SOS. Eerste hulp bij koersdalingen. Afschrijven! Corné denkt mee met ING. Aandeel onder de loep Unilever, Nutreco, Heineken, Kendrion

I E X m a g a z i n e • j a a r g a n g 5 • n u m m e r 2 • m a a r t / a p r i l

magazine

S tat u s - u p d ate v a n 4 0 Ne d e r l a n d se aa n d e l e n

2 0 0 8

Afschrijven!

Corné denkt mee met ING

Aandeel onder de loep

A E X

Unilever, Nutreco, Heineken, Kendrion

5 3 7 , 2 5

Turkije, groeibriljant

– 3 n o v e m b e r

Spotgoedkope snoepwinkel voor beleggers

2 0 0 7

Binck is de beste

De complete uitslag van het IEX Netprofiler Brokeronderzoek 2008

jaargang 5 • nummer 2 maart/april 2008 m 4,95

SOS Eerste hulp bij koersdalingen www.iex.nl

I N H OU D

39

39

Dossier: online brokers

In het dossier online brokers vindt u de complete uitslag van het grote iex Netprofiler Brokeronderzoek en interviews met de prijswinnaars. De online brokers zijn beoordeeld op vierhonderd kwalitatieve criteria, en de klanten hebben hun broker cijfers gegeven. Verder in het dossier op pagina 48 een overzicht van internetbrokers in Europa: wie doet wat en waar en hoe hoog zijn de tarieven.

Aandelen in dit nummer Ahold: 32 Binck: 39 Carmignac Patrimoine: 9 Delhaize: 32 Inbev: 32 ING: 28 Heineken: 32 Kendrion: 16 Van der Moolen: 39 Nutreco: 22 Robeco Private Equity: 26 SNS Bank: 39 Spirit Aim: 6 Unilever: 20 YUM Brands: 23

34 sos langs de lijn

De paniek op de beurs haalde in januari voor het eerst sinds 9/11 de voorpagina’s van de kranten. iex maakte een rondje langs fondsbeheerders en optiehandelaren om de huidige stemming te peilen.

16 56 14 Bedrijfsbezoek: Kendrion

ceo Piet Veenema van Kendrion vertelt tijdens zijn bezoek aan een magnetenfabriek in Duitsland over het afgelopen jaar en zijn plannen voor 2008.

Dagje mee met co2

iex loopt een dagje mee met Tim van der Noordt, co2-handelaar bij stx Services. “De posities zijn behoorlijk groot, dus je moet de risico’s goed in de gaten houden.”

van b eleggers

20 Aandeel van de maand



Schrijft ing af, of...

24 Beleggingsfondsen



ta: Bovespa groen



Brussels bier



Dag bulls, dag bears

28 Corné van Zeijl

30 Bas Heijink en Ruurd Haan 32 Jacques Potuijt

66 Warrum Buffet

voor beleggers

12 De wereld volgens iex Wereldrendementen over 2007



Unilever, Nutreco en yum Brands



Turkije-fondsen



Robeco Private Equity



Boekrecensies en meer...



Portret van iex belegger ‘Adno’

26 Fonds van de maand 62 iex Service

65 iex Community

Plus

5 Editorial 6 Snapshots 53 iex Top 40

3

E D ITO R I A L Plotwendingen

M

isschien is er sinds het ter perse gaan van dit iex magazine nóg iets waanzinniger gebeurd – het zou zomaar kunnen tegenwoordig – maar zoals de beurs tekeer ging in die één-na-laatste week van januari heb ik het maar zelden meegemaakt. Qua aantal onverwachte wendingen was het een literaire thriller van formaat. Om het even op een rijtje te zetten, zoals het zich op min scherm ontvouwde: • Allereerst crashten Europa en Azië, terwijl de Amerikaanse beurs dicht was. Op zich al vreemd, want de algemeen geaccepteerde oorzaak was een dreigende Amerikaanse recessie. • Een dag later blijkt de Amerikaanse soep lang niet zo heet te worden gegeten, dankzij een dramatische en zelden vertoonde noodgreep van de Federal Reserve. • Nog een dag later keren de Europese beurzen als een vals gestarte schaatser weer terug naar het beginpunt van de week, middels een onvervalste ‘omgekeerde crash’. • Op diezelfde dag blijkt ook nog eens dat een handelaar van Société Générale vijf miljard euro zoek heeft gemaakt en moeten we achteraf vaststellen dat de verkoopgolf van twee dagen daarvoor op zijn minst zwaar is aangewakkerd door de Franse bank. Vreemd genoeg stond de aex aan het eind van die week nauwelijks lager dan zeven dagen eerder, maar sindsdien kijk ik – en met mij vele anderen, schat ik – wel met andere ogen naar wat er gebeurt. Want er zijn nogal wat verontrustende vragen bijgekomen. Neem die radicale renteverlaging: óf Ben Bernanke weet hoe groot het kredietprobleem is bij banken en moet dit doen om het financiële systeem overeind te houden óf de Fed speelt simpelweg paniekvoetbal en geeft met deze actie aan een speelbal van het marktsentiment te zijn. Geen van beide opties geeft me erg veel vertrouwen voor de toekomst, eerlijk gezegd. En dan is er nog het geval Jérôme Kerviel. Op het eerste gezicht is het een verhaal in de categorie Foutje Bedankt, maar als je er langer over nadenkt slaat ook hierbij de schrik je om het hart. Kerviel werd gesnapt nadat hij 50 miljard aan ongedekte posities had opgebouwd, wat de bank 5 miljard kostte. Als hij een half jaar langer zijn gang had kunnen gaan, zou Société Générale dan nog hebben bestaan? Je moet er niet aan denken dat dit soort instituten zouden kunnen omvallen en wat dat voor gevolgen zou hebben. SocGen is een keurige bank en ook enkele maatjes groter dan Barings. Wat we nu in ieder geval weten is dat niemand immuun is voor dit soort rampen. En dat is verontrustende kennis. Sterker, als je je paranoïde kant even de vrijheid geeft kun je het je zomaar voorstellen dat Al-Qaeda een klasje voor toekomstige Kerviels in het leven gaat roepen. Brrrr. Pieter Kort Hoofdredacteur iex

Uit

In

Waarom?

Hedge funds

Mixfondsen

Ooit gehoord van een mixfonds met liquiditeitsproblemen?

Nick Leeson

Jérôme Kerviel

De beursfraudeur is dood, leve de beursfraudeur!

Subprime mortgages

Monoline verzekeraars

En wie zitten er weer met de brokken? De verzekeraars.



5



H OTS.SN A PSHOTS.S NAPS HOTS.SNAPSHOTS.SN APSHOTS.SNA P

De geest is uit de fles

W

ie hard geraakt is door de beurscorrectie in de eerste weken van 2008 bevindt zich in goed gezelschap. Na een vliegende start met een rendement van 80% in anderhalf jaar werd in de loop van 2007 langzaam duidelijk dat hedge fund Spirit Aim zijn golden touch aan het verliezen was. De maandverslagen toonden niet alleen een afbrokkelend rendement, maar ook een fondsbeheerder die tegen het veranderende decor op de wereldbeurzen in vast bleef houden aan een strategie die zijn houdbaarheidsdatum gepasseerd was. Eind januari moest fondsbeheerder Lex Werkheim op de noodrem trappen. Het hedge fund van Eureffect sloot op 25 januari de deuren voor in- en uittreders. “Deze tijdelijke maatregel dient om te voorkomen dat het fonds in de huidige extreme marktomstandigheden wordt De hefboom van Spirit Aim  

0ORTEFEUILLEßAANDELENßENßOBLIGATIES ,IQUIDITEITENßSCHULDEN

 





6

         

caps harder worden afgestraft. Het heeft er alle schijn van dat Spirit Aim die strategie niet heeft gewijzigd, maar er tegen de markt in, aan is blijven vasthouden. En dat met steeds meer geleend geld. Throwing good money after the bad money. Daarmee wordt uiteindelijk risico op risico gestapeld. En vluchten wordt steeds moeilijker omdat een groot deel van de posities illiquide is. Topholding Amadeus Fire (laatste twaalf maanden gedaald van 19 naar minder dan 14 euro) heeft een gemiddeld handelsvolume van 10.000 tot 15.000 aandelen per dag. Aangezien Spirit Aim op de eigen website aankondigt maximaal twintig long-short posities te hebben, mag aangenomen worden dat er ruim 6 miljoen euro in Amadeus Fire is belegd. Dat zijn 430.000 aandelen, oftewel het handelsvolume van ruim 36 dagen. Het pakket moet dus over the counter verkocht worden. Maar wie wil in deze markt zo’n blok overnemen? Logisch dat Spirit Aim de deur voor paniekverkopen sluit. De maandverslagen bieden een interessant beeld van het snel toegenomen risicoprofiel. In de grafiek ziet u de waarde van het fonds afgezet tegen de kaspositie. De portefeuille groeide van 48 naar 112 miljoen euro (mutatie: +64

‘Super de Boer zoekt vrouw’

Van Iperen is een subtiele, maar duidelijke koerswijziging in gang gezet, onder meer door het aanbieden van producten van derden. Daardoor zit Océ plotseling bij veel meer partijen aan de onderhandelingstafel. Daarnaast helpt het introduceren van een nieuwe generatie machines ook bij het opkrikken van winst en omzet.

Spel is uit

Wat is er fout gegaan? Het hedge funds heeft een longshort portefeuille, aangevuld met event driven-posities. Vanaf de zomer van 2007 toen de liquiditeitscrisis tol begon te eisen, begon Spirit Aim pijn te lijden. In september werd 9% verloren, in oktober 8%, november 6% en in december 2,5%. Het fonds incasseerde klap op klap en verloor vervolgens in januari nog eens 20%. Daarmee is de waarde van een participatie is Spirit Aim in zes maanden van ruim 90 naar iets meer dan 50 euro gedaald. Het zijn voor zover nagegaan kan worden vooral de long-short posities die het fonds de das omdoen. Het klassieke spel dat hedge funds jarenlang konden spelen (long smallcaps, short in de meer liquide mid- en largecaps) werkt niet meer, nu small-

Stemlokaal

‘Océ, océ, océ… we are the champions’

gedwongen om aandelenbelangen tegen niet-representatieve prijzen te liquideren.” Met andere woorden, participanten verdrongen zich dermate bij de uitgang van het fonds, dat de zittende belegger de dupe zou worden van de noodzaak om posities af te bouwen.

miljoen), de kaspositie nam af van +12 naar –54 miljoen euro (mutatie: -66 miljoen) tussen maart 2007 en nu. De fondsgroei is niet toe te schrijven aan nieuwe participaties, want dat aantal bleef sinds augustus 2007 ongeveer gelijk (+1,7%).

Geen uitzondering

Op zich is beleggen met geleend geld niet uitzonderlijk voor een hedge fund, maar de risico’s stapelen zich wel op. Als smallcaps plotseling harder dalen dan largecaps, neemt de portefeuille af terwijl de schuld in stand blijft. En de hogere hefboom lijkt de afgelopen periode alleen de underperformance maar te hebben vermenigvuldigd. Nu beleggers de nooduitgang opzoeken, smeet Spirit Aim de deur in hun gezicht dicht. Om erger te voorkomen, natuurlijk. Maar het tekent vooral de meer dan benarde situatie waar het fonds zichzelf in gehefboomd heeft.

Grootste holdings Spirit Aim: • Amadeus Fire • Mandarine • Orco Germany • Thenergo • Theolia

Teken van vertrouwen

Rokus van Iperen gaat er ondanks de beursmalaise van januari ongeschonden met de Snor van de Maand vandoor.

O

cé, fabrikant van kopieerapparaten, printers, scanners en plotters en traditioneel de beursonderneming die het cijferseizoen aftrapt, is na een barre januaribeurs dé witte raaf op het Damrak. Waar de markt over de gehele breedte in elkaar geplumpuddingd is, is het aantal stijgers op de beurs op de vingers van één hand te tellen. Econosto heeft de plus van 28% te danken aan het bod van Gilde en Super de Boer mag zich verheugen in de aandacht van Casino. Océ (+10%) heeft de tegendraadse stijging helemaal op eigen kracht verricht. Daarmee verdient topman Rokus van Iperen de Snor van de Maand.

De omzetcijfers over het vierde kwartaal werden, net als die van het derde kwartaal, met tevredenheid ontvangen. Het aandeel liep ruim 20% op na presentatie van de kwartaalcijfers ondanks het uitblijven van een concrete verwachting voor 2008. Analisten zijn daarom sceptisch over het lopende jaar, maar beleggers weigeren het aandeel te laten vallen. Dat is des te opvallender omdat in de huidige nerveuze markt het niet afgeven van een winstverwachting hetzelfde effect sorteert als een winstwaarschuwing. Voor Van Iperen is dat teken van vertrouwen alvast een mooie opsteker. Wij plakken daar nog eens de meest begeerde snor van het Damrak overheen. STAT U S - U P DATE VA N 4 0 N E D E R L A N D S E A A N D E L E N

magazine

Dat hedge fund Spirit Aim de deuren heeft gesloten voor in- en uittreders is niet verwonderlijk. De forse verliezen vanaf halverwege vorig jaar zeggen genoeg. Wat ging er mis?

Snor van de maand

Afschrijven! Afschrijve en!

Corné denkt mee met ING G

Aandeel onder de loep

Turkije, groeibriljant Spotgoedkope voor beleggers

snoepwinkel

Binck is de beste

De complete uitslag van het IEX Netprofiler Brokeronderzoek 2008

Océ, toch niet het meest sexy aandeel van de Amsterdamse beurs, mag zich steeds meer verheugen in interesse van beleggers. Onder leiding van

Alleen de verkopers van tomaten en andere soorten fruit en groenten profiteren van het gooi- en smijtwerk. Defensieve waarden als Sligro en Schuitema zijn behoorlijk blijven liggen in het beursgeweld. Barkeeper Sjors Teut overweegt dan ook zijn Saloon om te bouwen tot een groente en fruitstalletje totdat de Grote Boze Donderwolken zijn overgedreven. Teut: “Of een hotel. Maar beleggers hebben allang niet meer de illusie slapend rijk te worden met Dico of Beter Bed. Sowieso slapen beleggers erg slecht de laatste weken.” Super de Boer (+13%) paradeert ondertussen ongeschonden heen en weer voor de deur van de Small Cap Groente & Fruit Shop met een nieuw liefje. Opgedoken tijdens een lucratief uitstapje naar het Casino.

Rode cover = groene beurs

SOS E jaargang 5 • nummer 2 maart/april 2008 m 4,95

Unilever, Nutreco, Heineken, Kendrion

Wat een puinhoop. Goed, een aantal muurbloempjes uit de Small Cap Saloon paradeert plotseling trots met een lover aan hun zijde. Econosto, Super de Boer Zoekt Vrouw, dat werk. Maar verder is het armoe troef. De liquiditeitscrisis heeft als een wervelwind huis gehouden in de saloon. Kleine beursfondsjes werden links en rechts uit het raam gesmeten, waarbij nauwelijks nog onderscheid gemaakt werd tussen gezonde en minder gezonde aandelen. Tom Tom (-29%) is nog steeds de weg kwijt, Beter Bed (-23%) ligt er verlaten bij – het beddengoed op de grond. Die andere beddenmaker Dico krijgt ook al geen beleggers meer tussen de lakens (-54%). Uitzenders, digitale kaartenmakers, softwarebedrijven, bouwbedrijven, retailers… alles is door het putje gegaan. Verliezen van 20% of meer waren er voor Samas (weggekropen onder het bureau), Macintosh, AND, Smit, ASMI, Antonov, Tulip, AMG, DPA Flex en nog twee handenvol eeuwige beloften.

Eerste hulp bij koersdalingen www.iex.nl

r is niet vaak zo hard nagedacht over de cover van iex magazine als dit nummer. Moeten we als redactie iets verzinnen om lezers gerust te stellen, of juist zo hard mogelijk schetsen wat er mis is met de huidige beurs? Op het hoogtepunt van de vorige krach in maart 2001 kwamen tijdschriften al met pessimistische covers. “Looking beyond the bear” kopte Time en “Can the world escape recession?” vroeg the Economist zich af. Als de covers echt zwartgallig worden, is de bodem vaak bereikt. En dat maakt onze keuze een stuk gemakkelijker. De lijfspreuk van iex is per slot van rekening niet voor niets ‘van beleggers, voor beleggers’.

7

H OTS.SN A PSHOTS.S NAPS HOTS.SNAPSHOTS.SN APSHOTS.SNA P

IEX Lipper Fund Awards 2008 Op 12 februari werden de iex Lipper Fund Awards uitgereikt. Bij deze topbeleggers staan ze op de schoorsteenmantel.

I

n markten als deze wordt in ieder geval één ding duidelijk: wie de beste beleggers zijn. Op natte circuits zie je pas wie het best kunnen autorijden. 2008 is tot dusver onstuimig, maar 2007 was ook al een whiteknuckle ride, zoals de Britten dat noemen. De winnaars van de iex Lipper Fund Awards, die we op 12 februari uitreikten in het Amsterdamse Okura Hotel, kregen die trofee niet bij toeval, maar omdat ze op meerdere fronten de concurrentie hebFondshuizen groot Dexia Petercam KBC Petercam

Overall Aandelen Oligaties Mixfondsen

Fondshuizen klein Principal

Aandelen

Janus

Obligaties

ben afgetroefd. Meestal door eigen kunnen, soms ook omdat de tegenspelers er niet veel van bakten (met name in de gevallen waarin een tracker of etf er met de hoofdprijs vandoor ging). De Lipper Awards worden uitgereikt op basis van een classificatie op vier criteria: totaalrendement, consistentie, kosten en vermogensbescherming. Opvallend: net als vorig jaar zijn de Belgen en Scandinaviërs oppermachtig op de Nederlandse Lipper-prijzenlijst. De vier prijzen voor de beste grote fondsenhuizen gaan dit jaar zelfs allemaal naar de Belgen (Dexia, Petercam en kbc). Het aantal Scandinavische fondsmanagers dat gelauwerd het gala mocht verlaten was even groot als het aantal Nederlanders met een award op zak.

IEX Funds of Fonz

Aandelenfondsen

Aegon Equity Holland Fund

Aandelen Nederland

Skagen Vekst

Aandelen wereldwijd

Ohra Milieutechnologie Fonds

Aandelen wereldwijd small- & midcaps

DWS Invest European Equities

Aandelen Europa

Orange SeNSe

Aandelen Europa small- & midcaps

MLIIF Euro-Markets Fund

Aandelen eurozone

ABN Amro Columbia Securities

Aandelen Noord America

MLGSP Japan Equity USD

Aandelen Japan

DWS Invest Top 50 Asia

Aandelen Asia Pacific

JPM Eastern Europe Equity

Aandelen emerging markets Europa

Jyske Invest Emerging Market Equities KBC Equity Asset Management

Aandelen emerging markets wereldwijd Aandelen sector Banken & Financials

Pictet F (LUX)-Biotech

Aandelen sector Biotechnologie

Odin Maritim

Aandelen sector Cyclische Consumentengoederen

JF Pacific Technology USD

Aandelen sector ICT

Odin Offshore

Aandelen sector Grondstoffen

StreetTracks MSCI Europe Consumer Staples ETF

Aandelen sector Niet-cyclische consumentengoederen

Fortis L Equity Pharma Europe

Aandelen sector Gezondheid

EasyETF FTSE EPRA Eurozone

Aandelen sector Vastgoed Europa

ING Onroerend Goed Aandelen

Aandelen Sector Vastgoed wereldwijd

Fidelity Global Telecommunications KBC Eco Alternative Energy

Aandelen sector Telecom Aandelen sector Nutsbedrijven

Geen paniek! Maar wat wel? Zo slecht begon januari nog nooit op het Damrak – en bijna overal ter wereld, eigenlijk. “Recessie in de Verenigde Staten” is inmiddels een term die je niet alleen in het Financieele Dagblad aantreft, maar ook in de taxi en op de markt. Is het echt zo erg? Gelukkig heeft iedere zichzelf respecterende financiële instelling een hoofdeconoom in dienst die daar het antwoord op kan geven. Toch vonden wij dat minister Van der Hoeven met “Mensen, ga nu niet halsoverkop alles verkopen”, op bnr Nieuwsradio nog één van de meest uitgesproken tips gaf. Enkele soundbites:

“Wij verwachten dat de downside vanaf nu relatief beperkt is. We zien tekenen van zowel paniek als capitulatie, nu de meeste grote markten meer dan 20% onder hun top staan.” Paul Niven, hoofd Asset Allocation bij F&C Investments

8

“Onze analyse is dat we nog steeds in de vertragende fase van de cyclus zitten: de periode waarin markten de grootste volatiliteit laten zien.” Keith Wade, hoofdeconoom Schroders

Relatief goed overeind gebleven Fonz heeft in januari lijdzaam toegekeken hoe zijn portefeuille gekortwiekt werd. Schrale troost: de benchmark deed het nog iets slechter.

T

oegegeven, het verschil is te verwaarlozen: -8,33% voor Funds of Fonz tegen -9,66% voor de msci World. De kredietcrisis die in januari op het beurstoneel alle decorstukken omver blies, heeft ook de beleggingsfondsen modelportefeuille iex Funds of Fonz hard geraakt. Toch is er een puntje van tevredenheid. Ingegeven door hoogtevrees bouwde Fonz in het vierde kwartaal van 2007 een stevige positie op in het Franse mixfonds Carmignac Patrimoine van cir-

ca 30% van de portefeuille. De gevreesde storm kwam, sneller en heviger dan verwacht. En zoals van een portefeuille die opgebouwd is om te excelleren in een bullmarkt verwacht mag worden, daalden bijna alle individuele posities harder dan de markt. Zo verloor Fortis Obam 15% en Invesco Asia Infrastructure 14% in januari.

Patrimoine

Dat Funds of Fonz toch een minieme outperformance ten opzichte van de wereldindex wist te behalen was puur en alleen te danken aan de vlucht naar Patrimoine. Het mixfonds is een snelschakelend vehikel dat nog voor Manic Monday 21 januari de weging voor aandelen afbouwde naar het absolute minimum van 10%. Een zware weging in dit

fonds is in de huidige markten bijzonder prettig, omdat de portefeuille zich daardoor vanzelf aanpast aan de markten zonder dat Fonz hoeft in te grijpen. Het risico is daarbij natuurlijk dat ook de fondsbeheerders van Patrimoine niet onfeilbaar zijn en ook niet over een glazen bol beschikken. Het biedt Fonz wel de gelegenheid om in deze markt in de fondsen met een hogere bèta te blijven zitten. Daarmee zit de porte-

feuille op het vinkentouw om te profiteren als de markten plotseling herstellen. Dat zou ook zomaar onaangekondigd kunnen gebeuren en sneller en harder dan verwacht. Gebeurt dat niet, dan zit de parachute van Patrimoine bijzonder comfortabel op de rug van Fonz. klik hier... U kunt de modelportefeuille van Fund of Fonz volgen via magazine.iex.nl/fonz

voorsprong intact   

&UNDSßOFß&ONZ -3#)ß7ORLD

     

  ßß   



“In de gegeven omstandigheden is het onwaarschijnlijk dat de rust zal weerkeren op de financiële markten voor duidelijk is in welke toestand de grote financiële instellingen verkeren. Op dat gebied hoeven we geen nieuwe ontwikkelingen te verwachten tot dit voorjaar, als de jaarverslagen en de accountantsverklaringen worden afgegeven.”

“Als de Amerikaanse recessie een milde blijkt, kunnen aandelen zich, misschien zelfs wel krachtig, herstellen in de tweede helft van 2008, vanwege de hoop op verdere verbetering in 2009. Maar als de recessie diep blijkt te zijn, zouden we wel eens aan de rand van een serieuze bearmarkt in aandelen kunnen staan.”

“Over het geheel zien de waarderingen er nog steeds uitstekend uit. Dat geeft duidelijk aan dat de markt de minder gunstige bedrijfswinsten van 2008 al aan het inprijzen is. Hoewel de bijna vijf jaar oude bull run al lang duurt, hij blijft intact en we verwachten dit jaar dan ook gematigde, maar gezonde rendementen (op aandelen – red.).”

“Wat er op de beurs gebeurt, lijkt wel erg op paniek en paniek is nooit goed. Beleggers worden gedreven door angst: wat gaat er komen? Natuurlijk heeft de kredietcrisis invloed op de reële economie, ook in Europa. Maar je moet dat los zien van wat er op de beurs gebeurt, want dat is gigantisch overtrokken.”

Michel Martinez, Directeur Strategie en Research, SGAM

Tony Dolphin, hoofdeconoom Henderson Global Investors

Philip Vorndran, strateeg Credit Suisse

Rolf Stout, fondsmanager Fortis Obam, in een nieuwsbrief van SNS Fundcoach

9

H OTS.SN A PSHOTS.S NAPS HOTS. [email protected]

Kritische concullega door Frank van Dongen

Beleggers lijken weinig te begrijpen van de verhouding tussen risico en rendement en al helemaal niets van obligaties. En behaalt u echt meer rendement met geleend geld?

