sluiten van de kaakspleet bij schisis www.mca.nl/kaakchirurgie
Colofon Redactie: afdeling mondziekten, kaak- en aangezichtschirurgie, afdeling communicatie Opmaak: beeldgroep MCA Oplage: 500/1e druk/2010 Druk: Ricoh Artikelnummer: 140153 Medisch Centrum Alkmaar Wilhelminalaan 12 1815 JD Alkmaar tel. (072) 548 44 44 fax. (072) 548 20 58 www.mca.nl
inhoud
vragen
Het bottransplantaat
1
De behandeling
1
Na de operatie
3
Weer thuis
3
Mondverzorging
3
Voeding
4
Orthodontie
4
Vragen
5
Voor vragen kunt u contact opnemen met afdeling mondziekten, kaak- en aangezichtschirurgie, telefoon (072) 548 31 60.
5
De bittere smaak wordt door een paar druppels pepermuntolie verbeterd. Door deze spoeldrank ontstaat meestal een bruine aanslag op de tong en de tanden. Deze aanslag is tijdelijk en verdwijnt later weer door goed te poetsen. Bij ontslag uit het ziekenhuis bespreekt de kaakchirurg of de patiënt alweer mag poetsen. Goed poetsen met een tandenborstel met een kleine kop (bijvoorbeeld een kindertandenborstel) is erg belangrijk. De tong kan in deze periode de lippen niet goed bevochtigen zoals gebruikelijk. Droge lippen kunnen worden voorkomen door lippenvet of lippencrème te gebruiken.
voeding De eerste dagen na de operatie krijgt de patiënt vloeibaar voedsel. Dit is van belang om de kans op beschadiging van het wondgebied zo klein mogelijk te houden. Een andere reden is dat de kaak in het begin niet mag worden belast omdat het bottransplantaat moet kunnen vastgroeien. Daarom mag de eerste twee weken na de operatie niet gekauwd worden. Bij het opvullen van een dubbelzijdige kaakspleet is dat zes weken. Het eten moet daarom zacht tot vloeibaar zijn. De bereiding van vloeibaar voedsel kost extra tijd en moeite. Dit geldt ook voor het nuttigen ervan. Het is daarom het beste wat vaker per dag te eten, zodat er per keer wat minder hoeft te worden gegeten. In principe kan alles worden gegeten, alleen niet op de gewone manier. Het voedsel kan worden fijn gemalen met behulp van een keukenmachine, blender, staafmixer of zeef. Als het fijngemalen voedsel nog te dik is, kan dit dunner worden gemaakt door kookvocht, melk, bouillon of jus toe te voegen.
orthodontie De meeste patiënten worden al voorafgaand aan de operatie orthodontisch voorbehandeld. De definitieve beugelbehandeling is meestal later. De orthodontist zal met de beugel proberen de tanden en kiezen zo goed mogelijk in de rij te zetten. Dankzij het bottransplantaat kan de orthodontist ook aan de kant van de kaakspleet de tanden goed in de rij zetten. De orthodontische behandeling duurt meestal enkele jaren.
4
Deze folder geeft informatie over het sluiten van de kaakspleet bij schisispatiënten (lip- en/of kaak- en verhemeltespleet) met een bottransplantaat.
het bottransplantaat Er zijn meerdere redenen waarom het verstandig is om de nog aanwezige kaakspleet bij schisispatiënten op te vullen met een bottransplantaat. De voornaamste redenen zijn: 1. het mogelijk maken van een goede doorbraak van de blijvende hoektand 2. het verstevigen van de kaak 3. het beter mogelijk maken van de orthodontische behandeling 4. het sluiten van de verbinding tussen de mond en de neus 5. het geven van steun aan de neusvleugel(s) Als bottransplantaat wordt bot van de patiënt zelf gebruikt. Dit kan bot uit de kin zijn of bot uit de bekkenkam. De keuze van het bottransplantaat is vooral afhankelijk van de hoeveelheid bot die nodig is en wordt vóór de operatie bepaald aan de hand van röntgenfoto’s. De resultaten met beide bottransplantaten zijn even goed. Het meest geschikte moment om een bottransplantaat aan te brengen wordt bepaald door de ontwikkeling van de blijvende hoektand. Dit moment wordt vastgesteld met behulp van röntgenfoto’s. Meestal is dit tussen het negende en twaalfde jaar.
