Sfeervol Buitenleven: Berkenkamp 49 te Vianen, 0485-318744, www.sfeervolbuitenleven.nl DE WAARHEID OVER SAUNA’S Wat doet de sauna? Dat de sauna al meer dan 2000 jaar een Finse badtraditie is zegt iets over de bijzondere eigenschappen hiervan. Want een sauna dient niet alleen ter reiniging van het lichaam en herstel van krachten, maar tevens ter vergroting van de weerstand tegen tal van infekties en ter bestrijding en vermijding van ziekten. Hoe werkt de sauna? De Finse sauna van nu is nog steeds een plaats waar men tussen isolerende houten wanden een zeer hoge temperatuur (70-110°C) laat ontstaan bij een relatief lage luchtvochtigheid (3-12%). De hiervoor benodigde warmte wordt ontwikkeld in een binnen deze ruimte geplaatste sauna-oven, die in meer modern ingerichte sauna’s elektrisch verwarmd wordt, doch evengoed met hout, olie of gas gestookt kan worden. Binnen de eigenlijke sauna-ruimte behoren zich op verschillende hoogten zit-of ligbanken te bevinden, waardoor men in de sauna de gelegenheid heeft een keuze te maken uit onderling in temperatuur verschillende zones, varierend van 40°C vlak bij de vloer tot 110°C direct onder het plafond. Het vochtigheidsgehalte van de lucht in de sauna laat zich regelen door af en toe wat water op de gloeiende stenen van de sauna-oven te gieten eventueel aangelengd met etherische olien als bijvoorbeeld Eucalyptus of Lavendel, waardoor een weinig stoom ontstaat en een weldadige geur zich door de kabine verspreidt. Echter een sauna is pas compleet met de mogelijkheid om na het verblijf in de hoge temperatuur afkoeling te verkrijgen hetzij in een luchtbad of onder de douche of door afspoeling met of onderdompeling met of onderdompeling in koud water. Daarnaast hoort bij het sauna-bad een rustkamer. Het wezenlijke kenmerk van de sauna is dus de typische en bij herhaling toegepaste wisselwerking tussen opwarmen in de droge hete lucht (70-110 graden C) en het afkoelen daarna. Een normaal sauna bad omvat twee-tot driemaal deze afwisseling van opwarm en afkoelperiodes, die ieder voor zich ongeveer 10-15 minuten duren. Tot slot volgt dan altijd nog een definitieve afkoeling in ontspannen rust, waarbij het heerlijke “after-sauna”- gevoel ontstaat en de geopende porien van onze opperhuid de gelegenheid krijgen zich weer te sluiten om zo het eventuele “nazweten” te voorkomen. Is een sauna-bad gezond? Het regelmatig saunabaden verbeterd het reaktie-vermogen van het bloedvatenstelsel, hierdoor krijgt men een zeer goede bescherming tegen de wisselende temperaturen van ons klimaat. De versnelde bloedsomloop in het sauna-bad zorgt er voor dat onze hartspier beter geoefend wordt en er vindt een meer volledige stofwisseling plaats, hetgeen indirekt weer een gunstige invloed op ons lichaamsgewicht kan hebben. Daarnaast reinigt het de huid. In geval van verhoogde bloeddruk en bij hartpatiënten dient u voor gebruik van de sauna eerst uw arts te raadplegen! De sauna biedt ons moderne mensen, die veelal lijden aan een gebrek aan lichaamsbeweging, de mogelijkheid om desondanks toch de verschillende belangrijke functies van ons menselijk lichaam te stimuleren door ons gehele organisme tot grotere aktiviteit te prikkelen. Zij die eens per week een saua-bad nemen, weten dat zij daarmee op haast wonderlijke wijze hun weerstand tegen tal van infektie ziekten vergroten, dat zij dankzij de sauna beter kunnen slapen en tot grotere aktiviteiten in staat zijn. Wat kunt u doen voor uw hart: sauna-baden nemen! De sterke temperatuurwisselingen van het sauna-bad hebben via het vegatieve zenuwstelsel een stimulerend, oefenend en uiteindelijk ook weer kalmerend effect op de werking van het hart en de bloedsomloop. Daarmee heeft het nemen van sauna-baden zijn waarde als preventieve maatregel, maar ook als hulpmiddel bij revalidatie van patiënten met hart- en vaatziekten en in de nabehandeling van hartinfarcten, ruimschoots bewezen.