A

ls Twin-beleggers zijn mijn broer (Gerard Kaldwaaij; red.) en ik ons al enige tijd aan het oriënteren op het opzetten van een hedgefonds. Een speculatieve strategie kan, mits voor een klein percentage van je portefeuille, een heel leuke toevoeging zijn. Wat mij tijdens deze zoektocht naar informatie opvalt, is dat de regels van zorg en informatie onder en boven een participatie van 50.000 euro enorm verschillen. Onder de 50.000 euro worden participanten goed beschermd, maar boven de 50.000 zijn de eisen van de AFM (Autoriteit Financiële Markten) een stuk lichter. Al meerdere patijen hebben ernstig misbruik van deze lacune gemaakt. Palm Invest is daar het meest recente voorbeeld van. Nu heb ik me al meerdere keren kritisch over dit soort beleggingen uitgelaten. Want elke belegging kent risicorendement en op het mo-

ment dat de gewone risicovrije rente 3,5% (spaarrente) is, moet er dus meer risico zijn in een product waar je gegarandeerd 9% krijgt. Professionals waren al tijden sceptisch over een 9%-coupon waar ook de marketingkosten van alle tv- reclames bij opgeteld moesten worden. Ja mensen, marketingkosten van tv-reclames en paginagrote advertenties moeten uiteindelijk door de belegger betaald worden. En als daar ook nog eens dure kantoren en dergelijke bovenop komen, dan moet er heel veel rendement gemaakt worden.

Ris ico rend ement

Volgens mij begrijpen veel beleggers heel weinig van obligaties. Deze mening werd door rentespecialist Joop Bresser in de Telegraaf bevestigd. Op zich is dat vreemd omdat iedere beChina leggingsspecialist weet dat alle beleggingen met de rentemarkt De dollar te maken hebben. Ik bedoel hier niet alleen de subprime-risico’s Fortis mee, maar meer de verhoudingen tussen je geld risicoloos en Tranen met tuiten risicovol beleggen. Soms zijn de verschillen te klein en krijg je te weinig meerrendement voor je risico. In het kader van perceptiemanagement las ik in het Financieele Dagblad van 22 december een personal plan-

10

ning-verhaal over beleggen met geleend geld. De fondsmanager van Stuiver Leveraged Triple Strategy Fund (ltsf) legde uit dat je met geleend geld meer rendement maakt op je inleg als de beurzen meer omhoog gaan dan je aan rente betaalt. Alleen de afgelopen tijd was dit toch niet zo’n leuke strategie; door de hefboom was het verlies groter dan bij normaal beleggen. Bijvoorbeeld: als u 100.000 euro zou beleggen en er 40% bijleent dan heeft u dus 140.000 euro en als dit bedrag halveert omdat de

aandelen waar u in belegt halveren, dan heeft u 70.000 euro verloren en dat is dan 70% van uw inleg. Volgens de website van ltsf (www.stuiver.nl) stond ltsf vanaf april 2007 reeds -26% terwijl de msci in die periode +1,4% stond. Ik ben dan ook benieuwd naar de rendementen over januari. Maar sowieso blijkt ook hier de wereld uit risicorendement te bestaan. klik hier... U kunt uw reactie mailen naar [email protected]

Stemlokaal Tranen met tuiten verwachtten iex-lezers voor 2008 en tranen met tuiten hebben ze voorlopig gekregen. In het iex-stemlokaal legden we onze lezers meteen na de jaarwisseling de vraag voor wat het nieuwe beursjaar ‘k Durf niet ß meer‘made te kijken zou brengen. Nog meer bubbels met het label in  ß  China’, nog meer vallende dollars? Of zou 2008 het jaar Dik in de min worden van Fortis? Met een nipte meerderheid gingen iex-lezersß uiteindelijk voor met tuiten. ß optie 4: de tranen Kijk nou,  precies 0%!  gekregen. De Chinese Ze hebben voorlopig gelijk bull is eventjes uitgeraasd, de dollarproblemen zijn weggedrukt Natúúrlijk door grotere ellende en Fortis is ook nog niet echt de uitblinker op de beurs. Tranen met tuiten vloeiden in januari rijkelijk, vooral op maandag 21 januari.

2008 wordt het jaar van…? ß  ß 

ß  ß 

(Alweer)  China De dollar Fortis Tranen met tuiten

D E W E R E LD VOLGENS 27,20%

15,49%

14,55%

I EX

EDI TO R I A L

28,94%

66,55% 71,69%

5,61% 88,56% 8,67%

3,28%

88,44% Nederland

Canada

17,37%

2,63% 2,63% 69,37%

Verenigde staten

5,83%

Spanje

1,23%

57,72%

58,32%

16,26% Scandinavië

8,24% 0,88% Verenigd koninkrijk

53,02% 23,22% 22,29% Duitsland

38,56%

34,71%

Rusland

35,22%

9,7% Frankrijk

Japan

8,23% 1,15% Europa

40,40%

23,15% 21,38%

-4,00% 4,58%

-3,66% Zwitserland

Jordanië 0,27%

Hongkong

Turkije

-9,59% Italië

-11,33%

China

India

24,22%

12,37% 13,58%

12,12%

Peru Australië Brazilië

-5,53% -7,93% Argentinië Rendement in 2007 = percentage in dollars = percentage in lokale valuta

12

Zuid-Afrika

Verschil moet er zijn

Een dikke min van ruim 11%, het treurige rendement van de Japanse beurs over 2007. In lokale valuta, yen, wel te verstaan. Omgerekend in dollars staat het land van de rijzende zon niet helemaal onderaan. Emerging market Argentinië doet het in dollars nog ietsje slechter. Omdat het verschil tussen rendement in lokale valuta en omgerekend in dollars soms ver uit elkaar kan liggen, heeft iex deze keer een rendementsoverzicht gemaakt. Per land en zowel in dollars als in lokale valuta. Ter vergelijking: het rendement van de msci World Index over 2007 is 5,61% in dollars. (Bron: msci Barra.)

13

van

o p e n tot

Dagje mee met co2

stx Services is een sales- en tradingbedrijf in (milieuvriendelijke) energieproducten. stx is liquidity provider op de co2-beurs Climex exchange, maar is ook actief als market maker in (groene) stroom op de Duitse markt en tussenpersoon bij biobrandstoftransacties tussen grote oliemaatschappijen. Aan de Amsterdamse Keizersgracht volgen we co2handelaar Tim van der Noordt.

c los e

eetindge m d n e t h c rden 5 uur O eeting wo

08:1

oltendm t en zijn c elijkse och g a d e d s n der Noord n a chV e Tijde . tr n o e m itsto doorgeno om, co2 u ro st de ) r e belangen e n v e o ro aar bij delen in (g praten elk e n te W e lega’s han “ . w n e e dat w brandstoff eheren, zo b e t w ten en bio k e ie o d z een rtefeuilles k zijn. De n diverse po aar op zoe n n r zoveel to e te d n n la a k om, de ag ro d st waar onze e e lk n e e rmatie watt gro fo a g in e ie m d l e ls e zov is goed a ring. Het co2 bespa zit.” in je hoofd weer vers

12

htimr dee Pinguïn, op de c n u L r a jk even na r eigenli :00 uu

odje e opt Tim je traal bro lunch lo u e e d -n r 2 o . Brood o o V t een c jij, hoor ie ls hter z a e e o d d altij ac etzelf h im hoek. H T ik t it e z e lad nch eestal ele Dagb er de lu uit? “M Financie d.” Ond t n e oek o z z H e “ ik . g r 2, maa kaas of te lezen o t c n r a r e v k klaneel o k, de tentiële e leest v o zijn des J p . n m ij o z eken n van ies te pensere invalsho om prec e m o w c u t ie e nt or h aar n arbij ku eren vo vooral n als je da n benad e ig n t t n e u r k p ten te t. Het is -uitstoo ualiteit.” hun co2 p de act o n e g in inspr

12:45 u

ur Bro

kerove r

stx Se rvic Climex es is liquidity provid exchan er op d ge. Da en ove t vereis e co2rleg m beurs t nauw et die b delspla e e s u a r menw tform s . “ W erking ij verzo van pr co2-re ijzen e rgen h chten k n zorg et hanunnen eigend e n dat bed aan- en om van rijven verkop Rabob ven uit en. Die ank en heel E b T eur uropa ennet.” delen d zijn lid Tachtig s is aar me v a n bedrijt hun c dit pla o2-pos tform ities. en han -

leg

door Peter van Kleef/fotografie Mark van den Brink

08:30 uu

r De han

ets tussen 07:45 p de rfi O r elijks u d u t ee ag aan de 8:00 rdt arriv Services

14

stx der Noo oor van zoals u Tim van het kant de fiets, t p e o m r . u d u in en w wachten en 08:00 In weer mag ver . t r a h c la a e r ” d g an eur. Keizers eutrale h oor de d rkeren v klimaatn a n p e t e ie n n a v toch v kun je “Een su

del

Van 08:3 0 tot de lu nch ben handel v ik bezig oor mijn met de e klanten. transacti chte Ik bel ze es voor z o p, probee e af te slu ten in Ce r iten. We ntraal en bedienen Oost-Eu Zuid-Am k lanropa, Ch erika. Je ina, India werkt va transacti en ak weken e. In biob aan één g randstoff broker v rote en zijn w oor transa e actief als cties tuss Verder v en oliem erkopen aatschap we co2-b China aa pijen. esparend n energie e projecten b edrijven het over uit in Europ flinke tra a. Dan he nsacties tot 10 m b je die op ku iljoen eu nnen lop ro per pro en groen en tot 5 ject. Bij b e stroom iobrandst praat je o transacti offen ver enke e.” le tonnen per

15:00 u

ur Carb

onvrij.n

Kloksla g 15:00 uur voe Wendric rt Tim o h, binne verleg m n het co Carbon et Seren ncern ve vrij.nl. “ a rantwoo W ij maken of bedrij rdelijk v evenem ven klim oor enten, p aatneut voorbee roducte raal. We ld voor n b e d r e e kenen b 50+ Beu plaatsvin ijrs uit ho dt tijden e v s e el uitsto de beur negentig sdagen: ot er duizend kilomet bezoeke to, gasv ers die d rs aflegg erbruik e en per t , vliegkil cetera. D rein of a ometers ie – in d u van stan it geval nen wij dhoude – 630 to compen rs et n c s o e 2 r -u e projecte n door r itstoot k n in and echten o unere land p te kop Zo wor e en bij n dt de uit en die d an te ve stoot hie rnietige r, elders n. gecomp enseerd .”

l

eetinmgeeting. Tim m k s i R r u en risk 17:00 u itrage ten met e

slo arb ordt afge l actief in ger De dag w ren (voora la e riskmana d n n e a e h n e e e ) m tw o t e De zit m t voor stro nemen. “ itse mark es door te ti si sico’s o ri op de Du p e n d oet je de ope m m n o a r d a a t, iet bij elk rlijk groo mieten n ijn behoo ijken of li K . n posities z e d u o e gaten h goed in d en.” rd o w n de overschre

15

B E D R I J FSB EZOEK Piet Veenema CEO Kendrion Kendrion – dat tot halverwege 2001 door het leven ging onder de naam Schuttersveld - begon in 1859 oorspronkelijk als textielproducent. Inmiddels is de onderneming uitgegroeid tot een grote Europese speler op de magneten- (Electromagnetic – omzet circa 200 miljoen euro) en kunststofmarkt (Distribution Services omzet circa 350 miljoen euro). Kendrion fabriceert onder andere magneten voor in dieselmotoren en met het bedrijfsonderdeel Vink levert Kendrion kunststoffen voor onder andere de bouwsector en de reclame-industrie.

EDI TO R I A L “Na een overname willen de oude eigenaren gewoon over straat kunnen in het dorp. Zij willen horen dat ze er goed aan gedaan hebben om hun bedrijf aan Kendrion te verkopen.”

Opvallend?

Ruim 60% van de aandelen Kendrion is in vaste handen van bekende en ervaren grootaandeelhouders zoals Navitas (Jan Zeeman) en Driessen (de gebroeders Driessen) en Darlin (Teslin – Frederik van Beuningen). Topman Veenema is naar eigen zeggen heel blij met deze aandeelhouders. Wel is het zo dat 60% in vaste handen voor Kendrion de grens is.

Nog meer opvallend?

Kendrion heeft de nodige fiscaal compensabele verliezen op de balans staan. In Nederland is dit per eind juni 2007 21 miljoen euro, in Duitsland 132 miljoen euro. Hiervan is totaal 87 miljoen euro gewaardeerd; er staat per 30 juni 20,7 miljoen euro op de balans voor uitgestelde belastingvorderingen. Het verlies van het verleden kan een voordeel zijn voor de toekomst, want het betekent dat over een deel van de toekomstige winst geen belasting betaald hoeft te worden. Hoeveel en wanneer Kendrion de fiscale compensabele verliezen mag opsouperen, hangt volgens Veenema onder andere af van overnames die Kendrion nog gaat doen.



Omzet eerste halfjaar 2007: 309,2 miljoen euro Nettowinst eerste halfjaar 2007: 9,4 miljoen euro Beurswaarde (half januari 2008): 145,57 miljoen euro Aantal medewerkers: 2500 Grootste aandeelhouders: New nib Ltd (13,76%), Navitas 5,01%, Driessen 5,38%, T. Tettamanti 8,48%, Janivo beleggingen 5,09%, ing Groep 12,72%, Aviva 7,58%, Darlin 5,09%



door Fleur van Dalsem/fotografie Ruud Binnekamp



16

  

   

   









17

B E D R I J F S i n ter v ie w Piet Veenema

Omzetmagneet Piet Veenema vertelt over de stand van zaken bij Kendrion, overnamestrategieën, de sterk groeiende markt voor magneten, de beursnotering en het marktklimaat. Of Kendrion over 2007 dividend uitkeert, wordt eind februari bekend. Kendrion verwachtte over heel 2007 een ‘enigszins beter’ bedrijfsresultaat dan over 2006. Het bedrijf herhaalde bij de halfjaarcijfers dat het voor eind 2007 concrete resultaten verwacht door de uitvoering van de strategie ‘Focused acceleration’. Bent u tevreden over 2007? “Cijfers kan ik nog niet noemen, die maken wij eind februari bekend, maar over de beweging in 2007 ben ik zeer tevreden. Met de verkoop van het bedrijfsonderdeel Automotive Metals in het vierde kwartaal zijn wij van drie naar twee activiteiten gegaan. Dat zorgde voor de nodige focus. Dankzij autonome groei en overnames bij de twee overgebleven bedrijfsactiviteiten – Electromagnetic en Distribution Services – hebben wij een goed jaar achter de rug. Ik durf wel te zeggen dat het operationeel het beste jaar ooit was als Vink Nederland (Distribution Services) niet zo teleurstellend had gepresteerd. Bij de halfjaarcijfers meldden wij al dat er bij deze kunststofdistributeur sprake is van een tegenvallend resultaat door problemen bij het invoeren van een nieuw automatiseringssysteem. Aan de ene kant pure pech en aan de andere kant zijn er ook fouten gemaakt in de organisatie. Daardoor werden onze producten niet of te laat geleverd en liepen

18

klanten weg. Het lek is boven en in 2008 beginnen we bij Vink met een schone lei.” Wat is de belangrijkste gebeurtenis voor Kendrion in de afgelopen periode? “De overname van magnetenfabrikant Linnig Antriebstechnik. De markt voor magneetproducenten is een zeer gefragmenteerde groeimarkt met veel familiebedrijven. Dat maakt overnames lastig, want als deze bedrijven niet overgenomen willen worden, dan begin je niks. Bovendien, de huidige eigenaren willen straks gewoon over straat kunnen in het dorp. Zij willen horen dat ze er goed aan gedaan hebben om hun bedrijf aan Kendrion te verkopen. Met de overname van Linnig zijn we eigenlijk het hele jaar bezig geweest. In Duitsland is Kendrion een bekende speler op de markt en bovendien zijn wij de enige beursgenoteerde magnetenproducent. Een familie verkoopt niet zo snel aan een andere familie of aan private equity. Een beursbedrijf is een neutralere koper en wij hebben in deze markt een goed trackrecord van meer dan tien jaar. Op de magnetenmarkt – wereldwijd ongeveer 3 miljard euro groot en in Europa 1,5 miljard euro in omvang – willen wij marktleider zijn en blijven in omvang, maar ook op technolo-

in zijn geheel, dan zullen we daar zeer zorgvuldig naar kijken. Dat is echter nog niet gebeurd.” In hoeverre houden jullie vast aan de beursnotering? “Een beursnotering helpt ons bij overnames. Het zorgt voor extra naamsbekendheid en maakt ons aantrekkelijk voor eventuele bedrijfsverkopers, klanten, maar ook talentvolle potentiële medewerkers. En ja, je moet een jaarverslag maken en aan allerlei regels voldoen, maar dat moeten we ook zonder notering. Begin van dit millennium, toen het niet goed ging met Kendrion, bracht de notering de nodige extra inspanning met zich mee, maar nu hebben we er vooral profijt van.”

gisch gebied. Ik schat dat wij over een tot twee jaar zonder verdere acquisities alleen al een omzet uit magneten hebben van zo’n 250 miljoen euro. Onze omvang en geografische spreiding maken dat wij ook voldoende kunnen investeren om de concurrentie technologisch voor te blijven. En op deze manier kunnen wij door heel Europa grote klanten bedienen volgens het onestop-shop principe. Siemens bijvoorbeeld. Voor hun dieseltechnologie produceren wij een magneet die zorgt voor een nauwkeurige inspuiting van de dieselmotor.” Zijn er kapers op de kust? Wie zijn jullie concurrenten en is dit voor Siemens niet interessant om zelf te doen? “Als het gaat om consolideren, dan willen wij overnemen. De markt groeit juist doordat bedrijven niet zelf magneten willen ontwikkelen, maar dit soort activiteiten outsourcen. Siemens doet het juist niet zelf, Bosch nog wel.” En hoe staat Vink ervoor? ”Bij Vink richten wij ons op halffabrikaten voor de bouw, reclame- en bewegwijzeringindustrie en de algemene industrie. We proberen op te schuiven in de keten om waarde te kunnen toevoegen en zo hogere marges te kunnen genereren. Op dit moment hebben wij al vijf locaties waar we kunststof verder bewerken voor onze klanten. Kendrion is niet de grootste Europese speler, maar wel het bedrijf met de beste geografische spreiding in Europa.” Hoeveel geld heeft u voor overnames beschikbaar? “Eind 2007 hebben wij naar aanleiding van de overname van Linnig onze financiering met de vier – of moet ik nu zeggen drie – grootste Nederlandse banken

“De magneetdivisie zal in 2008 sneller groeien dan Vink, maar dat komt ook omdat we met Vink al marktleider zijn.” opengebroken en verlengd. We hebben nu nog 40 miljoen euro vreemd vermogen beschikbaar. Bij grotere stappen kunnen we misschien een beroep doen op de aandeelhouders. Wij willen alleen goed lopende bedrijven, zoals Linnig, kopen. Puinruimen kost teveel tijd en geld en bovendien ligt de tijd van herstructureren achter ons. Sinds onze herfinanciering in 2004 richten wij ons weer volledig op de business.” Smallcaps in de industriesector hebben vaak een goed idee van hoe het gaat met de Europese economie en waar we ons bevinden in de economische cyclus. Hoe zit het met het marktklimaat? “Als ik de krant lees, word ik niet echt vrolijk. Maar ik zie er tot op heden niets van bij Kendrion. Onze orderportefeuille is goed gevuld en ik merk niets van een verslapping. En zoals 2008 er nu uitziet, kan

Worden jullie als klein bedrijf niet moe van alle extra regels die er bijgekomen zijn in de afgelopen jaren? “Nee, het valt eigenlijk wel mee. Een paar jaar geleden kwamen er wel veel nieuwe regels bij, maar als je als bedrijf up-to-date bent, dan kan je nieuwe regelgeving snel implementeren. En de extra aandacht die er bijvoorbeeld is voor riskmanagement, vind ik helemaal niet slecht. Dat zorgt voor scherpte.”

dat ook best een goed jaar worden.” Staat het bedrijf nu zoals u dat in gedachten heeft? Wat zijn de plannen voor 2008 en verder? Wordt Vink bijvoorbeeld verkocht? “De Focused acceleration-strategie zetten wij door. We blijven doorgroeien met onze twee bedrijfsonderdelen. Als ik naar de markt kijk, denk ik wel dat de groei bij de magneetdivisie sneller zal gaan. Maar dat komt ook omdat we bij Vink al marktleider zijn in de meeste landen waar we actief zijn. Daar zullen we vooral autonoom verder groeien. Wat betreft verkopen van een van beide activiteiten, dat zou misschien vroeg of laat kunnen, maar nu hebben we de groei van beide divisies nog nodig.” En een opsplitsing? Het zijn toch twee bedrijfsonderdelen die geen synergie hebben. “Mocht er iemand komen voor Kendrion

Er was vorig jaar sprake van dat Kendrion weer dividend zal gaan uitkeren. Kunt u daar al iets over zeggen? “We overwegen het nog steeds, maar ik kan er met het oog op de cijferpublicatie van eind februari niet meer over zeggen.” En: is er al meer bekend over de boete van 34 miljoen euro (uit 2005) voor kartelvorming, die de Europese Commissie jullie voormalige dochter Fardem Packaging heeft opgelegd? “Nee, er is geen nieuws en dat verwachten wij eigenlijk ook niet voor 2009. De procedures in Brussel zijn ellenlang. Wij gaan er nog steeds vanuit dat we niet meer dan 2 miljoen euro moeten betalen. Dit is een bedrag dat wij op advies van maar liefst drie verschillende onafhankelijke adviseurs opzij hebben gezet om de boete mee te betalen.”

19

AANDEEL VAN DE MAAND

Emerging Unilever

Unilever

Opkomende groei

wat vooral komt doordat Unilever daar een veel minder dominante positie heeft. De Chinese jaaromzet kan dit jaar op 1 miljard euro uitkomen en de divisie persoonlijke verzorging is goed voor de helft daarvan. Het speerpunt van de groei zijn de supermarkten in de 27 grootste steden, waarmee ongeveer 45% van de Chinese markt wordt afgedekt. Het lijkt een gemiste kans om geen actieve poging te waken om meer dan de helft van de bevolking te bereiken, maar de investeringen voor de huidige strategie zijn al zo groot dat Unilever waarschijnlijk pas na 2009 break-even draait in China. Op Zuid-Amerikaanse markten zoals Brazilië heeft het bedrijf al een meer volwassen positie en daar lijkt de uitdaging te liggen om via onder meer joint-ventures en productvernieuwing een goede balans te vinden tussen omzetgroei en operationele marge.

door Michiel Pekelharing/illustratie Nico den Dulk

Bij Unilever slaat de balans in 2008 door naar groei. De onderneming heeft sterk ingezet op emerging markets en dat gaat betaalt zich nu uit. Eind dit jaar komt de helft van de opzet uit snelgroeiende gebieden zoals India en China.

A

ls producent van voedingsmiddelen en producten voor persoonlijke verzorging zou de dreigende verzwakking van de economie Unilever niet zwaar moeten raken. Op de beurs is daar weinig van te merken, want in de eerste weken van 2008 is het aandeel bijna even hard onderuit gegaan als de AEX. Er zijn spelen echter twee factoren die doen vermoeden dat het concern in de loop van het jaar de index flink achter zich kan laten. Vier jaar nadat de Path to Growth-strategie van voormalig topman Antony Burgmans met gemengde gevoelens werd afgesloten, lijkt Unilever eindelijk het geheim achter een gezond groeitempo te hebben ontdekt. Het bedrijf heeft de afgelopen jaren flink geïnvesteerd in emerging markets, zelfs als daarvoor geld vrijgemaakt moest worden door minder uit te geven in West-Europa en de Verenigde Staten. Het kwam Unilever een jaar geleden zelfs op een kritisch artikel te staan in The Wall Street Journal, waarin de krant grote vraagtekens zette bij de keuze om flink te snijden in het reclamebudget

De cijfers:

Verwachte omzet 2008: 42,0 miljard euro Verwachte wpa: 1,40 euro Verwachte k/w: 15,7 Beurswaarde: 37,7 miljard euro Analisten: 8x kopen, 4x houden, 3x verkopen Gemiddelde koersdoel: 25,62 euro Laatste 3 koersdoelen: 29,00 euro – Rabo Securities 22,00 euro – Morgan Stanley 27,00 euro – UBS

20

van merken zoals Bertolli. Het vrijgekomen geld werd onder meer besteed aan een grote campagne voor het wasmiddel Sunlight in Brazilië, India en Vietnam. Voorlopig lijkt Unilever helemaal gelijk te krijgen.

