Securing job-to-job transitions in the labour market A comparative study of employment security systems in European countries Conferentie Van Werk Naar Werk: Lessons learned 15 april 2013, CAOP Den Haag Dr. Irmgard Borghouts - van de Pas
[email protected]/ www.tilburguniversity.edu/reflect
[email protected]
Onderzoeksvragen 1. Welke systemen of arrangementen kunnen worden onderscheiden in Europese landen met het doel de werkzekerheid van boventallige medewerkers te bevorderen? 2. Hoe kunnen verschillen en overeenkomsten tussen deze systemen worden verklaard? 3. Wat kan Nederland (beleidsmatig) leren van deze buitenlandse ervaringen?
Onderzoeksmethode - Geselecteerde landen: SE, UK, AT, ES - Dataverzameling: * literatuur en beleidsdocumenten * face to face interviews in de geselecteerde landen * expertbijeenkomsten - Analytisch kader
Analytisch model
Bron: Borghouts (2012) en eerder werk van Scharpf (1997), Gilbert & Specht (1974) en Thompson et al. (1991)
Labour market rates, 2009-2011 in % NL Year
SE
UK
AT
ES
EU27 09 11
09
11
09
11
09
11
09
11
09
11
Empl .rate total
78.8
77.0
78.3
80.0
73.9
73.6
74.7
75.2
63.7
61.1
69.0
68.6
Empl. rate female Empl. rate male Empl.rate older people (5564) Unemployment rate
72.7 84.9 55.1
71.4 82.6 56.1
75.7 80.9 70.0
77.2 82.8 72.3
68.2 79.6 57.5
67.9 79.4 56.7
69.4 80.1 41.1
69.6 80.8 41.5
56.3 71.0 44.1
55.5 67.6 44.5
62.3 75.1 46.0
62.3 75.0 47.4
3.7
4.4
8.3
7.8
7.6
8.0
4.8
4.2
18.0
21.7
9.0
9.7
Youth unempl. rate (< 25 year) Part-time employment as percentage of total employment Percentage of employees with limited duration contract
7.7
7.6
25
22.8
19.1
21.1
10
8.3
37.8
46.4
20.1
21.4
48.3
49.1
27
26.0
26.1
26.8
24.6
25.1
12.8
13.8
18.8
19.5
18.2
18.4
15.3
16.4
5.7
6.2
9.1
9.6
25.4
25.3
13.6
14.1
Bron: Eurostat Labour Force Survey
Vergelijking Van Werk naar Werk systemen Systeem kenmerken: • Type ondersteuning • Doelgroep • Financiering • Verantwoordelijkheid/coördinatiemechanisme
Zweden Type ondersteuning
Actieve en passieve ondersteuning overeengekomen in transitie-akkoorden
Doelgroep
Werknemers met vast contract Grote bedrijven maar ook MKB NIET: werknemers met flexibel/tijdelijk contract.
Financiering
Werkgevers storten bepaald % over de totale loonsom in een gezamenlijk transitiefonds
Verantwoordelijkheid/ Coördinatiemechanisme
Werkgeversorganisatie en vakbonden. Publieke arbeidsvoorziening besteedt activiteiten uit aan private marktpartijen.
Verenigd Koninkrijk Type ondersteuning
Jobcentre Rapid Response Service (RRS) Response to Redundancy Programme (R2R)
Doelgroep
Boventallig medewerkers die onlangs hun baan hebben verloren
Financiering
RRS gefinancierd via Department for Work and Pensions R2R: gefinancierd via department for Business, Innovation ands Skills ESF funding
Verantwoordelijkheid/ Coördinatiemechanisme
Overheid/Publieke arbeidsvoorziening Local Employment Partnerships Beperkte rol vakbonden en werkgevers
Oostenrijk Type ondersteuning
Beroepsoriëntatie, training en VWNW ondersteuning via verschillende Arbeitsstiftungen. Trainingsnetwerken (Qualifizierungsverbünde) Abfertigung Neu (rugzak ontslagvergoeding)
Doelgroep
Boventallige medewerkers en werklozen
Financiering
Afhankelijk van type Werkgevers betalen bepaald bedrag per boventallige medewerker Boventallige medewerker: deel van ontslagvergoeding Collega’s: solidariteitscontributie Publiek bijdragen (AMS, regionale en lokale overheid)
Verantwoordelijkheid/ Coördinatiemechanisme
AMS ->Publieke arbeidsvoorziening Rol sociale partners kan niet los worden gezien van die van de staat. Corporatistische traditie.
Spanje Type ondersteuning
Helemaal geen VWNW ondersteuning Sociale plannen-> focus op baanzekerheid ipv werkzekerheid Verliest men baan> PES -> 17 regio’s Trainingsfonds
Doelgroep
Trainingfonds: werknemers met vast en tijdelijk contract (niet uitzendkrachten), zzp-ers, parttime werknemers en boventallige medewerkers
Financiering
0.7% bruto salaris wordt gestort in nationaal fonds (0.6% door werkgevers en 0.1% door werknemers ESF-subsidie
Verantwoordelijkheid/ Coordinatie mechanisme
Is er niet. Situatie in Spanje is ernstig. Hervormingen.
