Sociaal Jaarverslag 2011

Sociaal Jaarverslag 2011

2

Colofon Natuurmonumenten

Noordereinde 60, 1243 JJ ‘s-Graveland Postbus 9955, 1243 ZS ‘s-Graveland Tel.: (035) 655 99 33 www.natuurmonumenten.nl Redactie: Jacqueline Jilleba en Ron Adelaar (hoofdredacteur), met bijdragen van medewerkers Interviews en eindredactie: MK teksten - Maureen Kemperink Beeldredactie en productiebegeleiding: Marlies Tenback Fotografie: Natuurmonumenten / Andries de la Lande Cremer (omslag), Foto Fitis (P4), Maureen Kemperink (P6, P11, P18, P22, P25, P26, P30), Natuurmonumenten / Gerrit Rekers (P8), Natuurmonumenten / Alje Zandt (P12), Natuurmonumenten / Stefan Claessens (P14), Natuurmonumenten / Robert Ketelaar (P17), Natuurmonumenten / Martin van Lokven (P20), Natuurmonumenten / Rene Koster (P24), Natuurmonumenten / Judith Bouma (P28) Vormgeving: SjansenDesign BNO Druk: Klomp grafische communicatie

3

Inhoudsopgave Mooie mix van leeftijden Het nieuwe werken Mijn werkplekken Haarzuilens in beweging Beheerteammedewerker D met een plus De torenhoge vlucht van Facebook en Twitter Werkkostenregeling ‘Doe mee en deel je kennis en ervaring’ Vrijwilligers: we kunnen niet zonder! ‘Mijn hersens moeten blijven kraken’ Natuur past iedereen ‘Ik geniet gewoon weer’ ‘Deze baan was precies wat ik wilde’ Extra aandacht voor competentieontwikkeling Project Risico-inventarisaties en -evaluaties Introductiedag nieuwe medewerkers Van goed naar beter: loopbaancoaching Vertrouwenspersoon Aantal medewerkers per locatie Medewerkers met dienstverband in 2011 Ziekteverzuim 2007-2011

5 7 9 10 13 15 16 18 21 22 23 25 26 27 29 30 30 30 31 31 31

4

5

Mooie mix van leeftijden “Volgens mij werken hier alleen maar lieve mensen. Ik denk dat ik nooit meer bij een organisatie terechtkom waar zo veel betrokkenheid is. Iedereen is zo open en trots op wat hij of zij doet. Hier is het: ‘Wij staan voor Natuurmonumenten’ en niet: ‘Ik doe mijn eigen ding’. Een wereld van verschil met de politiek.”

in het natuurbeheer. Mijn werk in Den Haag is vaak erg abstract. Ik vind het supergaaf om te horen wat er allemaal gebeurt in de natuurgebieden en hoe ­natuurbeheer in zijn werk gaat. Uit die gesprekken haal ik informatie die ik weer kan benutten in de politieke lobby. De wisselwerking is heel erg leuk en leerzaam.”

Adviseur public affairs Paul Smeulders is met zijn 24 jaar een van de jongste medewerkers van Natuurmonumenten. Hij zit dan ook bij Jong NM, alle medewerkers tot 35 jaar mogen zich hierbij aansluiten. “De gemiddelde leeftijd bij Natuurmonumenten is 47 jaar, dus het is belangrijk dat er jongere mensen ­bijkomen. Als organisatie wil je een goede verdeling van leeftijden, generaties, diversiteit. Senior medewerkers hebben een schat aan kennis en ervaring en jongeren brengen nieuwe ideeën, een frisse kijk en een andere spirit met zich mee. En dat is een mooie mix”, aldus Ron Adelaar, hoofd afdeling P&O. De ­afdeling Extern Beleid waar Paul werkt, bestaat uit zo’n mix. “We willen allemaal van elkaar leren en we zien elkaars kwaliteiten: enthousiasme, ervaring, durf.”

Flexibiliteit en vrijheid

Wisselwerking

Jong NM heeft 90 leden die uit alle geledingen van de organisatie komen. “Dat is zo leuk!” vertelt Paul enthousiast. “Veel collega’s van mijn leeftijd werken

Paul vindt het belangrijk dat hij flexibele werktijden heeft. “Politieke debatten zijn vaak ’s avonds en dan is het handig als je je eigen werkdag in kunt delen. Ook thuiswerken is bij Natuurmonumenten geen ­probleem. Verder wil ik graag een behoorlijke mate van vrijheid hebben om mijn eigen baan in te vullen. Als ik iets wil doen, een idee heb, is dat vlot geregeld met mijn leidinggevende. Dat is heel prettig, want soms moet je gewoon snel handelen. Tot slot vind ik het van belang dat mijn werk maatschappelijk relevant is en ook dat is hier een feit: we beheren en beschermen onze natuurgebieden voor altijd.” “Vooral jongeren willen graag zelf bepalen hoe ze werken”, vertelt Ron. “Natuurlijk onder regie van de leidinggevende. Zolang de resultaten naar wens zijn, laat dan aan de medewerkers – de professionals – over hoe zij te werk willen gaan. Zo werk ik zelf ook met mijn leidinggevende: die staat hier ook niet iedere dag op de stoep.”