Emerging Unilever

De inkomsten uit opkomende economieën zoals China, India en Latijns-Amerika krijgen een steeds grotere weging in de concernomzet. Het aandeel van emerging markets is toegenomen van 36% in 2004 tot 44% in 2007 en aan het eind van het lopende jaar kan dat percentage zelfs op 50% uitkomen. Door de snelle groei en gunstige demografie in veel van deze regio’s kunnen de inkomsten in deze landen met gemiddeld 10% toenemen. Zelfs als de omzetstijging in de rest van de wereld stilvalt, stevent Unilever voor de komende jaren toch af op een groei van ten minste 5%. Van de opkomende economieën is India momenteel het belangrijkst voor Unilever. De onderneming heeft een belang van 51% in Hindustan Unilever Limited (HUL), wat een jaaromzet heeft van ruim 2 miljard euro. Met name in de voedingssector kan het bedrijf enorm groeien. Momenteel is 97% van al het verkochte voedsel in India vers, maar door de snelle opkomst van supermarkten kan de verkoop van verpakte en ingeblikte levensmiddelen

De grote bijdrage die emerging markets leveren aan de omzet van Unilever komt niet uit de lucht vallen. Azië en Afrika vormen al lange tijd de snelst groeiende poot onder de inkomstenstroom. Inmiddels zijn deze regio’s goed voor 29% van de omzet tegenover 20% in 1996. De snelle groei van India en China lijkt er haast garant voor te staan dat Azië en Afrika over een paar jaar het belangrijkste gebied wordt voor Unilever. Dat proces wordt nog verder versneld doordat het bedrijf marketingbudget uit ontwikkelde markten verschuift naar emerging markets.

explosief groeien. Dat proces kan nog in een stroomversnelling komen omdat HUL hard bezig is om het aantal verkooppunten uit te breiden. Momenteel zijn de producten bij slechts één op de acht winkels in India te krijgen. Onlangs is een nieuw initiatief gestart onder de naam Shakti trade waarbij vrouwen in kleine dorpjes als lokale promotors van HUL gaan optreden met als doel het bereik op het platteland op te tillen van 37% naar 60%.

Concurrenten op komst

De keerzijde van de sterke positie in India is dat Unilever vele te verliezen heeft als concurrenten zich meer op deze markt gaan richten. Nestlé en Procter & Gamble bouwen de activiteiten al uit en lokale spelers zoals Dabur, Brittanica en Marico proberen ook een groter deel van de Indiase markt in handen te krijgen. Unilever is zijn monopoliepositie op de zeep- en wasmiddelenmarkt de afgelopen jaren al kwijtgeraakt en daardoor zijn de marges op dit vlak bijna gehalveerd. Inmiddels heeft de operationele marge zich weer wat gestabiliseerd en met name dankzij een sterke groei in de voedingssector, stevenen de Indiase inkomsten de komende jaren af op een gemiddelde stijging van 10 tot 15%. In buurland China komt het groeitempo dubbel zo hoog uit,

Nieuwkomer

Voor de buitenwereld kan 2008 vooral het jaar worden waarin de balans van Unilever doorslaat naar emerging markets, maar binnen de onderneming verandert ondertussen ook veel. De komst van James Lawrence als nieuwe CFO is daar het beste voorbeeld van. In september vorig jaar volgde hij financiële topman Rudy Markham op. De laatste maanden van 2007 vormden een te korte periode om al zijn stempel op Unilever te

    Azië en Afrika   Amerika

 



 Europa              

drukken, maar de kans is groot dat zijn hand in de loop van dit jaar steeds beter zichtbaar op. Markham is afkomstig van het Amerikaanse voedingsconcern General Mills, waar hij er onder meer voor zorgde dat het werkkapitaal flink is afgenomen. Unilever had traditioneel een lagere operationele marge dan branchegenoten zoals Procter & Gamble, Danone en Nestlé. De laatste paar jaar heeft de onderneming dit verschil

gevecht om de marge  

0'

$ANONEß

5NILEVER

    









De operationele marge van Unilever is in de afgelopen jaren dichter in de buurt gekomen van branchegenoten zoals Danone en Nestlé. Het verschil met het Amerikaanse Procter & Gamble blijft echter opvallend groot, aangezien dit bedrijf zich volledig richt op persoonlijke verzorging. Unilever haalt de helft van de omzet uit voedingsproducten. Bovendien betekent de focus op emerging markets waar de marge traditioneel lager is dan in ontwikkelde landen dat het al lastig genoeg wordt om in het spoor te blijven van voedingsbedrijven zoals Danone.

gedicht, maar in 2007 werd het lastig om deze goede lijn door te trekken. Mogelijk dat met de frisse blik van Markham, die een naam heeft opgebouwd als efficiënte CFO, de marge weer iets verder opgekrikt wordt. De verkoop van een serie merken (Boursin, Adolph’s, Lauwry’s) en afdelingen (wasproducten in de Verenigde Staten) gaat de nodige miljarden opleveren, wat Markham de ruimte geeft om in de loop van het jaar beleggers te verrassen met een grotere aandeleninkoop of een hoger dividend. Hogere grondstofprijzen kunnen nog roet in het eten gooien in 2008. Unilever heeft al aangekondigd dat bij verschillende voedings- en persoonlijke verzorgingsproducten in Europa en ijs in de Verenigde Staten prijsverhogingen doorgevoerd gaan worden. Volgens het bedrijf zelf is het effect op het volume van de hogere prijzen miniem. Voorlopig lijkt de verwachte winst per aandeel van 1,40 euro niet echt in gevaar te komen. Dat brengt de koers-winstverhouding op een in historisch perspectief bescheiden 15,7. In combinatie met de snelle groei dankzij emerging markets is de verhouding tussen risico en rendement bij Unilever lang niet zo aantrekkelijk geweest.

21

AANDEEL VAN DE MAAND Nutreco

momenteel niet de overcapaciteit om een grote klant erbij te nemen. Een verlenging van het contract betekent dat er een stuk onzekerheid weg kan vallen.

Hengelen naar overnames

Op volle toeren

Een onzekere factor die waarschijnlijk wat langer blijft hangen is de uitbraak van isa (Infectious Salmon Anemia) in Chili. Deze ziekte breidt zich snel uit in de regio en dreigt de groei van de zalmmarkt in 2008 te belemmeren. Het helpt daarbij ook niet dat de zalmprijs relatief laag is. Ten slotte zijn de grondstofprijzen snel omhoog geschoten, maar dat heeft het bedrijf goed door

door Michiel Pekelharing/illustratie Nico den Dulk

Een slecht beursklimaat, grondstofprijzen die de pan uitrijzen en een belangrijk contract dat in april afloopt. Toch kan 2008 voor Nutreco veel meer een jaar van kansen dan van risico’s worden.

M

eestal is er een aanval van vogelpest of mond- en klauwzeer nodig om Nutreco voorop alle kranten te krijgen. De laatste jaren is het in dat opzicht wat stiller rondom de producent van vis- en veevoer, maar het aanbreken van een nieuwe groeifase kan daar verandering in brengen. Ruim drie jaar geleden presenteerde Topman Dekker een strategie van uitbalanceren en groeien.De eerste fase bestond uit de verkoop van een hele rits bedrijfsactiviteiten, met als hoogtepunt de overname van het 75%-belang in zalmkwekerij Marine Harvest aan Pan Fish. Dat leverde in 2006 een boekwinst op van 379 miljoen euro. In datzelfde jaar keerde

Yum Brands Nutreco een superdividend uit van 9 euro per aandeel en in 2007 volgde een bedrag van 5 euro. In november vorig jaar werd bovendien de balanceerfase van de strategie ingeruild voor de groeifase. De resultaten daarvan kunnen dit jaar zichtbaar worden.

Blij met beurskrach

Net als de rest van de aandelenmarkt is Nutreco in een achtbaanrit terechtgekomen, maar Dekker ziet dat eerder als een voor-

Graancrunch

Grondstoffen zoals graan zijn de belangrijkste kostenpost voor Nutreco. Circa 80% van de concernomzet (donkerblauwe vlak) gaat hieraan op en het bedrijf lijkt dan ook een mogelijk slachtoffer van de snel stijgende prijzen van deze grondstoffen. Nutreco liet echter weten dat het dankzij alle aandacht voor duurdere grondstoffen eenvoudiger is om afnemers te overtuigen van prijsverhogingen, dan wanneer de prijs van graan slechts mondjesmaat was opgelopen. 

Hordenlopen

          

deel dan een nadeel. Overnames zijn een belangrijk onderdeel van de groeitactiek en Dekker heeft al aangegeven dat hij naar een aantal partijen kijkt. Daarbij kan het snel gaan. Op 11 januari werd de Japanse visvoerproducent Marine Net voor 15 miljoen euro overgenomen en een week later lijfde Nutreco het Amerikaanse Nelson and Sons in voor 11 miljoen euro. En de overnamemachine lijkt nog maar net op gang te komen. De vermogenseisen die Nutreco aan zichzelf stelt, bieden nog ruimte om 100 miljoen euro te lenen. Samen met een kaspositie van 200 miljoen biedt dat ruimte om een half miljard euro omzet erbij te kopen Er zijn weinig analisten die met zo’n groot bedrag rekening hebben gehouden en als de onderneming de overnamemachine succesvol opstookt, kan de groei in 2008 een stuk hoger dan verwacht uitpakken.



22



 













Voor het zover is, moet het bedrijf nog wel wat horden nemen. Het contract voor de levering van visvoer dat bij de verkoop van Marine Harvest werd afgesloten, loopt in april af. Als de voormalige dochter in zee gaat met een andere leverancier, verliest de visvoerdivisie in één klap een fors deel van de omzet. Maar de kans is heel groot dat het contract opnieuw bij Nutreco terecht komt. De onderneming heeft samen met Cermaq en Biomar bijna een soort triopolie en deze twee concurrenten hebben

Het spoor van McDonald’s ‘Wij weten wat we met kip moeten doen’, is de flauwe reclameboodschap van Kentucky Fried Chicken. Het Amerikaanse moederbedrijf Yum Brands spreekt op de beurs meer tot de verbeelding.

M

cDonald’s is veruit de bekendste fastfoodketen ter wereld, maar wanneer het aankomt op de hoeveelheid restaurants moet de onderneming het afleggen tegen Yum Brands. Behalve Kentucky Fried Chicken (kfc) heeft Yum nog een hele serie andere ketens, waarvan Pizza Hut en Taco Bell de bekendste zijn. Op de Amerikaanse thuismarkt kampte het bedrijf vorig jaar met een imagoprobleem. Door een uitbraak van de E.coli-bacterie werden zeventig mensen ziek en het bedrijf miste de slag naar gezondere voeding. Hierdoor vielen de inkomsten bij Amerikaanse restaurants die langer dan een jaar open zijn vorig boekjaar met 3% terug, terwijl in 2005 bijvoorbeeld nog een groei van 4% uit de bus kwam.

McDonald’s-dag

Topman David Novak is hard bezig om daar verandering in te brengen. Samen met een groep managers ging hij tijdens een ‘McDonald’s-Dag’ uit eten bij de concurrent om

kunnen berekenen (zie kader). Door alle risico’s en kansen voor Nutreco in 2008 lopen de winstschattingen van analisten flink uiteen. abn Amro komt niet verder dan 3,24 euro, terwijl ubs uitgaat van 4,88 euro. Hoe hoog de winst uitkomt is afhankelijk van de wijze waarop het contract met Marine Harvest wordt verlengd, eventuele vis- en veeziektes en veel meer factoren. Veruit het belangrijkste is de onderliggende groei en mogelijke overnames. Het dividendrendement van 4% maakt het niet onaangenaam voor beleggers om te wachten tot het moment waarop het groeipotentieel van Nutreco in de koers tot uitdrukking komt.

De cijfers:

zelf te ervaren wat ze moeten veranderen bij Yum. Het belangrijkste dat Novak die dag geleerd heeft, is dat hij meer variëteit in de menu’s van de ketens moet brengen. Binnenkort kan bij Pizza Hut in Amerika bijvoorbeeld ook pasta besteld worden. Ondanks de problemen op de thuismarkt slaagt Yum er opmerkelijk goed in om de winst flink op te schroeven. Dat is volledig te danken aan internationale groei. Het concern is actief in 110 landen, met 12.000 restaurants. De inkomsten uit het buitenland zijn inmiddels goed voor meer dan de helft van de winst en dat aandeel wordt steeds meer. Dat is voor een deel te danken aan de strategie die Yum in groeimarkten zoals China hanteert. In plaats van alleen eigen merken te hanteren, worden ook aparte ketens opgericht die speciaal op het land zijn toegesneden zoals bijvoorbeeld East Dawing in China, waar Chinees fastfood verkocht wordt.

De cijfers:

Verwachte omzet 2008: 3,8 miljard euro Verwachte wpa: 3,70 euro Verwachte k/w: 11,4 Beurswaarde: 1,47 miljard euro Analisten: 7x kopen, 2x houden, 1x verkopen Gemiddelde koersdoel: 56,02 euro Laatste 3 koersdoelen: 48,50 euro – Lansbanki Kepler 60,00 euro – sns Securities 56,00 euro – De Vries & Co.

Verwachte omzet 2008: 22,9 miljard dollar Verwachte wpa: 1,90 dollar Verwachte k/w: 18,4 Analisten: 13x kopen, 5x houden, 1x verkopen Gemiddelde koersdoel: 62,38 euro

Op termijn wil Yum groeien van 2300 naar 20.000 vestigingen in China. Deze ambities maken het waarschijnlijk dat de internationale omzet de komende jaren met ten minste 30% kan toenemen. Met een winstgroei van naar schatting ruim 15% tegenover net 10% van McDonald’s, maakt Yum een goede kans om de teleurstellende koersontwikkeling ten opzichte van de grote concurrent in 2008 grotendeels uit te wissen.

fastfood favorieten 

 

-CD 9UM

     















Door snel in te zetten op een gezondere menukaart heeft McDonald’s het laatste anderhalf jaar Yum ver achter zich gehouden op de beurs. Daar kan dit jaar verandering in komen.

23

b e l e g g i n g s f on ds en

Istanbull is even uitgeraasd I

Turkije is ná Rusland de belangrijkste opkomende markt in onze Oost-Europese achtertuin. Het land is groot, groeit snel en de bevolking is ambitieus. De Turkse beurs is dan ook een walhalla voor beurspioniers. Maar wel eentje met valkuilen op elke straathoek. Het begin van het nieuwe beursjaar is behoorlijk dramatisch. Alles verkopen? door Peter van Kleef

24

n het grote emerging markets-nummer van iex magazine (7 – 2007) tipten we Turkije als één van de vier opvolgers van de bric-landen. Indonesië, Turkije, Egypte en Argentinië zouden de opvolgers van Brazilië, Rusland, India en China moeten worden. Met name Egypte heeft die rol, in elk geval wat beursperformance betreft, alvast waar gemaakt. Maar hoe gaat het in Europa’s eigen groeigigant Turkije? Eén ding is eens te meer duidelijk geworden. De Turkse beurs is geen speelveld voor beleggers uit Bangbroek en omstreken. De ise-index is op z’n zachtst gezegd behoorlijk volatiel. Toch zijn er de afgelopen jaren meer dan behoorlijke rendementen behaald. Voor wie op het juiste moment is ingestapt, of voor wie stalen zenuwen heeft en is blijven zitten tijdens de duizelingwekkende daling in 2006. Het afgelopen beursjaar was, ondanks enkele moeilijke perioden, een beursjaar om in te lijsten. Beleggingsfondsen behaalden in Turkije een rendement dat tussen de 40 en 60% lag. Dat zulke rendementen een risicopremie bevatten behoeft geen betoog.

Turkse banken

De beleggingsfondsenindustrie kent vanuit het perspectief van de Nederlandse belegger drie serieuze beleggingsmogelijkheden: Fortis Equity Turkey, East Capital Turkish Fund en het Magna Turkey Fund. Uiteraard zijn er ook trackers op de index beschikbaar, voor beleggers die het liever simpel en goedkoop houden. En er zijn turbo’s op de Turkish Titans, voor beleggers voor wie de hoge volatiliteit nog niet hoog genoeg is. Kortom, Turkije is helemaal in.

De start van 2008 is ook voor Turkije niet geweldig geweest. Na drie weken staat er -10% op de borden, een rendement dat vergelijkbaar is met dat van de aex. Daarmee bewijst Turkije dat de markt tegenwoordig ook in crisistijden heel aardig blijft liggen. Dat is een hele verbetering ten opzichte van het voorjaar van 2006 toen tijdens de liquiditeitscrisis aandelen in Turkije in euro’s zomaar 40% minder waard werden. De helft van die daling was toen te wijten aan de vrije val van de lira. Maar, zoals ook andere opkomende markten als Brazilië en Rusland, lijkt Turkije zichzelf als een moderne baron van Münchhausen uit de eigen volatiliteit te hebben onttrokken. Dat maakt de markt plotseling een stuk aantrekkelijker voor beleggers.

Turkse banken

De twee populairste beleggingsfondsen op de Nederlandse markt houden er op het eerste gezicht een vergelijkbare strategie op na. Zowel Fortis als East Capital zetten fors in op financials. Het is de sector bij uitstek die kan profiteren van de enorme economische groei en de financiële industrie staat nog in de kinderschoenen. Dat biedt beleggers twee grote voordelen: er is nog ontzettend veel te ontwikkelen aan financiële producten en daardoor is een buitensporige groei zelfs voor de hand liggend, en Turkse banken worden niet geraakt door de kredietcrisis die in het westen woedt. Het enige nadeel is dat westerse banken er wel vol door in het middenrif geraakt zijn en zich daardoor wat minder nadrukkelijk in de strijd om belangen in Turkse banken

lijken te mengen. Fortis heeft vier banken in de top-5 belangen, East Capital zelfs vijf. Beide fondsen hebben grote wegingen weggelegd voor Garanti Bankasi, Is Bankasi en Akbank.

Kredietpijn

Het grote verschil tussen de beide fondsen is dat het Zweedse East Capital zich wat meer in de vijver van kleine aandelen waagt. De bovenste helft van de portefeuilles zijn goed vergelijkbaar (circa 50% in de top-10 posities), daaronder wijken de visies wat van elkaar af. Zo heeft Fortis een verhouding van 27-42-30% tussen largecaps, midcaps en smallcaps. East Capital houdt het op 30-25-44%. Waar Fortis op de midcaps inzet, kiest East Capital voor de smallcaps. In 2007 viel die keuze in het voordeel van Fortis Investments uit. De Zweden hebben per saldo nog meer financials in portefeuille dan Fortis: 53% om 39%. De groeiperspectieven zijn, zeker als de banden met de Europese Unie aangehaald kunnen worden, indrukwekkend. Maar de Turkse beurs zorgt ook al dit jaar wel voor één of twee scherpe correcties waarbij particuliere beleggers wreed gekielhaald worden. Inflatie blijft een probleem met een niveau van net onder de 10% bij een economische groei van ruim 5%. En geopolitiek is Turkije ook een kruitvat. Daar komt nog bij dat verzekeringsmakelaar Aon Turkije betiteld als een land dat de pijn van de kredietcrisis de komende maanden hard gaat voelen. Turkije leent immers bakken met geld om de groei te financieren en lenen is in het huidige sentiment een dure zaak. De valse start

van de ise-100 mag dan ook geen verwondering wekken. En zelfs de meest doorgewinterde beleggers doen er verstandig aan deze storm even uit te laten razen voordat ze instappen. Zit u er al in, dan rest u weinig dan afwachten. De -40% van mei 2006 werd ook binnen een jaar weggepoetst. Als het ergste achter de rug is, is Turkije een spotgoedkope snoepwinkel voor beleggers. Ook al zit er af en toe een tandenkraker tussen die snoepjes. En hoewel mijn voorkeur in de regel uitgaat naar fondsen van de kleine gespecialiseerde beleggingsboutiques heeft Fortis Equity Turkey op basis van het verleden een streepje voor op East Capital Turkish Fund.

Fortis Equity Turkey

Fondsbeheerder: Eli Koen Aantal aandelen: 54 Weging top-10: 50,8% Rendement: 53% in 2007 Grootste belangen: Garanti Bankasi, Is Bankasi, Akbank, Ford Otomotiv en Yapi Kredi Bankasi

East Capital Turkish Fund Fondsbeheerder: Peter Håkansson Aantal aandelen: 71 Weging top-10: 47,8% Rendement: 45% in 2007 Grootste belangen: Garanti Bankasi, Akbank, Is Bankasi, Sekerbank en Asya Katilim Bankasi

25

Fo n d s va n door Peter van Kleef

de

ma an d

Robeco Private Equity

Private Equity voor Piet Particulier De boom in private equity lijkt over nu de kredietcrisis wereldwijd om zich heen grijpt. Toch blijkt Robeco Private Equity tijdens de afgelopen maanden een bijzonder veilige haven te zijn geweest.

R

obeco Private Equity is één van de weinige beleggingsfondsen op het Damrak die de januari-storm goed hebben doorstaan. Beleggingsfonds is uiteraard niet helemaal de goede betiteling, het is een investeringsvehikel dat (voornamelijk) belegt in beursgenoteerde private equity-huizen. Ultimo september 2007 is 62% van het fondsvermogen gestoken in iets meer dan tien beursgenoteerde private equity-aandelen. Ruim 35% van het fondsvermogen zit in het eigen Robeco Global Private Equity – een fonds voor institutionele beleggers. Fondsbeheerder Jesse de Klerk: “Het was onze doelstelling om het mogelijk te maken voor particuliere beleggers om in private equity te beleggen, waarbij dat in het begin met name via het institutionele fonds Robeco Global Private Equity cv zou plaatsvinden.” Via de cv hebben participanten in het fonds indirect toegang tot ruim dertig niet-beursgenoteerde private equity-partijen, naast de meer dan tien

beursgenoteerde private equity-huizen in de portefeuille van Robeco Private Equity. Daarmee is nu een mooie mix bereikt van wél en níet beursgenoteerde posities, waardoor enige afstand tot de waan van de (beurs-)dag wordt gecreëerd.

Valuta-exposure

De grootste beursgenoteerde posities zijn per 30 september (het jaarverslag is nog niet afgerond) in Britse durfkapitalisten, zoals bijvoorbeeld Graphite, 3i Group en Pantheon Int. Participations. Met die posities wordt een onderliggende portefeuille opgebouwd die bestaat uit zowel venture capital, development capital en buyouts en die bovendien wereldwijd gespreid is. Het gevolg voor de beurskoersen van die beursgenoteerde posities – niet per se voor de intrinsieke waarde – is een sterke afhankelijkheid van de pond, naast die van de dollar in de cv. Beide munten staan al een tijdje onder druk, maar de valutaposities worden niet afgedekt. Robeco houdt het er op dat de valuta-exposure zich over de lange termijn uitmiddelt.

Opvallende performance

Per 25 januari heeft het fonds een positief rendement van 0,7% laten zien, waar de msci World met 11% is gedaald, om over de aex Grootste posities per 30 september 2007: (-16%) maar te zwijgen. 35% Robeco Global Private Equity cv Het fonds noteert daar14% Graphite Enterprise Trust mee met een discount 10% 3i Group van ruim 15% ten opzich9% gimv n.v. te van de laatste intrinsie9% Onex Corporation ke waarde (167,96 euro 9% Pantheon Int. Participation per 30 september). Toch is de performance over het afgelopen halfjaar opval62% Beursgenoteerd private equity lend omdat het kredietkli32% Niet beursgenoteerd private equity maat behoorlijk verslech5% Cash terd is en er nog maar weinig op de tamtam gerof-

26

Fondsbeheerder Jesse de Klerk

feld wordt door durfkapitalisten. De hele subprime crisis heeft geleid tot een herwaardering van risico’s, uitgestelde beursgangen en afname van activiteiten in het hogere buyout-segment. Transacties van meer dan 10 miljard dollar zijn een zeldzaamheid geworden nu vreemd vermogen voor dergelijke transacties moeilijker aan te trekken is.

Beloftevol 2008

Dat zijn op het eerste gezicht geen ideale omstandigheden voor private equity. De Klerk verwacht dan ook dat er minder grote transacties zullen plaatsvinden, maar verwacht ook dat de markt voor kleinere transacties minder hinder zal ondervinden. Op de beurs worden private equity-partijen vooralsnog niet gedumpt. Een mogelijke verklaring is dat de breedgedragen afschminking van aandelen voor zulke lagere waarderingen zorgt dat durfkapitalisten over enkele maanden het ene na het andere koopje van de beurs kunnen binnenharken. Ook positief is dat private equity-huizen een recordsom aan kasgeld hebben liggen. Lagere waarderingen, een verse stroom liquiditeiten in de markt met dank aan centrale banken en recordsommen kas op de balans bij beursgenoteerde hyena’s. Het is een cocktail die ondanks de kredietmalaise een beloftevol 2008 kan inhouden voor nieuwe private equity-transacties. Het wachten is tot iemand de lucifer bij het lontje houdt. Zodra Ben Bernanke het van Dr. Bibber wint, kan private equity van de bank komen en zich van zijn trainingspak ontdoen. Het grote warmlopen is al begonnen.

fu n dam e n tele door Corné van Zeijl

a na lys e

Schrijft ING af, of…

Als ing-fan wacht ik vol spanning op de jaarcijfers van de bankverzekeraar. De grote vraag is niet meer of ing moet gaan afschrijven, maar hoe hoog dat bedrag is? Ik zet het op een rij.

