SHV Holdings N.V. Rijnkade 1 Boulevard Gob. N. Debrot LC Utrecht Kralendijk

SHV Holdings N.V.

Hoofdkantoor: Rijnkade 1 3511 LC Utrecht Nederland Telefoon +31 30 233 8833 Fax +31 30 233 8304 www.shv.nl e-mail [email protected]

Statutaire zetel: Boulevard Gob. N. Debrot 36 Kralendijk Bonaire

Kamer van Koophandel Utrecht nr. 30065974

Kamer van Koophandel Bonaire nr. 7111

2

SHV in 2015 - Inhoud

4 6 6 6 8

SHV in vogelvlucht Raad van Commissarissen Directie Staf Welkom bij SHV

10 12 14 16

Directieverslag Visie Hoogtepunten 2015 Financieel overzicht 2015 Activiteitenoverzicht 2015

34 36 37

Bedrijfsfilosofie Geschiedenis van SHV SHV Groepsmaatschappijen

3

SHV in vogelvlucht

De aandelen van het familiebedrijf SHV zijn in privébezit. SHV streeft een sterke positie na in een aantal operationele activiteiten en in bepaalde investeringsactiviteiten. Wij investeren met een langetermijnvisie, willen bedrijven opbouwen en ontwikkelen, en onze klanten zeer hoogwaardige diensten bieden. Dit alles doen wij met medewerkers die er trots op zijn deel uit te maken van SHV. De onderneming is in 1896 in Nederland ontstaan uit een fusie tussen een aantal grote kolenhandelsbedrijven. Nadat het belang van kolen als primaire energiebron afnam, halverwege de twintigste eeuw, besloot SHV zich op andere activiteiten te richten. Vandaag de dag is SHV actief in 56 landen, verdeeld over alle continenten. Er werken circa 61.000 mensen bij SHV. Wij concentreren ons op de energiedistributie, de zelfbedieningsgroothandel, zwaar hijswerk en transport, industriële dienstverlening en diervoeding en visvoer. Verder investeren wij in de exploratie, ontwikkeling en productie van olie en gas, voornamelijk in de Noordzee en verstrekken wij private equity aan bedrijven in de Benelux.

Energiedistributie SHV Energy is wereldwijd de grootste leverancier van LPG. Bekende merknamen die het bedrijf voert zijn Primagaz, Calor Gas, Liquigas, Super Gas, Ipragaz, Supergasbras, Xiweigas en Gaspol. SHV Energy houdt zich ook bezig met de distributie van LNG en duurzame energie.

Zelfbedieningsgroothandel Makro is een gespecialiseerde keten van zelfbedieningsgroothandels met 161 winkels in Zuid-Amerika. Makro levert een gevarieerd food- en non-foodassortiment met een uitstekende prijs-kwaliteitverhouding aan zakelijke klanten.

Zwaar hijswerk en speciaal transport Mammoet neemt als bedrijf een vooraanstaande positie in op het specialistische werkterrein van zwaar hijswerk en transport, overal ter wereld. Mammoet bedient de petrochemische en olie- en gasindustrie, alsmede de offshore, bouw- en energiesector.

Industriële diensten ERIKS is actief als industriële dienstverlener en leverancier van hoogwaardige werktuigbouwkundige componenten en aanverwante technische en logistieke diensten. ERIKS heeft een toonaangevende marktpositie in Europa, de Verenigde Staten en Azië.

4

Diervoeding en visvoer Nutreco is een wereldleider op het gebied van diervoeding en visvoer. Haar geavanceerde voeroplossingen staan aan de basis van het voedsel voor miljoenen consumenten wereldwijd.

Olie- en gasinvesteringen Dyas investeert in joint ventures die zich bezighouden met de exploratie, ontwikkeling en productie van olie en gas. Dyas is een non-operator en richt zich vooral op de Noordzee.

Private equity NPM Capital levert private equity aan voornamelijk niet-beursgenoteerde, middelgrote ondernemingen in de Benelux met een bovengemiddelde groeiverwachting. Als betrouwbare, op de lange termijn gerichte investeringspartner heeft NPM Capital de afgelopen decennia een sterke marktpositie opgebouwd. NPM Capital heeft directe participaties in 26 bedrijven.

5

Raad van Commissarissen

Mevrouw A.M. Fentener van Vlissingen, voorzitter P.A.F.W. Elverding, vicevoorzitter P.C. Klaver, vicevoorzitter R.W.J. Groenink Ph.C.O.E.A. von Hammerstein-Loxten R.J.M.S. Huët Mevrouw P. Mars Wright M.L. Mautner Markhof Mevrouw M.J. Oudeman

Directie S.R. Nanninga, voorzitter B.L.J.M. Beerkens (tot 31 december 2015) R. Kandelman W. van der Woerd

Staf Corporate talentmanagement - J.M. Alberdingk Thijm Financiële en economische zaken - C. Dekker Fiscale zaken - G.Y.B. Kruisinga Informatietechnologie - M.J. de Hoop Interne audit - Th. Smit Juridische zaken - Mevrouw L.E. de Beer Secretaris van de vennootschap - J. van Klink Treasury - W.N. Pals

6

7

Welkom bij SHV

Het afgelopen jaar was opnieuw intens. Ondanks een steeds instabieler mondiaal politiek klimaat en een stagnerende wereldeconomie, slaagden SHV en haar medewerkers erin om goede resultaten te behalen in 2015. Na een succesvol openbaar bod werd Nutreco, een bedrijf met activiteiten op het gebied van diervoeding en visvoer, toegevoegd aan de groep. De acquisitie tekent het einde van de strategische zoektocht naar nieuwe activiteiten na het afstoten van Siam Makro in 2013. SHV kon rekenen op het vertrouwen van haar aandeelhouders bij het herinvesteren van de opbrengsten van deze afstoting. Zij hebben op geen enkele manier druk op het proces gezet. Dit zegt veel over het karakter van SHV. Dankzij de acquisitie van Nutreco is SHV minder afhankelijk geworden van energie voor haar resultaten. Zoals te verwachten viel, had een aantal bedrijfsonderdelen van SHV last van de lage olieprijs. Om het fundament te leggen voor duurzame groei investeerde SHV nog meer in het werven en opleiden van getalenteerde medewerkers en in het versterken van de organisatie op het gebied van personeelszaken, IT, audit, compliance en control. We hebben het al vaak gezegd: mensen zijn de sleutel tot het succes van SHV. Wij zijn ervan overtuigd dat het niet genoeg is voor een onderneming om internationaal actief te zijn in verschillende takken en te beschikken over bekwame professionals. We vinden het essentieel dat medewerkers dezelfde waarden delen en een passie hebben voor het verbeteren van bestaande activiteiten en het ontwikkelen van nieuwe activiteiten. SHV stimuleert dit door middel van interne talentontwikkeling en regelmatig contact tussen de medewerkers van SHV wereldwijd, op elk niveau van de organisatie. In mei bezocht de Raad van Commissarissen Nutreco's activiteiten in Stavanger, Noorwegen. Daar leerden we meer over de visvoersector en ontmoetten we een aantal medewerkers van Nutreco, waarna we nog enthousiaster werden over dit bedrijf dan daarvoor. De Directie heeft zich ingespannen om de integratie van Nutreco in SHV succesvol te laten verlopen. Dit proces loopt nog steeds. Duurzaamheid en innovatie spelen een steeds belangrijkere rol in de activiteiten van SHV. In heel haar 120-jarig bestaan hebben de medewerkers van SHV zich voortdurend gericht op het opbouwen van een duurzaam, gerenommeerd bedrijf dat erin is geslaagd om zichzelf steeds opnieuw uit te vinden. Tegenwoordig is deze visie verankerd in onze strategie, die samengevat kan worden door een simpel credo: Make it Last. De Raad van Commissarissen kwam vijf keer bijeen in 2015, hield verschillende teleconferenties en onderhield regelmatig contact met de Directie. De Directie lichtte de Raad tijdens iedere bijeenkomst in over de financiële positie van SHV en haar bedrijfsonderdelen, de belangrijkste ontwikkelingen in hun respectievelijke markten en de prestaties van alle onderdelen alsmede van de groep in zijn totaliteit. De algehele strategie van SHV en van een aantal van haar activiteiten in het bijzonder werden besproken, evenals alle belangrijke investeringsvoorstellen. De Raad van Commissarissen werd versterkt met de benoeming van de heer Jean-Marc Huët. De heer Boudewijn Beerkens heeft de Raad van Commissarissen en zijn collega's geïnformeerd over zijn voornemen om SHV te verlaten. Wij respecteren zijn beslissing en zijn de heer Beerkens dankbaar voor zijn bijdrage aan SHV. In het bijzonder willen we hem 8

bedanken voor de rol die hij heeft gespeeld bij de acquisitie van Nutreco, de introductie van het Business Support Framework van SHV en de realisatie van belangrijke veranderingen binnen de financiële organisatie. Met aanhoudende mondiale politieke instabiliteit, een lage olieprijs, een volatiel economisch klimaat en veranderende weerspatronen, belooft 2016 wederom een uitdagend jaar te worden. Bovenop deze uitdagingen komen nog de huidige informatieen communicatiepatronen (“direct en altijd online”) en de toenemende focus op compliance en control in de verschillende jurisdicties waarbinnen SHV actief is. De Raad van Commissarissen wil de Directie en alle medewerkers bedanken die het bedrijf opnieuw hebben geholpen goede resultaten te behalen. We stellen hun inzet in het bedienen van de klanten van SHV en hun toewijding bij het uitvoeren van hun werk zeer op prijs. Utrecht, 18 maart 2016 Namens de Raad van Commissarissen, A.M. Fentener van Vlissingen Voorzitter

9

Visie

SHV’s stevige fundamenten, ondernemingsgeest en schat aan ervaring vormen samen een solide basis voor aanhoudende groei. We zorgen ervoor dicht bij de klant te blijven staan wanneer onze activiteiten zich uitbreiden. Decentralisatie vormt daarom de sleutel tot onze manier van zakendoen. In de loop der jaren heeft SHV aangetoond over een groot aanpassingsvermogen te beschikken. We blijven bouwen aan een solide onderneming door in onze afzonderlijke markten tot een vooraanstaande speler uit te groeien en ons positief te onderscheiden. Investeren met het oog op de toekomst

Voor onze toekomst is een succesvolle investeringsstrategie voor de lange termijn van belang. Wij investeren om onze huidige activiteiten verder te ontwikkelen. We streven expansie na, zowel autonoom als door acquisities. We investeren om nieuwe zakelijke activiteiten te genereren, die zowel uitdagingen als kansen met zich meebrengen. Onze aandeelhouders aanvaarden de risico's die met nieuwe initiatieven gepaard gaan.

