemen in hun lesprogramma’s.

Het Verleden een Toekomst Geven Wanneer

we

het

hebben

over

traditionele vaardigheden spreken we niet alleen over het verleden. Moderne scheepswerven gebruiken technieken die zijn ontwikkeld gedurende een eeuwenlange traditie in scheepsbouw. Soms op een evolutionair tempo, maar net zo vaak met revolutionaire ambitie. Het doet ons soms vergeten hoever we zijn gekomen. OK, we gaan natuurlijk geen bijna 400 meter lange

containerschepen

bouwen

uit eikenhout en teer, toch is er een groeiende

markt

voor

traditioneel

gebouwde plezierjachten en sloepen. Geloof het of niet, maar de sector heeft het moeilijk om voldoende gekwalificeerd personeel te vinden om

aan

de

vraag

tegemoet

te

kunnen komen. Maritime Heritage Skills zijn niet alleen een deel van de geschiedenis.


HOOFDSTUK 2

Economische Waarde van MHS

© Erwan Crouan / Temps Fête 2014 Tegenwoordig worden historisch vaartuigen, meer dan 5.000 zeewaardige schepen alleen al in Europa, gezien als levend historisch erfgoed. Het concept om historische vaartuigen te behouden voor toekomstige generaties door ze te blijven gebruiken is extreem succesvol gebleken. Veel liggen aangemeerd in speciale erfgoedhavens, vaak gebouwd en onderhouden op vrijwillige basis en zonder inbreng van publiek geld.

Maritieme geschiedenis actueel houden

stoomschepen, vissers- en andere

om het Europees maritiem erfgoed

handelsschepen, bewijzen dat het

uit eerste hand mee te maken. Bij

publiek een grote interesse aan de dag

voorkeur op de meest directe en

legt voor het levend maritiem erfgoed.

persoonlijke manier, door het hijsen

Van bescheiden ambachtsmarkten in

van de fok of door het scheppen van

Maritieme festivals en regatta’s trekken

kleine havens tot statige parades van

steenkool in een stoomketel. Zelfs de

vaak honderdduizenden toeschouwers

vierkant getuigde driemasters.

allerbeste tentoonstellingen kunnen

per evenement. Met als gevolg dat ze

niet concurreren met de ervaring die

zich hebben ontwikkeld tot belangrijke

Voor

toeristische trekpleisters voor veel

scheepvaart biedt het bijwonen van

Europese steden en regio’s. Zowel de

deze evenementen of het meevaren

De grote aantallen bezoekers aan

belangrijkste maritieme festivals, als

op een tocht aan boord van een

werven die bezig zijn replica’s te

diverse samenkomsten van historische

traditioneel schip een uitgelezen kans

bouwen of historische schepen te


veel

liefhebbers

van

de

een schip in bedrijf te bieden heeft.

Maritiem Erfgoed en Toerisme

dragen

aan

volgende

generaties,

ontstaan uit de vaardigheid, de passie

dan zullen we moeten samenwerken

en het doorzettingsvermogen van

op Europees niveau, door middel

geschoolde ambachtslieden. Zonder

Schepen:

van het delen van expertise en

vakmensen

HMS Victory in Portsmouth (UK),

middelen,

dat

van techniek, van de manier waarop

350.000 bezoekers per jaar.

dit

waardevolle

erfgoed

materialen op elkaar reageren, of

van

maritieme

om

te

verzekeren

culturele

vaardigheden

en

die

simpelweg

hoe

verstand

dingen

hebben

eigenlijk

De Hermione in Rochefort (F),

tradities niet ten onder gaat aan

werken, zal er nooit iets nieuws

meer dan 3.500.000 bezoekers.

verwaarlozing. Toerisme zou zomaar

kunnen ontstaan. Bijscholing tot een

de oplossing kunnen zijn om het

vaardig ambachtsman kan zomaar

grote publiek, lokale beleidsmakers

de innovatieve oplossing zijn voor

en ondernemers te winnen voor onze

de

zaak. Door toerisme te verbinden

veel werkzoekenden of werknemers

aan maritiem erfgoed verzekeren we

met een onzekere toekomst zich in

een waardevermeerdering aan beide

bevinden. Investeren in vaardigheden

zijden van de schaal.

en kennis, in plaats van te blijven

De Mercator in Oostende (B), 45.000 bezoekers per jaar.

Evenementen: De TempsFête in Douarnenez (F),

980

schepen,

110.000

betalende bezoekers. Sail De Ruyter in Vlissingen (NL), euro

meer

inkomsten

Alles telt mee

miljoen

Een

uit

300.000

het

bezoekers.

situatie

waar

zoeken naar die ene perfecte baan,

6

dan

gecompliceerde

groeiend belang

vaardigheid

bewustzijn

van

specialisatie

door

biedt het individu de kans om zijn of haar eigen ambacht te ontwikkelen. voor en

opleidingen,

Er van verzekerd zijnd dat vaardige ambachtslieden

nooit

ouderwets

zullen worden.

bedrijven en consumenten zal leiden Oostende Te Anker in Oostende

tot het herstellen van een permanente

Doordat productieprocessen steeds

(B), 162 historische schepen,

positie voor het ambacht. Door het

gecompliceerder

270.000 bezoekers.

stimuleren van dit bewustzijn kan de

de eisen die gesteld worden aan

lokale economie profiteren van nieuwe

werknemers

of hernieuwde initiatieven, die op hun

Vertalen we deze voorwaarden naar

beurt het lokale ondernemerschap

vaardigheden

steunen. Zoals Liesbeth Neef, directeur

verschillende niveaus, dan stuiten we

van

Brabant,

wellicht op verrassende oplossingen.

Oostende

Hightech oplossingen zijn vaak van

heeft toegelicht is er een groeiende

een ongekende schoonheid, maar het

interesse in vakmanschap. Er wordt

oplossen van het probleem dat er aan

gezegd dat de groeiende aandacht

ten grondslag ligt door te investeren

voor het ambacht ons in staat stelt

in geschoolde ambacht heeft ook

grootse dingen te bereiken. In een tijd

zo zijn voordelen. Er is werk aan de

waarin de meeste vacatures ontstaan

winkel om de productie- en hightech

in bedrijfjes van 25 werknemers of

firma’s op een meer directe manier

minder, zou dit zonder meer waar

te overtuigen van de meerwaarde

kunnen zijn. In een stagnerende

die ambachtelijke methodes hen te

economie, met een zwaar bevochten

bieden hebben. Beginnend bij het

arbeidsmarkt, groeit de vraag naar

enthousiasmeren van jonge mensen

vaardige ambachtslieden.

voor de kracht van het ambacht. Door

De Fêtes de la Mer in Calais (F), 140.000 bezoekers voor een twaalftal schepen.