Corné van Zeijl is senior portfolio manager bij sns Asset Management waar hij verantwoordelijk is voor de Nederlandse aandelenportefeuilles. Van Zeijl beheert het sns Nederland Aandelen Fonds.

28

O

p 20 februari komt ing met de cijfers naar buiten. Ik denk dat veel beleggers met mij in opperste spanning de cijfers zullen afwachten. In het afgelopen halfjaar zijn er serieuze vraagtekens gezet bij de beleggingen in de Alt A-portefeuille. Alt A-leningen zijn simpelweg hypotheken die tussen subprime en prime in liggen. Daar heeft ing er voor 27 miljard euro van op de planken. In de waardering wordt rekening gehouden met 12% die niet betaalt. Tot en met het derde kwartaal zorgden de niet-betalers voor een verlies van 0,02%. Het klonk dus erg plausibel dat ing ook echt niets hoefde af te schrijven. Hoewel de scepsis bleef. De grote twijfel stak pas echt de kop op, toen Merrill Lynch met haar vierdekwartaalcijfers kwam. Die schreven eventjes 9 tot 13% af van hun Alt Aportefeuille. Als Merrill Lynch het doet, dan moet ing het ook doen. Ik heb een aantal speci-

alisten gehoord en die hebben de Merrill Lynch-afschrijving doorberekend voor ing. Gemiddeld kwamen ze op een afschrijving van een kleine 2 miljard euro uit. Dat is een boel geld, zelfs voor ing.

Klein kredietrisico

Een optimistisch alternatief – of misschien wel een naïef optimistisch alternatief – is dat de Alt Aleningen helemaal niet zo slecht zijn, dat de nieuwe ceo van Merrill Lynch John Train alle mogelijke verliezen wilden nemen. Zoveel dat het in de toekomst onmogelijk nog kan tegenvallen. In managementtermen wordt zoiets een big bath genoemd. Het zou best kunnen. Daarmee is de mogelijke afschrijving of niet, bijna een kwestie van hoe je het brengt. Dat blijft natuurlijk het probleem, want er zijn weinig betrouwbare prijzen voor dit soort leningen. Overigens vertelden de meeste specialisten er snel bij dat ing ook nog wat kredietrisico had herverzekerd bij de kredietverzekeraars. Nu de ratings van deze kredietverzekeraars recentelijk zijn verlaagd, zijn de waarderingen van deze verzekeringen ook lager geworden. En dus zou daar nog een miljardje bij kunnen komen. Is daarmee de ellende klaar? Nou nog niet echt. Aan het

eind van het derde kwartaal had de zakenbank ing nog 7,5 miljard euro aan lbo-leningen op het boek, die nog moesten worden doorgeplaatst. Nu beleggers wars zijn van ieder risico kunnen deze alleen maar tegen een flink lager koers worden verkocht. Dat zou ook nog eens 0,5 miljard euro gaan kosten. En daarmee zou het totale verlies bij elkaar richting de 3 miljard euro uitkomen. Het dilemma is dat als ing met dit bedrag naar buiten komt, ze gedeeltelijk hun geloofwaardigheid verliezen (ik hoor het de journalisten al vragen: ‘Meneer Tilmant u zei een kwartaal geleden nog dat er niets aan de hand was?’). Maar als ze met vrijwel niets naar buiten komen, gelooft ook niemand het.

Grootste spaarbank

Dat doet een ing-fan als ik toch: twijfelen. Maar er is nog meer. Als bank moet ing het natuurlijk ook van de rentemarges hebben. Met ing Direct is het ’s werelds grootste online spaarbank. Een prestatie van formaat, maar wij beleggers kijken alleen naar de verdiensten. De rentemarges wordt over het algemeen verdiend met het verschil tussen de korte rente en de lange rente. Ze betalen de spaarders de korte rente en zet ing dat weer uit tegen de lange rente. Normaal ge-

Vreemd is dat de winstverwachtingen voor 2008 nog nauwelijks zijn aangepast

rentemarge is een aanslag op de winst 

winstverwachting is nog niet bijgesteld 

&2/-ßß4/ßß$!),9





&2/-ßß4/ßß$!),9 VERWACHTEßWINSTß

 



 







()'(ßßßß ,/7ß ßßß,!34ß 

VERWACHTEßWINSTß

 



3OURCEß$!4!342%!-

* & -! - * * ! 3 / . $ * & -! - * * ! 3 / . $ *

Het verschil tussen de lange (tienjarige) en korte (driemaands) rente. sproken zit daar een mooi verschil tussen. Maar nu even niet. Dat betekent een flinke aanslag op de winstgevendheid. Dat zagen we in het derde kwartaal ook al. Overigens zal ook de gewone bank last krijgen van de omgekeerde yield curve, alleen is het bij ing Direct altijd veel uitgesprokener. En als laatste zal de zakenbank, die het vooral van allerlei te plaatsen leningen en andere deals moet hebben, het ook iets moeilijker krijgen. O, ja en natuurlijk is de dollar ook een minpunt voor ing. Ongeveer 20% wordt in Amerikaan-



De verwachte winst voor 2007 (blauw) en voor 2008 (rood).

se dollars verdiend. Dat gaat niet echt helpen om de winst omhoog te stuwen.

Flink negatief

3OURCEß$!4!342%!-

* & - ! - * * ! 3 / . $ * & - ! - * * ! 3 / . $ *

Al met al is het een flinke lijst met negatieve punten. Maar ja, de koers van ing is niet voor niets zo fors gedaald. Het vreemde is echter dat de winstverwachtingen voor 2008 voor de bank-verzekeraar nog nauwelijks zijn aangepast (-3% sinds afgelopen zomer). Van de koers is inmiddels al weer een derde verdampt. Dat is in beurswaarde maar liefst 25 miljard euro. Wat de winst

precies gaat worden, ik zal u mijn berekeningen besparen. Daar zijn de analisten veel beter in dan ik. Het zal in ieder geval niet zo mooi worden. Maar dat de analisten hun winstverwachtingen en koersdoelen na de cijfers van 20 februari neerwaarts gaan aanpassen, dat lijkt wel zeker. Net zo zeker als dat de koers van ing al gedaald is. klik hier... Meer analyse van Corné van Zeijl staan op magazine.iex.nl/vanzeijl

29

Tec h n i sc h e

door Bas Heijink en Ruurd Haan

ana lys e

Bovespa groen

De indices van emerging markets reageerden in het verleden vaak veel heftiger op correcties uit het westen dan de westerse indices zelf. Dit lijkt gelijkgetrokken. Een analyse van de Braziliaanse Bovespa.

Bas Heijink & Ruurd Haan zijn verantwoordelijk voor de visie op basis van Technische Analyse binnen ing Bank Private Banking. Heijink is Senior Salestrader en Haan is Manager van de Centrale Salestrading Desk. De informatie in dit artikel behelst geen individueel beleggingsadvies.

B

ijna alle westerse indices hebben begin januari een zijwaartse fase afgerond en zijn een bearmarkt gestart. Zijn de bewegingen van emerging market Brazilië redelijk conform de correcties in de Verenigde Staten of Europa?

Bovespa – Brazilië

De Bovespa is sinds begin 2003 van ongeveer 10.000 opgelopen tot rond de 66.000 eind 2007. Bijna elk jaar werden er nieuwe alltime highs op de borden geschreven. Het stijgende langetermijntrendkanaal werd zelfs in 2007 aan de bovenkant verlaten, waarna een nieuwe versnellingsfase werd ingezet. Toch is ook hier de malaise ingezet, met een doorbraak van het voormalige horizontale uitbraakniveau op 58.000 (op het moment

bovespa – nieuwe rally op komst

30

van schrijven: 21 januari). Tevens is er nu sprake van een dalende trend (lagere toppen en bodems). Is er nu een enorm dalingspotentieel? Ja, vooral onder de cruciale steunzone tussen 55.500 en 56.000. Een structureel slot hieronder neutraliseert namelijk de dalende wig-formatie (positief patroon, waarbij de toppen sneller dalen dan de bodems) en geeft een nieuw verkoopsignaal richting de start van de versnellingsfase rond de 45.000. Dit zou tevens betekenen dat de Bovespa weer is aanbeland bij de voormalige stijgende langetermijnbodemlijn. Wij gaan ervan uit dat deze steun niet doorbroken wordt in de huidige correctie. Toch is het naar onze mening verstandig om al eerder longposities in te nemen en 45.000 juist als stoploss te gebrui-

ken. Het eerste niveau om nieuwe longposities in te nemen ligt rond de 53.500. Dit is het 61,8% Fibonacci retracementniveau van de beweging in de tweede helft van 2007 (van 45.000 naar 66.000). Doordat de Bovespa zich nog in een langjarige stijgende trend bevindt, achten wij de kans op een sterke herstelbeweging in de loop van 2008 groot.

Nieuwe rally

De Bovespa zit nu in een forse correctieve fase, maar bevindt zich nog wel in de langjarige stijgende trend. Koopmomenten moeten goed getimed worden, en stoplossniveaus nauwgezet opgevolgd. Het neerwaarts risico is namelijk erg groot als de stijgende langetermijntrend wordt afgebroken. Wij houden er rekening mee dat de Bovespa aan het uitbodemen is en aan de vooravond staat van een nieuwe sterke rally.

b e lg i sc h e door Jacques Potuijt

b eu rs

Brussels bier Hebben Nederlandse beleggers eigenlijk wel wat te zoeken op de Belgische beurs? Als bijna-Belg analyseer ik hoe de Belgische aandelen zich verhouden tot de Nederlandse concurrenten: Inbev versus Heineken. Jacques Potuijt was analist, fondsmanager en fusiespecialist bij abn Amro en hoofd particulier vermogensbeheer en hoofd beleggingsresearch bij Deutsche Morgan Grenfell in Amsterdam. Begin 1996 richtte hij de Provest Group op. Potuijt schrijft regelmatig fundamentele analyses op iex.nl. Hij belegt privé uitsluitend in beleggingsfondsen.

32

D

e laatste tijd circuleren er nogal wat lijstjes met als aantrekkelijk beoordeelde Belgische small- en midcaps. Zo kwam ing onlangs met aanbevelingen voor Arseus, Kinepolis, Colruyt, Telenet, Transics en Umicore. Op verscheidene Belgische beleggingswebsites leverde dat soms hilarisch reacties op. “ing heeft zeker nog wat aandelen uit de ipo van Transics op de plank liggen waar ze van af willen”, viel ergens te lezen. Ook het advies om Kinepolis, de exploitant van bioscopen, te kopen stuit in het land, waar ik zelf sinds 2003 met veel genoegen woon en werk, om voor de hand liggende redenen op veel scepsis. Ik kan die scepsis wel meevoelen. Lernout en Hauspie (l&h), het bedrijf van de wonderbaarlijke spraakherkenningsoftware heeft hier bij beleggers diepe littekens achtergelaten en veel kleine Belgische beursfondsen doen een beroep op dezelfde fantasie die destijds de beleg-

gers in l&h over de streep moest trekken. Kinepolis doet de wenkbrauwen al enigszins fronsen maar wat te denken van de dierentuinexploitant Parc Paradiso? Een sympathiek bedrijf misschien maar nauwelijks een paradijselijke belegging. In het algemeen heeft de Nederlandse belegger niet zo heel veel te zoeken op de beurs van Brussel. Aan de economische prestaties van de zuiderburen ligt het niet. Of het land nu wel of niet geregeerd wordt, de economie trekt zich er weinig van aan en draait heel behoorlijk door. Maar anders dan in Nederland, waar een aanzienlijk deel van economische waardecreatie plaatsvindt binnen multinationals zoals Unilever, Philips en Koninklijke Olie, steunt de Belgisch economie op een brede laag kleine en middelgrote bedrijven. Tegenover één Unilever telt België enkele honderden familiebedrijven die zich op uiterst efficiënte wijze ophouden in alle segmenten van de levensmiddelenproductie.

dan het Damrak. Het aantal Belgische fondsen dat van Nederlandse beleggers serieus aandacht verdient, zijn op de vingers van een hand te tellen. Daartoe reken ik in ieder geval Delhaize dat van tijd tot tijd, afhankelijk van de onderlinge waarderingsverhouding, een goed alternatief vormt voor Ahold. Deze supermarktbedrijven met elk grote belangen in de Verenigde Staten hebben immers veel met elkaar gemeen. Het aardige is dat de aandelen worden verhandeld op van elkaar gescheiden markten die niet helemaal synchroon verlopen. Of Amsterdam voorloopt op Brussel of andersom, kan ik niet zeggen, maar dat op beide beurzen een ander type belegger opereert is voor mij een uitgemaakte zaak. Mogelijk spelen cultuurverschillen daarbij een rol: de lichtvoetige Bourgondische levensstijl van het zuiden versus het strakke calvinisme van het noorden. Hoe dan ook, de culturen kunnen we niet tegen elkaar arbitreren, de aandelen wel.

Supermarkten

Bierbrouwers

De tegenhanger hiervan is dat de Brusselse beurs, ook na de sprinkhanenplaag die Amsterdam de laatste jaren teisterde, de belegger toch aanmerkelijk minder keuze biedt

Neem de twee internationale brouwerijaandelen Heineken en InBev. Op iex.nl vergelijk ik Heineken regelmatig met Inbev en dat leidt al naar gelang de beurswaardering tot

wisselende aanbevelingen. Soms is Heineken de aantrekkelijkste, een andere keer Inbev. De twee worden ook door de markt nauwlettend gevolgd en arbitrage tussen de twee zorgt ervoor dat de waarderingen dicht bij elkaar blijven. Dat neemt niet weg dat met het tijdig switchen een aanmerkelijk hoger beleggingsrendement kan worden behaald dan bij het passief blijven zitten in het ene dan wel het andere fonds.

castle over Carlsberg en Heineken straks een feit wordt, zal Heineken de Belgische concurrent weer even hebben ingehaald. Bij dat beeld passen beurswaarderingen die dicht bij elkaar liggen In 2007 schommelde de koers-winstverhouding van Heineken tussen 17,1 en 19,5, die van Inbev tussen 20,1 en 18,5. Ultimo 2006 bedroeg de koers van Heineken 36,03 euro en die van Inbev 49,94 euro, een verhouding derhalve van 1,39. Ik heb vast kunnen stellen dat de verhouding tussen de twee fondsen langdurig rond de 1,35 ligt en merendeels schommelt tussen 1,25 en 1,45. Bij 1,45 wordt Inbev te duur te opzichte van Heineken, bij 1,25 te goedkoop.

Verhouding van 1,35

Heineken en Inbev zijn de laatste jaren steeds verder naar elkaar toegegroeid. Tot 2004 lag de omzet van Heineken ruim boven die van wat tot dan toe Interbrew heette. Na de overname van Ambev passeerde de inmiddels in Inbev omgedoopte brouwer Heineken. Als de opsplitsing van Scottish & New-

Extra moeite

Wie begin 2007 besloot in Heineken te beleggen, zou aan het einde

MEER MOEITE VOOR PRIMA RESULTAAT Gerealiseerd beleggingsresultaat 01-01-2007

Koop

Heineken

36,03 euro

02-02-2007

Verkoop

Heineken

39,05 euro

02-02-2007

Koop

Inbev

48,90 euro

02-03-2006

Verkoop

Inbev

52,93 euro

02-03-2006

Koop

Heineken

36,50 euro

16-08-2006

Verkoop

Heineken

44,54 euro

16-08-2006

Koop

Inbev

53,27 euro

11-10-2006

Verkoop

Inbev

66,97 euro

11-10-2006

Koop

Heineken

46,13 euro

12-11-2006

Verkoop

Heineken

45,99 euro

12-11-2006

Koop

Inbev

55,05 euro

31-12-2006

Verkoop

Inbev

57,00 euro

36,03 euro 3,02 euro 45,88 euro 4,03 euro 29,45 euro 8,04 euro 38,18 euro 13,70 euro 17,34 euro -0,14 euro 26,40 euro 1,95 euro 30,60 euro

Beleggingsrendement op het gemiddeld belegd vermogen

Gemiddeld belegd vermogen

31,26 euro 97,9%

van het jaar 22% koersstijging hebben genoten, ruim 50% meer dan de 14% koersstijging die Inbev kon worden behaald. Heel verdienstelijk natuurlijk, maar wat zou het resultaat zijn geweest als gedurende het jaar consequent op de twee omslagpunten zou zijn gearbitreerd tussen beide fondsen? De tabel laat zien dat in 2007 de grenzen tussen 1,25 en 1,45 vijfmaal werden doorbroken. Wie op die momenten telkens de switch had gemaakt zou aan het einde van het jaar geen 8,19 euro maar 30,60 euro aan koerswinst hebben behaald. Bovendien had minder belegd hoeven worden. De passieve belegging in Heineken vergde immers een eenmalige uitgave van 36,03 euro. Door het switchen en tussentijds winst nemen werd het gemiddeld belegd bedrag gereduceerd tot 31,26 euro. Gerelateerd aan deze basis laat zich een rendement berekenen van 98%. Geen slechte honorering toch voor de extra moeite die het uitvoeren van deze arbitragestrategie met zich meebracht? Wie kan zich nog laten verleiden tot belegging in vergezochte Belgische fondsen als met deze solide brouwers een dergelijke resultaat kan worden bereikt? Let wel, de arbitragemogelijkheden liggen niet voor het oprapen. De situatie Heineken en Inbev is tamelijk uniek. Op iex.nl zal ik binnenkort eens onderzoeken wat de arbitrage tussen Ahold en Delhaize kan opleveren.

33

s c h ade ra p port “Wij blijven accenten leggen in risicovollere markten.” Wie: Rolf Stout Wat: fondsbeheerder Fortis Obam Speelveld: aandelen wereldwijd Schade: -15% (per 28 januari)

Wat hebt u gedaan in januari?

SOS Langs de Lijn

34

Herinnert u zich januari nog? Dat was de maand waarin de aex in drie weken tijd van zijn voetstuk kukelde. De maand waarin Jérôme Kerviel 4,9 miljard euro uit het venster blies bij Société Générale. De bears roken bloed, de bulls wapperden met witte vlaggen. Paniek regeerde tijdens de slechtste januarimaand sinds mensenheugenis. iex maakte een rondje langs de velden, hoewel ‘smeulende puinhopen’ misschien een treffender vergelijking is.

“Wat moet je doen? Wat er gebeurt, is paniekgedreven. Je kunt zeggen dat je value in de markt ziet tegen de huidige koersen, maar dat is geen garantie dat diezelfde aandelen volgende week nog eens 10% lager staan. Je ziet het gebeuren, maar per saldo kun je weinig doen. Natuurlijk is de risicobereidheid afgenomen, maar de traditionele defensieve sectoren bieden ook geen enkele houvast. Farmacie heeft het in januari nauwelijks beter dan de markt gedaan. Financials zijn tot op dit moment een garantie voor een koude kermis. En Consumptiegoederen onder het motto dat iedereen toch moet blijven eten? Ook daar zie je margedruk optreden. We hebben alleen heel voorzichtig wat energiebedrijven gekocht.”

-15

Heeft januari uw visie op de markt veranderd? “Niet echt. De economische vooruitzichten voor de Verernigde Staten en Europa zijn wel iets minder goed geworden. Maar de Verenigde Staten kunnen in de tweede jaarhelft misschien een economisch herstel laten zien, voor Europa wordt dat moeilijker omdat de Europese Centrale Bank een andere handelswijze hanteert dan de Federal Reserve. Azië zal daar ook last van houden, maar wij blijven toch accenten leggen in de meer risicovolle sectoren en regio’s. Zelfs als de Verenigde Staten toch in een recessie belanden.”

%

Zijn er na januari nieuwe kansen in de markt? “Ik kijk voorzichtig naar de financials. We zitten daar al meer dan een jaar flink onderwogen, gelukkig. Voor instappen is het nog te vroeg. Eerst afwachten hoe de jaarcijfers uitpakken. Bovendien is het mogelijk dat er flinke emissies nodig zijn omdat de kapitaalbasis is aangetast. Ik zie er wel value, maar de vraag is hoe hard het herstel zal gaan. Verder zitten we flink onderwogen in Japan en ook daar is het te vroeg om de weging op te hogen.”

Peter van Kleef en Michiel Pekelharing/ fotografie Mark van den Brink en Robert Elsing

35

s c h ade ra p port “Risico in retail, kansen in landbouwgewassen.”

“Beleggen is in deze markt weer een sport voor mannen.”

“Mijn unheimische gevoel vóór 21 januari heeft me gered.”

“De richting was niet zo erg, maar de snelheid was killing.”

Wie: Arnoud Wolff (foto) en Rombout Houben Wat: fondsbeheerder Midlin NV Speelveld: smallcaps Europa Schade: -14% (per 25 januari)

Wie: Alex Otto Wat: Fondsbeheerder Delta Deelnemingen Fonds Speelveld: Nederlandse mid- en smallcaps Schade: -17% (per 29 januari)

Wie: Cees Smit Wat: Directeur Today’s Brokers en beheerder Lage Landenportefeuille Speelveld: De Nederlandse beurs Schade: +33,75%

Wie: Gerard Kaldewaaij Wat: Optiehandelaar Today’s Brokers en beheerder Trading Twin-portefeuille Speelveld: Optiebeurs Schade: -61,11%

Wat heb je gedaan in januari?

Wat heb je gedaan in januari?

Wat heb je gedaan in januari?

Wat heb je gedaan in januari?

Wolff: “Aanvankelijk niets. Maar na de eclips op maandag 21 januari zagen we dat twee aandelen uit onze portefeuille goed waren blijven liggen. Andere aandelen waren tot 20% gedaald. We hebben toen de twee stabiele aandelen (deels) verkocht en het geld geïnvesteerd in de verliezers omdat we daar na die forse daling meer opwaartse potentie zagen. De markt discrimineerde in januari niet op basis van kwaliteit van bedrijven. Alles ging omlaag. We hebben daarom goede bedrijven met goede vooruitzichten bijgekocht: Vet’Affaires, Grontmij en Centrotec. Vet’Affaires noteerde bijvoorbeeld tegen één keer de winkelvoorraad. Dan zit het onroerend goed voor ‘nul’ in de koers verwerkt.”

“We hebben vooral heel goed onze kaspositie in de gaten gehouden. Je kunt in zo’n markt tegen behoorlijke redemption aanlopen, door gedwongen verkopen bij participanten of door paniekverkopen. Dan moet je ervoor zorgen dat beleggers er tegen een fatsoenlijke prijs uitkunnen. En daarnaast hebben we gebruikgemaakt van de overdrijving in de markt door bestaande belangen uit te breiden. Dan moet je denken aan bedrijven (Nederlandse mid- en smallcaps) waarvan het dividendrendement en de koers-winstverhouding elkaar nauwelijks meer iets ontlopen. We hebben geen nieuwe belangen opgebouwd.”

“Ik was al lange tijd zeer negatief over de beurs en in de Lage Landen-portefeuille had ik veel liquiditeiten, hedge funds en put spreads als bescherming tegen een daling. Toen de beurs de eerste correctiefase achter de rug had op een aex-stand van 450, hield ik rekening met een snel herstel. Het is alleen heel lastig om tussentijds winst te pakken op een putspread, aangezien zowel de gekochte als verkochte posities in waarde zijn toegenomen. Ik dacht slim te zijn door ratio in de positie te brengen. Je verkoopt dan meer opties dan dat je hebt. Als het verwachte herstel zich zou aftekenen of als de markt zich had gestabiliseerd, was de premie uit de opties gelopen wat een mooi rendement oplevert. In plaats daarvan ging de markt nog veel harder onderuit. Het was mijn redding dat ik vrijdag voor de grote correctie een unheimisch gevoel had, waardoor ik voor de zekerheid een out-of-the-money putspread onder mijn ratiospread had gezet. Dit was mijn redding, want anders was de portefeuille keihard onderuit gegaan. In de opgaande beweging wist ik met een paar snelle trades de tijdelijke verliezen om te buigen in een fors rendement en ook nog eens putopties aan te schaffen als nieuwe bescherming van de portefeuille.”

“Op die bewuste ochtend op 21 januari kon ik niets anders dan lijdzaam achter het scherm zitten. De richting van de beweging was geen probleem, maar de snelheid waarmee de daling gepaard ging was killing. Door de hoge implied volatility van de optieprijzen kwam ik liquiditeiten te kort om aan de margeverplichting te voldoen. Hierdoor begon onze broker automatisch posities af te bouwen. Dat was keihard. Onze account was als het ware bevroren, zodat ik alleen maar kon toekijken. Nadat de markt weer enigszins tot rust kwam, zijn we begonnen om de stukken bij elkaar te rapen. De posities in onze Trading Twinportefeuille hebben zware verliezen geleden.”

-14

Heeft januari jullie visie op de markt veranderd?

-17

Heeft januari je visie op de markt veranderd? “Je kunt de markt topdown benaderen. Dan zie je de nodige spookverhalen, door het recessierisico in de Verernigde Staten. Maar wij kijken puur bottom up naar bedrijven. Op dat niveau zie ik geen grote veranderingen. Natuurlijk zien we de winstverwachtingen eerder teruglopen dan oplopen, maar aan de andere kant staat dat in geen verhouding tot de koersdalingen. Mijn visie op onze markt is de afgelopen weken niet gewijzigd. Ik moet wel eerlijk zeggen dat het een sport voor mannen is geworden, want zulke koersuitslagen zijn ongekend.”