6

Wrijving geeft glans

Ron is erg enthousiast over Jong NM. “Het is een investering van de organisatie in een groep die bijdraagt aan een nieuw elan binnen Natuurmonumenten. Kruisbestuiving is zo belangrijk: leer elkaar kennen

Paul Smeulders en Ron Adelaar

zodat je elkaar kunt inspireren, helpen en enthousiasmeren. Natuurlijk botst het weleens, die verschillen in leeftijd. Maar een beetje wrijving op zijn tijd is goed, dat zorgt voor een mooie glans.”

7

Het nieuwe werken Het nieuwe werken kun je omschrijven als het plaats- en tijdonafhankelijk uitvoeren van (kantoor)werk­zaamheden. Je gaat bijvoorbeeld een uurtje later naar je werk om files te vermijden of om de kinderen naar school of kinderopvang te brengen. Moet je vandaag eigenlijk wel reizen of werk je een keer vanuit huis? Het zijn allemaal keuzes die steeds gewoner worden. Het nieuwe werken is dan ook een ontwikkeling waar Natuurmonumenten steeds meer mee te maken krijgt. We willen een moderne organisatie zijn die midden in de samenleving staat, ecologisch duurzaam is en waar gewerkt wordt op basis van vertrouwen. Invoering van het nieuwe werken kan aan deze doelstellingen bijdragen. Minstens zo belangrijk is dat het nieuwe werken meer balans tussen werk en privé kan bevorderen. Zie daarvoor ook de ervaringen van Jacqueline Jilleba op bladzijde 9. Om het nieuwe werken op een goede manier vorm te kunnen geven, moeten we duidelijke keuzes maken. De managementstijl verandert van sturen op aanwezigheid naar sturen op resultaten. De continuïteit op de afdeling of in de beheereenheid dient gewaarborgd te zijn. Dit betekent dat de medewerker in ieder geval op vastgestelde overlegmomenten aanwezig is en dat

de overlegmomenten en -structuur op een zinvolle manier ingevuld worden. Er is veel technologie beschikbaar die werkplek­ onafhankelijk werken kan ondersteunen. In 2011 is een aantal pilots opgestart. Zo zijn er medewerkers die een laptop, smartphone en webcam hebben gekregen. De eerste signalen van medewerkers die meedoen aan de pilot zijn positief. Een andere pilot, bedoeld om de gestelde klimaatdoelen – vooral het terugdringen van zakelijke kilometers – te realiseren, test de toepassing van tele- en videoconferencing. In de loop van 2012 komt er een nieuw communi­ catie- en samenwerkingsplatform. Dit platform komt in de plaats van het huidige intranet en gaat ruimte bieden aan effectiever samenwerken, uitwisselen van kennis en het gebruik van sociale media. Aty Schuuring - Afdeling P&O

8

9

Mijn werkplekken ‘Al enige jaren werk ik regelmatig thuis. Dat bevalt goed omdat ik dan niet alle dagen in de week hoef te reizen. Sinds de zomer van 2011 doe ik mee aan een pilot in het kader van het nieuwe werken. Ron Adelaar, mijn leidinggevende, vroeg mij of ik daarin was geïnteresseerd. Ik heb een kleine laptop gekregen waarmee ik overal online kan werken. En met de token (inlogcode, red.) heb ik toegang tot het netwerk van Natuurmonumenten. Door deze pilot kan ik mijn werk zonder onrust en te veel stress blijven doen. Privé heb ik nu al enkele jaren te maken met ouders die ziek en hulpbehoevend zijn en op behoorlijke afstand wonen. Als ik nu naar hen toe ga, kan ik in de trein werken en eenmaal bij hen thuis kan ik ook daar gewoon inloggen en werken. Daardoor zijn werk en privé voor mij weer veel beter in balans. Mijn werkplekken zijn dus zeer divers: thuis, op kantoor in ’s-Graveland, Rotterdam of bij een beheereenheid, bij mijn ouders thuis, in de trein en zelfs op stations die steeds vaker wifi (draadloos netwerk, red.) hebben. Heel handig als je afspraken buiten de deur hebt.

Verder vind ik het ook prettig dat ik zelf meer kan bepalen wanneer ik werk. De traditionele werktijden van negen tot vijf worden steeds meer losgelaten en het is heel gewoon om ’s avonds ook nog eens een uurtje te werken. Toch probeer ik nog wel zo veel mogelijk op kantoor te zijn, want ik vind het belangrijk om contact te hebben met en er te zijn voor mijn naaste collega’s. ­

Ik vind het goed dat Natuurmonumenten het nieuwe werken heeft opgepakt en medewerkers hierbij ondersteunt. Het past zeker bij het nieuwe Natuur­ monumenten!’ Jacqueline Jilleba - Afdeling P&O

10

Haarzuilens in beweging Landgoed Haarzuilens was bij de verwerving in 2000 een door de overheid aangewezen Recreatie om de S ­ tad-gebied (RodS). Dat betekende onder meer dat de inrichting en het beheer van het gebied gefinancierd werden door de overheid. Het nieuwe kabinet dat in 2010 aantrad, besloot echter anders en draaide deze ­geldkraan dicht. Beheereenheid Utrecht is in 2011 begonnen met het Programma Haarzuilens: hoe zorgen we ervoor dat het landgoed zichzelf kan bedruipen? Floor Woortman (31) en Tim Kreetz (26) zijn allebei als beheerteammedewerker D verbonden aan landgoed Haarzuilens. Floor is verantwoordelijk voor de communicatie en Tim voor het dagelijks beheer. “Het Programma Haarzuilens omvat alle vier de hoofdlijnen van het nieuwe Natuurmonumenten. Twee daarvan zijn leidend: in beweging en ondernemend zijn. Met die eerste zijn wij in 2011 aan de slag gegaan. De andere is nog in een conceptfase”, legt Floor uit. Fans