Make it Last

SHV houdt al meer dan een eeuw één oog gericht op haar activiteiten en het andere stevig gericht op de toekomst. Onze voornaamste focus is altijd al het opbouwen van een duurzame onderneming geweest. Deze visie is nu vertaald naar een simpel credo: Make it Last. Make it Last betekent dat we ons lot in eigen hand nemen. Het betekent ook duurzame groei op alle gebieden tegelijkertijd: bedrijfsvoering, organisatie, financiën, economie en milieu. Make it Last staat voor consistentie, duurzaamheid en kwaliteit in alles wat we doen. Het staat ook voor ons geloof in de innovatieve kracht van onze mensen en in de toegevoegde waarde die wij onze klanten en de wereld bieden. Het betekent dat we zo efficiënt mogelijk gebruiken wat we hebben, altijd kwaliteit leveren, de juiste mensen kiezen, nooit op onze lauweren rusten en continu nadenken over ons bestaansrecht.

Sustainovation

We zijn ons ervan bewust dat we maar één aarde kunnen doorgeven aan toekomstige generaties. Onze visie op duurzaamheid gaat verder dan hergebruiken, hernieuwen en recyclen. Wij geloven dat de combinatie van duurzaamheid en innovatie cruciaal is om een echt duurzame onderneming te zijn. Dit noemen we Sustainovation. Sustainovation mag geen loze modekreet zijn; het moet leiden tot concrete prestaties. Het behalen van deze doelstellingen zal ook in de toekomst voor alle activiteiten van SHV een belangrijke uitdaging blijven. Sustainovation dient ingebed te zijn in onze manier van zakendoen. Wij willen groei realiseren door middel van deze duurzame innovatie die gericht is op het ontwikkelen van nieuwe producten, diensten of businessmodellen. Door zuinig te zijn op schaarse hulpbronnen, over te schakelen op hernieuwbare bronnen, te recyclen en zo min mogelijk afval te produceren, kunnen we onze ecologische voetafdruk verkleinen. Daarnaast kunnen we klanten helpen hetzelfde te doen.

10

Investeren in mensen

Wij zijn ervan overtuigd dat onze mensen het verschil maken. Zij belichamen onze waarden, ondersteunen onze cultuur en dragen bij aan ons succes. We weten dat onze langetermijnvisie voor het bedrijf vraagt om een personeelsstrategie die hierbij aansluit. Daarom geven we er de voorkeur aan om onze eigen mensen carrière te laten maken binnen SHV. We investeren in onze mensen door ze een uitdagende loopbaan met echte verantwoordelijkheden te bieden. Dit vullen we aan met specifieke opleidingsprogramma's die onze huidige en toekomstige leiders verder ontwikkelen.

Verbonden door gedeelde Onze onderneming wordt gevormd door onze mensen, die werken met gedeelde waarden waarden en doelen en zakelijke doelen. Onze cultuur wordt gekenmerkt door professionaliteit, gezond verstand en ondernemerschap. Wederzijds respect en vertrouwen vormen samen de basis voor gezonde werkrelaties tussen onze medewerkers. We stimuleren ze om creatief te zijn en de verantwoordelijkheid voor hun werk te nemen. De wetenschap dat onze mensen op de werkvloer de huidige uitdagingen aankunnen, sterkt ons vertrouwen in de toekomst.

11

Hoogtepunten 2015

Na een openbaar biedingsproces dat plaatsvond tussen oktober 2014 en augustus 2015 verwierf SHV alle aandelen in Nutreco, een onderneming die zich bezighoudt met diervoeding en visvoer. Het besluit om Nutreco over te nemen, is het resultaat van een diepgaand strategisch onderzoek. In dit onderzoek werd gekeken naar mondiale trends, verschillende sectoren en de door ons gewenste spreiding in activiteiten en geografische gebieden. Door de toevoeging van Nutreco had SHV aan het einde van 2015 61.000 collega's. SHV bleef zich richten op de ontwikkeling van haar mensen en gaf opnieuw prioriteit aan interne opvolging en de uitwisseling van belangrijke posities binnen de groep. Er zijn veel ontwikkelingsprogramma´s opgezet om dat mogelijk te maken, ook voor nieuwe jonge talenten. Gezondheid en veiligheid vormen al tientallen jaren de hoekstenen van ons personeelsbeleid en dit blijft onveranderd in 2016. SHV streeft ernaar de levenscyclus van haar activiteiten te verlengen door middel van voortdurende groei en duurzame waardecreatie. Om dit te bereiken hebben we voor de komende jaren binnen de gehele onderneming een nieuwe strategie ontwikkeld met het alomvattende credo Make it Last. De strategie bouwt voort op het unieke DNA en de bedrijfsfilosofie van SHV. Deze filosofie richt zich op het investeren in mensen en continue groei. In het kader van deze filosofie streven we ernaar een cultuur te creëren waarin we ons laten leiden door innovatie bij het creëren van duurzame waarde op de lange termijn. De strategie rust op zes pijlers: Mensen, Sustainovation, Klanttevredenheid, Rendement op geïnvesteerd kapitaal (ROCE), Business Support Framework (BSF) en Omzetgroei. SHV is nu actief in 56 landen verspreid over alle continenten. Hoewel we ons bereik hebben verbreed, blijft de volatiliteit en onvoorspelbaarheid van de landen en markten waarin wij actief zijn onveranderd. Er ontstaan enerzijds uitdagingen doordat onze activiteiten wijdverspreid zijn over sectoren, markten en geografische gebieden. Anderzijds zijn wij hierdoor in staat om schommelingen op te vangen. Het jaar 2015 is hier een goed voorbeeld van. De BBP-groei staat wereldwijd op het laagste punt sinds de mondiale economische crisis begon in 2008. De Chinese economie, die tot op heden de wereldwijde consumptie en productie enorm aanjoeg, groeide in 2015 voor het eerst sinds 2009 minder dan 7%. De verwachting is dat deze vertraging de landen in de regio en daarbuiten zal beïnvloeden. In het Midden-Oosten is de groei gestagneerd door aanhoudende onrust en een lagere olieprijs. De economie in Europa herstelt zich voorzichtig. De grotere economieën van Latijns-Amerika hebben het zwaar en de armoede stijgt weer. De Amerikaanse economie – die zowel positief (consumenten geven meer uit) als negatief (olie- en gassector verkeert in moeilijkheden) sterk beïnvloed wordt door de dalende grondstof- en goederenprijzen – maakt nog steeds een sterke groei door. Afrika's groei is in de afgelopen drie jaar verbeterd. Sinds juli 2014 dalen de olieprijzen sterk. Aan het einde van 2015 bereikte ruwe Brent-olie het dieptepunt van de afgelopen elf jaar met prijzen van slechts $ 36 per vat. Deze trend heeft de activiteiten van Dyas direct beïnvloed. Dyas verkoopt olie en gas afkomstig uit de olie- en gasprojecten in de Noordzee waar ze in heeft geïnvesteerd. Aangezien de olieprijs relatief laag zou kunnen blijven door het overaanbod, wordt het moeilijker voor exploratie- en productieprojecten om economisch rendabel te blijven. Olie- en gasbedrijven schroeven hun langetermijninvesteringen terug en wachten op betere tijden, waardoor veel projecten worden uitgesteld of afgelast. Dit is van invloed op een steeds bredere groep van toeleveranciers, waaronder ERIKS en Mammoet. Gelukkig profiteert SHV Energy juist wel van dalende LPG12