restaureren, voegen een groeiende interesse voor het ambacht en de kennis achter deze technieken toe aan het verhaal. Bezoekerscentra, zoals die zijn opgericht in de buurt van de projecten die deelnamen aan het Heroes2C-programma, zijn een welkome aanvulling op de toeristische activa van de regio. Het laat zien dat het publiek begrijpt dat het een niet kan bestaan zonder het ander. Dat het onmogelijk is een historische vloot drijvende te houden zonder de kennis en bekwaamheid van ambachtslui die met plezier hun ervaring delen. Wanneer we deze kennis over willen

in

Het haar

Ambachtshuis presentatie

te

tot en

worden, grote

groeien hoogten.

ambachten

op

ze te verbinden via school en opleiding. Terugkijkend zou je kunnen stellen,

Door ze kennis te laten maken met

dat de meeste innovatieve oplossingen

vaardigheden en materialen. Door ze


in contact te brengen met de vaardige ambachtslieden die we om ons heen nog vinden. Door ons te realiseren dat de waardering voor de kunstnijverheid en het ambacht almaar zal toenemen. Toe zal blijven nemen in de toekomst. Geschoolde ambacht zal op meer dan één manier in waarde vermeerderen.

Compagnieschip ‘De Kansch’ Door innovatie en toerisme te koppelen om nieuwe kansen te ontwikkelen voor

de

traditionele

maritieme

vaardigheden ontstaan fantastische kansen. De aandacht die regionale regatta’s en historische maritieme festivals trekken, boort een heel nieuwe Bryan Hulley, Medway Queen Instructeur

markt aan. Dit wordt geïllustreerd door het voorbeeld van Cockwells Modern and Classic Boat Building Ltd in het blauwe kader. Er zal natuurlijk nooit veel commerciële interesse zijn voor

ouderwetse

oorlogsschepen,

noch zal er veel vraag ontstaan naar 17e eeuwse galjoenen, maar er is wel een groeiende markt voor traditioneel

Cockwells Modern and Classic Boat Building Ltd. in Cornwall (UK) besloot voor zichzelf het gat in de markt te vinden. Sindsdien bouwt het in een zelfbedachte niche van de markt klassieke schepen en replica’s ouderwetse

technieken.

Hierdoor is hun jaarlijkse omzet verdrievoudigd.

De

enige

keerzijde van deze ‘booming business’ is het vinden van voldoende

waarom het Maritime Heritage Skills-

pleziervaartuigen.

Wanneer

cluster er op staat de verschillende

scheepsbouwers

partijen te helpen aan te meren aan

consumenten

en

elkaar vinden in hun gedeelde liefde

gespecialiseerd

personeel dat in de buurt van het bedrijf wil komen wonen.


dezelfde kaai.

voor historisch erfgoed, kan de omzet van de traditionele scheepsbouwers zomaar exploderen. Het samenbrengen van alle partijen die

Nichemarkt

met

gebouwde, ambachtelijk vervaardigde

Betrokkenheid aanmoedigen

nodig zijn om de niche levensvatbaar

Door

te

goed

een grote variatie aan doelgroepen

gestructureerd, door Europa gesteund

geïntroduceerd in de programma’s.

opleidingsprogramma. Het hebben van

Vrijwilligers,

voldoende geschoolde professionals

werkzoekenden,

om historische replica’s te bouwen zal

integratie

niet volstaan. De consument zal op

gedetineerden

zoek gaan naar een mengeling van

bij het gebeuren. Soms met groot

de modernste techniek en traditioneel

succes, terwijl andere doelgroepen

ambacht. Dat is waar kennis en

onverwachte inzichten opleverden.

houden,

vraagt

een

het

Heroes2C-project

is

er

laaggeschoolde studenten,

programma’s, waren

rezelfs

betrokken

kans elkaar tegenkomen. Waar het verleden en het heden samenvloeien.

In Frankrijk bewijst het Le Jean Bart—

Waar de echte innovatie voortkomt

project in Gravelines van grote waarde

uit de combinatie van het beste uit

te zijn voor de regio. Ambachtslui,

twee werelden. Waar de vraag voor

cursisten en vrijwilligers werken zij aan

geschoolde

sneller

zij aan de creatie van een houten replica

zal groeien dan het aanbod. Dat is

die recht doet aan de geschiedenis.

ambachtslieden

Bijna volledig gebouwd uit timmerhout,

te leren tijdens de reconstructie van

op

gezaagd uit massief eiken, creëert dit

het geheel stalen, volledig geklonken

dat er geen relevante vacatures te

project unieke kansen die gevorderde

schip. Met stagiairs die leren hoe ze

vinden waren in de regio, was er

schrijnwerkerstechnieken

vereisen.

de

arbeidsmarkt.

Toen

bleek

metaalplaat moeten bewerken, lassen,

weinig reden om verder te gaan

Daarnaast zijn er tal van mogelijkheden

stoomketels

met het simpelweg aanleren van

om ouderwetse smeedkunst aan te leren.

vervaardigen

Met een smidsvuur dat regelmatig wordt

elektrische installatie in de vingers te

Door

opgestookt voor de productie van nagels of

krijgen. De financiële onzekerheid van

gebruiken als trainingsinstrument en

andere smeedijzeren onderdelen.

het project lijkt nog steeds de grootste

motivatiemiddel kreeg het project

uitdaging.

een heel ander doel. Door te werken

bouwen, en

timmerwerk

zelfs

leren

de

In het Verenigd Koninkrijk is The Medway

traditionele maritieme vaardigheden. het

aan

scheepsbouwen

communicatievaardigheden,

Queen Preservation Society in Gillingham

In de Belgische stad Boom is de bouw

assertiviteitstraining,

sinds lang betrokken bij het ingewikkelde

van de New Belgica geëvolueerd

arbeidsmoraal

gevecht om de uit 1924 stammende

van

het

raderboot

Medway

Ambachtslieden

en

Queen

een

gedreven

te

redden.

laaggeschoolde

vrijwilligers

project

om

werkzoekenden

te

project

teambuilding,

enzovoorts, een

zeer

reïntegratieprogramma

heeft

succesvol aan

haar

werken

en gedetineerden op te leiden in

met en naast elkaar, aldus waardevolle

traditionele maritieme vaardigheden,

stageplaatsen voor studenten van MidKent

naar een programma dat zich volledig

Dus het toerisme profiteert van de

College creërend. Er zijn zat vaardigheden

richt op sociale vaardigheden gericht

traditionele

palmares kunnen toevoegen.

grote

scheepsbouw-projecten,

hoeveelheden

vrijwilligers

suggereren dat de lokale bevolking

Maritiem Erfgoed in het Bloed

het werk ook apprecieert. In België zowel als in het Verenigd Koninkrijk zijn er voorbeelden van cursisten

