Snel en gemakkelijk vervoer door Nederland (en de rest van Europa)

Hoofdstuk 1

Situatie Analyse

1.1 De SWOT Analyse

Sterkten Snel en gemakkelijk vervoer door Nederland (en de rest van Europa) De hoge snelheidslijn brengt in de nabije toekomst mensen supersnel en gemakkelijk naar andere gebieden in Europa of een andere stad in Nederland. Het gebruik naar de aangesloten Europese landen kan in de toekomst aanleiding geven tot een functionele taakverdeling op Europese schaal tussen de aangesloten regio's en de niet aangesloten regio's. Positieve impuls voor de economie Er zal een toename komen van internationale handel en werkgelegenheid bij internationale kantoren en zakelijke dienstverlening omdat internationale kantoren en werkplaatsen ‘dichterbij’ gekomen zijn door de HSL. Amsterdam en Rotterdam zullen wederom een belangrijkere vestigingsplaats in Europa worden. Zwakten Milieu aantasting De spoorlijn zal noodgedwongen door een aantal landelijke natuurgebieden gaan, deze gaan hierdoor deels verloren. Financiën De totale beoogde kosten bedragen ruim 4 miljard Euro. Er vanuit gaande dat deze kosten een schatting zijn (weliswaar onderbouwd) zullen de kosten nog hoger uitkomen. Veel tegenstanders Veel mensen staan negatief tegenover de aanleg van de HSL. Mensen moeten uit huis vanwege de aanleg, en ontstaat er negatieve publiciteit rondom de HSL. Ook worden de natuurgebieden aangetast, hierdoor ontstaat negatief imago. Deze tegenstanders vertragen de voortgang van het project en zorgen voor een negatief imago.

Kansen

Verplaatsing van luchtverkeer naar Hogesnelheidstreinverkeer Nu er een ander snel vervoersmiddel komt naar andere Europese landen zal de consument, mits de prijs geschikt is, eerder voor de HSL dan voor het vliegtuig kiezen. Dit is direct een goede maatregelvoor het terugdringen van geluidshinder en luchtverontreiniging en voor het besparen van energie. In 2015 verwacht men dat het aantal reizigers op Schiphol tot 40 miljoen of meer toeneemt. Hierdoor wordt het noodzakelijk dat ongeveer vijf miljoen mensen met de trein in plaats van met het vliegtuig zullen moeten reizen omdat Schiphol deze groei niet oneindig zal kunnen anticiperen. Verplaatsing van autoverkeer naar Hogesnelheidstreinverkeer Naast de verkorting van de reistijd zal ook de kwaliteit en het gemak van de HSL een positief effect hebben op het gebruik van de HSL ten opzichte van de auto. Naast het feit dat parkeren in de grote stad steeds duurder en moeilijker zal worden zal ook het uitgaansverkeer zich verplaatsen naar de het gebruik van de HSL. Men zal eerder geneigd zijn de HSL te nemen naar het theater of bioscoop dan de auto omdat er nu nog een extra drankje genomen kan worden. Naar verwachting zal, zoals ook in het buitenland blijkt, het imago effect dat dit oplevert een positieve invloed hebben op het gebruik van de HSL. Deze verplaatsing zal het fileprobleem enigszins verminderen en zal op den duur minder slecht zijn voor het milieu doordat er relatief minder auto’s op de weg zijn. Geld Het in gebruik nemen van de HSL zal veel geld opleveren aangezien het een sneller en comfortabeler alternatief is voor de huidige treinen of de auto. De inkomsten worden vooral verkregen uit kaartverkoop, salariskosten, onderhoudskosten en eventueel informatievoorziening. De exploitatie van internationale treinen zal een eigen verantwoordelijkheid van de vervoersexploitant worden en zal kostendekkend moeten zijn. Bedreigingen Negatief imago Het huidige negatieve imago kan ervoor zorgen dat veel mensen later geen gebruik willen maken van de HSL. De consumenten die met huis en al hebben moeten wijken voor de aanleg van de HSL zullen misschien in de toekomst geen gebruik willen maken van de HSL. De HSL levert bij nader inzien onvoldoende geld op Op dit moment is de verwachting dat alle investeringskosten in 2015 zijn terug verdiend. Wanneer het gebruik van de HSL voor die tijd tegenvalt, zal dit in 2015 niet gerealiseerd kunnen worden en zal de verliesperiode langer duren.