inkoopprijzen. De impact van de lagere olieprijs werd daarnaast gecompenseerd met SHV-activiteiten die minder afhankelijk zijn van de energiemarkten, zoals het onlangs overgenomen Nutreco. De toevoeging van Nutreco maakt SHV robuuster in de veranderende wereld om ons heen. Nutreco is een solide bedrijf met goede groeimogelijkheden. De toevoeging van dit bedrijf heeft onze spreiding over sectoren verbeterd en ons bovendien nieuwe inspiratie gegeven. De integratie van Nutreco in SHV verloopt goed. De professionele en positieve houding van onze nieuwe collega's heeft hierbij zeker geholpen, net zoals de sterk overeenkomende bedrijfsculturen. We zien nu al hoe andere SHV-activiteiten leren van Nutreco, en andersom. De instabiliteit van de wereld waarin wij werken wordt weerspiegeld in onze bedrijfsonderdelen, die zowel pieken als dalen hebben meegemaakt in hun individuele prestaties. Over het algemeen presteert SHV echter goed, vooral dankzij de erg goede resultaten van SHV Energy en Nutreco (meegerekend vanaf half maart 2015). Winsten uit verkopen door NPM Capital en valutawinsten op holdingniveau droegen ook bij aan de winst. Het erg goede resultaat van SHV Energy is voornamelijk te danken aan goed margemanagement, kostenbeheersing en talrijke initiatieven voor de verdere verbetering van klantrelaties. Het resultaat van Makro werd gedrukt door een lagere bijdrage van Brazilië, waar een zwaar economisch en politiek klimaat heerst. Andere Makro-landen slaagden erin om solide resultaten te leveren. Mammoet presteerde op operationeel niveau naar tevredenheid dankzij goede resultaten in de Verenigde Staten en Europa, maar het totale resultaat had zwaar te lijden onder een aantal eenmalige posten. ERIKS had een zwaar jaar omdat haar klanten werden geraakt door de lagere olieprijs, waardoor het bedrijf een lagere omzet behaalde. Nutreco oversteeg de verwachtingen in haar eerste jaar bij SHV, voornamelijk door gunstige marktomstandigheden en een verbeterde productmix. Ondanks aanhoudend lagere olie- en gasprijzen, boekte Dyas een goed resultaat, mede dankzij hogere volumes en een lagere belasting voor olie- en gasproductie in het Verenigd Koninkrijk. Het jaar 2015 was een goed jaar voor NPM Capital. Het bedrijf slaagde erin deelnemingen te verkopen voor een aantrekkelijke prijs en deed succesvolle investeringen in zowel bestaande als veelbelovende nieuwe deelnemingen. Het jaar 2016 is een mijlpaal in de geschiedenis van SHV, aangezien zij haar 120 ste verjaardag viert. We verwachten dat 2016 opnieuw een uitdagend jaar wordt, gezien het volatiele klimaat dat wordt gekenmerkt door aanhoudende lage olie- en gasprijzen. Al sinds de oprichting is SHV een zeer ondernemend bedrijf dat verandering niet schuwt. We zijn vastbesloten op deze manier te blijven werken door nieuwe investeringen te doen om zo te zorgen voor duurzame groei van onze bedrijfsonderdelen. We zullen ons sterk inspannen om ons bedrijfsresultaat verder te verbeteren, waarbij we ons specifiek richten op bepaalde delen van onze bedrijfsonderdelen waarvan de prestatie op dit moment niet volledig aan onze verwachtingen voldoet. In 2016 gaan we onze organisatie verder versterken, onder andere op het gebied van personeelsontwikkeling, compliance en control.

13

Financieel overzicht 2015

SHV wist met € 746 miljoen in 2015 een significant hogere winst te noteren dan in 2014, toen de winst € 523 miljoen bedroeg. SHV Energy en Nutreco lieten beide zeer goede prestaties zien in 2015, wat sterk bijdroeg aan deze verbeterde resultaten. De totale omzet bedroeg € 18,1 miljard in 2015. Dat betekent een toename van 22% (€ 3,2 miljard) ten opzichte van 2014. Deze toename is voornamelijk toe te rekenen aan de afronding van de acquisitie van Nutreco in maart 2015. Als Nutreco's omzet van € 4,6 miljard buiten beschouwing wordt gelaten, daalde de totale omzet met € 1,4 miljard. Deze daling is te wijten aan lagere energieprijzen. Door de sterke devaluatie van een aantal valuta ten opzichte van de euro, voornamelijk de Braziliaanse real en de Venezolaanse bolivar, daalde de omzet met € 365 miljoen. Dit werd gedeeltelijk gecompenseerd door de gestegen omzet van Makro en Mammoet. Op operationeel niveau liep de prestatie van SHV’s Groepen uiteen. Het bedrijfsresultaat steeg met € 103 miljoen ten opzichte van 2014 naar € 788 miljoen. Deze stijging was vooral te danken aan de acquisitie van Nutreco en de goede prestatie van SHV Energy. Dyas, ERIKS, Mammoet en Makro lieten een lager bedrijfsresultaat zien dan vorig jaar. De resultaten over 2015 werden gedrukt door bijzondere baten en lasten ter waarde van € 111 miljoen, waaronder netto bijzondere waardeverminderingen op energiegerelateerde activa door lagere olieprijzen en aanvullende voorzieningen voor claims. De winst werd in 2015 positief beïnvloed door drie factoren: hogere winst uit financiële participaties dankzij gunstige exits bij NPM Capital, gerealiseerde koerswinst op de verkoop van Amerikaanse dollars, en een lagere gemiddelde belastingdruk vergeleken met 2014. Het gemiddelde belastingtarief daalde van 29,9% tot 14,5% doordat Dyas profiteerde van een daling van de Britse belastingtarieven op olie en gas, lagere belastbare winsten en investeringspremies voor Britse olie- en gasproductie. Netto hadden alle valutaschommelingen een positief omrekeningseffect van € 27 miljoen op de winst van SHV over 2015. Net zoals in de voorgaande jaren ging binnen alle Groepen veel aandacht uit naar het werkkapitaal. De ontwikkeling van het werkkapitaal van SHV Energy, Mammoet, ERIKS en Nutreco genereerde een positieve kasstroom, die gedeeltelijk werd geneutraliseerd door de ontwikkeling van het werkkapitaal van Makro en Dyas. De operationele kasstroom verbeterde in lijn met het toegenomen bedrijfsresultaat, voornamelijk dankzij de bijdragen van Nutreco en SHV Energy. De investeringskasstroom in 2015 bedroeg € 3,4 miljard ten opzichte van € 1,3 miljard in 2014. Deze aanzienlijke toename vloeit voort uit de afronding van de acquisitie van Nutreco in 2015. Daarnaast werd er € 52 miljoen aan kleinere acquisities uitgegeven, met name door ERIKS en SHV Energy. In totaal werd € 851 miljoen uitgegeven aan investeringen in materiële vaste activa, met name in olie- en gasvelden door Dyas, gasflessen en -tanks door SHV Energy en materieel voor zwaar hijswerk en transport door Mammoet. NPM Capital verwierf een belang in Hendrix Genetics, deed verschillende investeringen in bestaande deelnemingen en verkocht een aantal deelnemingen. Op 31 december 2015 bedroeg het groepsvermogen van SHV € 5,2 miljard. De daling ten opzichte van 2014 is met name toe te schrijven aan de bij de afronding van de acquisitie van Nutreco betaalde goodwill van € 1,8 miljard, die rechtstreeks ten laste van het eigen 14

vermogen werd gebracht. Een deel van het eigen vermogen is geïnvesteerd in landen met een andere valuta dan de euro. In 2015 was het totale negatieve effect van de omrekening van deze valuta’s naar euro’s € 215 miljoen. De totale liquiditeit bedroeg € 1,3 miljard en de nettoschuldpositie was € 537 miljoen. Het rendement op het eigen vermogen kwam uit op 15%, onveranderd ten opzichte van 2014 (15%, exclusief het effect van de verkoop van Makro Thailand).

Resultaten, in miljoenen euro's Omzet Bedrijfsresultaat ** Winst Afschrijvingen Belastingen Dividend Kasstromen, in miljoenen euro's Veranderingen werkkapitaal Operationele kasstroom Investeringskasstroom ( Financieringskasstroom

2011

2012 *

2013

2014

2015

17.362 873 782

20.010 985 735

17.609 885 3.559

14.906 685 523

18.149 788 746

522 327 238

644 298 254

569 334 265

505 228 276

706 130 287

70) 1.277 597) 474)

82 1.360 2.274 522)

90 1.172 1.256) 520)

349 1.609 3.426) 457)

10 1.354 1.666) 370

Balansgegevens, in miljoenen euro's Vermogen van eigen aandeelhouders 3.513 Groepsvermogen 3.784 Balanstotaal 10.174

( ( (

(

( (

( (

3.823 4.068 10.280

6.774 6.930 12.304

6.597 6.763 12.053

5.015 5.182 12.418

22%

19%

53%

8%

15%

37%

40%

56%

56%

42%

1,01

1,22

2,37

2,31

1,36

Personeelsleden, per 31 december Nominaal aantal 54.700

55.800

47.100

48.500

60.800

Cijfers per aandeel Winst Dividend

101,22 35,00

489,82 36,50

71,91 38,00

102,56 39,50

Ratiogegevens Winst in een percentage van vermogen van eigen aandeelhouders Groepsvermogen in een percentage van balanstotaal Vlottende activa ten opzichte van kortlopende schulden

107,76 32,75

* herrekend voor stelselwijzigingen ** 2013: exclusief verkoopopbrengst Makro Thailand

15

Activiteitenoverzicht 2015

SHV is een particuliere onderneming met een aantal operationele en specifieke investeringsactiviteiten. De operationele activiteiten bestaan uit distributie van en handel in energie, zelfbedieningsgroothandel, industriële dienstverlening, zwaar hijswerk en transport en diervoeding en visvoer. De investeringsactiviteiten zijn gericht op de exploratie, ontwikkeling en productie van olie en gas, en private equity. Het private-equitybedrijf is gevestigd in de Benelux en investeert in middelgrote ondernemingen in diverse sectoren. De onderneming is wereldwijd actief maar tegelijkertijd decentraal georganiseerd, zodat de diverse bedrijfsonderdelen nauwe en loyale klantrelaties kunnen onderhouden. SHV streeft ernaar om alle activiteiten te laten groeien, ongeacht of dit operationele of investeringsactiviteiten betreft, door middel van groei door prestatie en overnames gericht op het vergroten van marktaandeel. De strategie van de onderneming is erop gericht om sterker te worden in nichemarkten en duurzame groei te realiseren door een voortdurende focus op veiligheid, ethische waarden en het investeren in mensen. Risico's