Douarnenez heeft een lange historie als vissershaven. Hoewel de vangst van

die werk vinden in de ‘echte wereld’

sardines, waar het plaatsje om bekend stond, verdwenen is, heeft de verbinding met

en zo het bewijs vormen dat het

de oceaan een nieuwe vorm van voorspoed gebracht. 25 kilometer ten noordwesten

idee achter sociale inclusie prima

van Quimper, is dit Bretoense stadje een toeristische trekpleister. Niet alleen vanwege

werkt. Dat betekent echter niet dat

de prachtige stranden, maar vooral zijn levendige historische haven.

alle doelen bereikt zijn. Er is nog veel werk te verzetten. Vaak genoeg

Het middelpunt van de stad is een enorme museumhaven. Met de focus op de lokale

vloeit de stroom nog in slechts één

maritieme achtergrond plaatst het de historie van de visserij in een wereldwijde

richting.

context. 2800 m2 expositieruimte, 5000 objecten en 70.000 foto’s geven de

kunnen profiteren van het toerisme

geschiedenis van havens en visserij over de eeuwen en de hele wereld weer. Er zijn

dat ze aantrekken, gemeenschappen

250 vaartuigen te zien, waarvan acht op het water. Tijdelijke exposities verzekeren

zouden een beetje meer voordeel

de dynamische weergave van de geschiedenis.

kunnen halen uit de mogelijkheden

Projecten

zouden

meer

die de projecten ze bieden. Lokale Douarnenez heeft maritiem erfgoed in het bloed. Scheepswerven, een actief

ondernemers

TMS-opleidingscentrum, een haven om historische schepen aan te meren en het

betrokken kunnen worden bij de

‘sardinespad’, om de lokale geschiedenis te ontdekken. Doorheen de hele stad

projecten, waardoor deelnemers en

versterkt een netwerk van maritiem historische locaties de beleving voor de bezoeker.

stagiairs

Maritiem erfgoed geeft hier het hele jaar door werk aan honderd mensen. Het budget

krijgen. Het is belangrijk om het

voor het museum, het opleidingscentrum en het Chasse Maree magazine is 5 miljoen

publiek te betrekken, om nog meer

Euro, waaraan de stad slechts 650.000 Euro bijdraagt.

deel uit te maken van de lokale

zouden

meer

zeker

meer

toekomstperspectief

gemeenschap en economie. De juiste balans te vinden tussen internationale samenwerking en lokale belangen.


Workshop TMS in a New Age door Marinus van Dintel (SCEZ), Oostende De kustprovincie Zeeland in het zuid-westen van Nederland bestaat uit een aantal voormalige eilanden en een strook land tegen de noordgrens van België. Dankzij de geografische ligging heeft Zeeland een grote hoeveelheid maritieme geschiedenis en erfgoed. Ambtenaren van de provincie Zeeland maken beleid op allerlei gebieden, zo ook voor het cultureel erfgoed. Juist omdat het zo’n onderscheidend Clusterpartners Maritime Heritage Skills in Oostende

deel van het Zeeuws cultureel erfgoed is, heeft de provincie extra aandacht

voor het maritiem erfgoed. De SCEZ (Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland) werkt rond het beschermen van Zeelands tastbare en immateriële culturele erfgoed, met het maritieme erfgoed als een van de belangrijkste onderwerpen. Tegenwoordig is maritiem erfgoed veelal onderdeel van evenementen of andere toeristische attracties. Helaas staat het behoud onder druk, door het gebrek aan financiële middelen, specialisten en materialen. Het is belangrijk mensen aan te trekken voor een langere periode, niet slechts voor een paar weken vrijwilligerswerk, omdat het veel tijd kost om mensen bekend te maken met de benodigde kennis en vaardigheden. Veel oud-cursisten komen in de bouw terecht, als timmerman of elektricien, omdat er niet voldoende financiële middelen voorhanden zijn om schepen te restaureren en de scholing voort te zetten. We moeten proberen hen aan boord te houden. Het zou ook beter kunnen zijn onze aandacht te vestigen op het opleiden van vrijwilligers die zich voor langere tijd willen vastleggen, dan op mensen die eerder een re-integratiecursus nodig hebben. We moeten ons richten op een breder spectrum aan doelgroepen. Daarom zijn goede ondersteuning en een lange termijnvisie onontbeerlijk. Het is belangrijk om: •

De Virtual Learning Environment voor cursisten, vrijwilligers en scheeps- en werfeigenaren uit te breiden.

•

Kennis te verspreiden.

•

Een internationaal netwerk tussen (privé) eigenaren, specialisten, musea, scheepswerven enzovoorts te creëren.


HOOFDSTUK 3

Waar Lopen We Tegenaan?

In de eerste twee hoofdstukken spraken we over kansen en mogelijkheden. Over alle goede zaken die het behouden en delen van Maritime Heritage Skills kunnen brengen. Uiteraard is het leven niet alleen rozengeur en maneschijn. Ieder sprookje kent haar gemene heks. In dit hoofdstuk wenden we ons tot de beperkingen die we ondervinden.

Beperkingen signaleren Niet bij het vinden van enthousiaste vrijwilligers en stagiairs. Niet bij het vinden van fondsen of manieren om

van

maritiem

erfgoed

een

winstgevende onderneming te maken. Nee, laten we ons realiseren dat we inmiddels in de 21ste eeuw leven. Dat dingen veranderd zijn. In de manier waarop mensen dingen doen, in de manier waarop ze leven, de manier waarop ze werken. Het is niet alleen

de technologische vooruitgang van

het verleden. Daaruit zouden we

de laatste pakweg 200 jaar die onze

kunnen

levens heeft veranderd. De vraag die

veelgeprezen kennis achterhaald is,

we ons moeten stellen, is hoe ver

de vaardigheden hopeloos ouderwets.

mensen willen en kunnen gaan in het

Het is geen geheim dat vooruitgang

herbeleven van het verleden. In hoe

vaak onder druk van het kostenplaatje

ver de moderne maatschappij hen dit

ontstaat. Door het verminderen van

toestaat.

de arbeidsintensiviteit en gebruik te

concluderen

dat

onze

maken van eenvoudiger technieken Kennis en vaardigheden zijn het groter

en/of

goed dat dit project promoot. Het

materialen. Maar er is meer. Heden

laat duidelijk zien dat veel van onze

ten dage kun je gewoon geen zware

moderne technieken en oplossingen

houten balken meer verplaatsen door

gebaseerd zijn op ervaringen uit

simpelweg een paar extra handen

makkelijker

te

bewerken


toe te voegen. Je kunt niet meer

willen bedienen zonder persoonlijke

nummer een keuze maakte. Eik is

jongleren met withete klinknagels

beschermingsmiddelen

een

niet alleen erg duurzaam, het is ook

midden op een drukke werf. Noch

veiligheidshelm. Niet met als enige

eenvoudig te buigen (door branden)

kun je verwachten dat personeel

achterliggende reden dat het dan

en vormen, wat erg belangrijk is bij het

nog langer stoomketels bekleedt met

authentieker

dingen

maken van boegdelen. Eiken groeien

asbesthoudende materialen, of zonder

kunnen gewoon niet langer. Andere

traag, het duurt vele jaren voordat

bescherming de dampen van teer en

moeten worden aangepast. Hetzelfde

een boom de juiste afmetingen heeft

andere giftige producten inademt.