Floor noemt het belang van draagvlak bij de mensen die in de buurt van het gebied wonen. “We willen graag een heleboel fans krijgen. Mensen die hart hebben voor het landgoed. Om fan te worden moet je natuurlijk eerst het gebied kennen. Daarom werken we hard aan het vergroten van de bekendheid. We

sturen bijvoorbeeld dit voorjaar naar 31.000 adressen een enquête die we samen met de afdeling CFL hebben gemaakt. Hierin vragen we naar de wensen en behoeften van de omwonenden, maar ook of en hoe ze een bijdrage zouden willen leveren aan het landgoed.” Vanzelfsprekend zijn de vrijwilligers al grote fans van het landgoed. “Onze groep vaste vrijwilligers bestaat inmiddels al uit 50 mensen, fantastisch.” Frustrerend

Tim vertelt dat er bij de inrichting van het gebied verschillende zaken spelen en dat er daardoor ook veel partijen bij betrokken zijn. “Het is een complex geheel. We hebben onder meer te maken met milieu­ effectrapportages, bestemmingsplannen, vergunningen, omwonenden, gemeenten enz. Als er één ding op zich laat wachten of één van de partijen niet meewerkt, kunnen we niet verder. We zijn afhankelijk van anderen en dat is best frustrerend.” Volgens Tim mag het allemaal wat sneller, ook intern. “Soms lijkt het alsof mensen niet zien dat het voor de natuur in Nederland vijf voor twaalf is; we moeten nu iets doen anders gaat het fout.” Mooie achtertuin

De inrichting gaat dan misschien traag, er zit wel beweging in. Vorig jaar was het eerste deelgebied klaar en ook het historische wandelpad is gerealiseerd. Fiets- en

11

wandelpaden zijn aangelegd, picknicktafels en bankjes staan op hun plek en het gebied is nu bijna overal goed toegankelijk voor bezoekers. Samen met Kasteel de Haar heeft Floor in 2011 voor het eerst de Wilde Buiten­dagen georganiseerd (voorheen de Natuurdagen). Dit alles met de bedoeling zo veel mogelijk mensen kennis te laten

maken met landgoed Haarzuilens. Tim: “Als mensen ontdekken dat hun achtertuin een prachtig landgoed is, krijg je bijna als vanzelf het Nimby-effect (Not in my back yard). Mocht het gebied bedreigd worden, dan hebben we een stevige achterban die met ons meevecht om het te beschermen.”

Floor Woortman

Tim Kreetz

12

13

Beheerteammedewerker D met een plus In 2011 is een aanvulling (addendum) op het ­functieprofiel beheerteammedewerker D ingevoerd, kortweg D+ genoemd. Dit was een van de aanbevelingen uit het onderzoek naar de ­werkorganisatie van de beheerteams in 2010. Uit dat onderzoek kwam naar voren dat door decentra­lisatie van allerlei taken de regio’s meer eigen verantwoordelijkheden hebben gekregen en dat ze meer zelfstandig zijn gaan opereren. Ook het nieuwe Natuurmonumenten vraagt om een meer onder­ nemende rol van de regio’s. Deze veranderingen zijn onder andere van invloed op de functies binnen de beheerteams. Sommige beheerders hebben zwaardere taken gedelegeerd aan D-medewerkers en dat heeft geleid tot een takenpakket D+. Het gesignaleerde gat tussen taken op het niveau van beheerteammedewerker D en beheerder wordt hierdoor kleiner. Daarnaast doet het pluspakket recht aan de extra taken die sommige beheerteammedewerkers D al langere tijd uitvoerden. Het addendum is in feite een aanvulling op een ­bestaand functieprofiel en komt neer op een duidelijke omschrijving van de zwaardere taken. Iemand die dit functieprofiel heeft, doet naast reguliere D-taken een aantal extra taken die meer verantwoordelijkheid met zich meebrengen. Werk dat door de beheerder is

opgedragen, want het begint altijd met een organisatorische noodzaak. Het gaat om de clusters van werkzaamheden die vallen onder communicatie, kwaliteit natuurbeheer/ecologie en coördinatie natuurbeheer/ administratie en organisatie. Het werk dat voortvloeit uit projecten en de omschrijving hiervan in profielen, komt in 2012 aan bod wanneer het projectenwerk binnen Natuurmonumenten als geheel wordt bezien. Voor vijftien medewerkers geldt dat hun functie in 2011 een salarisschaal hoger is gewaardeerd. In opdracht van hun beheerder deden zij al een aantal jaren D+taken. Na vaststelling van het nieuwe Meerjarenplan in 2012 nemen we de ontwikkel­ plannen opnieuw onder de loep. Dan wordt bekeken in welke beheerteams de functie D+ structureel een plaats krijgt. Janny Bos - Afdeling P&O