+34

-61

Hoe kijk je nu tegen de markt aan? “We hebben vaker flinke drawdowns gehad en ook nu verwachten we dat we er wel weer bovenop komen. Het gekke is dat de aandelenkoersen op Wall Street eigenlijk niet noemenswaardig gedaald zijn en daar komen ten slotte toch de problemen vandaan. Ik ben niet erg positief op de aandelenmarkten voor het komende jaar. Met een beetje geluk consolideren we tussen de 400 en 460. De oude toppen zullen we voorlopig niet meer zien.”

% % % %

Houben: “De macro’s geven een wat negatiever beeld van de wereldeconomie. Het uitstralingseffect van de bankencrisis is met name in het Verenigd Koninkrijk zichtbaar. We hebben Kingspan verkocht, vanwege de grote exposure naar de bouwmarkt in het Verenigde Koninkrijk. Verder zie je in Europa de retailsales tegenvallen. Die twee sectoren draaien duidelijk minder goed. Smallcaps noteren weer met een discount ten opzichte van largecaps. Tijdens de januaridalingen zijn grote en kleine aandelen even hard naar beneden gekomen. In de laatste zes maanden van 2007 deden smallcaps het nog beduidend minder goed dan largecaps.

Zijn er na januari nieuwe kansen in de markt?

Houben: “Er zijn nu veel meer aandelen met een upsidepotentie. Maar tegelijk is het risico toegenomen door de economische groeivertraging. Er is daarom een nog grondigere risicoanalyse nodig. De smallcapmarkt is door de lagere liquiditeit moeilijker. Soms zie je er irrationele koersdalingen. Daar kan je af en toe van profiteren. Baywa is een Duitse handelaar in landbouwgewassen en dienstverlener aan boeren. In januari zijn de prijzen van landbouwgewassen zoals graan (+10%) en maïs (+11%) gestegen waardoor de winstvooruitzichten verbeterd zijn. Toch betaal je slechts 0,6 keer de boekwaarde van de assets voor dit bedrijf.”

36

Zijn er na januari nieuwe kansen in de markt?

“Puur op aandelenniveau zijn er fantastische kansen nu. Ik voel me als een kind in een snoepwinkel. Gelukkig hadden we mede door de beursexit van Univar ook behoorlijk wat zakgeld om te besteden in die snoepwinkel. Warren Buffett drukte het onlangs trouwens nog beter uit. Hij zei dat hij zich voelde als 19-jarige jongen met een harem. Daar sluit ik me volledig bij aan.”

Hoe kijk je nu tegen de markt aan?

“De markt zal na deze beweging nog wel even nerveus blijven. Veel degelijke aandelen zijn heel goedkoop geworden, maar er zijn ook aandelen waarbij in de koers nog geen recessie is ingeprijsd. Het kan dus een interessante strategie zijn om short te gaan in die dure aandelen als bescherming onder de aandelenportefeuille. Het echte herstel komt pas als het gros van de bedrijven jaarcijfers heeft gepubliceerd.”

Zijn er na januari nieuwe kansen in de markt?

Zijn er na januari nieuwe kansen in de markt?

“Ik verwacht dat de Amerikaanse aandelenmarkten wel wat naar beneden kunnen gaan en dat Europa nu wat minder snel gaat dalen dan de Verenigde Staten. Er kan dus wel wat premie uit de Europese opties lopen. Daar probeer ik op in te spelen met ratio-spreads en time-preads (het kopen en verkopen van optieseries met respectievelijk een verschillende uitoefenprijs en een verschillende uitoefenmaand; red.) op de aex en puts long op de s&p 500.”

“De beste kansen liggen in combinaties van hard afgestrafte aandelen zoals Fortis en een bescherming met posities in recessie-gevoelige aandelen. In mijn opinie is het belangrijk dat de aandelenposities beperkt in omvang blijven en dat het grootste deel van de portefeuille wat defensiever wordt belegd.“

37

ON LI N E

B ROKERS

IEX-Netprofiler

Het Nationale Brokeronderzoek

\k @ek\ie fe[\iqf\b \ b 9if i )''/

Beste broker overall – Binck Beste broker volgens experts – Binck Beste broker volgens experts (grootbanken) – abn Amro Beste broker volgens klanten – OnlineTrader Beste broker volgens klanten (grootbanken) – sns Bank Beste nieuwkomer – Online Trader Meest verbeterde website – abn Amro

39

B ROKERS

N

et als vorig jaar komt Binck het beste uit het expert-onderzoek. De bank scoort uitstekend op belangrijke onderdelen als het openen van een rekening, de geboden functionaliteiten en de informatie voor beleggers. Door de tweede plaats te veroveren in het klantenonderzoek wint de immer ambitieuze Binck

BinckBank

Fortis Bank

ING Bank

OnlineTrader

Postbank

Robeco

SNS Bank

Goedkoop

15%

16%

21%

10%

7%

19%

19%

9%

13%

16%

Betrouwbaarheid

13%

13%

11%

17%

16%

15%

13%

16%

20%

12%

Veiligheid

7%

6%

5%

7%

9%

10%

9%

12%

10%

5%

Naamsbekendheid

7%

5%

5%

7%

9%

0%

10%

9%

13%

9%

Gebruiksvriendelijkheid

9%

17%

16%

10%

7%

15%

10%

10%

8%

13%

Informatie over de manier van beleggen

3%

4%

4%

7%

0%

0%

2%

2%

13%

3%

Informatie over het aankoopproces

2%

2%

3%

3%

2%

0%

1%

1%

0%

5%

Productaanbod en financiële instrumenten

7%

7%

5%

7%

4%

4%

1%

3%

8%

10%

Exotische fondsen

1%

0%

0%

0%

2%

0%

0%

0%

0%

10%

Combi-orders

1%

4%

3%

0%

0%

0%

0%

1%

0%

1%

Rabobank

Alex

Bank ook de overall-prijs Beste Broker van 2008. Opvallende nieuwkomer is het kleine Online Trader. De dochter van beursbedrijf Van der Moolen richt zich met een semiprofessioneel handelsplatform vooral op de groep heavy users, maar doet dat kennelijk zo goed dat het – met enige afstand zelfs – de hoogste scores in het klantenonderzoek

ABN Amro

Waarom heeft u gekozen voor uw online broker?

Snelheid van order afhandelen

5%

13%

11%

3%

4%

19%

7%

6%

5%

4%

Service en dienstverlening

6%

10%

11%

3%

4%

10%

3%

5%

0%

6%

Goede verhalen

2%

1%

3%

3%

7%

6%

0%

1%

0%

1%

40

22%

2%

1%

23%

29%

2%

28%

25%

13%

6%

Al klant bij deze instelling (bankzaken)

ABN Amro Markets

17,5%

Alex

26,9%

BinckBank

0,3%

Etrade

1,4% 0,7%

Interactive Brokers Internaxx Lynx Online Trader

6,4% 11,5%

Postbank

1,6%

Robeco

0,1%

Saxo Trader

5,3% 1,7%

SNS Bank Todays Brokers

0,9%

Van Lanschot

0,5%

Wh Selfinvest

0,2%

Zecco Overige

weet te behalen. Overigens blijkt ook uit het expertonderzoek dat Online Trader de enige partij is die op het gebied van geboden functionaliteiten gelijke tred weet te houden met Binck. Hoewel de doelgroep slechts gedeeltelijk overlapt, lijkt Binck er in ieder geval een geduchte concurrent bij te hebben.

wel goed. Vrijwel iedere broker scoort op dat gebied dikke voldoendes. Fortis Bank is de enige partij die echt laag scoort op het onderdeel ‘betrouwbare uitstraling’ en beste nieuwkomer OnlineTrader heeft volgens Netprofiler nog wat moeite met de onderdelen privacy statement en beveiligde verbinding.

Opvallende scores

Naar nieuwe broker

Wat valt er verder op aan de uitkomsten? Onder andere dat de grootbanken het op gebied van snelheid en flexibiliteit nog steeds wat laten afweten, in vergelijking met de kleinschaliger concurrentie. Alleen sns Bank en Rabobank wisten onze testbelegger binnen twee weken na aanmelding de beursvloer op te loodsen – een termijn waar de kleinere partijen geen moeite mee hadden. Daarnaast concludeerden de onderzoekers van Netprofiler dat het met de usability – de gebruikersvriendelijkheid – van de brokersites nog niet meevalt. Alleen Alex en Binck scoren een dikke voldoende op zowel algemene usability als navigatiestructuur. Met de betrouwbaarheid zit het bij de meeste partijen daarentegen

Paul van Leijden (Netprofiler), Kalo Bagijn (Binck Bank) en Pieter Kort (iex).

Rabobank

Een wel heel opvallende uitkomst van het onderzoek is het feit dat bijna 30% van de online beleggers aangeeft een switch naar een nieuwe broker te overwegen. Met name klanten van abn Amro (40%), Postbank (39%) en Robeco (35%) spelen met die gedachte. Dat wil niet zeggen dat ze dat ook massaal gaan doen, maar het geeft wel aan dat merkloyaliteit geen vanzelfsprekende zaak is in deze tak van sport. Als de switchers de daad bij het woord zouden voegen zouden ze het liefst verkassen naar Binck Bank (45%), Alex (23%) en Online Trader (15%). Geen heel verrassende keuze, want twee van die partijen poseren op deze pagina’s trots met hun ‘Beste Broker 2008’-award.

Binck

• Beste broker overall • Beste broker volgens experts

‘D

at is vloeken in de kerk”, reageert Kalo Bagijn glimlachend als we suggereren dat Binck van luis in de pels van de grootbanken inmiddels zélf gevestigde orde is geworden. In de tvreclames steekt de online broker nog altijd vrolijk de draak met de arrogante grootmachten, maar feit is wel dat Binck ook een grootmacht is op het gebied van internetbeleggen en nu ook te maken heeft met lastige horzels die de marktleider uitdagen. De fout die de grootbanken ooit maakten, door gelaten te reageren op de komst van de online pioniers Binck en Alex, zal Bagijn niet maken, zegt hij strijdvaardig. “Wij vechten voor iedere klant. Omdat wij de markt hebben opengebroken hebben we Zwevende beleggers

Contact­mogelijk­heden per broker

ABN Amro Alex BinckBank Fortis Bank ING Bank OnlineTrader Postbank Rabobank SNS Bank Younique van Robeco

• • • • • • • • • •

• • • • • • • • • •

• • • • • • • • • •

• • • • • • • • • •

• • • • • • • • • •

• • • • • • • • • •

Chatten

0,1%

ING Bank

Skype

3,7%

Fortis Bank

Formulier

2,6%

Fysiek

1,0%

6,0%

door Pieter Kort/fotografie Mark van den Brink en Ronald Hoeben

ABN Amro

0,4%

Telefoon

Binck is, net als vorig jaar – de beste online broker van Nederland. Een knappe prestatie, want die titel verkrijg je niet zomaar in het iex Netprofiler Brokeronderzoek. Allereerst wordt de handelssite onderzocht en beoordeeld op maar liefst 400 kwalitatieve criteria, variërend van gebruiksgemak tot navigatie en van inschrijvingsprocedure tot geboden informatie. En daarna laten we ook nog de klanten aan het woord, die hun broker cijfers mogen geven op 22 onderdelen.

11,0%

E-mail

Broker, keizer, admiraal

Bij wie belegt u?

Vindbaar heid contact informatie

ON L I N E

• • • • • • • • • •

veel loyaliteit bij de klanten opgebouwd. Voor ons is die positie van levensbelang. We zullen dat leiderschap altijd blijven claimen, tegenover iedere uitdager.” Bagijn houdt immer en altijd de concurrenOverstappen naar: Klanten die willen switchen doen dat het liefst naar… (gemiddelde percentages).

Percentage klanten dat een overstap naar een andere broker overweegt.

ABN Amro

40%

BinckBank

44,8%

Alex

26%

Alex

23,4%

BinckBank

22%

OnlineTrader

13,0%

Fortis Bank

25%

SNS Bank

7,1%

ING Bank

27%

Rabobank

5,2%

Online Trader

0%

ABN Amro

5,0%

Postbank

39%

Fortis Bank

2,0%

Rabobank

32%

Robeco

1,7%

Robeco

35%

ING Bank

1,6%

SNS Bank

26%

Postbank

1,1%

41

ON L I N E

B ROKERS

Rapportcijfers klanten

Alex

7,8

SNS Bank

7,7

Rabobank

7,4

ABN Amro

7,0

Fortis Bank

7,0

Postbank

6,8

Robeco

6,6

ING Bank

6,6

Gevoel van veilig handelen Online Trader

8,8

Rabobank

8,2

SNS Bank

8,1

Binck Bank

8,1

Alex

8,1

ABN Amro

7,9

Fortis Bank

7,7

Robeco

7,6

Postbank

7,6

ING Bank

5,1

Productaanbod OnlineTrader

8,6

SNS Bank

7,9

ABN Amro

7,6

Binck Bank

7,6

Alex

7,5

Rabobank

7,0

Fortis Bank

7,0

Postbank

6,4

Robeco

6,0

ING Bank

4,5

Binck Bank

7,3

Alex

7,2

ABN Amro

6,6

Rabobank

6,4

Minder dan 1 keer per maand

SNS Bank

6,2

ABN Amro

19%

44%

20%

17%

Robeco

6,1

Alex

22%

46%

24%

7%

Fortis Bank

5,5

BinckBank

25%

41%

27%

7%

Postbank

5,4

Fortis Bank

20%

40%

20%

20%

ING Bank

5,1

ING Bank

14%

43%

29%

14%

Online Trader

Meerdere malen per dag

7,8

Maandelijks

hoe vaak belegt u?

OnlineTrader

42

16%

22%

53%

21%

27%

47%

22%

29%

35%

29%

43%

21%

9%

15%

26%

47%

0%

11%

56%

22%

11%

1%

0%

18%

36%

45%

Rabobank

4%

8%

19%

25%

44%

Robeco

0%

5%

14%

24%

57%

SNS Bank

5%

8%

21%

30%

36%

ABN Amro

2%

7%

Alex

0%

5%

Binck Bank

4%

9%

Fortis Bank

0%

7%

ING Bank

3%

Online Trader Postbank

laat maar gaan, dat is ook van ons. Nee, dat is een klant van Binck en daar moet voor gevochten worden en omgekeerd geldt hetzelfde.”

Allebei trendsetters

Hoewel de scores van Binck en Alex in het Nationale Brokeronderzoek opvallend vaak dicht bij elkaar liggen, zijn de twee merken toch anders gepositioneerd. Bagijn: “Alex heeft een iets breder dienstenpakket. Wij segmenteren de klanten in vier groepen: hyperactieve beleggers, zeer actieve beleggers, actieve beleggers en buy and hold-beleggers. Binck is het sterkst ver-

“Wij zeiden een paar jaar geleden: nog even en dan houdt de groei in Nederland op.” Wekelijks

Aanbod nieuwsberichten

> 10 jaar

7,9

Hoe lang belegt u al?

6 - 10 jaar

Binck Bank

tie in het oog en schroomt niet om onmiddellijk actie te ondernemen als zijn tegenstrevers onterechte beweringen doen of op welk gebied dan ook dreigen Binck de loef af te steken. Op prijs gaat in ieder geval niemand het winnen, zegt hij. “Op prijs concurreren is het gemakkelijkst. Maar er is gewoon weinig te halen. Je merkt dat al die nieuwe partijen op of rond onze tarieven gaan zitten. Soms een fractie hoger, soms een fractie lager, maar niemand gaat er structureel 10 of 20% onder zitten. Daar zouden we ook zeker op antwoorden. Als het niet op prijs is, kun je concurreren op het niveau van het product. Prima, laat maar zien. Maar wij zijn minstens net zo snel, zeer betrouwbaar en zeer gebruiksvriendelijk. Dan rest nog de cultuur van de organisatie. Hoe servicegericht ben je? Hoe ver wil je gaan om de klant te behouden? Dat is juist altijd ons sterke punt geweest, een drijver achter onze groei. We zitten heel dicht op de klant; ik spreek ze zelf ook heel regelmatig. Iedere opzegging wordt nagebeld en als het gebeurt om een reden waar we iets aan kunnen doen dan stellen we ook alles in het werk om die klant binnen te houden. Dat blijft ook zo na de fusie van Alex en Binck. Als iemand van Binck naar Alex gaat zeggen we niet, ach,

3 - 5 jaar

8,2

1 - 2 jaar

Online Trader

< 1 jaar

Vormgeving en uiterlijk

60%

40%

0%

0%

Postbank

8%

43%

30%

19%

Rabobank

11%

40%

37%

13%

Robeco

0%

10%

45%

45%

SNS Bank

15%

30%

44%

11%

tegenwoordigd in die eerste twee groepen, Alex neigt meer naar de laatste twee. Dat is het verschil, maar we lijken ook op elkaar in veel opzichten. We zijn allebei trendsetters geweest.”

Niet bang

Het volgende front waar Binck strijd gaat leveren is het buitenland. “Op termijn verwacht ik consolidatie in Europa. Je ziet al wat beweging. Wij hebben een paar jaar geleden gezegd: nog even en dan houdt de groei in Nederland voor ons op. Omvang is cruciaal, dus wij gaan snel Europa in. In België zijn we inmiddels heel succesvol: we

Richard den Drijver (CEO Van der Moolen)

wilden winstgevend zijn na drie jaar; we zijn het al na anderhalf jaar. Nu gaan we ook de Franse markt op. Overigens gaat het ook omgekeerd zo; er kunnen ook Franse brokers naar Nederland komen. Fortuneo is al in België geland en kan misschien ook deze kant opkomen. Eerlijk gezegd vind ik die concurrentie gevaarlijker dan de nieuLeeftijd

< 18

ABN Amro

1%

Alex

1%

Binck Bank

1%

Fortis Bank

0%

ING Bank

18 - 25 26 - 40 41 - 55

55 +

7%

31%

28%

32%

4%

30%

34%

31%

13%

25%

33%

28%

0%

50%

14%

36%

3%

0%

20%

46%

31%

Online Trader

0%

45%

55%

0%

0%

Postbank

0%

1%

22%

38%

38%

Rabobank

0%

9%

30%

28%

33%

Robeco

0%

0%

9%

48%

43%

SNS Bank

0%

1%

39%

32%

30%

we spelers in Nederland. Er zal druk op de prijzen kunnen komen. Daarnaast hebben die buitenlanders al veel ervaring op de consumentenmarkt. Veel van de Nederlandse nieuwkomers hebben geen enkele ervaring op de consumentenmarkt. De een brengt een applicatie voor professionals op de markt als consumentenproduct, de ander komt met een rip-off van Interactive Brokers.” Bagijn ziet Binck als exponent van een nieuwe trend in het bankwezen: bedrijven zich specialiseren in één onderdeel winnen het vaak van grote instituten die hun aandacht noodgedwongen moeten verdelen. “Denk ook aan krediet- en hypotheekverstrekkers als dsb. Wat heeft iemand nog voor reden om alle producten van één bank af te nemen? Dat je dan alles onder een dak hebt? Maar tegenwoordig is je computer je dak. Daaronder zoek je zelf uit wie de beste diensten en tarieven te bieden heeft. Ik heb veel respect voor Dirk Scheringa. Hoe hij zich profileert is geweldig. Hij krijgt ieder jaar de Loden Loekie, maar hij presteert als de beste. En de hele organisatie wordt afgerekend op effectiviteit. Er wordt geen euro marketingbudget ingezet als het niet effectief is. Ja, wij maken ook veel reclame op televisie. Maar daar worden we niet duurder van, zoals sommigen beweren. Wie is er goedkoper dan?”

OnlineTrader

• Beste broker volgens klanten • Beste nieuwkomer

A

anwezig zijn ze, de mannen van Online Trader. Ze hebben nog maar een fractie van de klanten die de grote brokers en banken bedienen, maar de relatieve nieuwkomer laat veel en vaak van zich horen. Online brokerage voor particulieren is een nieuwe activiteit voor het geplaagde beursbedrijf Van der Moolen en de prijs voor Beste broker volgens klanten en Beste nieuwkomer wordt door Van der Moolen-ceo Richard den Drijver dan ook enthousiast in ontvangst genomen. Met OnlineTrader heeft Van der Moolen er een potentieel krachtige pijler bij onder een

Aanbod fondsinformatie Online Trader

8,2

Binck Bank

7,0

Alex

6,9

SNS Bank

6,9

Robeco

6,9

ABN Amro

6,8

Rabobank

6,5

Fortis Bank

5,5

ING Bank

4,9

Postbank

4,9

Koopadviezen Binck Bank

6,8

Alex

6,6

ABN Amro

6,6

Robeco

6,5

Rabobank

6,4

SNS Bank

6,2

Online Trader

6,2

Fortis Bank

5,8

ING Bank

5,5

Postbank

4,6

Order plaatsen Online Trader

9,2

Binck Bank

8,3

Alex

8,3

SNS Bank

7,7

Rabobank

7,6

ABN Amro

7,4

Robeco

7,3

Postbank

7,2

Fortis Bank

6,7

ING Bank

6,3

Snelheid van order plaatsen Online Trader

9,2

Alex

8,5

Binck Bank

8,3

Postbank

7,5

Rabobank

7,4

SNS Bank

7,3

ABN Amro

7,2

Robeco

6,9

Fortis Bank

6,7

ING Bank

6,4

43

ON L I N E

B ROKERS

Robeco

5,4

ING Bank

4,9

Postbank

4,1

Contactmogelijkheden Online Trader

9,2

Binck Bank

7,8

Alex

7,6

SNS Bank

7,1

Robeco

6,8

ABN Amro

6,7

Fortis Bank

6,5

Rabobank

6,4

ING Bank

5,4

Postbank

5,3

Toegankelijkheid Online Trader

8,8

Binck Bank

8,1

Alex

8,1

SNS Bank

7,6

ABN Amro

7,3

Fortis Bank

7,3

Rabobank

7,2

Robeco

6,6

Postbank

6,6

ING Bank

5,6

Betrouwbaarheid Online Trader

9,0

Alex

8,3

Top van de markt

Snelheid, aanbod en lage kosten zijn de speerpunten. Futures zijn te handelen vanaf 50 cent per contract en door het riskmanagement slim te integreren in de software is een order binnen een fractie van een seconde uitgevoerd. “Het gaat zo snel, toen half januari de koersen zo snel daalden hebben we de koersweergave zelfs iets moeten vertragen tot eens per 200 milliseconde, omdat je het anders niet meer met het blote oog kon volgen.” Na de top van de markt richt OnlineTrader nu ook de blik op het niveau daaronder. “We kijken naar de consument die wel actief, maar

Fortis Bank ING Bank Online Trader Postbank Rabobank SNS Bank Younique van Robeco

• • • • • • • • • •

• • • • • • • • • •

iets minder handelt. We ontwikkelen nu een platform met Chartnet.

Goede merknaam

Daar zit ook veel technische analyse in. En sinds kort hebben we ook een simpeler module: OnlineTrader Easy; dat is al voordelig als je vijftien optietransacties in de maand doet. Dan heb je wel meteen de beschikking over een razendsnel en professioneel pakket. En dan hoef je echt niet elke dag te handelen.” Gebrek aan ambitie kun je OnlineTrader niet verwijten. “Over een

“We beginnen met mikken op het hoge segment, op mensen die veel handelen.” Order plaatsen

SNS Bank

8,1

Binck Bank

8,0

Robeco

7,9

ABN Amro

Rabobank

7,8

Alex

Fortis Bank

7,7

BinckBank

ABN Amro

7,7

Fortis Bank

Postbank

7,0

ING Bank

ING Bank

6,2

Online Trader Postbank Rabobank SNS Bank

44

BinckBank

• • • • • • • • • •

Younique van Robeco

• • • • • • • • • •

• • • • • • • • • •

• • • • • • • • • •

• • • • • • • • • •

• • • • • • • • • •

paar jaar zijn we een van de grote Europese brokers”, zegt Huitema losjes. “Misschien nog niet in aantal klanten, maar wel in aantal transacties. Dat is ambitieus, maar we richten ons bewust op meer dan alleen Nederland. Wij zitten al met kantoren in Frankrijk, Duitsland en Londen. We krijgen ook al aanvragen uit heel Europa, terwijl we nog nauwelijks aan marketing doen buiten Nederland. Mensen weten ons toch te vinden, onder andere door onze merknaam. Wij zijn de enige met een merknaam die zegt wat we doen. Via Google heb je ons zo gevonden.”