Risico's en onzekerheden bepalen alle zakelijke omgevingen. Het nemen van risico's is een essentieel onderdeel van ondernemen en een voorwaarde voor het behalen van een adequaat rendement. De risico-omgeving waarin de bedrijven van SHV waarde creëren en inkomsten genereren wordt enerzijds bepaald door beheersbare risico's en anderzijds door een aantal externe risico's die buiten de invloedssfeer van SHV liggen. De beheersbare risico’s omvatten onder andere risico’s op het gebied van commercie, bedrijfsvoering, financiën, belastingen, compliance en regelgeving, alsmede de afhankelijkheid van informatietechnologie en het vermogen om medewerkers te werven en behouden. Naarmate de interne en externe dynamiek van de operationele omgevingen van de SHVbedrijven verandert, veranderen ook de risico’s, vooral in de huidige onzekere en volatiele economische omgeving. Dit kan onvoorspelbare uitwerkingen op de zakelijke activiteiten van SHV hebben. Het is, ook met het oog op de concurrentie, essentieel dat het management van SHV aandacht blijft besteden aan en proactief is ten aanzien van marktontwikkelingen en de gevolgen daarvan voor de sectoren waarin SHV actief is. Daarnaast blijft het aantrekken, ontwikkelen en behouden van capabele en getalenteerde mensen om ook op langere termijn succesvol te blijven presteren, een constant aandachtspunt voor alle bedrijfsonderdelen. Het Business Support Framework speelt een belangrijke rol bij het monitoren van risico's. De winstgevendheid van SHV wordt verder nog beïnvloed door een aantal andere externe risicofactoren. Geopolitieke risico’s ontstaan bijvoorbeeld wanneer de onderneming activa bezit in politiek instabiele landen, mogelijk verergerd door problemen die samenhangen met terrorisme, maatschappelijke onrust en de schaarste van essentiële hulpbronnen. SHV is actief in landen met verschillende bedrijfsethieken. Verder worden risico’s en de bijbehorende kosten nog verzwaard door overheidsinterventie in de zakenwereld, veranderende wetgeving, aanhoudende ongelijke handhaving van regelgeving en plotselinge verhogingen van belastingen en heffingen in diverse rechtsgebieden. Populistische overheidsmaatregelen hebben ook effect op het zakendoen. De externe risicofactoren omvatten daarnaast economische factoren zoals inflatie, rentetarieven, grondstof- en goederenprijzen, de schuldencrisis bij de overheid, valutabeleid en de beurskoersen – voor zover die een negatieve invloed op de pensioenverplichtingen van bedrijven hebben. Verwezen wordt naar de paragraaf over Risicomanagement in de Jaarrekening.

16

SHV Energy

SHV Energy is een toonaangevende speler op het gebied van off-grid energiedistributie. In deze hoedanigheid streeft het bedrijf er voortdurend naar om grenzen te verleggen in de ontwikkeling van bestaande en nieuwe markten voor LPG wereldwijd met behulp van effectieve innovatie, voorlichting en promotiestrategieën. SHV Energy is actief in meer dan 20 landen, waar ze tientallen miljoenen klanten voorziet van gedecentraliseerde energiebronnen zoals LPG, vloeibaar aardgas (LNG) en biomassa. De resultaten van SHV Energy worden, zeker in Europa, vaak beïnvloed door het weer. Of een winter zacht of juist streng is, bepaalt de vraag naar warmte. De aankoopprijs van LPG fluctueert en hangt af van de vraag-en-aanbodsituaties in de betreffende LPG-markten, de prijs van olie en van valutabewegingen, met name die van de Amerikaanse dollar. De invloed van deze variabelen wordt gereduceerd door SHV Gas Supply & Risk Management. Deze entiteit adviseert SHV Energy's bedrijfsonderdelen over risicomanagement en de daaraan gerelateerde risicoafdekking, en voert deze voor hen uit. Daarnaast worden de resultaten van SHV Energy beïnvloed door overheidsbeleid, bijvoorbeeld op het gebied van prijsstelling of technische en operationele regelgeving. Het beheersen van gezondheidsen veiligheidsrisico’s is van het grootste belang voor de energiesector. Het geleidelijke economische herstel in Europa heeft voor SHV Energy bijgedragen aan de verbeterde industriële en commerciële LPG-volumes en het aantrekken van nieuwe klanten in dat segment. Het aantal nieuwe klanten door nieuwbouw van huizen bleef nog steeds beperkt. Aangezien in Europa de winter kouder was dan het jaar ervoor stookten consumenten meer. In Brazilië, een belangrijke markt voor SHV Energy, werden de afzetvolumes geraakt door de scherpe economische neergang. Over het algemeen presteerde SHV Energy zeer goed in 2015. Vooral de business units in Groot-Brittannië, China, Italië en Frankrijk boekten uitstekende resultaten. De totale afzetvolumes waren hoger dan in 2014. Maar door de verslechterde economische situatie in sommige landen gebruikten bulkklanten minder gas dan verwacht, voornamelijk in Brazilië. De marges waren gezond dankzij gunstige productkosten, goed margemanagement en een gunstige verkoopmix. Naast goede marges is het goede resultaat van SHV Energy te danken aan hard werk 'achter de schermen', bijvoorbeeld op het vlak van procesoptimalisatie. SHV Energy heeft verschillende centraal geleide commerciële en operationele verbeterprogramma's opgestart. Deze bestaan uit een uitgebreide mix van strategische veranderprojecten, waaronder projecten ter verbetering van inkoop, management van de toeleveringsketen en klanttevredenheid. SHV Energy heeft niet alleen de relatie met bestaande klanten versterkt, maar heeft zich ook gericht op het werven van nieuwe klanten. Daarbij is een doelgerichtere aanpak ontwikkeld om met name in Groot-Brittannië, België en Ierland klanten die gebruikmaken van huisbrandolie over te laten stappen op LPG, een brandstof met een lage koolstofuitstoot. Naast initiatieven die zijn gericht op autonome groei, wil SHV Energy haar positie versterken met een strategie die zich richt op de acquisitie van LPG-bedrijfsonderdelen. Hieruit vloeiden investeringen voort in met name Italië, Groot-Brittannië en ook Turkije, waar een overeenkomst werd ondertekend voor de acquisitie van de gasfles- en autogasactiviteiten van Petgaz. Daarnaast vergrootte SHV Energy haar belang in Balcas in het Verenigd Koninkrijk. Deze onderneming is actief in de productie van houtpellets en duurzame energie. Naar aanleiding van een strategische evaluatie, werd besloten Prímagáz Hungary af te stoten aan het einde van het jaar.

17

18

SHV Energy bleef haar LNG-activiteiten doorontwikkelen en is nu marktleider in kleinschalige LNG in de opkomende Noordwest-Europese markt. De marktomstandigheden in dit segment waren zwaar in 2015, omdat de ontwikkeling van de Europese LNG-activiteiten werd geraakt door de sterke daling van de energieprijzen. Een belangrijke pijler van de propositie van LNG verdween, namelijk het prijsvoordeel van LNG ten opzichte van olie. Hierdoor pakte de groei van de LNG-markt lager uit dan verwacht. Ondanks de uitdagende omstandigheden stegen de LNG-volumes ten opzichte van 2014. SHV Energy is van plan om in 2016 bio-LPG (biopropaan) te gaan distribueren als nieuw en duurzaam alternatief voor LPG en LNG, brandstoffen die al weinig CO 2 uitstoten. De eerste voorbereidingen zijn in gang gezet met de bouw van 's werelds eerste fabriek voor bio-LPG in Rotterdam, waarvoor SHV Energy de exclusieve distributeur is. SHV Energy heeft dit jaar een nieuwe duurzaamheidsrapportage ingericht. Het bevat belangrijke indicatoren op het gebied van CO 2 , water, afval en een specifieke indicator voor SHV Energy voor de vermindering van koolstofuitstoot door klanten die overstappen op een andere brandstofvoorziening. In 2015 werd een aantal zogenaamde 'Innovation Challenges' – relevante bedrijfskwesties – succesvol uitgevoerd door Calor GB en Liquigas op de Sustainovation Hub, het interne online-innovatieplatform van SHV. Het sterke resultaat van SHV Energy in 2015 is voornamelijk toe te schrijven aan goed margemanagement en kostenbeheersing. Met 4,8 miljoen ton was het totale volume fractioneel hoger dan vorig jaar.

Makro

Makro is een zelfbedieningsgroothandel die tegen lage prijzen hoge volumes food- en non-foodproducten verkoopt aan professionele klanten, zoals kleine en middelgrote detailhandelaren, horeca en de institutionele markt. De missie van Makro is om producten te distribueren die excellent van prijs, kwaliteit en assortiment zijn aan professionele klanten en hun concurrentievoordeel en mogelijkheden tot groei te bieden. Makro heeft op dit moment meer dan 160 winkels in vijf landen in Zuid-Amerika: Brazilië, Argentinië, Venezuela, Peru en Colombia. De resultaten van Makro zijn in grote mate afhankelijk van het aantrekken en behouden van klanten en van de bestedingen door deze klanten, zaken die op hun beurt weer worden beïnvloed door de ontwikkeling en stabiliteit van de economieën waarin Makro opereert. In 2015 werd de algemene economische en politieke situatie in Zuid-Amerika steeds instabieler, waardoor de bedrijfsvoering in dit gebied moeilijker werd. Vooral in Brazilië, Argentinië en Venezuela waren de omstandigheden uitdagend, door bijvoorbeeld stijgende werkeloosheid en hoge inflatie. De situatie in Colombia en Peru was daarentegen relatief stabiel en de economieën van deze landen zijn sterk blijven groeien. In het kielzog van de ergste Braziliaanse recessie in lange tijd, had Makro Brazilië moeite het resultaat op gezond niveau te houden. Toch slaagde de onderneming er gedurende het jaar in om het resultaat te verbeteren dankzij een nieuw, grondig actieplan dat werd uitgevoerd door een speciaal ingericht, professioneel team. Het plan omvatte een groot aantal maatregelen, zoals de verbetering van interne processen en voorraadbeheer en het versterken van de relatie tussen Makro Brazilië en haar leveranciers. Om tegemoet te komen aan veranderende klantverwachtingen, testte Makro Brazilië een nieuw verkoopkanaal onder de naam Makro4U. De doelgroep hiervan bestaat uit horecaklanten en kleine detailhandelaren. De resultaten van het actieplan waren in het laatste kwartaal van 2015 al 19