geldt voor de gebruikte materialen, de

om te kunnen worden gebruikt in de

ARBO-regels, milieustandpunten en

belasting van het milieu en zelfs voor

scheepsbouw. Het kan zomaar 150

zeker niet in het minst de rechten van

de historie zelf.

tot 180 jaar duren om een boom te

is.

of

Sommige

de individuele werknemer zijn in de

laten groeien die voor dit doeleind kan

De zoektocht naar grondstoffen

dienen. Overbodig te zeggen dat om te

wetgeving, stelt ons voor uitdagingen

De oudste schepen die we kennen,

scheepsbouw is gericht, oerbossen

in de manier waarop we ambacht

daterend uit de Romeinse tijd en zelfs

nagenoeg allemaal verdwenen zijn

en vaardigheden toepassen in deze

nog daarvoor, zijn op een na allemaal

en de vraag nagenoeg nihil is, is

nieuwe tijd. Op de manier waarop

gemaakt van eikenhout. Eik is een

het verzekeren van voldoende hout

het is toegestaan en op de manier

van de meest duurzame inheemse

om nieuwe eikenhouten schepen te

waarop we het graag uitgevoerd

houtsoorten en was in die tijd overal

bouwen een hele toer geworden. De

zien. Niemand die een beetje bij zijn

te vinden. Maar het was niet alleen die

paar

verstand is, zal nog zware machines

ruime beschikbaarheid die eik tot de

die er nog zijn overgebleven, halen

loop der jaren veranderd. Het heeft geen zin dat te ontkennen. Plaatselijke

regelgeving,

over

het

algemeen gebaseerd op Europese

beginnen beschikbaarheid niet meer zo vanzelfsprekend is als vroeger. Aangezien de bosbouw niet langer op

gespecialiseerde

houthandels

hun voorraad vooral uit Frankrijk en Denemarken. De wetenschap dat een eikenhouten plank per centimeter dikte ruwweg een jaar nodig heeft om te drogen, schetst wel een beeld van de enorme hoeveelheid hout die men op voorraad moet houden, de planning die het met zich mee brengt en de hoge kostprijs. Houden we er rekening mee dat voor de bouw van een houten schip het erg belangrijk is planken te zagen uit bomen en takken die al ongeveer de juiste vorm hebben voor het schip in kwestie, dan wordt het allemaal niet eenvoudiger. Wanneer we ons realiseren dat de ervaring in dit vak eigenlijk alleen in het werk kan worden verkregen, werk dat nauwelijks nog wordt uitgevoerd, dan slaat de angst dat dit wel eens Bestuderen van de conditie, dimensies en constructie van een originele boot


een uitstervend beroep zou kunnen zijn ons om het hart.

ARBO

Vaardigheden, materialen, het omgaan

De geschiedenis herhaalt zichzelf.

met die materialen, ze zijn allemaal

Misschien niet zo letterlijk, maar

Hedendaagse regelgeving kan een

achterhaald

hedendaagse

ervaringen uit het verleden zouden ons

serieus probleem opleveren bij het

normen. Tegelijkertijd zijn ze stuk voor

moeten leren hoe we een toekomst

gebruiken van traditionele maritieme

stuk onmisbaar voor het overleven

op kunnen bouwen. De kennis en

vaardigheden.

houtbewerking

van vele individuele karakteristieken

vaardigheden die we nu weglachen

bijvoorbeeld, kan het gebruik van

van het historisch correct (na)bouwen

zouden zomaar eens het antwoord

stokoude

lastig

van historische schepen. Het bewijst

kunnen zijn op vragen die we ons nu

worden. Alhoewel er voor de echt

dat er meer achter het vastleggen en

nog niet kunnen indenken. Niet door

gevaarlijke

machinerie

uiteraard

behouden van Traditional Maritime

terug te blikken, maar door voorbij de

moderne,

veiliger

equivalenten

Skills schuilgaat dan je op het eerste

horizon te kijken.

Bij

werktuigen

knap

bestaan, zal het niet mogelijk zijn om

door

gezicht zou denken.

elk aspect op te lossen zonder een deel van de authenticiteit te verliezen. Misschien niet van het afgewerkte vaartuig, maar op zijn minst van de kennis en vaardigheid die gebruikt zijn om het te bouwen. Ging dit hele project nu niet net over het behouden van die kennis en vaardigheden? Bij het breeuwen van een dek of de romp van een houten schip zijn het de gebruikte materialen die problemen veroorzaken. Ouderwetse teer kan vrij

eenvoudig

worden

vervangen

door rubber compounds of moderne polymeren, zolang we het er over eens zijn dat dit de authenticiteit van het afgewerkte product niet te veel aantast. Bij het klinken van een stalen scheepsromp zullen er heel andere ARBO-regels met voeten getreden worden. Het bedienen van smidsvuren, het razendsnel verwerken van withete klinknagels, het klinken zelf, met zware hamers of nog onhandelbaarder machines. Het is eenvoudigweg niet mogelijk, om alles wat vroeger zo normaal was uit te voeren binnen de regelgeving van de 21ste eeuw. Binnen de 96 vaardigheden die het Traditional

Maritime

Skills-project

heeft vastgelegd zullen nog veel meer voorbeelden van karweien te vinden zijn, die niet op de ouderwetse manier kunnen worden uitgevoerd zonder de regels met voeten te treden.

MHS in een nieuwe context In een toekomst waar het rijke maritieme verleden van onze cultuur deel uitmaakt van de hedendaagse maatschappij,

waar

moderne

zeilschepen een duurzaam alternatief kunnen zijn voor grote vervuilende verbrandingsmotoren, zijn traditionele vaardigheden

misschien

wel

de

oplossing. Niet zoals we ze kenden, misschien niet zoals we ze hebben vastgelegd, maar er zal een toepassing gevonden worden voor alles wat we hebben geleerd uit het verleden. Zoals uit het varen met historische schepen onder de huidige regelgeving is gebleken, zal er geen pasklaar antwoord te vinden zijn om elke denkbare keerzijde te weerleggen. Geen

enkele

kolengestookte

stoommachine zal ooit voldoen aan hedendaagse

emissie-eisen.

Geen

enkele getrouwe kopie van een 17e eeuws galjoen kan ooit voldoen aan moderne ARBO-eisen. Stoommachines zullen

stilvallen

zonder

steenkool

om te verbranden, zeilen zullen niet opbollen wanneer er geen matrozen in het want mogen klimmen, maar toch is het uiterst belangrijk om alles wat we mogelijk nog weten te behouden voor de toekomst.


HOOFDSTUK 4

Conclusie

Heroes2C en Traditional Maritime Skills hebben de krachten gebundeld in dit cluster. In dit hoofdstuk blikken we terug op waar we de afgelopen maanden aan hebben gewerkt en bereikt hebben.