Sfeervol Buitenleven: Berkenkamp 49 te Vianen, 0485-318744, www.sfeervolbuitenleven.nl De resultaten van wetenschappelijk onderzoek liggen ten grondslag aan en bevestigen de uitwerking van het sauna-baden in de praktijk. Onder invloed van de warmte in de sauna stijgt de hart-frequentie met 50 % ( pols tot 110 slagen per minuut ) wordt de bloedsomloop in snelheid verdubbeld. Daar staat tegenover dat de weerstand in het stroomgebied van het bloed daalt tot de helft van haar waarde onder normale omstandigheden. Deze reële ontlasting van de hartfunctie gaat gepaard met nog een gunstige uitwerking: de kransslagaders stellen zich wijd open ook en juist bij die personen die lijden aan aandoeningen van deze voedingsbuis van de hartspier. Dat werd aan de hand van electro-cardiogrammen aangetoond. In de periodes van afkoeling daalt het aantal hartslagen weer en worden de haarvaten alsmede de aanpassing van de bloedsomloop door opeenvolgende koude-prikkels geoefend. Het effect van sauna-baden wordt gekenmerkt door een rustige gelijkmatige uitwerking op de hartfunctie, een betere aanpassing van de blosdvaten aan invloeden van buitenaf en door een vergroting van het prestatie-vermogen in het algemeen. Hoewel het hart en de bloedsomloop in geen enkel opzicht zwaarder belast worden dan bij lichte lichaamlijke arbeid, treed na afloop van het sauna-bad toch het prettige gevoel op van " iets gepresteerd te hebben". Dat is nu het effect van sauna-baden op ons vegatieve zenuwstelsel. Sauna-baden bij storingen in de bloedsomloop. Wat is het effect van sauna bij een te lage of te hoge bloeddruk? Een te hoge bloeddruk kan o.a. ontstaan door factoren als gebrek aan beweging en regelmatig optreden van stress-situaties van uiteenlopende aard, maar ook geestelijke spanning kan hierbij een belangrijke rol spelen. In de loop van een dergelijke ziekteproces worden de bloedbanen onder invloed van een aanvankelijk van buiten het lichaam komende factor sterk vernauwd. Blijft deze vernauwing langere tijd gehandhaafd dan kan door de degeneratie van het vatenstelsel een te hoge bloeddruk ontstaan. Door het nemen van sauna-baden kunnen wij de oorzaak van deze afwijking opheffen en de bloedvaten door training weer een beter aanpassingsvermogen geven: de bloeddrukwaarden worden hierdoor genormaliseerd. Ook bij een te lage bloeddruk werkt het sauna-baden positief en de training van het vatenstelsel stelt een blijvende verbetering bij afwijkingen in de bloedsomloop in het vooruitzicht. Door de grote invloed van de bloedsomloop op het lichaamlijke gebeuren en daarmee op ons algemeengevoel van welzijn biedt deze uitwerking tezamen met de nivellerende werking via het vegatieve zenuwstelsel een bron van ontspanning en recreatie onder gelijktijdige verhoging van het prestatievermogen. Het effect van sauna-baden als stimulans voor de phychische reacties van ons organisme komt echter pas bij regelmatige toepassing ( bij voorkeur eenmaal per week ) tot uiting. Heeft een sauna nog meer te bieden? De sauna voorziet in onze phychische behoefte het organisme te oefenen en de gezondheid te beschermen of te herstellen. Haar positieve uitwerking op de psyche verhoogt de spankracht en het prestatievermogen. Spanningen, nervositeit en depressieve stemmingen maken plaats voor gevoelens van ontspanning, innerlijke rust en welbehagen. Een verukkelijke belevenis! U zou vaker naar de sauna moeten gaan. Bij voorkeur eens per 4 of 7 dagen. In het belang van uw gezondheid.en denk eens aan uw hart, oefen het regelmatig! Overigens: de sauna is er voor iedereen. voor jong en oud voor de hele familie. SAUNA SCHENKT VITALE LEVENSKRACHT!
Sfeervol Buitenleven: Berkenkamp 49 te Vianen, 0485-318744, www.sfeervolbuitenleven.nl HET SAUNA STAPPEN-PLAN
VAN WARME DOUCHE TOT KOUD DOMPELBAD Een dagje sauna is heerlijk, maar je moet wel even weten hoe het werkt. Kun je die ijskoude douche niet net zo goed overslaan?