Nederland Type ondersteuning
Actieve en financiele ondersteuning via sociale plannen. Ondersteuning via Mobiliteitscentra, poortwachterscentra of private partijen (outplacement). VWNW experimenten
Doelgroep
Social plannnen -> medewerkers met een vast contract werkzaam bij grote bedrijven.
Financiering
Werkgevers Tijdelijke subsidies door overheid
Verantwoordelijk heid/ coordinatiemech anisme
Sociale partners zijn primaire verantwoordelijk Netwerken Eenmaal werkloos: publieke arbeidsvoorziening
Performance VB: Aantal aanvragen transitiefondsen 2005
2006
2007
2008
2009
TRR
17 177
11 361
8 730
11 762
26 970
TSL
14 454
13 398
10 650
26 180
61 280
Resultaten TRR 2009: 15.143 verlieten het systeem TRR systeem. 76% vond ander werk 8% startte eigen bedrijf 7% begon aan opleiding
UK RRS: Meer dan 5000 werkgevers accepteerden de RRS tussen november 2008 en september 2010. Geen data beschikbaar mbt aantal medewerkers die advies hebben gekregen via RRS en wat resultaten zijn. Reden: “too expensive to gather this data”.
AT Bruto effecten Arbeitsstiftungen in 2005 (bron Bmask)
Zweden • Sterke rol werkgeversorganisaties en vakbonden hoge organisatiegraad vakbonden • Focus betrokken actoren: ‘bescherm de mensen en niet de banen’ • Akkoorden die zijn afgesloten mogen afwijken van wetgeving! • Aanpassen eisen om consensus te bereiken • Rust/vrede op de arbeidsmarkt en onderling vertrouwen
UK: • Beperkte rol sociale partners. Positie van vakbonden afgezwakt in jaren ’80 • Afname in ‘multi-employer bargaining’ • Liberale welvaartstaat gekarakeriseerd door marginale rol van overheid. Echter als gevolg van crisis greep Britse overheid in (marktfalen)
Oostenrijk: • Corporatistische structuur; • Standpunt actoren in Arbeitsstiftung: geld en sociale plannen zijn waardevol, maar de beste ondersteuning is actieve hulp naar ander werk; • Eerste arbeitsstiftung: jaren ’80 a.g.v. grote massaontslagen in staalsector.
Spanje: • Relatie tussen vakbonden en werkgevers is zeer gespannen • Vertrouwen ontbreekt • Focus op baanzekerheid • Sterke ontslagbescherming (erfenis Franco’s regime). Aanpassingen die tijdelijk werk toestaan resulteert in dualiteit op de arbeidsmarkt
Waardering lessen voor Nederland door Nederlandse stakeholders 1. 2. 3.
4. 5.
Niet interessant, neem deze les niet over; Interessant, maar Nederland besteedt hier al genoeg aandacht aan (geen les); Interessante les, Nederland kan deze les of elementen daarvan gebruiken als een bron van inspiratie voor de verdere ontwikkeling van VWNW beleid in Nederland; Interessante les, moet deze les overnemen en aanpassen aan de Nederlandse context; Interessante les, Nederland moet deze les kopiëren.
Systeemkenmerk
Lessen voor Nederland
Gemiddelde
Stand. deviatie
Type ondersteuning
1. Start vroegtijdige interventie
3.71
1.22
2. Bied actieve ondersteuning en zorg voor psychologische ondersteuning (schok van het verliezen van baan)
3.36
0.72
3. Zorg voor opleiding en trainingen (kortdurend) die zich richten op de vraag van werkgevers
3.14
1.41
4. Ontwikkel een structureel systeem voor alle type werknemers (vast baan, tijdelijk werk)
3.57
0.82
5. Ontwikkel een structureel systeem voor alle type bedrijven (groot en klein)
3.07
1.1
6. Laat werkgevers een bepaald percentage over het loon storten in een VWNW fonds
3.43
0.9
7. Zorg voor een employability rugzak
3.64
0.89
8. Vraag naar een solidariteitscontributie (collega’s die niet boventallig zijn verklaard)
3
1.36
9. Sociale partners zouden een meer actieve rol moeten spelen in VWNW transities
3.86
1.12
10. Ontwikkel een systeem waarin informatie wordt gedeeld ten aanzien van toekomstige ontslagen in bedrijven die in zwaar werk verkeren zodat eerder actie genomen kan worden om mensen VWNW te helpen
2
1.13
11. Publieke organisatie zouden de lead moeten nemen in VWNW transities. Indien noodzakelijk kunnen private partijen worden betrokken
1.71
0.88
Doelgroep
Financiering
Verantwoordelijkheid/ coördinatie mechanisme
Dank voor uw aandacht