20

zichtbaar en zetten naar verwachting voort in 2016. Desondanks konden de maatregelen niet voorkomen dat Makro in 2015 een lager resultaat noteerde dan in het voorgaande jaar. Ondanks de vaak uitdagende omstandigheden, zette Makro een stevige prestatie neer in Argentinië, Venezuela, Peru en Colombia. Makro Argentinië presteert naar tevredenheid, met het oog op het uitdagende economische en politieke klimaat. In een concurrerende markt blijft het management zich richten op professionele klanten in de foodsector door middel van lage kosten, een scherp prijsimago en hoge volumes. Om te groeien, bouwt Makro Argentinië voort op het M&K-netwerklicentiemodel. Dit model ondersteunt onafhankelijke detailhandelaren, door unieke merken en ondersteuning te bieden in de vorm van producten van Makro’s eigen merk tegen voordelige prijzen. Makro Colombia zet een goede prestatie neer, met stijgende afzetvolumes en lagere kosten. Ook richt ze zich geleidelijk meer op professionele klanten in de foodsector. Als onderdeel van een groter desinvesteringsprogramma met als doel beter gebruik te maken van overtollige percelen, heeft Makro Colombia onroerend goed in de stad Boyaca verkocht. Makro Peru noteerde zowel een zeer gezonde omzetgroei als een aanzienlijk verbeterd bedrijfsresultaat. Met de opening van de elfde winkel in Villa El Salvador in Lima, is Makro nu sterk vertegenwoordigd in de Peruviaanse hoofdstad. Gedurende het jaar is Makro Peru zich blijven richten op het vergroten van de bestedingen van professionele klanten in de foodsector en op verdere uitbreiding. Door het onvoorspelbare economische en politieke klimaat in Venezuela blijft een aantal uitdagingen bestaan voor Makro. De omzet wordt geraakt door de lage beschikbaarheid van producten en prijsbeheersing van basisproducten door de overheid. Net als in de voorgaande jaren zijn de omstandigheden buitengewoon moeilijk. Het is daarom een bijzondere prestatie van alle werknemers van Makro Venezuela dat de onderneming nog functioneert. Makro bleef dit jaar investeren in IT-ondersteuning met de geleidelijke implementatie van een nieuw Enterprise Resource Planning (ERP)-systeem en een financiële applicatie in alle vijf landen waarin ze actief is. Het versterken van talentontwikkeling bleef prioriteit voor Makro in 2015. Er werden twee nieuwe regionale opleidingsprogramma's ontwikkeld en een regionaal traineeprogramma. Makro is bezig om nieuw beleid en nieuwe organisatiestructuren te ontwikkelen in het kader van Sustainovation: ze investeert in een assortiment duurzame producten van eigen merk, reduceert de CO 2 -uitstoot van haar winkels en verbetert de infrastructuur en efficiëntie van de winkels. Om innovatie te verankeren in haar processen, lanceerde Makro haar eerste lokale Sustainovation Hub Challenge in Colombia. In 2015 steeg de gehele omzet met 16% in lokale valuta (een daling van 3% in euro). Makro's winst werd gedrukt door de lagere prestatie van Makro Brazilië en de devaluatie van de lokale valuta ten opzichte van de euro. Alle andere Makro-landen presteerden beter dan vorig jaar. Makro opende een nieuwe winkel in Peru en sloot een winkel in Brazilië. Daarmee had Makro 161 winkels op 31 december 2015.

Mammoet

Mammoet helpt haar klanten efficiënter te bouwen en de uptime van fabrieken en installaties te optimaliseren. Daarvoor biedt zij oplossingen voor het hijsen, transporteren, installeren en verwijderen van grote en zware objecten. De diensten van Mammoet zijn primair gericht op de sectoren petrochemie en mijnbouw, weg- en waterbouw, energie en offshore-projecten. De logistieke uitdagingen nemen in deze branches met de dag toe. Factoren als afgelegen 21

22

locaties, barre klimaten en nadrukkelijke aandacht voor milieubescherming vragen om slimmere en veiligere oplossingen. Mammoets activiteiten, bestaande uit zwaar hijswerk en transport, zijn qua winstgevendheid overwegend afhankelijk van het algemene investeringsklimaat en in het bijzonder van de dynamiek binnen de petrochemische en olie- en gasindustrie en de offshore, bouw- en energiesector. Cyclische risico’s worden beperkt door actief te zijn in zowel de projectals de verhuurmarkt en daarnaast door Mammoets aanwezigheid in verschillende marktsegmenten en regio's. Nu wereldwijd de orders steeds groter worden, is de onderneming voor de winstgevendheid van met name grotere projecten steeds meer afhankelijk van haar projectmanagementcapaciteiten. Bij Mammoet is beheersing van de gezondheids- en veiligheidsrisico’s van het grootste belang. De kapitaalintensieve wereld van de zware industrie staat onder druk door lage grondstofen goederenprijzen. Dit is van invloed op belangrijke markten voor Mammoet, zoals Canada, waar nieuwe teerzandprojecten een gemiddelde olieprijs nodig hebben die ver boven de huidige prijs ligt om quitte te spelen. Dit resulteert direct in een lagere omzet. Maar dankzij een aantal onderhoudsprojecten was Mammoet in Canada toch in staat om dit negatieve effect tot op zekere hoogte te compenseren en kon het een belangrijke bijdrage blijven leveren aan het totale resultaat van Mammoet. In de Verenigde Staten presteert Mammoet beter dan verwacht dankzij een hogere omzet en kosten die lager uitvielen dan verwacht. Mammoet in Europa had eveneens een zeer sterk jaar door hoge activiteit in Nederland en een hogere bezettingsgraad in het Verenigd Koninkrijk. In de regio Azië en Oceanië was de prestatie in lijn met de verwachtingen. Mammoet heeft in 2015 een aantal concrete maatregelen getroffen om de verkooporganisatie te versterken. Er zijn onder andere stappen genomen ter verbetering van marktkennis, communicatie en branding, richtlijnen voor verkoop en aanbestedingen, en commerciële rapportage. Mammoet is daarnaast begonnen met de nodige verbeteringen voor contractering en projectmanagement door bijvoorbeeld een nieuwe risicomanagementtool te introduceren. Het bedrijf heeft ook de managementinformatie verder verbeterd wat betreft de inzet van haar mensen en middelen. Mammoet heeft dagelijks te maken met verschillende uitdagingen op het gebied van zwaar hijswerk en transport voor klanten over de hele wereld. In 2015 is een aantal grote, complexe projecten succesvol afgerond, zoals de installatie van een getijdenenergiecentrale in Nederland, de ontmanteling van een proefkernreactor in Duitsland en het transport van zware raffinaderijonderdelen over 247 kilometer in Egypte. Dat is de langst afgelegde route in de geschiedenis van Mammoet waarbij zelfaangedreven modulaire transportvoertuigen zijn ingezet. Klanttevredenheid, een van de strategische pijlers van SHV, is al lange tijd een aandachtspunt van Mammoet. Het bedrijf bleef dit jaar significante verbeteringen aanbrengen aan processen omtrent de Net Promoter Score (NPS), waarmee klanttevredenheid wordt gemeten. In uitdagende marktomstandigheden wist Mammoet een tevredenstellend bedrijfsresultaat neer te zetten met goede resultaten in met name Europa en de VS. Gecorrigeerd voor wisselkoerseffecten verbeterde de omzet van € 1,2 miljard met 3% ten opzichte van 2014. Het resultaat werd echter ernstig gedrukt door voorzieningen op een aantal specifieke projecten, waardoor Mammoets winst uiteindelijk lager uitviel dan vorig jaar.

23

24

ERIKS

ERIKS is een toonaangevende internationale leverancier en dienstverlener die zich richt op technische, duurzame oplossingen met toegevoegde waarde voor industriële toepassingen. Het bedrijf biedt een breed assortiment aan van componenten voor machinebouw en daaraan gerelateerde technische en logistieke diensten. Kennis delen en samen technische oplossingen vinden voor klanten is de kern van ERIKS. Hierdoor levert ERIKS een positieve bijdrage aan de activiteiten van haar klanten. Het aanbod van producten en diensten wordt onderscheiden in de volgende categorieën: stromingstechniek, aandrijftechniek, industriële kunststoffen, afdichtingstechniek, alsmede gereedschappen en onderhoudsproducten. Het succes van de activiteiten van ERIKS is over het algemeen afhankelijk van het industriële productieniveau, met name bij machine- en apparatenbouwers (OEM). De onderhoudsmarkt (MRO) is minder cyclisch, hoewel ze nog steeds blootgesteld is aan het algemene economische klimaat. Samen met een gezonde geografische spreiding zorgt de verdeling van de activiteiten van ERIKS over OEM en MRO voor beperking van deze bedrijfsrisico’s. Het was een moeilijk jaar voor ERIKS door de dalende olieprijs en uitdagende omstandigheden in verschillende markten. De dochterondernemingen van ERIKS in de Verenigde Staten werden hier het meest door geraakt omdat zij bovengemiddeld blootgesteld zijn aan de verstoorde olie- en gassector. De lage productie van schaliegas en de uitgestelde sluiting van raffinaderijen was met name van invloed op The Newdell Group en Lewis-Goetz. ERIKS heeft een actieplan opgesteld om met de negatieve marktomstandigheden in de VS om te gaan, dat in 2016 wordt uitgevoerd. In Europa hadden de resultaten te lijden onder lagere omzet in Duitsland vanwege de crisis in Rusland en de verzwakte machine- en automotive markt. In Nederland, het Verenigd Koninkrijk en Zwitserland liet ERIKS eveneens lagere resultaten zien vanwege de huidige neergang in de olie- en gasindustrie en de sterke positie van het Britse pond en de Zwitserse frank. In België presteerde ERIKS goed. ERIKS bleef haar activiteiten uitbreiden door een aantal kleinere acquisities begin 2015. In Duitsland nam ERIKS K&S Antriebssysteme over. Deze onderneming is gespecialiseerd in elektrische motoren, versnellingen en frequentieomvormers. In de VS nam Lewis-Goetz Action Industrial Group over, een fabrikant en distributeur gespecialiseerd in bevestigingsmiddelen, afdichtingen, slangonderdelen en industrieel bouwgereedschap en -materialen. ERIKS Seals and Plastics nam haar Texaanse concurrent Seals and Packings over. Sinds ERIKS onderdeel werd van SHV in 2009 is het bedrijf aanzienlijk gegroeid, zowel autonoom als door acquisities. ERIKS’ organisatie is echter niet altijd in hetzelfde tempo gegroeid, waardoor het bedrijf op sommige plekken moeite heeft om zichzelf bij te benen, vooral in de VS. ERIKS heeft zich daarom in 2015, na een periode van snelle en forse groei, geheroriënteerd en verschillende stappen gezet om de organisatie te versterken en processen verder te optimaliseren. Gedurende 2015 investeerde ERIKS verder in haar e-business met de lancering van een nieuwe webshop, waarmee ze tegemoet wil komen aan de veranderende eisen van haar klanten. De manier waarop klanten zoeken naar producten is aan het verschuiven en het is essentieel om de producten van ERIKS onder de aandacht te brengen bij de klant. De eerste resultaten van de webshop zien er veelbelovend uit. Hoewel de huidige verkoop via dit kanaal nog bescheiden is, neemt het aantal geregistreerde klanten en het websitebezoek voortdurend toe.