Online Trader

9,2

Alex

8,5

Binck Bank

8,3

Rabobank

7,7

Postbank

7,3

ABN Amro

7,2

Robeco

6,5

SNS Bank

6,2

ING Bank

6,0

Fortis Bank

5,7

Koersinformatie

Hoofd Internet Bankieren Max Mouwen, Directeur Marketing Bert Huigen en Aris Molenaar (abn Amro)

ABN Amro

• Beste grootbank volgens experts • Meest verbeterde website

E

Een glimmende bol opent zich met een klik van de muis en er ontvouwt zich een futuristisch landschap waarin je, begeleid door een lekker chillmuziekje, kunt rondwandelen tussen de diverse beleggingsdiensten van abn Amro. Het in 2007 gelanceerde Trade Globe ziet er in ieder geval gelikt uit en is dan ook de trots van de betrokken bankiers. “Wij willen hiermee het onderscheid maken, door onszelf neer te zetten als de meest deskundige vermogensbank”, zegt marketeer Aris Molenaar. “Iedere dag zijn er nieuwe dingen te ontdekken en het hele platform is erop ingericht om die informatie zo toegankelijk en transparant mogelijk over het voetlicht te brengen.” Nu de prijzen van de online brokers niet veel meer voor elkaar onderdoen, zet abn Amro vooral in op de grote – en wisselende – informatiebehoefte bij de klanten. “In 2007 hebben we de keuze gemaakt om de deskundigheid binnen de bank veel beter voor het voetlicht te brengen. Tevens hebben we de concepten “Zelf, Met & Door” geïntroduceerd. Dat zijn in feite drie modules. Zelf handelen kun je via onze handelssite Tradebox, maar je kunt

ook kiezen voor de Met-variant; dan krijg je specifieke beleggingsadviezen van de bank en in de Door-omgeving laat je alles over aan de bank en heb je meer te maken met vermogensbeheer en fondsbeheer. Het achterliggende idee is dat er grote groepen beleggers zijn die meerdere rollen innemen. In pensioenzaken hebben ze heel andere wensen dan in hun dagelijkse beleggingen. Dat brengen wij in één systeem. Ook omdat we merken dat mensen al die zaken toch liefst bij eén en dezelfde bank willen onderbrengen.” Binnenkort (“voor de zomer”) wordt de innovatie Trade Globe gevolgd door een herlancering van het informatie en handelsplatform Trade Geboden functio­ naliteiten

ABN Amro Alex Binck Bank Fortis Bank ING Bank Online Trader Postbank Rabobank SNS Bank Younique van Robeco

• • • • • • • • • •

• • • • • • • • • •

Online Trader

9

Binck Bank

8,3

Alex

8,2

Postbank

7,4

Fortis Bank

7,3

ABN Amro

7,2

Rabobank

7,1

Robeco

6,9

SNS Bank

6,8

ING Bank

5,5

Hoeveelheid informatie Online Trader

8,2

Binck Bank

7,5

Alex ABN Amro

7,5 6,9

SNS Bank

6,7

Robeco

6,6

Rabobank

6,6

Fortis Bank

6,5

ING Bank

6,3

Postbank

5,4

Portefeuille-informatie

• • • • • • • • • •

• • • • • • • • • •

Zelf schermen inrichten

5,8

• • • • • • • • • •

Realtime koersen

Rabobank

Alex

• • • • • • • • • •

Overall trading scherm

6,1

• • • • • • • • • •

Zoekfunctie aandelen/ fondsen

SNS Bank

ABN Amro

Zoekfunctie door de hele site

6,7

Verwerkingssnelheid order Fundamentele analyse

ABN Amro

Technische analyse

6,8

Stijgers en dalers

Fortis Bank

Koop adviezen

6,9

Geboden informatie

Agenda

Binck Bank

Overzicht van de order

7,5

Meerdere locaties

Alex

concern dat volop in transformatie is. OnlineTrader is in feite een doorontwikkeling van het systeem dat de professionele Van der Moolen-handelaren zelf gebruiken. De dienst is dan ook in eerste instantie gericht op gevorderde beleggers. “We beginnen met een focus op het hoge segment,” zegt marketingmanager Jildert Huitema. “Mensen die veel handelen en hoge eisen stellen aan snelheid, kosten en service. Van daaruit is het makkelijker om uit te rollen naar minder gevorderde beleggers, dan om te beginnen met een retail-platform en dat later geschikt te moeten maken voor professionele handel.”

Koersen verversen

7,6

Koers informatie orderscherm

Online Trader

Makkelijk vindbaar

Analysemogelijkheden

Actueel nieuws

Rapportcijfers klanten

• • • • • • • • • •

Alex

8,1

Online Trader

8,0

Binck Bank

7,8

Robeco

7,4

SNS Bank

7,4

Fortis Bank

7,3

Rabobank

7,2

ABN Amro

7,2

Postbank

6,6

ING Bank

4,9

45

B ROKERS

Alex

7,2

Fortis Bank

7,0

ABN Amro

6,6

Postbank

6,4

Robeco

6,3

Rabobank

6,1

ING Bank

5,0

Algemeen 8 7,8

SNS Bank

7,7

ABN Amro

7,4

Rabobank

7,4

Fortis Bank

7,3

Postbank

6,7

Robeco

6,6

ING Bank

5,4

Eindcijfer klant Online Trader

8,5

Binck Bank

7,8

Alex

7,8

SNS Bank

7,3

Rabobank

7,1

ABN Amro

7,1

Fortis Bank

6,7

Robeco

6,6

Postbank

6,5

ING Bank

5,5

Directeur SNS Direct Joost Melis, Rob Langezaal en Ben van Blokland (sns Bank)

Box. Product Manager Merijn Hudig: “We gaan met name de ruimte creëren voor de personalisering van informatiestroom zoals deze klant deze zelf wenst. We gaan ook real time streaming-nieuws toevoegen, gratis voor preferred banking-klanten en actieve beleggers. Trade Box wordt zo een applicatie waardoor je als particulier eigenlijk geen achterstand meer hebt op de professional. Het enige wat je nog niet hebt is een Bloomberg.”

Waar de eerste beleggingsites niet meer waren dan een venster waar je per mail een order kon insturen, hebben particulieren steeds vaker de beschikking over een complete semi-professionele toolkit. “Vroeger kwamen de mensen naar het bankkantoor om naar de telex kijken,” zegt Hudig. “Nu heb je thuis een volledig professioneel handelsplatform.”

Semi-professional

Beste grootbank volgens klanten

En zo voltrekt zich na de prijsrevolutie nu ook een omwenteling op het gebied van technologie en informatie in de markt. Betrouwbaarheid

ABN Amro Alex BinckBank Fortis Bank ING Bank Online Trader Postbank Rabobank SNS Bank

46

Younique van Robeco

• • • • • • • • • •

• • • • • • • • • •

Informatie beveiligde verbinding

Alex

Betrouwbare uitstraling

Binck Bank

8,6

Privacy statement

Online Trader

• • • • • • • • • •

SNS Bank

E

en opvallende winnaar in de peiling onder ruim 1100 beleggers: sns Bank kaapt voor de neus van haar grote broers de prijs van beste grootbank weg. “We zijn natuurlijk heel trots,”zegt Rob Langezaal, directeur Marketing & Verkoop van sns Bank. “Zeker omdat het de klanten zelf zijn die ons dit compliment geven. Uit het expertonderzoek blijkt dat we een prima product hebben. Je kunt bij ons snel en makkelijk zaken doen.” Ben van Blokland, hoofd sns Effectenlijn, die de opkomst van de online brokerage vanaf de beginjaren meemaakte, denkt te weten wat sns onderscheidt van de andere banken: “Mensen hebben bij ons het gevoel dat ze veilig handelen. Met name in

17%

19%

34%

3%

5%

Alex

17%

31%

20%

25%

2%

5%

BinckBank

26%

33%

16%

21%

2%

2%

Fortis Bank

14%

50%

14%

21%

0%

0%

ING Bank

18%

27%

12%

33%

6%

3%

Online Trader

0%

33%

33%

33%

0%

0%

Postbank

18%

44% 22%

15%

0%

1%

Rabobank

19%

33%

18%

25%

2%

3%

Robeco

20% 50%

5%

25%

0%

0%

SNS Bank

27%

30%

13%

25%

6%

0%

de beginfase bestond er nog best wel wat wantrouwen. Internet, dat was toch een beetje eng. Wij scoren juist hoog op het punt vertrouwen. Daar komt bij dat we de gebruikersvriendelijkheid bovenaan hebben staan. Het is een heel basale site, zonder toeters en bellen. Alles is gericht op het zo makkelijk en snel mogelijk kunnen verrichten van een order. Want daar gaat het om.”

Brede klantengroep

De gemoedelijkheid die de bank zo graag uitstraalt, ook in haar marketinguitingen, keert terug in de manier waarop Langezaal en Van Blokland praten over de beleggingssite. “We spreken onze klanten veel,” zegt Langezaal. “Dat komt een beetje voort uit

Informatiebehoeft

In de nabije toekomst verwachten Langezaal en Van Blokland geen prijsoorlogen meer in de markt. “Niets is onmogelijk”, zegt Langezaal, “maar ik denk dat de snelheid en de kwaliteit van het handelsplatform op dit moment zwaarder wegen. Je ziet dat ook wel aan de komst van die gratis brokers, zoals Zecco, dat vorig jaar in Amerika begon. De reactie bij klanten is vooral een van achterdocht. Waar verdienen jullie dan aan? Mensen betalen liever een duidelijke, faire prijs, dan dat ze niet goed weten waar nu precies aan wordt verdiend. Een andere trend die we zien is dat mensen meer behoefte aan informatie hebben. We zijn druk bezig om daar in te voorzien. In de vorm van sns Securities hebben we kwalitatief uitstekende research in huis; die gaan we beter ontsluiten voor de klanten.”

“Sommige klanten herken ik aan hun rekeningnummer van begin jaren negentig.” de cultuur. Laatst kwam er nog iemand spontaan bloemen en gebak brengen nadat hij goed had verdiend op de beurs. Klanten laten hier hun neus zien. Ook als ze klachten hebben. Daar nemen we ook de tijd voor en het gebeurt regelmatig dat klagers later onze beste ambassadeurs blijken te zijn.” Een woord dat ook regelmatig valt is loyaliteit. Die is groot bij sns, zegt Van Blokland. “Sommige klanten herken ik aan hun rekeningnummer van begin jaren negentig. Er zijn nieuwkomers op de markt die klanten wegkapen van de grootbanken, maar die richten zich vaak op een niche, meestal die van de heel actieve belegger.

Manier van rekening openen en tijdsduur

Gemak van inloggen Online Trader

8,6

BinckBank

8,5

Alex

8,3

SNS Bank

8,0

Rabobank

7,8

Postbank

7,6

Fortis Bank

7,2

ABN Amro

7,2

Robeco

6,4

ING Bank

5,6

Gebruiksvriendelijkheid Binck Bank

8,3

Online Trader

8,2

Alex

8,2

SNS Bank

8,0

Rabobank

7,6

ABN Amro

7,3

Postbank

7,2

Fortis Bank

6,5

Robeco

6,3

ING Bank

5,3

Eenvoud van navigeren Online Trader

8,2

Binck Bank

8,0

Alex

7,9

SNS Bank

7,7

Rabobank

7,5

ABN Amro

7,0

Postbank

6,8

Robeco

6,1

Fortis Bank

6,0

ING Bank

4,9

Snelheid van navigeren

ABN Amro

Tijdsduur van het aanmeldproces

7,6

21%

Tegenrekening vereist

SNS Bank

ABN Amro

Onze klantengroep is veel breder van samenstelling. We hebben alles, van beginnende scholieren tot zeer vermogende particulieren en alles wat daar tussen zit. De pure brokers bedienen meer de flitsende groep dertigers en veertigers die heel actief handelt. Bij ons loopt het van passief tot daytraders. Ik heb geen precieze cijfers, maar ik heb ook het gevoel dat wij relatief meer vrouwen onder onze klanten hebben dan andere brokers.”

Gebruikersnaam + wachtwoord

7,7

> 1.000.000

Binck Bank

500.000 1.000.000

9,0

100.000 500.000

Online Trader

50.000 100.000

Tarieven en kosten beheerrekening

10.000 50.000

Rapportcijfers klanten

< 10.000

Waarde portefeuille

Online + schriftelijk

ON L I N E

X

X

> 1 maand

Online Trader

8,6

Alex

7,9

BinckBank

7,8

SNS Bank

7,5

Rabobank

7,2

Postbank

7,2 6,7 6,5

Alex

X

< 2 weken

ABN Amro

BinckBank

X

< 2 weken

Fortis Bank

> 1 maand

Robeco

5,5

ING Bank

5,4

Fortis Bank

X

ING Bank Online Trader

X

X

> 1 maand

X

X

> 1 maand

X

X

< 2 weken

X

Postbank Rabobank

> 2 weken

SNS Bank

X

< 2 weken

Younique van Robeco

X

< 2 weken

47

On l i n e

b rok ers

De slag om Europa

De tarieven die brokers rekenen voor het doorvoeren van een aankooporder voor aandelen ter waarde van (omgerekend) 1000 euro lopen in Europa sterk uiteen. De transactiekosten komen in Spanje en Duitsland half zo laag uit als in bijvoorbeeld Zwitserland of Scandinavië. Het Amerikaanse Interactive Brokers heeft zijn activiteiten enkele jaren geleden uitgebreid naar Europa. De opkomst van dit soort partijen werkt een prijzenslag – en dus consolidatie binnen de sector – in de hand.

Zweden 10,50 euro

Avanza Zweden Noorwegen 10,72 euro

Tarief voor een aankooporder ter waarde van 1000 euro

Nordnet Denemarken 10,61 euro Groot-Brittannië 9,30 euro

Boursorama

Bousorama

Nordnet

Nordnet Zweden

Nordnet Nederland 6,00 euro

België Sino 7,50 euro Duitsland Comdirect Duitsland

Duitsland 4,00 euro

Oostenrijk 9,95 euro

Boursorama Frankrijk

Frankrijk Swissquote 5,50 euro Zwitserland

Spanje 5,00 euro

48

Boursorama

Renta 4 Spanje

Finland 10,45 euro

Zwitserland 12,59 euro

De Binck’s vanEuropa Beleggers die in Nederland al moeite hebben om de verschillende internetbrokers goed in beeld te krijgen, moeten zich vooral niet wagen aan een blik over de grens. Wie dat wel doet, ziet een sector die rijp is voor flinke consolidatiegolf. door Michiel Pekelharing

D

e Europese internetbrokers beloven een van de meest spraakmakende sectoren van de komende jaren te worden. De bedrijfstak is enorm versnipperd en langzaam tekenen zich tekenen van een consolidatieslag aan. Schaalgrootte is namelijk een belangrijk wapen in de strijd om de laagste tarieven. Bovendien maakt de komst van grote buitenlandse partijen zoals Interactive Brokers, waar tegen bodemprijzen op alle Europese beurzen gehandeld kan worden, het voor lokale spelers aantrekkelijk om versterking te zoeken over de grens. Het is niet de eerste keer dat Europese internetbrokers in de greep komen van fusies en overnames. Acht jaar geleden was de sector al in de greep van een consolidatieslag. De combinatie van de internethype en een groeiend aantal mensen dat begon met beleggen om zo te profiteren van de stijgende beurskoersen, zorgde voor een explosief groeiende markt. Het aantal beleggers nam eind jaren negentig en de eerste helft van 2000 met grofweg 100% per jaar toe. Om schaalgrootte te winnen en vooral om ook in het buitenland te kunnen groeien, begaven verschillende spelers zich op het overnamepad. De aankoop van het Duitse

Entrium door het Italiaanse bipop-Carire was één van de transacties die het meeste in het oog sprong. De overnamesom van 2,5 miljard euro ligt ongeveer even hoog als de huidige, gezamenlijke beurswaarde die de zeven Europese brokers die in dit artikel besproken worden. Bij overnames werd soms meer dan 30.000 euro per klant betaald. Ter vergelijking: het bod van Binck op Alex komt neer op een bedrag van 4.000 euro per klant.

Expansiedrift

De offensieve groeistrategie van de Europese internetbrokers kon na het uiteenspatten van de internetbubbel in 2001 rechtstreeks de koelkast in. Expansieplannen werden teruggedraaid en de ondernemingen probeerden via kostenbesparingen in de zwarte cijfers te blijven. In Zweden viel de groei van het aantal beleggers dat via het internet handelde binnen een jaar terug van 100% naar 3% eind 2000. Het Zweedse Avanza stond op dat moment op het punt om de Nederlandse en Britse markt te betreden. Deze plannen werden direct teruggedraaid en het bedrijf ontsloeg niet lang daarna een derde van het personeel in een poging de kosten in lijn te krijgen met de snel terug-

lopende omzet. In andere landen was het beeld niet veel beter, maar de laatste jaren vertoont de markt weer een aantrekkelijke groei.

Steeds meer diensten

De komst van Amerikaanse prijsvechters zoals Interactive Brokers wakkert de concurrentie in Europa aan. Schaalgrootte is een belangrijk wapen in de prijzenslag om de gunst van de particuliere belegger. Dat gevecht krijgt nog een extra dimensie door de invoering van de nieuwe financieeladministratieve richtlijnen Mifid. Hierdoor hoeven niet alle transacties meer op een officiële effectenbeurs te worden doorgevoerd. In Frankrijk biedt Cortal Consors zijn klanten bijvoorbeeld al de mogelijkheid om orders voor 4,45 euro op een alternatief handelsplatform uit te voeren tegenover 5,45 euro voor transacties op Euronext Parijs. Tegelijkertijd speelt er een tweede grote trend bij de Europese internetbrokers. Steeds meer partijen leggen zich niet alleen meer toe op het zo snel en goedkoop mogelijk doorvoeren van effectenorders, maar ook op het aanbieden van bankdiensten en vermogensbeheer. Comdirect, Avanza en het in November naar de beurs

49

b rok ers

Avanza is de grootste partij op de Zweedse markt voor online beleggen. Oorspronkelijk heette de onderneming hq.se, maar in 2001 werd het in zwaar weer verkerende Avanza overgenomen en de nieuwe combinatie is onder deze naam verder gegaan. De laatste jaren kenmerken zich door een snelle groei, waarbij het bedrijfsresultaat telkens met ten minste 40% is toegenomen. Avanza richt zich steeds meer op de Zweedse pensioenmarkt, waarvan het momenteel 1,5% in handen heeft. Vorig jaar vormden pensioen- en verzekeringsaccounts ruim 40% van alle nieuw geopende rekeningen. Zeven jaar geleden was het bedrijf nog

50

Renta 4

60

11 9 8 7 6 5

Comdirect is in 2000 naar de beurs gekomen als de internetbroker van Com-

11/12/2007

7/30/2007

1/1/2007

4/16/2007

6/5/2006

9/18/2006

11/7/2005

2/20/2006

4/11/2005

7/25/2005

40

11/5/2007

7/23/2007

4/9/2007

9/11/2006

12/25/2006

2/13/2006

5/29/2006

7/18/2005

20

Het Duitse Sino is bepaald niet voor alle beleggers. De onderneming richt zich puur op de heel actieve handelaars. Gemiddeld doen de 606 klanten elke dag tien transacties en op dat vlak is Sino afgetekend marktleider in Duitsland. De beursgang in 2004 was er ook voornamelijk op gericht om meer bekendheid te krijgen onder actieve traders. Dat is behoorlijk gelukt – gezien de flinke omzetstijging van de laatste jaren en een

10

Zwitserland is niet het eerste land wat met online beleggen in verband wordt gebracht, maar Swissquote laat zien dat dit wel degelijk een snelgroeiende markt is. Vorig jaar steeg het aantal klanten met 40% en het toevertrouwde vermogen groeide bijna met 50%. Het bedrijf is afgetekend marktleider in Zwitserland, maar is nog niet van plan om buiten de landsgrenzen te kijken. De aandelenhandel via internet vormt ruim de helft van de inkomsten en daarnaast is Swissquote afhankelijk van aanpalende activiteiten zoals vermogensbeheer en handel voor eigen rekening. Behalve van nieuwe klanten moet toekomstige groei ook komen uit het

Er zijn meer dan genoeg ingrediënten voor een flinke shake-up in de sector

11/12/2007

7/30/2007

1/2/2007

4/16/2007

6/5/2006

9/18/2006

11/7/2005

2/20/2006

30

12/27/2004

1/16/2008

1/9/2008

1/2/2008

12/19/2007

12/12/2007

12/5/2007

11/28/2007

11/21/2007

11/14/2007 13 12

40 20

100

8

0

50

0

10

2

60

120

12

4

70

10

14

6

80

140

80

Aantal klanten: 935.000 Aantal transacties per dag: 40.000 Toevertrouwd vermogen: 20,2 miljard euro Verwachte wpa 2008: 0,40 euro Verwachte k/w: 19,2 Beurswaarde: 1,1 miljard euro

Aantal klanten: 90.000 Aantal transacties per dag: 12.000 Toevertrouwd vermogen: 5,8 miljard CHF (3,6 miljard euro) Verwachte wpa 2008: 3,33 CHF (2,07) euro Verwachte k/w: 15,3 Beurswaarde: 74,4 miljoen CHF (46,1 miljoen euro)

Boursorama

Aantal klanten: 566.800 Aantal transacties per dag: 25.000 Toevertrouwd vermogen: 13,3 miljard euro Verwachte wpa 2008: 0,53 euro Verwachte k/w: 11,8 Beurswaarde: 600,0 miljoen euro

4/11/2005

160

Swissquote

lanceren van nieuwe diensten en daarvoor zet Swissquote in op aandelenhandel via mobiel en pda, waarvoor eind 2007 een scala aan nieuwe diensten is gelanceerd.

7/25/2005

Aantal klanten: 606 Aantal transacties per dag: 6.000 Toevertrouwd vermogen: 580 miljoen euro Verwachte wpa 2008: 1,55 euro Verwachte k/w: 11,2 Beurswaarde: 53,9 miljoen euro

beurskoers die ruimschoots verdubbeld is. In tegenstelling tot landgenoot Comdirect heeft Sino geen andere activiteiten ontwikkeld. Het concern richt zich echt volledig op de aandelenhandel via het internet en samen met Binck is dit een van de puurste e-brokers in Europa.

12/27/2004

Sino

10/31/2005

11/12/2007

7/30/2007

1/1/2007

4/16/2007

Aantal klanten: 87.500 Toevertrouwd vermogen: 3,7 miljard euro Verwachte wpa 2008: 0,34 euro Verwachte k/w: 20,3 Beurswaarde: 284,4 miljoen euro

merzbank. Inmiddels is het een zelfstandig bedrijf, dat hard bezig is om naast de oorspronkelijke kernactiviteiten ook bankdiensten en vermogensbeheer in het assortiment op te nemen. Het bedrijf liep acht jaar geleden voorop met Europese expansie, met activiteiten in Groot-Brittannië, Frankrijk en Italië. De laatste twee landen heeft Comdirect vrij snel verlaten en de Britse divisie werd in 2005 verkocht aan Boursorama. Het bedrijf werpt de blik niet langer over de grens, maar probeert nu om de bijna miljoen Duitse klanten zoveel mogelijk nieuwe producten te verkopen. Met een beurswaarde van ruim 1 miljard euro is Comdirect met afstand de grootste internetbroker in Europa.

4/4/2005

11/12/2007

4/16/2007

7/30/2007

1/1/2007

9/18/2006

6/5/2006

11/7/2005

2/20/2006

4/11/2005

7/25/2005

12/27/2004

20

Comdirect

11/12/2007

40

Op de eigen markt moet Nordnet branchegenoot Avanza voor laten gaan, maar in de omliggende landen bouwt de onderneming aan een dominante positie. Het bedrijf is al actief in Noorwegen, Denemarken, Finland, Duitsland en Luxemburg. Dit jaar kan Polen aan dit lijstje worden toegevoegd. Nordnet heeft al een kantoor geopend in Warschau en is druk bezig om werknemers aan te trekken. Op de Poolse beurs worden elke dag 80 à 100.000 transacties gedaan, waarvan ongeveer 40% door particuliere beleggers. Van alle Europese internetbrokers is Nordnet de meest expansieve en tot nu toe kiest het bedrijf ervoor om zelf nieuwe vestigingen te openen in plaats van te groeien door overnames. Voor het huidige jaar wordt gestreefd naar een groei van het aantal klanten van ten minste 30%.

7/30/2007

60

9/18/2006

0

4/16/2007

5

Het Spaanse Renta 4 is een echte nieuwkomer op de beurs. Het bedrijf heeft pas een notering sinds afgelopen herfst en het is ook niet een pure internetbroker. Renta 4 is tevens actief als vermogensbeheerder (20% van de omzet) en als adviseur bij fusies en overnames (7% van de omzet). De onderneming heeft ook een groeiend netwerk van momenteel 56 vestigingen waar klanten hun beleggingszaken kunnen regelen. Renta 4 is in 1986 opgericht als obligatiehandelaar en vijf jaar later werden enkele beleggingsfondsen gelanceerd. Het handelsplatform van de onderneming is sinds 1998 in de lucht en Renta 4 heeft 87.500 klanten op de competitieve Spaanse markt voor beleggen via internet.