Was het de Moeite Waard? Het hele idee achter dit cluster was om de partners die voorheen betrokken waren in andere 2 zeeënprojecten omtrent maritiem erfgoed en

opleidingsvraagstukken

samen

te brengen, om te werken aan de kapitalisering

van

hun

resultaten.

Om het verrichte werk zichtbaarder te

maken

en

nieuwe

relevante

partnerschappen voor de toekomst op te zetten.


Er is een erg goede samenwerking

ontwikkelen, waar hopelijk snel een

ontstaan

vervolg op zal komen.

en

de

stimulerende

werksfeer die dit cluster vanaf het begin karakteriseerde, gaven ons de

De kennis van de partners over

kans om effectief tegemoet te komen

opleiding, onderwijs en kennis van

aan de vraagstukken van het cluster,

maritieme

de vooropgestelde doelen te bereiken

samen met al het gedane werk bij

en onze ervaringen en expertise te

het vastleggen van de vaardigheden

delen. Ondanks dat er nog veel werk

in

te doen blijft, hebben de formele

een kader waarbinnen kennis van

en geassocieerde partners het voor


elkaar gekregen resultaten uit het

kan

verleden te kapitaliseren en bruikbare

docent op cursist. Wat ontbrak aan

hulpmiddelen voor het onderwijs te

TMS,

het

vaardigheden

TMS-project,

worden de

hebben,

geleid

overgedragen

kennisoverdracht

tot

van tussen

docent en cursist, en Heroes2C, het

het uit tot een plaats waar we terug

of houtbewerking altijd toepasbaar

daadwerkelijk kaderen van de gedane

kunnen kijken op het rijke verleden en

zijn in andere functies.

arbeid, is in dit cluster aangepakt.

tegelijkertijd kunnen werken aan het

Het

Natuurlijk is het werk verre van

behoud ervan. Hetzelfde kunnen we

realistische blik te blijven kijken naar

voltooid. De finishlijn is nog lang niet

doen voor de expertise, de kennis van

het belang van ons maritiem erfgoed.

in zicht, maar de eerste veelbelovende

ambachtelijke scheepsbouwers, door

Er zijn kansen voor een duurzame,

stappen

ze onder te brengen in een nieuwe

meer zelfvoorzienend gebruik van

vorm

economie.

maritiem erfgoed (en vaardigheden).

over

het

Het publiek en de vele vrijwilligers zijn

mogelijkheden

bouwen, repareren en restaureren

zeer geïnteresseerd in de tradities van

onderzocht om MHS te zien als

van historische schepen die er op

de scheepsbouw. Kijk bijvoorbeeld

onontgonnen economisch potentieel.

de

bestaande

is

naar het aantal bezoekers dat de

Maritieme

een

uniek

Er

Virtuele

richting

overdraagbare

vaardigheden zijn genomen.

De We

hebben

de

spektakelstukken,

gekoppeld

aan

maritieme

erfgoed

erfgoedroutes

en

het in

van

maritieme

verzamelde

kennis

werven

bestaat

verkoopargument.

is

belangrijk

om

met

Leeromgeving

een

website

collectieve

zou zomaar toekomst voor nieuwe

genereert, of de hoeveelheid publiek

musea,

ontwikkelingen in kunnen zitten. Zelfs

op evenementen. Zelfs het grote

scheepswerven

wanneer er niet onmiddellijk banen

aantal vrijwilligers dat zich inzet voor

zijn de extraatjes waar het maritiem

worden gecreëerd voor de mensen die

het behoud van historische schepen

erfgoed op kan rekenen. Plaats het

zijn opgeleid in traditionele maritieme

moet een teken zijn. Allemaal samen

historische schip in zijn natuurlijke

vaardigheden, zullen de aangeleerde

betekent het, dat we moeten willen

habitat, exploiteer die habitat, bouw

vaardigheden en expertise in metaal-

groeien,

ontwikkelen

en

delen.

Workshop Skills and the Road to Employment door Kurt van Camp (De Steenschuit VZW), Oostende De VZW De Steenschuit in Boom (België) is vernoemd naar het eerste schip gebouwd door de stichting. Het belangrijkste doel was altijd het bouwen en restaureren van historische schepen, door het aanleren van traditionele maritieme vaardigheden aan langdurig werklozen. Tijdens de bouw van hun meest recente schip, de New Belgica, kwamen er een aantal problemen op hun pad (regelgeving, klassering van het schip, planning van de werklocatie enzovoorts), die niet alleen het schema van de bouw overhoop gooiden, maar ook het sociale project er achter frustreerde. Opleidings- en reïntegratieprogramma’s liepen averij op. In 2013 leidde dit tot een geheel nieuwe visie op het project. Na de onthutsende vaststelling dat de scheepsbouw in de regio alleen maar verder afnam en er geen vacatures te vinden waren, leek het onzinnig nog langer mensen op te leiden om boten te bouwen. In plaats van op scheepsbouw, ligt de nadruk nu op het sociale programma. Traditionele maritieme vaardigheden zijn niet langer het doel, ze zijn het middel geworden om werklozen, daklozen, gedetineerden enzovoorts hun plaats op de arbeidsmarkt te laten terugvinden. Door sociale vaardigheden, arbeidsmoraal en professionaliteit op de eerste plaats te zetten. Verschillende voorbeelden van succesvolle reïntegratie in andere sectoren werden voorgesteld op de conferentie. Het aanwezige publiek werd gevraagd mee te denken over oplossingen voor problematische situaties uit de praktijk, door interactieve bevraging, presentaties van bestaande casussen over de drie kernwaarden arbeidsmoraal, professioneel gedrag en sociale vaardigheden. De input van de vele jonge studenten in het publiek bleek zeer onconventioneel en verhelderend.


We

moeten

openstaan

voor

de

aanpassingen die moeten gebeuren om een schip zelfvoorzienend te maken. Dat houdt ook in, dat we er van overtuigd moeten zijn, dat willen we binnen de huidige regelgeving een kans van slagen maken, het vaak een zaak is van buigen of barsten. Laat het duidelijk zijn, er is nood aan nog meer aandacht voor ons maritieme erfgoed. Voor de mogelijkheden die er zijn voor opleidingen, het overnemen van bestaande scheepswerven, het starten van nieuwe ondernemingen, zelfs voor het vinden van de juiste werf voor benodigde reparaties. Het maritiem erfgoed mag nog meer in het voetlicht worden geplaatst, niet alleen zodat nog

meer

mensen

gepassioneerd

kunnen raken door de schoonheid van ons verleden op het water, maar nog veel belangrijker, om ze voor lange tijd van dichtbij te betrekken. Terugkijkend op wat we in de korte periode tussen maart en november hebben bereikt, kunnen we trots zijn dat we de diverse partners dichter tot elkaar hebben kunnen brengen. Dat we hebben geleerd uit onze vorige projecten, diens uitkomsten gevaloriseerd hebben

en

kunnen

voorbereidingen treffen

voor

de

doorontwikkeling naar nog mooiere resultaten in een nieuw partnerschap.