25

26

ERIKS' benadering van Sustainovation blijft niet beperkt tot haar bijdrage aan milieubehoud en maatschappelijke ontwikkeling. Ook voortdurende verbetering van haar processen en procedures en die van haar klanten en leveranciers maken hier deel van uit. ERIKS houdt nu niet alleen haar ecologische (energie, water en afval) en maatschappelijke prestatie bij, maar meet ook de vooruitgang en herkent waar ruimte is voor verbetering. Wat betreft innovatie richt ERIKS zich op twee onderwerpen, namelijk big data en 3D-printen. Het was een moeilijk jaar voor ERIKS. De omzet in 2015, die € 2,1 miljard bedroeg, viel iets hoger uit dan vorig jaar, gesteund door wisselkoerseffecten. De afzet werd gedrukt door de lagere volumes in de VS en Duitsland vanwege het uitdagende ondernemingsklimaat. In de meeste gebieden werd gekort op de kosten. Deze besparingen leverden echter niet genoeg op om de algehele afzetdaling- en margedaling te compenseren, waardoor de winst lager was dan in 2014.

Nutreco

Nutreco is een wereldleider op het gebied van diervoeding en visvoer. De naam is afgeleid van en staat voor 'nutrition' (voeding), 'ecology' (milieu) en 'economy' (economie). In een wereld waarin natuurlijke hulpbronnen beperkt zijn en de bevolking snel groeit, is de missie van Nutreco 'Feeding the Future'. Nutreco's geavanceerde voeroplossingen staan aan de basis van het voedsel voor miljoenen consumenten wereldwijd. Kwaliteit, innovatie en duurzaamheid zijn leidend in de cultuur van Nutreco: van onderzoek en inkoop van grondstoffen tot producten en diensten voor de veehouderij en vis- en garnalenkwekerij. Nutreco bestaat al 100 jaar en heeft daardoor een schat aan kennis en ervaring, waaruit zij kan putten en waarop zij kan bouwen voor toekomst. Het bedrijf is actief in 35 landen en zet haar producten af in meer dan 80 landen. Nutreco bestaat uit zes business units, waarvan vier met een regionaal bereik (Noord- en Zuid-Amerika, Azië, EMEA en Nutreco Iberia) en twee met een mondiaal bereik (Feed Additives en Salmon Feed). Binnen deze business units wordt een aantal merken gebruikt voor verschillende segmenten. In 2015 besloot Nutreco Trouw Nutrition haar mondiale merk voor diervoeding te maken. Dit was onderdeel van een 'rebranding'-initiatief. Skretting is het mondiale merk voor visvoer. Nutreco bevindt zich in een sleutelpositie, waarbij de stijgende vraag naar eiwitten maar met moeite kan worden bijgebeend door het aanbod. Het succes hangt af van een substantieel en goed verspreid klantenbestand met een gezonde groeiende veestapel. Om zich te onderscheiden van haar concurrenten of klanten die achterwaarts integreren in de keten, moet Nutreco zich constant blijven vernieuwen. Bovendien is het cruciaal voor Nutreco om de beschikbaarheid van duurzame grondstoffen te waarborgen. Volatiliteit in de inkoopprijzen van deze materialen vereist actief margemanagement. Voedselveiligheid kan onder druk komen te staan op het moment dat grondstoffen niet voldoen aan de strenge kwaliteits- en veiligheidsnormen of wanneer er dingen fout gaan in het productieproces. Daarom zijn kwaliteits- en veiligheidsnormen en -controles voor Nutreco van essentieel belang om de veiligheid van het voer en daarmee ons voedsel te garanderen. SHV deed in oktober 2014 een openbaar bod op Nutreco en verklaarde dit bod onvoorwaardelijk in maart 2015, toen 96% van de aandelen was aangemeld. Sinds half augustus 2015 is SHV juridisch eigenaar van 100% van de aandelen. Nutreco heeft zeer goed gepresteerd in de eerste maanden dat zij deel uitmaakt van SHV's familie van

27

28

bedrijven. De onderneming is haar bestaande bedrijfsstrategie, 'Driving sustainable growth', blijven uitvoeren, inclusief de geplande investeringen en acquisities. De zalmvoeractiviteiten zetten een sterke prestatie neer in 2015, vooral in Chili en Noord-Amerika. Garnalen- en visvoer lieten goede autonome groei en sterke marges zien in Ecuador. Ook is het bedrijf gegroeid door acquisities in Brazilië en Nigeria. De business unit EMEA, die vooral bestaat uit volwassen markten, verbeterde het bedrijfsresultaat door hogere marges en gunstige grondstofposities. Omdat Nutreco zich meer heeft gericht op mondiale producten met een hogere marge, heeft ze haar prestatie in de activiteiten op het gebied van additieven verbeterd. Deze activiteiten verkopen hun producten vooral via Nutreco's andere business units. Nutreco Iberia in Spanje en Portugal verbeterde haar prestatie in 2015. Zo zette Nanta, een mengvoerproducent, grotere volumes af aan derden en behaalde Sada, gespecialiseerd in pluimveevlees, voordeel dankzij de sterke marges tijdens het hoogseizoen (zomer). Door een verbetering in Nutreco’s bedrijfsvoering verbeterde het resultaat in Azië. Dit was het meest zichtbaar binnen vis- en garnalenvoer. Azië is een belangrijk groeigebied voor Nutreco. Nutreco streeft naar groei en investeringen in deze regio en deed dat dit jaar door een nieuwe diervoerfabriek te openen in Indonesië en door de bestaande diervoerfabriek in China te vernieuwen. Met deze investeringen in de productiecapaciteit van premix, mineralen en voer voor jonge dieren kan Trouw Nutrition haar positie in de regio Azië verder versterken. Ook in Egypte breidde Nutreco haar activiteiten uit. Dochteronderneming Skretting opende daar een aanvullende lijn in de bestaande fabriek om de capaciteit tilapiavoer te verdrievoudigen naar 150.000 ton per jaar. Daarnaast tekende de onderneming in dat land een vijfjarig onderzoekspartnership met WorldFish, een instituut dat onderzoek doet naar vissen. Zo ondersteunt ze de duurzame ontwikkeling van de viskwekerij. In december kondigde Nutreco bovendien de acquisitie van Micronutrients aan, een in de VS gevestigde wereldleider op het gebied van productie van hydroxy-gebaseerde sporenelementen. Deze sporenelementen zijn mineralen waarvan levende organismen zeer kleine hoeveelheden nodig hebben en vormen een essentieel onderdeel van diervoer. Deze grote overname is een belangrijke stap voor Nutreco, omdat het haar positie versterkt in een specifieke categorie additieven. Naast het zoeken naar nieuwe investeringsmogelijkheden, is innovatie essentieel voor Nutreco. De uitgebreide onderzoeks- en ontwikkelingsactiviteiten (R&D) van het bedrijf sluiten goed aan op de marktbehoeften dankzij nauwe samenwerking tussen R&D-centra en Nutreco's werkmaatschappijen. Nutreco voert op verschillende locaties wereldwijd onderzoek uit. Dankzij moderne onderzoeksfaciliteiten kan de onderneming experimenten uitvoeren op meerdere plaatsen, zowel op onderzoekslocaties als bij boerenbedrijven. De internationale onderzoeksgemeenschap van Nutreco bestaat uit een multidisciplinair team hoogopgeleide specialisten, onder andere op het gebied van voeding, diergeneeskunde, microbiologie en immunologie. In 2015 maakte Nutreco bekend dat ze haar investeringen in R&D en innovatie de komende jaren gaat verdubbelen. Ook kondigde Nutreco aan dat ze haar verschillende onderzoeks- en ontwikkelingsactiviteiten op het gebied van diervoeding samenbrengt onder Trouw Nutrition R&D. Nutreco presteerde in 2015 over de hele linie erg goed, voornamelijk dankzij hogere marges en een voordeligere productmix. Daarnaast droegen Nutreco's acquisities (Brazilië) en de positieve wisselkoerseffecten bij aan de resultaten. Nutreco's resultaten zijn sinds half maart, toen SHV het bod op Nutreco onvoorwaardelijk verklaarde, opgenomen in de consolidatie van SHV. Sinds half maart bedroeg de omzet € 4,6 miljard. 29