1.2 Issues Issues • • • • • • •

HSL brengt geen eenduidig beeld naar buiten De bekendheid van het HSL project is onvoldoende Bij de consument is er geen beleving rondom het HSL project Opkomst van een negatief imago, men ziet wederom een geldverslindend infra project HSL wil het toekomstige vervoersconcept promoten, maar heeft geen idee hoe Betrokkenen zijn trots op HSL, er is ook behoefte aan externe erkenning Diverse milieuorganisaties protesteren tegen het project

Reputaties • • • • • •

Natuur is ondergeschikt aan geld voor de HSL De organisatie verloopt chaotisch Veel tegenstanders vergeleken met de voorstanders HSL zal voor economische groei zorgen HSL is makkelijk en goed te gebruiken Men zal zich eenvoudig en snel kunnen verplaatsen met de HSL

1.3 Stakeholders Werknemers De werknemers van de betrokken bedrijven behoren tot de stakeholders van HSL omdat zij dagelijks aan het werk zijn met de aanleg ervan. Dit zijn zowel ‘werklui’ als projectleiders en voorlichters. Zij moeten op de hoogte worden gehouden van de stand van zaken, de nieuwste ontwikkelingen en moeten gemotiveerd blijven. Omwonenden Mensen die binnen een omtrek van een kilometer rond de bouwwerkzaamheden wonen of op een andere manier last hebben van de aanleg van de HSL behoren ook tot de stakeholders. Deze mensen kunnen de aanleg vertragen door gedingen e.d. aan te spannen. Tevens zijn ze zeer geïnteresseerd in de stand van zaken omdat de aanleg voor hun nogal nadelen heeft. Deze mensen moeten een positievere houding krijgen tegenover de aanleg van HSL-zuid. Overheid De overheid bestaat uit drie ‘onderdelen’, de gemeente, de provincie en het rijk. De gehele overheid is stakeholder. Het rijk probeert van het HSL project een succes te maken. De provincie verzorgt de communicatie vanaf de gemeentes naar het rijk toe en omgekeerd. De gemeentes zijn met de aanleg van de HSL-zuid in hun gemeente erg betrokken. Alles opgeteld vervult de overheid een leidinggevende functie in het project. Bevolking De hele Nederlandse bevolking is uiteindelijk betrokken bij het project. Heel Nederland kan later gebruik maken van de HSL. Het is dan ook nu al van belang dat de bevolking positief tegenover de aanleg van de HSL staat. Dit zal een hoop weerstand en vertraging voorkomen in de nabije toekomst. Ook zal een positieve consument eerder gebruik maken van de HSL dan een negatieve. In dit stadium van het project is de Nederlandse bevolking niet de belangrijkste stakeholder, maar zeker een om mee te nemen.

1.4 Marktanalyse Historische ontwikkeling Men is al jaren bezig het treinverkeer aantrekkelijker te maken dan auto of vliegtuig. De meest voorkomende manier waarop dit gebeurd is het sneller laten rijden van treinen. In Azië is dit al realiteit. Treinen rijden er op hoge snelheden die zelfs af en toe hoger liggen dan die van de HSL. Binnenkort is dit in Nederland ook realiteit. Treinen die sneller dan 200 km/uur kunnen rijden zijn Hogesnelheidstreinen. Hoewel de mogelijkheid om over rails met hoge snelheden te rijden al heel lang bekend is, heeft het lang geduurd voordat dit in commerciële werd toegepast. Wel gebeurde dit met goederentreinen. Nog tot in de vijftiger jaren kwamen de snelste treinen in de gewone dienstregeling nog maar net uit boven de 140 km/uur. Frankrijk was de eerste die met hogesnelheidstreinen experimenteerde, proefritten in 1955 lieten zien dat het mogelijk is met een normale trein meer dan 330 km/uur te rijden. Later werden de baanvakken ingericht voor snelheden tot 200 km/uur. De trein TEE kon hierom in de jaren ‘70 tussen Parijs en Bordeaux een gemiddelde snelheid halen van 151 km/uur. Hierna kwam er steeds meer vraag naar een gemakkelijke verbinding in Europa, zodoende kwam het idee van de Hogesnelheidslijn ter sprake. Dit kwam in 1990 tot uiting in het door de Europese Commissie opgestelde ‘Report of the High Level Group on the Development of a European High Speed Train Network’. De belangrijkste conclusies en aanbevelingen van dit rapport zijn: •