1/2/2007

10

7

9/18/2006

15

7,2

6/5/2006

20

7,4

2/20/2006

80

7,8

11/7/2005

100

8

7/25/2005

120

8,2

4/11/2005

25

6/5/2006

140

8,4

12/27/2004

30

2/20/2006

160

8,6

7,6

Aantal klanten: 174.000 Aantal transacties per dag: 36.000 Toevertrouwd vermogen: 57,5 miljard SEK (6,1 miljard euro) Verwachte wpa 2008: 1,40 SEK Verwachte k/w: 12,6 Beurswaarde: 2,9 miljard SEK (306,5 miljoen euro)

12/27/2004

Aantal klanten: 155.000 Aantal transacties per dag: 20.000 Toevertrouwd vermogen: 50 miljard SEK (5,3 miljard euro) Verwachte wpa 2008: 10 SEK Verwachte k/w: 11,9 Beurswaarde: 3,1 miljard SEK (323,3 miljoen euro)

Nordnet

11/7/2005

Avanza

van plan om (onder meer) de Nederlandse markt op te komen, maar de expansieplannen werden al snel teruggedraaid en Avanza is voorlopig niet van plan om de Zweedse grens over te gaan.

7/25/2005

gekomen Renta 4 halen al een aanzienlijk deel van de inkomsten uit deze activiteiten. Er zijn meer dan genoeg ingrediënten voor een flinke shake-up in de sector, die op basis van een snelle vergelijking met de Verenigde Staten nog volop ruimte heeft voor groei. Aan de overkant van de oceaan belegt 55% van de bevolking, tegenover slechts 14% van de inwoners van Duitsland, Groot-Brittannië, Frankrijk, Italië, Spanje en Zweden. Die kloof wordt waarschijnlijk nooit gedicht, maar onderzoeksbureau ids verwacht dat het aantal internetbeleggers groeit van 18 miljoen tot 23,5 miljoen in 2010. iex maakt alvast een rondje langs de Binck’s van Europa

4/11/2005

On l i n e

Van alle Europese internetbrokers neemt het Franse Boursorama internationale expansie het meest serieus. De onderneming is voor 56% in handen van Société Générale en is hard bezig om zichzelf via (grensoverschrijdende) overnames uit te bouwen tot de grootste speler in Europa. In 2002 betrad het bedrijf via de aankoop van Fimatex al de Duitse markt en een jaar later werd met de acquisitie van Selftrade ook de Spaanse markt betreden. In 2005 werden de Britse activiteiten van Comdirect ingelijfd en sindsdien ligt de nadruk op het versterken van de positie op de markten waarop de onderneming al actief is. Met een kapitaalkrachtige partner als Société Générale lijkt Boursorama de aangewezen partij om als een van de gangmakers te fungeren achter een consolidatieslag onder de Europese brokers. Net als Comdirect breidt Boursorama ook het (bank) dienstenpakket gestaag uit, alhoewel het zwaartepunt voorlopig wel blijft liggen op aandelenhandel via het internet. Alleen al vorig jaar kon de onderneming een slordige 90.000 nieuwe gebruikers bijschrijven, met name in Groot-Brittannië en de Franse thuismarkt.

51

Hypoth e k en

door Jos Koets

Huizenissen

Veel hypotheekvormen komen steeds negatiever in het nieuws, en de huizenprijzen stijgen nog maar met een paar procent per jaar. Is het nog wel verstandig om een huis te kopen?

Jos Koets is Erkend Hypotheek Adviseur en heeft z’n eigen Assurantiekantoor Groenoord in Vlaardingen. Koets schrijft zijn columns op persoonlijke titel. De informatie in deze column is niet bedoeld als professioneel (hypotheek)advies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde transacties.

H

et is inmiddels wel duidelijk dat de goede jaren voorbij zijn. Jaren waarin heel wat mensen een huis kochten zonder het eerst bekeken te hebben. De vraag was veel groter dan het aanbod. Tegenwoordig staan er weer veel huizen te koop, en voor langere perioden. Verkopende partijen worden vaak gedwongen hun vraagprijs flink te verlagen.

Breng uw situatie in kaart

Dat lijkt dus een mooi moment om een huis te kopen. Het grote aanbod maakt het mogelijk door goed te onderhandelen aardig wat van de vraagprijs af te dingen. Toch blijkt het moeilijk om een geschikt huis te kopen. De prijzen zijn hoog en veel mensen kunnen alleen met twee in-

komens een hypotheek krijgen. Bovendien is de hypotheekrente flink gestegen. Dat zorgt ervoor dat de maandlasten hoger zijn dan twee jaar geleden. Het is daarom ver-

Veel mensen kochten een huis zonder het ooit bekeken te hebben standig om alle voordelen van kopen eens tegenover huren te zetten en uw persoonlijke situatie goed in kaart te brengen. Het is belangrijk om te bedenken hoe deze situatie er in de toekomst uit zal zien. Het inkomen is hierbij een belangrijke factor. Is het verstandig om een huis te kopen op twee inkomens? Het is zeker niet verstandig om een hypotheek af te sluiten die meer dan zes keer het totale bruto inkomen bedraagt als u geen flink eigen vermogen achter de hand heeft.

Zoek genoeg informatie

60

schikt zijn. Samen met de adviseur kunt u dan vaststellen welke hypotheek het moet worden. De hoogte van de dekking bij overlijden, einduitkering en bijverzekeringen zo-

Besluit u om een huis te kopen, dan moet u uitzoeken welke hypotheek u gaat afsluiten. Veel mensen gaan slechts naar één adviseur en beslissen dan in een uurtje over de hypotheek. Het is verstandig om veel tijd uit te trekken voor het inwinnen van informatie – bijvoorbeeld via internet – zodat u goed voorbereid bent voor het gesprek met de hypotheekadviseur. Alvast een overzicht maken van de voor- en nadelen van alle hypotheekvormen heeft als voordeel dat er slechts een paar hypotheken overblijven die voor u ge-

als arbeidsongeschiktheid en werkloosheid zijn afhankelijk van uw inkomen. Dit kost aardig wat tijd en is zeker niet gemakkelijk. Het voordeel is wel dat u meteen goed op de hoogte bent van uw inkomsten en uitgaven. Belangrijk is ook dat u de adviseur verschillende berekeningen laat maken. En vergeet niet de kleine lettertjes op te vragen. Deze gegevens zijn nog belangrijker dan de hoogte van de hypotheekrente.

Maak uw huiswerk

U heeft nu een volledig beeld van uw toekomstige maandlasten en u weet precies in welke prijsklasse u een huis moet zoeken. Dit huis moet groot genoeg zijn voor uw toekomst. U moet namelijk niet verplicht zijn over enkele jaren te verhuizen. Dit kan bijvoorbeeld problemen opleveren als de woning niet in waarde is gestegen. Veel mensen vergeten namelijk dat de kosten koper voor een bestaande woning gemiddeld 9% bedragen. Al met al moet u een moeilijke beslissing nemen. Het is daarom verstandig goed uw huiswerk te doen, om niet achteraf in de problemen te komen.

60

Boeken

leveren, want het bezit van de reserves is inmiddels nagenoeg volledig in handen van staatsoliebedrijven. Deze ondernemingen zijn belangrijke bronnen voor het vullen van de oorlogskas van de zogenoemde staatsinvesteringsfondsen die daarmee steeds meer een stempel drukken op de financiële markten.”

Olieverslaafd

Allard wint de champagne! Half februari nog over 2007 beginnen, is wel heel oude koeien uit de sloot halen. Maar voor de uitslag van de iex 2007 miniquiz maken we graag een uitzondering. 1| Welk aandeel of beleggingscategorie deed het het beste in 2007? (in lokale valuta) Apple was onovertroffen. 2| Welke iex-columnist schreef in 2007 de meeste columns, of – om in beursjargon te blijven – was het heftigst short eigen gezin? Dit was een klein beetje een instinker. Corné van Zeijl en Frank van Dongen schrijven wekelijks de nodige interessante columns voor iex (en inderdaad wij maken ons wel eens zorgen om de relatie met vrouw en kids), maar de naam die het vaakst terugkomt op iex.nl is die van redacteur Arend Jan Kamp. Dat komt natuurlijk door zijn dagelijkse Dageraad, een serie die alleen in de zomer ontbreekt als er gefietst moet worden. 3| Welk aandeel hoort hier niet bij? Dat was natuurlijk Avantium, het enige aandeel dat naar de beurs wilde gaan – het ging uiteindelijk niet door – in plaats van eraf ging. 4| Wie zegt wat? Welke columnist heeft dit in 2007 gezegd? a. “Nu sta ik bekend als een azijnzeikerd, die altijd de negatieve zaken uit het nieuws haalt. Wat dat betreft is het vandaag niet anders.” - Frank van Dongen b. “Ik haal voor u de overname van abn Amro door Fortis door mijn

62

overnamekit.” – Corné van Zeijl c. “De eerste twee jaar wordt een rente van 8% uitgekeerd. Voor de jaren 3 tot en met 8 geldt een variabele coupon. Die coupon wordt als volgt bepaald. Jaarlijks worden de koersveranderingen van twintig geselecteerde internationale aandelen berekend ten opzichte van de startwaarde (9 oktober 2007).” - Marcel Tak 5| Wat is in 2007 het grootste (beursgenoteerde) bedrijf ter wereld geworden? Niet de Amerikanen, maar de Chinezen doen alles groot tegenwoordig: Petrochina Reservevraag - Wie zijn de mensen achter ‘Beleggings-Fonz’? Dit was natuurlijk een hele makkelijke: Peter van Kleef en Michiel Pekelharing.

We kunnen ook meteen bekend maken dat Allard de Monchy de fles overheerlijke champagne heeft gewonnen. Gefeliciteerd en de champagne komt zo snel mogelijk naar je toe.

“We have a serious problem. We are addicted to oil.” - George Bush 2006. U kunt van het intellect van de huidige Amerikaanse president zeggen wat u wilt, maar hier slaat de man de spijker op zijn kop. Deze zin is ook de eerste regel van het nieuwe boek van iex-columnist Jerry de Leeuw. De Leeuw – tegenwoordig vooral actief in de energiehandel – gaat in Energievraagstukken & Toekomstperspectief - Over grondstoffen, milieu & de financiële markten in op de hedendaagse energievraagstukken en potentiële oplossingen. Daarnaast schetst de auteur een beeld van de energiepolitiek, werking van de energiemarkt en de daaraan gerelateerde financiële markt. iex stelde de auteur vier vragen over zijn boek:

1

Wat is het grootste misverstand over energie? “Dat fossiele brandstof bijna op is. Zelfs olie is er ook nog in ruime mate. Het is alleen steeds minder eenvoudig te bemachtigen. De stand van de techniek laat ons (nog) niet toe om gemakkelijk in diepe zeeën of onder Arctische toestanden te winnen. Bovendien werd tot voor kort slechts 30% van een gangbare oliebron gewonnen. Door het wegvallen van druk bleef 70% van de olie in de bron achter. Dankzij geavanceerde technieken kan dit nu worden opgevoerd, al blijft het merendeel nog steeds onaangetast. Het begrip aanwezige reserves moet dus niet worden verward met winbare reserves.”

4 2

In je boek schrijf je dat de prijs van energie niet bestaat. Waarom niet? “Onder andere omdat olie uit verschillende bronnen telkens weer andere eigenschappen heeft, zoals het sulfaatgehalte en de stroperigheid. Dat betekent dat de kwaliteit per oliesoort verschilt. De verschillende oliesoorten ondergaan allemaal eigen verwerkingsprocessen, wat zorgt voor verschillende kwaliteit en verschillende prijzen. Er bestaat dus geen één energieprijs.”

3

Je gaat ervan uit dat energiemarkt steeds meer zal integreren met de financiële markt. Hoe ziet de markt er over tien jaar uit? Wie delen dan de lakens uit? “In de energiemarkt opereerden vroeger louter energiespelers, zoals olieproducenten en nutsbedrijven. Nu de integratie van beide markten in een volgende fase raakt, zie je steeds meer financiële spelers de energiemarkt betreden. Zakenbanken proberen hun competenties ook naar dit speelterrein te verplaatsen en zoeken naar arbitragemogelijkheden. Hun achterstand op de technische aspecten, zullen zij moeten inlopen. Anderzijds pikken energieondernemingen steeds meer op van de financiële partijen, zoals risicomanagement en derivatengebruik. De Shell’s en Exxon’s van deze wereld zullen steeds meer diensten – en dus minder olie – gaan

Tips voor beleggers in grondstoffen en/of energie? “Transport en infrastructuur (havens, pijpleidingen, schepen) zijn wat mij betreft ondergeschoven kindjes, zeker voor wat betreft de aandacht in de media. Het is echter een van de grootste knelpunten in de energiebranche en dus bieden investeringen uitstekende kansen. Daarnaast zijn weerderivaten erg interessante beleggingsproducten. Hun onderliggende waarde heeft geen correlatie met andere vermogensklassen. In tegenstelling tot andere beleggingen heeft iedereen wel een behoorlijke kennis van het weer. De interesse voor het klimaat heeft inmiddels een extra duit in het zakje gedaan. Beleggers en speculanten kunnen deze derivaten verhandelen via de Amerikaanse beurs Chicago Mercantile Exchange en producten die betrekking hebben op het weer in Amsterdam.” iex mag vijf exemplaren (ter waarde van 49,95 euro) van Energievraagstukken & Toekomstperspectief weggeven. De eerste vijf lezers die ons een email sturen via redactie@iex. nl én hun naam en postadres direct meesturen, krijgen zo snel mogelijk een exemplaar thuis gestuurd.

vijfde jaargang Nummer 2 maart – april 2008 Hoofdredactie: Pieter Kort ([email protected]) Eindredactie: Laura Iseger ([email protected]) Art direction en vormgeving: Studio Jaap van der Zwan, Amsterdam Met medewerking van: Alain Cohen Redactie: Michiel Pekelharing ([email protected]), Peter van Kleef ([email protected]) en Fleur van Dalsem ([email protected]) Medewerkers: Warrum Buffet, Ruurd Haan, Bas Heijink, Jacques Potuijt, Cees Smit alias Frank van Dongen en Corné van Zeijl Beeld: Ruud Binnekamp, Mark van den Brink, Nico den Dulk, Robert Elsing en Ronald Hoeben. Koersen: Marketxs; nieuws: Dow Jones; fundamentele data: ShareCompany Directie: Peter van Sommeren (uitgever), Hans-Poul Veldhuyzen van Zanten en Eric Visser Abonnementsprijzen: Jaarabonnement in Nederland en Belgïe € 39,60 (8 nummers) Voor andere landen geldt een verzendtoeslag van € 30,Losse nummers: € 4,95, nazending: € 6,95 Abonnementen en bezorging: Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan en lopen automatisch door, tenzij vier weken voor de vervaldag schriftelijk wordt opgezegd. Nieuwe aanmelding via Abonnementenland: www.aboland.nl Adreswijziging: Leden van iex.nl kunnen zelf hun gegevens wijzigen via www.iex.nl/leden. Overige abonnees via Abonnementenland: tel: 0900-aboland of 0900-22 65 263 (€ 0,10 per minuut) of www.aboland.nl Advertenties: Edwin Broekhuizen, Peter Moltmaker, Ido Kramer, Glenn Seca en Niek den Tex ([email protected]) Traffic: Freek Vos, Samir Redouani en Dani Taboada Parga ([email protected]) Investor relations: Frans Gunnink. Concepten: Salem Riani Operations en techniek: Reinier Willems, Chiel Versteege; TriLab: René van der Meyden Drukkerij: Senefelder Misset Niets uit deze uitgave mag op enigerlei wijze worden overgenomen zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van iex Media Groep bv zijn van toepassing de voorwaarden welke zijn gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel te Amsterdam. iex magazine bevat informatie en wenken, die met de meeste zorgvuldigheid zijn samengesteld. iex Media Groep bv en de bij deze uitgave betrokken redactie en medewerkers aanvaarden geen aansprakelijkheid voor mogelijke gevolgen, die zouden kunnen voortvloeien uit het gebruik van in deze uitgave opgenomen informatie en wenken. De gegevens zoals wij die van u hebben ontvangen, kunnen worden gebruikt voor het toezenden van informatie en/of aanbiedingen door iex Media Groep bv en speciaal geselecteerde bedrijven. Indien u dit niet wenst, gelieve een briefje te sturen naar: iexMedia Groep bv , t.a.v. de klantenservice, Postbus 75662, 1070 AR Amsterdam.

iex magazine wordt uitgegeven door iex Media Groep bv en verschijnt acht keer per jaar. © iex 2008

media groep

63

Alias Adno

I EX

Com mu n ity

Leeftijd: 30 Beroep: (Net) afgestudeerd bedrijfseconoom Belegger sinds: “In 2000 kreeg ik interesse in optietheorieën. Na de Ahold-affaire in 2003 werd ik actief belegger.” Eerste belegging: Callopties Getronics

Favoriet aandeel, fonds, optie: “Indexopties op de aex en de s&p 500.” Beleggingsstrategie: “Voornamelijk call- of putspreads op een index of aandeel.” Favoriete columnist: “Jerry de Leeuw voornamelijk om zijn optiestrategieën en (voormalig iex-columnist) Geert-Jan Nikken voor technische analyse met de Relative Strength Indicator (rsi).” Grootste beurssucces: “Een putspread 1450/1445 maart 2007 op de s&p 500 in februari 2007. Een combinatie van een gekochte put maart 2007 1450 en een geschreven putoptie maart 2007 1445. Ik kon de geschreven put 1445 terugkopen, maar toen ging er iets mis in China. Daardoor kon ik de gekochte put maart 1450 verkopen en had ik een winst van 700 dollar.” Grootste beursblooper: “De aanschaf van achthonderd out-of-the-money callopties Philips begin januari 2004. Dat ging dus helemaal mis. Ik heb er wel veel van geleerd.” Gespreksonderwerpen in de Koffiekamer: “Ik lees vooral de dagelijkse opinies van de columnisten. In de Koffiekamer volg ik het derivatenforum. Als ik dan een interessante optiestrategie tegenkom, zet ik die in een speciaal optieprogramma. Ik volg deze strategie, zodat ik achteraf kan analyseren of het een geslaagde strategie was.” Beste tip ooit: “Aan de hand van de rsi-indicator kijken naar negatieve divergentie. Bij een overbought-situatie een putspread (een combinatie van een gekochte put met een hogere uitoefenprijs en een geschreven put met een lagere uitoefenprijs) opzetten. Bij overbought kan het aandeel nog iets verder stijgen. Mocht dit het geval zijn, dan kan de geschreven put worden teruggekocht en is er een kans dat met de gekochte put een ongelimiteerde winst kan worden behaald als de onderliggende waarde weer daalt. Bij een oversold-situatie kan gebruik worden gemaakt van een callspread. In deze situatie is er kans op ongelimiteerde winst als de geschreven call is teruggekocht en de gekochte call nog uitstaat. Ook is het belangrijk om opties met een looptijd van meer dan zes maanden te gebruiken.”

65

CO LUM N door Warrum Buffet

Dag bulls, dag bears

Op de brainmarkt bent u aangewezen op uzelf. Niks meehobbelen met de markt, want de markt bestaat niet meer.

Warrum Buffet geniet wereldwijde bekendheid als bedenker en beoefenaar van de blijzin en de bijkomkomma. Buffet wenst niet verantwoordelijk te worden gehouden als hij in zijn columns de draad, zichzelf en de lezer kwijtraakt (in willekeurige volgorde). Eventuele psychische schade ontstaan door het lezen van de columns van Buffet kan niet op de auteur worden verhaald. De columns dienen gelezen te worden met een flinke dosis relativeringsvermogen.

66

M

isschien hebt u het al gemerkt, 2008 wordt een moeilijk jaar. Je hebt bullmarkten en die zijn makkelijk te bespelen. Je stapt gewoon in, maakt niet uit welke coupé, en je wordt vanzelf naar boven getransporteerd. Je koopt brandhout, opkomende markten, grondstoffen, Klein-China, Groot-China, Midden-China en Rood-China en je wordt slapend rijk. Prima. Wat u er ook van denkt, bullmarkten zijn prima markten. De keerzijde van de medaille is dat bullmarkten ook mensen aantrekken die plotseling denken beleggers te zijn, maar eigenlijk tegen zichzelf in bescherming genomen moeten worden. Dat systeem kent de beurs niet, behalve op de afdeling Knippen & Scheren, maar daar wordt de behandeling duur betaald. Preventief optreden is er niet bij. Afijn, zo’n bullmarkt hebben we de afgelopen vier jaar gezien, en aan de enorme toestroom van beleggingsdummies

is af te lezen dat het einde ervan nabij is. Het is een olijke boel bij de afdeling Knippen & Scheren. Een dolle boel zelfs, durf ik te zeggen.

Achter de meute aan

Goed. En dan heb je de bearmarkt. Als u al wat langer meedraait in de mallemolen van het Damrak en niet in het gelukkige bezit van een selectief geheugen bent, dan herinnert u zich misschien nog de eerste twee beursjaren van dit millennium. We overleefden de millenniumbug (herinnert u zich die nog?) cum laude, de computersystemen lieten ons niet in de steek, maar vervolgens struikelden we over zoiets triviaals als het uiteenspatten van de internethype. Niet dat het de wereld veranderd heeft. We leven ondanks die nare episode allemaal gewoon in het digitale tijdperk, maar op de beurs waren koersdalingen tot 90% geen uitzondering en dat was best even slikken. Vooral voor de minder nozelen die achteraan de meute liepen en na binnenkomst meteen werden doorverwezen naar de dames en heren van Knippen & Scheren. En daar werd wat afgeknipt en daar werd wat afgeschoren. Maar, laten we eerlijk zijn, bearmarkten zijn óók makkelijk te bespelen. Je koopt gewoon puts, turbo shorts of als u iets minder hebberig bent, gaat u gewoon net zolang op uw handen zitten totdat broeder Beer zich behaaglijk uitrekt en zich volgevreten ter winterslape begeeft. Als u een luid en gelukzalig geronk uit het berenhol hoort weerklinken, is uw

tijd weer aangebroken. Maar dan heb je een derde type markt waar je zelden iemand over hoort. Het laatste beurstaboe. Of misschien hoor je er wel niemand over omdat er slechts weinig overlevenden zijn en zij die het overleefd hebben dermate getraumatiseerd zijn dat ze er voor altijd het zwijgen toe doen. Het is de brainmarkt.

Laatste taboe

Daar helpt geen beer, geen stier. Daar bent u aangewezen op uzelf. Niks meehobbelen met de markt, want de markt bestaat niet meer. Ten minste, niet als één peloton dat compact de berg opkruipt of de berg weer afdendert. Daar wordt het aandelenpeloton wreed uiteengeslagen. Terwijl de index per saldo niets doet, variëren de individuele koersuitslagen van -20% tot +20% per beursdag. En dit nog jonge jaar zou zomaar, afgaande op de prelude van januari, zo’n jaar kunnen worden. Dus hang uw stierenpak aan de waslijn, laat uw berenvel nog even op zolder liggen en maak dat u wegkomt. Tenzij u over voldoende brains beschikt om in een brainmarkt stand te houden. Maar voordat u die stap waagt, adviseer ik u met klem eerst een bezoekje te brengen aan het Monument Voor Hen Die Vielen In Brainmarkten. Als u écht over brains beschikt, weet u daarna genoeg. klik hier... Meer columns van Buffet vindt u op magazine.iex.nl/warrumbuffet

IEX magazine houdt u op de hoogte van het wel en wee van de 40 – volgens ons – belangrijkste Nederlandse aandelen. En dat gaat verder dan het bijhouden van de laatste persberichten. Van ieder aandeel geven we de belangrijkste fundamentele en technische signalen, groei- en waardeindicatoren, een korte instantanalyse én een speciaal door IEX ontwikkelde stemmingsmeter.

Top 40 Liggenblijvers Vijf onbeweglijke rotsen in de onstuimige beursbranding SNS Reaal Een ambitieuze groeistrategie, de topman van het jaar en weinig tot geen kredietproblemen. Nu die hogere koers nog ASML Als u verder kijkt dan alleen de komende maanden ziet het beeld er ineens een stuk mooier uit

Signalen Analistenmomentum ( /  / ) Worden de taxaties naar boven of naar beneden bijgesteld? Technisch ( /  / ) De richting van de (middel)lange trend

Hoera-aandelen Over welke bedrijven zijn analisten plots enthousiast geworden?

Fundamenteel ( /  / ) Hoe zijn de financiële vooruitzichten Winstgroei De verwachte wpa-groei in 2006 PEG Price/Earnings Growth. Geeft aan hoe de koers-winstverhouding zich verhoudt tot de winstgroei. Hoe lager, hoe relatief goedkoop het aandeel is ten opzichte van de verwachte groei. De score van de topman Wat verdiende de CEO voor u? Bron: VEB, peildatum 6 december 2007



Corporate Express Kan Peter Ventress op 22 februari breken met de Corporate Express-traditie van tegenvallende cijfers?