14

15

De torenhoge vlucht van Facebook en Twitter Duizenden followers op Twitter, duizenden fans op Facebook. Natuurmonumenten heeft zich in 2011 op het gebied van de sociale media stevig op de kaart gezet. Jeffrey van Heck, beheerder en adviseur van de sociale media van Natuur­ monumenten, licht de razendsnelle ontwikkelingen van het afgelopen jaar toe. Facebook

“Vanuit een oude campagnesite ‘Op de banken voor meer natuur’ is de Facebookpagina van Natuurmonumenten in 2011 uitgegroeid tot een van de meest interactieve van heel Nederland”, vertelt Jeffrey. “Het aantal leden schoot omhoog tot bijna 4000. Leden die veel reageren en actief bijdragen aan onze pagina. Bijvoorbeeld door mooie natuurfoto’s te plaatsen of te reageren op natuurnieuwtjes. En naast onze landelijke pagina op Facebook hebben steeds meer natuurgebieden van Natuurmonumenten een eigen Facebookpagina gekregen. Gebieden met een lokale, enthousiaste community met bij elkaar ruim 2300 leden.” Twitter

“Ook Twitter kende een explosieve groei”, vervolgt Jeffrey. “Het aantal volgers op ons corporate twitteraccount groeide van circa 1000 naar 5000. Geweldig, maar nog mooier is de enorme toename van onze

twitterende boswachters. Meer dan 30 inmiddels met bij elkaar zo’n 20.000 volgers. De boswachters geven Natuurmonumenten een eigen gezicht en zorgen ervoor dat mensen zich betrokken voelen bij de natuur.” Winst

Al met al leveren volgens Jeffrey de sociale media ­Natuurmonumenten veel zichtbaarheid, betrokkenheid en direct contact met haar achterban op. “We bereiken nu veel mensen die Natuurmonumenten voorheen nauwelijks kenden. En het contact met onze leden, met natuurliefhebbers en met de media verloopt nu veel sneller, persoonlijker en inter­actiever. Neem boswachter Frans Kapteijns. Die schrijft ­bijvoorbeeld nauwelijks nog persberichten. Als Frans een nieuwtje heeft, twittert hij dat meteen. De pers weet hem vervolgens vliegensvlug te vinden.” Marianne Nouwens - Online Media

16

Werkkostenregeling Per 1 januari 2011 is een nieuwe fiscale regeling ingevoerd, de werkkostenregeling. Binnen deze regeling is bepaald dat werkgevers bepaalde zaken onbelast mogen vergoeden of verstrekken, bijvoorbeeld reiskosten, studie- en opleidingskosten. Hierbij geldt een maximum van 1,4% van de totale loonsom; dit bedrag wordt de vrije ruimte genoemd. Uiterlijk in 2014 moeten alle werkgevers de werkkostenregeling hebben ingevoerd. Medewerkers merken niets van deze nieuwe regeling. Natuurmonumenten heeft een werkgroep geformeerd die alle bestaande vergoedingen en verstrekkingen heeft geïnventariseerd. Uit deze inventarisatie is gebleken dat Natuurmonumenten de vrije ruimte nog niet volledig benutte. Vanwege het te behalen financiële voordeel door besparing op de af te dragen belasting en premies, is daarom in overleg met de OR besloten om al in 2011 de werkkostenregeling in te voeren.

vrije ruimte. Daarnaast kunnen alle medewerkers in 2012 een dalvoordeelkaart van de NS aanschaffen. Dit om het gebruik van het openbaar vervoer te stimuleren en bij te dragen aan de klimaatneutrale ambities van Natuurmonumenten. Het is mogelijk om jaarlijks aanpassingen door te ­voeren in de vergoedingen die in de vrije ruimte worden ondergebracht. De verdere invoering van de werkkostenregeling dient zo veel mogelijk bij te dragen aan de doelstellingen voor klimaatneutraal werken en aan een mogelijke invoering van het nieuwe werken. Op verzoek van en in overleg met de OR zal in 2012 het totale pakket aan arbeidsvoorwaarden en het ­vervoerbeleid worden herzien. Aansluitend zal een keuze worden gemaakt voor de regelingen die in 2013 en volgende jaren in de vrije ruimte worden ondergebracht. Aty Schuuring - Afdeling P&O

Om direct al voordeel te kunnen behalen is de bedrijfs­regeling dienstreizen met ingang van 1 juni 2011 gewijzigd en gedeeltelijk ondergebracht in de vrije ruimte binnen de werkkostenregeling. Voor het jaar 2012 is afgesproken de vergoeding voor de dienstkilometers volledig onder te brengen in de

17

18

‘Doe mee en deel je kennis en ervaring’ In 2011 organiseerde de afdeling Natuur en Landschap de themadag akkerbeheer. Of eigenlijk themadagen: een praktijkdag in het voorjaar en een theoriedag in het najaar. Het bleek een succesvolle formule te zijn om het kennis delen binnen Natuurmonumenten te stimuleren.

discussies en is er letterlijk ruimte om ervaringen uit te wisselen. Doordat er nu een paar maanden tussen de twee dagen zat, hadden de deelnemers de tijd om over hun akkers na te denken. En dat merkte je aan de hoeveelheid vragen en ideeën.” Het akkernetwerk

Beheer- en beleidsadviseur Tim van den Broek: “We gaan op zo’n themadag altijd het veld in, dat werkt fantastisch. Buiten ontstaan vaak interessante