Het hogesnelheidsvervoer is een nieuwe vervoerswijze, met voordelen als kortere rijtijden, hogere vervoerscapaciteit en een gegarandeerd hoger kwaliteitsniveau.

•

De hogesnelheidstrein is een alternatief voor de auto en het vliegtuig en vult beide vervoerswijzen aan. Dit is nu alleen nog voor personenvervoer.

Toekomstverwachting Volgens de planning is de lijn in 2007 operationeel. Tussen Rotterdam en Antwerpen moet de trein echter in oktober 2006 al gaan rijden. De planning ziet er volgens het schema zo uit:

Concurrentie Naast de verbinding naar België en de rest van Zuid Europa bevat het Europese hogesnelheidsnetwerk nog een verbinding met Nederland, namelijk de lijn van de Randstad naar Duitsland en verder. Een andere concurrent is het vliegtuig. Met het vliegtuig kan de consument zich sneller dan met de HSL naar een andere plaats laten vervoeren. Een nadeel si dat het vliegtuig duurder is dan de beoogde prijs van een reis met de HSL. Ook is de auto een concurrent. Met de auto kan iedereen op eigen initiatief en tijd reizen door heel Europa. Het grote nadeel hiervan is echter dat de auto minder comfortabel is en dat er natuurlijk zelf gereden moet worden. Dit kan zeker op lange afstanden niet prettig en zelfs gevaarlijk zijn. Een reis is vooral afhankelijk van de bestemming en niet van het vervoer. Iemand kiest tenslotte niet eerst een reis en daarna pas een bestemming. De minst belangrijke concurrent is de treinverbinding naar Duitsland. Het vliegtuig en de auto zijn echter wel een belangrijke concurrent.

Hoofdstuk 2

Doelgroepanalyse

De doelgroepen van het HSL project zijn verdeeld in interne en externe doelgroepen. Interne Doelgroepen •

Medewerkers: • • • •

• • • • • • • • • •

Aanleg HSL Promotie medewerkers Afdelingsmanagers Voorlichters

Gezinsleden van medewerkers Ondernemingsraad & medezeggenschapsraad Bestuur Directie Externe adviseurs Gepensioneerden & andere niet werkenden (VUT,AOW,WAO, FLO) Langdurig zieke medewerkers Parttime krachten & tijdelijke medewerkers Vrijwilligers Organisatie gebonden bedrijfspublicaties

Personeelsblad Jaarverslagen (financieel en sociaal) Huisorgaan Nieuwsbrief Bedrijfsfilm Bedrijfspresentaties

Externe Doelgroepen • • • • • • • • • • • •

Opdrachtgevers, afnemers & klanten Aandeelhouders, financiers, subsidiegevers, contribuanten & leden Zusterorganisaties Vertegenwoordigers van de overheid Werkgeversorganisaties Werknemersorganisaties & vakbonden Brancheorganisaties Leveranciers Direct omwonenden Sollicitanten Bewoners & buurtgroepen Actie- & pressiegroepen

• • • • • • • • • • • • • • • • • • •

Consumentenorganisatie Politieke besluitvormingscentra Kerkelijke instanties Verzekeraars Collega-bedrijven Belangen- & beroepsorganisaties Actiegroepen Distributeurs & dealers Onderwijsinstellingen Onderzoeksorganisaties Maatschappelijke instellingen Overheidsinstellingen Externe adviesorganisaties Bedrijfsgezondheidsdiensten Internationale relaties op diverse gebieden Informatiedragers Voorlichtende instanties Persbureaus Publieksmedia