30

Dyas

Dyas een actieve non-operating partner in exploratie- en productie-investeringen voor olie en gas. Met haar sterke technische en financiële mogelijkheden, wil Dyas haar ontwikkelde en productiereserves voor de lange termijn laten groeien binnen een solide portefeuille van activa. Om dit te bereiken neemt het bedrijf deel in aanzienlijke exploratieen ontwikkelingsprojecten. Dyas is een investeerder met een (middel)langetermijnhorizon. Het bedrijf blijft normaal gesproken een groot gedeelte van de levenscyclus van de activa betrokken bij projecten. Veel van Dyas' investeringen blijven tot wel twintig jaar in de portefeuille. Dyas heeft een compacte organisatie, waardoor de onderneming flexibel is en snel kan reageren op kansen en uitdagingen. De olieprijs bleef dit jaar dalen: Brent-prijzen bereikten een dieptepunt van $ 36. De gemiddelde prijs voor het jaar was $ 52. De gasprijzen daalden aanzienlijk minder en er waren minder schommelingen. Desalniettemin raakten de gevolgen van de steeds lagere olie- en gasprijzen Dyas flink. Dyas dekte met succes een deel van de olie- en gasproductie af om de risico's van de dalende olie- en gasprijzen terug te dringen. De resultaten van Dyas worden naast het bedrijfsresultaat beïnvloed door de prijzen van ruwe olie en aardgas en de koersen van de Amerikaanse dollar en het Britse pond. Als nonoperator vertrouwt Dyas met betrekking tot de olie- en gasactiviteiten sterk op de diverse operators waar zij mee samenwerkt. Veiligheid is een zeer belangrijk thema voor Dyas. Het bedrijf grijpt dan ook elke gelegenheid aan om goede methoden en relevante lessen onder haar joint venture-partners te verspreiden. Om ook op de lange termijn een sterke portefeuille van olie- en gasactiva te behouden is Dyas continu op zoek naar nieuwe kansen binnen alle fases van de exploratie- en productiecyclus van olie en gas, die begint bij exploratie en onderzoek. Dyas nam in 2015 deel in twee exploratieboringen, beide een technisch succes. De Nederlandse boring P18-7 vond gas en de Britse boring Boatswain in de Greater Mariner Area vond olie. Dyas wist deelnemingen te verkrijgen in nieuwe vergunningen in de 28 ste offshore vergunningsronde in het Verenigd Koninkrijk en is bezig vergunningen te bemachtigen in de 7 de Deense vergunningsronde. Er is een moeilijke markt ontstaan voor olie- en gasactiva vanwege de lage prijs van olie. Kopers en verkopers hebben nu namelijk een andere verwachting van waarde. De verkopers zijn terughoudend om activa te verkopen, omdat dit leidt tot afschrijvingen of verliezen. In 2015 heeft Dyas een groot aantal acquisitiemogelijkheden onderzocht in de Noordzee en in Zuidoost-Azië. Voor dit laatste gebied is een vestiging geopend in Singapore. Het resultaat van deze inspanningen was een acquisitie in 2015, die nog zal worden afgerond. Dyas zocht niet alleen naar nieuwe mogelijkheden, maar bleef ook investeren in haar belangrijke bestaande ontwikkelingsprojecten, namelijk A18, Stella, Mariner en Catcher. Het gasontwikkelingsproject A18 in de Nederlandse Noordzee begon met productie aan het einde van 2015. Het gas-/condensaatontwikkelingsproject Stella is uitgesteld omdat de aanpassingen aan het drijvende productieplatform achterlopen op schema. Naar verwachting zal de productie niet beginnen voor het einde van 2016. Het Mariner-project voor zware olie maakt vorderingen, maar de bouw van het bovenste gedeelte van het platform heeft vertraging opgelopen. Het Catcher-project dat in 2014 werd overgenomen boekt goede vooruitgang, maar er is wat oponthoud in de bouw van de romp van het drijvende productieplatform. Naar verwachting beginnen Mariner en Catcher met produceren in 2018. 31

Naast de vooruitgang die is geboekt bij de bovengenoemde projecten is er ook een uitgebreid boorprogramma voltooid in 2015. De meerderheid van de boringen vond plaats op de Elgin & Franklin-, Golden Eagle- en Stella-velden. In het kader van haar Sustainovation-strategie streeft Dyas ernaar om rekening te houden met de ecologische impact en waarde van elk individueel veld. Het doel hiervan is het opbouwen en behouden van een portefeuille van activa die aanzienlijk minder ecologische impact heeft dan het gemiddelde activum in de verschillende gebieden waarin ze investeert. Met dit zogenaamde 'eco-kosten'-concept kan Dyas een 'like-for-like'-vergelijking maken van de ecologische impact van haar activa. De lagere olieprijs en de gerelateerde afschrijvingen hebben Dyas' resultaten aanzienlijk beïnvloed. Desondanks heeft Dyas goed gepresteerd in 2015. Het productievolume van 7 miljoen vaten olie-equivalent overtrof de verwachtingen. Dit kan voor een groot deel worden toegerekend aan de goede prestatie van de producerende olie- en gasvelden, vooral in het Verenigd Koninkrijk. De verlaging van het belastingtarief voor olie- en gasproductie in het Verenigd Koninkrijk van 62% naar 50% had eveneens een zeer positief effect op de resultaten van Dyas.

NPM Capital

NPM Capital levert private equity aan voornamelijk niet-beursgenoteerde, (middel)grote ondernemingen in de Benelux met een bovengemiddelde groeiverwachting. NPM wil graag een investeringspartner zijn voor de lange termijn. Een partner die zich inzet voor duurzame waardecreatie voor de bedrijven waar ze in investeert. Een aantal van deze investeringen maakt al jaren deel uit van de portefeuille. NPM werkt nauw samen met de managementteams van haar deelnemingen. Daarbij fungeert ze als sparringpartner bij het formuleren en evalueren van de bedrijfsstrategie en de professionalisering van de organisaties. NPM gebruikt haar kennis, ervaring en netwerk ter bevordering van operationele excellentie, e-business en duurzame waardecreatie. NPM financiert haar deelnemingen niet met buitensporig hoge leningen en stelt zich flexibel op in de timing van haar desinvesteringen. Het resultaat van NPM Capital wordt voornamelijk bepaald door het succes en de daaropvolgende verkoop van de bedrijven waarin is geïnvesteerd. Exitmogelijkheden en prijzen worden, evenals eventuele waardeverminderingen, grotendeels bepaald door het economische en financiële klimaat op een bepaald moment. Dit beïnvloedt eveneens de resultaten van deelnemingen en leidt ertoe dat de resultaten van NPM door de jaren heen sterk kunnen fluctueren. Op de langere termijn hangt het succes van NPM af van het vermogen om winstgevende investeringsmogelijkheden te herkennen, een 'buy-and-build'strategie uit te voeren, verbeteringen in de prestaties te realiseren en te zorgen voor goede corporate governance om de investeringen afdoende te kunnen beheren tot het moment van verkoop. In de private-equitymarkt van de Benelux is er kapitaal in overvloed. Internationaal actieve fondsen staan onder druk om het kapitaal dat hun is toegewezen te investeren. Ze zijn hierdoor steeds actiever in de regio, met speciale kantoren in Nederland, vooral bij grotere overnames waar NPM Capital zich ook op richt. Onder andere door de grote beschikbaarheid van financiële middelen en de mogelijkheden om hier gebruik van te maken zijn transactie multiples historisch hoog.

32

In dit concurrerende landschap wist NPM een belang van 25% te verwerven in Hendrix Genetics, een toonaangevend fokkerijbedrijf. De primaire activiteiten van het bedrijf zijn legpluimvee-, kalkoen-, varken-, viskwekerij en traditionele pluimveefokkerij. In het licht van de uitdagingen waar de voedselproductie voor staat streeft Hendrix Genetics naar het vinden van oplossingen voor de dierlijk-eiwitsector. Daar is innovatie voor nodig en daarom investeert ze fors in onderzoek. In 2015 deed NPM ook een aantal add-on investeringen binnen de huidige portefeuille. De meest significante was een grote investering in Kiwa – gespecialiseerd in tests, inspectie en certificering – die haar Scandinavische branchegenoot Inspecta overnam. Met de combinatie van Kiwa, Shield Group en Inspecta ontstaat een gediversificeerd bedrijf met meer dan 4.000 specialisten die actief zijn in 30 landen. Ook in een aantal andere deelnemingen werden add-on investeringen gedaan, zoals de NL Healthcare groep, Dieseko en Continental Bakeries. NPM stapte in 2015 uit vier participaties, namelijk Helvoet (rubber- en plastictechnologie), Hertel (industriële dienstverlening), VSI (functionele voedingsrepen) en Optelec (optische en elektronische hulpmiddelen voor slechtzienden). Deze participaties werden tegen een aantrekkelijke prijs verkocht. Van een aantal andere bedrijven in de portefeuille werden onderdelen verkocht, namelijk de fietsenwinkelketen van Hans Struijk en de bouwonderdelenactiviteit van Deli, een belangrijk deel van dit bedrijf. NPM vond zichzelf in 2015 opnieuw uit door haar eigen strategie en werkwijze kritisch onder de loep te nemen. NPM, als langetermijninvesteerder met een flexibele horizon, zet het waarborgen van de continuïteit van elk van de bedrijven waar ze in investeert op de eerste plaats. NPM faciliteert en ondersteunt de groei- en ontwikkelingsfase van een bedrijf zolang als dit nodig is, zonder enige druk uit te oefenen voor een exit. NPM is hierdoor een betrokken en actieve aandeelhouder, zonder activistische neigingen. Deze langetermijnhorizon van NPM zou alle belanghebbenden ten goede moeten komen. NPM zette een goede prestatie neer in 2015, vooral dankzij de gunstige exits van een aantal deelnemingen. Dividend van een aantal deelnemingen droeg ook bij aan NPM's resultaat.