de behandeling De operatie vindt plaats onder narcose en duurt, afhankelijk van de afwijking, anderhalf tot twee uur. Dit hangt met name af van het feit of de kaakspleet enkelzijdig of dubbelzijdig is. De behandeling van een dubbelzijdige kaakspleet wordt meestal in twee operaties opgesplitst. Vóór de opname vindt nog een gesprek plaats met de anesthesist (narcotiseur), die de gang van zaken rond de narcose bespreekt. Ook wordt nog lichamelijk onderzoek gedaan, en zonodig bloed- en urineonderzoek. Met de anesthesist kunnen de ouders bespreken of één van hen aanwezig zal zijn bij het begin van de narcose.
1
Tijdens de operatie sluit de kaakchirurg met behulp van het slijmvlies van de kaakspleet de nog bestaande opening naar de neus. Hierna wordt het bottransplantaat in de kaakspleet ingebracht. Tenslotte wordt het tandvlees hier overheen gehecht zodat het bottransplantaat helemaal is bedekt. De operatie gebeurt volledig vanuit de mond, zodat geen littekens aan de buitenkant van de mond ontstaan. Bij het gebruik van bot uit de bekkenkam wordt een kleine snede in de huid gemaakt die later onder de zwemkleding valt. Schematisch beeld en klinisch beeld in de mond van een patiënt met een gnatho-schisis links
na de operatie De eerste dagen na de operatie is er sprake van wat pijn in het operatiegebied. Dit is met pijnstillers goed te bestrijden. Voor een periode van 5 dagen worden er antibiotica voorgeschreven zodat de wondgenezing zo ongestoord mogelijk verloopt. Het gezicht is de eerste dagen na de operatie gezwollen. De zwelling wordt na drie dagen snel minder. Soms komt er na de operatie een beetje bloed uit de mond. Ook uit de neus kan de eerste dagen wat bloed komen. Gedurende een periode van 3 weken mag de neus niet gesnoten worden omdat er dan lucht onder de huid van het aangezicht kan komen. Het beste kan enige tijd de neus worden ‘opgehaald’. Wanneer er bot uit de bekkenkam is gebruikt mag de patiënt 24 uur na de operatie alweer lopen. Dat is in het begin nog wat pijnlijk. De duur van de opname in het ziekenhuis is doorgaans drie dagen. Zo nodig zal met de mondhygiënist over de verzorging van de mond worden gesproken.
weer thuis
voor behandeling
enkele weken na behandeling
na behandeling
De meeste patiënten kunnen na één of twee weken hun normale activiteiten op school weer hervatten. Rustige sporten, zoals joggen en zwemmen, zijn dan ook weer verantwoord. Zeer zware lichamelijke inspanning en contactsporten, zoals de meeste balsporten en judo, moeten de eerste twee maanden vermeden worden. Wanneer aan de bekkenkam is geopereerd is het verstandig om de eerste vier weken helemaal niet te sporten. Na ontslag uit het ziekenhuis vinden er nog een paar poliklinische controles plaats om te kijken hoe de genezing verloopt. Er worden dan ook controlefoto’s gemaakt. In de week na de operatie zal er een afspraak bij de mondhygiëniste plaatsvinden voor poetsinstructies en gebitsreiniging. Aan de ouders kunnen dan ook adviezen voor de reiniging worden gegeven. Tot één jaar na de operatie vinden er nog regelmatig controles bij de kaakchirurg en orthodontist plaats. De afspraken bij het schisis-team staan hier verder los van.
mondverzorging Goede mondverzorging is na de operatie erg belangrijk. Hiermee wordt de genezing versneld. In het ziekenhuis begint de patiënt met meerdere malen per dag de mond te spoelen met chloorhexidine.