HOOFDSTUK 5

Aanbevelingen en Vervolgstappen

De voornaamste uitkomst van dit cluster is een eerste set van Training Instructie Plannen ( TIP’s) door het combineren van de resultaten uit Heroes2C en Traditional Maritime Skills. Een mooie start, maar er is meer werk nodig om tot een waardevolle set van TIP’s te komen.

Trainings Instructie Plannen (TIPs)

omvat. Pas dan zijn we klaar om ze als

te verzekeren dat het een bruikbare

één pakket te presenteren aan scholen

methode

en andere opleidingsinstituten.

feedback van docenten en cursisten

Om dit te bewerkstelligen, zullen

op de gebruikte TIP’s mag, kan en

de organisaties die dit op zich willen

moet altijd aangewend worden voor

Op dit moment zijn er als voorbeeld

nemen zich er van moeten verzekeren

verdere ontwikkeling en verbetering

door het cluster een tiental TIP’s

dat ze toegang hebben tot relevante

van de methodiek.

afgewerkt en online gepubliceerd.

expertise en er voldoende tijd kan

Deze

worden vrijgemaakt om er aan te

zijn

openbaar

en

gratis

toegankelijk. Dit houdt wel in, dat

werken.

er nog 86 overblijven om te worden beschreven,

vooraleer

we

een

Hoewel er dus een aantal TIP’s

complete set TIP’s hebben, die alle

zijn

door het Traditional Maritime Skills-

geen

project

Uiteraard moet dit wel gebeuren, om

vastgelegde

vaardigheden

uitgewerkt, praktijktests

hebben

er

nog

plaatsgevonden.

is

voor

docenten.

De

MHSaccreditatie en scheepswerven De

ontwikkeling

accreditatie

van

certificaat

het

MHS-

binnen

de


Historische Waarde De

‘Kamper

Kogge’

is

een

20ste eeuwse replica van een middeleeuws

vrachtschip.

Dergelijke schepen bevoeren de Europese zeeën, maar hadden ook hun plek in de Zeeuwse delta.

Dit

exemplaar

werd

midden jaren negentig gebouwd in Kampen (NL). De recente ontdekking van een originele ‘kogge’ op de bodem van de IJssel laat een heel nieuw licht schijnen op de waarde van replica’s. Hoewel niet authentiek, kunnen replica’s, naar gelang de filosofie achter de bouw, toch

significante

historische

waarde vertegenwoordigen. Een origineel schip daarentegen kan door de jaren heen zo vaak zijn gerepareerd of gemoderniseerd, dat

veel

van

de

originele

kenmerken reeds lang verloren zijn gegaan.

zijn in het bouwen en werken aan

herbouw van het van oorsprong uit

traditionele schepen in verschillende

1884 daterende stalen stoomschip de

formaten. Zowel in hout als in metaal.

New Belgica wordt vooral gewerkt met

Tot slot is het ultieme doel de MHS-

laaggeschoolde werkzoekenden die via

accreditatie

bekrachtigen

de VDAB aangetrokken worden. Op de

op nationaal en internationaal vlak.

werkvloer bij De Steenschuit VZW in

Kortom, meer dan genoeg interessante

Boom verwerven de deelnemers sinds

uitdagingen voor een nieuw Europees

2007 een groot aantal traditionele

project.

maritieme vaardigheden.

Het bouwen van replica’s: Kennis delen versus beperkende regelgeving

Daarnaast maken ze zich vertrouwd

Over hoe meer mensen getraind

schrijnwerkers-

kunnen

smederijvaardigheden.

te

laten

worden

in

traditionele

maritieme

vaardigheden

maritieme

erfgoedsector

gebruikelijke

hetgeen

hun

werkattitudes,

kansen

op

een

betaalde baan op de arbeidsmarkt vergroot. De reconstructie van het 17e-eeuwse

houten

oorlogsschip

Le Jean Bart in Gravelines beoogt vooral het doorgeven van gevorderde en

traditionele Sinds

2002

de

wordt door een groot aantal, met

behoefte

name jongere medewerkers onder

heeft aan uitzonderingen op nieuwe,

leiding van de Association Tourville

beperkende

aan de totstandkoming van de replica

Europese

en

met

wet-

en

regelgeving.

gewerkt.

De

beoogde

bouwtijd

bedraagt twintig jaar. looptijd van het cluster is een goede

De belangstelling voor het bouwen

eerste stap geweest.

van replica’s van historische schepen

In één van de workshops tijdens de

is sinds een tiental jaren beduidend

conferentie in Oostende werd duidelijk

Wanneer we een werkbare set TIP’s

toegenomen.

voorbeelden

dat de strenge Europese regelgeving

hebben

we

vinden we bij een paar partners

maar vaak ook gebrek aan middelen

naar buiten kunnen komen richting

binnen het MHS-project: de Medway

grote obstakels zijn bij de eerder

cursisten, is het belangrijk om een

Queen (Engeland), de New Belgica

genoemde projecten. Restauratie of

tweede stap te nemen, de waardering

(België) en Le Jean Bart (Frankrijk).

het bouwen van replica’s vergt veel tijd

van de TIP’s. Het idee is, dat de cursist

De romp van de van oorsprong

en geld. Ondanks Europese subsidies

onder begeleiding van een docent

uit

(stalen)

de afgelopen jaren zijn projecten

een aantal vaardigheden kiest waarin

raderstoomboot Medway Queen wordt

zoals de Medway Queen en Le Jean

hij of zij wil worden onderwezen en

sinds 2009 geheel herbouwd met

Bart nog verre van afgerond. Dankzij

waarvoor hij of zij een totaal van 100

traditionele scheepsbouwtechnieken.

de subsidies is er de laatste jaren

studiepunten kan behalen. Het aantal

Bij

veel

veel vooruitgang geboekt. Er konden

benodigd om MHS-geaccrediteerd te

vaardigheden te leren, zoals het

ruim 2,5 jaar professionele krachten

worden. De derde stap zal het vinden

bewerken van metaalplaten, lassen

worden ingehuurd die vrijwilligers

van een aantal scheepswerven in

en het maken van stoomketels. De

en

de regio zijn, waar cursisten terecht

werkzaamheden worden, binnen het

en hun kennis en ervaring hebben

kunnen voor hun opleiding en/of

verband van de The Medway Steam

overgebracht.

praktijkervaring. Om dit voor elkaar

Packet

te krijgen moeten we op zoek naar

door enkele betaalde krachten en

Dit soort projecten ontstaan veelal

scheepswerven

een grote groep vrijwilligers. Bij de

uit een droom en een passie voor

gecreëerd

die

waarmee

gespecialiseerd


1924

de

Enkele

daterende

reconstructie

Company

Ltd.