LEES HET VOLGENDE STAPPENPLAN EN JE WEET HET PRECIES Dit neem je mee: * Grote handdoek, Badjas, Badslippers, Shampoo en Scrub, Bodylotion/Dagcrème, Kam en eventueel föhn Om maar meteen met de deur in huis te vallen; in de sauna moet je bloot. Tja, dat is even wennen. Maar iedereen doet het ( dat scheelt ) en dat is niet voor niets. Het is functioneel bloot, want heftig zweten met je badpak aan is niet zo fris. Het kan het transpireren belemmeren en de huid zelfs irriteren. Neem wel een handdoek mee om op te liggen en om om je heen te slaan als je er weer uit gaat. Je zult merken dat je na een kwartiertje al nauwelijks meer merkt dat je bloot bent. EEN RONDJE SAUNA Voor je nu de saunacabine in rent, moet je weten dat er een bepaalde volgorde is die je het best kunt aanhouden Een ' rondje' sauna noemen ze dat! STAP 1-
DE WARMING UP
Je begint met een warme douche en dan eventueel een warm voetenbad. Daar ga je vijf tot tien minuten met je voeten inzitten. Zo wordt je lichaam vast een beetje voorbereid op de grote warmte die straks komen gaat. STAP 2-
ZWETEN MAAR
Nu ga je de saunacabine in. Als je die binnenstapt - neem je handdoek mee- zie je dat er rondom tegen de muur allemaal houten bankjes zijn. Op de bovenste bankjes is het het warmst. Als je nog nooit in de sauna bent geweest, kun je het beste onderin beginnen. Ga op je handdoek liggen of zitten. Trek je benen zo op dat ze op gelijke hoogte zijn met je lichaam, dan wordt het lichaam overal even warm. Langzaam maar zeker ga je zweten, en dat is goed! Allerlei afvalstoffen worden zo afgevoerd en je huid raakt goed doorbloed. Omdat het zo warm is, is het niet slim om heel druk te doen. Hou je kalm, dat maakt het extra lekker. Gewoon een beetje voor je uitstaren is wel zo relaxed. Je blijft ongeveer 15 minuten in de sauna ( of korter ). Ga vlak voor je eruit wil nog even rechtop zitten, anders kan de overgang te groot zijn. STAP 3-
KOPPIE ONDER IN KOUD WATER
Voor de koukleumen onder ons komt nu het moeilijkste; het afkoelen. Sla het niet over want het hoort bij de sauna. Koel je jezelf niet af, dan kan het zijn dat je je moe en sloom gaat voelen. Als je doorzet zul je je juist fris en energiek voelen. Ook het afkoelen doe je in fases. Veel sauna's hebben een ( beschutte ) tuin waar je eerst een beetje kunt rondlopen. Niet te lang natuurlijk, maar een minuutje of zo. Dan ga je weer naar binnen en pakt de koudwater-slang. Spuit van je voeten naar je benen en je buik. Bij je armen spuit je van je handen naar je oksels. Vergeet niet je hoofd onder de slang te houden, anders kun je hoofdpijn krijgen. Voor de echte helden is er
Sfeervol Buitenleven: Berkenkamp 49 te Vianen, 0485-318744, www.sfeervolbuitenleven.nl trouwens nog iets veel ijzigers; de dompelton, waarmee je in een keer in een koude bak water volledig kunt onderdompelen. Even flink zijn; het trapje op, het water in en kopje onder. IJskoud maar daarna voel je je geweldig. STAP 4-
EVEN LUIEREN
Je droogt je goed af en dompelt je voeten nog een minuut of vijf onder in het voetenbad om weer op temperatuur te komen. Zo, dit was een rondje sauna! Je mag natuurlijk nog een keer, maar het is heel goed om tussendoor even pauze te nemen. In de meeste sauna's zijn zogenaamde rustruimtes met lekkere luie stoelen en banken. Hier kun je meteen wat drinken. en dat is hard nodig. Want je raakt per sauna-rondje een halve tot een liter vocht kwijt! Drink liever geen koffie of alcohol ( dat kan verkeerd vallen ), maar water of vers vruchtensap. SAUNA WEETJES Je sieraden kunnen flink warm worden in de sauna. Doe ze dus liever af. Ga je eerst sporten en dan naar de sauna? Zorg dan dat je tussendoor veel drinkt, omdat je anders erg veel vocht kwijtraakt. Van een te volle buik of een te lege maag kun je in de sauna last krijgen. Eet van tevoren liefst iets lichts. Je valt niet af van de sauna. Als je erna minder weegt komt dat omdat je veel vocht hebt verloren. De sauna is niet alleen lekker ontspannend, maar ook nog eens