2
3
Tijdens de operatie sluit de kaakchirurg met behulp van het slijmvlies van de kaakspleet de nog bestaande opening naar de neus. Hierna wordt het bottransplantaat in de kaakspleet ingebracht. Tenslotte wordt het tandvlees hier overheen gehecht zodat het bottransplantaat helemaal is bedekt. De operatie gebeurt volledig vanuit de mond, zodat geen littekens aan de buitenkant van de mond ontstaan. Bij het gebruik van bot uit de bekkenkam wordt een kleine snede in de huid gemaakt die later onder de zwemkleding valt. Schematisch beeld en klinisch beeld in de mond van een patiënt met een gnatho-schisis links
na de operatie De eerste dagen na de operatie is er sprake van wat pijn in het operatiegebied. Dit is met pijnstillers goed te bestrijden. Voor een periode van 5 dagen worden er antibiotica voorgeschreven zodat de wondgenezing zo ongestoord mogelijk verloopt. Het gezicht is de eerste dagen na de operatie gezwollen. De zwelling wordt na drie dagen snel minder. Soms komt er na de operatie een beetje bloed uit de mond. Ook uit de neus kan de eerste dagen wat bloed komen. Gedurende een periode van 3 weken mag de neus niet gesnoten worden omdat er dan lucht onder de huid van het aangezicht kan komen. Het beste kan enige tijd de neus worden ‘opgehaald’. Wanneer er bot uit de bekkenkam is gebruikt mag de patiënt 24 uur na de operatie alweer lopen. Dat is in het begin nog wat pijnlijk. De duur van de opname in het ziekenhuis is doorgaans drie dagen. Zo nodig zal met de mondhygiënist over de verzorging van de mond worden gesproken.
weer thuis
voor behandeling
enkele weken na behandeling
na behandeling
De meeste patiënten kunnen na één of twee weken hun normale activiteiten op school weer hervatten. Rustige sporten, zoals joggen en zwemmen, zijn dan ook weer verantwoord. Zeer zware lichamelijke inspanning en contactsporten, zoals de meeste balsporten en judo, moeten de eerste twee maanden vermeden worden. Wanneer aan de bekkenkam is geopereerd is het verstandig om de eerste vier weken helemaal niet te sporten. Na ontslag uit het ziekenhuis vinden er nog een paar poliklinische controles plaats om te kijken hoe de genezing verloopt. Er worden dan ook controlefoto’s gemaakt. In de week na de operatie zal er een afspraak bij de mondhygiëniste plaatsvinden voor poetsinstructies en gebitsreiniging. Aan de ouders kunnen dan ook adviezen voor de reiniging worden gegeven. Tot één jaar na de operatie vinden er nog regelmatig controles bij de kaakchirurg en orthodontist plaats. De afspraken bij het schisis-team staan hier verder los van.
mondverzorging Goede mondverzorging is na de operatie erg belangrijk. Hiermee wordt de genezing versneld. In het ziekenhuis begint de patiënt met meerdere malen per dag de mond te spoelen met chloorhexidine.
2
3
De bittere smaak wordt door een paar druppels pepermuntolie verbeterd. Door deze spoeldrank ontstaat meestal een bruine aanslag op de tong en de tanden. Deze aanslag is tijdelijk en verdwijnt later weer door goed te poetsen. Bij ontslag uit het ziekenhuis bespreekt de kaakchirurg of de patiënt alweer mag poetsen. Goed poetsen met een tandenborstel met een kleine kop (bijvoorbeeld een kindertandenborstel) is erg belangrijk. De tong kan in deze periode de lippen niet goed bevochtigen zoals gebruikelijk. Droge lippen kunnen worden voorkomen door lippenvet of lippencrème te gebruiken.