De themadagen akkerbeheer hebben ook een vervolg gekregen: het akkernetwerk. “De basis hiervoor is de akkernieuwsbrief die aan ruim veertig collega’s

Wanne de Bie en Tim van den Broek

19

­ estuurd wordt en gebaseerd is op nieuwe onderg zoeksresultaten en inzichten die zijn opgedaan in de praktijk. Zo hopen we de akkerbeheerders en eco­ logen te stimuleren hun kennis te delen. Op termijn willen we ook het uitwisselen van zaden van akker­ kruiden mogelijk maken.” Kennisgroepen

Teamleider Informatievoorziening Wanne de Bie: “Ons team is altijd op zoek naar manieren om het ­delen van kennis binnen de organisatie te optimaliseren. Het akkernetwerk is daar een goed voorbeeld van. Het is een samenwerkingsverband van een kennis­groep. Het nieuwe intranet dat binnenkort ­online gaat, werkt met zogeheten communities. Die zijn bedoeld om de verschillende kennisgroepen binnen Natuurmonumenten te ondersteunen.” In beweging

“Je kunt allerlei dingen organiseren, maar hoe krijg je voor elkaar dat mensen er gebruik van maken? Hoe krijg je mensen in beweging? De werkdruk in onze organisatie is hoog, dus het is lastig om medewerkers te stimuleren. Vaak zitten mensen in hun eentje problemen op te lossen of dingen te bedenken, terwijl je samen met collega’s tot zoveel meer kan komen. En daar bespaar je uiteindelijk veel tijd en energie mee. Bijeenkomsten van kennisgroepen en

themadagen zijn ideaal om de enorme kennis en ervaring van Natuur­monumentenmedewerkers naar boven te halen. En – niet in de laatste plaats – om elkaar te inspireren en te motiveren.” Interne media

Wanne en Tim willen ook graag dat die naar boven gehaalde kennis beklijft. Stuur je een e-mail na, zet je een verslag in Stuifmail of op intranet? Wanne noemt het belang van sociale media als Twitter, Facebook en LinkedIn. “Dat zijn veelgebruikte en handige media om kennis uit te wisselen. De vraag is of je zo’n openbaar medium moet gebruiken voor interne zaken. Daar zijn we nog niet uit. We richten ons voorlopig eerst op de interne media.” Enorme sponzen

De middelen om het delen van kennis te bevorderen zijn er, zoals het nieuwe Nelis-systeem en straks een nieuw intranet. “We hebben de middelen en we ­hebben de mensen”, besluit Tim. “Vooral jongere medewerkers gebruiken de sociale media veel. En er zijn de laatste jaren heel wat jonge mensen bij gekomen, onder wie veel hoogopgeleide boswachters. Dat zijn allemaal enorme sponzen die zo veel mogelijk informatie willen opnemen. Dus doe mee en deel je kennis en ervaring!”

20

21

Vrijwilligers: we kunnen niet zonder! Het aantal vaste vrijwilligers is in 2011 gegroeid met 11% ten opzichte van 2010: op 31 december stond de teller op 3550. Zij hebben gemiddeld genomen in 2011 ook meer uren gewerkt voor Natuur­monumenten. En je ziet ze op steeds meer plekken terug in de organisatie. Bijvoorbeeld op het centraal kantoor: in 2011 waren daar 27 vrij­willigers werkzaam. Vaste vrijwilligers zijn mensen met een vrijwilligersovereenkomst die op regelmatige basis voor Natuurmonumenten werken. In september startte de 3400e vaste vrijwilliger van Natuurmonumenten. Een mooi resultaat in het Europees Jaar van de Vrijwilliger. De doelstelling uit het Meerjarenplan van 2007-2012 is hiermee behaald, namelijk het verdubbelen van de onbetaalde arbeidsinzet. Omdat een goede begeleiding van de vrijwilligers inspanningen vraagt van de medewerkers, is een goede ondersteuning belangrijk. Dit is ook gebleken uit de cijfers: daar waar de medewerkers weinig tijd voor begeleiding hadden, liep de ureninzet van de vrijwilligers terug. Kleding

2011 was voor vrijwilligers het jaar van de kleding: de meeste kregen een nieuwe outfit. Voor beheervrijwilligers was dat een tuinbroek of overall, voor promotievrijwilligers een polo of overhemd en een representatieve

excursiejas, promotiejack of fleecevest. De organisatie van en communicatie over de bestellingen, uitgifte en administratieve afhandeling hebben heel veel tijd gekost. Maar het resultaat is daar: zo’n 2800 vrijwilligers zijn nu herkenbaar als Natuurmonumentenvrijwilligers! De ruim 900 inventariserende vrijwilligers krijgen hun nieuwe kledingstuk naar verwachting in 2012.

Maatschappelijke stage Vanaf september 2011 is de maatschappelijke stage voor scholieren in het voortgezet onderwijs verplicht gesteld. Zij dienen gedurende hun schooltijd minimaal 30 uur vrijwilligerswerk te doen. Op deze manier leren zij hun omgeving op een andere manier kennen. Natuurmonumenten is sinds enkele jaren, samen met andere groene organisaties, betrokken bij een pilot voor groene stages ­(samenwerkingsverband Betrokken bij Buiten). Op intranet vind je sinds 2011 de pagina’s Maatschappelijke stage, waar je terecht kunt voor informatie over het organiseren hiervan. Ook op onze website wordt vermeld dat we ruimte bieden voor deze stages. Heel belangrijk in deze tijd waarin ­Natuurmonumenten bij alle leeftijdsgroepen draagvlak wil creëren voor de natuur!