hartstikke gezond. Door geregeld naar de sauna te gaan, verbeterd namelijk je weerstand en wordt je minder vatbaar voor griep of verkoudheid. Bij sommige sauna's is ook een Turks stoombad. Dat is minder warm dan de sauna. Maar het grootste verschil is dat de warmte vochtig is. Het is een mistige ruimte die lekker naar eucalyptus ruikt. In Nederland wordt de sauna steeds populairder, maar zoals in Finland is het bij ons nog niet. Wist je dat er daar evenveel sauna's als inwoners zijn. De meeste Finnen hebben hun eigen sauna. HUID EN HAAR Zoals gezegd is al dat zweten prima voor je huid: die wordt er lekker schoon van, rozig en goed doorbloed. En door een goede doorbloeding wordt je huid van binnenuit gereinigd. Maar ook aan de buitenkant word je brandschoon. De dode cellen op je huid worden losgeweekt en verdwijnen. Je kunt dat proces nog een handje helpen door onder de douche met een scrubcrème of -handschoen te scrubben. Wel kan je huid na de sauna een tikje droog aanvoelen. Smeer je daarom rijkelijk in met een dagcrème en een bodylotion. Voor je haar is de sauna minder goed, zeker als het al droog en beschadigd is. Om het te beschermen - èn extra te verzorgen - kun je een haarmaskertje op je droge haar doen. Door de sauna-warmte trekt het extra goed in. Spoel het wel goed uit onder de douche voor je het dompelbad of de whirlpool in gaat. Voor meer informatie neem contact op met Sfeervol Buitenleven, tel. 0485-318744 of kijk op onze website: WWW.SFEERVOLBUITENLEVEN.NL.
Sfeervol Buitenleven: Berkenkamp 49 te Vianen, 0485-318744, www.sfeervolbuitenleven.nl
Uit het Brabants Dagblad van 21 november 2001
Infraroodsauna verlicht pijn bij reuma Door Kitty van Gerven Een infraroodsauna heeft een gunstige uitwerking op mensen met reumatoïde artritis en de ziekte van Bechterew. De pijn en stijfheid waar de reumapatiënten vaak aan lijden, neemt bij een saunagang aantoonbaar af. Dat is de conclusies van een onderzoek dat afgelopen zaterdag op een internationaal congres van reumatologen in Amerika is toegelicht. Wie kent hem niet: de "rode lamp". In menig gezin aanwezig om snel verlichting te brengen bij een stijve nek of een verrekte rug. Al sinds de jaren vijftig is algemeen bekend dat een lokale behandeling met infrarood licht een gunstige effect heeft op gewrichts- en spierpijnen. Doordat de stralingswarmte in het lichaam doordringt, raken de weefsels goed doorbloed en neemt de soepelheid toe. Niet zo vreemd dan ook, dat toen een aantal jaren geleden de infraroodsauna's op de markt kwamen, deze vooral werden aangeprezen vanwege hun werking op gewrichtspijn en stijfheid. Producenten lieten het publiek graag geloven dat hun sauna's met name reumapatiënten verlichting konden brengen. De vraag was alleen: bevatten de verkooppraatjes loze beloften of zit er een kern van waarheid in? Het wetenschappelijke bewijs dat een totale verwarming van het lichaam met infrarood licht een zelfde effect heeft op chronische aandoeningen als de lokale behandeling van een pijnlijke plek was immers nog nergens ter wereld geleverd. Het Medisch Spectrum Twente (MST) en de Saxion Hogeschool in Enschede hebben meer duidelijkheid in de kwestie gebracht. Een wetenschappelijk onderzoek dat beide instellingen in de afgelopen drie jaar uitvoerden op verzoek van sauna-importeur Health Company in Alphen aan den Rijn, toonde aan dat een infraroodsauna daadwerkelijk een heilzame uitwerking heeft op mensen met reumatische aandoeningen. Het onderzoek, waaraan zeven studenten meewerkten, stond onder leiding van dr. Frits Oosterveld, lector aan de academie voor fysiotherapie van de Saxion Hogeschool, en reumatoloog professor Hans Rasker van het MST. Het werd uitgevoerd met 17 proefpersonen die aan reumatoïde artritis (chronische gewrichtsontstekingen) lijden, 17 mensen met de ziekte van Bechterew (ontsteking van de wervelkolom die tot verstijving kan leiden) en een controlegroep van 21 gezonde proefpersonen, alle merendeels tussen de 35 en 50 jaar.