Stemmingsmeter In welke toestand verkeert dit aandeel? 1  Snelle groei / 2  Trage, gestage groeier / 3  Even geduld, er staat iets te gebeuren / 7  Voor een gokje / 5  Mogelijk slecht nieuws in aantocht / 6  Niet vooruit te trekken / 8  Niet aankomen

53

t o p

4 0

Top-5 IEX 40

t o p Aalberts

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Nutreco

Analisten hebben de winstverwachting al geleidelijk verhoogd en het management heeft een duidelijke koers ingeslagen. In de koers is dat nog nauwelijks terug te zien.

SNS Reaal

Met de aankoop van Zwitserleven vult topman Van Keulen zijn groeistrategie verder in. Het lijkt een kwestie van tijd voordat dit zich in een hogere koers vertaalt.

Unilever

De prijsstijging van grondstoffen lijkt af te nemen en de focus op snelgroeiende merken betaalt zich uit. Bovendien kan Unilever bogen op het predikaat van defensief aandeel.

Philips

Een grote kaspositie en extra mogelijkheid om eigen aandelen in te kopen leggen in 2008 een mooie bodem onder de beurskoers.

ASML

De traditionele koersdip na de top van de halfgeleidercyclys blijft uit. Dat kan erop wijzen dat beleggers verder kijken dan de komende maanden – en dan ziet het beeld er opeens een stuk mooier uit. Het moet raar lopen als het bedrijf in 2010 niet afgetekend marktleider is.

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

16% 0,6

Wat doen? M O M

3

Thierry Schaap Rendement sinds aantreden -14%

50% 0,2

Flinke volatiliteit is goed voor Binck, maar op de lange duur is een grimmig beursklimaat slecht nieuws voor de winnaar van het IEX Netprofiler Brokeronderzoek 2008 (zie pag. 39). Aan de andere kant: kredietellende heeft de bank niet en er zit een Europese consolidatie aan te komen, waarin Binck/Alex een van de meest gewilde singles is.

Aegon

Boskalis

Wat doen? O N O

7

Don Shepard Rendement sinds aantreden -66%

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

-3% n.b.

Wat doen? N O M

2

Peter Berdowski Rendement sinds aantreden 67%

>50% 0,1

Eigenlijk is iedere grote financial een dobbeltje geworden. Aegon bleek niet immuun voor de marktmalaise toen in januari een Brits vastgoedfonds op slot moest wegens te grote uitstroom. Het aandeel is niet duur, maar het grote krediet- en obligatievraagteken zal er nog even boven blijven hangen. Daredevils kunnen beginnen met oppikken.

Deze baggeraar staat op menig favorietenlijstje van analisten. Maar ondanks overwegend goed nieuws, is het aandeel de afgelopen weken vaker te vinden in het lijstje grootste dalers dan bij de stijgers. Net als bij sectorgenoten is dat te wijten aan het onzekere economische klimaat. Ze verwachten wel een sterk jaar.

Ahold

Corporate Express

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Wat doen? N N M

3

John Rishton Rendement sinds aantreden -13%

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

10% 1,6

Wat doen? O N O

6

-34% n.b.

Peter Ventress Rendement sinds aantreden -49%

Analisten zijn op dit moment overwegend positief over het aandeel. De omzet 2007 was hoger dan verwacht en in Europa gaan de zaken goed. In de VS blijft er voorlopig sprake van margedruk en een recessie in de VS zou Ahold in 2008 parten kunnen spelen. Of en in hoeverre dat zo is, weten we waarschijnlijk pas bij de jaarcijfers op 6 maart.

Is de bodem nu eindelijk bereikt? Dat is de vraag die aandeelhouders Corporate Express zichzelf bijna dagelijks moeten stellen. Fundamenteel is er nog geen vooruitzicht op verbetering, maar op de huidige koers is het een kwestie van tijd voordat nieuwe overnamegeruchten de kop op gaan steken.

Akzo Nobel

Crucell

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Wat doen? O N O

8

Hans Wijers Rendement sinds aantreden 144%

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

-43% n.b.

Wat doen? O N M

8

Ronald Brus Rendement sinds aantreden 41%

-99% 9,4

Akzo wist de autonome omzetgroei te versnellen in het laatste kwartaal van vorig jaar, maar nu zijn alle ogen gericht op de integratie van ICI. Dat maakt de beurskoers kwetsbaar voor elk signaal dat het inpassen van het Britse bedrijf minder soepel loopt dan verwacht.

De glijvlucht van Crucell lijkt geen einde te kennen. De omzetverwachting 2007 werd door de dalende dollar niet gehaald. Medio januari zakte het aandeel nog eens 15% op een dag zonder directe aanleiding. Dit tekent de nervositeit van beleggers. Afblijven dus.

Arcelor Mittal

DSM

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Wat doen? N O M

4

Lakshmi Mittal Rendement sinds aantreden 65%

>50% 0,1

40 p To

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Wat doen? N N O

2

2% 4,5

Feike Sijbesma Rendement sinds aantreden -18%%

De dominante positie van Arcelor Mittal op de staalmarkt komt niet meer in gevaar. Voorlopig bouwt topman Lakshmi Mittal die alleen maar verder uit met een onophoudelijke stroom overnames. Maar op korte termijn is de koers gevoelig voor speculatie over het einde van de grondstofrally.

Een nieuwe harsenfabriek in Meppen (D), een venture capital-investering in Novomer (VS), een overname van de Amerikaanse harsenproducent Soluol en een samenwerking met Roquette op biobasis. DSM bouwt rustig door aan de eigen toekomst.

ASMI

Fortis

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Wat doen? O N O

8

Arthur del Prado Rendement sinds aantreden 55%

35% 0,3

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Wat doen? N N O

5

Jean-Paul Votron Rendement sinds aantreden -28%

-16% n.v.t.

Fursa, het voormalige hedge fund Mellon, heeft in haar strijd voor grote veranderingen bij ASMI steun gekregen van het Britse pensioenbeheerder Hermes. Samen hebben deze twee ongeveer 20% van de aandelen en in het huidige marktklimaat lijkt het een kwestie van tijd voordat ASMI de duimschroeven strakker krijgt aangedraaid.

Oei, oei. Fortis is op de beurs minder dan de helft waard van wat het bankentrio vorig jaar neertelde voor ABN Amro. Het aandeel is genadeloos afgestraft en spotgoedkoop, maar de overname en de knagende onzekerheid of Fortis zijn solvabiliteit op peil weet te houden, kunnen nog voor heel wat slecht nieuws gaan zorgen. Oppassen.

ASML

Fugro

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Wat doen? N N M

4

Eric Meurice Rendement sinds aantreden 60%

26% 0,5

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Wat doen? M O M

1

BAM

Hagemeyer

2

Joop van Oosten Rendement sinds aantreden -13%

>50% 0,1

Nieuwe opdrachten ter waarde van tientallen miljoenen euro’s - soms 100 miljoen euro plus - stromen binnen. Dit goede nieuws deed de koers weer wat opveren vanaf circa 10 euro, het laagste punt in ongeveer 2,5 jaar. De negatieve berichten over de economie drukken de koers aan de andere kant. Rustig blijven zitten.

  Snelle groei / 2  Trage, gestage groeier / 3  Even geduld, er staat iets te gebeuren / 7  Voor een gokje 1 5  Mogelijk slecht nieuws in aantocht / 6  Niet vooruit te trekken / 8  Niet aankomen

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Het cijferseizoen is in volle gang, maar naar de resultaten van de ene onderneming wordt met meer spanning gekeken dan de andere. Welke data moet u in uw agenda zetten?

20 februari: ING

Hoeveel miljard kost de kredietcrisis ING? Op 20 februari kan de bankverzekeraar de spanning wegnemen. Of juist de beurskoers nog verder onderuit halen. Heineken cijfert op dezelfde dag.

7 maart: Fortis

Hoe gaat het met de overname van ABN Amro en is er echt geen liquideitscrisis bij Fortis? Op 7 maart weten beleggers meer. Ook over de uitzendsector, want USG People publiceert ook jaarcijfers.

22 februari: Corp. Expr.

Een koers die in een half jaar tijd met tweederde is gedaald doet het ergste vermoeden voor de eerste cijferpresentatie van nieuwe CEO Peter Ventress van Corporate Express. Het is tevens de dag van de laatste cijfers van Hagemeyer.

27 februari: ASMI

Twee grootaandeelhouders leggen ASMI het vuur aan de schenen. Krijgen ze meer ammunitie in handen door tegenvallende cijfers? CSM en Wolters Kluwer cijferen ook.

29 februari: Wavin

De omzetwaarschuwing van Wavin was een van de eerste tekenen van een verzwakkende economie. Op 29 februari blijkt hoe groot de schade precies is. Vastgoedfonds Corio komt ook met jaarcijfers.

>50% 0,3

Operationeel lijkt 2008 een kopie te worden van vorig jaar bij Fugro. De onderneming koppelt een gezonde autonome groei aan een serie overnames en bouwt de goede marktpositie verder uit. Onrust op de beurs verandert voor de lange termijn niets aan de perspectieven van het groeiconcern.

Wat doen? O N M

Top-5 Cijferspanning

Klaas Wester Rendement sinds aantreden 80%

De mooie cijfers die ASML halverwege januari publiceerde, hebben de druk maar heel even van de ketel gehaald. Tegenvallende kapitaaluitgaven bij grote klant TSMC en slechte cijfers van branchegenoot KLA-Tencor hebben beleggers meteen weer aan het twijfelen gebracht over de kracht van de huidige neergaande golf in de chipcyclus. Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

54

3

Binck

Jan Aalberts Rendement sinds aantreden 1607%

Het nieuwe jaar is nog niet goed en wel van start gegaan, of Aalberts heeft in de vorm van Integrated Dynamics Engineering alweer de eerste overname te pakken. Op de lange termijn lijkt de groeimachine niet te stoppen en de problemen op korte termijn lijken al ruimschoots in de flink gedaalde koers te zijn verwerkt. Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

De grote favorieten uit de IEX 40 voor de komende maanden.

Wat doen? M N O

4 0

Wat doen?   

7

Rudy de Becker Rendement sinds aantreden 140%

32% 0,6

Het is aftellen bij Hagemeyer. Op 4 maart doet het Franse consortium het bod van 4,85 euro gestand en dan verdwijnt Hagemeyer van de beurs. Er gaan zelfs al geruchten dat dit nog eerder gebeurt. Vanaf volgend nummer wordt het aandeel in ieder geval niet meer opgenomen in de IEX Top 40.

55

t o p

4 0

Top-5 Liggenblijvers De eerste beursweken van 2008 waren voor veel aandelen een complete achtbaan. Toch zijn er ook bedrijven die de periode zonder veel kleerscheuren zijn doorgekomen.

t o p Heineken

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Océ

Zelfs in een slechte beurs krijgen mooie cijfers soms de waardering die ze verdienen. Océ kende een prachtig vierde kwartaal en dat was op het Damrak voldoende om een zwakke start van 2008 overtuigend uit te wissen.

25% 0,6

Océ

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Wat doen? M O O

1

Top-5 Analisten momentum

Rokus van Iperen Rendement sinds aantreden -35%

40% 0,4

Het is even wennen voor Océ. Als overnamekandidaten buiten beschouwing blijven, staat het bedrijf bovenaan de lijst van stijgers van 2008. Kan de onderneming dat volhouden? Wij gokken van wel, met het oog op de goed aanslaande strategiewijzigingen en nieuwe producten van vorig jaar.

Heijmans

Ordina

Wat doen? O N N

8

Guus Hoefsloot Rendement sinds aantreden 30%

-37% n.b.

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Wat doen? M N O

6

Ronald Kasteel Rendement sinds aantreden -58%

Sinds de vorige Top 40 gaat het nog niet beter met Ordina. De koersdip op 10 euro is scherper gezet op 8 euro bij gebrek aan (goed) nieuws vanuit de onderneming, een adviesverlaging van een analist en de slechte beursmaand. Inmiddels is de koers weer terug op 10 euro, maar het blijft wachten op richting.

Hunter Douglas

Pharming

Wat doen? N N O

5

Ralph Sonnenberg Rendement sinds aantreden 512%

-7% n.b.

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Wat doen? N N N

3

Francis Pinto Rendement sinds aantreden -5%

-100% n.b.

Het negatieve oordeel van de EMEA over medicijn Rhucin heeft Pharming een enorme knauw gegeven. Het bedrijf is in beroep gegaan en verwacht in het tweede kwartaal 2008 een nieuwe uitspraak. Tot die tijd is het pappen en nathouden en zorgen alleen bodemvissers voor koersstimuli.

Imtech

Philips

Wat doen? N N M

1

Rene van der Bruggen Rendement sinds aantreden 62%

42% 0,3

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Wat doen? N N O

3

-8% n.b.

Philips is 2008 begonnen zoals het 2007 heeft afgesloten; met het publiceren van nette, maar niet spectaculaire resultaten en het herhalen van de winstverwachting. Beleggers zien nog niet veel fantasie in het aandeel, maar de aangekondigde aandeleninkoop van ruim 5 miljard euro kan een bodem onder de koers leggen.

ING

Randstad

Wat doen? M N O

7

Michel Tilmant Rendement sinds aantreden 11%

16% 0,3

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Wat doen? O N O

4

17% 0,4

Uitzenders zijn in de uitverkoop op het Damrak en Randstad maakt daar dankbaar gebruik van om een bod op Vedior uit te brengen. Het goede nieuws is dat de onderneming daarmee de balans een stuk beter gaat gebruiken, maar het wordt nog een enorme klus om beide organisaties in elkaar te schuiven.

Vastgoed en aandelen zijn blijkbaar toch verschillende beleggingscategorieën. Unibail-Rodamco was een van de minst volatiele en best renderende AEX-fondsen in 2008.

KPN

Reed Elsevier

KPN

KPN is niet stuk te krijgen op de beurs, althans tot het ter perse gaan van dit nummer. Het telecombedrijf draait prima en is welhaast een defensieve waarde op het Damrak - wie had dat gedacht in 2001? Ook de overnamespeculatie blijft.

Beleggers kregen afgelopen maand het speciale dividend van 1,767 euro per aandeel. Dit nav de afronding van de verkoop van de Education-poot. Op de nieuwjaarsborrel zei topman Davis dat RE vooral zal inzetten op kostenbesparing en zelf software ontwikkelen om winst en koers omhoog te krijgen. Business as usual dus.

LogicaCMG

Royal Dutch Shell

Soms is het gebrek aan fantasie een nadeel, maar in woelige beurstijden maakt de voorspelbare inkomstenstroom van KPN het aandeel tot een van de meer stabiele aandelen.

Vedior

Het bod van Randstad legt een bodem onder de koers en daar komt bij dat uitzenders in de tweede helft van 2007 zo hard zijn afgestraft, dat alle pijn al in de koers zat.

56

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Wat doen? O O O

1

Ad Scheepbouwer Rendement sinds aantreden 188%

7% 2,3

Wat doen? O O N

7

Andy Green Rendement sinds aantreden 0%

-20% n.b.

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Wat doen? M O M

2

Crispin Davis Rendement sinds aantreden 11%

12% 1,2

Wat doen? M O O

2

Nutreco

SBM Offshore

1

Wout Dekker Rendement sinds aantreden 5%

25% 0,5

Op korte termijn is de koers van Nutreco in de greep van onzekerheid over de verleninging van een belangrijk contract en over zalmziekte in Chili. In de loop van het jaar verdwijnt die onzekerheid en dan wordt duidelijk dat Nutreco een goed lopende overname- en groeimachine is.

  Snelle groei / 2  Trage, gestage groeier / 3  Even geduld, er staat iets te gebeuren / 7  Voor een gokje 1 5  Mogelijk slecht nieuws in aantocht / 6  Niet vooruit te trekken / 8  Niet aankomen

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Binck

Is de overname van Alex een gouden zet of is Binck te hard afgestraft op de beurs? Allebei, als je de hogere adviezen van Friesland Bank en IRIS mag geloven.

4% 1,9

De winst in het vierde kwartaal lag ruim 10% boven verwachting, het bedrijf heeft een geweldige cashflow en de koerswinstverhouding komt slechts op 7,1. Beleggers kunnen zich op de huidige koers geen buil aan het aandeel vallen, maar het moet wel heel raar lopen als het gestage Shell opeens een van de toppers in 2008 wordt.

Wat doen? O N M

Tom Tom

Jeroen van der Veer Rendement sinds aantreden -28%

Het is even opgehouden met slecht nieuws regenen bij Logica, maar tot de jaarcijfers uitkomen rekenen we nergens op.. Onder analisten is het aandeel volledig afgeschreven, dus we zouden het stadium van ‘maximum pessimism’ wel eens voorbij kunnen zijn. Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

In de aanloop naar de jaarcijfers houden analisten zich vaak rustig. IRIS gaf Reed Elsevier toch een koopadvies mee en UBS telde een euro bij het koersdoel van 15,50 euro op. Veel banken zien wel kansen voor Tom Tom op het lagere koersniveau. IRIS en SNS trokken allebei het advies op naar ‘kopen’.

Ben Noteboom Rendement sinds aantreden 215%

ING is de beurslieveling van bijna iedere analist, maar in het dramatische beurssentiment van de laatste maanden ging het bedrijf net zo hard mee omlaag. Want ook ING is niet immuun voor de kredietcrisis en een stevige downturn in de economie. Hoewel ING Direct zou kunnen profiteren als de Amerikanen eindelijk eens gaan sparen.

Unibail-Rodamco

Industrieconcern Aalberts lijkt één van de kanshebbers om goed uit de huidige beursmalaise te komen. Ten minste, als je analisten mag geloven. Petercam en SNS verhoogden het advies van ‘houden’ naar ‘kopen’.

Reed Elsevier

Gerard Kleisterlee Rendement sinds aantreden -22%

Imtech heeft 2007 afgesloten met een winstgroei van ruim boven de 10%. De orderportefeuille groeide met 27% en volgens topman Rene van der Bruggen heeft het bedrijf veel vertrouwen in 2008. Beleggers hadden daar geen boodschap aan. Het aandeel daalde 20% in januari. Een koopje. Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Na de prachtige jaarcijfers kreeg Océ meteen een aantal upgrades. Theodoor Gilissen trok het advies op naar ‘kopen’ en koppelde daar meteen een hoger koersdoel aan vast.

Aalberts

De problemen op de Amerikaanse huizenmarkt, waar Hunter Douglas een fors deel van de omzet boekt, lijken voorlopig niet weg te gaan. Daar komt de dreigende recessie in de Verenigde Staten ook nog eens bij en dan blijft er zelfs op het huidige koersniveau niet veel perspectief voor Hunter Douglas. Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Beleggers kunnen er weinig mee als een aandeel al jaar en dag op de kooplijst van een groot analistenkantoor staat. Het wordt pas echt interessant als een aandeel opeens een aantal upgrades krijgt.

Océ

38% 0,2

Vanuit de bouwer is in het nieuwe jaar nog niet veel nieuws gekomen. In dit geval is het misschien niet zo erg, aangezien de onderneming beleggers vorig jaar vooral verraste met slecht nieuws. De koers heeft zich echter nog niet hersteld. Beleggers wachten af onder het motto ‘eerst zien, dan geloven’ . Jaarcijfers op 21 februari. Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Topman Wout Dekker van Nutreco was wel blij met de correctie, aangezien veel overnamekandidaten een stuk goedkoper zijn geworden. Zijn eigen bedrijf noteert ondertussen een paar procent hoger.

2

Jean-François van Boxmeer Rendement sinds aantreden 36%

Het bod op Scottish & Newcastle dreigt te gaan lukken, maar of dat goed nieuws is? Strategisch is het een goede zet, maar op de korte termijn zullen vooral de aandeelhouders de prijs betalen. Veel hangt af van hoe snel en kordaat de brouwer kostensynergie kan creëren. Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Nutreco

Wat doen? N O M

4 0

Wat doen? N O M

39% 0,3

4

Didier Keller Rendement sinds aantreden 118%

40 p To

Flink opgelopen grondstofkosten staan een mooie winstgroei in de weg, maar de voorspelbare omzetontwikkeling (SBM heeft al contracten voor 2012) maakt veel goed. Afhankelijk van de stemming op de beurs is het aandeel een fantasieloze achterblijver of een voorspelbare beurslieveling.

57

t o p

4 0

Bodem-5 Analisten Momentum Als analisten het koersdoel of de winstschatting aanpassen, is dat niet altijd in positieve zin. `de laatste maanden waren er ook een aantal negatieve bijstellingen.

SNS Reaal

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Wat doen? N N O

1

Sjoerd van Keulen Rendement sinds aantreden -28%

7% 1,0

Toen Sjoerd van Keulen Topman van het jaar werd, moesten we even slikken. Het gebeurt niet zelden dat dit soort verkiezingen een kiss of death blijken te zijn. Maar het moet gezegd, SNS Reaal is temidden van alle turbulentie een voorbeeld-financial: geen of weinig krediet-exposure, slimme overnames, goede resultaten en toch goedkoop.

Stork

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Wat doen? O O O

6

Sjoerd Vollebregt Rendement sinds aantreden 529%

31% 0,5

Stork maakte eind januari bekend dat de winst in 2007 is gehalveerd tot 67 miljoen euro - en de koers kwam niet eens in beweging. De overname van Stork is bijna afgerond en in het volgende magazine verdwijnt het aandeel uit de IEX 40.

TNT

USG People

Met een koersdaling van 60% is USG People nog niet hard genoeg afgestraft volgens Citigroup Smith Barney, dat het advies verlaagde van ‘houden’ naar ‘verkopen’. ABN Amro adviseert nu om het aandeel te houden in plaats van te kopen.

Fortis

Beleggers houden niet van onzekerheid en voor analisten geldt hetzelfde. Het Franse SG gaf een verkoopadvies voor Fortis en plakte een koersdoel van 12,60 euro op de bank-verzekeraar.

ASMI

De halfgeleidermarkt gaat een lastig jaar tegemoet en er is onrust bij een paar grote aandeelhouders. IRIS en JPMorgan adviseren beleggers om het beursfonds voorlopig van de zijlijn te volgen.

Pharming

Rhucin kan voorlopig niet op de Europese markt geïntroduceerd worden. Behalve een forse koersdaling leverde dat ook een paar downgrades op. Rabo Securities verlaagde het koersdoel van 3,50 euro naar 0,92. SNS ging zelfs van 3,20 euro naar 0,80.

Wolters Kluwer

Terwijl branchegenoot Reed Elsevier aan populariteit wint, moet Wolters Kluwer het ontgelden. De Citigroup Smith Barney en CSFB verlaagden allebei het advies van houden naar verkopen.

58

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Wat doen? M N O

7

Peter Bakker Rendement sinds aantreden 25%

19% 0,6

Op de laatste dag van januari werd de laatste politieke drempel genomen voor het vrijgeven van de Europese postmarkt. Het gaat nog bijna drie jaar duren voordat het zover is. Voorlopig lijkt TNT veroordeeld tot een thuiswedstrijd, aangezien de Duitse en Britse markt nog gesloten blijven.

TomTom

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Wat doen? M N O

7

47% 0,3

Harold Goddijn Rendement sinds beursgang 102%

TomTom werd in januari nog eens 30% goedkoper. En dat ondanks een forse stijging van het marktaandeel in de VS, de thuismarkt van concurrend Garmin, en samenwerkingsverbanden met Inrix en Vodafone Deutschland. Beleggers lijken bodemvorming af te wachten voordat zij weer instappen.

Unilever

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Wat doen? N O O

1

Patrick Cescau Rendement sinds aantreden 25%

13% 1,1

2008 wordt een waterscheiding voor Unilever. Vanaf eind dit jaar boekt het concern de helft van de omzet in Emerging Markets. Met name dankzij India en China lijkt de omzetgroei voor de komende jaren veilig gesteld en als de operationele marge op peil blijft, gaan aandeelhouders een mooie tijd tegemoet.

USG People

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Wat doen? N N O

7

Ron Icke Rendement sinds aantreden -8%

27% 0,2

De belangrijke Nederlandse thuismarkt lijkt nog steeds een kleine groei zien. Het laat zich moeilijk raden of beleggers met opluchting of verslagenheid reageren als zich uiteindelijk een terugval aftekent - als het al zo ver gaat komen.

Vedior

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Wat doen? N O O

6

Tex Gunning Rendement sinds aantreden 1%

30% 0,4

Is de Nederlandse uitzendsector goedkoop? Het overnamebod van Randstad op Vedior lijkt deze vraag met een volmondig ‘ja’ te beantwoorden. Het verschil tussen het bod van Randstad en de koers van Vedior geeft beleggers weinig aanleiding om het afronden van de overname af te wachten: wegwezen.

Wolters Kluwer

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroeii PEG

Wat doen? N O O

2

Nancy McKinstry Rendement sinds aantreden 30%

15% 0,9

Op de beurs is het aandeel afgelopen maand fors afgestraft. Binnen de sector is WK favoriet, al heeft dat misschien ook te maken met de lagere koers. Fundamenteel is er niets veranderd sinds onze vorige update. Reden om het symbool Schildpad - te wijzigen hebben wij dan ook niet.

  Snelle groei / 2  Trage, gestage groeier / 3  Even geduld, er staat iets te gebeuren / 7  Voor een gokje 1 5  Mogelijk slecht nieuws in aantocht / 6  Niet vooruit te trekken / 8  Niet aankomen