TOESPRAAK DOOR KRIS PEETERS VLAAMS MINISTER-PRESIDENT EN VLAAMS MINISTER VAN ECONOMIE, BUITENLANDS BELEID, LANDBOUW EN PLATTELANDSBELEID Opening Kazerne Dossin 26 november 2012
Sire, Geachte ministers uit binnen- en buitenland, Heren en dames ambassadeurs, Mevrouw de gouverneur, Mijnheer de burgemeester, Dames en heren, Tegenover dit nieuwe museumgebouw staat de wit gekalkte gevel van de voormalige Dossinkazerne. Achter die vandaan,
muur, op een paar meter van ons
werd
gruwelijk
in
plan
de
ten
periode uitvoer
1942-1944 gebracht.
een Deze
18deeeuwse infanteriekazerne werd toen door de nazi‟s
gebruikt
als
verzamelkamp
voor
de
deportatie naar Auschwitz-Birkenau.
1
In 28 transporten werden meer dan 25.000 Joden en
352
zigeuners
Frankrijk onder
vanuit
weggevoerd.
hen
werd
het
Voor hun
België
en
Noord-
meer
dan
24.000
laatste
reis.
Zij
keerden niet meer levend terug. Deze witte muur staat symbool voor een zwarte periode
uit
symbool
voor
onze het
geschiedenis. feit
dat
Het
gewone
staat
mensen
in
staat zijn tot de meest ondenkbare daden. Voor het
feit
dat
dit
soort
daden
ook
in
onze
straten en op onze pleinen kunnen gebeuren. In
1995,
een
halve
eeuw
nadat
die
daden
gepleegd werden, opende in de voorbouw van de kazerne,
het
Joods
Museum
van
Deportatie
en
Verzet. Daarmee wilde de Joodse Gemeenschap, met
de
steun
herinnering
van
aan
de
deze
Vlaamse donkere
regering, bladzijden
de uit
onze geschiedenis levendig houden. In
de
jaren
die
volgden,
vonden
duizenden
mensen hun weg naar het museum. Het werd dan ook al snel te klein voor die massa bezoekers.
2
Bovendien waren er nieuwe historische inzichten gegroeid
over
voor
tijdens
en
de
hedendaagse
maatschappelijke de
Tweede
fenomenen
discriminatie
en
evoluties
Wereldoorlog. als
En
racisme,
uitsluiting
van
bevolkingsgroepen op basis van afkomst, geloof, overtuiging, geaardheid,
huidskleur, maakten
historische
context
noodzakelijk.
een
geslacht
reflectie
van
de
Inhoudelijke
of
vanuit
de
Dossinsite,
verruiming
en
actualisering was dus nodig. Als
overlevende
van
de
Holocaust
geloofde
ridder Natan Ramet, de bezieler van het eerste museum, sterk in deze verruimde doelstelling. Het is dan ook ontzettend jammer dat hij de opening van zijn nieuw museum niet meer kan meemaken. Zijn doorleefde getuigenis over de gruwel
van
de
Jodenvervolging,
verantwoordelijkheidsbesef
en
en
zijn
diep
geloof
in
verdraagzaamheid, respect en burgerzin, gaven een enorme meerwaarde aan dit project. Ridder Natan Ramet is de „founding father‟ van dit museum en moet ook zo herinnerd worden.
3
Daarom stel ik voor dat zijn naam permanent verbonden wordt aan het auditorium op de vierde verdieping van dit museum. Dat auditorium zal immers een plaats worden waar de dialoog, die hij zo vurig aanmoedigde, meer dan ooit zal gevoerd worden.
Dames en heren, Dit memoriaal, museum en documentatiecentrum, is
het
resultaat
van
langdurig
en
intens
die
hieraan
overleg. Ik
wil
daarom
iedereen
bedanken
heeft meegewerkt. De diensten van de Vlaamse overheid
die
dit
project
hebben
begeleid;
burgemeester
Somers;
de
studiebureaus;
het
bestuur,
directie
en
het
van
de
personeel
Kazerne Dossin. Ik dank alle uitvoerders die onder
coördinatie
van
de
NV
CEI-De
Meyer
stonden, en alle andere bedrijven die instonden voor de museale vormgeving, de technologie en de omgevingswerken.
4
Ik wil zeker ook mijn voorgangers, ministerspresidenten, vandaag
mag
bedanken.
Het
inhuldigen,
was
museum er
niet
dat
ik
geweest
zonder de continuïteit die de vorige Vlaamse regeringen aan dit dossier gaven. Dat
werk
heeft
de
huidige
Vlaamse
regering
verder gezet en nog versterkt. Door 25 miljoen euro te investeren in de bouw, en door onze intentie om ook in de toekomst de werking te blijven ondersteunen. Maar
die
Vlaamse
permanente regering,
ondersteuning
betekent
niet
van dat
de dit
uitsluitend een Vlaams project is. De aanwezigheid van de Koning, de verschillende Belgische
beleidsniveaus,
levensbeschouwelijke
stromingen,
de en
talrijke
ministers, ambassadeurs en zaakgelastigden uit het buitenland, bewijzen dat dit verhaal er één is
van
en
voor
alle
mensen.