Kuur Gedurende vier weken bezochten de proefpersonen twee keer per week een infraroodsauna. Zowel vooraf als tijdens de behandelingen, enkele dagen na afloop van de kuur en nog eens een maand later werden de effecten gemeten op de pijn, de stijfheid en de vermoeidheid. De uitkomst was verrassend. "De patiënten met reumatoïde artritis gaven na één saunagang van een half uur aan dat de pijn en de stijfheid met zo'n 40 procent was afgenomen. Bij de Bechterewpatiënten was de pijn rond de 50 procent en de stijfheid zelfs 60 procent minder geworden", aldus Frits Oosterveld. De verschillen tussen de situatie voor en na de saunagang zijn volgens hem zo groot, dat gesproken mag worden van een aantoonbaar effect. Ten aanzien van de vermoeidheid geldt dat niet. Deze was volgens de ondervraagden eveneens iets afgenomen, "maar dit verschil was niet zo significant dat je het bewezen mag noemen." Op de middellange en de lange termijn bleek de saunabehandeling volgens Oosterveld minder effectief. "Al na een paar dagen zonder behandeling zie je dat de pijn en de stijfheid terugkeren en na een maand is er nagenoeg geen effect meer bespeurbaar." De conclusie is voor de Enschedese lector dan ook duidelijk: een infraroodsauna biedt een goede, symptoomverlichtende therapie op de korte termijn. "Wil een reumapatiënt er baat bij hebben, dan zal hij de sauna zeer regelmatig moeten bezoeken." Om die reden ligt behandeling in een ziekenhuis of kliniek volgens Oosterveld niet zo voor de hand. "Ook al niet omdat de gang naar het ziekenhuis en het aan en uitkleden voor deze patiënten extra belastend is. Je zou eerder moeten denken aan een sauna thuis, waarvan men bijvoorbeeld aan het begin van de dag of 's avonds voor het slapen gebruik kan maken." Oosterveld acht het niet uitgesloten de aanschaf van een sauna of behandeling daarmee op medische indicatie in de toekomst voor vergoeding door de zorgverzekeraars in aanmerking kan komen. Echter, zo ver is het nog lang niet. "We zullen eerst nog meer onderzoek moeten doen. Ook bij andere groepen reumapatiënten, zoals mensen met fybromyalgie en artrose of andere aandoeningen aan het bewegingsapparaat." Hoewel nog onduidelijk is of de infraroodtherapie ook voor deze patiënten effectief kan zijn, is Oosterveld inmiddels wel overtuigd van de positieve uitwerking ervan in zijn algemeenheid. Het beste bewijs daarvoor leverde de controlegroep van gezonde proefpersonen die aan het onderzoek deelnam. "Ook mensen die niets mankeren ervaren een half uurtje in de infraroodsauna als weldadig." Niet zo vreemd trouwens, vindt Oosterveld. "Doordat je lichaam wordt blootgesteld aan een warmte van 55 graden, wordt je hele fysiologische mechanisme in gang gezet om je lichaamstemperatuur, de zogenaamde kerntemperatuur, op peil te houden. Het hart gaat sneller kloppen, de bloedvaten verwijden zich, waardoor de bloeddruk wat daalt, de huid wordt warmer en gaat transpireren. Kortom, ook al zit je zelf stil, je lichaam werkt even hard als een jogger, die in een rustig tempo hardloopt. Na afloop heb je hetzelfde vitale gevoel als na een poosje sporten." Alleen al vanwege de krachtsinspanning die het lichaam moet leveren zou de saunabehandeling voor reumapatiënten volgens Oosterveld aanbevelenswaardig zijn. "Vaak kunnen deze mensen vanwege hun ziekte niet actief sporten en dan vormt dit een aantrekkelijk alternatief." Overigens bleken er bij de meting van hartslag, bloeddruk,
Sfeervol Buitenleven: Berkenkamp 49 te Vianen, 0485-318744, www.sfeervolbuitenleven.nl huidtemperatuur en kerntemperatuur geen verschillen te bestaan tussen de reumaptiënten en de gezonde proefpersonen, wat volgens Oosterveld betekent dat er geen contra-indicaties bestaan voor het saunagebruik door reumapatiënten. "Toch is het voor reumapatiënten niet aanbevelenswaardig in de sauna te gaan zitten wanneer de ziekte in een acute fase verkeert. Onder invloed van de warmte verergert dan namelijk de ontsteking. De sauna is alleen doelmatig zolang de ziekte in een rustige fase verkeert." Hoewel nog tal van zaken nader onderzocht moet worden, heeft de studie van het MST en de Enschedese hogeschool volgens Oosterveld een belangrijk doel gediend, namelijk duidelijkheid verschaffen naar de reumapatiënten toe over de werking van infraroodwarmte. De conclusies van het onderzoek zijn afgelopen week door Oosterveld bekend gemaakt op een internationaal congres van reumatologen in Amerika. De bevindingen zullen eerdaags worden gepubliceerd in vaktijdschriften.