Dankbetuiging

In uitdagende omstandigheden heeft SHV een goed resultaat neergezet in 2015. Wij danken al onze collega’s wereldwijd hiervoor. In het komende jaar zullen we opnieuw vertrouwen op de toewijding en inzet van onze mensen. Zij zijn al 120 jaar de motor van ons bedrijf en we zullen op hen blijven bouwen in de komende decennia. Utrecht, 18 maart 2016 Namens de Directie, S.R. Nanninga Voorzitter

33

Bedrijfsfilosofie

SHV is een familiebedrijf en wil dit ook blijven. SHV is een gedecentraliseerd bedrijf. Wij geven onze mensen in het veld veel vertrouwen. Onze gedecentraliseerde structuur biedt prima kansen voor persoonlijke ontwikkeling. Wederzijds respect en vertrouwen vormen de basis voor plezier in het werk. SHV’s belangrijkste waarden zijn integriteit en loyaliteit. Integriteit betekent eerlijk zijn en oprecht en open in alle communicatie met betrekking tot het bedrijf. Goed nieuws mag zich langzaam verspreiden, maar slecht nieuws moet snel rondgaan. Loyaliteit betekent je volledig inzetten voor je werk, voor het bedrijf en zijn ontwikkeling. Op basis van de integriteit en loyaliteit van onze mensen, wil SHV verder groeien voor haar aandeelhouders, onze medewerkers en het welzijn van de gemeenschap waarin wij leven en werken.

Groei door prestatie

Wij willen het bestaande beter doen en houden onze ogen open voor nieuwe kansen. Als team bereiken wij betere resultaten. Wij beperken hiërarchie en bureaucratie tot een minimum. Aandeelhouders verwachten geen “opgeblazen” kwartaal- of jaarresultaten, maar een blijvende winstgroei. Aandeelhouders aanvaarden de risico’s van het zetten van nieuwe stappen.

Ga voor niche en marktaandeel

Bij het zoeken naar markten die anderen laten liggen, houden wij ons niet bezig met wat mode is of met de algemene trends. In onze markten willen wij marktleider zijn.

Investeer in mensen

Succes danken wij aan onze mensen. Investeren in mensen betekent: – mensen vertrouwen – verantwoordelijkheid geven – creativiteit en eigen initiatief stimuleren – mensen begeleiden en opleiden – uitmuntendheid belonen Motiveer door het goede voorbeeld te geven, lach en heb plezier in je werk. Geef anderen niet de schuld. Wij maken allemaal fouten. Verwijten maken is negatief. Zolang integriteit en loyaliteit niet ter discussie staan, kan een fout het begin zijn van zaken beter aanpakken.

Weet om te gaan met verandering

Verandering is altijd overal om ons heen. Sta open voor verandering. Verandering schept kansen. Analyseer verandering, bespreek het met anderen, evalueer en denk erover na. Zie verandering als zuurstof voor ons bedrijf en hanteer het met begrip en wijsheid.

34

Zoek het ongewone

Het ongewone is interessant. Het ongewone prikkelt ons intellect en onze creatieve geest. Op elk niveau worden onze mensen uitgenodigd om te zoeken naar het ongewone en te kijken hoe het ons bedrijf kan helpen. Dit is van wezenlijk belang voor ons succes. Het ongewone kan net datgene zijn dat ons onderscheidt.

Luister, leer en reageer

Er is niemand die alles weet, wij weten allemaal iets. Door te luisteren naar andermans ideeën en gedachten verbreden wij onze blik. Luisteren alvorens te spreken is leren. De verstandige man of vrouw zal zijn/haar voordeel doen met de kennis van anderen. Nadat wij geluisterd en geleerd hebben, moeten wij beslissen hoe te reageren. Vergeet nooit dat niets doen ook een beslissing is.

Houd de dingen eenvoudig

Het lijkt of het leven alleen maar ingewikkeld is. Technische details zijn ingewikkeld, goed zaken doen niet. Keuzes en beslissingen zijn soms moeilijk, niet ingewikkeld. Zet je gedachten over welk onderwerp dan ook op papier – het verheldert de geest.

35

Geschiedenis van SHV

Steenkolen HandelsVereeniging

Familiebedrijf SHV werd in 1896 als Steenkolen Handels-Vereeniging opgericht in Utrecht door acht Nederlandse groothandelaren in kolen. Door voortdurend te innoveren en zich aan te passen aan het veranderende bedrijfsklimaat wist de onderneming in de loop der jaren uit te groeien tot een gediversifieerde multinational.

Innovatie in kolenactiviteiten

Begin 20e eeuw was SHV een belangrijke speler op de Nederlandse kolendistributiemarkt. Kolen vormden op dat moment een belangrijke energiebron. Een van de vroegste innovaties van SHV was een elevator-transporteur met een voor het jaar 1908 uitzonderlijk grote verwerkingscapaciteit van 1,200 ton kolen per uur. Ook was SHV het eerste bedrijf dat voor het laden en lossen van kolen zogenaamde onshore-bruggen gebruikte.

Handel in olieproducten

Na de Tweede Wereldoorlog zakte de vraag naar kolen in door de opkomst van olie. SHV haakte hierop in door haar activiteiten te verleggen van kolenhandel en -distributie in Nederland naar het leveren van olie, olieproducten en LPG door heel Europa onder de merknamen PAM en Calpam.

Brede diversificatie

In de jaren 60 stortte de Nederlandse kolenmarkt in na de vondst van een enorm aardgasveld in het noorden van het land. SHV breidde als reactie hierop haar activiteiten uit door diverse nieuwe markten te betreden, onder meer met verschillende formules gericht op de distributie van consumentengoederen, technisch installatiewerk, de bouw, scheepvaart en de handel in technische installaties en apparatuur. In 1968 opende SHV in Amsterdam haar eerste Makro-zelfbedieningsgroothandel. SHV richtte olie- en gasinvesteringsmaatschappij Dyas op en kocht een metaalrecyclingbedrijf in de Verenigde Staten.

Focus op energie en Makro

Het proces van diversificatie kwam in de jaren 80 ten einde, toen SHV zich opnieuw ging richten op de handel in energie en consumentengoederen. Wereldwijd werden de LPGdistributie-activiteiten en Makro-winkels geconsolideerd en uitgebreid. Ook in verschillende Oost-Europese, Zuid-Amerikaanse en Aziatische landen werden door SHV LPG-activiteiten overgenomen en Makro-winkels geopend.

SHV's basis verbreden

In het recente verleden verkocht SHV haar Makro-activiteiten in Europa en Azië, evenals de metaalrecyclingactiviteiten. SHV wist zich te versterken met private-equitybedrijf NPM Capital, industrieel dienstverlener ERIKS en Mammoet, een bedrijf gespecialiseerd in zwaar hijswerk en transport. In 2015 werd Nutreco, actief in diervoeding en visvoer, als zevende groep aan SHV toegevoegd. Het gezicht van SHV mag dan in de loop der jaren veranderd zijn, de ondernemingsgeest die het bedrijf heeft gemaakt tot wat het nu is, is vandaag de dag nog altijd springlevend.

36

SHV Groepsmaatschappijen Per 1 maart 2016

SHV Holdings N.V. Rijnkade 1 3511 LC Utrecht Postbus 2065 3500 GB Utrecht Nederland T +31 30 233 8833 F +31 30 233 8304 [email protected] www.shv.nl SHV Energy Zuidtoren Taurusavenue 19 2132 LS Hoofddorp Nederland T +31 23 555 5700 F +31 23 555 5701 [email protected] www.shvenergy.com

Management Team F.J.C. van Lede J.K. Wilson M. Kossack Mevrouw M. Groeneveld-Klunder

Makro Rua Carlos Lisdegno Carlucci 519 05536-900 São Paulo - SP Brazilië T +55 11 3745 2814 www.makro.com

Management Team J.E.Q.M. Boelen P.A. Pittella

Mammoet Holding B.V. Van Deventerlaan 30-40 3528 AE Utrecht Postbus 10000 3505 AA Utrecht Nederland T +31 88 650 2300 F +31 88 650 2340 [email protected] www.mammoet.com

Management Team J.A. Kleijn O.C.J. den Boer H. Smit J.W. Henkelman F.H. Rebel M.W. Roelants

ERIKS N.V. Robonsbosweg 7D 1816 MK Alkmaar Postbus 1088 1810 KB Alkmaar Nederland T +31 72 547 5888 F +31 72 547 5889 www.eriks.com

Management Team S.M. Franken Mevrouw I.C. Verlinde J.A.A. In ‘t Velt P.C. van Gelder

37

Nutreco N.V. Prins Frederiklaan 4 3818 KC Amersfoort Postbus 299 3800 AG Amersfoort Nederland T +31 33 422 6100 F +31 033 422 6105 [email protected] www.nutreco.com

Management Team K. Nesse J.H. Wakkerman W.F. Kernkamp H. de Wildt S. Rafferty S. Li M. Adorf G. Botter V. Halseth

Dyas B.V. Rijnkade 1 3511 LC Utrecht Postbus 2065 3500 GB Utrecht Nederland T +31 30 233 8434 F +31 30 233 8418 [email protected] www.dyas.nl

Management R.J. Baurdoux P.J. Waaijer E.F.G. Zielinski J.A.B. Hoonhorst A.C. van der Weijden N. van Ooijen

NPM Capital N.V. Breitnerstraat 1 1077 BL Amsterdam Postbus 7224 1007 JE Amsterdam Nederland T +31 20 570 5555 F +31 20 470 6454 [email protected] www.npm-capital.com

Management Team J.P. Drost N.J.M. Kramer B.P. Coopmans J.R. Ruigrok J.K. Terpstra

38