voeding De eerste dagen na de operatie krijgt de patiënt vloeibaar voedsel. Dit is van belang om de kans op beschadiging van het wondgebied zo klein mogelijk te houden. Een andere reden is dat de kaak in het begin niet mag worden belast omdat het bottransplantaat moet kunnen vastgroeien. Daarom mag de eerste twee weken na de operatie niet gekauwd worden. Bij het opvullen van een dubbelzijdige kaakspleet is dat zes weken. Het eten moet daarom zacht tot vloeibaar zijn. De bereiding van vloeibaar voedsel kost extra tijd en moeite. Dit geldt ook voor het nuttigen ervan. Het is daarom het beste wat vaker per dag te eten, zodat er per keer wat minder hoeft te worden gegeten. In principe kan alles worden gegeten, alleen niet op de gewone manier. Het voedsel kan worden fijn gemalen met behulp van een keukenmachine, blender, staafmixer of zeef. Als het fijngemalen voedsel nog te dik is, kan dit dunner worden gemaakt door kookvocht, melk, bouillon of jus toe te voegen.
orthodontie De meeste patiënten worden al voorafgaand aan de operatie orthodontisch voorbehandeld. De definitieve beugelbehandeling is meestal later. De orthodontist zal met de beugel proberen de tanden en kiezen zo goed mogelijk in de rij te zetten. Dankzij het bottransplantaat kan de orthodontist ook aan de kant van de kaakspleet de tanden goed in de rij zetten. De orthodontische behandeling duurt meestal enkele jaren.
4
Deze folder geeft informatie over het sluiten van de kaakspleet bij schisispatiënten (lip- en/of kaak- en verhemeltespleet) met een bottransplantaat.
het bottransplantaat Er zijn meerdere redenen waarom het verstandig is om de nog aanwezige kaakspleet bij schisispatiënten op te vullen met een bottransplantaat. De voornaamste redenen zijn: 1. het mogelijk maken van een goede doorbraak van de blijvende hoektand 2. het verstevigen van de kaak 3. het beter mogelijk maken van de orthodontische behandeling 4. het sluiten van de verbinding tussen de mond en de neus 5. het geven van steun aan de neusvleugel(s) Als bottransplantaat wordt bot van de patiënt zelf gebruikt. Dit kan bot uit de kin zijn of bot uit de bekkenkam. De keuze van het bottransplantaat is vooral afhankelijk van de hoeveelheid bot die nodig is en wordt vóór de operatie bepaald aan de hand van röntgenfoto’s. De resultaten met beide bottransplantaten zijn even goed. Het meest geschikte moment om een bottransplantaat aan te brengen wordt bepaald door de ontwikkeling van de blijvende hoektand. Dit moment wordt vastgesteld met behulp van röntgenfoto’s. Meestal is dit tussen het negende en twaalfde jaar.
de behandeling De operatie vindt plaats onder narcose en duurt, afhankelijk van de afwijking, anderhalf tot twee uur. Dit hangt met name af van het feit of de kaakspleet enkelzijdig of dubbelzijdig is. De behandeling van een dubbelzijdige kaakspleet wordt meestal in twee operaties opgesplitst. Vóór de opname vindt nog een gesprek plaats met de anesthesist (narcotiseur), die de gang van zaken rond de narcose bespreekt. Ook wordt nog lichamelijk onderzoek gedaan, en zonodig bloed- en urineonderzoek. Met de anesthesist kunnen de ouders bespreken of één van hen aanwezig zal zijn bij het begin van de narcose.
1
inhoud
vragen
Het bottransplantaat
1
De behandeling
1
Na de operatie
3
Weer thuis
3
Mondverzorging
3
Voeding
4
Orthodontie
4
Vragen
5
Voor vragen kunt u contact opnemen met afdeling mondziekten, kaak- en aangezichtschirurgie, telefoon (072) 548 31 60.
5
sluiten van de kaakspleet bij schisis www.mca.nl/kaakchirurgie
Colofon Redactie: afdeling mondziekten, kaak- en aangezichtschirurgie, afdeling communicatie Opmaak: beeldgroep MCA Oplage: 500/1e druk/2010 Druk: Ricoh Artikelnummer: 140153 Medisch Centrum Alkmaar Wilhelminalaan 12 1815 JD Alkmaar tel. (072) 548 44 44 fax. (072) 548 20 58 www.mca.nl