vallen

studenten

konden

begeleiden

uitgevoerd

uitvaren, wat chartervaart nagenoeg onmogelijk maakt. Er zijn echter historische schepen die toch commercieel kunnen opereren. Een goed voorbeeld is de schoenerbrik Tres

Hombres,

een

professioneel

zeilend vrachtschip. Dit houten schip (geen replica overigens), dat geheel op zeilen vaart, vervoert lading (fair trade producten) en passagiers over grote afstanden. Tevens wordt het schip gebruikt om leerlingen op te leiden voor de zeevaart. De Tres Hombres weet de strenge Europese regelgeving te omzeilen door onder Instructeur Association Tourville maritiem erfgoed. Ze worden niet

Er zou een betere koppeling gelegd

bekeken als een business case, die

moeten worden tussen particuliere

geld moet genereren en opbrengen

scheepseigenaren,

gedurende de bouw of restauratie.

en -herstellers, maritieme musea en

Daardoor is er geen continue stroom

vrijwilligers en jongeren in opleiding.

van

schepen

De overheid zou hierbij de rol van

tijd

intermediair kunnen vervullen.

middelen

binnen

een

om

deze

vastgestelde

en

scheepsbouwers

te restaureren. Ondanks deze les

Naast gebrek aan financiële middelen

hopen we dat de liefde en passie

zorgen vooral de weten regelgeving

voor

op

maritiem

erfgoed

nog

het

gebied

van

gezondheid,

steeds onderdeel blijven van dit soort

veiligheid en milieu voor de nodige

projecten. Omdat het gebrek aan

kopzorgen bij de bouw van, maar

financiële middelen structureel lijkt

vooral bij het varen met replica’s.

te worden bij dit soort projecten,

Replica’s worden voor de wet namelijk

geven diverse deelnemers aan dat de

beschouwd als nieuwe schepen en

overheden meer in vrijwilligersbeleid

vallen daardoor onder de nieuwe,

zouden moeten investeren. Daarnaast

strenge Europese regelgeving. Dit

zou de focus ook op andere groepen

zorgt met name voor problemen

moeten liggen, om zo meer mensen

bij schepen die voor de charter- en

te enthousiasmeren voor traditionele

pleziervaart worden ingezet. Doordat

maritieme

replica’s

vaardigheden.

Als

zo

authentiek

mogelijk

hulpmiddel zou hiertoe een digitale

nagebouwd worden, kan vaak niet

leerweg gebruikt kunnen worden.

aan

In de praktijk blijkt het werken

zoals bijvoorbeeld volgens de SOLAS

met laagopgeleiden werklozen niet

(International

altijd een goede investering te zijn,

Safety of Life at Sea). Dit heeft vaak

aangezien het uitvalpercentage op

tot gevolg dat schepen slechts met

termijn vrij hoog is.

een beperkt aantal personen mogen

alle

regels

voldaan

Convention

worden, for

eigenaren van de Belgische spits Saint Antoine (Baasrode, 1919) hebben gekozen voor duurzame oplossingen om te voldoen aan hedendaagse eisen zonder aan de originaliteit van hun schip te raken. Het schip is omgebouwd tot demonstratieschip van compacte helofytenfilters. Daarnaast adviseren ze over waterbesparende technieken

een bepaald budget te bouwen of

het

de vlag van Sierra Leone te varen. De

the

en composttoiletten. Hiermee komen ze

tegemoet

aan

hedendaagse

eisen voor lozen op open water. Om elektriciteit te genereren worden kleine windmolens en vernuftig weggewerkte zonnecellen aangewend. In de workshop wordt door enkele deelnemers aangegeven dat binnen de Europese Unie meer begrip zou moeten

zijn

voor

de

bijzondere

positie van historische schepen en daarmee de bijbehorende problemen die ontstaan als moderne weten regelgeving

op

deze

categorie

schepen wordt toegepast. Overheden zouden uitzonderingen op bestaande regelgeving moeten kunnen toestaan. Het verkrijgen van draagvlak hiervoor moet prioriteit krijgen.


HOOFDSTUK 6

Feedback en leerpunten uit de conferenties

Feedback en leerpunten uit de conferenties

Maritiem

Zaken die er uit sprongen tijdens de conferenties:

op

teneinde

Walsoorden (NL), die niemand

draagvlak te creëren voor de

heeft om zijn bedrijf over te

•

Maritiem erfgoed is een onderdeel

economische

door

nemen. Hij is op zoek naar

van het cultureel erfgoed en

te bemiddelen, lobby’s op te

iemand aan wie hij zijn kennis

kan

de

starten om bijvoorbeeld regels

en het bedrijf kan overdragen.

van

en regelgeving aan te passen of

Ondanks dat bewezen is dat

subsidies mogelijk te maken.

het voor een nieuwkomer meer

belangrijk

economische

zijn

voor

ontwikkeling

Erfgoed

of

werkzoekenden, ieder voor zich

Heritage,

zijn ze op zoek naar een goede

opgericht.

manier om met elkaar in contact

INTERREG-cluster

te komen. Er is bijvoorbeeld

zou meer van deze platforms

een werfeigenaar op leeftijd in

European moeten Een

stad of regio.

Zeeland

Maritime worden

nieuw moeten

richten, kansen,

overlevingskansen •

•

Het is broodnodig te investeren

om

Er zijn nog steeds grote blinde

een bestaand bedrijf over te

in het delen van kennis, expertise

vlekken

gaat

nemen in plaats van een nieuw

en het opgezette netwerk.

over het tot elkaar brengen

te beginnen, blijft het vinden

van

partijen.

van geïnteresseerde partijen erg

Er zullen meer regionale en

Scheepseigenaren, reparatie- en

moeilijk. Aan de andere kant nam

nationale

restauratiewerven, vrijwilligers en

er aan de conferentie in Oostende

platforms,


zoals

•

biedt

wanneer verschillende

het

een man deel, die eerder al in een

de diverse partijen binnen het

gelijkaardig project als de New

speelveld bij elkaar te brengen.