Van
en
voor
iedereen die onze wil deelt om nooit meer te laten herhalen wat zich hier heeft afgespeeld. Dit
is
een
baken
voor
de
brede
herinneringseducatie in binnen- en buitenland. 5
De
vormgeving
van
spraakmakend.
dit
bOb
baken,
Van
is
Reeth
ronduit
en
„awg
architecten‟ hebben schitterend werk geleverd. De omvorming van de kazerne tot Memoriaal en documentatiecentrum; de aanleg van het plein en de architectuur; maar vooral de vormgeving van dit
nieuwe
museum,
getuigen
van
een
sterke
visie. En
die
visie
inhoudelijk
wordt
verhaal.
doorgetrokken Professor
in
het
Herman
Van
Goethem aanvaardde de uitdaging om het gegeven van
de
Jodenvervolging
Wereldoorlog
te
problematiek
verbinden van
de
in
de
Tweede
met
de
bredere
schending
van
mensenrechten. Eric Stroobants, voorzitter van de vzw Kazerne Dossin, zal hier straks dieper op ingaan.
Dames en heren, De opening van dit museum vindt plaats in het jaar
waarin
Taskforce
ons
for
land
voorzitter
International
is
van
de
Cooperation
on
Holocaust Education, Rememberance and Research. 6
Met
dit
nieuwe
museum
geeft
Vlaanderen
invulling aan de doelstellingen van deze Task Force.
Ik
wil
International
hier
uitdrukkelijk
de
Board,
met
Advisory
vertegenwoordigers
van
de
andere
Holocaustmusea, bedanken voor de steun die zij aan dit project hebben gegeven. Ik ben ervan overtuigd dat Kazerne Dossin een volwaardige plaats zal innemen in de lijst van internationale Holocaustmusea, en in de bredere kring van herinneringsmusea. wij
hier
in
Mechelen
op
Ik onderzoek of
regelmatige
basis
internationale ontmoetingen kunnen organiseren. De
grote
internationale
belangstelling,
die
vandaag een belangrijke steun is voor Kazerne Dossin,
stemt
mij
hoopvol
dat
we
hier
de
samenwerking nog kunnen versterken. Dit
nieuwe
museum,
dames
en
heren,
legt
verbanden die voor debat, woord en wederwoord kunnen zorgen. In de introductiefilm die straks bij het begin van de rondleiding kan bekeken worden, wordt bijvoorbeeld de link gelegd met pestgedrag en uitsluiting bij jongeren.
7
Van pesten en uitsluiting is het maar één stap naar geweld. Van individueel geweld is het maar één stap naar groepsgeweld. Het zijn gevaren die vandaag even reëel zijn als 70 of 80 jaar geleden. Zij staan uiteraard niet gelijk aan de verwoestende machine van de Holocaust, maar de uiterste
vorm
van
massageweld
is
wel
de
genocide. Daar gaat dit museum dus over. Over het wakker houden van de herinnering, over waakzaamheid. Zodat we nooit meer moeten meemaken wat zich achter die witte muur heeft afgespeeld. Maar dit
gaat
ook
over
groeien
naar
verdraagzaamheid, respect en burgerzin. Dit museum gaat over verhalen zoals die van Simon Gronowski en Koenraad Tinel, die vandaag ook
aanwezig
overlever Dossin;
van
zijn. het
gevlucht
heldhaftige
uit
Simon
Gronowski
twintigste de
verzetslieden
trein het
is
een
konvooi
van
toen
enkele
transport
tegenhielden.
8
Koenraad Tinel is de zoon van een Belgische nazi,
die
als
kind
met
zijn
familie
naar
Duitsland vluchtte na de landing in Normandië, en uiteindelijk opgepakt werd en via Nürnberg terug
in
België
belandde.
Vandaag
zijn
deze
twee mannen de beste vrienden. Zij bewijzen, dames en heren, dat een mens geen slachtoffer of dader is van bij zijn geboorte, maar dat je het wordt. Door plaats en tijd en omgeving. En dat moet ons hoopvol stemmen. Want dat
betekent
dat
we
die
wording
ook
kunnen
voorkomen. Dat we kunnen leren uit het verleden en
zo
onze
kinderen
en
kleinkinderen
kunnen
behoeden voor de tragedies die onze ouders en grootouders hebben meegemaakt. Om het met de woorden van Simon Gronowski zelf te zeggen: “Hoe tragisch ook de gebeurtenissen van gisteren, en hoezeer er ook vandaag weer volkeren en mensen lijden, bewaar uw geloof in de toekomst. Geloof in de menselijke goedheid.”
9
Laat dat de boodschap zijn die op deze dag de wereld
wordt
ingestuurd.
Een
boodschap
van
vrede en verdraagzaamheid. Van waakzaamheid en veerkracht. Maar vooral, dames en heren, een boodschap van geloof in de goedheid van de mens en zijn nooit aflatende hoop op een betere en mooiere toekomst. Ik dank u.
10