Dagbladen Nieuwsbladen Opiniebladen Vakbladen Special-interest bladen Televisie- & radioprogramma’s Billboards & affichering Teletekst

Hoofdstuk 3

Doelen

3.1 Doelstellingen Dit zijn de doelstellingen zoals die gegeven zijn in het inleidende college door het bureau Schoep & van der Toorn: • • •

70% van alle doelgroepen weet dat de HSL-zuid wordt aangelegd en kent een aantal voordelen van de hogesnelheidsverbinding; 50% van alle doelgroepen staat positief tegenover de aanleg van de HSL-zuid en de toekomstige hogesnelheidsverbinding; 60% van alle omwonenden heeft begrip voor de bouw en voelt zich goed behandeld en voorzien van informatie door de projectorganisatie.

3.2 Doelen Doelen die men met het HSL-zuid project heeft zijn de volgende. • • • • •

• • • • •

De aanleg en het voor de exploitatie gereed maken van een hogesnelheidsverbinding in Nederland. Deze verbinding deel uit laten maken van het Europees net van Hogesnelheidslijnen Het vervangen van weg en luchtverkeer Het toepassen van duurzame, innovatieve technologie Het ontwikkelen en voeren van een projectmilieu beleid en het ontwikkelen en hanteren van een projectmilieu balans (Het zo goed mogelijk inpassen van eventuele nieuwe infrastructuur in de stedelijke en landelijke omgeving, waarbij zorgvuldig met de belangen van het woon- en leefmilieu, natuur en landschap rekening wordt gehouden en waarbij potenties voor verbetering worden benut) Zorgen voor een grotere keuzevrijheid. (auto, vliegtuig of de HSL?) Het samenbrengen van alle beschikbare deskundigheden Het streven naar maximale spin-off voor het Nederlandse bedrijfsleven Het bewaken van de integratie van vervoer, infrastructuur en private betrokkenheid. Het versterken van de internationale concurrentiepositie van Nederland, waardoor Nederland een economische impuls krijgt.

Hoofdstuk 4

Communicatie

4.1 De huidige communicatiemiddelen De communicatiemedewerkers van het HSL-zuid project zetten zowel intern als extern verschillende communicatiemiddelen in. Hieronder staan ze genoemd. Intern: • Intranet • HSL-zuid bericht Intern • Lunchlezingen • Maandelijkse borrel • Posters om gezamenlijke activiteiten te promoten • De Projectbureaus van HSL-zuid hebben tevens een eigen ‘Nieuwsflits’ Extern: • Informatiefolders • 4 Informatiecentra • 22 Informatiepunten • Bouwbrieven aan bewoners langs het tracé • HSL-zuid Bericht • Informatiebijeenkomsten • Rondleidingen langs het tracé/bouwplaats • Fietsroutes langs het tracé • Evenementen bij mijlpalen • [email protected] • http://www.hslzuid.nl • http://www.hslzuid.com • http://www.hslzuid.info • http://www.highspeed.nl • HSL informatielijn • Informatiekaarten • Circa 35 Hand-outs • Bouwborden • Persberichten • Open dagen • Lespakketten voor basisonderwijs leerlingen • Digitale leeromgeving voor scholieren • Voortgangsrapportages

4.2 Propositie en positionering Positionering Oude positionering van het project: De Projectorganisatie HSL-zuid realiseert de projectdoelstelling op professionele wijze in nauwe samenwerking en in goed overleg met de verschillende partners en belanghebbenden en zorgt voor de best mogelijke inpassing van het gekozen tracé, zowel voor de omgeving als de projectorganisatie. Oude positionering product: De projectorganisatie realiseert een vervoersconcept dat geschikt is voor hoogwaardig in te zetten materieel, zodat snel, comfortabel en veilig reizen mogelijk wordt gemaakt. Bij deze positionering zijn de volgende thema’s uitgekozen: • • • • • •