Astrid de Beer - Afdeling P&O

22

‘Mijn hersens moeten blijven kraken!’ Sinds mei 2011 werkt Marlies Poot als vrijwil­ ligster op het centraal kantoor: eerst korte tijd bij Facilitaire Zaken, nu op de afdeling Project­ management. ‘Ik heb bijna 40 jaar gewerkt, waarvan 26 jaar bij de ING. Ik hield me daar bezig met de ontwikkeling van IT-systemen en met het in kaart brengen en ver­ beteren van administratieve processen, dit laatste als arbeids- en organisatieanalist. En toen kwam de kredietcrisis. De meeste IT-projecten werden geschrapt, zodat ik afscheid heb moeten nemen van de ING. Gezien mijn leeftijd (62) is het niet meer gelukt een betaalde baan te vinden. Daarom ben ik op een gegeven moment uit gaan kijken naar ­vrijwilligerswerk.

In mei 2011 ben ik op gesprek geweest en kon ­meteen beginnen. Ik werd ingezet op het project ­Klimaatneutraal, bij Eric Vogel en Nathalie Swinkels. Het project liep echter al begin juli af, en ik wilde graag bij Natuurmonumenten blijven. Ik kon toen voor één vaste dag in de week bij de afdeling Project­ management beginnen, om het project Gebouwen op de Kaart te ondersteunen. Marita Driessen is mijn

Veel vrijwilligerswerk speelt zich af in de zorg, maar dat wilde ik niet. Op de website van Natuur­ monumenten zag ik dat er ook gezocht werd naar vrijwilligers voor administratieve functies, dus daar heb ik op gereageerd. Waarom Natuurmonumenten? Ik was ooit al eens lid en ik voel me betrokken bij deze organisatie. Ik vind de natuur heerlijk; ik wandel heel veel, dat is echt mijn hobby. Marlies Poot

23

Natuur past iedereen begeleider. Ik inventariseer de bijzondere kenmerken van de bouwwerken van Natuurmonumenten en zet deze in een overzichtelijke sheet bij elkaar. Dit overzicht wordt al veelvuldig gebruikt! Het leuke aan mijn werk bij Natuurmonumenten vind ik dat ik zelfstandig kan werken, ruimte krijg. Omdat ik zelf veel te maken heb gehad met projecten, is het interessant om te kijken hoe dat hier gaat. Ik vind het belangrijk om mijn hersens te laten kraken, dus ik denk graag mee! En Natuurmonumenten is een hartstikke belangrijke organisatie; ik heb dan ook een voldaan gevoel als ik thuis kom na een dag werken. Het nieuwe Natuurmonumenten vind ik heel belangrijk en ik denk dat het goed wordt opgepakt. Het is wel lastig om een cultuur te veranderen, ik herken dat van mijn ING-tijd. Dat is niet voor iedereen even makkelijk, en daar moet wel rekening mee gehouden worden. Maar verder: ga vooral door op de ingeslagen weg, ­jullie zijn goed bezig. En: kijk naar wat je in huis hebt aan deskundigheid bij vrijwilligers en gebruik dit.’ Astrid de Beer - Afdeling P&O

Het Bosschap, Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, Hogeschool Van Hall Larenstein, en Helicon opleidingen hebben in 2011 het nieuwe label Nature Fits All ­gelanceerd. Dit unieke label wordt gebruikt om jongeren te laten zien wat de sector bos en natuur te bieden heeft en om een beter beeld te creëren van het ‘werken in en voor groen’. Om meer aandacht en publiciteit te genereren is de merknaam Nature Fits All uitgedragen aan de hand van eigentijdse kleding en mode. De jongeren zijn benaderd waar ze de meeste ­informatie oppakken: achter de pc. Kijk op www.naturefitsall.nl.

24

25

In het kader van het Levensfase Bewust ­Personeelsbeleid vertellen twee medewerkers over een verandering in hun loopbaan.

‘Ik geniet gewoon weer’ “Het was een heftig jaar, maar het voelt nu weer goed. Ik zit hier op mijn plek.” Eddie Nijenhuis (52) werkt 31 jaar bij Natuur­ monumenten. 16 jaar lang was hij opzichter en beheerder van Noordwest-Veluwe. Sinds februari 2012 heeft hij een andere baan: beheerteammedewerker Vechtplassen. “Het was koud toen ik hier begon, maar ik kreeg een warme ontvangst.”

mijn vrouw, met een loopbaancoach, met vrienden en collega’s. Het was een moeilijke beslissing en ook bij mijn team en de verdere omgeving kwam het nieuws hard aan. Toen de knoop was doorgehakt, heb ik een juridisch adviseur geraadpleegd om de zakelijke kant te regelen. Het hele proces heeft veel tijd en energie gekost, maar dat is nu achter de rug. Ik kijk vooruit en zit niet bij de pakken neer. Ik zit weer boordevol energie en dat heb ik lange tijd niet gehad. Deze baan betekent een nieuw avontuur, een nieuwe uitdaging, nieuwe taakvelden. En daar verheug ik me erg op!”