Belgica had geparticipeerd. Toch was het tot op heden onmogelijk

•

Mensen

beginnen

met

het

bouwen van een replica of het restaureren van een schip zonder

De (geassocieerde) partners in

na te denken over de toekomst.

gebleken om werk te vinden in

het cluster bouwen allemaal grote

Er is geen lange termijn plan.

de sector. De moeilijke invulling

schepen. Deelnemers aan de

Voordat men de bouw van een

van deze man’s nieuw gevonden

conferenties uit de wereld van de

schip begint te plannen is het

passie

was

een

•

duidelijk

scheepsbouw waren nagenoeg

aan te raden eerst na te denken

voorbeeld van het vele werk dat

allemaal mensen met kleinere

over

er nog verzet dient te worden om

schepen en/of werven.

afgewerkte vaartuig in haar eigen

manieren

waarop

het

Maritime Heritage Conference, Falmouth (UK)

Sprekers en vertegenwoordigers Maritime Heritage Skills cluster in Falmouth

De conferentie in Falmouth was onderdeel van het INTERREG 2 zeeën cluster Maritime Heritage Skills. Het bestond uit presentaties, een interactieve workshop over scheepsbouw en de unieke mogelijkheid om tijdens de lunch te netwerken en partnerschappen te ontwikkelen voor toekomstige historische scheepsbouw projecten in de regio. Tim Bowerbank, marketing manager van CMN: ‘Deze conferentie laat het belang van de gratis Virtual Learning Environment van het Maritime Heritage Skills-project zien aan een gemengd publiek van maritieme ondernemers, geïnteresseerde vrijwilligers en vakmensen uit het onderwijs op het gebied van de scheepsbouw. Regelmatig worden we benaderd door jonge mensen in Cornwall, die hun interesse voor het vak van scheepsbouwer uitspreken. Deze methode geeft hen vrij baan om hun vaardigheden te ontwikkelen en contact te leggen met potentiële werkgevers en cursusleiders.’ Andy Wyke, Boat Collection Manager van het museum sprak op de conferentie: ‘Het is geweldig om zo’n diverse mix van maritieme werkgevers, historische werven, maritiem geschiedkundigen en geïnteresseerden samen onder een dak te zien. Musea zijn meer dan alleen attracties voor toeristen. Ze stimuleren interesse en de wens om meer te weten te komen over het werken in een bedrijfstak, vooral als deze van zo’n grote betekenis is (geweest) voor de lokale economie.’


Het kan een grote vooruitgang zijn om meer duurzaamheid te creëren in de transportsector of het leven in het algemeen. •

Begin een lobby om duurzaam overzees transport op replica’s mogelijk te maken.

•

Maritiem erfgoed verhoogt de aantrekkingskracht regio.

Door

van

een

evenementen,

scheepswerven en afgebouwde vaartuigen correcte

in

een

context

historisch

te

plaatsen

zal de herkenbaarheid van alle gedane moeite sterk toenemen. Door te investeren in het milieu

John Blake en Sam John, timmermansleerlingen MQ op de werf van Jean-Bart

zouden er ook nieuwe partners

onderhoud kan voorzien. Met

geschikt personeel te vinden.

andere woorden, ben je van plan

Het

een schip te bouwen, beschouw

de

het dan als een businessplan.

verhuizen van werkzoekenden te

Wat is het verdienmodel voor

zijn.

grootste

probleem

terughoudendheid

om

voor onderhoud en exploitatie? Mogelijkheden

zijn

er

legio,

vrachtvervoer, toerisme, museale bestemming enzovoorts. Volgens

De

•

Verdere ontwikkeling van het

Inzetten op het opleiden van

in traditionele scheepsbouw in

vrijwilligers.

Vlaanderen. scheepsbouw met

het

dat

ze

Door

traditionele

aan boord blijven, maar ook

te

combineren

verzekeren dat ze hun kennis

trainen

vaardigheden

Zorgen

van

wordt

sociale

het

blijven delen.

doel

verlegd van scheepsbouw naar inzetbaarheid op de arbeidsmarkt.

•

Wat doen we met historische schepen, replica’s en werven? Voor er met een project wordt gestart,

•

In Cornwall signaleerden we een

moet er worden nagedacht over

groeiende markt voor moderne

de toekomst van het afgewerkte

scheepsbouw

traditionele

project. Zorg dat het een plaats

technieken. Bedrijven die deze

krijgt, denk na over hoe het

weg

kampen

zichzelf kan bedruipen. Gebruik

echter met grote problemen om

het als charter of voor transport.

zijn

met

ingeslagen


Creëer een pool van experts in dat zij hun kennis delen.

VZW

zijn er geen vacatures te vinden

open te stellen voor het publiek.

traditionele vaardigheden en zorg

programma van TIP’s en MHS-

Steenschuit

replica en vergeet niet de werf

•

accreditatie. •

alleen op het bouwen van de

te

Waar een volgend (INTERREG) project op zou moeten focussen: •

het verhaal compleet. Focus niet

lijkt

de toekomst? Hoe kan er met het schip geld worden verdiend

kunnen worden gevonden. Maak


www.boat-building.org/learn-skills/index.php/nl/training-instructie-plannen

Bijlagen: TIP’s

© Mari Marinus nus va van n Dint Dintel: el: Cl Clust usterp erpart artner nerss Mari Maritim time e Heri Heritag tage e Skil Skills ls

Verantwoordelijke uitgever : Véronique Weyland-Ammeux, Directrice van het INTERREG IV A 2 Zeeën Programma. Auteurs met bijdragen van : EnWestBV, Marc GF Zaan, Berit Sens, Mieke Gaudissabois, Carlo de Smedt, Antoine Porteneuve, Marinus van Dintel, Tim Bowerbank, Georgia White en Elizabeth Clark Deze editie wordt uitgebracht in het kader van de clusterwerkzaamheden en gecoördineerd door het INTERREG IV A 2 Zeeën Programma. Deze cluster werd geleid door New Medway Steam Packet Company Ltd. Het samenwerkingsverband brengt de volgende organisaties samen Provincie Zeeland, Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding (VDAB), Cornwall Marine Network (CMN), Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland (SCEZ) en Association Tourville. VZW de Steenschuit en Midkent College waren geassocieerde partners.

De inhoud van deze uitgave weerspiegelt de opvattingen van de auteurs en geeft niet noodzakelijkerwijs de standpunten van de Europese Unie weer. De tekst in deze publicatie is enkel voor informatiedoeleinden bestemd en kan niet als wettelijk bindend beschouwd worden. Deze publicatie wordt volledig gefinancierd door het Europese Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) via het grensoverschrijdende INTERREG IV A 2 Zeeën Programma.

Voor meer informatie, bezoek onze website:

www.interreg4a-2mers.eu

INTERREG IV A 2 Mers Seas Zeeën Secrétariat Technique Conjoint / Joint Technical Secretariat / Gemeenschappelijk Technisch Secretariaat

Les Arcuriales - 45/D, rue de Tournai - 5° étage - F-59000 Lille T : +33 (0) 3 20 21 84 80 - F : +33 (0) 3 20 21 84 98 [email protected]

Het INTERREG 2 Zeeën Programma is een EU-programma dat grensoverschrijdende samenwerking ondersteunt tussen partners uit Frankrijk, Engeland, België (Vlaanderen) en Nederlands. Het doel van het Programma is de ontwikkeling van het concurrentievermogen en het duurzame groeipotentieel van het maritieme en non-maritieme kapitaal van het programmagebied door het opzetten en bevorderen van partnerschappen voor grensoverschrijdende samenwerking.

SPECIAAL DOSSIER. Clusterinitiatief : Maritime Heritage Skills NOVEMBER 2014

Recommend Documents