Internationale allure Innovatief Snel Veilig Comfortabel Concurrerend

Verder zijn er 3 hoofdonderwerpen van communicatie gedefinieerd, namelijk: 1. Vervoersconcept Het doel van dit project is om een modern, aantrekkelijk en milieubewust alternatief te beiden voor auto- en treinverkeer. Het resultaat van het project is een integraal vervoerssysteem in 2006. Hiervoor wordt de HSL-zuid aangelegd. 2. Techniek De werkwijze van de HSL-zuid is in alle opzichten innovatief, zeker op het gebied van technologie. Interessante technieken worden gebruikt om tunnels te boren, verdiepte bakken aan te leggen en bruggen te bouwen. De HSL-zuid kent zo’n 170 kunstwerken, waarover veel te vertellen is. 3. Bouwproces Het aanleggen van een spoorlijn kan niet onopgemerkt.De HSL-zuid doet echter haar uiterste best om alle vormen van verstoring en hinder te voorkomen of te beperken. Tijdens de uitvoering van de bouw spelen bewoners in de omgeving een belangrijke rol, het tijdig en volledig informeren van de omwonenden langs de lijn over bouwhinder, geluid wegomleggingen etc. heeft dan ook alle aandacht van de projectorganisatie.

Wat is de gekozen propositie? De propositie houdt in wat het product, in dit geval de HSL, kan betekenen voor de consument. Hieronder staan een aantal vragen opgesteld die aan de hand van deze betekenis de betekenis voor de consument verwoorden. • • • • •

Wat beloven we de consument? Wat is het onderscheidende voordeel? Waarom koopt de consument ons product? Welke waarden willen we associëren met ons merk? Hoe willen we ons product/merk positioneren?

Criteria voor een goede propositie zijn: • • • • •

Voordelen voor de consument Onderscheidend Consistent Geloofwaardig Maatschappelijk aanvaardbaar

Voordelen voor de consument: • Snelheid De HSL-zuid is sneller dan andere bestaande treinen en sneller dan auto’s, de HSL-zuid kan verder concurreren met het vliegtuig. De reistijd is wel langer, maar alles bij elkaar duurt het bijna net zo lang als met het vliegtuig als men bijvoorbeeld naar Barcelona of Parijs wil. • Comfortabel De HSL-zuid is comfortabeler dan de auto, de ruimtes zijn ruimer en er zijn veel meer faciliteiten onderweg. • Toegankelijk De HSL-zuid heeft meerdere opstapplaatsen dan het vliegtuig, men hoeft bijvoorbeeld niet van Utrecht naar Schiphol te rijden. • Onderscheidend De HSL-zuid is sneller dan de bestaande treinen die op dit moment op het Nederlandse spoor rijden. De HSL-zuid krijgt een betere verbinding dan de bestaande internationale verbindingen. • Consistent De HSL-zuid is vernieuwend op zijn gebied. Een goed voorbeeld hiervan is het graven van de tunnel bij Hoogmade. Hiervoor moest er een nog niet bestaande boor de tunnel gaan graven. Door zijn snelheid onderscheidt de HSL-zuid zich van de reeds bestaande treinen. Men kan makkelijker opstappen. Om uiteindelijk in het vliegtuig te zitten moet men heel wat hebben gedaan. Een ticket reserveren en dan ook nog naar het vliegveld rijden. Bij de HSL-zuid koop je een kaartje en stap je zo de trein in. •

Geloofwaardig

Hier valt heel weinig over te zeggen aangezien de HSL-zuid nog weinig kan waarmaken, wel kan er bijvoorbeeld gezegd worden dat de ‘beloofde tunnel’ zo goed als klaar is en dat er een het volgende onderdeel kan worden begonnen. • Maatschappelijk aanvaardbaar Hier valt ook weinig over te vertellen, alleen is het imago van de HSL-zuid op dit moment niet al te best. Veel milieuorganisaties klagen vaak over de aanleg van de HSL-zuid omdat er een stuk groen verloren gaat (is vergaan) in het Groen Hart. Verder waren er heel veel klachten van omwonenden omdat ze hun huis moesten verlaten of omdat de HSL-zuid zowat door hun achtertuin reed. Dit is ook de reden waarom er voor de tunnel is gekomen. Er zijn veel negatieve publicaties rond de HSL-zuid. Negen van de tien gaat het over geld. Er is al verschrikkelijk veel geld in de HSL-zuid gestoken en iedere keer komt er (onverwacht?) geld bij.