“Een paar jaren geleden zag ik dat een aantal zaken niet goed ging in mijn beheereenheid. Met een rapport, een plan van aanpak van een extern bureau en mijn eigen ideeën heb ik aan de bel getrokken bij mijn leidinggevende. Ik voelde me toen en in het proces daarna niet serieus genomen. Onze werkrelatie was niet optimaal; dat was geen kwade opzet, het was gewoon zo.” Eddie benadrukt dat hij niet met modder wil gooien. “Ik wil alleen mijn verhaal vertellen.” “Na weer een tijd aanmodderen was ik er klaar mee. Enerzijds vol energie en anderzijds doodmoe van het gedoe. Ik heb de klok vijftien jaar vooruitgezet en toen teruggekeken. Op deze manier mijn werk blijven doen zat er niet in. Ik heb uitgebreid gesproken met

Eddie Nijenhuis

26

‘Deze baan was precies wat ik wilde’ Sinds mei 2011 werkt Maaike Bruggink (55) bij ­Natuurmonumenten als beheerder Vechtplassen. Na haar studie ecologie werkte ze in veel verschillende tijdelijke banen onder andere als onderzoeker en vegetatiekarteerder. Deze banen waren vaak van korte duur. “Als je net begonnen was aan een opdracht, moest je alweer solliciteren naar de volgende. ­Achteraf bezien heb ik daardoor veel kennis opgedaan van organisaties en ben ik niet bang voor veranderingen. Dat is me altijd goed van pas gekomen.” Maaike heeft negentien jaar bij de Dienst Landelijk Gebied gewerkt. Eerst als coördinator van monitoringonderzoek naar de effecten van beheer. ­“Sommige gebieden hier ken ik nog uit die tijd.” Daarna in verschillende leidinggevende functies. “Ik heb daar altijd met veel plezier gewerkt. Maar het was tijd voor iets nieuws. Ik heb een sabbatical opgenomen om te bedenken wat ik zou willen doen. Ik had me voor­ genomen om niet te snel te kiezen voor een voor de hand liggende weg zoals een nieuwe managementfunctie bij een andere organisatie. Een sluimerende wens was om een pand in het buitenland tot familiehuis te verbouwen. ‘Waarom doe je dat niet?’ zei mijn man. Toen is het balletje gaan rollen. Ik heb ontslag genomen en we hebben een mooi oud pand gekocht in het Duitse Eifelgebied. Dat heb ik helemaal opgeknapt. Het was een sprong in het diepe; ik had

zoiets nog nooit gedaan. Het was behoorlijk buffelen, maar zo ontzettend leuk om te doen.” Nadat begin 2011 het pand gereed was voor verhuur aan groepen, had Maaike behoefte aan een nieuwe uitdaging. En op dat moment kwam Natuur­ monumenten op haar pad. “Ik zag deze vacature op de website. Het was precies wat ik wilde, waar ik aan toe was: dicht bij het echte werk en dan ook nog in zo’n prachtig gebied!”

Maaike Bruggink

27

Extra aandacht voor competentieontwikkeling Bij de evaluatie van het OMO-programma in 2010 bleek dat het werken met competenties nog extra aandacht nodig heeft. Daarom zijn in de periode oktober 2010 tot januari 2012 in samen­ werking met het opleidingsinstituut Schouten & Nelissen competentieworkshops georganiseerd. Bijna alle medewerkers hebben deze workshops gevolgd. Tijdens de training, die bestond uit twee zogenoemde werkplaatsbijeenkomsten, is vooral geoefend met het inzichtelijk maken van de eigen kwaliteiten en van het effect van bepaald gedrag op elkaar. Hoe kun je in de dagelijkse praktijk zien dat iemand klantgericht is? Hoe maak je die competentie concreet? Hoe kun je die competentie verder ontwikkelen? De ervaring is dat er inmiddels wel kennis is van het werken met competenties, maar dat het echt gebruiken en toepassen ervan als leerpunt verder moet worden opgepakt. Dat heeft vooral te maken met het feit dat het soms lastig is om concreet aan de slag te gaan met een competentie. Klantgerichtheid bijvoorbeeld. Waaruit blijkt dat je klantgericht bent? Handvat: snel reageren op vragen en verzoeken van klanten en collega’s, duidelijke afspraken maken over de gewenste dienstverlening en ook vragen hoe tevreden de klant is over het uiteindelijke resultaat.

Individueel functioneren

Het viel de trainers op dat medewerkers het moeilijk vinden hun individueel functioneren bespreekbaar te maken. De randvoorwaarden voor competentiegerichte ontwikkeling, zoals inzicht in eigen kwaliteiten en valkuilen, je kwetsbaar durven opstellen en feedback geven en vragen, ervaren zij als lastig. Aan deze aspecten is veel aandacht besteed en ze hebben inmiddels een duidelijke plek gekregen in de functioneringscyclus. Het nieuwe Natuurmonumenten

Het nieuwe Natuurmonumenten (beweging, spreekbuis, ondernemen en beheren) vraagt iedere medewerker na te denken over zijn of haar competenties en hoe deze aansluiten bij de doelen van de organisatie. Ook wordt nagedacht over hoe we meer specifieke competenties als ondernemend en resultaatgericht zijn beter kunnen ontwikkelen zodat ze kunnen bijdragen aan de doelen van het nieuwe Natuurmonumenten. Rol van leidinggevenden

Leidinggevenden geven richting aan de nieuwe koers. Van hen wordt dan ook verwacht dat zij medewerkers coachen bij de ontwikkeling van de gewenste competenties. Om die reden wordt in 2012 gestart met een training voor leidinggevenden: ‘Coachen op competenties’. Inge Mes - Afdeling P&O

28

29

Project Risico-inventarisaties en -evaluaties Een van de belangrijkste projecten in 2011 op het gebied van arbeidsomstandigheden was het project Risico-inventarisaties en -evaluaties. Een risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) is een perio­dieke inventarisatie en beoordeling van de arbeidsomstandigheden, waarbij noodzakelijke verbeteringen worden vastgelegd in een plan van aanpak. Het opstellen en laten toetsen van deze documenten is in Nederland wettelijk verplicht. De RI&E wordt per afdeling gemaakt door de mede­ werker die arbo en milieu als taak heeft. Dat zijn er veertig. Het beleid was dat elke afdeling jaarlijks een RI&E zou maken. In 2010 hebben de landelijke arbo- en milieucoördinator en de betreffende arboen milieumedewerkers er dertien gemaakt. Daarbij constateerden zij dat het standaard RI&E-document niet goed bruikbaar was, een van de redenen waarom het RI&E-proces de laatste jaren moeizaam verliep. Samen met onze arbodienst hebben we daarom vijf nieuwe, praktische standaard RI&E-documenten ontwikkeld: voor beheereenheden, bezoekerscentra, kantoren, nieuwe gebouwen en voor de organisatie als geheel. Deze documenten zijn zo gemaakt dat ook een niet-arbodeskundige collega ermee uit de voeten kan. In april 2011 vonden er workshops plaats, waarin twintig arbo- en milieumedewerkers met behulp van

de nieuwe documenten RI&E’s gemaakt hebben voor hun afdeling. De andere twintig hebben geheel zelfstandig een RI&E gemaakt. In overleg met onze arbodienst is de totale RI&Ecyclus nu vereenvoudigd door de frequentie van de RI&E’s te verlagen van 1x per jaar naar 1x per 4 jaar. Dat is mogelijk door de monitoring van de uit te voeren arbo-maatregelen in het plan van aanpak te verscherpen. Deze monitoring is het belangrijkste onderwerp in het halfjaarlijkse overleg tussen de landelijke arbo- en milieucoördinator en de arboen milieumedewerkers. Uiteraard toetst ook onze arbodienst de RI&E’s. Omdat de vijf nieuwe standaarddocumenten vooraf al zijn goedgekeurd, volstaat het om elke regio eenmaal in de zeven jaar te laten toetsen. Dit bespaart zowel overlegtijd als kosten, terwijl de borging van onze arbeidsomstandigheden gehandhaafd blijft. Eric Vogel - Facilitaire Zaken

30

Introductiedag nieuwe medewerkers

Van goed naar beter: loopbaancoaching (Loopbaan)coaching is erop gericht de medewerker en zijn mogelijkheden zo goed mogelijk uit de verf te laten komen. “Het is veel breder dan loopbaan­ planning of carrière maken”, zegt Jos van Kuyk, interne (loopbaan)coach. “Het gaat er ook om dat ­medewerkers zich bewust worden van hun mogelijkheden op basis van hun kwaliteiten.” In 2011 hebben 12 medewerkers op deze manier het heft in eigen handen genomen. Hiervan zijn er 4 afkomstig uit de regio en 8 van het centraal kantoor.

Vertrouwens­persoon

Nieuwe medewerkers maken kennis met ­Natuurmonumenten in ’s-Graveland.

In 2011 hebben 6 medewerkers contact opgenomen met de interne vertrouwenspersoon, Jos van Kuyk. Onderwerpen als een verstoorde relatie met een collega of met de leidinggevende werden besproken, evenals het zich onrechtvaardig behandeld voelen. “De mogelijkheid om je probleem vrijelijk te kunnen bespreken is vaak al voldoende om er zelf een weg in te vinden”, aldus Jos.

31

Medewerkers Medewerkers met dienstverband in 2011

Aantal medewerkers per locatie

Aantal medewerkers

Medewerkers met dienst- verband (vast en tijdelijk) Mannelijk Vrouwelijk Fte’s Fulltime Parttime Nieuw in dienst Uit dienst Doorgestroomde medewerkers Wijzigingen in deeltijd Vast dienstverband (in fte’s) Tijdelijk dienstverband (in fte’s) Gemiddelde leeftijd in 2011

350 300 250 200 150 100 50 0 Centraalkantoor

Regiokantoren

Vrouw

Man

Natuurgebieden

Bezoekerscentra

Aantal medewerkers

692 58 % 42 % 556 40 % 60 % 47 33 14 62 462 94 46,8

Ziekteverzuim 2007-2011 verzuim in %

7,0

2007 2008 2009 2010 2011

6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0 Natuurmonumenten Centraal totaal kantoor

Regio Groningen Friesland Drenthe

Regio Overijssel Flevoland

Regio Gelderland

Regio Regio Regio Noord-Holland Zuid-Holland Noord-Brabant Zeeland Utrecht Limburg